________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ર૭૪
આત્માનંદ પ્રકાશ,
અસંખ્યાત અણુઓ અવગાહ પામી શકવાનું શાસ્ત્રકાર કહે છે તે આ દષ્ટિએજ સત્ય છે.
આ સૂમ વાતાવરણ (astral atmosphere) માં મન દ્રવ્યના વિલક્ષણ સ્વરૂપવાળા વાદળાઓ ઉભરાયા કરે છે. અને આપણું સ્થળ આકાશમાં જેમ વાદળના સમૂહો બંધાય છે તેમ સૂરમ વાતારણમાં મનોદ્રવ્યના સંઘાતો રચાય છે. બે વાદળાઓ જે એક સરખી ગતિ અને સ્વરૂપવાળા હોય તે જેમ તેઓ ભેગા થતા પિતાનું રૂપ ભેળવીને એકરૂપ બની જાય છે, તેમ સુફમ મનોમય વાતાવરણમાં, બે વિચાર-દ્રવ્યના સમુહે જે સમાન ગતિ, આંદોલન અને સ્વરૂપવાળા હોય છે તો તેઓ એક બીજા ભણી આકર્ષાઈને એકરૂપ બની જાય છે. હમે ઉપર જણાવ્યું તેમ જે પ્રદેશમાં એક પ્રકારનું મનોદ્રવ્ય હોય છે તેજ પ્રદેશમાં અન્ય પ્રકાર અને અન્ય સ્વરૂપનું મનોદ્રવ્ય પણ તે એકજ પ્રદેશમાં રહી શકે છે. પણ આંદોલનની ગતિની વિલક્ષણતા અને વિભિન્નતાથી ભેગા ન થતાં તેમનો સ્વરૂપ–ભેદ કાયમ રહે છે. આથી એકજ આકાશખંડમાં અનંત ચિચેવાળા માનસદ્રવ્યોના અસ્તર ઉપર અસ્તર, અન્ય પ્રકારના માનસદ્રવ્યને બાધા કર્યા વિના રહી શકવા સમર્થ છે.
પોતાના મનમાં પ્રગટતા વિચારને અનુરૂપ વિચાર દ્રવ્ય સૂક્ષ્મ વાતાવરણમાંથી પ્રત્યેક મનુષ્ય પિતાભણી આકર્ષે છે, અને એ આકર્ષાએલા દ્રવ્યની તેના પિતાના ઉપર અસર અનુભવે છે. આથી બળતામાં ઘી હોમવા જેવું થાય છે. એક મનુષ્ય લાંબા કાળ સુધી દ્વેષ, ઈર્ષ્યા, અને તિરસ્કારની ભાવના સેવ્યા કરે છે, એ વ્યાપારથી તેના મનમય બંધારણમાં, એવીજ ભાવનાઓનો એવો પ્રબળ પ્રવાહ ઠલવાય છે કે એથી તેને પોતાને ત્રાસ ઉપજ્યા વિના રહેતો નથી. જેવી સિંઘ ભાવનાનું તે સેવન કરે છે તેવીજ સિંઘ ભાવનાઓનું દ્રવ્ય તેનાભણી ઘડાઈને આવે છે, અને તે ભાવનાને પ્રમ્બળ પુષ્ટિ અને સમર્થન આપે છે અને એ મનુય જેમ જેમ લાંબે કાળ પોતાની એ અધમ ભાવનામાં રો પશે રહે, તેમ તેમ વસ્તુસ્થિતિ બગડતી ચાલે છે. તે પોતાની જાતને એવી બુરી ભાવનાઓનું એક કેન્દ્ર બનાવી મુકે છે, અને કમનસીબે એ અજ્ઞાન મનુષ્ય એવી ભાવનાઓને સેવવાની ટેવ પાડી દે તે અર્થાત્ તેને પોતાને પણ તે વ્યાપારેની ખબર ન રહે તેટલે દરજજે એ ભાવનાનું બળ તેનામાં જામી જાય તો, તેની સ્થિતિ અત્યંત દયા ઉપજાવનારી અને કલેશમય બને છે પછી તે એવા સંયોગો અને પરિસ્થિતિઓને ઉપજાવવાની હદે આવે છે કે
જ્યાં એ ભાવના કાર્યમાં પરિણમે છે. પ્રથમ જે કાંઈ વિચારમાં હતું તે વિચારને અનુરૂપ આચારમાં પરિણામ પામે છે. એક પ્રકારની માનસ અવસ્થા, પિતાના સમાન ભાવી સ્વરૂપવાળા મદ્રવ્યને પિતાભણ ખેંચે છે. એટલું જ નહી, પણ કાળના પરિપાકે એ ભાવનાને અનુસરતુ કાર્ય પણ તેનાથી થયા વિના કદી રહેતું
For Private And Personal Use Only
