________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માન પ્રકાર ત્યારે તમે ખરી રીતે તમારા “હું” ને જુદે પાડી તેના ઉપર વિચાર ચલાવી શકતા નથી, પરંતુ તમારા એકાદ માનસિક લક્ષણને જુદુ પાડી તેના ઉપર જ તમારા શસ્ત્રને પ્રયોગ કરે છે. તમે તે વખતે કઈ મને ધર્મને તમારા “હું” ને વિષય બનાવી તેને તમારાથી ભિન્ન અનુભવે છે. તમારૂં “હું” તો આ બધે વખત આ માનસિક લક્ષણોને જુદા પાડી તેના ઉપર વિચાર કરવાના કામમાં રોકાએલું રહે છે. વિષય અને વિષયી, પરીક્ષક અને પરીક્ષિત, વિચાર કરનાર અને વિચારવાની વસ્તુ, જ્ઞાતા અને ય, એ બધું એક જ હોઈ શકે નહી. સૂર્ય જેમ પોતાના સ્વરૂપથી જુદા પડી પોતાના ઉપર પ્રકાશ ફેંકી શકતો નથી તેમ “હું” પણ પિતાથી નિરાળે પડી જઈ પોતાના “હું” ઉપર પ્રકાશ ફેંકી શકતો નથી. તમે ઘણીવાર હું ને વિચાર કરતા હશો. તમારૂં “હું” તો તે વિચારકાળે વિચારની જ ક્રિયામાં નિયુક્ત થએલ હોય છે. અને તેને તમે કદી પણ તમારે પોતાનો વિષય બનાવી શકે નહી. અને તમારાથી ભિન્નરૂપે-વિષયરૂપે કદી જ અનુભવી શકવાના નહીં. તમે પુછશે કે જે તેમજ હોય તો પછી “હું” ના હેવાપણાની સાબીતી શું ? એજ કે સર્વ કેઈને “” નું ભાન, પિતે અસ્તિમાન છે એવી જ્ઞતિ નિરંતર રહ્યા કરે છે. “હું” નથી એમ કહેનાર જ “હું” પોતે છે. એ “હું” ની શંકા કરનાર પતે જ “હું” છે. આત્માને જે કાંઈ ઉચમાં ઉચ્ચ જ્ઞાન લશ્યમાન છે, તે “ હું છું” એજ છે. એ સિવાયનું બધું જ્ઞાન તેના સાથે સ્વરૂપ સબંધ ધરાવનાર નથી, પરંતુ ક્ષણવારને માટે યંત્રની માફક વાપરવા માટે જ છે. - છેવટના પ્રકરણમાં “હું” જ માત્ર તમારા વાસ્તવ સ્વરૂપ સાથે કાયમને સબંધ રાખનાર તમને જણાઈ આવશે. એને ગમે તેટલા પ્રયત્નથી પણ તમે તમારાથી દૂર અનુભવી શકવાના નથી. જે તમારી સાથે નિત્ય સબંધ રાખનાર છે એજ તમે છે. જેને તમે “હું” કહો છો તે પોતે જ તે છે. તે તમારાથી ખુટે પડવાની ચેખી ના પાડે છે. તે અચળ, અમર, અવિકારી છે. ચૈતન્ય મહાસાગ૨નું તે એક બિંદુ છે. જેવી રીતે તમે “હું” ના મૃત્યુની કલ્પના કરી શકવામાં નિષ્ફળ બને છે, તે જ પ્રકારે “હું”ને તમે તમારાથી દૂર અનુભવવાની કલ્પનામાં પણ નિષ્ફળ નિવડે છે. વસ્તુ માત્રને દૂર મુકનાર પોતે દૂર કેવી રીતે જઈ શકે ? જે તમે “હું”ને નિરાળુ કરી શકે તે પછી એ “હું”ને વિષય કરનાર બીજું કેણુ અવશેષ રહેશે ? અત્ર અને તત્ર ઉભયસ્થાને એક જ “હું” કેવી રીતે રહી શકે? “હું” એ “હું નથી” એ ગમે તેવી ભીષણ કલ્પનામાં પણ આવી શકે જ નહી. કપનાનું સામર્થ્ય અમર્યાદ છે, તે અનંત બ્રહ્માંડેને ભેદીને પાર જઈ શકે છે; છતાં જ્યારે તેને “હું નથી” એવી કલ્પના કરવાની આજ્ઞા કરવામાં આવે છે, ત્યારે તે પોતાની તેમ કરવાની અશક્તિ કાંઈપણ શરમ વિના કબુલ કરે છે. વિશ્વમાં જે
For Private And Personal Use Only
