Atmanand Prakash Pustak 023 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

વિવરચના પ્રમધ.
૫
૧૧. અક્ષરવાદી કહે છે કે-અક્ષરથીજ વાયુ, તેજ, જલ અને પૃથ્વી એ અનુક્રમે થયા છે. ( ત. પ્રા. ૧૬૩ )
૧૨. ભગવત ગીતા અધ્યયન ૧૩ માં પ્રકૃતિ પુરૂષને અનાદિ કહ્યા છે કહ્યુ છે કેप्रकृतिं पुरुषंचैव, विध्ध्यनादि ऊभावपि ॥ तथा ॥ यावत्संजायते किंचित्, सत्वंस्थावर ગંગમં || ક્ષેત્ર ક્ષેત્રજ્ઞ યોગાત, તદ્ધિદ્ધિ માતર્થમ || ( ભા૦ ૬૩ )
૧૩. મધુ કૈટભના મુડદાથી પણ સૃષ્ટિ રચવાનું કહેવાય છે ( સત. ૨૫ ) ૧૪. નારદ પુરાણમાં લખ્યું છે કે-નારાયણની જમણી બાજુથી બ્રહ્મા, ડાબી બાજુથી વિષ્ણુ અને વચ્ચેથી શિવ નિકલ્યા છે. લિંગ પુરાણમાં તેથી જૂદી વાત છે. ( ૨૮ )
૧૫. મત્સ્ય પુરાણમાં બ્રહ્માથી શિવ ઉત્પન્ન થવાનું જણાવે છે વળી તેજ પુરાણમાં ( ૨–૩–૧૨૫ ) નારાયણુ સુત અત્રિથી ચંદ્રની ઉત્પત્તિ દેખાડી છે (૨૮) ૧૬. ભાગવમાં કહ્યુ` છે કે–મન: ચક્ષુથી અગેાચર દ્રષ્ટા ભગવાને દ્રવ્ય જોવા માટે ત્રીગુણુમથી માયા પ્રકાશી સ્ત્રાંશ વડે નવા પુરૂષ બનાવી તેના માથામાં સ્વીવીય ચૈતન્ય સ્થાપ્યું. તે સમષ્ટિ જીવરૂપ મહાતત્વને જણાતી હવી, તેથી ત્રિવિધ અહંકાર થયા તેમાંથી ક્રમે પૃથ્વી બની (બ્રહ્મારૂપે) પ્રજાપતિ પાલન કરે છે, પ્રભુ રૂદ્ર રૂપે સહારે છે.
૧૭. ભાગવત્ આદિમાં કહેલ છે કે વિષ્ણુની નાભીકમલથી ફુલ થયુ ફુલથી બ્રહ્માજી થયા ને તેથી વિશ્વેત્પત્તિ થઈ છે × ૩૭
× ૩૭ આ ભાગવતના મતેા અઘ્યાત્મી મા`થી ગઠવાયેલ સભવ છે કારણ કે વાત એક અને ઉદ્દેશ ખીજો હેાય; એવા અધિકારે ઉપનિષદ આદિમાં હોવાનું લે.. મા. તિલક પણ પેાતાના મૃગશી ગ્રંથમાં દેખાડે છે એટલે ઉત્પતિના નિયમથી વસ્તુતત્વના નીદર્શોન માટે નીચે પ્રમાણે અધિકારો પ્રત્યક્ષ જોઇ શકાય છે. જેમકે ધને શ્રદ્ધાથી હામ ઉત્પન્ન થયા છે. તેમજ ધર્મને લક્ષ્મી ધૃતિ, તુષ્ટિ, પુષ્ટિ મેધા. બુદ્ધિ. શાન્તિ સિદ્ધિ કૃતથી ક્રમે દઉં. નિયમ, સાષ, લાભ, શ્રુતિ, ન્યાય, ક્રોધ, ક્ષેમ, સુખ, થશ, ઉત્પન્ન થાય છે કામનાદિથી હર્ષ જન્મે છે. વલી અધર્મ હિંસાના અનૃતને નિકૃતિ પુત્રા છે, ને ભય, નરક, માયાને વેદના એ ચાર પૌત્રમૈત્રી છે. ભય માયાથી મૃત્યુ નરક વેદનાથી દુ:ખ ઉત્પન થાય છે. મૃત્યુના પરિવાર વ્યાધિ જરા શાકને તૃષ્ણા છે. વિષ્ણુ પુ. અંશ. ૧ ( સતમત. ૯૫ ) સ્વામીનારાયણુના અચલ સિદ્ધાંતમાં જવ, માયા, શ્વર, બ્રહ્મ, તે પરમ બ્રહ્મ એ પાંચ ભેદને અનાદિ કહે છે, અચલ સિદ્ધાંત પૃષ્ઠ. ૨૩ પ્રથમ. ૫૦૭ મધ્ય, પ્ર. ૩૧ )
તેવીજ રીતે ઉપલા મતાતા સાંસારની ઉત્પત્તિ એટલે એક તા છત્ર કેવી રીતે સંસારમાં પડે છે, કેવી રીતે નીચેા પડે છે ને કેવી રીતે જાલ લાગે છે તે દેખાડેલ છે. જેમાં મેાહ, અભિમાનને મિથ્યાત્વના મુખ્ય પાઃ ભજવાય છે. બીજી રીતે કહીએ તા મિથ્યામાહની, મિત્રમાહની અને સમ્યકત્વમાદની પણ મસાર ભ્રમણના બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહાદેવ છે ( વિશેષ માટે જાણે મેદ