Atmanand Prakash Pustak 023 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 3

વિધરચના પ્રબંધ.
વિશ્વ રચના પ્રબંધ.
નિવેદન ૧૧ મું.
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૬૦ થી શરૂ) વેદ સિવાયના આર્યાવર્તના ગ્રંથ તથા દર્શને જગત રચના માટે નીચે મુજબ કહે છે.
૧ મનુસ્મૃતિમાં કહેલું છે કે પહેલાં અજ્ઞાત, અપ્રતર્ય, અવિય, નિદ્રાની અવસ્થા જેવું, અંધકાર રૂપ હતું. પછી સવયંભૂ મહત્વાદિ ભૂતરૂપે પ્રત્યક્ષ થયે ત્યારે સૃષ્ટિ રચવાને વિચાર કરી, પ્રથમ પાણી ઉત્પન્ન કર્યું. માળવાનાવૌતાસુધીનમકવાણનત. તે પાણીમાં પોતાનું બીજ નાખ્યું. તે બીજથી સેના જેવું એક ઈંડુ ઉત્પન્ન થયું. તે ઈંડામાં બ્રહ્મ ઉતપન્ન થઈ, એક વર્ષ સુધી રહ્યો. ત્યારપછી વિચાર કરી ઇંડાના બે ભાગ કરી પૃથ્વી આકાશ બનાવ્યાં. બન્નેની વચમાં આઠ દિશાઓ, પાણી, જગ્યા, વિગેરે બનાવ્યા. યજ્ઞસિદ્ધિ માટે અગ્નિ, વાયુ અને સૂર્યથી અનુક્રમે રૂગ, યજુર અને સામવેદની રચના કરી, પછી ધૂમ, કાળ, ગ્રહ, નક્ષત્ર, તપ, વાણી, રતિ, કામ, ક્રોધ, સુખ, દુઃખાદિ બનાવ્યા પછી મેટું, હાથ, જાંગ અને પગથી ચાર વર્ણ બનાવ્યા. પછી સ્ત્રી પુરૂષ થઈ વિરાટ ઉત્પન્ન કર્યું પછી મનુરૂષિ પ્રજાપતિએ દેવતાની જાતે વિદ્યુત, મેઘ, પશુ, પક્ષી, કીડા અને પતંગી આ આદિને બનાવ્યા.
૨ બ્રહ્મવૈવર્ત પ્રકૃતિ ખંડમાં કહે છે કે–મા વિરાટ રિ, નઝર્થસ્થ, નિરં स्फुटं । मलो बभूव कालेन सर्वांगव्यापकोध्रुवं ।। स च प्रवृष्टः सर्वषां तल्लौम्नां विवरेषुच, काले न महता तस्मात्बभूव वसुधामुने ।। एवं सर्वाणि विश्वाणि पृथिव्यां નિમિતાઈનર | ગોરો, વૈઢ નિત્ય વિશ્વપરીત ( પૃથીવ્યપાખ્યાને, ૭ અધ્યાય ) એ પ્રમાણે વિરાટના મળથી વિAત્પત્તિ કહે છે વળી બીજે ઠેકાણે જણાવે છે કે પૃથ્વી કૃષ્ણમેદમાંથી થઈ છે તેથી મેદીની કહેવાય છે.
૩ પ્રવ્ર પુરાણે ઉત્તરાખંડમાં ૨૯ માં અધ્યાયમાં કહ્યું છે કે–વેણુ રાજાના દક્ષિણ હાથને મથવા લાગ્યાં, મથતાં મથતાં વેદ થયે. પછી બ્રાહ્મણે અથવા લાગ્યાં તેમાંથી પૃથુ થયો. વલી મત્સ્ય પુરાણ (અધ્યાય ૧૦) માં કહે છે કે સ્વંય. ભૂવંશે અંગના પાપી પુત્ર રાજા વેણુના કચરાતા શરીરમાંથી પૃથુ નીકળે. તે વિષ્ણુને પ્રસન્ન કરી રાજા થયો. પણ ભૂતલને નિર્ધન જોઈ તેને બાળવા તૈયાર થયે. પૃથ્વી ગોરૂપ ધરીને નાઠી, પૃથુ પાછળ ચાલ્યા. અંતે ગરૂપધારી પૃથ્વીએ થાકીને દુધ દેવાની રજા આપી. ક્રમે જુદી જુદી વ્યક્તિએ દેહવાથી જુદી જુદી