Atmanand Prakash Pustak 032 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

:
-
પ્રતિબિંબ.
૩ી. અવાજથી પિતાનું સર્વોપરિપણું સ્થાપવા મથતાં યંત્રે વિરાટ દેહ વિસ્તારના પડયા છે. હવે તો યંત્રની સાથે વસતો માનવી પણ યંત્રવત બનવા લાગ્યો છે.
પણ ભિષણ યંત્રવાદ આત્માના સ્વાભાવિક ભાવને કઈ રીતે આવરી શકે? પત્થરથી મઢેલી કઠેર ભૂમિમાં પણ અવકાશ શોધી હાર આવતાં ઘટાદાર વૃક્ષે આપણે જોયાં છે. બીજને સ્વભાવ છે કે ઉગવું–વૃદ્ધિ પામવું. એ માત્ર અનુકૂળ સંયોગેની રાહ જોતું રહે છે.
મૈત્રી પણ આત્માની સ્વાભાવિક ઉર્મિ છે. સંસ્કારી કે સુશીક્ષિત સ્ત્રીપુરૂષમાં જ એ વિકાસ પામે છે એમ પણ નથી. અજ્ઞાનતા, દીનતા અને પરાધીનતા જેવી કઠણ ભૂમિમાં પણ એ મૈત્રી પિતાને સ્વાભાવિક વિકાસ સાધવા પ્રયત્ન કરે છે.
કોઈ એક ગ્રંથમાં મનુષ્ય અને યંત્ર વચ્ચેનો મૈત્રી–સંબંધ વાંચેલે અહીં યાદ આવે છે. એની ટુંકી હકીકત પણ મને રંજક લાગશે એવી ઉમેદ છે. એક ડ્રાઈવરને પિતાના ઈજીન સાથે ખૂબ મૈત્રી બંધાઈ ગઈ. ઈજીન જડયંત્ર હતું, તે પણ ડ્રાઈવર તેને પોતાના મિત્રવત્ માનવા લાગ્યું. નેકરીની મુદત પૂરી થતાં ડ્રાઈવરને પેન્શન લેવાને અવસર આવ્યા. ૪૦-૪૫ વર્ષ લગી જેણે ઈજીનની સાથે એકધારી મૈત્રી જાળવી હોય તેને એ વખતે કેટલું દુઃખ થયું હશે તેની કલ્પના આપણે ન કરી શકીએ. પિતાનું ઈજન ન છૂટકે એણે બીજા ડ્રાઈવરને સોંપ્યું. પણ ઑપતાં સેપતાં તેણે કહ્યું. “ ભાઈ આ ઈજીનને મેં મારા વહાલામાં વ્હાલા મિત્ર તરીકે આજ લગી જાળવ્યું છે, એને તું કોઈ દિવસ કલપાવીશ મા ! જીવથી એનું જતન કરજે !”
આખરે એક દિવસે એ વૃદ્ધ ડ્રાઈવરને જ્યારે ભય લાગ્યું કે આ માસાની ઋતુમાં આજ રાતે એંજીનને જ્હોટે અકસ્માતું નડવાને સંભવ છે, ત્યારે તે ડેસે પ્રજતા શરીરે, કાદવ ને પાણીથી ભરેલાં ખેતરે ખૂદતે, મધ
તે પિતાના વહાલા એંજીન પાસે પહોંચ્યું અને એને બચાવવા જતાં એણે પિતાના પ્રાણુની પણ આહૂતિ આપી !
મૈત્રીની સ્વાભાવિક ભાવના યંત્રોને પણ કેવા સબળ બનાવે છે ? એક વાર મૈત્રીનું ઝરણું વહ્યું, એટલે પછી જડ કે ચેતનના ભેદ ભૂંસાઈ જાય છે. મૈત્રીના ભાવથી જડ-યંત્રોને પણ એ ભીંજવી દે છે.
પ્રત્યેક આત્મામાં એવાં મૈત્રીના બહેન વહે છે. સામી વસ્તુ જડ હોય યા ચેતન પણ જે કઈ પોતાના અંતરને મૈત્રીરસ છાંટી શકે છે તે પિતે