________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માનસિક મિત્ર અને શત્રુઓ. અલબત, એ ખરૂં છે કે આ વાત પહેલે જ વિચારે સિદ્ધ થઈ શકે તેવી નથી, તે પણ આગ્રહ અને નિશ્ચયપૂર્વક સતત પ્રયાસ કરવાથી માણસ આમાંના ઘણાખરા શત્રુઓને ઉચ્છેદ કરી શકે. મનને સદા સારા, આનંદી અને આશાના વિચારથી ભરવું, તે કડવા અને દુ:ખદાયી અનુભવને મનમાંથી દૂર કરવાને ઉત્તમ ઉપાય છે.
અન્ય વસ્તુઓના માફક વિચારે પણ સજાતીય વસ્તુઓને આપે છે. જે વિચાર મનમાં પ્રધાનપણે પ્રવર્તે છે તે વિચારે પિતાના વિજાતીયને હાંકી કાઢે છે. નિકૃષ્ટતાને ઉત્કૃષ્ટતા હાંકી કાઢશે. નિરાશાને આશા હાંકી કાઢશે. મનને પ્રેમના પ્રકાશથી ભરો અને અસૂયા અને તિરસ્કાર સ્વત: પલાયન થઈ જશે. પ્રેમને પ્રકાશ પ્રસરેલું હોય છે, ત્યાં આ શ્યામ આકૃતિએ એક ક્ષણવાર પણ રહી શકશે નહિ. સદ્વિચારે, ઉદાર વિચારો, દયાના વિચારો. પ્રેમના વિચારે અને આરોગ્યના વિચારોથી મનને સદા ભરેલું રાખે અને સર્વ વિધી વિચારે સત્વર ચાલ્યા જશે. બે વિરૂદ્ધ પક્ષના વિચારનું અસ્તિત્વ એકી વખતે મનમાં હોઈ શકે નહિ. અસદ્વિચારેનું ઔષધસદ્વિચારેજ છે.
ભિન્નભિન્ન પ્રકારના વિચારોનું કેવું પ્રાબલ્ય છે તેની તુલના કરવાને ઘણખરા લોકે અસમર્થ હોય છે. એક આનંદી અને ઉત્કૃષ્ટ વિચાર આપણને કેવા પ્રફુલ્લ અને સતેજ કરે છે તે સૌ કોઈ જાણે છે. તે વિચારથી આનંદ અને પ્રસન્નતા વિજળીની માફક સર્વત્ર વ્યાપી રહે છે. આ વિચાર નવીન આશા, હિંમત અને જીવનને નવીન પટ્ટ ઉત્પન્ન કરે છે.
જે સદ્વિચારોનું સેવન કરે છે તે નિરાશાને બદલે આશાને અનુભવ કરે છે, ભરૂત્વને બદલે હિંમતને અનુભવ કરે છે, અને શંકા અને અનિશ્ચિતતાને બદલે દઢતા અને નિશ્ચયજ અનુભવે છે. વળી જે માણસ આશાજનક, પ્રોત્સાહક અને ઉત્કૃષ્ટ વિચારરૂપી મિત્રોને મનમાં વાસ આપીને પોતાના વિજયના શત્રુઓને દૂર રાખી શકે છે તે શંકા અને નિરાશાના ગુલામ બનેલા પર અતુલ સત્તા ભગવે છે. આવા માણસને દરેક કાર્ય નિરંકુશ પ્રકૃતિવાળા માણસને સાધ્ય હોય તે કરતાં વધારે હેલાઈથી સાધ્ય હોય છે. જે પ્રમાણમાં આ માનસિક શત્રુઓને મનમંદિરમાંથી દૂર રાખી શકીએ તેના પર આપણું જીવનના મૂલ્યને આધાર છે.
તમે એમ ખાત્રીપૂર્વક નજ કહી શકે કે તમે પૂર્ણતા, પ્રેમ, સંદર્ય અને સત્યતાની મૂર્તિ છે અને તેથી ઉક્ત ગુણેજ પ્રદર્શિત કરવાનું તમારે માટે નિયત કરવામાં આવ્યું છે. તેથી તમે પિતાની જાતને કહે કે “ જ્યારે જ્યારે તિરસ્કાર, દ્વેષ, વૈરભાવ, નિરૂત્સાહ, અને સ્વાર્થના વિચારે મારા મનમાં આવે છે ત્યારે ત્યારે
For Private And Personal Use Only
