Ashtvakra Gita

Author(s): Anil Pravinbhai Shukla
Publisher: Anil Pravinbhai Shukla

Page 8

પ્રકરણ-૩
અષ્ટાવક્ર બોલ્યાઆત્મા ને વાસ્તવિક રીતે એક (અદ્વૈત) અને અવિનાશી જાણ્યા પછી, --આત્મજ્ઞ (આત્મા ને જાણનાર) અને ધીર એવા તને, --ધન ની પ્રાપ્તિ કરવા પ્રત્યે પ્રીતિ કેમ થાય છે? (૧)
અહો,જેમ છીપ ના અજ્ઞાનથી-ભ્રમથી (ભમથી છીપલા પર ચાંદી દેખાય છે.પણ તે ચાંદી નથી) --તેના પર દેખાતી ચાંદી કાઢી લેવાનો લોભ (પ્રીતિ) ઉપજે છે, તેમ --“આત્મા” ના અજ્ઞાન થી વિષયો-રૂપ ભૂમાત્મક (ભ્રમ વાળી) વસ્તુમાં (ધન-વગેરેમાં) પ્રીતિ થાય છે. (૨)
જેમાં (જે આત્મા માં) જગત, એ સમુદ્ર ના તરંગ ની જેમ સ્કૂરે છે, (સમુદ્ર ના તરંગો અનિત્ય-અસ્થાયી છે) --તે (આત્મા) “હું” જ છું, (જગત એ તરંગો છે-અનિત્ય છે) એમ જાણ્યા પછી પણ, --તું પામર (દીન-મૂર્ખ) મનુષ્ય ની જેમ શા માટે દોડાદોડ કરે છે ? (૩).
આત્મા ને શુદ્ધ “ચૈતન્ય-રૂપ” અને “અત્યંત સુંદર" જાણવા છતાં, --જે મનુષ્ય વિષયોમાં (સ્વાદ-વગેરે) આસકત બને છે, તે --મલિનતાને (સુંદર આત્મા ને નહિ પણ ગંદકીને) જ પામે છે. (૪)
પોતાના આત્મા ને સર્વ ભૂતો માં (જીવો માં) અને --સર્વ જીવો ને પોતાના આત્મા માં જાણનાર મુનિઓ માં પણ --જો, મમત્વ (હું-મારું) ચાલુ રહે –તો તે આશ્ચર્ય છે. (૫)
પરમ અદ્વૈત માં સ્થિર થયેલો અને મોક્ષ ને માટે પ્રયાસ કરતો મનુષ્ય પણ, --મનમાં રહેલી સૂક્ષ્મ વાસનાઓ ને આધીન થઇ,વ્યાકુળ બની, --જો, કામ ને વશ થાય તો, તે આશ્ચર્ય છે. (૬)
યોગ થી ઉત્પન્ન થયેલા “જ્ઞાન” ના શત્રુ ને (વાસનાઓ-વિષયભોગને) જાણતો હોવાં છતાં, --અંતકાળ ને પ્રાપ્ત થયેલો મનુષ્ય અતિ દુર્બળ બની, --જો, વિષયભોગ ની ઈચ્છા કરે, તો તે આશ્ચર્ય છે. (૭)
આ લોક અને પરલોક પ્રત્યે વિરક્ત, --નિત્ય અને અનિત્ય વસ્તુ ના ભેદ ને સમજનાર, અને મોક્ષ ની ઈચ્છા રાખનાર, -- મનુષ્ય ને જો, મોક્ષ થી જ ભય લાગે, તો, તે આશ્ચર્ય છે. (૮).
ધીર મનુષ્ય, ભોગો ભોગવવા છતાં અને ભોગો ભોગવવાથી પીડાયુક્ત બનતો હોવા છતાં પણ --તે હંમેશના માટે કેવળ “આત્મા” ને જોતો હોય છે, એટલે તે, --નથી “પ્રસન્ન”(હર્ષમય) થતો કે નથી “કોપિત” (ગુસ્સે) થતો. (૯)
જે મનુષ્ય પોતાના પ્રવૃત્તિ યુક્ત (પ્રવૃત્તિ કરતા) શરીર ને, --કોઈ બીજા ના શરીર ની જેમ જુએ છે, પોતાનું શરીર પ્રવૃત્તિ કરતું નથી તેમ જુએ છે) --એવો મહાત્મા પુરુષ “સ્તુતિ” થી (વખાણથી) કે નિંદાથી કેવી રીતે ક્ષોભ પામે ? (૧૦)