________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન દષ્ટિએ શિક્ષણનું સ્વરૂપ.
૧૭ ઘાત–પ્રત્યાઘાતમાંથી વિચાર અને ભાવના ઉપજાવી પરંપરા સદ્વર્તનના ઉચ્ચ તો ઘડાવે છે. એ આદિ બીજા અનેક બુદ્ધિવિલાસે તે શિક્ષણના શહ સ્વરૂપમાંથી સ્વત: ઉત્પન્ન થાય છે.
પ્રત્યેક સુવિચારક અને સાક્ષર કબુલ કરે છે કે સાંપ્રતકાળે ચાલના શિક્ષણના તત્વોમાંથી જે નિર્દોષ અને શુદ્ધ તત્વ મેળવવામાં આવે તે ઉછરતી જેન પ્રજાના મનને આ જીદગીની વિકટ યાત્રામાં ધર્મ વ્યવહાર, નિશ્ચય, સાહસ અને વિશુદ્ધિથી પ્રયાણ કરવાને તૈયાર કરવાનું કામ જે ઘણું કઠિન અને સુક્ષમ છે, તે સારી રીતે સંપાદન કરી શકાય. નિશ્ચયથી કહી શકાય છે કે સમાજના કાર્યની મહત્તા તથા જવાબદારીનું ભાન જેટલું નવીન વિદ્વાન વર્ગને ઉપજે છે, તેટલું જ ભાન અશિક્ષિત, અદીર્ઘદશી અને પુરાણ ભાવનાના ઉપાસક પ્રોઢ પુરૂષોને ઉપજતું નથી. કારણ તેઓ આગ્રહને લઈને પરંપરાના કમજો દેશકાળાનુસાર સુધારણા કરવાને સમર્થ થઈ શકતા નથી તેથી સમાજ ઉન્નતિના શિખર ઉપર આવી શકતો નથી.
પશ્ચિમાન્ય પ્રજાની ઉન્નતિ સાધવા માટે જ્યારે વિચાર કરવામાં આવતા હતા ત્યારે ત્યાંના સુવિચાર વિદ્વાનેએ એક ઉન્નતિ સાધક મંડળ સ્થાપ્યું હતું અને તેની અંદર એક સમર્થ વિદ્વાને ઉચ્ચ સ્વરે આ પ્રમાણે કહ્યું હતું, “ આપણુ દેશને ઉદય કરવો હોય તે ઉચ્ચ શિક્ષણની સંસ્થાઓ ઉભી કરે તેવી સંસ્થાઓમાંથી ઉત્સાહી, નિપુર્ણ અને પોતે સ્વીકારેલા કાર્ય સાથે તન્મયતા પામેલા યુવકને ઉપજા. એવાં નરરત્નો નીપજાવી શાસ્ત્રના વિષયમાં અને કલાના વિષયમાં દીર્ધકાળ પર્યત જેની અસર રહ્યા કરે તેવી નવી પદ્ધતિ યોજનાર તેમનો બુદ્ધિ વૈભવ સમાજની ઉન્નતિને સાધક થયા વગર રહેતો નથી.”
આ વિદ્વાનના કથન પ્રમાણે આપણું જેનેએ શિક્ષણના શુદ્ધ તત્વને પ્રસાર કરવા તન મન અને ધનથી પ્રયત્ન કરે જોઈએ. એ તત્વના પ્રકાશથી પ્રકાશિત થયેલા નવીન જૈન યુવકેને પ્રેત્સાહિત કરવાને માટે જેને પ્રજાના પુરાણા તથા નવીન અગ્રેસરેએ આગ્રહને ત્યાગ કરી આગળ પડવું જોઈએ. એથી પરિણામે આપણે સમાજ વિદ્યા કલા અને વિચાર આદિની વૃદ્ધિ થતાં સાંપ્રતકાલે ચાલતી ગેરસમજ અને મતભેદની વાતેની સ્પષ્ટતા થવાથી શાંતિ અને સંપમાં વધારે કરી કેઈપણ સમૂહની કાર્યસાધક શક્તિમાં અધિક બળ આવ્યા વગર રહેશે નહીં.
For Private And Personal Use Only
