________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સદાચાર અથવા સકિયા.
માટે કયાં અવલંબનો હસ્તગત કરી લેવાં એ ભૂતકાળની વિગતોના અનુભવ ઉપરથી રહસ્ય ખેંચવાનું છે તે ઉપર આત્માની ઉત્ક્રાંતિ ( evolution ) ની તૈયારી થવા માંડે છે, એટલે કે ઇતિહાસ એ ભૂતકાલીન અનેક બનાવોના સારરૂપે છે અને તે પ્રત્યેક જીવનને કર્તવ્યદિશામાં સંપૂર્ણ રીતે માર્ગદર્શક છે,
શરીરની ત્રણ અવસ્થાઓ બા, યુવાન અને પ્રૌઢાવસ્થા છે તેમ આત્માની પણ ત્રણ અવસ્થાઓ છે, બહિરાત્મા, અંતરાત્મા અને પરમાત્મા-શરીરનો પલટો તે જન્મ મરણ છે, અને આત્માનો પલટો તે કુસંસ્કાર-પરિવર્તન છે. શરીરના અનંત પલટા લીધા છતાં આત્માનો એકજ પલટો સન્દર્શન-આત્મજાગૃતિ બરાબર થાય તો જન્મમરણના પલટાઓ સત્વર બંધ થઈ જાય; આમ હાઈ આત્માના પલટાની જરૂર છે. બહિરાત્મપણાની અવસ્થામાંથી અંતરામપણમાં આવવું એજ આત્માને પલટો છે; બહિરામાં તે આત્મિક દૃષ્ટિએ બાલ અવસ્થા, અંતરાતમા તે યુવાન અવસ્થા અને પરમાત્મા તે પ્રૌઢાવસ્થા–સ્થિરાવસ્થા છે; માત્ર તફાવત એ છે કે શરીરની પ્રૌઢાવસ્થા પછી દેહને વૃદ્ધાવસ્થા અને મૃત્યુને આધીન થવું પડે છે ત્યારે આત્મિક સ્થિરાવસ્થા હંમેશને માટે સ્થિર રહે છે.
મન, વચન કાયાના બળો જબરો પ્રભાવ ધરાવે છે; મનોબળ આત્માને ક્ષણમાં પાતાળમાં તે ક્ષણમાં આકાશમાં એમ દશે દિશાઓમાં ખેંચી જઈ શકે છે; વાણીનું બળ મનુષ્યોને મારી કે જીવાડી શકે છે તેથીજ ઈતિહાસમાં અનેક રણસંગ્રામો બનવા પામ્યા છે; તેમજ શરીરબળ પણ અનેક ચમત્કૃતિઓ વિખ્યાત સંડો” ની જેમ બતાવી આપે છે; આ ત્રણે બળે જ આત્માને અનુકૂળ-શુભ માર્ગમાં જોડાયા હોય તો તેને સંપૂર્ણ મુક્તિ અપાવે છે અને અશુભ માગે જોડાયા હોય તો આ મઘાતક નીવડે છે; જેમ વ્યવસ્થિત કરેલી વરાળ આગગાડીમાં મનુષ્યોને
દિષ્ટ માગે પહોંચાડે છે તેમજ અવયવરિત વરાળશક્તિ મનુષ્યોને બાળી નાંખે છે; ત્રણે બળો રૂપી હોવા છતાં અરૂપી આતમા ઉપર અનુગ્રહ કે ઉપઘાત કરી શકે છે; આમ હોઈ આ ત્રણે બળાને અધિકાર પ્રમાણે વ્યવસ્થામાં મુકવા એ મનુષ્ય જીવનનું મુખ્ય સાધ્ય છે.
ફતેહચંદ ઝવેરભાઈ.
સદાચાર અથવા સલ્કિયા
( વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ ) या साधूंश्च खलान् करोति विदुषो मूर्खान् हिताद् द्वेषिणः प्रत्यक्षं कुरुते परोक्षममृतं हालाहलं तत्क्षणात् । तामाराघय सत्क्रियां भगवतीं भोक्तुं फलं वांछितं हे साधो व्यसनैर्गुणेषु विपुलेवास्थां वृथा मा कृथाः ॥
મહરિ.
For Private And Personal Use Only
