________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ܕܝܝܝܝܓܝܛܝܬܝܕܝ કવિતા અને સાહિત્ય, 68 કવિએ પોતાની અપૂર્ણ છિન્ન ભિન્ન ભાવનાઓથી પ્રેરાઈ કવિતાઓ લખવાની નથી, પશુ મજા સુધની મહાન હિલચાલોમાંથી પ્રેરણા લઈ એણે કાગ્યે બનાવવાં જોઈએ. પ્રજા ! સંબના અસ્પષ્ટ વિચારો અને ભાવનાઓને સ્પષ્ટ કૃતિ માન કરી આપવાનું કામ કવિનું છે. છૂપું, દુધવાત, અચેતન જીવન કવિએ ખુલ્લું, ભડભડતુ અને ચેતનવાળુ કરી આપવું જોઈએ. કવિ જ્યાંસુધી જનસમાજનાં હદયમાં ઉભરાઈ રહેલી લાગણીઓ સમજશે નહિ અને . જ લાગણીઓ જાતે અનુભવી પ્રજા સમસ્તને શુદ્ધ અને ઉન્નત કરી નવો જોશ નહિં આપે છે. ત્યાંસુધી આજ કાલમાં મહાકાવ્ય બને એવી આશા નથી. સામાજીક અને રાજકીય હીલચાલેમાં આધુનિક પ્રજા પોતાનું કાર્ય કરી રહી છે એવા જમાનામાં અંગત કવિતાને સ્થાન જ ન મળી શકે. કવિએનાં પાણી સુખ દ:ખ સાંભળવાના અને હાલમાં અવકાશ નથી. સમષ્ટિના ઉદય થાય એવાં. લોકસમત એકત્ર થી પેાતાની કમેનશીબ સ્થિતિ સુંધા રે અને રાજકીય તથા સામાજીક વિષયમાં પોતાનું ધ્યેય પ્રાપ્ત કરવા સમર્થ થાય એવાં કાવ્યા ખાવવાં જોઇએ. સાચી અને પવિત્ર કળા તો એ જ કે લેકસમાજને સંપૂણ દશાએ પહેાં ચવાનું લક્ષ રાખે. નવા જમાનામાં જુના કાળમાં જે જે કાંઈ બની ગયું તેને તે પાછું કર્યું છે કરે એને માટે ઉત્પન્ન કરવામાં નથી આવ્યા. પાછલા કાળની ઘણી વાતો હવે અર્થ વગરની થઈ ગઈ છે. નીતિનાં ધારણ પણ બદલાઈ ગયાં છે. તેમ છતાં કળા જીનાં ‘ડેરામાંથી ભલે ઉપજ થાય, પર તુ ઉગતા સૂર્યનાં તેજથી એ રંગાઈ જવી જોઇએ. વત માન કાળની પ્રજા | ભૂતકાળના ઇતિહાસના અભ્યાસ બષ્યિનું* જીવન ખીલવવા માટે કરે. * * * સાહિત્ય પ્રજાજીવનને ઉત્પન્ન કરવું હોય તો દેશની રગેરગમાં વ્યાપી જવું જોઇએ. મજુરાનાં ઘર સુધી મને ગામડીયાનાં ઝુપડામાં એને પહેાંચી જવું જોઈએ. કવિએ આગવગ ને નવા નવા વિચારા માપવા; એમનાં કત વ્યાનું ભાન કરાવવ’ અને મામવર્ગ પણ સિદ્ધાંતા પ્રમાણો! વતન કરે એમ કરી આપવું. કર્મચાગ એ નવા કવિના મુખ્ય ધમ છે. નિરાશાવાદ એને શાભે જ નહિ. નિવૃત્તિ માર્ગ પણ કવિને માટે નથી. ભક્ત કવિ ( અભ્ર, પ્રભએમ કર્યા કરે એ અસ નથી; પણ એણે પ્રભુના પવિત્ર નિયમે અનુભવવા જોઈએ. વાચક વર્ગ પણ ! એની કવિતા વાંચીને પ્રભુની આજ્ઞાએાને શાંતિપૂર્વ કે અનુસરતા ચુઈ જાય એવું એમાં દેવત હાવું જોઈએ. કવિતા અને સાહિત્યમાં બાયલાપણુ” કે નિરૂત્સાહ ના જોઈએ. એકજાતની શોર્ય જોઈએ. સ‘ગીત ગવાઈ રહ્યા બાદ સાંભળનારના આત્મામાં ટેમ નવું સંગીત રચાય! છે તેa; કવિતા વંચાઈ રહ્યા પછી પણ કવિતાએાની પરંપરા રચાવવી જોઈએ. વાંચનારતામાં એવે અંત:ક્ષાભ થવો જોઇએ કે એક કાવ્ય વાંચ્યા પછી એ છપાં ગીતો રચ્યાંજ કરે. ભવિષ્યના કવિએ આપણે આશા રાખીશ કે યુવકને સ્વાર્થ યાગમાં 'કેવી મહત્તા રહેલી છે. " તેને બોધ આપો; વૈર્ય, સુખ દુ:ખમાં સમભાવ અને ગુપ્ત સંક૯પનું બળ શીખવશે.” | નેસ ઍઝિનિ, For Private And Personal Use Only
