________________
યુદ્ધને દૂર કરવાના કાર્યમાં એણે સફળતા મેળવી હતી. એની સહિષ્ણુતામૂલક અને સમન્વયવાદી વિચારધારાની પાછળ અહિંસાની ભાવના હતી, આથી જ એમણે બાર્બરાની ગુફાઓ બૌદ્ધ ધર્મના મુખ્ય પ્રતિસ્પર્ધી આજીવક સંપ્રદાયને અર્પણ કરી હતી.
સમ્રાટ અશોકના શિલાલેખો ભારતવર્ષમાં ઠેર ઠેર કોતરવામાં આવ્યા, જેમાં અશોકે માણસ અને પ્રાણી માટે કરેલા ચિકિત્સાના પ્રબંધની વાત છે. વળી જે ઔષધિઓ અને ફળો માણસો અને પ્રાણીઓ માટે મળતાં નહોતાં તે બહારથી મંગાવીને પોતાના રાજ્યમાં એના છોડ રોપે છે. માણસો અને પશુઓને રસ્તામાં આરામ કરવા વૃક્ષ વાવે છે અને કૂવા ખોદાવે છે.
વિક્રમ સંવત પૂર્વે ૧૮૬માં એણે જીવરક્ષા માટે મહત્ત્વના નિયમો બનાવ્યા હતા અને કોઈ પણ જાતિ કે વર્ણની વ્યક્તિ નિયમભંગ કરે તો એને સખત દંડ આપવામાં આવતો હતો. એના સમગ્ર સામ્રાજ્યમાં પ્રાણીવધ પર પ્રતિબંધ હતો. જે પશુઓનું માંસ ભોજનમાં લેવાતું હતું તે પશુઓના વધ અંગે પણ કડક નિયમો બનાવ્યા, જેથી અંધાધૂંધ રીતે થતી પશુહત્યા અટકી જાય. વર્ષમાં છપ્પન દિવસ તો પશુવધની મનાઈ હતી. આની દેખરેખ માટે જુદા જુદા રાજ્યાધિકારીઓની પણ નિમણુક કરી હતી. હિંસાની ભાવના પલટાઈને અહિંસામાં પરિવર્તિત થાય ત્યારે વિશ્વમાં કલ્યાણકારી પરિવર્તન થાય છે.
અશોકના પૌત્ર સંપ્રતિની બાબતમાં એવું બન્યું. જગતના સર્વકાલીન મહાન રાજવીઓમાં ગૌરવભર્યું સ્થાન ધરાવે છે. યુદ્ધમાં વિજયી બનેલા મહારાજ સંપ્રતિના ચહેરા પર વિજયના આનંદનો
:
TO 'PAR
:
રક કે રાજકીય
૧૨ અહિંસા-યાત્રા
