________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિરોધ શમન. દેશનો રાજા હોવા છતાં પણ હાલેન્ડ જેવા નાના દેશ પર વિજય પ્રાપ્ત નથી કરી શકતો.” તેના જવાબમાં અમાત્યે કહ્યું કે “વાત એમ છે કે રાજ્યના અધિક વિસ્તારથી જ દેશ મહાન નથી બનતે. જે દેશની પ્રજા સારી હોય છે તેજ દેશ મહાનું ગણાય છે. ઉદ્યોગ, સિતવ્યય, અને ઉત્સાહ વિગેરે ગુણે હોલેન્ડના લોકોનાં વધારે છે, એટલા માટે તેના ઉપર વિજય નહિ પ્રાપ્ત કરી શકે. ”
કોઈ પણ દેશના સુધારાને અને ઉન્નતિનો મુખ્ય આધાર તેના લોકોના સદાચાર ઉપર જ છે. લેકમાં ધેર્ય, પરાક્રમ, અને એકતા વિગેરે ગુણે વગર સદાચાર અશક્ય છે. અને જ્યાં સુધી લોકોમાં એ ગુણ નથી હોતા ત્યાં સુધી દેશમાં રાષ્ટ્રીયતા નથી આવતી. જે દેશના લેકે સ્વાથી, અને દુર્વ્યસની હોય છે એ દેશ કદિ ઉન્નતિના શિખરે પહોંચી ચૂક હોય તો પણ તેનું અધ:પતન શીઘ્રતાથી જરૂર થાય છે. દુરાચારની શરૂઆત એજ વિનાશનું બીજારોપણ છે. જે દેશ અધ:પતિત બનીને હીનાવસ્થાએ પહોંચી ગયો હોય તે દેશમાં જે ભાગ્યસેગે અથવા પ્રભુકૃપાથી સાચા દેશભક્ત સ્વદેશાભિમાની પુરૂષ ઉત્પન્ન થાય તે તેણે પોતાના દેશ બંધુઓને સાથી પહેલાં સદાચારી બનાવવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ, કેમકે સદાચાર વગર કોઈ પણ દેશને અભ્યદય કદ પણ થઈ શકતો નથી.
સંપૂર્ણ. –-- છવિધ શમન.
જ્યારે સર્વ સુખસાધક સંપને વિનાશ થાય છે, ત્યારે વિરોધનો પ્રાદુર્ભાવ થાય છે. વિરોધને શાસ્ત્રકારોએ વિષ વૃક્ષની ઉપમા આપેલી છે. જ્યાં વિરોધ ત્યાં સુખને નિધિ થાય, એ વાત અનુભવી વિદ્વાને જણાવે છે. વિરોધની ઉત્પત્તિનું સ્થાન મલિન આશય છે. જ્યારે ભિન્ન ભિન્ન આશયવાળા મનુષ્યોના સંબંધે બંધાય છે, ત્યારે તેમની વચ્ચે વિચારોની એકતા થતી નથી. વિચારોની એકતાના અભાવે કરીને તેમના વર્તનમાંથી વિરોધનો જન્મ થતે જોવામાં આવે છે. જેમની આંતર સંપત્તિ ન્યૂન હોય છે, તેવા મનુષ્યોમાં વિરોધનું બળ વધતું જાય છે. જ્યાં મનોબળની ન્યૂનતા, પિતાનું ધાર્યું કરાવવાની જીજ્ઞાસા અને અજ્ઞાનતાનો વાસ હોય છે, ત્યાં વિરોધ પિતાનું પ્રચંડ રૂપ ધારણ કરે છે. વિરોધરૂપી પ્રચંડ રાક્ષસ સંપનો સંહાર કરી અનેક જાતના કષ્ટ આપે છે. તેને માટે એક વિદ્વાન્ કવિ આ પ્રમાણે લખે છે
તિઃ | યત્ર વિરોધ: પ્રવસ્ત્ર પ્રાદુર્મતિ પ્રવં પણ तत्कुलवृक्षो मृलात् छिन्नो भवति प्रवेगपल्लवितः" ॥१॥
For Private And Personal Use Only
