________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન દષ્ટિએ શિક્ષણનું સ્વરૂપ અને જેન નવીન યુવકે. ૧૨૫ તત્વજ્ઞાન પિકારીને કહે છે કે, “પ્રવૃત્તિ એ મનુષ્યજીવનને અંતિમ ઉશનથી. તેથીજ આપણા શાસ્ત્રકારોએ ગૃહિધર્મને પાળવાની વ્યવસ્થા કરી છે. શ્રાવક પ્રથમ વયમાં બ્રહ્મચર્ય પાળી જ્ઞાન સંપાદન કરે, ગૃહસ્થાવાસમાં ગૃહાચિત ધર્મ પાળી વ્યવહારમાં પ્રવૃત્તિ કરે, પછી વિવિધ વ્રત, તપથી ઇંદ્રિય દમન કરી વિરતિધ મને પૂર્ણ અધિકારી બની યતિધર્મ સાધવા ચારિત્ર લઈ વિશેષ જ્ઞાન મેળવે, આમ ક્રમે કરી પોતાનું અંતિમ કલ્યાણ સાધે.”
સાંપ્રતકાળે કાળબળે કરી જગતના ઈતિહાસમાં ઉથલપાથલ થતી આવી છે અને થશે. આ નિયમને અનુસરી પાશ્ચાત્ય કેટલાક વિદ્વાની વૃત્તિ આપણા જૈન તત્વજ્ઞાન તરફ વળતી જાય છે, અને આપણી સૂત્રભાષા અને વિચાર પણ સર્વમાન્ય થવા જેવાં છે અને થતાં જાય છે એ પૂર્ણ સંતોષની વાત છે.
- હવે આપણે આપણા ધર્મ, વ્યવહાર અને આચારના શિક્ષણના શુદ્ધ સ્વરૂપને વિચાર કરવાનો છે. આપણા દેશમાં આપણી આર્ય પ્રાચીન શિક્ષણ પદ્ધતિને
સ્થાને નવીન પદ્ધતિ દાખલ થયાને આજ ઘણાં વર્ષો થયાં છે, પણ તેનાં પરિણામ ઈચ્છવાયેગ્ય થયાં નથી, એમ આપણે જોઈ શકીએ છીએ. તેથી જ આપણું પ્રાચીન શિક્ષણ પદ્ધતિ દાખલ કરવાની જરૂર છે. તેનું કારણ એ છે કે, આપણે ધર્મ, વ્યવહાર અને આચારના રૂઢ થઈ ગયેલા કેટલાએક વર્તને આપણે સુધારી શક્તા નથી. તે સાથે આપણે જે શિક્ષણ મેળવીએ છીએ, તેને ઉપયોગ પ્રવર્તનમાં મુકી શકતા નથી, આ ઉભય દોષને લઈને આપણ નવીન પ્રજાના શિક્ષણને પ્રયાસ તદન નકામો થઈ પડે છે. કેટલાએક ઉત્સાહી અને ઉચ્ચ શિક્ષણના નવીન રંગથી રંગાએલા નવયુવકે પોતાના ધર્મ, વ્યવહાર અને આચારના જમાનાને અનુસરી સુધારણ કરવાને આગળ પડવા તૈયાર થાય છે, અને સ્વકેમની શુદ્ધ સેવા કરવાના મહાવતી બને છે, તેઓનો એ ઉત્સાહ ભંગ કરવા માટે પુરાણ પદ્ધતિના આગ્રહી અનેક અપૂર્ણ અને અદૂરદશી પ્રોઢ પુરૂષે મહાન પ્રયાસ કરવા મંડી જાય છે. આથી તેઓ પિતાના શિક્ષણના શુદ્ધ સ્વરૂપને જન સમાજમાં ઝળકાવી શકતા નથી. આ જૈન સમાજને મેટામાં મેટી હાનિ છે.
જે અપૂર્ણ અને અદૂરદશી ઐઢ પુરૂષ છે, તેમના હૃદયમાં નવીન શિક્ષણના શુદ્ધ સ્વરૂપને પ્રકાશ પાડવો, એ નવીન યુવકેનું પ્રથમ કર્તવ્ય છે. જો કે તે પુરાણ પુરૂષોમાં કેટલાએકના હૃદયમાં દુરાગ્રહ રૂ૫ રેગ લાગી ગયેલ હોય છે અને તેથી તેઓના હૃદયમાં કઈપણ રીતે નવીન પ્રાચીન શિક્ષણના સ્વરૂપનો પ્રકાશ પાડવા અશક્ય થઈ પડે છે, તેવાઓને બાદ કરી જેઓ સાધ્ય, કષ્ટસાધ્યના સ્વરૂપમાં રહેલા
For Private And Personal Use Only
