________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવન અને મૃત
સ્થાના છે. પરંતુ આ બે ઢશ્યા સર્વ સ્થાનાનું કેંદ્ર છે. પાણીમાં જેમ પરપોટા ઉત્પન્ન થાય છે અને તે ઘડી પછી તેમાંજ સમાઈ જાય છે તેમ આ પૃથ્વીના વિશાળ ક્ષેત્રમાં સૂતિકા અને સ્મશાનરૂપ સ્થાનામાં દર પળે અને દર મુહૂતે કેટલા પ્રાણીઓના ઉદય અને અસ્ત થયાં કરે છે. જે પૂર્વે હુંતુ તે ચાલ્યું જાય છે અને જેની ગણના સ્વપ્નમાં પણ ન હોય, તે આપણી સમક્ષ આવી આપણા હૃદય ઉપર સ્થાન લે છે.
જન્મ મૃત્યુ-ઉત્પત્તિ-લયના આ પ્રકારે ગતિ આગતિથી સકલાયલા વિષ આાપશુને એ ગંભીર પ્રશ્નના ઉદ્દભવાવે છે; એકતા એકે જેઓ આ જગમાં અટિ ત્વમાં આવ્યા અને અનેક પ્રાણીઓના સમાગમમાં આવી પૃથ્વી ઉપર પતાવ્યુ જીવન ચિરકાળ પર્યંત અંકિત કર્યું. તેમાં ખરૂં જીવન કાનુ હતુ ? અને મૃત્યુ પછીની તેમની સ્થિતિ કેવી હાઈ શકે ? આ બે પ્રામાં જીવન મૃત્યુ વિષય પરત્યેની આપણી ભાવના સંકલિત થયેલી છે.
મ
૧૯૧
S
જનસમાજમાં સાક્ષર તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલા પ્રોફેસર મણીલાલ નભુભાઈ કહે છે કે ‘ પુરૂષા હીન જીવન મૃત્યુ કરતાં પશુ અધિક દુઃખકારક છે’ આ ઉપરથી એમ ફલિત થાય છે કે એક મનુષ્ય, મનુષ્ય જીંદગીને અંગે તેને મળેલી પચેદ્રિયની સપૂતાથી જ એ મનુષ્ય તરીકે ગણાવવા લાયક નથી, પરંતુ બુદ્ધિના વિકાસ પ્રમાણે યાગ્યતા અનુસાર વિવેક કરી, જેએ આ જગમાં પોતાના વનને સુદર અને સ્વાત્યાગની ભાવનાવાળું બનાવે છે, તેમનું જીવન એજ ખરેખરૂ જીવન છે.
મનુષ્ય સૂતિકા ગૃહનાઞાન કાલાહળ સાંભળી અધીર અને ઉન્મત્ત બની જાય છે અને તેથી જન્મ મૃત્યુના તત્ત્વા વિશે વિચાર કરવાના અવકાશ ન લે એ સ્વાભાવિક છે. તેમજ જેએના જીવનપ્રવાહ યુવાનીમાં નદીના નવાપુરની માફ્ક ખળખળ કરતા વહી જતા હોય છે, એવા પુરૂષા પણ જીવનના ઉપરોક્ત ઉદ્દેશની પરવા ન રાખે એ પણ ખનવા ોગ છે. પરંતુ શિયાળા, ઉનાળા અને ચામાસુ, ખાળ, યુવાન, વૃદ્ધાવસ્થા તેમજ મનના અનેક પ્રકારના સ્થિતિભંગા તરફ નજર કરતાં સ્મશાનના ભીષણ દેખાવને પણ ધ્યાનમાં લેવા જોઇએ; જેઆ સ્મશાનને છેવટનુ સ્થાન માને છે, તેઓ મૃત્યુના સંબંધમાં ઉદાસીનતા ખતાવવાનુ પસંદ કરેજ નહિ.
गृहीत इव केशेषु मृत्युनाधर्ममाचरेत्
એ વાક્યના યથાર્થ નિર્દેશ કરનારનું લક્ષ્યખિંદુ જન્મેલા પ્રાણીઓના છેવટના સ્થાન ઉપર ટકી રહે છે. અને એ લક્ષ્ય િંદુ તેનામાં નવીન ભાવના - પન્ન કરાવી પુરૂષાર્થ પ્રેમી-સ્વધર્મ પરિપાલનામાં નિરંતર જાગૃતિ ઉત્પન્ન કરે છે.
For Private And Personal Use Only
જન્મ ધરી જેમણે ખાવુ, પીવું અને એશઆરામ ભાગવવા એવે જ્ઞ ય કરી લીધેા ડાય તેમને, જેમણે મનુષ્યના સુખદુ:ખમાં ભાગ લઈ માન તજ મને સાક કર્યો છે, તેમને, મયર સિંહાસન ઉપર બેસનારા, કેામળ શય્યામાં સુતારા,.
2
