________________
સમુદ્રમાં ભરતી-ઓટનું કારણ ?
આ ચિત્ર જુઓ. ઉપર સમુદ્રમાં ચંદ્ર છે . .
પ્રકાશિત છે. દિવાદાંડી છે. સ્ટીમર દોડી રહી છે અને સમુદ્રમાં ભરતી આવી રહી છે.
આપણને શીખવવામાં આવે છે કે ચંદ્રના કારણે સમુદ્રમાં ભરતી ઓટ આવે છે.
પણ ખરેખર સમુદ્રમાં આવતી ભરતી ઓટનું કારણ ચંદ્ર નથી પણ જંબૂદ્વીપની બહાર રહેલ લવણસમુદ્રના પાતાળ કળશો છે. જે અત્યંત વિશાળ છે. ચારે દિશામાં ચાર પાતાળ કળશ અને એમની વચ્ચે લઘુ પાતાળ કળશો એનાથી નાના છે. આ પાતાળ કળશોમાં ૧/૩ ભાગમાં વાયુ, મધ્યના ૧/૩ ભાગમાં પાણી અને વાયુ અને ઉપર ૧/૩ ભાગમાં પાણી રહેલ છે. નિશ્ચિત સમયે કળશોમાં રહેલ વાયુનો સંકોચ-પ્રસારણ થાય છે તેથી સમુદ્રમાં ભરતી ઓટ થાય છે. આપણા તમામ સમુદ્રો દૂરસુદૂર છેવટે લવણ સમુદ્રથી જોડાયેલા છે.
હવે જો ચંદ્રના કારણે ભરતી ઓટ માનીયે તો ઈરાનની ઉત્તરે કાસ્પીયન સમુદ્ર છે. એનું ક્ષેત્રફળ ૩,૯૪, ૨૯૯ ક્વેર કિલોમીટર છે અને ૧૧૯૯ કિલોમીટર લંબાઈ છે. તેનું પાણી ખારું છે
આ સમુદ્રમાં ક્યારેય ભરતી ઓટ થતાં નથી. ચંદ્ર તો બીજા સમુદ્રોની જેમ ત્યાં પણ ઊગે છે અને આથમે છે. અને જો ચંદ્રથી જ ભરતી ઓટ થતાં હોય તો સરોવરો, નદીઓ,
તળાવો, વાવડીઓ, કુંડો અને આપણા ઘરે રહેલા ટાંકા અને માટલાઓમાં પણ ભરતી ઓટ આવવી જોઈએ.
પણ આવું ક્યારેય બનતું નથી.
સગર ચક્રવર્તી લવણ સમુદ્રને સિદ્ધગિરીની રક્ષા માટે જંબુદ્વીપમાં લાવ્યા અને નજીકમાં જ પછી અટકાવી દીધો. જેથી જે જે સમુદ્રનો સંબંધ લવણ સમુદ્ર સાથે રહ્યો ત્યાં ત્યાં ભરતી ઓટ આવે અને જેનો સંબંધ કપાઈ ગયો ત્યાં ભરતી ઓટ ન આવે. કાસ્પીયન સમુદ્ર અને દક્ષિણ ધ્રુવમાં હમણાં મળેલ હજારો માઈલનું વિશાળ સરોવર તથા વિક્ટોરીયા લેકમાં વિશાળતા હોવા છતાં ક્યારેય ભરતી ઓટ આવતાં નથી. કેમ કે તે લવણ સમદ્રથી જોડાયેલ નથી.
વળી આ અંગે આપણા સાહિત્યનો ઊંડાણથી અભ્યાસ કરી વિશેષ સૂક્ષ્મ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકો છો.
y Education International
For Personal & Private Use Only
આપણી સાચી ભૂગોળ
