________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રવણ અને સંસ્મરણ,
૩
છેક અલિપ્ત હોય છે એમ કાઇ નથી કહેતું. એમણે પેાતાના ક્ષેત્રને પહેલાના કરતાં અધિક વિસ્તૃત, અધિક વિશાળ મનાવ્યુ હાય છે, તેથી તેમની પ્રવૃત્તિ સત્પ્રવૃત્તિ ગણાય છે. અનિત્ય તે આત્મા સિવાય બધું જ છે; પણુ તે માને છે કે માણસ માત્ર સ્વાર્થ કે અંગત સુખવિલાસ આગળ રાજ રાજ અવનવાં નૈવેદ્ય ધર્યાં કરે એમાં એનુ કલ્યાણ નથી. ધર્મસેવક, દેશસેવકે એટલા જ સારૂં', પેાતાના નિજના સ્વાર્થ કરતા વધુ સ્થાયી ગણાતી સંસ્થાઓની ઉન્નતિ અને કલ્યાણ પાછળ પેાતાની શક્તિ અને દ્રવ્ય ખરચે છે.
પશ્ચિમના મુલકમાં આધ્યાત્મિક્તા, ઇશ્વર કે પારલૌકિક કલ્યાણ જેવુ ભાગ્યે જ જોવામાં આવે છે, પણ ત્યાંની જનહિતકારી સંસ્થા જોઇએ તે ત્યાંના ઉદારચિત્ત ગૃહસ્થાની ઉદારતા ઉપર આપણે આફરીન અન્યા વિના ન રહીએ. પરલાકમાં પેાતાને સુખ મળશે, આત્માની ઉન્નતિ થશે એવી કલ્પના પણ ભાગ્યે જ એવાઆને આવતી હશે. એમની વિચારશ્રેણી કઇંક આવી હાય છે.
હું અને મારી મિક્ત કદાચ આવતી કાલે નહીં હાય. મારા વારસદાર પણ કદાચ એ–ચાર સૈકા પછી નામશેષ બનશે. આ બધું નાશ પામવાનું છે, કારણ કે બધું અનિત્ય છે; પણ મારી પાછળ મારા દેશ તે રહેવાના જ છે. મારા દેશ નહીં તે મારા માનવબંધુએ તે રહેવાના જ છે. તેા પછી શા સારૂ એમનાં સુખ, શાંતિ, આરેાગ્ય, કેળવણી વિગેરેને માટે મારાથી બની શકતા આપભાગ ન આપુ' ? અનિત્યમાં પણ અમુક અપેક્ષાએ નિત્ય કઈ વસ્તુ છે તેના ઐહિક દ્રષ્ટિએ વિવેક આ લેાકેા કરી શકે છે. એને લીધે પશ્ચિમમાં પરોપકારી અનેક ગજાવર સસ્થાએ અસ્તિત્વમાં આવી છે. આ પણ એક રીતે સત્ પ્રવૃત્તિ જ છે. ભલે એમાં પારલૌકિક શ્રય કે સુખની ભાવના ન હાય, પણ એથી અમુક સંખ્યાના માણસાનું ભલું તે થાય છે જ.
અધ્યાત્મજ્ઞાની એક ડગલુ આગળ ભરે છે, એ તે અસત્ પ્રવૃત્તિ અને સત્ પ્રવૃત્તિ એમ બન્ને કાંટા આખરે ફેંકી દે છે. અનિત્યમાં એણે જે નિત્યત્વની કલ્પના કરી હોય છે તે પણુ પાછી ખેચી લે છે.
નિત્યાનિત્યના વિવેક જેમનામાં જાગ્રત છે, આધ્યાત્મિકતાને સ્થિર-શાંત દીપક જેમના અંતરગૃહમાં અહોનિશ પ્રકાશે છે તેમને આસક્તિ માહ મુંઝવી શક્તા નથી. મૃત્યુતિ માનવાયતે એવાઓને તે! મૃત્યુ પણ મહેાત્સવ રૂપ લાગે છે. અનિત્ય તરફની આસક્તિ ટળતાં મૃત્યુની ભયંકરતા પણ આપેાઆપ ટળી જાય છે.
For Private And Personal Use Only
