________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અકૃત ભાવના. રસ, પ્રદેશ, બંધરૂપ સંબંધે મળી તે જીવ પુદ્ગલ સંબંધનું વિડવું-બેઉની વિભાગ સત્તાને અનાદિ સંગ તેહને જે વિગ તેને તીર્થકર ગણધરાદિક તત્વવેદી નિર્જરા કહે છે. ૯.
છંદ–અહો ચેતન! નિર્જરા તે તેને કહીએ-તેને એટલે કેને?—જે કર્મ પુદ્ગલાત્મક સંગ આત્મપ્રદેશ સાથે, તેની સંબંધ સ્થિતિ પૂરી થઈ જ્યાં બંધ ત્યાં પૂરણરૂપ પુદ્ગલ વિભાવપરિણતિ અને જ્યાં નિર્જરા
ત્યાં ગલગુરૂપ વિભાવ૫રિણતિએમ બેઉ ઠામે પૂરણ ગલણરૂપ પુદ્ગલ વિભાવ ધર્મ છે. અત્ર વિતર્કઃ “સ્વામી! પૂરણ ગલણ સહા” એ શબ્દાઈથી પૂરણ ગલણ સ્વભાવે છે, એમ બોલતાં તે તેમાં વિભાવ કેમ કહો?” ગુરૂ કહે છે- “અહો શિષ્ય ! અત્ર સ્વભાવથી બોલાયું તે સામાન્યપણે પરિણમન શકિતની અપેક્ષાએ કહ્યું. પુગલ પરમાણુ વિષે સ્કંધરૂપ પરિણમન શકિત સ્વભાવે છે તો પરિણમે છે, નહિ તો એમ અન્યદ્રવ્ય કાં નથી પરિણમતી ? એ એની જ શકિત છે, માટે સ્વભાવ કહ્યો; તથા પુદ્ગલની પૂરણ ગલણરૂપ અશુદધ સત્તા વિભાવ પરિણતિ, તેમ ચેતનની અશુધ સત્તા વિભાવ ચેતના જ્ઞાનાત્મક પરિણમી તે સંગ–સ્થિતિ પૂર્ણ થતાં તે વિભાવત્પન્ન જે અનાદિ કાલીન સંબંધ પુદ્ગલ જીવ દ્રવ્યે દેશતઃ તેને થાય છે વિયેગ, દ્રવ્ય ભાવ ભેદે જ્યાં, તે નિર્જરા કહીએ.
થઈ છે પુદ્ગલ અને જીવને અશુધ્ધ પરિણતિ–તેને વિયોગ તેમને આપ આપણું શુદધ પરિણતિ પરિણમતાં સંગ પરવિયોગ રૂપ સ્વભાવ કાર્ય કરતાં કેણ રાખે, કેણ રેકે? જેમ વિભાવ પરિણતિ કારણ પામી વિભાવરૂપે નિજ શક્તિ પરિણમેલી હતી તેમ સ્વભાવ પરિણતિ કારણોપદાન ગ પામી સ્વભાવ શકિત પરિણમે, ત્યાં અન્ય દ્રવ્યને સારા (આધાર) નહી, ત્યારે તે પરમાણુ તથા જીવપદેશ સ્કંધ બંધ છૂટે. તે પુદ્ગલ પરમાણુ દશે દિશાએ વિખરતા જાય અને ચૈતન્ય પ્રદેશપણે નિરાવરણપણે પિતાની શુદ્ધ સત્તા દર્શન જ્ઞાન ચેતનારૂપ તે સર્વત્ર વિસ્તારે. હવે જે જ્ઞાનચેતનાએ શુદ્ધપણું પિતાનું જાણ્ય, જાણીને તે શુદ્ધો પગ ચેતના શુદ્ધરૂપે પરિણમી, ત્યારે પરપરિણતિને કેણ સંગ્રહે ? એટલા કાલ લગી પુદ્ગલ દ્રવ્ય સંબંધી જે પરપર્યાય તેને ચેતન વિભાવ પર પરિણતિ તે સંગ્રહતી હતી. વિભાવ પરિણતિ જાતાં થકાં પિછલે નિવારે” કહેતાં છેલ્લો વિયેગ ચેતન્ય પુદ્ગલને થયે, પણ એ ચૈતન્ય પુગલાપેક્ષાએ પરં–પુદગલને નહી, જે માટે પુદ્ગલનો વિભાવ તે પુદ્ગલ વિભાવે અનાદિ અનંતરૂપ છે, અને જીવ વિષે પણ જે અભવ્ય
For Private And Personal Use Only
