________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માના માનસિક કરણા.
૧૯૧
પશુ હિલચાલ કરવી નહીં. ” આ પ્રમાણે તમારા મનના મહારાજ્ય ઉપર વિનય સ્થાપે.
*
ઘણાનુ એમ માનવું છે કે મનની ાિંતને અનુસરી સુખદુ:ખવાળી અવસ્થા અનુભવ્યા શિવાય મનુષ્યને ચાલે તેમ નથીજ. પરંતુ આ વાત પામર મનુષ્યેાના સબંધેજ સત્ય છે. સંયમી મનુષ્યેા આ કલેશથી મુકત થએલા હાય છે, કેમકે તેમણે મનની વિવિધ અવસ્થાએ ઉપર પોતાના “હું” નું સામ્રાજ્ય સ્થાપેલુ હોય છે, અને તેમના મનના અધા વ્યાપારી એક યંત્ર જેમ ઈન્જીનીઅરની દેખરેખ નીચે ચાલે છે તેમ, તેમની આજ્ઞામાં વશ રહીને પ્રવતા હોય છે. બાહ્ય મનના ઉપર તેમના કાબુ નિરતર સ્થપાએલેાજ રહે છે. અને મનના પ્રત્યેક પ્રવર્તનને પોતાના સર્વોત્કૃષ્ટ હિતના માર્ગે જ દાયે જાય છે. એટલુજ નહી પણ તેઓ પેાતાના આંતર મનને ( Subconscious mind) પણ નિણીત કાર્ય કરવા માટેજ આજ્ઞા આપી મુશ્કેલી હોય છે. અને તેને અનુસરી તે મન નિદ્રામાં અવ્યકતપણે તે નિર્દિષ્ટ કાર્ય ને જ કરતુ હાય છે.
આપણા બધા વિચારા, લાગણીઓ, વૃત્તિએ આવેગેા વિગેરે ઉપર આપણું સ્વામીત્વ હાય એ ભાવના આપણને આ કાળે તદ્દન અપરિચિત છે. એક સહજ સરખી ચિતા આપણને આખી રાત્રીના ઉજાગરા કરાવે અને ગમે તેટલા પ્રયત્ન છતાં આપણા પીછે ન છેાડે, એ પરવશપણાના ખ્યાલ તેના સંપૂર્ણ રૂપમાં આપણુને કયારે આવશે ? કોઇ વાતની ચિંતા કરવી કે નહી અથવા અમુક વિચારીને, વશ રહેવુ કે નહી, તેના નિશ્ચય આ કાળે આપણાથી થતા નથી, એનાથી બીજી મેાટુ કમનસીબ કર્યુ હાઇ શકે ? એક ભયનું વાદળ આપણા શીર ઝઝુમતુ હાય અને આવતી કાલે તે આપણા ઉપર ત્રુટી પડવાનુ છે એમાં શક જેવુ કાંઇજ ન હેાય છતાં તે ભય અને આપત્તિ કરતા તેની પૂર્વગામી ચિતાનુ કષ્ટ સહસ્ર ગુણુ અધિક તિવ્ર છે; એ ચિંતાના કષ્ટથી મુકિત થવાય તેા ખરી આપત્તિને અંગે રહેલ કનું જોર છેજ નરમ પડી જાય છે.
મનુષ્યને તેની પ્રધાન લાગણીઆના વેગ ગમે ત્યાં ઘસડી જાય, તેને નિરતર સતાવ્યા કરે અને તે છેવટ પામર થઇને અવશપણે ઘસડાયા કરે તેના જેવી બીજી એક પણ કફોડી સ્થિતિ સ ંભવતી નથી. અનંતયુગના વારસદાર અજર, અજન્મ અચળ અને વાસ્તવમાં પાત્મ સ્વરૂપ મનુષ્ય તેના લેજામાં ઉત્પન્ન થતા ચિત્રથી ડેર જઇન રંક પામર બની ઢોકે વદને પાતાનુ નિમૅળપણ કબુલ કરે એ સ્થિતિનુ સ્વરૂપ સમજતાં મનુષ્ય કયારે શીખડો ? તેના મનની બનાવટથી મનના સ્વામી ગભરાય એ બીના કાઇ દેવ પાને વિકુવેલી માયાથી ડરી જાય તેના જેવી છે. ચિત્રકાર જેમ પાતાના ચિત્રના ભયાનક દેખાવથી ડરો જતા નથી. કેમકે તે જાણે છે કે ચિત્ર પાતાનીજ બનાવટ છે તેમ ખરી રીતે મનુષ્ય પાડાની માનસીક બનાવટથી
For Private And Personal Use Only
