________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧ર૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
કઠિન હૃદયના ગુન્હેગાર પાસે તેનો ગુન્હો કબલ કરાવી લેતા હતા. ડી. એન-તાતા એવા કાર્યકુશળ હતા કે તેને જોતાં વાર તેની કંપનીના નાકમાં કાર્ય કરવાની સ્કૃતિ આવી જતી હતી. સર જમશેદજી જે કે પહેલાં નિર્ધન વ્યવસાયી હતા તે પણ તે પોતાના મધુર ભાષણ અને અનુકરણીય શીલને લઈને અપાર સંપત્તિના સ્વામી બની ગયા હતા. એવાં એવાં અનેક ઉદાહરણ આપી શકાય તેમ છે. સર્વ દેશરનાં જીવન આપણને પિકાર કરીને શીલવાન બનવાને જ ઉપદેશ આપી રહ્યાં છે.
કેટલાક લોકોમાં એવી ભ્ર માત્મક ધારણા પેસી ગઈ હોય છે કે શીલવાન, નમ્ર તથા મિષ્ટભાષી પુરૂષને મજા લેકે ઉપર જરા પણ પ્રભાવ પડતો નથી, અર્થાત્ તેનો રૂબાબ બીજા ઉપર જામતો નથી. પરંતુ એ ધારણું બીલકુલ મિટ્યા છે. સાચી વાત તો એ છે કે એવા મનુષ્યોની જાતિ, સમાજ અને દેશ ઉપર એટલી બધી અસર થાય છે કે કઈ પ્રભુતા પામેલા અધિકારીઓ મનુષ્યની પણ તેટલી હેતી નથી. કેમકે એવા મનુષ્યને રૂવાબ અને પ્રભાવ બીજા મનુષ્યના હૃદય-પટ ઉપર પ્રેમનાં સ્વાભાવિક બંધનવડે અંકિત થઈ જાય છે, પરંતુ જે મનુષ્ય પિતાને પ્રભાવ બીજા લોકો ઉપર શક્તિનો ઉપયોગ કરીને જમાવે છે, તે પ્રભાવ શક્તિનો હાસ થવાથી નષ્ટ થઈ જાય છે અને તેથી કરીને તે ચિરસ્થાયી થઈ શકતું નથી. નમ્ર, શીલવાન અને મિષ્ટભાષી હોવું તે માનસિક નિર્બલતા નથી, ઉલટું તે એક એવી અજબ માનસીક શક્તિ છે કે જેની સામે નીચતા, કઠોરતા અને દુર્જનતા આદિ પશુ વૃત્તિઓ લાચારીથી શીર ઝુકાવે છે.
પરંતુ બાહ્ય દેખાવના શીલમાં એટલી શક્તિ હોતી નથી. અસલ અને નકલમાં ભેદ રહે છે. તે સિવાય એક વાત એ પણ છે કે એવા પ્રકારનાં શીલને ભેદ તરતજ ખુલે પડી જાય છે. સભ્યતાના તત્વપૂર્ણ ગ્રન્થોનું પરિશીલન કરવાથી ખરે ખરાશીલવાન બની શકાતું નથી, કેમકે શીલવાન મનુષ્યને સ્વાર્થ અને માનામાના વિચારને તિલાંજલી આપવી પડે છે. મનુષ્યનું સાચું શીલજ તેના ઐહિક તેમજ પારલેકિક કલ્યાણનું મુખ્ય સાધન છે. સાચા શીલની સહાયથીજ મનુષ્યને ધર્મ, યશ, સંપત્તિ, ઐશ્વર્ય, જ્ઞાન, વૈરાગ્ય આદિ સર્વ ગુણની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ વિષયમાં મહાભારતના શાંતિ પર્વમાં એક પ્રાચીન કથાનક છે. જેને સાર નીચે મુજબ છે.
ઇન્દ્ર પિતે બ્રહ્મજ્ઞાની હતા. તેણે ઘણાને બ્રહ્યાજ્ઞાનને ઉપદેશ આપ્યું હતું, પરંતુ જ્યારે તે એક વખતે પિતાનાં રાજ્યથી ભ્રષ્ટ થઈ ગયા અને પ્રહલાદે ત્રિલેકનું સ્વામીત્વ મેળવ્યું, ત્યારે તેણે પોતાના ગુરૂ બૃહસ્પતિને કહ્યું કે “મને
For Private And Personal Use Only
