________________
આજ્ઞા પ્રમાણે કર્યું. તેમાં પણ પર્વાધિરાજ પર્યુષણ પર્વના આઠ દિવસમાં બાદશાહે પોતાના તરફથી વધુ ચાર દિવસો ઉમેરીને બાર દિવસ માટે જીવવધ બંધ કરવાનો હુકમ આપ્યો. વળી ગુજરાત, માળવા, અજમેર, દિલ્હી-ફતેહપુર, લાહોર અને મુલતાન સુધીના પોતાના સામ્રાજ્યમાં આ ફરમાન મોકલી આપ્યાં. એ જ રીતે ગિરનાર, તારંગા, શત્રુંજય, કેસરિયાજી, આબુ, રાજગૃહી અને સમેતશિખરજી જેવાં તીર્થોમાં આસપાસ કોઈએ જીવહિંસા કરવી નહિ એવું ફરમાન કર્યું. જગતના કલ્યાણની આવી ભાવના જોઈ વિ. સં. ૧૯૪૦માં શહેનશાહ અકબરે શ્રી હીરવિજયસૂરિને “જગદ્ગુરુ'ની પદવી આપી.
ભારતીય ઇતિહાસમાં કલિકાલસર્વજ્ઞનું બિરુદ પામેલા જૈનાચાર્ય હેમચંદ્રાચાર્યનું વિશિષ્ટ સ્થાન છે. સમ્રાટ કુમારપાળે પોતાના આ ગુરુની પ્રેરણાથી અનેક અહિંસક કાર્યો કર્યાં. ઈ. સ. ૧૧૪૩માં પચાસ વર્ષની વયે પાટણમાં ગુજરાતના રાજવી તરીકે કુમારપાળ રાજ્યાભિષેક પામ્યા. કલિકાલસર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્યની પ્રેરણાથી એણે અહિંસાની ઘોષણા કરાવી, જે
અમારિ ઘોષણા' તરીકે જાણીતી છે. વિશ્વની આ સૌપ્રથમ અહિંસાની ઘોષણા છે. સમ્રાટ કુમારપાળે એવી ધર્મઆજ્ઞા ફેલાવી કે, “પ્રજા એકબીજાનાં ગળાં કાપી ગુજરાન ચલાવે, એમાં રાજાનો દુર્વિવેક છે. જૂઠું બોલવું એ ખરાબ છે. પરસ્ત્રી-સંગ કરવો તે તેથી ખરાબ છે, પણ જીવહિંસા તો સૌથી નિકૃષ્ટ છે માટે કોઈએ હિંસા પર ગુજરાન ન ચલાવવું. ધંધાદારી હિંસકોએ હિંસા છોડવી અને તેમને ત્રણ વર્ષ સુધી ભંડારમાંથી ભરણપોષણ મળશે.”
રાજા કુમારપાળે કંટકેશ્વરી દેવીને અપાતો પશુબલિ બંધ કરાવ્યો. “અમારિ ઘોષણા' દ્વારા કુમારપાળે અહિંસા-યાત્રા ૧૫
