Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

આત્મ-સુધારણા.
૨૫?
તેના સમકાલીન કેઈપણ માણસ કરતાં વધારે કુદરતના ઈતિહાસ વિષે તે જાણવા લાગે ત્યારે તે એકપણ શુદ્ધ વાક્ય લખી શકો નહિ, તેના આંતરિક વિચારો શબ્દોમાં પ્રદર્શિત કરી શકે નહિ. અને પુસ્તક દ્વારા ચિરસ્થાયી અને ચીરસ્મરણીય કરી શક્યા નહિ. આનું કારણ એ હતું કે તેને કેળવણીના મૂળતત્વોનું પણ જ્ઞાન નહતું. શરૂઆતમાં તેનું શબ્દ જ્ઞાન એટલું બધું સંકુચિત અને સ્વલ્પ હતું અને તેનું ભાષાજ્ઞાન એટલું બધુ મર્યાદિત હતું કે તે હંમેશાં તેના વિચારે પ્રદર્શિત કરવાનું જરૂરી શબ્દને માટે અવિરત પરિશ્રમ કરતો હોય એમ જણાતું હતું. આવા બુદ્ધિશાળી–-પ્રતિભાશાળી માણસના પરિતાપનો વિચાર કરે; પોતે વિજ્ઞાનનું-કુદરતનું વિશાળજ્ઞાન ધરાવે છે એ વાતથી અભિજ્ઞ હતો છતાં શબ્દમાં પ્રદશિત કરવાને તે અશકત હતે.
પિતાની તેયારીની અપૂર્ણતાને લીધે ટુંકાણુથી લખનાર માણસો કેઈ અજાણ્યા શબ્દના ઉપયોગથી ઘણી વખત આકુલ વ્યાકુલ બની જાય છે. સામાન્ય પરિ ચિત શબ્દો આપવામાં આવે ત્યારે લખી શકવાને શકિતમાન હોવું એ પુરતું નથી, તેમજ ઓફિસમાં સામાન્ય દૈનિક પરિપાટિ અનુસાર કાર્ય કરવું એટલેથી બસ થતું નથી. પ્રગતિની ઈચ્છા રાખનારે ગમે તે શબ્દના અથવા વાક્યના પ્રયોગને માટે તૈયારી રાખવી જોઈએ, શબ્દને સાચો સંગ્રહ હોવો જોઈએ જેથી તેમાંથી અકસ્માત્ ઉપગ કરી શકાય. જો તમે લખવામાં વારંવાર વ્યાકરણ દોષ કરતા હશે, ખલના થતી હશે અથવા તમને કવચિત્ સામાન્ય નિત્ય પરિપાટિથી બહા૨ લેવામાં આવે ત્યારે વ્યાકુલ થઈ જતા હશે તે તમારા ઉપરી સમજી જશે કે તમારી તૈયારી અપૂર્ણ છે, તમારી કેળવણી મયૉદિત છે અને તમારા ભવિષ્યનું પ્રારબ્ધ અને આશાઓ સંકુચિત છે.
એક વ્યકિત લખે છે કે “મારામાં આદ્ય કેળવણીની એટલી બધી ન્યૂનતા છે કે કોઈ કેળવાયલા અને વિદ્યાવિભૂષિત સજજનને પત્ર લખતાં મને ભય અને સકોરા રહે છે. કેમકે મને એવી બીક લાગે છે કે હું વ્યાકરણ અને વર્ણવિન્યાસના દે કર્યા વગર લખી શકીશ નહિ.” આ મનુષ્યમાં અસાધારણ નૈસર્ગિક શકિત છે એમ તેના પત્રથી સૂચિત થાય છે તથાપિ આવ કેળવણીની ન્યૂનતાને લીધે તે આવી શોચનીય પરિસ્થિતિમાં મૂકાય છે. આ પ્રમાણે આરંભ કાળના વર્ષોને સદુપયેગ ન થવાથી સદાને માટે આવી ચનિય અને વિકટ સ્થિતિમાં મૂકાવા કરતાં વધારે દુ:ખદ પ્રસંગની કલ્પના કરવી પણ કઠિન છે.
ખાસ કરીને યુવકેના પોથી અત્યંત દુઃખ ઉપજે છે, જે પત્રો સૂચવે છે કે, લખનારમાં અપ્રતિમ નૈસર્ગિક બળ છે, તેની માનસિક શક્તિ પ્રશસ્ય છે, પરંતુ