________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. એવી રીતે સંકલિત થયેલા છે કે એને અત્યારે એક બીજાથી જુદા પાડી શકાય તેમ નથી” તેને અનુસરીને તેમજ જ્ઞાતિના નૈતિક નિયમ અને ધર્મ વચ્ચે આ
ધ્યાત્મિક કાર્ય કારણને નિયમ ( law of spiritual cause & effect) ચાલુ હોય છે તેથી સ્થલ દષ્ટાંત તરીકે “સટ્ટામાં અનેક મનુષ્ય કદાચ શ્રીમંત થઈ જાય છે, તેમ બનવાથી સામાજિક કાયદાની વિચારણામાં “સટ્ટો” સમાજની દરેક વ્યકિતએ શા માટે ન કરે ? એ પ્રશ્નનો વિચાર કરવા માટે અમુક મનુષ્ય સમાજમાં દરખાસ્ત લાવે તે વિચાર “પરિણામ વાદ” ની દષ્ટિએ સમાજને વિધ્વ સ કરનાર હોવાથી તે વિચાર લાવનાર ઉત્તેજનને પાત્ર ન થઈ શકે તેવી જ રીતે વિધવા વિવાહની વિચારણું કરવા માટે સમાજને અવકાશ આપી શકાય નહિં, કેમકે “સટ્ટો ” એ વ્રતનો એક પ્રકાર છે અને ઘૂત વિગેરે સપ્ત વ્યસનેએ જૈન ધર્મના સૈદ્ધાંતિક કાયદાનું નહિં પરંતુ નિતિક કાયદાનું ( Maral law ) ઉલ્લંઘન છે; આ નૈતિક નિયમોના ભંગદ્વારા ધાર્મિક અધ:પતન સરજાય છે માટે તેને આદર આપી શકાય નહિ; તેવી જ રીતે બહુશ્રુત પૂજ્યપાદ શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરિએ બાળલગ્ન, વૃદ્ધલક્ષ્ય અને વિધવાવિવાહ મર્યાદા બહાર સૂચવેલાં હોવાથી નૈતિક નિયમના ભંગ તરીકે હોઈ તે કરવાનો કાયદે કરવાનો પ્રશ્ન સમાજમાં લાવી શકાય નહીં; આ અમારી પ્રમાણિક માન્યતા અમોએ શાસ્ત્રીય રીતે વિચાર્યા પછીજ સમાજ સમક્ષ મુકેલી છે.
હવે ભાઈશ્રી મોતીચંદભાઈના અન્ય પ્રશ્નના પ્રત્યુત્તરમાં “નૈતિક કાયદો ” કોને કહેવાય ? તે સંબંધમાં નિવેદન કરવાનું કે ગૃહસ્થ ધર્મના પાંચ અણુવ્રતો એ ધર્મના સિદ્ધાંતનો “વ્યવહાર વિભાગ” (practical division) છે જેના પાલનદ્વારા મનુષ્ય “ આધ્યાત્મિક નિશ્ચય વિભાગ (spiritual absolute division) “આત્મ ધર્મ તરફ પ્રગતિ કરી શકે છે, પ્રસ્તુત વ્યવહાર વિભાગને ટકાવી રાખનાર વ્રતોમાં અતિચાર નહિ લગાડવા રૂપ ધર્મનો નૈતિક વિભાગ છે; આ નૈતિક વિભાગના પાલન વગર મનુષ્યનું ધાર્મિક વ્યવહારૂ જીવન પ્રગતિ કરી શકે નહિં; જેમકે થાપણ ન ઓળવવી, ખોટી સાક્ષી ન પુરવી, દાણચોરી ન કરવી, મદિરા વિગેરે સપ્ત વ્યસનો ન સેવવાં, વિધવા વિવાહ વડે થતા એક પતિવ્રતમાં” ક્ષતિ-વિષય વાસનાની અમર્યાદિત વૃદ્ધિ અને પતિહત્યા પર્યત પહોંચતા અન
ની પરંપરાથી સંરક્ષણ, બાળલગ્ન અને વૃદ્ધ લગ્નની મર્યાદામાં રહેવું વિગેરે જેને નીતિના સામાન્ય નિયમો કહેવામાં આવ્યા છે અને જે નિયમેના પાલન દ્વારા ધર્મના વ્યવહાર-વિભાગ-વતને ક્ષતિ પહોંચતી નથી; સમાજ જે નિયમે સાચવવાથી ધાર્મિક તેમજ સામાજીક દષ્ટિએ ( religious & relative view ) ઉત્કાં
For Private And Personal Use Only
