________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૭૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. 0000000000000000000 છે અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા.
(એતિહાસિક દૃષ્ટિએ.) OOOO લેખક:–મુનિ ન્યાયવિજયજી OOOO
OL
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૫૪ થી શરૂ )
અમે ખાસ માણેકસ્થંભનાં વંદન કરવા-દર્શન કરવા ગયા હતા. પ્રથમ એક અર્વાચીન દિગંબર મંદિર આવ્યું તેની પછી બીજું મંદિર આવ્યું આમાં બંને માણેકસ્થંભ જોયા. હાલમાં તેમાંથી પાદુકા ઉઠાવીને મંદિરમાં પધરાવી છે. અમે તેને ખૂબ ભક્તિ અને પ્રેમથી વંદન કર્યું. આજુબાજુ ઘણું બારિક નિરીક્ષણ પણ કર્યું. પાદુકા અતિ પ્રાચીન અને જીણું છે. અંદર શિલાલેખ વગેરે નથી પરંતુ દિગંબર મહાનુભાવોએ પિતાનું જમાવવા ખાતર જ નવા શિલાલેખ આજુબાજુ કોતરાવ્યા છે. લેખ નવા છે તેની ખાત્રી ભાષા અને રચના પણ આપે છે.
ત્યારપછી અમે વિશેષ ખાત્રી માટે ત્યાંના મુનિમને મળ્યા. માણસ ભલો અને સજજન હતા પૂજારી પણ સારો હતો. અમે સવિસ્તર ઈતિહાસ પૂછો. બુકા મુસલમાને કહેલી વિગતની સત્યતા પૂછી. ઘણીખરી વાત તદ્દન મળતી હતી. પુનરૂક્તિ દોષ સ્વીકારીને તેમનું કથન અહીં આપું છું.
“પહેલાં આ (દિગંબરી) મંદિર હતું. માત્ર આ માણેકથંભ અને પાદુકા હતી. ધીમે ધીમે જૈનોની વસ્તી ઘટવાથી પૂજારી બ્રાહ્મણના કબજામાં પાદુકા આવી. તેણે પાદુકા પિતાને ઘેર લઈ જઈને લાવવાની ગોઠવણ રાખેલી, અને દર્શન નિમિત્તે યાત્રુઓ પાસેથી પૈસા પડાવતો હતો. પછી ત્યાંના દિગંબરેએ તેને અમુક રૂપિયા અને બીજી લાલચ આપી પાદુકા કજે કરી, જો કે પાછળથી તેની સાથે કાંઈક ઝઘડો થયેલો, પરતું સમાધાન કરી લઈ ત્યાં મંદિર બંધાવ્યું અને પાદુકા બેસાડી. અમુક સમય બાદ ત્યાં મૂર્તિ પધરાવી દિગંબર મંદિર કરી દીધું એ બ્રાહ્મણના વંશજો અદ્યાવધિ પાદુકા સન્મુખ ચઢતી દરેક વસ્તુ લઈ જાય છે બીજું મંદિર તો હમણું જ બન્યું છે.” વગેરે વગેરે.
આ બધા ઉપરથી એટલું તો નિર્વિવાદ સિદ્ધ થાય છે કે અહી શ્વેતાંબર જૈનેની વસ્તી સારા પ્રમાણમાં હશે. માણેકસ્થંભ અને પાદુકા વગેરે વેતાંબર જૈનોના હાથમાં હશે પરંતુ મુગલાઈ હુલ્લડ વખતે જૈનોનું પ્રભુત્વ ઘટયા પછી દિગંબર જૈન દેવસીએ આ સ્થાનને દિગંબરના સ્થાન તરીકે સ્થાપ્યું હશે. ત્યારપછી વળી મરાઠી અને મુગલાઈ હુલ્લડ વખતે તે પૂજારીના તાબામાં ગયું. તે પૂજારી દરેક જૈનોને દર્શન કરાવતો-કરવા દેતે અને વૈષ્ણવોને પણ દર્શન કરાવી પૈસા લેતા હશે. પછી દિગંબરોએ પિતાની સત્તા સમયે પાદુકા અને સ્થાન, માણેકસ્થંભ વગેરે તેને ધન આપી પેતાના કબજામાં કર્યું અને ધીમે ધીમે દરેક જૈનેનું
For Private And Personal Use Only
