Atmanand Prakash Pustak 023 Ank 01

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 16

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જબુદ્વીપ ફરતો લવ| સમુદ્ર છે તેની ફરતા બીજા દ્વીપ છે, એમ આગળ બમ શું બમણું માપ લેતા જવું. (પદ્મપુરાણ ભૂમિખંડ અધ્યાય ૧૦૧ ) ( નસીંહ પુરાણ કષ અધ્યાય ૩૦ ) આપણે હવે જે કહેશું તેમાં અને આ પુરાણનાં સંબં ધમાં કેટલીક જુદાઈ પડે છે. ભરતાદિક ક્ષેત્રો તે હિન્દુસ્તાનમાં છે એમ મનાવવા ગોલાધ્યાયમાં મહેનત થયેલ છે, પણ પદ્મપુરાણ, વિષ્ણુપુરાણ અને માર્કંડેયમાં કહેલા દેશોને સંગ્રહ તે કેવી રીતે કરી શકશે, વળી સિદ્ધપુરને મેરૂ તરિકે ઓળખાવે છે, તે ત્યાં પર્વત કેમ નથી ? તેમજ ઇંગ્લાંડ આદિ વિશેનું તેમને જ્ઞાન નથી, તે તેની વાતને વિશ્વાસપાત્ર કેમ માની શકાય ? પ્રત્યક્ષવાદી અંગ્રેજો પણ
રિમંદતસ્તો (માધંતુ માન્યોઃ મેંગે, મેહઃ નવ ર્વતઃ
___आदित्यतरुणाभासो, विद्युम इवपावकः ।। હૃક્ષો ગન ડછાયો (પદ્મ પુરાણે ભૂમિખંડે ભૂગોળ વિષ્ણુને અધ્યાય. ૧૩૦)
સૂર્ય સુમેરૂને પ્રદક્ષિણા કરે છે ( ભાગવત સ્કંધ ૫). सर्वेषा मुत्तरे मेरु, र्लोकालोकश्च दक्षिणे विदुरभावा दर्कस्य, भूमलेखा गतस्यच. ॥
ત્તિપત્રમઃ સૂયઃત્તિત્તેપુરિd x x x | ચોતિષ ચક્ર માય, સતતંવરિત (મત્સ પૂરાણ અ. ૧૦૧ ) મેરૂ સ્થિતિ માટે જુદા જુદા મતો–મેરૂ ગાયના પુચ્છ જેવો છે વિષ્ણુપુરાણ. ધતુરાના ફૂલ જે છે પદ્મપુરાણ. ખડે ભાગુરિવચન, અષ્ટ ખુંટે સાવરણુ મત, સપ્ત ખુણો અત્રિમત, સહસ્ત્રનું ટે ભૂગમત, ગુથેલા વાળ જેવો ગાર્ગી, ગોળ અન્યમત, ચૌખુંટ મત્સ્યપુરાણે. (સતમત. ૯૩ )
क्षेत्रो-उत्तराकुरवोरम्यं, वर्ष हैमवतंतथा ।। भद्राश्वकेतु मालंच, तथावर्ष मिलावृत्तं ।।
भारतंहरिवर्षच, तथाकिं पुरुषावृतं ॥ તાન્ય સુવર્ષાgિ, પુષ્પાનિ થતાનિત ( વહિ પુરાણે ). ઈલાવત, કેતુમાલ, હિરણ્ય, કરૂ, રમ્ય, ભદ્રાશ્વ, ભરત, કિન્નર, હરિવર્ષ, (મૃગશીર્ષ)
ભરતક્ષેત્ર–માતg સંપુટ્ટાચનવવર્ષીતરત નવમવર્ષઃ ..
उत्तरंयत्समुद्रस्य, हिमाद्रेश्चैव दक्षिणं ।। वर्षततू भारतंनाम, भारतीयत्रसंततिः ॥
नबयोजन साहस्त्रो, विस्त्तरोस्यमहामुने ! કર્મ ભૂમિરિયં ત્વ, માવજી ૨ નચ્છતામ્ (વિષ્ણુપુરાણે અંશ, ૨. અધ્યાય. ૩)
हिमाहवं दक्षिणवर्ष, भरताय ददौपिता તમાશ્વ મારતવર્ષ, તરાનાન્ન માત્મનઃ (માકડેય પુરાણ ભારતખંડ વર્ણન નામો ધ્યાયઃ ૧૭. ) સમુદ્રો—ત્તાક્ષાસો કુરોદ્યુત ક્ષિરોધ મોર યુદ્ધોઃ સપ્તસિંધવ: વરિતઃ રિઝવીતા: (માર્ચથ, સહમત. ર૭) દક્ષીણ પ્રક્રમ માટે ભાસ્કરાચાર્ય સિદ્ધાંત. શીરામણિ ગોલાધ્યાયમાં કહે છે , यदिनिशाजनकः कनकाचलः । किमुतदंतरग: सनद्दष्यते, उदगयन्ननुमेरु रथांशुमान् , कथमुदेतिचदત્તિમા (પ્ર. સ. ૯) આનું ખરું તત્વ તેઓ સમજેલ નથી તેથી પ્રશ્નરૂપ છે, એ પ્રમાણે બીજા ઘણા દેશોનો અધિકાર ત્યાં આપ્યો છે તે જોઈ લેવો.