________________
ન જાણતો તે અજ્ઞાની સર્પ વધારે ગુસ્સે થયો, અને પ્રભુને ડસવા લાગ્યો. “મારા તીવ્ર વિષથી આક્રાંત થઇને આ હમણાં પડશે તો હું ચગદાઈ જઈશ' એવા ઇરાદાથી તે સર્પ ડસીને પાછો હટી જતો હતો. પ્રભુના પગે જદે સ્થાને તે ડસતો હતો ત્યાંથી તેનું ઝેર પ્રસરી શકતું નહિ, માત્ર ત્યાંથી ગાયના દૂધ જેવી દૂધની ધારા ઝરતી હતી. સર્પ વિચાર્યું કે “હું જેના સામી દૃષ્ટિ કરું તેને પણ બાળીને ભસ્મ કરી નાખું છું, પણ આને તો ડંખ મારવા છતાં સફેદ રુધિર નીકળ્યું, વળી મારા એકજ ડંખથી ગમે તેવો બલિષ્ઠ માણસ પણ ચક્કર ખાઈને પડી જઈ મરણને શરણ થાય, પણ આ તો ઘણા ડંખ મારવા છતાં વ્યાકુળતા રહિત સ્થિર ઉભા છે!”. આ પ્રમાણે વિસ્મય પામેલો તે સર્પ બિલખો થઇ પ્રભુ સામે જોઈ રહ્યો. પ્રભુની શાંતમુદ્રા જોઈ તેના ક્રોધી નેત્રમાં શાંતિ પ્રસરી. જ્યારે તે કાંઈક શાંત થયો ત્યારે પ્રભુ બોલ્યા કે-“લુઝ યુઝ ચંડકાસિયા! હે ચંડકૌશિક!બુઝ બુઝ”. આ પ્રમાણે પ્રભુના અમૃત સમાન વચન સાંભળી, પ્રભુની શાંતમુદ્રા અને પર્વત સમાન ધીરતા દેખી ઉહાપોહ કરતાં તે સર્પને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. પોતે કરેલા ભયંકર અપરાધનો પશ્ચાત્તાપ કરતો તે સર્પ તુરત પાછો હટી ગયો, અને પ્રભુને ત્રણ પ્રદક્ષિણા દઈ‘અહો! કરુણાસમુદ્ર ભગવંતે મને દુર્ગતિરૂપી કૂવામાં પડતો બચાવ્યો' ઇત્યાદિ શુભ ભાવના ભાવતાં તે સર્વે તે જ વખતે અનશન લઈ લીધું. વિષ વડે ભયંકર એવી મારી દૃષ્ટિ કોઇ ઉપર ન પડો' એમ વિચારને તે સર્પ પોતાનું મસ્તક બિલમાં રાખી સ્થિર રહ્યો. આવી રીતે તે સર્પને સ્થિર દેખી, તે માર્ગે થઈને ઘી, દૂધ વિગેરે વેચવા જતી સ્ત્રીઓએ તે નાગરાજ - સંતુષ્ટ થયેલો જાણી; ઘી, દૂધ વિગેરેથી તેની ભક્તિપૂર્વક પૂજા કરી. સ્ત્રી એ તે સર્પના શરીર પર ચોપડેલા ઘીની સુગંધીથી ત્યાં કીડીઓ એકઠી થઈ ગઈ, અને સર્પને તીક્ષ્ણ ચટકા ભરવા લાગી, છતાં પણ પ્રતિબોધ પામી શુભ ધ્યાનમાં આરુઢ થઇ નિશ્ચળ રહેલો તે સર્પ જરા પણ ચલાયમાન થયો નહિ. આવી રીતે અતિશય વેદના થવા છતાં પોતાના પાપની નિંદા કરતો અને શુભ ભાવના ભાવતો પ્રભુની દૃષ્ટિરૂપી અમૃતવૃષ્ટિ વડે સિંચાયેલો તે ચંડકૌશિક સર્પ એક પખવાડિયે મૃત્યુ પામી સહસાર દેવલોકમાં દેવ થયો.
ચંડકૌશિક સર્પ ઉપર આવો મહાન ઉપકાર કરી પ્રભુ ત્યાંથી વિહાર કરી ઉત્તરવાચાલ નામે ગામમાં આવ્યા. ત્યાં નાગસેન શ્રાવકે પ્રભુને અર્ધમાસક્ષપણને પારણે ખીર વહોરવી, તે વખતે “અહો! દાનમ! અહો!દાનમ્' એમ બોલતા દેવોએ વસુધારા વિગેરે પાંચ દિવ્ય પ્રગટ કર્યા. ત્યાંથી વિહાર કરી શ્વેતાંબી નગરીમાં પધારેલા પ્રભુનો પ્રદેશી રાજાએ મહિમા કર્યો. ત્યાંથી સુરભિ પુર તરફ જતાં પ્રભુને પાંચ રથ યુક્ત નૈકગોટાના રાજાઓએ વંદન કર્યું. ત્યાર પછી પ્રભુ સુરક્ષિપુર પહોંચ્યા, ત્યાં ગંગાનદીને કાંઠે સિદ્ધયાત્રા નામનો નાવિક લોકોને ગંગાનદી ઉતારવા પોતાની નાવમાં ચડાવતો હતો, પ્રભુ પણ તે નાવ પર ચડ્યા. નાવિક નાવને ચલાવવા માંડયો. હવે આ વખતે ઘુવડ પક્ષીનો શબ્દ સાંભળી એ જ નાવમાં બેઠેલો ફેમિલ નામનો નિમિત્તિયો નાવમાં બેઠેલા બીજો લોકો પ્રતિ બોલ્યો કે- “નદી ઉતરતાં આજે આપણને મરણાંત કષ્ટ થશે, પણ આ મહાત્માના પ્રભાવથી સંકટ નષ્ટ થશે'. હવે ગંગામાં તે નાપ ચાલતાં ચાલતાં અગાધ જળમાં આવ્યું, એવાંમાં સુદંષ્ટ્ર દેવ તે નાવને બૂડાડી દેવા તત્પર થયો. પ્રભુએ ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવના ભવમાં જે સિંહને માર્યો હતો. તે સિંહનો જીવ ઘણા ભવભ્રમણ કરી ભુવનપતિમાં સુદંષ્ટ્ર નામે નાગકુમાર, દેવ થયો. તે પ્રભુને નાવમાં બેઠેલા જોઈ પૂર્વજન્મનું વૈર સંભારી વૈરનો બદલો લેવા માટે નાવને બૂડાવવા તૈયાર થયો. હવે જેવો કે દેવ નાવને બૂડાડવા આદિક વિઘ કરવા લાગ્યો તેવામાં કંબલ અને શંબલ નામ દેવોએ આવી તે વિપ્ન નિવારણ કર્યું. તે બે દેવની ઉત્પત્તિ આ પ્રમાણે છે
મથુરા નગરીમાં જિનદાસ નામે શેઠ હતો, તેને સાધુદાસી નામે સ્ત્રી હતી. તેઓ પરમ શ્રાવક હતા. પાંચમા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
