________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩ર
શ્રી આત્માન પ્રકાશ
શિવાયની) બીજી ભાષા નથી શિખતા એમ કંઈ નથી, તેમ હિંદીયે પણ ન શિખવી એમ પણ કાંઈ નથી; પણ પરભાષાનું શિક્ષણ એ મરજીઆત જોઈએ ફરજીઆત નહીં, અને મરજીઆત અને ફરજીઆતમાં ફેર એટલે ફેર. હિંદીઓ શું કરે પરભાષાનું ફરજીઆત શિક્ષણ તેમને લેવું પડે છે; કેમકે અભ્યાસપાઠ, વિષય શિખવાનાં તે પરભાષામાં છે. માતૃભાષામાં નથી અથવા ઓછા છે.
૨ ચદ વરસની વય સુધી આ કમ છે. પછી ત્રણ વરસ કે સાહિત્ય, વિજ્ઞાન, તત્વજ્ઞાન, વૈદક, શિલ્પ, ઈજનેરી, વ્યાપાર આદિની લાઇન વિદ્યાથી લે અને તે વિષયે પણ તેને માતૃભાષામાં શિખવાના. હવે માતૃભાષામાં તે તે વિષયેનાં પાઠય પુસ્તકે પ્રાય: નથી અથવા ઓછાં છે, તો તે માટે શું કરવું એ સવાલ રહે છે. તે સવાલને નિવેડે તરત આવી શકે છે. હાલ આપણે આપણી માતૃભાષા ગુજરાતીની વાત કરીએ. ગુજરાતી માતૃભાષાવાળા ઘણા સારા ગ્રેજ્યુએટે, દાક્તરે, વકીલે, ઈજનેર, વાણિજ્યના ગ્રેજ્યુએટે, (B. Com.) વૈજ્ઞાનિક (B. s.) વગેરે છે. તેઓએ હાલ આત્મભેગ આપી પોતપોતાના વિષયને લગતાં અંગ્રેજી પુસ્તકનાં દેહન, અનુવાદ, તથા સ્વતંત્ર ગ્રંથ ગુજરાતીમાં પ્રગટ કરવા જરૂરનાં છે. જેમ વર ડો. ત્રિભુવનદાસ મોતીચંદે શારીર અને વૈદકશાસ્ત્રને નમુનેદાર ગ્રંથ અંગ્રેજી આદિ વૈદક ઉપરથી દેહનરૂપે લખે તેમ કર્તવ્ય છે. આમાં દેશસેવા, માતૃભાષા સેવા, અને અર્થ લાભ પણ છે. કદાચું અથ લાભ ન મળે તે પણ પરમાર્થ હેતુઓ અને દેશની અત્યારની જરૂરીઆત વિચારી, પ્રમાદ છાંડી તે તે વિષયના પદવીધરેએ પિતાને સમય માતૃભાષામાં તે તે વિષયનાં ગ્રંથ અનુવાદ, દોહન કે સ્વતંત્ર રીતે યોજવાની પરમ આવશ્યક્તા છે. સ્વ. પ્રેફેટ આપ્ટેએ શ્રમ વેઠી જેમ સંસ્કૃત કોષ ર, 3 ભંડારકરે સંસ્કૃત માગેપદેશિકાઓ વેજી, સ્વ. વૈદ્ય જટાશંકર લીલાધરે ઘરવૈદું લખે, ઈત્યાદિ અનેક કૃતિઓ થઈ તેમ હવે પદ્ધતીસર, નિયમસર તે તે વિષયના જ્ઞાતાઓએ તે તે વિષયે માતૃભાષામાં અવતારવા અત્યંત જરૂરના છે. તેઓનું જીવન સાર્થક અને દેશ એ બંને એની અપેક્ષા રાખે છે, એ બંને એ ઉપર પણ અવલંબી રહેલ છે. તેમાં જેટલો પ્રમાદ તેટલી તેમના પર બેવડી ત્રેવડી જોખમદારી છે. જે ખમદારી સમજતાં આવડવી જોઈએ; અને જોખમદારી સમજશે તે એક ક્ષણને પ્રમાદ નહિં કરતાં ગાંધીજીની પેઠે અવિશ્રાંત નિષ્કામ શ્રમ સેવશે. તથાસ્તુ.
ગુજરાત વર્નાકયુલર સેસાઈટી, ગુજરાતી સાહિત્ય સભા, સસ્તા સાહિત્ય સંસ્થા, આદિ સંસ્થાઓએ હવે આ દિશામાં કામ કરવું–કરાવવું જરૂરનું છે. સમય આવી લાગ્યા છે. તેને ઓળખી તે પ્રમાણે હવે કરવાનું છે. “અવસર ચુક્યા
For Private And Personal Use Only
