________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. .
આપણે અત્યંત નારાજ થઈએ છીએ. એવા પુરૂષે પિતાની અનિષ્ટ કૃતિઓને પિતાની બુદ્ધિની હકમતથી અથવા દ્રવ્યની અનુકૂળતાથો છુપાવી રાખતા હોય છે, ૫રંતુ જ્યારે કોઈ અણધારેલી રીતે આપણને તેની ખબર પડી જાય છે અને તેમને એ સબંધે ખરી હકીકત જાહેર કરવા સ્નેહભાવે વિનવીએ છીએ ત્યારે તેઓ બહધા આ પ્રકારે કહે છે. “હું મારા અપકૃત્યનું અને ચારિત્ર્યહિનતાનું સ્વરૂપ સારી રીતે સમજુ છું, પરંતુ હવે એ માર્ગમાંથી હું પાછો વળી શકું તેમ નથી. એ વિષયમાં મારું પ્રત્યેક રોમ એવું તો ઠ્ઠ બંધાઈ ગયું છે કે હવે હું તેનાથી મુક્ત થઈ શકું તેમ સંભવતું નથી. આના અનિષ્ટ પરિણામે હું નથી જોઈ શકતો તેમ નથી. એ બહુ હું યથેષ્ટ પ્રકારે સમજુ છું, છતાં ભાઈ! માફ કરો એ બાબત હું મારી નિર્બળતા અને પામરતા કબૂલ કરું છું” સાધારણ મનુષ્યો તે શું પરંતુ ઘણા જ્ઞાની અને વિકાસની ઉચચ કળાએ પહોંચેલા આત્માઓ પણ કઈ એકાદ વિષયમાં અત્યંત નિર્બળ હોય છે. મનુષ્ય સ્વભાવનું અવલોકન કરનાર વિચક્ષણ પુરૂષે જાણતા હોય છે કે અત્યંત બાહોશ અને પ્રવીણ વ્યવહારકુશળ મનુષ્ય પણ અનેકવાર મુખ પણ ન કરે તેવી ભૂલ કરી બેસે છે, અને તે પ્રસંગે તે ભૂલ થવાનું ખરું કારણ એ હોય છે કે તેમને તેવી ભૂલથાપ ખવડાવનાર તે ભૂલ ખાનારના ચારિત્રની એકાદ નિર્બળ બાજુને શોધીને તેના ઉપર પોતાની હિકમત અજમાવે છે, અને ભૂલ ખાનારને તે ભાગ નિર્બળ હોય તો અવશ્ય પેલો ભૂલ ખવરાવનાર તે રસ્તે થઈને પિતાને હેતુ પાર પાડી શકે છે. લેભી મનુષ્ય પોતાના લોભ-વિષયની પ્રાપ્તિ કરાવનાર કે પ્રબળ નિમિત્તને જુએ છે તો પછી ત્યાં બહુ વિચાર કરવા ન રોકાતા એકદમ આંખ મીંચી ત્યાં ઝંપલાવે છે. તેમના લેભના પ્રબળ સંસ્કાર તેમના સ્પષ્ટ વિવેકના ઉપર આવરણ રૂપે રહેલા હોવાથી તેમને ફસાવવા માટે રચેલી જાળનું બધું સ્વરૂપ સાવંત વાંચી જઈ શકતા હોતા નથી; અને પેલો ફસાવનાર માણસ, પોતાને શીકાર બનનાર જનસમુદાયના હદયનું બંધારણ બહુ સારી રીતે સમજતો હોવાથી તેમની દષ્ટિ આગળ એવી લોભાવનારી અને મેહક કપનાઓ ઉપજાવ્યે રાખે છે કે તેમને વિવેકને અવકાશ મુદ્દલ રહેતો નથી. એકહિકમતી અને કાબેલ સટેરીયેા હજારે વ્યાપારીઓને આવી જ રીતે પાયમાલ કરી નાખી શકે છે. પરંતુ તેમનો ભોગ બનનાર મનુષ્ય તેમના લોભના સંસ્કારને વશ થયેલા હોવાથી નિર્મળ વિવેકની દૃષ્ટિથી તેના પ્રપંચને જોઈ શકતા નથી. ઘણા ડાહ્યા મનુષ્ય આવા કાળે વિવેક સાચવીને કામ લે છે અને તેથી એવી વિષમ કસોટીઓમાંથી નિર્વિકને બચી જાય છે અને જે કાળે સમગ્ર દેશ કેઈ પ્રપંચને વશ બન્યો હોય છે ત્યારે તેઓ સમજીને તેનાથી નિરાળા રહી પોતાનું
For Private And Personal Use Only
