Atmanand Prakash Pustak 020 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

જીવનનું વિશ્રામસ્થાન,
૨૯૭
તે દવાનું અને પાણીને બહાર કાઢવાનું છે. સાધનવડે તેમ કરીને આપણે આપણી સંસાર દુઃખની તૃષા નિવારી શકીએ તેમ છીએ, તપ, સંયમ, શીલ આદિ સાધનરૂપી કોદાળી હાથમાં લઈ આપણે પ્રતિજ્ઞા કરવી જોઈએ કે “હું મારા આત્માના અત્યંતર પ્રદેશમાંથી અમરત્વ આપનારી સુધાનું ઝરણું ખેદીશ.” ભાવ રોગથી મુક્તિ આપનારું વિમળ તત્વ આપણું પોતાની જ પાસે છે; સાધનની સહાયથી તે સત્ય સ્વરૂપ આપણા અંતરમાં પ્રગટી શકે તેમ છે. માત્ર જરૂર એટલી જ છે કે આપણું જીવનનું આશ્રય સ્થાન, આપણે અસાર ક્ષણ જીવી વસ્તુઓ ઉપર રાખીને, સંતોષ ન માનવું જોઈએ. આ દેશના મહા પુરૂષે ઈશ્વરની શોધમાં અંત૨માં ઉતરીને પગલે પગલે એમ કહેતા ગયા છે કે નેતિ નેતિ,” “એ નહી, એ નહી.” એને મર્મ એવો છે કે તેમણે અંતરમાં ઉતરતા ઉતરતા જે જે વિષએને, જે જે ભાવનાઓને અનુભવ કર્યો તેને અસાર ગણી “એ નહી, એ નહી, હું જેની શોધમાં છે, જેના ઉપર હું મારા જીવનની પ્રતિષ્ઠા કરવા માગું છું તે તત્વ 'એ નહી” એમ કહી તેનું વજન કર્યું હતું. જે કાંઈ અનિત્ય, જે કાંઈ ક્ષણિક, અસાર, ચલાયમાન જોવામાં આવ્યું તેને ત્યાગ કરી તેઓ ઉંડાને ઉંડા ઉતરતા હતા, અને જ્યાં અમર સત્યની અચળ ભૂમિ જોઈ ત્યાં તેમણે પોતાનાં જીવનની પ્રતિષ્ઠા કરી તેના ઉપર તેમનાં જીવનની ઇમારત ઉઠાવેલી. આપણે પણ આપણું જીવનમાં ઉંડા ઉતરી, શાસ્ત્રોપદિષ્ટ આંતરિક સાધન વડે અસાર માટીરૂપી વિષને ખેતી કાઢી ફેંકી દઈ, આખરના અમર સત્ય ઉપર વિરમવું જોઈએ અને તે પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી અન્યથી સંતોષ માન ન જોઈએ.
આત્માની ઉન્નતિ માટેના સાધનની ખનન સાથે તુલના કરવામાં એક બીજે ઉદેશ એ છે કે જેમ પાયે ખેદવામાં એક જ સ્થાને ઉંડા ઉતરવાનું છે તેમ આ ભાના સંબંધે પણ બહારના પ્રદેશ ઉપર દેડા દેડી ન કરી મૂકતાં અંતરમાં ઉંડા ઉતરવું જોઈએ. સાધનાનું પ્રધાન કાર્ય જ એ છે કે અંતરમાં પ્રવેશ કરે. અત્યારે આપણે બહારના પ્રદેશમાં એ પરમ સત્યની શોધ કરીએ છીએ. પણ તે પરમ
ત્યની પ્રાપ્તિ બહારના પ્રદેશમાંથી થવા ગ્ય નથી. આત્મદ્રષ્ટિરૂપી કોદાળીની મદદથી ઉંડાણમાંથી અધિક ઉંડાણમાં ઉતરવાને પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. ગુરૂ, શાસ્ત્ર, સાધુઓ, મુનિરાજે, ઉપદેશક વિગેરે પાસેથી જે કાંઈ સાંભળ્યું હોય, વાંચ્યું હોય, તેનું મનન કરી, નિદિધ્યાસન કરી તે સત્યને આત્માના અંતતમ પ્રદેશ સાથે એકએક કરવું જોઈએ. આનું નામ આ પલબ્ધિ અગર ઈશ્વર–સાધના ગણી શકાય. - કર્મથી લેપાએલા આપણુ આત્માના મૂળ પ્રદેશમાં, મૂળ સ્વરૂપમાં પરમાત્મતાધિ અનન્ય ભાવે, એવયેગે જોડાએલું છે. એ પરમાત્મ તત્વજ આપણા જીવનનું જીવન, આત્માને આત્મા, અગર આપણું સાચું, છેવટનું સવરૂપ છે. તે તત્વ ભૂત માત્રમાં પ્રચ્છન્ન રૂપે, નિગૂઢ ભાવે વિરાજમાન છે, એ તત્વ આપણું જીવનમાં જેમ જેમ