________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉત્તમ શીલ.
૧૨૩
બતાવે કે મારું શ્રેય શામાં રહેલું છે?” પછી ગુરૂજીએ ઇન્દ્રને આત્મજ્ઞાનને ઉપદેશ આપીને કહ્યું કે શ્રેય એમાં રહેલું છે. એ જવાબથી ઈન્દ્રનાં મનનું સમાધાન થયું નહિ. તેણે પુન:પ્રશ્ન કર્યો કે “શું બીજું કાંઈ વિશેષ છે ?” ત્યારે ગુરૂજીએ તેને શુક્રાચાર્ય પાર મોકલ્યો. ત્યાં પણ તેવી જ સ્થિતિ થઈ. શુક્રાચાર્યે કહ્યું કે
હું કાંઈ અધિક જાણતો નથી, તમે પ્રહલાદ પાસે જાઓ.” છેવટે રાજ્યભ્રષ્ટ ઈન્દ્ર બ્રાહ્મણ વેષ ધારી બનીને પ્રહલાદના શિષ્ય બની તેની સેવા કરવા લાગ્યા. એક દિવસે પ્રહલાદે ઇન્દ્રને કહ્યું કે “શીલ ” એજ ગૈલોક્યનું રાજ્ય મેળવવાની ખરેખરી કુંચી છે અને તેજ શ્રેય છે. બસ, ઈન્દ્રનું કામ થઈ ગયું. પ્રહલાદ ઈન્દ્રની સેવાથી પ્રસન્ન થઈ ગયા હતા. તેણે કહ્યું “ વરદાન માગે.” બ્રાહ્મણ વેષ ધારી ઇન્દ્ર એ વરદાન માગ્યું કે “આપ મને આપનું શીલ આપ.” પ્રહલાદે તથાસ્તુ” કહ્યું કે તરત જ તેનાં શીલની સાથે ધર્મ, સત્યવૃત્ત, શ્રી, એશ્વર્ય આદિ સર્વ તેનાં શરીરમાંથી બહાર નીકળી ઇન્દ્રનાં શરીરમાં પ્રવિણ થઈ ગયા. પરિણામે ઈન્દ્ર પોતાનું રાજ્ય પ્રાપ્ત કર્યું. ઉપરોક્ત કથાનક ઉપરથી વાંચકોને શીલનું મહત્વ સારી રીતે સમજાશે અને શીલના વિષયમાં આપણું પૂર્વજોના વિચારે કેવા હતા તેનો પણ યથાર્થ ખ્યાલ આવશે.
જે ઊત્તમ શીલથી આટલો બધે લાભ થઈ શકે છે, જે તે મનુષ્ય સંપત્તિ અને યશ વગર યને પ્રાપ્ત કરી શકે છે, જે શીલદ્વારા તલવારથી પણ અધિક પ્રભાવ ઉન્ન કરી શકાય છે, વધારે શું જે શીલવાન બનવાથી આપણું જીવનયાત્રાના સર્વ વિગ્ન કંટકે દૂર થઈ શકે છે તો પછી આપણે ઉત્તમ શીલવાન બનવાનોનો યતન શામાટે ન કરવો જોઈએ? વાત તો એ છે કે “વિદ્યાતિ વિન” ની અનુસાર સઘળી શિક્ષાઓનો એ ઉદ્દેશ હેવો જોઈએ કે તેનાથી આપણે ઉત્તમ ચારિત્ર્યવાન અને સુશીલ નાગરિક બનીએ. વિદ્યાથીઓ દેશના ભાવિ સ્થંભરૂપ છે. તેઓએ વિચારવું જોઈએ કે જનતા વગર કોઈ મનુષ્ય પોતાના દેશનું હિત સાધી શકતો નથી. એટલા માટે સ્વદેશહિતચિતકાને માટે વિદ્યમાન તેમજ કર્તવ્યવાન બનવા ઉપરાંત ઉત્તમ શીલવાન બનવાની ખરેખરી આવશ્યકતા છે. જુઓ આપણા રાજગી ભર્તુહરીજી શું ઉપદેશ આપે છે? :–
ऐश्वर्यस्य विभूषणं सुचनता, शौर्यस्य वाक्संयमो
ज्ञानस्योपशमः श्रुतस्य वित्तस्य पात्रे व्ययः । अक्रोधस्तपसः क्षमा प्रभवितुर्धर्मस्य निर्व्याचता
सर्वेषामपि सर्वकारणमिदं शीलं परं भूषणम् ।।
For Private And Personal Use Only
