________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૈતિક સ ́સ્કાર.
૧૮૭
નાનામાં નાના કામેામાં પણ આપણે તેનું ધ્યાન રાખવું જોઇએ. કેઇપણ સ્ત્રી ચા પુરૂષ પાતે જાતે નૈતિક જીવન ભલે વ્યતીત ન કરતા હોય છતાં તે એક નીતિવાન તથા ચારિત્રશીલ મનુષ્યનું સન્માન તથા પ્રશ ંસા તે કરશે જ. એક નીતિવાન મનુષ્ય જનતાના હિત તથા રક્ષામાં હર સમય લાગ્યો રહે છે, તે સની રક્ષા કરવા ચાહે છે; અને તે માટે યથાશક્તિ પ્રયત્ન કરતા રહે છે.
તે
ગમે તે આદમી પેાતાની જમાનથી ઉપદેશા એક શબ્દ પણ ન કાઢ પણ તેની ઉપસ્થિતિ જનતાના હૃદયમાં ન્યાય, સત્યતા, પવિત્રતા, સૌન્દર્ય, સુખ, તથા શાંતિ તથા પ્રેમની નિળતાને તેા નિરંતર જાગૃત કરતી રહે છે. તેના હૃદયમાં કોઇના પણ અહિતના ભાવ હાતા નથી. “એવા મનુષ્ય સમાજનુ અંત:કરણ છે.” તે ઉચિત, અનુચિત તથા નીતિપૂર્ણ તથા અનીતિપૂર્ણ વાર્તાના બેષ કરતા રહે છે; તે સાથે સમાજ કે રાષ્ટ્રને માટે ચેાગ્ય મા કચે છે તે બતાવે છે. વળી મનુષ્યનું અંત:કરણ નઠારા કામ કરવામાંથી રોકી અને સારા કાર્યો કરવાની પ્રેરણા કરતા રહે છે. આવા પ્રકારે નીતિવાન્ પુરૂષ સમાજને ચેતવણી આપતા રહે છે. એમરસન કહે છે કે “ એવા પુરૂષ સૂતા છતાં પશુ વાયુમંડળને પવિત્ર કરતા દેખાય છે, વળી તે દેશને, નિયમાને શક્તિપ્ર દાન કરતા માલુમ પડે છે, અને તેનું ઘર પૃથ્વીની શાભા વધારતુ દેખાય છે. ”
એવી સ્ત્રીએ પણ કયાં નહાતી કે જેમની પવિત્રતા તથા પ્રેમના ઉચ્ચ ભાવાથી આપણા ઘર સર્વાંગ સુંદર ભરેલા રહેતા હતા. એવી ભદ્રા તથા સુસં સ્કૃત માતાઓના જીવનના સુંદર પ્રભાવ સંતાનને દુનિયામાં યશસ્વી તથા પ્રતાપી બનાવતા. ઇતિહાસ-શાસ્ત્રોમાં આ વાતને સિદ્ધ કરવાવાળા ઘણા દૃષ્ટાંતા મળે છે. નૈતિક સંસ્કારની એવી અપૂર્વ શક્તિનું મૂળ છે કે તેવા કોઇ મનુષ્યના વિષયમાં એમ જાણીએ કે તે વ્યવહારમાં આવશ્યક તથા ઉપયાગી છે. તે મનુષ્ય ભારે સન્માનીય છે, તેની વાર્તા સત્યમાની જાય છે, અને તેમના કાર્યો પણ ચેાગ્ય મનાય છે, તે તેમને મ્હાટા આદર છે. ઉપરીક્ત તમામ સદ્ગુણેાથી પુરૂષ અથવા સ્રી નૈતિક સ ંસ્કારયુક્ત અને છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તેા તેનાથી મનુષ્ય વ્યકિતત્વયુક્ત અથવા પ્રભાવશાળી બને છે,
( અ॰ ગાંધી. )
For Private And Personal Use Only
