Agam 42 Mool 03 Dashvaikalik Sutra

Author(s): Darbarilal Nyayatirth
Publisher: Manikchand Digambar Jain Granthamala Samiti

Page 705

दशवैकालिके वितीया चूलिका।
६॥ म्जोधितटस्थस्य दीक्षाप्रतिपन्नस्योत्कृष्टतपश्चरणवतोऽपि न तावदपवर्गप्राप्तिर्जायते । यावजीवाजीवाद्य खिलवस्तुपरिछेदरूपं केवलज्ञानं नोत्पन्न मिति । तस्माज्ञानमेव प्रधानमैहिकामुष्मिकफलप्राप्तिकारण मिति स्थितमिति । जो उवएसो सो ण णामं ति। श्त्येवमुक्तेन न्यायेन य उपदेशो ज्ञानप्राधान्यस्थापनपरः स नयो नाम ज्ञाननय इत्यर्थः। अयं च ज्ञानवचनक्रियारूपेऽस्मिन्नध्ययने ज्ञानरूपमेवेदमिछति । ज्ञानात्मकत्वादस्य । वचनक्रिये तु तत्कार्यत्वात्तदायत्तत्वान्नेबतीति गाथार्थः॥ ॥ उक्तो ज्ञाननयः। अधुना क्रियानयावसरः। तदर्शनं चेदम् । क्रियैव प्रधानमैहिकामुष्मिकफलप्राप्तिकारणं युक्तियुक्तत्वात् । तथाचायमप्युक्तलक्षणामेव स्वपदसिझये गाथामाह । णायंमि गेण्हिवे इत्यादि । अस्याः क्रियानयदर्शनानुसारेण व्याख्या । हाते ग्रहीतव्ये अग्रहीतव्ये चैव अर्थे ऐहिकामुष्मिकफलप्राप्त्यर्थना यतितव्यमेवेति । न यस्मात्प्रवृत्त्या दिलदणप्रयत्नव्यतिरेकेण ज्ञानवतोऽप्यजिलषितार्थावाप्तिदृश्यते । तथा चान्यैरप्युक्तम् ॥ क्रियैव फलदा पुंसां, न ज्ञानं फलदं मतम् ॥ यतः स्त्रीजयनोगझो, न ज्ञानात्सुखितो नवेत् ॥१॥तथामुष्मिकफलप्रात्यर्थिनापि क्रियैव कर्तव्या। तथा च मौनीन्छवचनमप्येवमेव व्यवस्थितम् ॥यत उक्तम्। चेश्चकुलगणसंघे, आयरिआणं च पवयणसुए श्र॥सवेसु एतेण कयं, तवसंजममुऊमंतेणं॥श्तश्चैतदेवमङ्गीकर्तव्यम्। यस्मात्तीर्थकरगणधरैः क्रिया विकलानां ज्ञानमपि विफलमेवोक्तम् । तथा चागमः। सुबहुँ पि सुश्रमहीधे, किं काही चरण विप्पमुक्कस्स ॥ अंधस्स जह पलित्ता, दीवसयसहस्सकोमी वि॥ ॥ दृशिक्रिया विकलत्वात्तस्येत्यभिप्रायः । एवं तावत्दायोपशमिकं चारित्रमङ्गीकृत्योक्तम् । चारित्रं क्रियेत्यनर्थान्तरम् । दायिकमप्यङ्गीकृत्य प्रकृ. ष्टफलसाधकत्वं तस्यैव विज्ञेयं यस्मादहतो नगवतः समुत्पन्नकेवलज्ञानस्यापि न तावन्मुक्त्यवाप्तिः संजायते यावद खिलकर्मेन्धनानलनूता हूस्वपञ्चाक्षरोमिरणमात्रकालावस्थायिनी सर्वसंवरणरूपा चारित्रक्रिया नावाप्तेति। तस्माक्रियैव प्रधानमैहिकामुष्मिकफलप्राप्तिकारणमितिस्थितमिति। जोजवएसो सो पणामं ति इत्येवमुक्तेन न्यायेन य उपदेशः क्रियाप्राधान्यख्यापनपरःस नयो नाम क्रियानय इत्यर्थः। श्रयं च ज्ञानवचनक्रियारूपेऽस्मिन्नध्ययने क्रियारूपमेवेदमिछति । तदात्मकत्वादस्य । ज्ञानवचने तु तदर्थमुपादीयमानत्वादप्रधानत्वान्नेछति गुणनूते चेतीति गाथार्थः॥ ॥ उक्तः कियानयः । श्वं ज्ञानक्रियानयस्वरूपं श्रुत्वा विदिततदनिप्रायो विनेयः संशयापन्नः सन्नाह । किमत्र तत्त्वम् । पदयेऽपि युक्तिसंजवात् । आचार्यः पुनराह ॥ सवेसिं पि नयाणं बहुविहवत्तत्वयं निसामेत्ता ॥ तं सबनय विसुझं जंचरणगुणहि साढू॥अ.