________________
શું ચંદ્ર પરપ્રદíાત છે ?
:
O
ચંદ્ર સ્વપ્રકાશિત છે કે પરપ્રકાશિત છે? પાઠ્યપુસ્તકોમાં ભણાવવામાં આવે છે કે સૂર્યનો પ્રકાશ ચંદ્ર પર પડે છે અને ચંદ્ર પ્રકાશે છે. ચંદ્રની ઉત્પત્તિ પૃથ્વીમાંથી થઈ છે. આજે જે પેસેફીક મહાસાગર છે તેનો ટુકડો ઊંચે ગયો ને તે ચંદ્ર બન્યો.
વિચારવાની વાત એ છે કે જો ચંદ્ર પૃથ્વીનો જ ટુકડો હોય તો તે પ્રકાશ ઝીલી તેને દૂર ન ફેંકી શકે? આવું તો ત્યારે જ બને કે ચંદ્ર કાચનો, ધાતુનો કે પોલીશ કરેલ કોઈ પદાર્થનો બન્યો હોય. માટીનાં ઢેફા પર બેટરી મારો તો તેનું રીફલેક્શન નહીં પડે. કાચ પર કે ચીકણી પૉલીશ કરેલ સપાટીવાળી કોઈ ચીજ પર બેટરી મારો તો રીફલેક્શન પડશે. આ તો સમજી શકાય તેવી બાબત છે.
હવે તે વાત સમજવા જેવી છે કે સૂર્યનો પ્રકાશ ચંદ્ર પર પડે છે અને તે ચંદ્રનો પ્રકાશ પૃથ્વી પર પડે છે. આ કેવી રીતે બને? કેમ કે સૂર્ય અને ચંદ્રના પ્રકાશના ગુણધર્મો જ જુદા જુદા છે.
પ્રયોગ : કોઈ કૂંડામાં છોડ લો. તેને સૂર્યના સીધા તડકામાં નહીં પણ પરાવર્તિત થયેલ સૂર્યના પ્રકાશમાં રાખો. મતલબ તડકામાં નહીં પણ બારીબારણા ખુલ્લા રાખી સૂર્યના ઉપપ્રકાશમાં રાખો તો પણ છોડ ખીલશે, મરશે નહીં.
હવે તે જ છોડને દિવસ દરમ્યાન ઘોર અંધારામાં રાખો. સૂર્યનો કોઈપણ રીતે પ્રકાશ કે ઉપપ્રકાશ તેના પર ન પડે તે રીતે રાખો પછી જ્યારે સૂર્યાસ્ત થઈ એક બે કલાક ગયા પછી માત્ર ચંદ્રના પ્રકાશમાં તેને રાખો તો તે છોડ કરમાઈ જશે, મરી જશે. આમ કેમ?
જો સૂર્યના ઉપપ્રકાશમાં પણ જે છોડ ખીલતો હોય, જીવતો હોય, તે જ છોડ ચંદ્ર ઉપર પડેલ સૂર્યના પ્રકાશને (તે પણ સૂર્યનો ઉપપ્રકાશ જ છે ને?) ઝીલવાથી કેમ મરી જાય છે?
કહો કે સૂર્ય અને ચંદ્ર બન્નેના પ્રકાશના ગુણધર્મો ભિન્ન છે, એક નથી. માટે જેમ સૂર્ય સ્વપ્રકાશિત છે તેમ ચંદ્ર પણ સ્વપ્રકાશિત છે.
આપણી સાચી ભૂગોળ
For Personal Private Use Only
www.jainelibrar 23
