Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

આત્મ-સુધારણું.
૨૫૩
એને સદ્વ્યય કરીએ છીએ તો આપણું જરૂરીઆતે પુરી પાડવામાં કુદરતે અત્યંત ઉદાર છે; પરંતુ જો આપણે કંઈ પણ ઉપયેગી કાર્ય કરતા નથી, જે સામગ્રી આપણને તે આપે છે તેનું અમુક પ્રકારની શકિતમાં રૂપાંતર કરી ઉકત શકિતને સદુપગ કરતા નથી, તો ઉકત સામગ્રી આપવાનું બંધ કરવામાં આવે છે એટલું જ નહિ પણ આપણી શકિત દિનપ્રતિદિન ક્ષીણ થતી જાય છે અને વૈચક્ષણ્ય ઘટી જાય છે, કેમકે એ એક સર્વમાન્ય નિયમ છે કે પ્રત્યેક વસતુ એક અથવા બીજે માર્ગે ગતિમાન છે. તે આગળ વધે છે. અથવા પાછી હઠે છે. તેને યોગ્ય ઉપયોગ કર્યા વગર આપણી પાસે તે રાખી શકીએ નહિ. આપણે સ્નાયુ અથવા મગજ શકિતને ઉપગ કરતા નથી તે કુદરત આપણુ પાસેથી તે લઈ લે છે. આપણે બુદ્ધિ અથવા ચાતુર્યનો ઉપયોગ કરતાં અટકીએ છીએ તે જ ક્ષણે કુદરત આપણાં ચાતુર્યને હરી લે છે.
કોલેજમાં અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યા પછી ઘણે વિષે ઘણાએક ગ્રેજ્યુએટને જોઈને આપણને આશ્ચર્ય થાય છે કે પિતાની કેળવણું માટે તેઓને જે કાંઈ બતાવવાનું હોય છે તે માત્ર પ્રમાણપત્ર જ હોય છે. જે શક્તિ અને નૈપુણ્યની પ્રાપ્તિ તેઓને કોલેજમાં થઈ હતી તેને નાશ થઈ ગયો હોય છે, કેમકે તેઓએ તે વસ્તુઓને ઉપયોગમાં લેવાનું ત્યજી દીધું છે. પરીક્ષામાં ઉત્તીર્ણ થયા પછી મનની અંદર સર્વ વસ્તુઓનું જ્ઞાન તાજું હોય છે ત્યારે તેઓ વિચારતા હોય છે કે ઉક્ત જ્ઞાન પિતામાં હમેશાં રહેશે, પરંતુ તેઓએ તેને ઉપયોગ કરવાનું ત્યજી દીધું ત્યારથી દરેક ક્ષણે તે જ્ઞાન લુપ્ત થતું ગયું છે, અને જે જ્ઞાનનો તેઓએ ઉપગ કર્યો છે તેજ માત્ર અવશિષ્ટ રહ્યું છે અને તેમાંજ વૃદ્ધિ થઈ છે, બાકીના સર્વ જ્ઞાનનો વિલય થઈ ગયે છે, એમ આપણને તેઓની વર્તમાન સ્થિતિ તપાસતાં અને વિચારતાં માલુમ પડશે. વિશ્વવિદ્યાલયની ઉપાધિ પ્રાપ્ત કર્યા પછી દરેક વર્ષે ઘણુંખરા ગ્રેજયુએટેને માલૂમ પડે છે કે તેઓના ચાર વર્ષની અભ્યાસના પ્રમાણમાં બહાર દર્શાવવાનું તેબોની પાસે ઘણું સ્વલ્પ છે. આનું કારણ એ છે કે તેઓએ સંપાદન કરેલા જ્ઞાનનો સદુપયોગ કરવાનો લેશ પણ શ્રમ લીધે નથી, તેઓના મનમાં નિરંતર એજ વિચાર રમમાણ કરે છે કે મેં કૉલેજની કેળવણી લીધી છે. અમારામાં કંઈક બળ હોવું જોઈએ, અને જગતની દષ્ટિમાં મારી કંઈક ગણના થવી જોઈએ ” તમે કૉલેજમાં જ્ઞાન સંપાદન કર્યું છે તે કરતાં વધારે ધારણ કરવાની શક્તિ તમારા પ્રમાણપત્રમાં નથી.
જે વસ્તુનો તમે ગ્ય ઉપયોગ કરતા નથી તે નિરંતર કેમે કમે તમારામાંથી લુપ્ત થાય છે. તેને ઉપયોગ કરો અથવા તેનાથી રહિત થાઓ, તમારી ઈચ્છાનુસાર