________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. નિરર્થક નીવડે છે અને તેમને એક પણ આદર્શ કસોટી માટે બાકી રહે તે નથી ત્યારે મનુષ્ય સંપૂર્ણ નિરાશ બને છે. આવી નિરાશ સ્થિતિમાં મનુષ્યને કઈ પણ પ્રકારને ઉત્કર્ષ સંભવનીય નથી. આવા મનુષ્યનું મૃત્યુ દયેય રહિત અને નિરાશાજનક સ્થિતિમાં જ થાય છે. કલ્પિત આદર્શ પાછળ ફના થનારાઓની કેવી કરૂણ સ્થિતિ?
સુખના કલ્પિત આદર્શથી મનુષ્યની અવદશા થાય છે એ આપણે જોયું. કલ્પિત આદર્શો ઈષ્ટ ન હોવાથી યે આદર્શ ઈષ્ટ છે તે વિચારવાની ખાસ જરૂર છે. સુયોગ્ય આદર્શ કર્યો અને એ આદર્શનું કેવી રીતે પાલન કરવું એ પ્રશ્ન આપણી સમીપ ખડે થાય છે દ્રવ્ય આદિ વસ્તુઓ તેમજ આપ્તજને એ કંઈ આદર્શ નથી. એ સર્વ આદર્શનાં સાધન માત્ર છે. વળી જુદી જુદી વસ્તુઓ તેમજ આપ્તજને દુઃખનાં કારણભૂત બને છે. એટલે આપ્તજનો, દ્રવ્ય આદિ પરમ સુખની દ્રષ્ટિએ ઈષ્ટ નથી. સુકીર્તિ અને ઊચ્ચ સ્થિતિ (દર) પણ તત્વતઃ સુખ અને સંતોષ જનક ન હોવાથી એ બન્ને પણ ઈષ્ટ નથી. કોટ્યાધીશ, કવિ, તત્વજ્ઞાની, ઉપદેશક એ સર્વનું વિશુદ્ધ સુખમય જીવન હતું જ નથી. તેમના જીવનમાં પણ દુઃખ ઓતપ્રેત થયેલું હોય છે. આ રીતે દુનીયાને કોઈ પણ મનુષ્ય દુઃખી હોય છે એ નિર્વિવાદ છે. કોઈ પણ મનુષ્ય સંપૂર્ણ સુખી છે એમ ન જ નહી શકાય. દુનીયાના તમામ મનુષ્ય આ પ્રમાણે દુઃખી છે. આ સંસારની એકંદર એ સ્થિતિ છે. આથી સુગ્ય આદર્શ મૃત્યુજગતની પહેલી મેર છે કે નહિ? એ પ્રશ્ન અત્યંત મહત્ત્વને થઈ પડે છે.
અપ્સરાઓ (હરીઓ) અર્થાત્ સ્વર્ગની અત્યંત મેહક રમણીઓના સૌંદર્ય અને સંસર્ગથી કામાસક્ત મનુષ્યને અત્યંત આનંદ થાય છે. જેમનામાં વિષયવૃત્તિને અભાવ છે એવા વિવેક મનુષ્ય રમણીઓની મોહકતાથી રાચતા નથી. રમણીઓના સૌંદર્ય આદિથી તેઓ સર્વથા અલિપ્ત જ રહે છે. સ્ત્રીઓનાં સૌંદર્ય, સંસર્ગ આદિમાં વસ્તુતઃ સુખ નથી એવા વિશુદ્ધ ભાવથી પ્રેરિત થઈને સંયમી મનુષ્ય મહદશાથી પર રહે છે.
સ્વર્ગમાં પ્રભુનું ગૌરવ પ્રત્યક્ષ રીતે જોઈ શકાય છે અને એ રીતે આ ત્માને અપૂર્વ આનંદ અને સુખ થાય છે, એવી અનેક મનુષ્યની માન્યતા પણ નિર્મૂળ છે, આવી માન્યતામાં પરાધીનતાને ભાવ સાફ સાફ તરવરે છે. અને જ્યાં પરાધીનતા હોય ત્યાં સુખ સ્વ૫ હોય કે લેશ પણ ન હોય એ સાહજિક છે. આપણે પરતંત્ર હોવાથી સ્વર્ગનાં સુખપ્રદ દ્રશ્યનો નાશ પણ
For Private And Personal Use Only
