________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પટ
સત્યાનનું રહસ્ય ઉચ્ચ પ્રતિનું હતું. તેમણે કુશાગ્ર બુદ્ધિ, સતત ઉદ્યોગ અને તીવ્ર ઉત્સાહથી સત્યની બને તેટલી જ કરી. અવિરત શ્રમથી તેમણે સત્યના સર્વ નિયમોનું ઉત્કૃષ્ટ રીતે નિરૂપણ કર્યું. સદ્ધર્મનાં યથાયોગ્ય પાલનથી તેમને પ્રભુત્વને સાક્ષાત્કાર પણ થયે.
આવા સમર્થ જ્ઞાની મડાપુરૂનાં જ્ઞાનને લાભ જનતાને ક્રમશઃ પ્રાપ્ત થ. પણ જ્ઞાનીઓનું કથન યથાર્થ સ્વરૂપમાં ન સમજાયાથી અનેકવિધ ધર્મો અને ભિન્નભિન્ન પંથને સાહજીક રીતે ઉદ્ભવ થયો દુનીયામાં ધમે ગમે તેટલા હોવા છતાં સ્વરૂપની દષ્ટિએ તેમના બે જ પ્રકાર છે. ધર્મના આ બે પ્રકાર તે “ આસ્તિક ધર્મ ’ અને ‘નાસ્તિક ધર્મ” એમ કહી શકાય. આસ્તિક ધર્મ એટલે જે ધમમાં પ્રભુની માન્યતાને સ્થાન છે તે ધર્મ. નાસ્તિક ધર્મોમાં પ્રભુની માન્યતા કે પ્રભુ પ્રત્યે શ્રદ્ધાને સ્થાન હોતું જ નથી. - આસ્તિક ધર્મોના ત્રણ પ્રકાર છે. આમાંને પ્રથમ પ્રકાર નિકૃષ્ટ કેન્ટિનો છે. ધર્મના આ પ્રકારમાં ઈશ્વરને સૃષ્ટિના કર્તા અને પાલક તરીકે માનવામાં આવે છે. વળી એ પ્રકાર અનુસાર ઈશ્વરને પ્રકૃતિ અને માનવ આદિ આત્માઓથી પર ગણવામાં આવે છે. ઈશ્વર સ્વછંદી, મનસ્વી, અનિયંત્રિત સત્તાધારી, ભયરૂપ અને રૌદ્રમૂર્તિ પણ મનાય છે. સ્વર્ગીય જીવનનું સુખ એ આ ધમ પંથને મુખ્ય આદર્શ છે. સ્વર્ગમાં કન્યાગામિત્વ આદિ વિષય વિલાસનું પણ સેવન થઈ શકે છે એવી સ્વર્ગસુખ સંબંધી આ પંથના અનુયાયીઓની માન્યતા છે. ધમ, ઇશ્વર અને સ્વર્ગ સંબંધી કેવું વિચિત્ર અને શુદ્ર મંતવ્ય સંભવી શકે છે તેનું આ એક પ્રત્યકારી દષ્ટાન્ત છે.
આસ્તિક ધમેને બીજો પ્રકાર એવો છે જેમાં ઈશ્વર અને સૃષ્ટિને એક રૂ૫ ગણવામાં આવે છે. શુન્યમાંથી સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન થયાનું કેટલાક પાશ્ચાત્ય માને છે તેવી આ ધર્મપંથની માન્યતા નથી. સૃષ્ટિની ઉત્પત્તિ પ્રભુમાંથી જ થઈ એવું આ પંથવાળાઓ સાફ સાફ માને છે. પરમાત્મા, પ્રકૃતિ અને ભિન્ન ભિન્ન આત્માએ એક જ વસ્તુનાં વિવિધ સ્વરૂપ છે એવું મંતવ્ય ઉપસ્થિત કરી આ પંથના અનુયાયીઓ આત્માનું પરમાત્મામાં વિલીન થવું એ પિતાનું પરમ ધ્યેય હોવાની ઘોષણું કરે છે. આબીજા પંથને પ્રધાન આદર્શ આસ્તિક ગણાતા પહેલા પંથના આદર્શ કરતાં ચઢીયાત છે. આમ છતાંએ આ આદર્શ સયુક્તિક ન હોવાથી દોષપૂર્ણ છે.
For Private And Personal Use Only
