________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ. આમાં તીર્થકરપણુ રૂપ શુભ કર્મના ઉદયની તરતમતા રહેલી છે; બાકી સિદ્ધ દશામાં ઉભયને સરખું જ સ્થાન છે.
જૈન ધર્મ “કાળ” ને ચક્રની ઉપમા આપે છે એટલે કે ચક્ર જેમ સતત ગતિમાન હોઈ શકે છે તેમ કાળ પણ પોતાનું કાર્ય અખલિત રીતે કયેજ જાય છે. અસ્તોદય રૂપ કાળપક્ષીની ઉભય પાંખોની સરખામણીમાં અત્રે અવસર્પિણું, ઉત્સપિણીરૂપ કાળચકની બે બાજુઓ છે, ચક્રમાં જેમ “આરા” કિંવા લાકડાના સાંધા
ઓ જેડયા હોય છે, તેમ અત્રે પણ વખતની ઓછી વસ્તી બાંધણી રૂપ નાના મોટા અથવા સૂક્ષ્મ સ્થલ ગણત્રીવાળા “ આરા' છે તેની સંખ્યા ૭ ની છે. અવસર્પિણી કાળ એટલે જે વેળા સર્વ પદાર્થોમાં ક્રમશઃ ઘટવાપણું પ્રવર્તતું હોય તે કાળ
જ્યારે ઉત્સર્પિણીમાં એથી ઉ૮ટું વધવાપણું થતું રહેતું હોય તે કાળ. હાલ આટલી સામાન્ય સમજુતીથી આગળ વધવું શ્રેયસ્કર છે કેમકે એ સંબંધમાં આગળ વધુ વિવેચન આવવાનું જ છે.
જૈન ધર્મ મુજબ આપણે વસીએ છીએ તે મનુષ્ય લેક દ્વીપ પછી સમુદ્ર અને પછી દ્વીપ પાછો સમુદ્ર એવી રીતે ગણનાને ઉલંઘી જાય તેટલા દ્વીપ સમુ
થી વેષ્ટિત છે આમાં ઉદ્ઘલેક કે અધે લેકની વાત નથી આવતી એ ધ્યાનમાં રાખવું. આપણે અત્રે એ વિસ્તૃત સાંકળને એક બાજુ રાખી શાસ્ત્રકાર જેને ખરે મનુષ્ય લક કહે છે અર્થાત જ્યાં માનવીઓનો વસવાટ હોય છેજ તેવા જ બુદ્વીપ ધાતકીખંડ અને અર્ધ પુષ્કરવર દ્વિપ રૂપ અઢી દ્વિપનુજ કામ છે; કારણકે આપણે જેને છ ખંડ ધરતી માનીએ છીએ અને યુરેપ, એશિઆ, આફ્રિકા, અમેરિકાને ઓસ્ટ્રેલીયા આદિ ભાગેથી ઓળખીએ છીએ તે માત્ર ઉકત જંબુદ્વીપનો તે એક નાનો અને છેડાનો ભાગ જે ૮ ભરતક્ષેત્ર” નામે ઓળખાય છે તેના માત્ર અર્ધભાગ રૂપે જ છે; બાકીનો અર્થ તો આજે અદશ્ય છે કેમકે એને દષ્ટિગોચર કરવામાં ચકીપણાની વીર્યશકિત જોઈએ. જેવો એક છેડે ભરત તે સામે છેડે ઐરવ્રત નામનો દેશ છે, વચલા ભાગમાં અતિ વિશાળ અને ઘણે ઉંચે એવો
મેરૂ” નામનો પર્વત છે જેની ઉભય બાજુએ “મહા વિદેહ”નામા વિશાળ ક્ષેત્ર છે. આ રીતે એકલા જબુદ્વિપમાં બાજુના “ભરત” ને “એરવ્રત ” અને વચન માનું “મહાવિદેહ’ મળી ત્રણ ક્ષેત્રો આવેલા છે તેવી જ રીતે “ધાતકી ખંડમાં” અને પુષ્કરાઈમાં ત્રણથી બમણા એટલે એજ નામવાળા છ છ ક્ષેત્રો આવેલાં છે. હાલ આપણને આ ક્ષેત્રો સહ સબંધ હોવાથી એ દ્વીપ સંબંધી બીજી વાતમાં નહીં ઉતરતાં એ ક્ષેત્રો કે જે “કર્મ ભૂમિ” ના નામથી ઓળખાય છે તેની સાથે તીર્થકરોને શો સંબંધ છે તે જોઈએ.
જ્યાં અસિ (તરવાર) કૃષિ (ખેતી) અને મષિ (શાહી-લેખન કાય) રૂપ ત્રિવેણુ દ્વારા જીવન નિભાવવાનું હોય છે અર્થાત દરેક કરણીમાં ઉકત ત્રિપુ
For Private And Personal Use Only
