________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫. શ્રી દાનવિજયજી મહારાજના વ્યાખ્યાને.
૨૬૩ તથા જ્ઞાનની વૃદ્ધિ થાય છે. તે થવાથી આત્મહિત પણ શીધ્ર થઈ શકે છે. માટે સજજન પુરૂએ ઉપરોક્ત મહાત્માઓની અહર્નિશ અવશ્ય પૂજા કરવી એગ્ય છે. પિષણ કરવા ગ્ય જનનું પોષણ કરવારૂપ પચીસમા ગુણનું સ્વરૂપ,
ભરણપોષણ કરવાને એગ્ય માતા-પિતા, સતી સ્ત્રી અથવા નિર્વાહ કરવાની શકિત રહિત એવા બાળકો તથા નેક આદિનું ભરણપોષણ સારી રીતે કરવું એજ ઉચિત છે, કારણ કે જે ન કરે તે આ લોકમાં અપયશ પણ થાય, તેમજ તેઓ પોતાનું ભરણપોષણ ન થવાથી સ્ત્રી દુરાચારનું સેવન કરે. પુત્રને કરાદિ ચેરી આદિ કાર્યો કરે. એથી ઘણાજ અનર્થોની ઉત્પત્તિ થાય, માટે સજ્જન પુરૂએ તે ભરણપોષણ કરવા યોગ્ય મનુષ્યનું ભરણપોષણ કરવું એ પિતાની ફરજ માનીને કરવું ઉચિત છે. દરેક કાર્યમાં પૂર્વાપરનો વિચાર કરવારૂપ છત્રીશમા ગુણનું સ્વરૂપ છે
ઘણા લાંબા કાળ થવાવાળું કાર્ય અર્થને ઉત્પન્ન કરશે કે અનર્થને ઉત્પન્ન કરશે. એવા વિચારવાળા હોય તેનું નામ દીર્ઘદશી કહેવાય છે, એ દીર્ઘદશી પુરૂષ પરિણામે સુંદર અને અ૯પ કલેશ અને બહુ લાભવાળું એવું કાર્ય કરવાવાળે હેય. કાર્ય કરતાં પહેલાં અનાગત કાળમાં થવા એગ્ય લાભ લાભને વિચાર ન કરે તે જે વખત કાદિક આવી પડે ત્યારે તેને દૂર કરવાની ખાતર પ્રયત્ન કરે છે તે આગ લાગે ત્યારે કુવો ખોદવે, જ્યારે યુદ્ધ શરૂ થાય ત્યારે સન્યની તૈયારી કરવી, અને જ્યારે નદીમાં પુર આવે ત્યારે પાળ બાંધવી, તેની જેમ નિષ્ફળ થાય છે. માટે દષ્ટિને વિશાળ કરીને કાર્યના પરિણામને વિચાર કરો, એજ સજજન પુરૂષને ઉચિત છે.
૫ વિશેષ પ્રકારે જાણવારૂપ સત્તાવીસમા ગુણનું સ્વરૂપ છે.
વિશેષ જ્ઞાન એટલે વસ્તુ અને અવસ્તુ તેમજ કૃયાકૃત્ય અને સ્વ૫ર આદિ વસ્તુઓમાં રહેલા અંતરને પક્ષપાતરહિતપણે એટલે મધ્યસ્થપણાથી જાણવું. કારણ કે પક્ષપાતવાળો માણસ ગુણેને દેષરૂપ અને દેને ગુણરૂપ માને છે. તે વિષે કહ્યું છે કે –
आग्रही बत निनीषति युक्ति यत्र तत्र मतिरस्य निविष्टा । पक्षपातरहितस्य तु युक्तियत्र तत्र मतिरेति निवेशम् ।। १ ॥
ભાવાર્થ –આગ્રહી પુરૂષ જે પદાર્થમાં પિતાની આગ્રહવાળી બુદ્ધિ હોય, ત્યાં યુક્તિને લઈ જવાને ઇચછે છે, અને પક્ષપાતરહિત પુરૂષ તે જે સ્થળમાં યુકિત લાગે, ત્યાં પોતાની મતિને સ્થાપન કરે છે. ૧
ઉપર કહેલ હેતુથી પક્ષપાત રહિતપણું જ એગ્ય છે, કારણકે કદાગ્રહી પુરૂષ વસ્તુ જાણી શકતો નથી, માટે વસ્તુતત્વને જાણવાની ઈચ્છાવાળા સજજન પુરૂએ
For Private And Personal Use Only
