________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આ
નંદ પ્રકાર.
FEFFEFFFFEFT
છે જૈનધર્મ. હું
(પ્રથમ અંકના ૨૧ મા પૃષ્ટથી શરૂ.), દેવસ્વરૂપ..
અરિહંત અને સિદ્ધ મહારાજનો સમાવેશ દેવ તત્વમાં થાય છે, કેમકે સંપૂર્ણપણે અઢાર દૂષણ પર કાબુ મેળવનાર મહાન વિભૂતિઓ એજ છે. - : દાનાંતરાય, લાભાંતરાય, ભેગાંતરાય, ઉપભેગાંતરાય, વીયતરાય, હાસ્ય રતિ, અરતિ ભય, જુગુપ્સા, શેક, કામ, મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન, નિદ્રા, અવિરતીપણું રાગ અને દ્વેષ મળીને અઢાર દૂષણે ગણાય છે. એમાંને એક પણ દેવત્વના નામને મશીને કૂર્ચક લગાડે તેમ છે, તો પછી જ્યાં એકથી અધિકનું અસ્તિત્વ હોય ત્યાં પ્રભુત્વ કેટલી પળ ટકી શકે એ વિચારણીય છે. અત્રે એટલું કહેવું કાફી છે કે એ દેનું જડમૂળથી નિકંદન કર્યા બાદજ અરિહંત પદની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે, ત્યારે જ પ્રાતિહાર્ય અને અતિશાયીપણાની અનુપમ લ કમીનો યોગ સાંપડે છે. અત્રે એક વાત ધ્યાનમાં રાખવાની છે અને તે એક સંપૂર્ણપણે જ્ઞાનાવરણીય, દશનાવરણીય, વેદનીય, મેહનીય, આયુ, નામ, ગોત્ર અને અંતરાય રૂપ આઠ કર્મોને ક્ષય કરી નાંખ્યા બાદ સિદ્ધત્વ લબ્ધ કરી શકાય છે. જ્યારે અરિહંત ચવામાં તો એમાંના જ્ઞાનાવરણીય, દશનાવરણય, મેહનીય અને અંતરાય રૂ૫ ચાર ઘાતી કર્મોનજ ક્ષય કરવું પડે છે. એ આત્મ ગુણને ઘાત કરનારા હોવાથી ઘાતી” કહેવાય છે. આ રીતે દરજજામાં સિદ્ધ અરિહંતથી ઉંચા હોવા છતાં ગણ ત્રીમાં અરિહંત પ્રથમ લેવાય છે તે એટલા માટેજ કે તેઓ પૃથ્વી તળપર વિચરી કેવળજ્ઞાન રૂપી દિવ્ય આરિસાની હાયથી ઉપદેશની અમીવર્ષો દ્વારા ભવ્ય ના કલ્યાણમાં સાધનભૂત બને છે; અર્થાત્ “સવી જીવ કરૂં શાસન રસી” રૂપ ભાવ દયા વિસ્તારે છે તેથી એમનો ઉપકાર સિદ્ધ ભગવાન કરતાં વિશેષ છે. સિદ્ધપનશામાં જ્યાં દેહ, ઇંદ્રિય કે સંસારમાં વસવાટ સરખો નથી ત્યાં કંઈપણ કરવાપણું હાયજ શેનું ? કેવળ આત્મ ગુણમાં ૨મણુતા અને ચૌદ રાજલકને અંતે રહેલ સ્ફટિક શિલા સમી નિર્મળ ભૂમિમાં કાયમનો વાસ એજ સિદ્ધત્વની મહત્તા. સિદ્ધ ચક્રના યંત્રમાં અરિહંત પદની ઉપર એમનું સ્થાન છે એ સર્વોપરિતા સૂચક છે.
અરિહંતમાં તીર્થકરપણાનો ભાવ રહેલો છે કેમકે તે શુભ કર્મ સિવાયના આત્માઓ કે જે “ઘાતી કર્મોને નાશ કરે છે, તે “સામાન્ય કેવળી” ની કટિમાં આવે છે. તેઓ પણ ઉપદેશ દેવાની શકિત ધરાવે છે અને દેવકૃત “સુવર્ણ કમળ’ પર બેસી તેમ કરે છે. પ્રાતિહાર્ય કે અતિશયપણુની સંપદા તેમને નથી હોતી.
For Private And Personal Use Only
