________________
પ્રગટવી જોઈએ કારણ કે અહિંસા એ સાર્વભૌમ ધર્મ છે. આથી યુદ્ધનો ધર્મ પણ અહિંસા છે અને આ અહિંસાથી આવું યુદ્ધ લડી શકાય અને જીતી શકાય એ ગાંધીજીએ સાબિત કર્યું. યુદ્ધથી ત્રસ્ત વિશ્વ, અણુશસ્ત્રોથી આતંકિત દુનિયા અને આતંકવાદમાં ખૂંપેલા જગત શાંતિ માટે મહાત્મા ગાંધી તરફ જુએ છે.
સામાન્ય માનવી, સમાજ કે પ્રજા પોતાના પર થતા અન્યાયનો સામનો કઈ રીતે કરી શકે ? શસ્ત્ર, શક્તિ એ તો રાજ્યશક્તિ પાસે છે ત્યારે આવા અન્યાય સામે નિઃશસ્ત્ર કેવી રીતે લડે ? એનો જવાબ ગાંધીજીએ આપ્યો અહિંસક સત્યાગ્રહ વડે. અહિંસક સત્યાગ્રહ એ એટબૉબ સામે ગાંધીનો આત્મબૉબ છે.
૧૯૪૯ના શિયાળામાં રવિવારની બપોરે એક આફ્રિકન-અમેરિકન ટુડન્ટ ફિલાડેલ્ફિયામાં મહાત્મા ગાંધીજી વિશે પ્રવચન સાંભળવા આવ્યો. એણે જાણ્યું હતું કે ભારતની આઝાદી માટે મહાત્મા ગાંધીજીએ લાંબું અહિંસક આંદોલન ચલાવ્યું હતું અને અહિંસક પ્રતિકારની સત્યાગ્રહ નામની પદ્ધતિ અજમાવી હતી. આ પ્રવચનમાં વર્ણવાયેલી મહાત્મા ગાંધીની અહિંસક સત્યાગ્રહની ભાવનાનો યુવાન માર્ટિન લ્યુથર કિંગ જુનિયર પર ઊંડો પ્રભાવ પડ્યો અને છ વર્ષ બાદ એ જ સત્યાગ્રહની ભાવના લઈને એણે રંગભેદ સામે અવાજ ઉઠાવ્યો. એણે શાંતિકૂચ કરી. ઘણા લોકોએ એના પર હિંસક હુમલા કર્યા પરંતુ માર્ટિન લ્યુથર કિંગ જુનિયર એની વિભાવનામાં મક્કમ રહ્યા. ગાંધીજી અને કિંગ
''''
,
' ..
' ફો
૩૦ અહિંસા-યાત્રા
