Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ viiAka zrIhAvIra UsaMskRti rakSaka sastuM sAhitya kAryAlaya.vaDodarA DIK mAM ja
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ DaoN. tribhuvanadAsa laheracaMda zAha TrasTa sthApita saMskRti rakSaka sastu sAhitya maMDaMLa prathama zreNI-puSpa navamuM vizvAzvAraka zrI mahAvIra bhAga 19 : lekhaka : maphatalAla sathavI sastuM | | | | | zivAya, vA A}} bhuvanadAsa sA TrasTa sthApita sAla ejanTsa H saMskRti rakSaka sastu sAhitya kAryAlaya mahAjana galI-vaDAdarA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvRtti 1lI mArca 1949 mUlya 3 rUpiyA prata 1625 sarva haka prakAzakone svAdhIna che. : prakAzako : zazikAnta enDa kuM. cazmAvAlA, vaDodarA - . . muka : mukaNasthAnaH maNilAla prabhAzaMkara vyAsa zrI lakSmI ilekaTrIka pri. presa modIkhAne raDa-vaDedarA tA. 20--49
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa sva. vaDIla baMdhu zrI cImanalAla saMghavIne
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMkha vinA aMdhArUM re......... nA, nA, kharI vAta ema nathI.... tamAre ema duHkhI thavAnI jarUra nathI 3-3- RICHTER tamArI AMkheAnI kAi paNa phariyAdo mATe ame tamArI sevAmAM hAjara chIe. ATha varSa janomAM tAlIma pAmelA ane 40 varSana canA kAmanA anubhavI, amAre tyAM AMkhanA khAsa DaeNAkaTara kALajIpUrvaka joItA cazmAnA nakhara mukta kADhI Ape che. anubhavI kArIgarA pAse zveta dekharekha nIce noMkharavALA dAca taiyAra karAvI keLavAelA sTApha mAraphata kAma khUba suMdara ane saphAIdAra karavAmAM Ave che. -- zazikAnta kAM. cazmAvAlA rAvapurA vaDAdarA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ be bAla . mAruM A prathama ja pustaka che. tene bane teTaluM etihAsika banAvavAnA prayAse karyA che jyAM aitihAsika pramANe nathI maMtyAM tyAM parApUrvanA saMbaMdha sAthe vAstavikatAnuM bhAna rAkhIne caritra nirUpaNa karyuM che. pustaka lakhAyAne cAra varSa thayAM, te samayanI mArI vaya paNa vIsanI ja; eTale kayAMya bhAva ke bhASAnI matA jaNAya te gujJa vAcakagaNa daragujara karaze. ( pIvAya teTalo teja-jaLa pI, punaH te mAnavajAtane caraNe vahAvarAnI muja jIvana jhaMkhanAmAMnI A prathama graMtha AkAra dhAraNa kare che. caritranuM vastu (matter) meLavavAmAM temaja Avazyaka sUcanA karavA badala kAryAlayanA menejIMga TrasTI zrI tribhuvanadAsa laheracaMda zAhane A prasaMge AbhAra mAnuM chuM. taduparAMta je je manthAmAMthI meM caritrane yogya vastu meLavI che, te te granyanA lekhakane paNa huM AbhArI chuM. mahAvIratve jhaMkhatA jagatanA nara nAra ! pArakhIne mUlavaje mala suvarNa kathIranAM ! . : maphatalAla saMghavI jaya vihAjananI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijJapti (A) khALa zreNI mATe-mAsika 32 thI 40 pRSTho bharAya tevI nAnI pustikAo ( Tracts ) UbhI karavI che; tathA A upayegI zreNI ( lAMkhI tathA TUMkI vArtAe, kathAe jJAnAmRtA, nibaMdha, jIvana caritro, graheApayeAgI hunnara kaLAnA lekhA 4, 4. ) mATe phrAne kASTha prakAranuM maulika sAhitya, saraLa bhASAmAM lakhI Ape tevA lekhAe nIcenA saranAme patapeAtAnI zaratA sAthe patravyavahAra karavA vina'ti che. (A) peAtAnI pAse paDelI lekhita sAmagrI, Ama janatAne upayAgI nIvaDavAnI gaNatrIe phrAne chapAvavI hoya temaNe peAtAnI zarato mane jaNAvavI. (6) jemaNe peAtAnA khajAnAM ke mAlekInAM, pustakA, graMtha ( taiyAra chApelAM ke hastalikhita ) sArI hAlatamAM ke jarA durastI sye vaparAsamAM laI zakAya tevAM kADhI nAkhavAM hAya ! ame, vinA krimate, uThAvI javAnuM kharca karIne lai javA taiyAra chIe. kAma zrIjI zarata karavI hoya te khuzIthI karI zakAze. tA. 15-3-49 sa'skRti rakSaka sastu sAhitya maDaLa rAvapurA, mahAjanagalI, vaDAdarA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pustaka viSe kaMIka zrI mahAvIra bhagavAnanI jIvanarekhA AlekhatA aneka graM bahAra paDayo che, amArA A graMthanI viziSTatAo nIce pramANe che. (1) jJAna prApti pachI temaNe trIsa varSa jIvana gALyuM che tene khyAla atyAra sudhI bilakula nahIM athavA nahivata je ja jaNAvAya che jyAre te ame ThIkaThIka rIte saMkSiptamAM Apyo che. (2) temanA eka ziSyAbhAsa gozAlake telesyA mUkavAthI temane dahejavara sAthe lehIkhaMDa thayo hato ane tenA nivAraNa mATe temaNe revatI zrAvikAne tyAMthI siMhamunidvArA bijorApAka maMgAvIne vAparyo hato. chatAM keTalAka lekhakoe thiI bhAvArthavALA zabdonA gUDha UMDANamAM na UtarI zrI mahAvIrane mAMsAhArI TharAvIne jagatamAM je kolAhala macAvI mUke che tenI satyAsatyatA puravAra karavA zrI AgamasUtronA ane vanaspati zAstranA mULa pATha sAthe raju karavA khAsa IcchA hatI. te lekhaka mahAzayane jaNAvatAM temaNe khUba prayAsa karI saphaLatA meLavI che ema amAruM mAnavuM thAya che ane tenI pratIti vAcakane paNa thaze ema dhArIe chIe. (3) prabhuzrInA vihArakSetramAM je aneka sthaLe Ave che tenAM sthaLanirdeza ane spaSTikaraNa paNa yathAzakti ApyAM che. (4) eka sAmAnya mAnyatA ema pravartI rahI che ke zrI mahAvIra prabhue bhAratanI mAtra uttara ane pUrvamAM ja vihAra laMbAvyo hato anyatra nahIM. te bhrama A hakIkatathI dUra thaI jaze ke, TheTha pazcimamAM Avela siMdhadezanA nRpata udAyanane zrI mahAvIranA svahasteja dIkSA levAnuM mana thaela te ahaMna zrI mahAvIre jJAnabaLathI jANatAM, cAtumasa pAse AvatuM hovAthI tAbaDatoba tyAM jaI kA patAvI dIdhuM ne bhara unALAnA bALI nAMkhatA tApamAM 5zu, marUdhara (mAravADa)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jevo deza cIrIne saparivAra pAchA pharyA hatA, ane temanA keTalAye ziSyo vihAramAM veThavI paDatI muzkelIthI trAsI paNa gayA hatA. | (5) lekhaka mahAzayanI nirUpamA zelI, atyAra sudhInA amArAM prakAzanethI bhinna paDI, AmajanatAne samajavI kAMika kaThina lAge tevI keTaleka darajaje che chatAM jema bane tema tene saraLa banAvavA prayatna karyo che. sAthe sAthe aneka jhINuM jhINI bAbatamAM sudhAro vadhAre karyo che. (6) zrI mahAvIra prabhunuM triraMgI citra je A pustakanA AraMbhamAM ApyuM che tenA bloka amane zrI janadharma prakAzaka samiti-amadAvAda, taraphathI upayoga mATe maLyA hatA. temanA A saujanya mATe AbhAra mAnavo rajA laIe chIe. (7) zrI mahAvIra prabhunI nirvANabhUmi-madhyamAapApAnagarI nA sthAna nirNaya karavA amAruM apragaTa-pragaTa sAhitya nihALI laI tathA sUcanAo vadhAvI laI lekhaka mahAzaye je prayAsa karyo che te mATe temane dhanyavAda ApIe chIe. dhAryA samaye amAre prakAzano ApavAM rahe che. uparAMta haju saMsthA zizuvayamAM che jethI samaya tathA sAmagrInI katAthI rahe che eTale zrI mahAvIra bhagavAnanA vihArakSetranuM saMzodhana karInakazA sAthe bhaugolika sthAna darzAvavAnI temaja zrI mahAvIra jIvanacaritra graMtha anya vidvAna suddhAne upayogI thAya tevI paddhatie pragaTa karavAnI kacchI aTakAvI rAkhavI paDe che. paraMtu thocita saMyoga prApta thatAM AmajanatAnI sevAmAM jarUra te raju karI daramyAna sarve vidvAne ane A bAbatamAM rasa dharAvatA prajAjane te mATe salAhasUcano amane pAThavatA raheze evI namra vinaMti che. sevaka sAhitya kAryAlaya rAvapurA-vaDodarA menejIMga TrasTI saMskRti rakSaka sastu ( vibhavanadAsa laheracaMda zArka
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcako pratye A saMsthA taraphathI zarU thayelI graMthAvalInuM bIjA varSanuM A trIjuM pustaka che ane saLaMga prakAzana tarIke navamuM pustaka che. kAgaLanA vadhatA jatA bhAvo-chApakhAnAnI aniyamitatA- . kAmadAronI haDatAle-e badhI musIbato vacce dara babbe mahIne pustaka bahAra pADavAnuM muzkela banI jAya che, chatAM paNa jema bane tema kAmane pahecI vaLavAnI tajavIja cAlu che. | daramyAna grAhake taraphathI A pustakane sAre AvakAra maLI rahyo che. mahArASTramAM vasatA gujarAtIo paNa graMthAvalonAM pustaka tarapha ThIka ThIka AkarSAtA jAya che, temaja paradezamAM paNa A graMthAvalInAM pustaka jatAM thayAM che. - AyAre A pustako vaDedarAmAM chapAya che. tenuM bAinDIMga amadAvAdamAM thAya che. vaDodarAmAM joIe tevuM sAruM bAInDIMga thaI zakatuM ja nathI evo anubhava thayo che. A vakhate chapAelA pharamAo amadAvAda mekalavA paDe che. temAM bukIMganI hADamArIthI trAsI javAya che guDajhanuM bukIga te baMdha cheja paNa pArsalanuM paNa keTalIka vakhata baMdha hoya che. AvI aneka prakAranI hADamArIo che, je kare paNa amadAvAdamAM chapAya che. te dhArele samaye taiyAra na thaI zakavAthI paNa keTalIka musIbato rahyA kare cheja. A badhI musIbatamAM paNa ame jhaMpalAvyuM che ane ene pahoMcI vaLavAno amAro nirdhAra che ja, paraMtu e badhuM grAhakonI dhIraja ane protsAhana upara avalaMbe che. dareke dareka grAhaka pitAthI vadhu nahiM to eka eka grAhaka A graMthAvalI mATe meLavI Ape ema icchIe chIe.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthamAlAnA grAhakone je je pustaka apAya che te paDatara kiMmate ja apAya che. temAM bIlakula na levAtuM ja nathI. kAraNa saMsthAno udeza jJAna pracAra ane saMskRtino rakSaka hAIne eka dhArmika saMsthAnI rIte ja A saMsthA cAlI rahI che. - Aje veravIkhera thayelA vicAronI ekyatA-samAjanI tUTI paDelI imArata-dharma ane saMskArane thato lopa-ane jANe ke mAnavatA paravArI gaI hoya eve samaye-evA A kALama-A saMsthA lekema-prajAmAM kaMIka utsAha ane manuSyamAM UMDe UMDe rahelI-supta avasthAmAM paDelI mAnavatAne jagADavA mATe ane ApaNuM saMskRtine AjanI daSTie ghaTAvIne jUnA ane navA vicArane meLa khavaDAvo oM mATe ja A maMDaLe kamara kasI che ane sadabhAgye zarUAtathI ja ! ene sArA TrasTIonI otha maLI gaI che. dekhItI rIte A purata jana dharmane lagatAM lAge tevAM che. paraMtu janadharmane ame te vizALa ravarUpamAM laI javA mAMgIe chIe. janadharmanuM mukhya dhyeya e sarva dharmane nicoDa che ane janadharmanI sAMkaDI daSTithI A pustake lakhAelAM nathI ja. paraMtu sAcI vastusthiti zuM che ane jyAM jyAM ApaNA Adarza ratno chUpAI-bAI beThelAM che tenI suvAsa-teno prakAza phelAvIne temAMthI kaMika tattva ApaNe grahaNa karatA thaI jaIe te mATe A pustake uttama prakAranAM daSTati pUrA pADe che. dareke dareka gharamAM A zreNIne eka eka seTa hevo joIe ema ame mAnIe chIe. gharanI zobhAmAtra rAcaracIlathI nathI hotI paNa jJAna sAdhanAthI dIpe che. e AjanA yuganA mAnavIo jaldI samajI haze ane tene amalamAM mUke evI AzA rAkhIe chIe. ' prathama varSanA 1lA pustaka buddhidhana abhayakumAranI bIjI AvRti chapAvavI paDI che e A maMDaLanI lokapriyatA batAve che ane dareka
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ puratAnI navI navI AvRttie AvI rIte bahAra pADavI paDe evI sthiti UbhI thAya e gujarAtI samAja mATe gauravabhayuM gaNuAya, gujarAtI prAne Aje paisAnI bhUkha che te karatAM jJAnanI bhUkha che--jarUra che, para`tu Aje . cAre bAju vaivikhera sAhityanA Dhamale paDakhe che ane judA judA vicArAmAM samAja dherAi gaelA che. eve vakhate eNe peAtAnI dRSTi sthira karavAnI jarUra che. vaLI badhA vicAra pravAhetA, badhA dharmonA vAda karyo karavA te karatAM peAtAnA aMtaranA AmAne eLakhatAM thazuM temaja te dhane sAce artha maLI raheze ane teAja sAcuM jJAna maLI raheze. paga A pusta| e mArge vALavA mATe rUpe che ane AjanI unnata prajAe peAtAnI sAmenAM A pagathI caDhIne dIvAdaDIe paheAMcavAnuM che ane jUnA tathA navA vicArAnI ekayatA jamAvIne sAcI sa`skRti ke je mAnavatAne UMce lai janArI che-tene anusaravAnu' che ane ema karIne samAjane sthira banAvI tenA pAyAmAM jJAnAmRta sIMcI gauravavatA ane prabhAvazALI banAvavAnA che. gujarAtI prajA Aje jIvananAM dareka kSetramAM meAkhare rahI che enI suvAsa dezanA anya bhAge! upara prasarI rahI che. enuM mukhya kAraNu enI Atmasa'zeAdhananI buddhi che ane e buddhine prabhAveja te Aja hAre| vauthI nirAmiSAhArI rahIne pAtAnuM sthAna UMcuM rAkhI rahI che. * mAMsA ete| sAta sAcI vAta che ke " anna tevA oDakAra hArI prajA game teTalI zaktiza ii bhale dekhAtI haiAya, paNa e zakti sthULaja rahevAnI ane rathUkita eTale pazubhaLa. tyAre ApaNI prajA je UMcu sthAna bhego naMhI che te A badhA zeSa gugune AbhArI che paNa sAthe sAthe ApaNe ApaNA samAjamAM akayatA ane parapara maMtrInA guNene bhulatA jazuM-jema Aje bhUlI rahyA chIete| mAMsAhArI prajA karatAM paNa ApaNe nIce UtarI jaizu ane ApaNuM sthAna bhUMsatu' aMze,
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 Aje ghaNI vakhata anubhava thAya che ke mAMsAhAra karanArI prajA mAMsAhAra na karanArI prajA karatAM vadhu dayAvAna anubhavAya che. kAraNa ke mAMsAhArI prajA te manuSya zivAyanA jIvonI hiMsA karIne jIve che jyAre ApaNe mAMsAhAra na karatAM hovA chatAM paNa, bIjA mANasanI vRttione-zaktione evI kuMThita karI mUkIe chIe ane ene apaMga banAvI mUkIe chIe. A apavAdo ApaNe bhUsI nAMkhavA ja rahyA. ApaNe ApaNo prabhAva tyAre ja pADI zakIzuM ke jyAre ApaNe jagaDuzAha ane bhAmAzAha jevA udAra hadayanA banIzuM ane jagata mAtra jIva pratye udAratA rAkhI-bIjAnA sukhe sukhI ane bIjAnA dukhe duHkhI thatA zIkhIzu, tyAre ja ApaNA sAcA saMskAra dIpI UThaze ane tyAre ja ApaNe sAcI zAMti anubhavI zakIzuM. A pustake manuSyane pitAnA saMskArone uttama rIte keLavavAnI ane enI bhAvanAone jAgRta karIne ene sAcuM manuSyapaNuM prApta thAya e hetuthI ja pragaTa karavAmAM Ave che. ane ame mAnIe chIe ke ATalA badhA badhapAThanAM prakaraNomAMthI je eka zabda ke vAkayane paNa manuSya anusarato thaI jaze to amAro prayAsa saphaLa thayo jaNAze. 5Na jJAna e kharuM jJAna nathI jyAM sudhI e AcaraNamAM na mUkAtuM hoya, eTaleja jJAnioe kahyuM che ke "jANe ane Acaro" 1 lA bhAganuM kAma ame mAthe lIdhuM che, 2jA bhAganuM kAma vAcakoe pUruM karavAnuM che. yAda rAkho ke pisA karatA saMskAranI kiMmata seMkaDo gaNI vadhAre che. jJAna vagaranuM dhana kuMbhAranA hIrA jevuM che. are e dhanaja manuSyane nIcI gatIe laI jAya che. kAntilAla zAha (gheDanadIkara) kAryAlaya-maMtrI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMDa 1 lA prakaraNa 1 lu 2 thatuM 3 . khaMDa 2 ze praraNa 1 la 2 ja 3 4 3 5 che ka . che. 3 anukramaNikA bhAga 1 lA nayasAranuM saMsAra bhramaNa munirAjanA upadeza vizvabhUti tripuSTa vAsudeva priya mitra ... naMdana rAjA... ... ... ... ... rAjakumAra mahAvIra rAjakumAra mahAvIra mAtA pitAnuM svaMga gamata mahAmuni zrI mahAvIra atizayAnuM svarUpa vihAranAM cAmAmAM ... ... pAraNuM ane vihAra vaLajJAna ... ... 404 ... 900 : : : : ... ... ... ... 408 ... ... .... .... 406 ... 900 ... ... ... ... 0.0 ... ... ... ... .. 8.0 ... ... ... pAnuM 1 * 15 26 37 47 - } 3 5 106 115 138 162 166 182
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamAre bhAratane sAco ItihAsa jANa che? * te vAMce De. tribhuvanadAsa laheracaMda zAha kRta "prAcIna bhArata varSa (pAMca bhAgamAM) temaja A graMthanuM aMgrejI bhASAMtara paNa thayuM che te Ancient History of India (in 4 vols) krAuna ATha pejI kadanAM lagabhaga 2000 pAnAMnuM vAMcana, uparAMta AIpepara upara chApelAM soeka cItra temaja prAcIna 105 sikkAonI leTe ane 40 nakazAo paNa che. kiMmata gujarAtI bhA. 1 2 3 4 5 5) hA hA ! jI 30/ my tony Vol. * I II III IV - Rs. 1 10 9 9 =35/ ekI sAthe A seTalenArane gujarAtI seTanA rUA. 27 - aMgrejI seTanA rUA. 33 prAptisthAna- - saMskRti rakSaka sAhitya maMDaLa (TI. ela. TrasTa vibhAga) rAvapurA, vaDodarA
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna mahAvIrasvAmI kalyANapAdapArAma, zrutagaGgAhimAcalam / zrI jainadharma satyaprakAzaka vizvAmbhojaraviM devaM, vande zrIjJAtanandanam // samitinA saujanyathI.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra bhAga 1 lA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ te grAhaka mahAzayane jaNAvavAnuM ke A bIjA varSamAM prathamanAM cAra pustako, Ane badale pAMca mAsamAM (phAgaNa vada 0)) ) sudhImAM eTale ke traNa mAsa vahelAM bahAra pADayAM che, kAraNa ke kAryAlayanA mukhya saMcAlana maMDaLanA kArya mATe teTalo vakhata bahAra gAma javuM che. vidhAhAraka zrI mahAvIra bIjo bhAga bahAra paDI jatAM bAkI be pustako raheze temAMnuM eka paryuSaNa samaye ane chelle divALInA arasAmAM Avaze. mATe koI sabhyae utAvaLa nahIM karavA vinaMti che.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra khaMDa pahelA prakaraNa paheluM bhava pahelA : nayasAra sAra:--nayasAranuM sa`sAra bhramaNakATa mATe jagama lamAM javuM; bhAjananI taiyArI; sAdhu mahArAjonuM Agamana; khIlatuM samyakatva; munirAjanA upadeza; supAtradAnanI mahattA, dAnanA prakAra, vizuddha bhAvanAnu phaLa,vigere vizvAdvArakanA nayasAra tarIkenA A prathama bhavamAM Apa vAMcazeA, anapekSa dAnanu' ameAgha phaLa bhalabhalA vicArakane suvicAranI taka Ape tevu jache. nayasAranuM sasAbhramaNa H--janma paraMparAnuM pharatu tejasvI cakra--svapatindra ane raka bhikSuka, ubhayane enI alakSya gatine gatimAna banAvatAM rajakaNA rUpaja lekhave che. raMka ane rAya ubhaya mRtyunI AMkhamAM samAna che. mRtyunI pAMkha vizvathIe meTI ane pavanavihIna pradeza para gamana karanArI che. ene prabhAva ghaNAyane Akaro ane thoDAka & vimukta AtmAone zitaLa lAge che.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra vizvoddhArakanA mukatA Ama tArA niyojIta evA mULa pathane pAmyA na hatA. bhamatAM aneka jaDa AvaraNA evI gatine rAdhIne kheDAM hatAM. chatAMya mRtyu ke je eka janmanI sakhyA ane bIjAnu` prabhAta che te paLe umaLakAbhera vidAya le to AtmA enA UghaDatA bIjA prabhAte jarUra enA gata janmakRta umaLakAne yogya amI-kaNikAo pAmI zake. vizvoddhArakanI pragaTa thanArI saMpuNaeN nyAtinuM prathama jIvana prabhAta teja nayasAranA prathama bhava; ullAsabhera AthamatA AtmanATakanI sumaMgala kalA maMDANu tithi. vizvanayanamAM jJAnAmRta AMjanAra akhaMDa jJAna-pradIpanu` hIra-ragI zAnta razmi nayasAramAM ja jhaLakeluM, ajaba che majhA ! eka janmanI AsapAsanA janmAnI kathA vaNu - vavAmAM ane sAMbhaLavAmAM. nayasAra pRthvI pratiSThAna nagaranA mukhya tene samrATa; mahAvapravijayamAM AvelI jayantI akhaMDa dhAre va tI tenI AjJAne tenA sa gaNatA. adhikArI, zatrumana nagarIne te bhUpALa. adhikArIe zizamAnya tenuM rAjya mATu' ane samRddha hatu, sa prakAranA sukha vaibhava te icchA mAtrathI meLavI zakato. chatAM tene eka divasa vicAra thayo. mArA rAjyamAM joie teTalA pramANamAM joitA sArA ratha nathI ane tarata ja sArA kAnA suMdara ratha banAvavAne teNe makkama vicAra karyo. te vicAra teNe kAsada mAraphata pratiSThAnapura nagaramAM adhikAra calAvatA nayasArane jaNAvyA; nayasAra taiyAra thayA. uttama prakAranAM AjArA ane kArya kareAne laI te te nagarathI theADeka dUra Avela mahA aTavImAM gayA. aTavI atigahana ane alabhya hatI, gaganagAmI tenAM vRkSA. vAdaLa
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 nayasAranu` sasAra bhramaNa gatine rAdhatAM UbhAM hatAM. hiMsa prANIonI karNavedhI trADA zUravIra nAM haiyAM halAvI nAkhe tevI hatI. prakAzanuM ekAduM kiraNa paNa tyAM bhAgyeja jovA maLatuM. paraMthavihANA vikaTa kAnanamAM nayasAre tenA kuzaLa kAkarA sAthe paDAva nAkhyo. vRkSA dhaDAdhaDa paDavA lAgyAM. pazu pakSIe prANabhaye cApAsa bhAgavAM lAgyAM. gahana sa`sAra aTavImAM mA karanAra Aje vikaTa kAnanamAM patha pADavA lAgyA. bhAvi bhAvanuM zubha maMDANa anaMta kALa pahelAMja zarU thai jAya che. vRkSA kApatAM madhyAnha lagabhaga thai gayA hatA. uparathI vatA sUryanA pracaMDa tApa kA kareAnA kapALa para prasveda rUpe jAmyA hatA. kAmamAM kuzaLatA batAvatA kAryAMkarA have thAkayA hatA. temanA zvAsanI dhamaNa jorathI cAlatI hatI. tyAMja nayasAre AjJA karI. hamaNAM kAma baMdha kare| bhAjananI taiyArI karaze. e cAra kArya karaze bhAjana taiyAra karavA maDayA. theDIja vAramAM bhAjana taiyAra thayu. sarve nayasAratI AjJAnI rAha jotA kheDA. madhyAnhanA ati tApathI vihvaLa banelA ane satata kAnA zramathI sudhita banelA kAryakare bhAjana mATe ati AkaLA thaI rahyA hatAM chatA ce temanA adhipati zAMta ane svastha hatA. tenA bhAlapara koi mahAna bhAva nabha-candrikAnI jema tarI rahyo hatA; , te bhAva e hatA ke-' hu' jama' te pahelAM kASTa mahA pavitra AtmAne A taiyAra thayelA bhAjananu virAga bhAve dAna karUM. ' bhISaNa aTavInA bhayaMkara vAtAvaraNamAM A kavA ujajavaLa bhAva che. e bhAvanAM Urmi teja paLe te kAnana ceApAsa taravA lAgyAM. UrmimAM nayasAranA AtmAnA pratidyASa gAjavA lAgyA e pratidheASanI saLaMga zabdAvalinA pratApa keTalA samajavA ? yogya AtmasAdhakanI tapAsamAM dRSTi doDAvatA nayasAranI najare 1
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vizvAhAraka zrI mahAvIra teja paLe keTalAka bhavya sAdhue paDayA. nayasAranuM hadaya temane jotAMja nAcavA lAgyu. temanA caraNa cuMmavAnI tenI AkAMkSA gatimAna banI. te doDatA temanI sAme gayA. nata mastake temanAM Azikusume jhIyAM; te meklyA. " A pratibhAsa...panna devatA, Apa ahI kayAMthI ? aladhya A aTavImAM caraNa sthApavAnI kema jarUra paDI ? '' ' " he bhavya ? sAMbhaLa, amArI vAta, ame sAdhaka chIe. Atma sAdhanA e amArA parama A dhama che. aneka grAma-nagarAmAM vicaratA ame, eka vaNajhAranI sAthe ahIMthI dUranA pradezamAM theAbhyA hatA. kAraNa ke vaNajhArA sava` mAnA bhomiyA hoya che. bhAjanaveLA thatAM ame pAsenA gAmamAM bhikSArthe gayelA. tyAM amAne visArI vaNajhArA enI vaNajhAra sAthe AgaLa nIkaLI gayA. amene gAmamAM bhikSA na maLI. ame turataja mukAmapara AvyA. AvIne tapAsa karatA jaNAyu ke vaNajhAra UpaDI gai che. ame te vaNajhAranI pAchaLa vihAra AdaryuM. chatAMye sAcA pantha na pAmI zakayA. sUryanA pracaMDa tApamAM jhIlatA, karma rajane dUra karatAM ame cAlyAja karyu, ane atyAre tArI samIpa AvI UbhA chIe. khela ! tAre zuM kahevuM che ? " gurudeva ! bheAjana taiyAra che. te lai mArApara amIdaSTi pADe ane mane pAvana karo. A aTavImAM ApanAM darzana mate vidhinA kAi akalpya saketanuM darzana karAvI jAya che. mArA AtmA ApanA darzane anerA AnaMdamAM garaka thai rahyo che. "" (( sAdhu mahArAjane prasanna vadane anna vaheArAvI nayasAra tenA sevakA sAthe jamavA beTho. sAdhue dUra jai peAtAnuM sthAna pramA AhAra levA kheDA. anna ArogatA nayasAranA aMtaramAM ekaja vicAra ramatA hatA " bhAvelI bhAvanA tarata saphaLa thai mArU dArithra prITI gayuM. mArUM aMdhArUM zamI jaze. mArU' kalyANa thaze. ""
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ munirAjane upadeza - jamI paravArI nayasAra nagara tarapha javA taiyAra thaze. kAryakaroe kANanAM moTAM gADAM bharI lIdhAM. temane sIdhA jayantI nagarImAM javAno teNe hukama karyo. te vAre AhAra vAparI UbhA thayelA muni mahArAjene namrabhAve vinavate nayasAra bo9yo, "nAtha ! maLyA che to kaMika ApatA jAo, raMkanuM dAridya haNatA jAo. AMgaNe AvyA cho to pAvana karatA jAo." RnirAjane upadeza :-"sAMbhaLa, he bhavya ? sAcA dharmanuM svarUpa tuM dhyAnamAM rAkhaje, A saMsAra asAra che; asuMdara che. tenI pAra suMdaratAno bhAnuM prakAze che. e bhAnunAM mukta, ramya kiraNe saMsAranI saLagatI sagaDImAM jaLatA AtmAone saspaMtha batAvI suMdaratAnI zAzvata paMthe derI jAya che e kAraNe amArA aMtaramAM ame hoMsapUrvakasaMgrahIe chIe. jenuM hRdayatala vizuddha hoya che, tene te kAraNe AvI maLe che. e meLavavAnI jhaMkhanA Aje tArAmAM jAgI che. te tuM paNa meLavato. jA. nimukta AtmAnI amegha zaktIne prakAza copAsa veranAra arihaMtane oLakhato jA. emanA prarUpelA paMca namaskAra maMtrane hRdayamAM sAthe lete jA. e namaskAra mahAmaMtranuM virAga bhAve tuM nizadina raTaNa karaje. nizadina na karI zake te dIvasamAM eka ghaDI paNa nirAMta cIte tene tArA haiyAmAM khIlavaje, ame sAdhu chIe. amArA nAtha te arihaMta che. ame tane samajAvyo teja sAce dhama che. e dhama vaDe tuM tane oLakhI zakIza. ane potAnI jAtane oLakhanAra A saMsArathI para ramatA prakAza-pitAnA parama tejane pAmI pUjya deva ? Apa upadezanA dharmanA arkapa paMca namaskAra maMtranuM huM svapnaya vismaraNa nahI karuM. sAcA deva-gurU ane dharmanI huM nitya banatI sevA karIza." UghaDuM-UghaDuM thatuM samyakatva-rami
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra UghaDI gayuM. nayasAra eka mahAna dharma-pitA thavAnA pitAnA agama bhAvinI lipi vAMcI gaye. pavitra sAdhuone sAce nagara mArga batAvI te tene paMthe paDyo. supAtra dAnanI mahattA : supAtra dAnanI mahattA ajaba che. ApanAra ane lenAra ubhayanI pAtrApAtratA uparaja dAnanA phaLanI mahattA avalaMbelI che. je ApanAra ane lenAra ubhaya-hIka phaLanI abhilASA tyAgI, koI mahA phaLanI AzAe dAnanI Apa le karanAra heya te eka sAmAnya prakAranuM dAna paNa ubhayanI mahecchAne turataja khIlave che. nayasAre evAja prakAranuM dAna karyuM hatuM. bhara jaMgalamAM tirvata AtmAne anna vaherAvavAnI ajaba bhAvanA bhAvI hatI. e bhAvanA vaDe e enA aMtarane sateja karavA mAgato hato. bhAvanAne bahAne aihika upabhogamAM phasAvAnI tenI leza paNa IcchA na hatI. ane nikAma tenI bhAvanA turataja phaLIbhUta thaI. yogya AtmAo - tene ujALavA AvI pahoMcyA. atna vaherAvI te kRtArtha banyA. badalAmAM teNe mahAdhamane parama mArga jANI lIdhe. " dAnanA prakAra -dAna aneka prakAranA hoya che. supAtra dAna, abhayadAna, anukaMpA dAna; ucitadAna, kIrtidAna vi. vi. temAM sauthI vizeSa mahatva anukaMpAdAna ane supAtra dAnanuM che. jyAre ucitadAna ane kIrtidAna e mAnavIne ahika upabhoga pUratAMja lAbhaprada nIvaDe che. paraMtu bAkI abhayadAna ane supAtradAna AtmAne vizeSa prakAzavAno mArga mokaLo karI Ape che. temAMya abhayadAna arthAta asahAyamUMgA prANIone abhaya ApavuM e sakaLa dharmone prathama maulika siddhAnta che. jainadharmanI ahiMsAdharmanI digaMtavyApI kIrti prabhA abhayadAnanA pratApe ja che. supAtre dAna ApavAthI ubhayanI supAtra
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ . munirAjano upadeza tAne alaukika sumeLa thAya che ane tene pariNAme ApanAra, lenAra pAsethI amulya bhAva-kavya meLavI le chepAtrApAtrano leza paNa vicAra karyA sivAya kevaLa bAhya darzana vaDe A banI dAna ApanAra, mAnavIdharmane mahA aparAdhI Thare che kAraNake tevA dAna vaDe te daMbhIone pipavAnuM ayukta kAryaja kare che. daMbhIo jyAre poSAya che tyAre dharmanuM maulika sAtatya DhaMkAvA mAMDe che. ane pariNAme dharmane atizaya bhAra sahana karavo paDe che. dAna ApatAM pahelAM lenAranI gyAyegyatAne vicAra kare teja zreSTha ane zreyaskara mArga che. - samyakatvanI surabhi vAsita nayasAranuM hRdaya dhIme dhIme paMca namaskAra raTaNa vaDe vizuddha banavA lAgyuM. dhama pratinA tevA saMskAra daDha banavA lAgyA. arihaMtanI zukala vicAra saraNI tenA aMtaramAM aMzarUpe hasavA mAMDI. digaMta para daSTi phekatI tenI nayana kIkIo manesAmrAjyane tejomaya banAvI gahana Atmapradeza para sthaMbhavA lAgI. parama jJAna-pujano eka zvata kaNa tenAmAM jhagamagavA lAge. pakava vaye sudeva-sugurU ane sadhdhadharmanuM eka manathI maraNa karate nayasAra enI gatine urdhva banAvavA lAge aMte arihaMtanuM smaraNa sAthamAM laI te bIje bhave sIMdhama devalekamAM eka palyapamanA* AyuSyavALA deva tarIke utpanna thayo. * nayasArane ghaNA granthomAM balAdhika tarIke paNa varNavavAmAM Avyo che. x eka palyopama eTale eka yojana pramANa lAMbA-pahoLA ane UMcA palpamAM (ghaDAmAM) ThAMsI ThAMsIne vALa bharavAmAM Ave, ne so so varSe temAMthI eka vALa kADhatAM palya jyAre khAlI thAya tyAre eka palyopama kALa thayo kahevAya.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra bhava trIjo marIci sAra-svargamAMthI cyavI tRtIyabhavamAM pravezavuM. prathama prabhunA upadeze palaLavuM. saMyama mArga svIkAra. te mArganI alaMdhyatA, na mAga sthApa cakravatI pitAnuM namana. kulamada-madanA prakAra-ane pariNAma. kapilane khoTo upadeza ane tenuM pAraNAma. A bhavamAM ekaMdara rIte sAdhu ane tApasano sAco bheda vAMcavA maLaze. vana-AyuSya game teTaluM dIrgha hoya, chatAM bhogavanArane te a5 ja jaNAya che. jema vaibhava vadhAre, tema AyuSyanI AkAMkSA vadhAre. svargIya upabhogamAM rAcatA devone keTakaTi sAgaropamane palyopamanAM AyuSya kayAre kSINa thAya che, tenI khabareya nathI paDatI. eka palyopamanuM AyuSya pUrNa karI, nayasArane svargavAsI AmA ramata ramate A bhUmitala para UtarI AvyuM. vinItA nagarInA adhipati zrI RSabhadeva mahArAjAnA cakradhara yuvarAjazrI bharatadevane sahAmaNA bhavanamAM te AtmA putrapaNe utpanna thaye. tenuM marIci evuM maMgala nAma rAkhavAmAM AvyuM. upadeza-kALe karI zrI kaSabhadeve yuvarAjane rAjyAdhikAra bhaLAvI dIkSA lIdhI ane tapazakita khIlavI. anukrame saMpUrNa jJAnI banI bhagavAna thayA. tyAra bAda bhagavAna zrI RSabhadeva, A pRthvI para viharI rahyA hatA. eka samaye potAnA saddabhAgye marIcine pitAmahane upadeza sAMbhaLavA maLyo. upadezamAM jharatA Atma saundarya vaDe aMjAyela marIci sAdhu banavA taiyAra thayo. jJAnI pitAmahanA pratApane pAtAmAM pragaTAvavAnI tene bhAvanA thaI. samUlaka sukhanI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ munirAjanA upadeza zeAdhamAM AkhIye chaMdagI gALavAnI tenI aMtarecchAne pAra pADavA te taiyAra thayA. 9 sagrama mArga:-jIvanamAM ja chupAyelA jIvana te zeAdhI kADhavA marIcie aMdara DUbakI mArI. bahAranI duniyAne bhUlI jai, AMtara kSetraviharavAnI-prabhuzrI RSabhadeva pAse pratijJA lIdhI. te sAdhu banyA. zarIrane zarIrInI zodhamAM upayogI karavAnA teNe nizcaya karyAM. eka pavitra sAdhune chAjatI e te vavA lAgyA. halanacalanamAM paNa jayaNAdhama pALavA lAgyo. mana, vacana ane kAyAnI pratyeka kriyAmAM anya prANInAM mana, vacana ke zarIrane lezamAtra hiMsA ke AghAta na paheAMce tema saMbhALapUrvaka vanasAgaranA gupta pradezAmAM te taravA lAgyA. zarIranA zarIra dharmane AtmadharmanI mAMghI keLavaNI ApavA lAgyo. jaDa para cetananuM prabhutva kema sthapAya tenI vicAraNAmAM te divase gALavA mAMDayA. zarIramAM rahelA vAta-pitta ane kaphane sapramANa banAvI, te eka yogInI jema ahisaka jIvana vahevarAvavA mAMDayA. aneka aMtaraga zatru tenA AtmAnA khIlatA cAritraraganI bhabhakane sahavA azakata banI tenAthI dUra bhAgavA lAgyA. alavya kSetra:-garama grISme rUtu hatI, uparathI ekadhArA tApa jharatA hatA. aMga zekatI uSNatA cApAsa taravaratI hatI. uSNu-jhALamAM garama vAyu jhIlatA hatA. paramajJAnI zrI AdinAtha prabhu aMgavedhI te uSNa dhArA para prazAMta citte cAlyA jatA hatA. temanI AsapAsa teja ramatuM hatuM. temanA aneka ziSyA temane pagale pagale paga mAMDI AgaLa vadhatA hatA. te ziSyomAM marIci sAdhu paNa hatA. AMkha AMjatA sUryanA prakAzamAM aneka tapasvI sAdhuo aDaga girivaranI jema hasatA cAlyA jatAM hatA. " ahA ! Avu` alakSya sAdhukSetra ? AvA tApamAM paNa hasatAM hasatAM cAlyA javAnuM? tRSA manetaraphaDAvI rahI che. cApAsa
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 vizvoddhAraka zrI mahAvIra A "" taravaratA agni mArAM aMga zekI rahyo che. ze pamANe pAra, A sAdhu kSetro mArAthI ? kevA virala haze aladhya kSetranA kRSikAro -sAdhakA? temane mArA agaNita vaMdana hai ! mArAthI kATi upAye A mAge AgaLa vadhAya tema cheja nahi. patharAyalA retIkaNA para paga mUkatAM camakatA marIci sahasA kheAlI UThayo. ane sAceja sAdhaka avasthA mahA gaMbhIra siMdhumAM jha MpalAvI temAMthI ratnonI muThThI bharI vaNabhIjayA bahAra AvavA jevI che. navA mArga :-marIcie tarata navA pantha kADhyA. sAdhudharmathI viparIta vicAro ane cinhA teNe temAM dAkhala karyAM. sAdhuo-mana -vacana-kAyAnA traNa daMDathI rahita hoya che, tyAre teNe tevA prakAranA daMDathI yukata hovAnuM sUcana karatA tridaMDa rAkhyA. sAdhue mastakanA kezanA lAca karavAthI ane sa` indriyAnA nigrahathI muMDana sahita hoya che, tyAre teNe sAdhuvezathI vilakSaNa evI zikhA zirapara kAyama rAkhI. sAdhue trividha-trividhe sukSma bAdara pramukhabhedathI, jIvadayAnA pAlaka thai saMyama pALe che, tyAre teNe sthUla hiMsAnI yukatatA svIkArI, sAdhue sarva prakAre tyAgI hAya che, tyAre teNe peAtAnA mAnI nizAnI nimitte suvarNanI janeAi jeTalA parigraha rAkhyA, sAdhue, bhagavate batAvela samagra zIkSarUpa jaLanA prakSAlanathI ka--melane thAi nAMkhanAra hovAthI sadA sugaMdhathI abhirAma hoya che, tyAre teNe peAtAnI dugaMdha TALavA nimitte ga Mdha, caMdanAdikane yogya parigraha rAkhyA. tapasvI sAdhue meAharahita ane kAraNa vinA upAnahanA ribhAgathI mukata hoya che, tyAre pote mahAmAhathI parAbhUta thayela hAvAthI zarIranI rakSA kAje chatra ane upAnahanI jarUra svIkRta karI. mahAnubhAva munie jINu zveta kutsita-apa ane malina vastro dhAre che, ane pote gADha kaSAyathI kaluSita buddhivALA hovAthI dhAtuthI rakata thayelAM vastrA jarUrI mAnyAM. sAdhuo bahu jatuothI vyApta
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ munirAjane upadeza 11 e jaLa AraMbha IcchatA nathI, tyAre teNe saMsArane anusaranAra tarIka parimita jaLa pAna, snAnAdikanI vRtti AdarI. sAdhunA utkRSTa dharmane tyAgI, tApasanA sAmAnya dharmane te netA banyo, chatAMye pitAmAM rahelA be janma pahelAMnA susaMskAranA supratApe teNe utkRSTa sAdhu dharmanA mUlyAMkana te lezamAtra UbhuM AMkayA nahIM. * prazaMsA, praNAma ane mada-marIci navA veze prabhuzrI RSabhadevanI sAthe vicAravA lAgyo. ekadA prabhuzrI vinItA nagarImAM padhAryA. cakravatI bharata parama pUjya pitAne vAMdavA cAle devaracita divya vRtimaMta Asana para birAjatA tIrtha pitA zrI RSabhadeva akhaMDa dhAre saddharmane bodha ApI rahyA hatA. pitAnA jJAnaprakAzanI pavitrAtAmAM mugdha banela cakravatI bharata prabhune pUchavA lAgyo, "bhagavana ! A sabhAmAM Apa samAna thanAra keI tIrthakara haze?" tejakiraNalaMkRta tIrtha pitA bolyA. "rAjana ! A sabhAmAM tridaMDI marIci ke je tAro putra che, te A avasarpiNI kALamAM covIsamA zrI mahAvIra tIrthakara rUpe prakAzamAna thaze. eTaluM ja nahIM, kintu tIrthakara thatAM pahelAM A bhArata varSamAM tripRSTha nAme atula parAkramI vAsudeva thazeH ane te pachI pazcima mahAvidehamAM priya mitra nAme cakravatI thaze." prabhunI satya vANI sAMbhaLI bharata cakravatI, turataja sabhAmAM beThelA potAnA putra ane hAlamAM tridaMDInA vize vicaratA marIci tApasane namaskAra karavA Ubho thA. tApasanI pAse jaI te bolyo, "marIci ! namaskAra tamArA bhAvi tIrthakara padane. nahi ke Aje apanAvelA parivrAjakanA navA vezane. tame tIrthakara thavAnA cho mATe tamane dhanya che. tamArI vAsudeva padavI paNa tamArA thanArA udayamAM agatyano bhAga bhajavazeja cakravatI paNuM paNa tamane tamArA bhAvinA dharmacakranI prAptimAM jarUra lAbhadAyaka ja nIvaDaze." marIci vicAramAM lIna banyo. pitAnI eka eka avasthA mATe
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 - viddhAraka zrI mahAvIra tene ati garva thayo. te svagata baDabaDavA lAge. "huM pahela vAsudeva thaIza. mUkAnagarImAM cakravatI banIza. ane huM ja carama tIrthapati banIza, AhA ! mArU kuTuMba keTaluM badhuM uttama; huM prathama vAsudeva thaIza, mArA pitA prathama cakravatI che ane mArA dAdA prathama tIrthakara che. eha ? mAruM kuLa uttama che." Ama kuLamada vaDe adhIre banele marIci UMDeUMDe enA dhyeyane visarI madanA managamatA mohaka taraMgamAM phasAI gaye. vicAronA uddabhavatA ekaja jAtanA kramika taraMgee tene tenA sAdhyathI dUra pheMkI dIdho. tenuM ane tenA sAdhyanuM aMtara vadhI gayuM. lAMbI majalanI kheDa tenA lalATe lakhAI gaI. madanA prakAraH--nAti jAma kuzvarya vajI hA tapa kRtaiiH . kuna madaM punastAna phInAIna ramate jhanaH 1 / je mANasa potAnI jAti-lAbha-kuLaaizvarya-baLarUpa- tapa ane vidyAne mada kare che, yA ukta ATha prakAramAMnA ekAda guNane paNa mada kare che, tene te mada pramANe te te uttama guNonI, pachInA eka janmamAM khoTa sahana karavI ja paDe che. ukta ATheya prakAranA madathI nimukata AtmAja sAdhutAnI sarANa para cakAsAIne sAMgopAMga pAra Utare che. mAnavI pitAne maLelA ekAda uttama guNane potAnAmAM ja khIlavavAne badale jyAre tene bhara bajAre khoTe pracAra kare che, tyAre te guNa piteja tenA dhArakanI avadazAnA kAraNarUpa nIvaDe che.A AThe prakAranA mada vaDe asamatala banelI dharAnI dhurAja mahArAjane uthalapAthala kare che. ApaNAmAM kahevata che ke, "garva rAjA rAvaNaneya cAlyo nathI." teja pramANe marIci parivrAjake karele potAnA uttama kuLane mada paNa tene pachInA ekAda janmamAM avazya naDaze ja. mAMdagI ane vicAra -prabhu zrI gaSabhadevanA nirvANa bAda marIci zrI prabhunA anya sAdhuo sAthe vicaravA lAgyo. ekadA te mAMdA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ munirAjanA upadeza ** paDayA.mAMdagI vadhI gai. bIjA sAdhuone teNe sahAyanI yAcanAkarI.kintu te sAdhu paMthathI nirALA hAi sAdhuoe peAtAnI dharma-nIta pramANe tenA sAmuM paNa na joyu. marIci AthI cIDAi gayo. teNe vicAra karyo. " zuM A sAdhue potAne pavina ane ahiMsaka kahAve che? meTA vratadhArInA nAme jagatamAM pUjAya che? prabhuzrI RSabhadevanA ja ame sarve ziSyo chIe to pachI temaNe mane madada kema na ApI ? ' khare? vivekabhraSTano vinipAta jAnhavI jevA ja gaNAya ? sAdhudharmInA pavitra Asana parathI gabaDanAra, Aje sAdhuene ni davA lAgyo. eTalA mATe zAstrakAro dabANa kare che ke "tamArA mULa dhanA dhorI mArgApara azvo doDAvA.' 13 marIci ka`yoge sAjo thayo. peAtAnI ApattimAM sahAyarUpa bane, evA eka ziSyanI teNe jarUra jaNAI. tarata kapila nAme eka rAjaputra tene AvI maLyo. teNe marIci pAse dhodhanI bhikSA mAgI, marIcie tene dAdAnA sAcA ane samyakatva dhama samajAvyo. gabaDatAM gabaDatAMye eka vakhata UbhA thai pharI cAlavAnI keTalI mahecca bhAvanA ? e bhAvanAmAMja uddhAranuM bIja chupAyu che jema AtmAnuM sAcuM khamIra, khArA udadhimAM chupAyelA amAla ciMtAmaNI ratna che tema. kapile marIcine prazna karyA, " mane samajAvA che te dharma Apa kema nathI pALatA ? kAraNake mane te AkarA ane aladhdha lAge * "" che. mULa bhAvano paraco batAvato marIci sahaja rIte khelyo, 95 " tyAre mane paNa tamArAja dharma svIkRta ho ? ema khelI kapile marIci pAse marIcitAja dharma agIkAra kayo. marIcie kapilane te dharmanI dIkSA ApatAM vicAra kayo ke, " mArA dhama paNa niSprANa to nathIja mATe mArA dharmanA velA paNa bhale phAle. " kApala marIcitA sAceA ziSya banyo. * kapilane dha vratanI pratijJA ApatAM mAtra manamAM karelA vicAra
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvodvAraka zrI mahAvIra 14 traNa marIcine enA unmA gamana sAMthe khIjAne umArge doravAnA mahA pAtakarUpa nIvaDayo. aTavImAM AthaDato eka yAtrika peAtAne " sAce paMtha kayo che ? '' ema pUchavA AvanAra eka nirdoSane paNa huM AthaDuM chuM ane e paNa bhale AthaDe." e vicArasara peAtAnIja sAthe raDAve ane pariNAme anaMta bhramaNa bAda temane bhayane sAcA mArga jaDe tema, A bhaya guru-ziSyane paNa bhramatA bhAra zira para vahoravA paDayo. ke svadhanA dhArI mAne tyAgI anya mArganI galI cImAM pharavA badalanuM prAyazcita karyA sivAya marIci mRtyu pAmyo. brahma devalAkamAM dasa :sAgarApamanA AyuSyavALA deva banyo. kapila paNa mRtyu pAmyo, ceAthA bhave brahmalokamAM deva- paNe utpanna thayo. pavitra dharmanI prabhAmaya chAyAne tyAgI, anya dharmane svIkAravA badala, anya dharmanA upadeza ApavA badala, ane uttama kuLanA mate jagavavA badala, marIci A bhave potAnA bhavAnI maryAdA TUMkI karI nAkhavAmAM kaMika jhAMkhA paDayo. enA khIlato prakAza gatimAM mada paDayo. pAraNAme gamananuM kSetra lAMbu banyuM. chatAMye jaLatI javALAmAM pavananI ekAda phUMkanI jema enA aMtaramAM arihaMta-sAdhu ane dha pratyeno eka vakhata pragaTelA Adara dhImu dhImuM ajavALu phUMkI hasato hato. * eka sAgaropama eTale dasa kATAkATi palyopama. dasa sAgaropama eTale tethI dasa gaNuM; ane eka payopamane hisAba AgaLa pR. 7 upara ApI dIdhA che. te uparathI dasa sAgaropamanI sAcI gaNatrI nIkaLI zake tema che.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa bIjI * sALamA bhava-vizvabhUti sAra:-bhavaparaparA. vizvabhUtinI pratibhA, kAkI madanale khAnA kApa-AkramaNa, sa`sAra pratye UpajelA tiraskAra dIkSA. pitrAi paNa yuvarAja vizAkhAnadanI mazkarI gAya pratye ThalavAyala kapa; bAMdhelu niyANuM * tenuM phaLa, zakitanA caDhatA juvALa vi. vi. vidyodvArakanA seALamA bhavamAM vAMcaze. temAMye tapanA prabhAva vAMcakane ati vismayajanaka lAgaze.. bhava paraparA:-brahma devalAkama! daivI bhAge bhegavI rahelA prathama bhavanA nayasArane saMsAramAM javAnu N thayuM, pAMcamAM janme te brAhmaNaputra kahevAyA. kauzika tenu nAma, kollAka tenuM gAma. ArTjha AvaraNA vaDe ghyAtA ane UMcA thatA Atma prakAza saha, te janmanA chaThThA bhave bhAva khIlavavA gayo. tyAM te puSpamitra tarIke oLakhAyo. brAhmaNa kuLano te nabIrA sthUNA gAmamAM janma pAmelA. kauzika nAme te ezI lAkha pUrva varSa jIvyex puSpamitra tarIke sattara lAkha pUva * pratijJA, sarpatha. x pUrva-8400000nA AMkane teTalA ja AMka guNatAM je Ave (eTale 8400000 x 84000) te eka pUrvI ane tevA coryAsI lAkha pUrva.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidAraka zrI mahAvIra AkarAM tapa karI te dharA parathI sAtamA bhave svarganA urdhva pradezamAM ucakAyo.saudharma devalekamAM te deva banyo. tyAMthI pAchuM tene saMsAramAM AvavuM paDyuM. svarganA bhogo AtmabhogInA parimata dekhAtI sthitinA yogane paNa bAdhaka nIvaDe che. AThamAM janme te caityagAmamAM agnidota nAme brAhmaNa banyo. maLatAM brahma-LiyAM tenA AtmAne vadhAre ojasvI na banAvavA chatAM ye tene pavitra to rAkhatAMja hatAM. AtmAnA gahana bhAvene te jhIlavA chatAMye tenA Atmatvane AvaraNarUpa to nahotAMja banatAM. ane tethI ja Atmatvane vizeSa khIlavavA mATe kSatriya ke kSatricita khoLiyAnI jarUra rahe che. ane ApaNA prathama bhavanA pavitra nayasArane sAco vikAsa Ama phATIdehane ja AbhArI levAze. navame bhave te IzAna devalekamAM deva banyo. devI zaktino mAlika kadApi (kALe) AtmalakSmIne svAmI na banI zake. jethI tene pAchuM dazamAM bhave tyAMthI maMdirasaMniveza nAme gAmamAM agnibhUti nAme brAhmaNarUpe janmavuM paDayuM. ahIM AyuSyanA 56 lAkha pUrvavarSa saMpUrNa karI (tene jIva) agIArame bhave sanatakumAra devalokamAM madhyama sthitine deva thayo. sanatakumAra devakathI nIkaLI ApaNA bAramA bhAve prathama bhavanA nayasArane AtmA zvetAMbikA nagarImAM vasatA brAhmaNane ghera.. bhAradvAja nAme putrapaNe upa. aMtamAM parivrAjaka matanI dIkSA laI 44 lAkha pUrva-varSanuM AyuSya pUrNa karI teramA bhave te mahendra devalekamAM devatArUpe janamyo. mahendra devalathI nIkaLyA bAda nayasArane aneka bhAvomAM ke je gaNavAmAM ati sAmAnya gaNAya-bhamavuM paDayuM, jenI gaNatrI karavI paNa muzkela (kAma) che. kAraNa ke AtmA jyAre paMcaeNkiya zarIramAMthI vanaspatikAtha-trasakAya AdimAM enA karmavazAta praveza kare che tyAre tenuM jIvanacakra satata gatimAna banI paLe paLe tene nUtana svarUpamAM mUke
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvabhati 17. che ane te paLe-paLe badalAtAM jIvana-svarUpa neja anaMtabho kahe che. te bhavenI gaNanA kaI rIte karI zakAya ? cAdamAM mukhya bhavamAM nayasArano AtmA rAjagRhI nagaramAM sthAvara nAme brAhmaNa thayo, teNe cotrIsa lAkha pUrva varSathI e adhika varSa gRhasthAzramamAM vItAvyAM. bAda parivrAjaka dharmanI dIkSA lIdhI. AyuSya pUrNa thaye brahmalokamAM deva thayA. devakanI daivI jaDa prabhAmAM tene ghati pAmavA adhIra banata saMskArI AtmA akaLAvA lAge. pariNAme A paMdaramAM mukhya bhavamAM teNe AvanArA bhavane Atma-vikAsane yogya AkAranI bhavyatA samapI dIdhI ane sImA bhave te kSatriya rAjakumAra banyo. vizvabhUtinI pratibhA -rAjagRhI nagarIne rAjA vizvanaMdI. tene madanalekhA nAme mahiSI, temanA yuvarAjanuM nAma vizAkhAnaMdI. mahArAjA vizvanaMdIne vizAkhAbhUti nAme anuja baMdhu hatuM. tenI patnInuM nAma dhAriNI. putranuM nAma vizvabhUti. utthAna-patananI aneka bhava keDIo vaTAvI, jIvana-mauktikanI pakavatA khIlavavA sArU kSatriya deha-chIpa pAmanAra, nayasAra. te ja A vizvabhUti. vizvabhUti sohAmaNe rAjakumAra hite. majabUta ane ghATIluM tenuM zarIra hatuM. uSAnA kasuMbI pAlavanI kera para hasatA bhAskara jevuM pratApI tenuM vadana hatuM. zakti ane zRMgAranA dUta-yauvane samaya vItatAM vizvabhUtinA nirdoSa kAtimAna aMtaramAM pagalAM pADyAM. vizvabhUtinuM saundarya phAlyAphUlyA gulAbane zaramAvI de tevuM khIlI UThayuM. te saundaryanI madhyamAM tenI prabhA phUlahAramAM jhaLakatA ratnanI jema jhaLakavA lAgI. ' vizvabhUti kIDAghele madajhara bane. nagara bahAranA puSpakaraMDaka nAme suMdara udyAnamAM te aneka ramaNIo sAthe AnaMdapUrvaka rahevA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra 18 lAgyo. vizvabhutinA sukha-vaibhava parAkASThAe pahoMcyo. aneka darSyALuenI AMkhamAM te kaNAnI mAphaka khU McavA lAgyo. eka divasa madanalekhAnI * dAsIe te udyAne gai. paTarANIe maMgAvelA puSpA levA aMdara peDI. paNa tyAM ja dvArapALe temane hAMkI kADhI, dvAra baMdha karyAM. pAchI pharatI dAsIee rANInA vhAlaseAyA kumAra vizAkhAnaMdIne udyAna bahAra pharatA joyA, temane tapAsa karatAM mAlUma paDayuM ke, udyAnanI aMdara kumAra vizvabhUti saparivAra gaLADUba vaibhavamAM vAseA rahela che. tethI vizAkhAnadIthI aMdara jaI zakAtuM nathI." dAsIonA svabhAva (?) jANeA ja che! ne? dAsIe doDatI doDatI paTarANI pAse AvI. mIThuM-maracuM bhabharAvI badhuM UMdhuMcatuM samajAvyuM. " ke Apa paTarANI ane mahArAjAnAM Apa mAnItAM ane ApanA ja kumAra vizAkhAnadI, temane mATe grISmanA AnaMda nahi ? udyAna paNa aMdha ? jyAre vizvabhUti-mahArAjAnA ladhubanA putra, vaLI nAnA bhAi tA mahArAjAnI kRpA para jIvatA gaNAya tene ja putra, ApanA lADIlA kumArane udyAnamAM dAkhala thavA ya na de ? " " keTaluM. ajAyaba, mahArANIzrIjI ? have vadhAre zuM kahIe ? jyAre ame tamArAM mekasyAM, bagIcAmAM dAkhala thavA jatAM hatAM, tyAM ja vizvabhUtinA sevAe apamAna karI amane hakAlI mUkayAM. " kahA ? ame ApanAM meAkalyAM gayelAM, tyAre amArU apamAna thayuM. amArUM apamAna te ApanA hukamanA apamAna rebara nahi ke ? mahArANInuM magaja dhIre dhIre tapavA lAgyuM. dAsIenA banAvaTI vAkayo rANInA bhItarane kArI khAvA lAgyAM. rANIne tapyAM jANI, " peAtAnuM tIra vAgI gayuM ' ema dhAratI dAsIe turata tyAMthI chaTakI gai. "" "" 39 rANInA krodhAgni pUra josamAM bhabhUkavA lAgyA. e tApanA teje * madanalekhAne keTalAka granthAmAM priyaMgu nAme oLakhavAmAM AvI che. 66
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvabhUti nRpati vizvanaMdI rANInA bhavanamAM AkarSAI Avyo. krodhAgnimAM jaLatI paTarANInuM aMtara vAMcavA teNe prayAsa karyo. te tenI najare 'IrSA" ane "ahaM' e be zabdo ja paDavA. chatAM ye rANInA krodhane samAva ja joIe ema vicArI bhUpALa vizvanaMdIe rANIne pUchyuM, "kema, ekAeka A zuM thayuM ?" "tame chatAM mArA putranuM apamAna karanAra tamArA bhAIne putra, tamArI gerahAjarImAM mAruM zuM nahi bagADe ?" ThIka, rAjA samajI gayo ke, koI dAsIe rANInA aMtaramAM asUyAnAM mULa UMDAM nAkhyAM che. te mULane bahAra kADhI bhasma karavA mATe, mAre paNa prapaMca ramavo ja joIe. eka vakhata rANInA mananuM samAdhAna karavuM ja joIe. AkramaNa-rANIne bhavanamAMthI bahAra nIkaLI rAjAe turata ja yuddhanI saMbhA vajaDAvI. e bhaMbhAnA gaMbhIra ghoSathI aneka zUrasainika rAjamedAnamAM doDI AvyA. lehIbhIne rAjakumAra vizvabhUti paNa udyAnakrIDAne paDatI mUkI tarata ja rAjamedAnamAM Avyo. mehane mAyAvI pratApa tenA sAcA pratApa AgaLa jhAMkho paDI gayo. medAnamAM AvI teNe vaDIla pitAne namaskAra karyA. bhaMbhA vajaDAvavAnuM kAraNa pUchayuM. tene jaNAvavAmAM AvyuM ke,-uddhata banelA ApaNA tAbedAra rAjA puruSasihanI sAna ThekANe lAvavA bhaMbhA vajaDAvavAmAM AvI hatI, ane rAjA vizvanaMdI pite te puruSasiMhane paDakAravA jAya che. zabdo sAMbhaLatAM ja vizvabhUti rAteAcoLa thaI gaye. vaDIla pitA vizvanaMdIne kahyuM, "huM pite ja jaIza, puruSasiMhane dhULa cATate. karavA mATe." meTA sainya sAthe teNe puruSasiMhanA deza prati prayANa AdaryuM. zaktinA ajaba thanaganATamAM te jotajotAmAM puruSasiMhanA mukhya nagara dvAre jaI Ubho. samrATanA sainyane AvyuM jANI, puruSasiMha te sarva sthitithI ajJAta hAI rAjyanA pradhAna puruSo sAthe tene vadhAvavA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 vizvoddhAraka zrI mahAvIra gayA. nagarane vividharaMgI dhvajA-patAkA vaDe zaNagAravAne teNe rAjyakarmAcArIone Adeza ApyA. zAhI dabadabApUrNAMka teNe vizvabhUtanu ravAgata karyuM. vizvabhUti vicAralIna banyo. sainya sAthe te svadeza bhaNI pAchA valye. vaDIla pitAne yuddha Adeza tene banAvaTI jaNAyA, chatAM ye kSatriya rAjakumArone te badala leza paNa ha -zeka thatA ja nathI. dhImI cAle te AkhA sainya sAthe rAjagRhInA pAdare AvyA. pAsenA puSyakara'Daka udyAnamAM taDakA gALI nagaramAM pravezavAnA teNe vicAra karyAM. turata ja te udyAna tarapha vaLyA. ( tirakAraH--udyAna Aje tenu' na hatu. udyAnamAMthI tene dUra karavA mATe ja nRpati vizvana`dIe puruSasiMha paranA AkramaNane ApyA ke banAvaTI nakazA taiyAra karI tenA hAthamAM dharyAM hatA. vaDIla Ajha eja kSatriyono dharmAM hoya che. kintu vizvabhUti ethI ye vizeSa hatA. potAnA jevA baMdhuputra hayAta chatAM, vaDIla pitA jarAvasthAmAM raNAMgaNe jAya te tene na gamyuM ane te pote ja puruSasiMhanA deza para sainya sAthe caDhI gayA. tyAM jatAM ja tene vaDIla pitAnA banAvaTI yuddhu-AdezanI gaMdha AvI chatAM ye te na ja jhaMkhavAyA. Aje te yuddhamAMthI pAchA pharyAM hatA. harakhAtA haiye te udyAna tarapha jai rahyo hatA. udyAnanA mukhya dvAra para jatAM ja tene paDakAravAmAM Avyo. khabaradAra ? mahArAjAnA yuvarAjakumAra vizAkhAna`dI aMdara che. vizvane capaTImAM cALI nAMkhavAnI tAkAta dharAvatA raNavIra vizvabhUti cIDAyA. muSTi-prahAra teNe UMcakayo, paNa bIjI ja paLe te stha MbhI gayA. vaDIlipatAnI rAjyaprabhA tenA mArgamAM AvI, ane UMcakelA muSTiprahAra vaDe teNe kADAnA eka vRkSa para ghA kraryAM. phaLA tamAma kharI paDavAM. jamInane teTalA bhAga kADAMvaDe DhaMkAi gayA. ane kADAM sAme tAkI rahelA dvArapALane uddezIne te khalye, " jema A phaLane vRkSa *
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 vizvabhUti parathI dharA para kheravI nAkhyAM, tema tamArA sarvenAM zira-phaLone deha-pAda5 parathI kheravI nAkhata. paNa..vaDIla pitAnI zarama mane tema karatAM vArI rahI che." vivabhUti udyAna taraphathI pAcho vaLyo. saMsAra tene prapaMcamaya jaNA. pitAne dUra karavA mATe ja AkhA yuddhane nakaze taiyAra karanAra vaDIla pitA para tene dayA vaTI. madanalekhAnA putra pratyenA TA moha pratye tene tiraskAra chUTyo. ane nirbaLa vizAkhAnaMdI para teNe bhAI tarIke bhrAtRbhAva varSA. dIkSA:-aMtaramAM teNe eka DUbakI mArI. saMsAranI sapATI para taratI vicitratA tenI najare caDhI. te gUMcavAye. snehIonA nehamAM samAyele ghAtaka svArtha tene temanAthI dUrane dUra kheMcI javA lAgyo. mAthAne vaza samrATapada tene kaDavuM lAgyuM. aneka janmonI dharma viSenI AchI-pAtaLI smRti tene DahoLAyelA aMtaramAM vAdaLa othe TamakatA tAralA rUpe TamakavA lAgI. svArthI saMsArathI virakata banavAnI tenI bhAvanA gatimAna banI. AtmAne kaI mahA suMdara dhAma prati laI javAnI tene mahecchA thaI. te mahecchAne khIlavavA mATe teNe AryasaMbhUta nAme sthavira pAse dIkSA lIdhI. te paMca mahAvratane pAlaka banyo. snehIonI aneka prakAranI sneha-vAcanAthI para banI te dRDha vratadhArI banyo. sAdhu jIvanamAM te AkarA tapanA tApamAM mithyAtvane tapavavA lAgyo. karmanA viSama paDalane tapanAM tejasvI kiraNa vaDe te vidAravA lAge. vividha prakAranI AkarI tapazcaryA vaDe, jaDa dehane cetana parano tene prabhAva ghaTavA lAgyo. tenuM zarIra hADapiMjaramaya banI gayuM. temAMthI tenA zuddha banatA AtmAne nirmaLa prakAza tene hasavA lAgyo. jo ke aneka jano tenI tapazcaryAnI coMTe-coke prazaMsA karavA lAgyA hatA.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra vizAkhAnadInI mazakarI, gAya pratye kepaH-muni vizvabhUti eka gAmathI bIje gAma pharatAM pharatAM ekadA mathurA nagarImAM AvyA, te samaye yuvarAja vizAkhAnaMdI paNa mathurAmAM hatuM. mathurAnA rA nI kumArI sAthe tenuM lagna thavAnuM hoI, te saptAha pahelAM mathurAmAM Avyo hato. tenI sAthe tene aTakacALA aneka lakSmI-mitro paNa hatA. te mitronI sAthe te eka chAvaNImAM raheto hate. eka mAsanA upavAsI muni vizvabhUti ekadA vizAkhAnaMdInI chAvaNI pAsethI pasAra thayA. mAsanA upavAsane aMte Aje te AhAra levA jaI rahyA hatA. tevAmAM temane potAnI chAvaNI pAsethI pasAra thatA joI. vizAkhAnaMdInA sevakoe oLakhI kADhayA. teo bUmo pADavA mAMDyA keH "A jAya, kumAra vivibhUti." vizvamUtinuM nAma sAMbhaLatAM ja chAvaNImAM rahela vizAkhAnaMdI bahAra nIkaLe. tevAmAM tapa vaDe kSINa thayelI kAyAvALA AgaLa jatA muni vibhUti eka gAyanI haDapheTamAM AvyA. gAye temane vagADayuM. te jotAM ja chAvaNI bahAra Ubhela vizAkhAnaMdI avasara Avyo jANe che, "kema ? kayAM gayuM tamAruM mastaka meDavAnuM jora ?" vizAkhAnaMdInI marmavedhI mazkarI tapasvI muninA hADohADamAM pesI gaI. temaNe bIjI ja kSaNe gAyane ziMgaDAthI jhAlI. jethI bhamAvIne tene AkAzamAM uchALI mUkI, ane te belyA, "durbaLa paNa siha-hariNAthI gAMye na ja jAya?" bAMdheluM niyANuM -muni vizvabhUti AgaLa vadhyA. temane vicAra AvyuM ke, A jaDa vizAkhAnaMdI hajI mAre keDe choDatuM nathI. sAdhu paNa tene mana chokarAM barAbara samajAya che nahi ? mAre tenI sAna ThekANe lAvavI joIe ja. evA vicAre te ja vakhate temaNe eka AkarI pratijJA karI. "je mArA tapa saMyama ane brahmacaryane cheDe paNa prabhAva hoya te huM AvatA bhavamAM aparimita zakitazALI thAuM, ane vizAkhAnaMdInI aizvaryaghelI buddhine kANe lAvuM."
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvabhUti ahAhA ? keTalI bhayaMkara bhUla. eka tapasvI AtmAne ke gajaba krodha ? sAce ja, sAgara mAjhA mUkato nathI tyAM sudhI te prazAMta kahevAya che. jyAre mAjhA mUke che tyAre te pralayanI pratimUrti samAna banI jAya che. muni vizvabhUti paNa jyAM sudhI prazAMta rahyA, tyAM sudhI sAcI ja samatA dhArI. jyAre bhabhUkayA tyAre pralayAgninI paNa spardhArUpa nIvaDyA. aneka pagathiyAM vaTAvI unnata mukti-zikhare pahoMcavAno temano keDapratijJAnI AMdhImAM aTavAI gayo. tapateja-tapa, muni vibhUtinuM amala zastra hatuM. tapa daramyAna khorAka levAya nahi. pANI paNa pramANamAM ochuM. pariNAme anna jaLa para nabhatA jaDa zarIrane ghasAro pahoMce. jema jema jaDanI jaDa ghasAvA mAMDe, tema tema tyAM cetanano vAsa thAya. vadhate jAte cetanane prabhAva jIvananI pratyeka kriyAmAM pariName. manamAM paNa tenA paDaghA paDavA mAMDe. jaDa-deha lAcAra bane. cetananI AdhInatA svIkAre. cetanamaya tapane vijaya thAya. jaDanI sarvoparitA nAbuda thAya. tapa AdarI tene sAMgopAMga pAra utAranAra AtmAo duniyAmAM thoDA ja hoya che. ekAda ekAsaNuM*ke upavAsa*te paNa tapa gaNAya. kintu AkhuMye jIvana ugra tapazcaryAmAM gALanAra akhaMDa tapasvI gaNAya. jIvanamAM tapane bheTI-muktine bheTavAnI zubha bhAvanA rAkhanAra, A dharatI tale ochA ja hoya che. muni vizvabhUtinI tapa karavAnI bhAvanA ati ujajavaLa hatI. chatAM ye uSNa kSatriya khamIramAM tarate adhikatamAM svamAnane prakAza prasaMge jhaLakI UThe. taravA mathatA tapasvInA nilepa tapa-tejane tenA UMTA UDayA. tapobhUta saLaMga tejemio * ekAsaNuM -eTale eka Asane besI eka vAra bhajana levuM te, pANI garama ja vAparavuM paDe. x upavAsa -AhArano tyAga karI AmA samIpa ura-bhAva vALavA te. eka upavAsa hAla covIsa kalAkane thAya che, te samaye trIsa kalAkano thato hato.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 viddhAraka zrI mahAvIra ekala vikala banI gaI. tapavaDe muktine bheTavAnI bhAvanA adhapAMgarI banI rahI. chatAMye AtmAne kasAvAnI eka zubha taka to maLI ja gaNAya. A tapanA prabhAve mAnavI sRSTi para svargane utArI zake che. ane sRSTithI urdhva pradezamAM vicarI zake che aihika svArtha kAje tapanA prabhAvane upayoga karato nirbaLa AtmA AlamamAM jaDatA ja khIlave che. je dhyeyane najara sAme rAkhI, prayANa AdaravAmAM AvyuM hoya, te dhyeyane game te bhoge pAmavAnI sAcI hiMmata karanAra AtmA ja Atma-arkanI ujvaLatAne badhe bahulAvI zake che. kintu saLaMga jIvana tapazcaryAmAM to bahu thoDA ja AtmAo vijayI nIvaDyA che. vizvAmitra jevA rAjarSinuM tapa paNa menakA vaDe bhedAyuM hatuM. sAcI kasoTIja vastunA mULa mUlyane prakAzamAM lAve che. chatAM ye kasoTInI AgamAMthI vastu jeTale aMze pasAra thaI sAcI sAbIta thAya, eTale paNa te lAbha to meLave ja. muni vizvabhUti bhautika sukha-vaibhavathI para banyA hatA. temaNe rAjyalakSmI chAMDI hatI. saMsAranI asAratAne pATha temaNe sagI AMkhe vAMcyA hatA. teo saMsAratyAgI banyA hatA. aneka janma pahelAM ropAyelA satkarmanA bIjane jJAnanIra pAI ucheravA utsuka thayA hatA. candranI khIlatI rUperI kaLAnI jema, temanA urabAge jJAnakusumane dhImo paNa naisargika vikAsa thaI rahyo hato. te jJAnakusuma Aje maMda dhvani jhIlavAne sazakta banyuM hatuM krodha janita pratijJAnA pracaMDa vAyue te kusuma kaLIne kaMIka jhAMkhI banAvI, tene khIlavavAnA vadhu prayAsane AvakArI lIdhe. mRtyuH-bho pitApitAnA bhAva bhajavI rahyA che. jyAre mAnavIne jIvana te eka bhavarUpa lAge ane te jIvanane pUruM karavA bIjA aneka
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvabhUti 25 viSe sAcI ** bhavA karavA paDaze ema khAtrI thAya. tyAre ja te jIvana darakAra rAkhatAM zIkhe. muni vizvabhUti jANatA hatA ke, ' mAre| A bhava, te mArA thayelA ane thanArA aneka bhavAmAMnA eka bhava che. thayelA bhavA vaDe me' A bhavate Ave| AkAra ApyA che, kintu A bhave evA bhAva bhAvu` ke AvanArA bhAvo mArA potAnA bhAve pramANe ja varte. " emanI e bhAvanA thADe aMze phaLI gaNAya. zubha bhAvanA bhAvavI te AtmAtA dhama che paNa te bhAvanA kriyAmAM chatI karavI te zarIranA dhama che. bhAvanA jeTale aMze phaLe teTalA ja lAbha. saddoSa pratijJAnA phUMkAtA pavana vaDe gherAyela AtmaprakAza aMte muni vizvabhUtinA nazvara dehane tyAgI enA sataramA dAva ramavA mATe zukra devalAkanI zubha maNimaya maheAlAtamAM cAlyo gayo. tyAM te deva banyo. vizvabhUtinA seALamA bhavamAM, prathama bhavanA nayasAranA AtmA,enA vacalA bhavA karatAM vizeSa pragatimAM Avyo gaNAya. kAraNa ke atyAra sudhI nayasAranA AtmAe sAcI bhAgavatI dIkSAne sAMgApAMga uta rI ja na hatI. marIci / / bhamAM paNa teNe lIdhelI bhAgavatI dIkSAnA azubha cAritra-meAhanIyaka nA udaya vaDe tyAga karelA. * te pachInA bhavAmAM paNa teNe tridaMDI-parivrAjaka-dhanAja svIkAra karelA. A bhavamAM ja teNe sAcI bhAgavatI dIkSAno svIkAra karI, jaina darzanamAM kharI rIte praznapeluM sAcuM jJAna meLavelu', je jJAna tene bhAvinA AvanArA jJAnane AmaMtranAra tarIke upayogI nIvaDayuM che. * cAritra-meAhanIyaka eTale jIvanamAM khIlatI cAritra kaLAne DhAMkatu, azubha vicArarUpa mAhanuM vAdaLa. je vAdaLane vikheravA mATe sacama eja ameAla auSadha che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 vizvoddhAraka zrI mahAvIra aDhArame bhavaH tripRSTa vAsudeva sAra-ripupratizatru rAjAnI manokAmanA putrI sAthe paraNavuM. tripRSTane janma. azvagrIvanI ciMtA. nimittone bolAvavA. caMDaveganuM pitanapura javuM, zAli kSetramAM siMhano upadrava tripraTe karelo azvagrIvane ghAta. tripRSTanuM vAsudeva tarIke jAhera thavuM. zrI zreyAMsa prabhuno upadeza. zApAlakano AjJA bhaMga. vAsudevanuM asamAdhimaya mRtyu. vi vi. [ A aDhAramo bhava kAvya zAstranA sakala senI maryAdA sAcavate vAMcakone avazya preraNAdAyI nIvaDaze.] | ripapratizatra rAjAnI manokAmanA -A ApaNe deza te bharatakhaMDa temAM pitanapura nAme AbAda nagara hatuM, kalApriya ripupratizatru rAja tene svAmI hato. bhadrA nAme tene mahilI hatI. acala, temane guNasaMpanna pATavI kumAra hatA. pachIthI temane tyAM kumArIne janma thayo. kalAmaya nAjuka tenA avayavo jeIne rAjavIe tenuM mRgA' nAma pADayuM. aMgAMga vikasatAM "mRgA'ne badale te mRgAvatI banI. soLa sattaranI vaye tenI jIvanavATikAnAM avanavAM puSpo suvikasita banyAM. gulAbavaNa tenuM zarIra maheka-heka thavA lAgyuM. . rUpanI tenI atizayatA vadhavA mAMDI. anya mahAsatIonI jema te "paNa kasoTImAM mukAI. tenA pitA ane bhUpati ripupratizatru rAjAnI mAnasika tulA asamatala banI. eka palle "pitRpada ane bIje pale patipada " rAjavI chevaTe hAryo. prajAne pitA maTI te "prajApati tarIke jAhera thaye. putrI sAthe paraNavuM-Dagale Dagale vivekamAM AgaLa vadhata
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ tripRSTa vAsudeva 27 game teve mAnavI, jyAre peAtAnu viveka nayana gUmAvI bese che, tyAre te eka anya mAnavIthI paNa khUrI hAlatamAM phasAya che. sa MsAramAM tenuM sthAna nahiMvat banI jAya che. tenuM AkhuM ya jIvana saMtApamAMja vyatIta jAya che karelI bhUla tene sekaDA vIMchInA DaMkhanI mAphaka avAranavAra vedanA upajAvI jAya che. chatAM mAnavI pahelAM vicAra karatA nathI. teja batAvI Ape che ke, karmasattA AgaLa mAnavI mAtra pAmara che. nahitara ripupratizatru rAjAne potAnI ja putrInA pati navAnA gajaba banAva kaI rIte banavA pAmata. paraMtu akaLa che gati karmInI ! chatAM joi joine cAlanAra mATe AvI bhUlelA thavAnA saMbhava ocho rahe che. pariNAmatA .khyAla sAthe nijanA mantavyane amalamAM mUkanAra mATe paNa banatAM sudhI AvA avasara nathIja AvatA. tripRSTanA janma :-mRgAvatI mahiSI khatI. bhUpatinA snehamAM bhUlatAM tenA divase vyatIta thavA lAgyA. vikasvara jamA-thayela tenA cAru aMge! mAtRpadanI sayeAgyatAne pramANurUpa banyA. eka rAtre temaNe sAta mahAsvapnA joyAM *e sAta svapnanI divyakRti pAchaLa jhaLakA-vizvabhUti munine mahAzukra devalokamAM AnaMda mANatA divyAtmA temanA garbhamAM putrapaNe praveza pAmyA. AvelAM anupama sAta svapro gastha putranA vAsudevapaNAnAM sUcaka hatAM. eka ajavALI rAte prajApati rAjAnA bhavanamAM ajavALAM patharAyAM. temane samAcAra maLyA ke, pRSTa para traNa asthinA baMdhavALA tejasvI putra ratnano temane tyAM janma thayA che. rAjA Ana Mdita thayA. putra janme darekane thatAM Ana MdanuM mULa nijanA vaMzanA TakAvane avalakhelu hAvA uparAMta duniyAnI suvyavasthAne jIvatapaNe rahetI jevAmAM samAyaluM che. * * vAsudevanI mAtA vAsudeva garbhAmAM AvatAM sAta svatA nihALe che. cakravatInI mAtA cauda mahAsvapnA avaloke che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra adhigrIvanI ciMtA ratnapura nAme nagara; tyAMne mahApratApI samrA azvagrIva; bharatakSetranA trikhaMDanA te svAmI-eTale prativAsudeva jeTale tene darajo hatA, sarva khaMDIA rAjA tene pagale cAlatA. prajApati rAjA paNa tene khaMDIo hatA. eka divasa tene vicAra thaye, mArUM baLa atUla che; chatAM atUla balI evA mArI sAme mArA ja kAI khaMDIA rAjAne putra gRta na thAya tenI zI khAtrI ! bhAvinA garbhamAM najara nAkhavA sArUM, teNe te zAstranA pAraMgata vidvAne (nimitaro)ne AmaMtryA, ane pitAnuM bhAvi vAMcavAnuM temane pharamAvyuM. sarvee eka sAthe vicAra karI uttara vALe, "he rAjA ! tamArA caMDavega nAmanA dUtane je parAbhava karaze, ane pazcima dizAnA aMta para rahelA siMhanA upadrava je nivAraze te tamAre parAbhava karaze' uttara sAMbhaLI rAjA plAna vadana banI gayo.gauravAnvita tenuM mastaka nIcuM DhaLyuM. caMDaveganuM patanapura javuM:-ciMtA bhAre, nata rAjavI apagrIvane rAjabhavane dvArapALa khabara lAvyo. "pazcima dezanI prajA tyAM acAnaka AvI caDhelA sihanA upadravathI herAna parezAna thaI rahI che.' rAjA camake. tene nimita yAda AvyuM. tenI najara sAme tene kALanAM darzana thayAM. siMha je je pradezamAM tophAna macAvato hoya te te pradezane DAMgaranuM vAvetara karI, rokI levAnuM teNe kaDaka pharamAna kADhayuM. taduparAMta te pradezanA rakSaNa sArU teNe pitAnA soLa hajAra khaMDIA rAjAone anukrame hAjara rahevAnuM sUcavyuM. ane teo zAli kSetranI rakSA karavA lAgyA. te arasAmAM azvagrIva mahArAjAne prajApati rAjAnA banne ya putronI amaryAdita zaktinA jAsuso mAraphata samAcAra maLyA. tenA samarthana sArUM teNe caMDavega dUtane rasAlA sahita pitanapura tarapha svAnA karyo. nagaranA udyAnamAM dUta che. rAjAe tenuM gya sanmAna karyuM. pachI te prajApati rAjAne kahevAnA be cAra
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ tripRSTa vAsudeva 29 vacane kahyAM, ke je sAMbhaLavAthI tenA svAtaMtryapriya ubhaya rAjakumAre uzkerAI gayA ane dUtane avadhya jANIne ja tene jIvato jato karyo. dUta ratnapura-nagare pAcho pharyo. bhUpALane teNe banelI bInAnuM yathAmati khyAna karyuM. samrA vahemAyo. tene pratipaLe potAnA bhAvi viSe ciMtA thavA lAgI. vAsudeva-janmanI gaMdha AvavA lAgI kemake zAstrokta niyama che ke jyAre-jyAre prativAsudevanA zAsanakALa daramyAna vAsudevane janma thAya che, tyAre tyAre vAsudevanA ja hAthe tenuM mota thAya che. je rIte zrI kRSNa vAsudevanA hAthe prativAsudeva jarAsaMdhanuM mRtyu nIpajayuM hatuM. - zAlikSetramAM siMhane upadrava :-prativAsudeva azvagrIvane zAlikSetra yAda AvyuM, siMhane upadrava tenI najara sAme jAgRta thaze. teNe bIjA subhaTa mAraphata prajApati rAjAne tene kumAre sahita zAlakSetranA rakSaNanuM zAhI pharamAna mokalAvyuM. pharamAna sAMbhaLI kumAranuM kSAtra lehI UkaLyuM. acala ane tripuSTa bane baMdhuo kSetranA rakSaNa kAje taiyAra thayA. temaNe prayANa AdaryuM. TUMka samayamAM dhAryA sthaLe AvI gayA. sUryanI garamImAM siha guphAmAM raheto, kAraNa ke tenA zarIranI garamI vizeSa hovAthI te tApamAM bahAra na nIkaLato. rAta paDI. meghanAde gajato kesarI bahAra Avyo. teNe AsapAsa najara karI. bhakSa kAje hAthI ke koI prANI na jaNAvyuM. atyAra sudhInA je je khaMDaA rAjA rakSaNa karavA AvatA teo siMha sAme hAthI Adi prANIne bhakSa mUkIne ja tene zAnta karatA. tripuSTane pitAnI zakita upara vizvAsa hovAthI teNe evuM nahi kareluM. siMha cheDAyo. gagana cIratI eka trADa nAMkhI, trADane AvakArato aNanama vIra tripuSTa jhaDapabhera siMhanI sAme gaye. tene vaDIla bhrAtA acala eka sthAne zAnta besI rahyo, kAraNa ke siMha ekale ane niHzastra hato. siMhane joI-yuddhanItinA pAragAmI tripRSNakumAre rathane tyAga
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra karyo; bhAlA, barachI ne tIrakAmaThAM vegaLAM mUkyAM. te kALamAM mAnavI mAtra nItinI maryAdAmAM ja jIvato. eka pazu sAme paNa te mAnavatApUrvaka vartAto. ekalAnI sAthe ekaja mAnavI khUjhato. pratipakSI pAse je je zastro hoya, te te zo sivAyanAM te eka bAju mUkI deto. yuddhamAM jyAM sudhI nIti jaLavAI tyAM sudhI mAnavatA nirbhara rahI. kurukSetranA medAna para sAmasAme jhaghaDatA pAMDava-kaurava baMdhuonI se rAtre eka sAthe bhojana letI. ane prabhAte jyAre yuddhane zaMkhanAda thato, tyAreja "harahara mahAdeva" nI ke temanA ISTa devanA nAmanI jayagarjanA sAthe ekamekanA pratispadhI banatA. Aje evuM kazuM rahyuM nathI ane suratamAM samApta thayelA bIjA vizvavigrahane pariNAme duniyAnI tamAma rASTronI mAnavatA niprANa banI gaI hovAnuM sAbita thayuM che. tenA pramANa tarIke maLI AvelA paramANuobane ameri kanee aMgrejonI anumatithI jApAnanA eka prAcIna nagara para karela dUmale sarvavidita che. anItithI yuddha jItavuM eTale AlamanI naitika manodazA para pracaMDa ghAta kare. eka tarApe kesarI tripRSNakumAra sAme dho. chalaMga mArI kumAre tene dAva cUkavyo ane bIjI ja paLe bahu ja saMbhALapUrvaka tenA be hoTha pakaDI-Ubhane Ubho kApaDanA eka TUkaDAnI jema tene cIrI nAMkhyo. dUra Ubhela mAnava samudAya "jayajayakAra sAthe tene namI paDayo. A siMha, te munikALane vizvabhatinA oramAna bhAI vizAkhAnaMdIne jIva hate. vizvabhUtie aMtima kALe karela pratijJA phaLI. paNa sAthe-sAthe samayanA garbhamAM ekameka pratyenA vamanasyanI paraMparA mUkatI gaI. tripuSTa karele agrIvane ghAtA-sihanAzanA samAcAre azvagrIvanI ciMtA diguNa banI. te rAtadivasa becena rahevA lAgyo. pakva vaye tripRSNakumAranAM vidhiyukta lagna thayAM. rANInuM nAma svayaMprabhA. dakSiNe AvelA vaitADhayagiri upara rahetA rathanupuracakravAla nAme
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ tripRSTa vAsudeva 31 nagaranA vidyAdhArIonA rAjA javalanajaTInI te ekanI eka putrI hatI. tenA rUpa-saundaryAMnA khyAne azvatrIvane teja kumArI sAthe paraNavAnuM dila thayuM. parantu trapRSTakumAranI tejasvItA samIpa tenu kaMi na cAlyuM ane te vizeSa rASe bharANA. janma janmAMtare karelAM sukRtanAM phaLa mAnavI bhogave ja che. seALamA bhave vizvabhUtikumAra munipaNAmAMthI canyA hatA, eTale ke eka kSaNa kAje paNa krAdhanA gulAma banyA hatA, chatAM jyAre temane pachInA bhavamAM devapaNuM, ane te pachI a cakrIpaNuM - vAsudevapaNuM saMprApta thayuM e karmanI ja balihArI che 6 trikumArane namAvavAnA kAi mArga na maLatAM, chevaTe prativAsudeva azvatrIve temanI sAme yuddhanI taiyArI karI. sAme pakSe prajApati rAjA tenA acala ane triSTa kumAro tathA vala- jaTI vidyAdhArI paNu taiyArI karavA lAgyA. jJAnIo kahe che ke, sadA vartamAnamAM jIve ' e vastu yathA che. jyAre azvatrIve bhAvi jANyuM tyAre ja te A dazAmAM mUkANA nahitara tenA jIvananA pravAha saraLa ane sukhamaya maTIne du:khamaya kai rIte thAta ? ' yogya mukte Da MkA nizAna gagaDayAM. azvatrIva ane prajApati rAjAnAM lazkarA rathAvata pa`ta pAse sAmasAmAM AvyAM. bhAvine mithyA banAvavA mAgato prativAsudeva mAnA sainyane uzkeravA lAgyA. lIlI dharA gheADIvAramAM lAla banI gai. AMkAze tIrAnA ekadhArA pravAha cAlu thayA. zaMkhanAde DuMgara ka MpavA lAgyA hAthInI sUMDhamAM * mana, vacana kaiM kriyAthI, sRSTinA vyApaka paramANumAM avasthita prANI samudAyanA aMtara-saravara jaLe je prakAranAM AMdhrAlanA jagAvIe, te ja prakAre te AMdolane ApaNA panthamAM pratikRti rUpe khaDAM thAya. ka` hoya tyAM-sudhI janma levA paDe. ka` kharI jatAM AnaMdamAM ekAkAra banAya.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAraka zrI mahAvIra azvo sahita mAno phUlanI jema karamAvA lAgyA. bhAlAnI aNue bhaDAM camakavA lAgyAM. azvagrIvanA sainyabaLa sAme prajApatinuM lazkara jhAMkhu paDavA lAgyuM. cakrAkAre ghUmatAM azvagrIvanA sainyanI gatine pratipakSanA sanika na khALI zakyA. "have yuddha jAmyuM che." mAnIne tripRSNakumAra rathe caDhayA. te ja samaye temanA pratApI karakamalamAM zA dhanuSya kaumedakI nAme gadA pAMcajanya nAme zaMkha (*) kaustubha nAme maNi, naMdaka nAme khaDjha ane divyagaMdhAnuM lepayukta vanamALA AkarSAI AvyAM. rathane medAnanA madhyamAM levAnI temaNe sArathIne AjJA karI. medAnanI madhyamAM AvIne temaNe zaMkha phUko. zaMkhanAde zatrupakSanA sanike dhrujavA lAgyA. prativAsudeva azvagrIva mUMjhAyo. teNe eka pachI eka za tripRSTha para ajamAvavA mAMDayAM, paNa badhuM pheka. chevaTe chellA upAya tarIke cakranuM teNe smaraNa karyuM. tene hAthamAM lIdhuM, pheravyuM ane sarapharATa karatuM thanAra vAsudeva para choDayuM. cakrathI tripRSTane page kaMika IjA thaI, paNa te tarapha lakSa na ApatAM temaNe cakrane bamaNuM vegapUrvaka prativAsudeva azvagrIva tarapha cheDayuM. AtmAnA anargaLa teja svarUpa paramANuonA saMkalita baLamAMthI ubhuta thayeluM te cakraazvagrIvanI pUThe paDayuM. chevaTe tenuM zira chedIne te zAnta banyuM. bIjA vizvayuddha daramyAna vaparAyelA paramANu boMbanuM pariNAma, AkharamAM AvuM na Ave e jovuM rahyuM ? prativAsudevane vAsudevane svahaste nAza thaze. te pachI dakSiNa bharatAddhane sAdhI vAsudeva tripRSTa svanagare pAchA vaLyA. vAsudevanuM teja trikhaMDa jeTaluM ja heya. pakhaMDanI chata kAje cakravata ja janme che. tripuSTa vAsudeva tarIke jAhera thayA. prajAe temane vAsudeva tarIke AvakAryA. zrI zreyAMsa prabhune upadeza:-vAsudeva AnaMdamAM kALa nirvahe che. karmanAM phaLa cAkhatAM navIna karmone saMcaya kare che, te samaye turatanA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ saha vAsudeva dhrA 4 kevaLajJAno zrI zreyAMsanAtha prabhu viharatA kheAtanapura nagaranA namAM Ave che; tyAM devatAe temanA mATe samavasaraNa race che. sva namastIthoM " kahIne prabhu tenA upara pUrvAbhimukha besIne dezanA de che. prabhunA AgamananA zubha samAcAra nagarapAlA vAsudevane jaNAve che, samAcAra sAMbhaLatAM rAkhta UbhA thaine prabhunI dizAmAM traNa vaMdanA kare che. dhanya AtmA-vAdaLa ethe rivanI jema chUpA chatAM prakAzyA sivAya rahetA nathI. nagarapAlAne samAcAranA badalAmAM sAnaiyA ApIne vidAya kare che ane pote gAjate vAjate prabhuno upadeza sAMbhaLavA jAya che. prabhunI prakAzaragI, zAMta pratimAne praNamate te degyAsane bese che. ruM chu ' zrotAgaNanI preraka zAMti vacce prabhunA upadezanuM dAmRtabaLa tarI rahyuM che. agyAramA prabhue amRta-vANI uccArIH he bhavya vA !" je kALe je maLe tenA ucca prakAre upayAga AdaravA ghaTe. maLelAM jIvanane ucca prakAranA upayega, tamArA anaMta bhavAne saMkSepaze. ahiMsA, sayama te tapanA prabhAva khIlavavA mATe, satI sAthe sneha te samatApUrvaka vahe. je prakAranuM anya pratyenuM tamArUM na na haze, te tamane teja prakAre pUjaze. mATe vanamAM mRdutA avazya vadhArajo, karmamelane sApha karavA tapanI uSNudharA para cAlatAM khaMcakAro to kAma nahi cAle ? A saMsAramAM sarva jIva kameminA prabhAveja urdhva aneA ane tiya dizAmAM ramI rahyA che. "asAramAMthI mukti " eja sava zAsrota sAra samajajo. sAratattvane oLakhatA aze tyAre ja tame AtmAnA sArabhUta tattvanuM yathA mUlya samajI che. lekSapaNa pramAda na karazeA. vikathAthI dUra rahejo. sadAe zukaladhyAnamAM rahevA ke peravI karatA rahejo. " zudde zabde jharatA AnaMda * vAMcananya dIjezA tevAM baMnagaya (gItA a. 1 lo zloka 14) ( A phuTaneTa pR. 32 nI che. )
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivaiddhAraka zrI mahAvara binduoe aneka zrotAjanone bhIjavyA. keTalAya jana jina dharmanA cA upAsaka banyA. tripRSNa vAsudevanuM aMtara paNa A vANIthI palaLyuM. upadeza pUre thaye pitAnA mANasa sAthe te pAcho pharyo. zavyApAlakane AjJAbhaMga:--zrI kRSNa vAsudevanI jema tripRSTa vAsudevane paNa batrIsa hajAra strIo hatI. temAM haprabhA paTarANI pade hatI. tripRSTo snehaprabhA taraphane prema atizaya hato. ghaNo samaya te tenI sAthe AnaMda karato. tenAthI tene sUryacaMda jevA che tejasvI kumAranI prApti thaI. | vAsudevane saMgItane zekha ha. te viSayanA niSNata aneka gAyake tenA rAjabhavanane saMgItamaya vAtAvaraNathI tara-batara rAkhatA hatA. tenI saMgItapriyatAnA AkarSaNe be saMgIta vizArade tenI rAjasabhAmAM AvyA. AvIne temaNe sitAranA tAra choDayA. kinnarane paNa zaramAve tevuM saMgIta sAMbhaLI rAjAe temane sAro puraskAra ApavAnI zarate rokI lIdhA. eka khuzanumA rAte rAjAe uktA saMgItakArane saMgItanA sUra relAvavAnuM kahyuM. raMgabhuvanane madhya bhAge vAsudeva sUtA hatA. saMgItakAre vINAnA tAre-vAre hRdaya taMtrIne kaMpAvI nAkhe tevA ucca prakAranuM saMgIta relAvI rahyA hatA. sUranA ghenamAM vAsudeva niMdAdevInA khoLe DhaLyA. temano e kaDaka hukama hato ke mArI nilamAM khalela na pahoMce te sArU mane sUI gayele jamyA bAda hIe leza paNa avAja A raMgabhavanamAM kara nahi. saMgItanA lebhe rAjAnA zayyApAle saMgIta cAlu rakhAvyuM. prabhata sudhI te pramANe ja cAlu rahyuM. prabhAte rAjavI jAo. jAgatAMja te garama thayo. mAsa hukamane anAdara ! tame konI AjJAthI saMgIta cAlu rAkhyuM ? saMgIta vizAradAparI te trADUkyo. temaNe jevI hatI tevI hakIkata khyAna karI. zaidhyApAla gabharAye, teNe mAphI mAgI. vAsudeve te na mAnyuM. saMgItanA zokhIna te zapAlane teNe kaDaka zikSA pharamAvI. tArI zrotAsaktinA daMDa tarIke tArA kAnamAM tapAveluM rasIsuM reDavAmAM Avaze. vAsudevanI AjJAno bhaMga
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ triSTa vAsudeva kANa karI zake ! zaiyyApAla zikSA bhogavatA maraNa pAmyo. vAsudeve mahA pApa karyuM. kALanI kitAkhe temanu te pApa noMdhAyuM. tenA javAba kALa temanI pAse mAge te bIlakula vyAjabI hatu. ane eka divase javAba AvAnu` temanA mATe kALe teja samaye nakkI karI lIdhu. vAsudevatu asamAdhimaya mRtyu:-kaLano pravAha avirata gatie vahe che. te vRddha chatAM sadA yuvAna ja rahe che. * bAla, yauvana te jarA e traNeya sthitiethI te para che. temAM je je Ave tene te traNeya sthitimAMthI pasAra thavuM paDe che, tripRSTa vAsudeva paNa jarAvasthAne chaNa-zI kAMThe AvI UbhA hatA. AtmAnA pUrNAMya ADe, A janme SaNa temaNe akeka divAlA UbhI karI hatI. karelA azubha karmAnu smaraNa temane jaMpavA detuM nahatu. teo vAsudeva hatA. 32 hajAra cauvana rUpasa panna ramAenA svAmI hatA. chatAM Aje temane hAthe karelA haiye vAgatAM hatAM. temAMthI koi anubhavI va paNa temane mukata na karI zakayA. ane vAsudeva bhavanuM AyuSya pUrNa thaye palakamAM tee anya AlamamAM vidAya thayA. rmAMnA avanata pravAhe temate narakanA nIcA pradezanA sAtamA bhavanamAM dAkhala karyA. te narakabhavananu nAma apratiSThAna ogaNIsame bhava temane tyAM gALavA paDayA. vAsudeva hA ke cakravatI -huM krAne ya cheDatu nathI. x A bharatakSetre A covIsImAM nIce pramANe nava vAsudeve utpanna thayA che. evA niyama hoya che ke 7 vAsudeva, 9 prativAsudeva ane 9 aLabhadra thAya che vaLI dareka potAnA nabara pramANe samakAlInapaNe ba * * Time is ever old yet new ' Rabindranath Tagore. x Man has no fate except past deeds. (Light of Asia )
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 vizvohAraka zrI mahAvIra varte che. dareka baLabhadra te te vAsudevane bhAi ke najIkanA pitrAi hoya che temaja zrRtivAsudevanuM maraNa vAsudevanA hAthe ja thAya che. ( 1 ) tripRSTa vAsudeva; agyAramA tIrthaMkara zrI zreyAMsanAtha prabhunA samayamAM. (2) dripuSTa vAsudeva; khAramA zrI vAsupUjya svAmInA samaya daramyAna ( 3 ) zrI svayaMbhU; teramA tItha pati vimalanAtha svAmInA vakhatamAM. ( 4 ) puruSottama vAsudeva; caudamA anaMtanAtha prabhunA samayamAM. ( 5 ) puruSasiMha; paMdaramA dhanAtha svAmInA vakhatamAM. ( 6 ) puMDarika nAme vAsudeva; aDhAramA aranAtha prabhunA vakhatamAM, ( 7 ) zrIdatta nAme vAsudeva; egaNIsamA mallInAtha prabhunA samayamAM, ( 8 ) lakSmaNa vAsudeva; vIsamA munisuvrata prabhunA samayamAM, ( 9 ) zrI kRSNa vAsudeva; bAvIsamA zrI neminAtha prabhunA vakhatamAM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa trIjuM trevIsamo bhava priya mitra sAra-bhavabhramaNa, janma, cakravartItva sthApavuM. namaH ramAM pATilAcAryanuM zubhAgamana, upadeza zravaNa, cAritradhama aMgikAra kare, samAdhimaya, dehavilaya vagere A vIsamA bhavamAM khAsa muddAo che. bhavabhramaNa: narakane sAtamA bhavanano nivAsakALa samApta thatAM, vIsamA jIvana-sopAne AtmAnuM bhavyAbhavyatva sihanA Liye DhaLyuM. vIsamAM bhavamAM anekavidha aMtarAyonuM dhummasa uDADI, narakanA cothA bhavane ekavIsamuM pagathiyuM deDa TekavavA maLyuM. bhavabhragaNuM te AnuM nAma! eka jIvane raMka, bIjA chavane rAya ekavIsamo bhava pUrNa thatAM bAvIsamuM jIvana-sopAna anekavidha janmAMtara bAda-rAjakumAranI pATe maLyuM. vimalakumAra nAme teo oLakhAvA lAgyA. priya mitra temanA pitA, vimalAdevI mAtA. kumAra lAyaka thatAM patie tene rAjyatakhta para besADyo ane pite alakSya zodhanI dizAmAM cAlI nIkaLyA. vimalakumAra rAja thaye. ahiMsAne amaravani tenI * Do to others, which yo would have do to you. Do unto others as you would be done by. Kill not, cause no death. (bhagavAna buddha)
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 vizvahAraka zrI mahAvIra e ragamAM chUsvA lAgyo. prANImAtranA rakSaNane te potAnI javAbadArI samajIne vartavA lAge. nA A bhavya bhAvaprakAranI jyota dUradusnA timilIMdhyA tenA jIvana pAnane ajavALavA lAgI. te ekadama saraLa svabhravI banyo, ane uttarakALamAM ujaLA sAdhutvane svIkAra karyo. eka mAsanA anazanane * aMte temanuM jINuM kalevara DhaLI paDayuM. janma-mbazanane aMte vachUTele timiradhI AtmA-mukApurInA rAjabhavanane zayanamaMdire--dhAriNadevInA garbhamAM sthAna . te ja samaye saNue cauda suMdara svama jeyAM. je mahAdevI cauda mahA sva. jevA pAme,tene gaNe. avazyameva ratna svarUpacavatI kumAra yA patitapAvana paramezvatvane aMza pragaTa thAya. pUrNa mAse mAtAe putra ratnane janma Ape. pitAe tene janmamahotsava karyo. ane priya mitra nAma pADayuM, pakava vaye rA ne AtmAnA anaMta prakAzanI galIonI zodhamAM nIkaLyA, kumAne sajyakArabhAra se. cakravatIpaNuM sthApavuM-rAjyasana para ArUDha thatAM veMta ja priya mitra sajAne cauda mahAtmA + AvI maLyAM, ukta mahAratno cakravatIne AtmaprakAze tenI dUphamAM ja svI zake che, anya ke padavIdhArIne caudeya mahA no nathI paDatAM rasto sAMpaDyA bAda sajA * anazana eTale sarva prakAranA bhejya padArthone tyAga karIne AtmAnA sarvavyApI prakAzane avalaMbane zarIrane Take tyAM sudhI. TakAvavuM te; jyAre ApaghAta eTale akALe jIvanane aMta ANa. (A pramANe anazana ane ApaghAtane taphAvata samaja) * pR. 27 TI. naM. 4 juo. + 14 ratnonAM nAma :-senApati-gAthA pati-purohita-azvavAdheki-gaja-strI-chatra-cakra-mama-maNikAkiNa khaDaga ane daMDa
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ priyamitra vijaya yAtrAe nIkaLye. SaTkaMDa pRthvInA mukhya mukhya rAjaviete teNe peAtAnI ANu nIce ANyA. vijayayAtrAne samaye te azva para ADha thatA, cakranA prakAza traNe ya lAkamAM tenA cakravartItvanA zreSa jagavatA. AjatA A cakravartI, jIvananAM be-cAra pagathiyAM TapI javAtAM, traNe ya leAkanA cakravartItvane badale-ucca, nIca ne madhyamanI banelI duniyAnAM mAnasa para AtmasvAmItvanAM ajaba jAdu jamAvaze! dhIme-dhIme sa` khaMDamAM tenI ANa vartAvA lAgI. ekI avAje ve cakravatI jAhera thaze. 39 peTilAcAya nu zubhAgamana:-caMdana kAryA bhavanane bAraNe cakravatI UbhA hatA. rAjabhavana bhavya ane UMcA hatA. cakravartI mukAnagarInI lIlI pILI bajArAmAM nayana deoDAvatA hatA. ramatI-ramatI temanI AMkhA nagaranA mukhya udyAnamAM jai TharI. tyAM lekAnI TaTTa jAmI hatI, chatAM vAtAvaraNa zAMta ane saMyamarasabhInu hatu. cakravartIe khabara kaDhAvI, ' tyAM zu che? ' samAcAra maLyA, zAMta sAdhu mahA rAjane pUjavA loko ekatra thayA che.' rasAlA sahita priyamitra cakra. vartI AcArya devanA vane thAyeA. cakravartInI sava samRddhi karatAM, tene te nirmAMDI sAdhujanamAM kraika vizeSa jaNAyu; anyathA khaTsa DA svAmI eka mAnavIte caraNe paDe? AcAryadevane vaMdI te yathAsthAne gaDavAi gayA. * 9 *.6 upadeza zravaNa:poTilAcArye upadeza-dhArA vahAvI denA mAhe AtmAnI vizvavyApI pratimAthI vaMcita raheneA mAnavI svayaM nijanA zatru bane che. maLelA dehane vizvanA dharmomAM vaheto karI AtmAnA prakAza vaDe, nirmaLa jJAnanI najIka besavAnA prayAse nahi Adarate jIva, maLeLA jIvanajhaNane araNya paLye vALa sUke che, Atmadhama samajavA jinadhanA sAra vacatA agIyAra karo. zraddhA vaDe gurudevane sAnane pUjatA te. tame jemane tamArAM mAnya che e
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 40 vihAraka zrI mahAvIra Akhara sudhI tamArA nahi rahe. dehanI vadhu paDatI mamatAne masaLI nAkhe, AtmA vaDe AtmAnI vadhu samIpatara thAo. mana-vacanane zarIrane satkArya-pantha vALI, AtmAnA ajavALAM pAme. maLelera manuSyabhava vRthA na gamave." cAritradharma aMgIkAra kara-cakravata upadeza raMge raMgAyA. temanI AtmapratibhA sAMsArika skUla upabhegathI para banavAne temane preravA lAgI. te ja kSaNe temaNe rAjyapATa pATavI kumArane sepyuM, ne pote Arya pAse dIkSA lIdhI; AtmAnA AbhezvaranI zodhano kapare, chatAM kalyANaraMgI mArga svIkAryo. cAritramAM teo daDha banyA, ugrapaNe tapavaDe zarIrane tapAvavA lAgyA. chevaTe zarIra hAkuM, AtmAne prakAza nirmala banavA lAgyo. zarIra paDatAM zukra devaloka e devatA banyA. te temane cAvIsamo jIvanathaMbha. pacIsamo bhava naMdana rAjA sAra:-janma, rAjyArohaNa. dIkSA. dhyAnana prakAra. vIzasthApaka padanI ArAdhanA, tenuM svarUpa tIrthakara nAmakarma upArjana karavuM. jenI bhavyatA. A bhavamAM ghaNuM ghaNuM suMdara vAtenA tANAvANuM jarakasI jAmAnI jema gUMthAyalA joI zakaze. janma-devalokanAM divya sukha-vaibhava bhegavI tyAMnuM AyuSya pUruM karI anupama AtmasvAmIne Atma-tAle. chatrAnagarInI rAjarANuM bhAna kukSImAM putra tarIke pravezyo. pUrA mAse jitazatru rAjAne AMgaNe putra janma thaye. bhadrA rANuM ghaNe harSa pAmI. bAlyakALa
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdana rAjA 41 khelamAM pUro thatAM kumAra yuvAna banyA. rAjAe temane kSatriyakumArane chAjatI sarva kaLAomAM nipuNa banAvyA. rAjyArohaNa -te samayamAM rAjyArohaNa samaye pratyeka nAgarika pitAne niSadha-abhiprAya Apato, ke rAjyanI lagAma pakaDavAnI yogyatA ArUDha thanAra kumAramAM che ke nahi." ane prajAjanenI saMpUrNa sammati bAda rAjyAbhiSeka vidhi thata; naMdanakumArane Aja rIta pramANe rAjyAbhiSeka karavAmAM Avyo. jitazatru rAjAne kumAranI sarva prakAranI rAjakAja saMbhALavAnI tIvratAne khyAla AvI jatAM temaNe AtmasAdhanAne zubha mAga svIkAryo. naMdarAjA nyAyapUrvaka rAjakAja saMbhALavA lAgyA. temanA aMtaramAM prajAnA utkarSanI jevI nirmaLa bhAvanA hatI, te ja prakAranI nirmaLa bhAvanA prajAjano pitAnA rAjavI tarapha darzAvatA hatA. rAjA prajAne saMbaMdha atUTa ane avicchinna hatA. kAraNa ke rAjAne prajAne bhege tijorIo bharavI nahatI, ane prajAne rAjyanA ahitanuM eka paNa kAraNa UbhuM karavAnuM svane paNa yAda AvatuM nahotuM. rAjA je bolate te prajA ekI avAje jhIlI letI, prajanA avAjane rAjA sadA samAnate. ekabIjAne lUMTavAnI amAnuSI bhAvanAnA kAdava kharaDyA panthathI UMce, samabhAva ne snehanA prasaMge svahita balidAna mAgI letA-paLe cAlyA janArA mAnavasamudAyamAM koI kALe vera-jheranAM pUra prasaratAM ja nathI. dIkSA -ghaNA samaya sudhI naMdanarAjAe rAjavIpada dhArI rAkhyuM. paNa te padanI AsapAsa chavAyelI AchI timira-lakIrone dUra karavAnuM sAmarthya temane potAnA rAjA tarIkenA prabhAvamAM na dekhAyuM, ane temaNe -ucca Adhyama--sAmrAjyanA bhUpALa banavA mATe dIkSA aMgIkAra karI. saMyama ne tapanA bAMdhyA prazAnta raste teo vicAravA lAgyA. sUryakiraNathI ye nAjuka ahiMsAnI dera para temaNe mukitapurI-rAjyamArga bAMdhyo. gAma, nagarane jaMgalamAM teo nirbhayapaNe
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 viddhAraka zrI mahAvIra pharavA lAgyA. pratipaLe temanuM mukhAraviMda-"zivamastu sarva jagataH"nI sarvocca nirmala bhAvanAthI jhaLakatuM rahetuM. temanI AsapAsa azubhanuM leza dhyAna na paDayuM, teo pote azubha dhyAnathI ghaNe UMce UDatA rahetA. thAnanA prakAra -dhyAnanA cAra prakAra, ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAnane zukaladhyAna. temAM prathamanAM be ahitakara ane azubha che. AdhyAna * AtmAnI saMyama zilAne DagamagatI karI mUke che, raudradhyAna ahiMsAnA vizvavyApI zAnta pArAvAramAM kAMkare nAMkhI azAMtinI umio pedA kare che. jyAre dharmadhyAna satyapanthathI gabaDatA mAnavIne AMgaLI jhAlI bacAvI rAkhe che, ane zukaladhyAna te mAnavazarIranI aMdara ane AsapAsa ekaja nirmala jJAnaprakAzanuM akhaMDa jharaNuM janmAve che. dhyAna eTale thAvuM te. dharmane dhyAvIe te dharma dhyAna. ddha svarUpamAM ramatA thaIe te raudradhyAna. sarvocca ne zubhravaNuM" dhyAna zukala dhyAna che. pratipaLe akhilAnaMde tarate bhavyAtmA te dhyAne uttama zikhare jaI zake che. naMdanamuni sadA ukata zukaladhyAnamAM vartatA. temanI daSTi sadA nAsikAgre sthira rahetI. temanI cAlamAMthI ahiMsAne risa jharato. belatA tyAre AtmAnaMdanA ajavALAM phelAtAM. kramazaH teo tapamAM AgaLa vadhyA. vIza sthAnaka padanuM ArAdhana karyuM. tenuM svarUpa nIce pramANe che. (1) arihaMtapada-- eTale zrI arihaMta bhagavaMtanI sarva prakAre nirmaLa cittapUrvaka bhakita karavI, temaja sarvakALamAM temanA svarUpamAM ramamANa rahevuM. A paheluM pada. eka eka pade paga TekavatAM AtmAnI amRta- piyaNIo UghaDatI thAya. (2) siddhapada-sakala karmanA kSayanA aMte siddha banelA paramA eka zeka darzAvatuM; Sa vaira darzAvatuM.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ A = = = = = = = = = ==1 - ~-~ naMdana rAja mAnuM sarva prakAre dhyAna dharavuM, teo je padane pAmyA hoya te padane gya nijanA AtmAne ghaDa. (3) pravacana pada-chanAjJApAlaka caturvidha saMghanuM bahumAna karavuM. mAnavatAnI sevAmAM AtmAne mAnavya prakAza khIlavo. (4) AcArya pada-AcAryanA chatrIsa guNoe yukata AcArya mahArAjanI bhAvapUrvaka bhakti karavI. pitAne alpa samajI zreSTha punI sevAvaDe nijane dhanya banAva. (5) sthavira pada-asadda mArga sthita janone satamArgamAM sthita kare-sthApe te sthavira, temanI bhakita, bahumAna karavuM te. (6) upAdhyAya pada-niraMtare samatApUrvaka vartatA temaja sAdhu samudAyane svArthanuM dAna ApatA upAdhyAya mahArAjanI bhakita AtmAmAM sametAnAM jharaNAM pragaTAve che. (4) sAdhupada-samyak jJAna, darzana ane cAritranuM pAlana kare te sAdhu. temanI bhakitanA ge AtmAmAM temanI jema divya jJAnane bhAskara jhaLakato thAya. (8) jJAnapada-sarvajJapraNIta jJAnanI sevA karavI, jethI jJAnAvaraNIya karma (jJAnanA divya prakAzane avadhatuM baLa ne nAza thAya. (9) darzanapada-zuddha deva, zuddha gurU ane zuddha dharmamAM jAgRta AcAryanA chatrIsa guNe-pAMca IndriyonA viSayone rokavI te pAMca guNe. nava prakAranI brahmacaryanI sImAmAM vartavuM te nava guNa. cAra kaSAyathI mukata rahevuM te cAra guNe. pAMca mahAvratanuM pAlana karavuM. pAMca prakAranA AcAra pALavAmAM yukta rahevuM. pAMca samitine traNa gupti ne dhAravuM. A pramANe 5 + 8 + 8 + 5 +5 + 5 + 3; kula chatrIsa guNa AcAryanA.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra rahevuM; tema karavAthI AtmAne sthiti maLe, ane muktimArga saraLa bane. (10) vinaya pada-sarva guNonuM mUla vinaya che, tethI AtmAne sIdhe rasto jaDe. (11) cAritra pada-samatA rasamAM jhIlavAthI tema ja divasa-- rAta daramyAna thatAM pApathI pratyAkramaNa karavAthI A padanA AmakuMDamAM jhIlIne nirmaLa banAya. (12) brahmacarya pada-brahmacarya eTale zIla, A padanI sevA vaDe AtmAnI sAhajika zakita khIle. (13) zubhadhyAna pada-karmarUpa kASTane bALavA mATe A dhyAnapada agni samAna che je AgaLa jaNAvAI gayuM che. 14) tapapada-kamanA rajakaNane tapAvI AtmAthI vegaLA karavAmAM tapa mahA samartha nIvaDe che, je AgaLa kahevAI gayuM che. (15) supAtradAna pada-abhayadAna sarvotkRSTa gaNAya. dAna vaDe AtmAno vyApaka dhama khIle, tenA prakAranuM varNana AgaLa thaI gayuM che. (16) vaiyAvRtya pada-aMdara-bahAranA ahaM" "svArthane nirmaLa karavA A padanuM ArAdhana karAya. (17) samAdhi utthAna pada-sarva kALe samabhAvamAM rahevuM, AtmAnI AsapAsa asamAdhimaya Urmione na AvavA devI. (18) abhinava jJAna pada-nitya navIna dharmazAstronA abhyAsa vaDe tasvAtattvanuM sUkSma jJAna saMpAdana karavuM te. (19) kRtabhaktipada-zrutajJAna e jinendranAM vacanAmRta. tenA upagapUrvaka yathArtha artha karI AtmAne saraLadarzI banAva.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdana rAjA (20) zrI tIthaprabhAvanA pada-jenAthI tarAya te tIrtha, sarva rIte zAsanasevA bajAvavI. vIza sthAnaka padanuM A sAmAnya svarUpa che. naMdanamuni ukata vIya sthAnakanI vidhipUrvakanI ArAdhanA karI cUkyA hatA. jethI temane AtmA anupama tejomayatA anubhavavAnI sAthe tIrthaMkara nAma kamanA sthAnane AkarSI zaka hatA. aMtakALe saraLa bhAvapUrvaka sarva jInI sAthe kSamApanAnI Apa-le karI temaNe nazvara deha taja ane chavIsamA jIvanamAM prANuta nAmanA dazamA devalokamAM pupattara vimAnamAM vIza sAgarepamanA AyuSyathI devapaNe utpanna thayA. bhavenI bhavyatA:--bhava eTale nUtana janma. pahelA bhAve navasArI ane pachI uttarottara bhavaparaMparA vadhatI cAlI. tribhuvananA khUNe-khUNe janma le paDyo. vizvamAM jema jema AtmAnAM amA kiraNa patharAya tema tema ApaNuM AgAmI bhavAne mATe teTalI jagyA teja vaDe pUrAya ane bAkInI jagyAne AtmAnA addabhuta anupama halAvaNya vaDe pUravA mATe ApaNe janma levo paDe. zrI mahAvIrane A saMsAramAM lAMbA kALa sudhI bhamavuM paDyuM, kAraNa ke temanA vaDe temane maLata. nUtana janmomAM te pramANe vartAyeluM, ke jenA kAraNane jIvaMta rAkhavA mATe teo janmane maMDape pragaTa thatA. 25 mA bhave temaNe vizvano moTo bhAga svAtmaprakAza vaDe rekI lIdhA. aMta kALe svarganI ucca bhUmikAnA raLIyAmaNu bhavanamAM temaNe deva tarIke janma lIdhe. svarga paNa temanA nirabhimAnI devatvakane jhAMkhuM paDayuM. have temanA * jainadarzana jema tIrthaMkara thanAne vIza sthAnako ArAdhavAnuM pharamAve che, tema bauddhadarzana buddha thanArane daza pAramitAo" ArAdhana vAnuM jaNAve che. daza pAramitAnAM nAma dAna-zIla-vairAgya-prajJA-vIryazAMti-satya-aDagatA-maMtrI ane upekSA.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra mATe phakta ekAda janma ane saMpUrNa AtmA jyotinA vistArane. aNamela avasara bAkI rahyuM hoya ema lAge che. ekamAMthI bIjamAM, vaLI tyAMthI trIje, paNa jyAM jyAM jaI UbhIe, tyAM tyAM je AtmAnA amRtaka pAtharatA rahIe te muktine avasara ApaNA mATe tarata Ave; bhavI bhavya che. kAraNa ke ApaNI abhavyatAne TALavA mATe tenA sivAya bIjo koI uttama rAha ja nathI. bhAne paDade saMkelavA mATe AtmAne sarvavyApI sAhajika guNa bahAra paDavo joIe. AtmA jyAM sudhI ajavALA vaDe timira baMdare te nahi pUrI zake, tyAM sudhI te baMdare bhavanAM jahAja UtaratAM raheze.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaMDa-bIje prakaraNa paheluM rAjakumAra mahAvIra sAra -prANata devalathI yavanadevanadAnI kalImAM praveza, tyAMthI trizalAdevInI kakSAmAM saMkramaNa tenuM kAraNa devIne AvelA cAda svamo. prabhune mAtRprema, janma tatkAlina paristhiti. mahApuruSonI jIvanamahattA. 2khAyeluM "vadhamAna" nAma, janma kALaja prANa pitAnA aMtima AnaMda dhAmane nathI pAmI zakato, te mATe puruSArtha karavo paDe che. eTale prAraMbhamAM zrI vardhamAnane laikika kSetre viharatA mAnavI tarIke varNavIne temaNe sAdhelA kramika vikAsano paddhatisara nirdeza karavAmAM Avaze. vana ane saMkramaNa-prANuta nAme devalekanuM vIsa sAgarepamanuM* AyuSya pUruM thatAM, thanAra arahaMta zrI vIrane jIva. eka sAgaropama eTale daza kaTokATi palyopama, ane eka palyopama eTale eka yojana pramANa lAMbA-pahoLA ane UMDA eka palyamAM (ghaDAmAM) ThAMsI ThAMsIne mAthAnA jhINuM vALa bharavAmAM Ave, ne so-so varSe temAMthI eka vALa kADhatAM palya jyAre khAlI thAya, tyAre eka palyopama kALa thAya. evA daza koTakeTi palyopamanA eka sAgarepama thAya.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra 4 tyAMthI cyavIne brAhmaNakuMDa nAme gAmanA tattvajJa brAhmaNa RSabhadattanI devAnaMdA nAme priyatamAnA udaramAM tIrthaMkarapaNe utpanna thayo. te aSADha suda chaThThanI aMzataH ajavALI rAte devAnadAe sauda suMdara svapnacitrA joyAM, svapnAne teNe bhAvinA zubhanI AgAhIrUpa ma:nyAM ane harSAnaMdapUrNAMka ga nuM poSaNa karavA lAgI. ratnane ajavALe jema timira bhedAya, tema garbhAstha khAlaratnanA alaukika Atma ajavALe RSabhadatta brAhmaNanuM dAridra bhedAi gayu. te aDhaLaka sa`pattino mAlika banyo. kiMtu kSatriyakuLabhUSaNa ratnano janma brAhmaNa kuLamAM lagabhaga asaMbhavita hatA. mahAratnane pakavavAnuM je zArIrika baMdhAraNu kSAtratejanA tANAvANA vaDe guMthAyalI nArInu hAya che, tevuM badhAraNa brAhmaNakuLane sAMpaDayuM, kayAMya vAMcyuM' ke sAMbhaLyuM nathI ? te garbhAstha bALanA Atma-prakAza vadhu jorapUrNAMka bahAranI duniyAnA vAtAvaraNamAM taratA thayA. te prakAzanA AkarSaNe eka deva te brAhmaNane AMgaNe AvyA. tejasvI bAladivAkaranuM teNe trizalA nAme kSatriyANInI kukSImAM saMkramaNa karyu ane trizalAdevInA garbhane jayaNApUrNAMka devAnaMdAnI kukSImAM mUkI dIdheA. anekane A sthaLe zaMkA udbhavaze ke ' garbha mAMnA bALakanuM apakava Rtue kai rIte saMkramaNa thatuM haze ? ganI adalAbadalInI vAta kaI rIte mAnI zakASa ? ' je banAvane mAnavI potAnI mAnuSI-zakita vaDe mApI zakatA nathI. ane je banAva tene peAtAnI tamAma prakaTa zakitaenI hada bahAranA lAge che, tene te sadA zaMkAnI najare ja jUe che. mAnavI alpa che, tenI buddhi parimita che, ' ahaM' ne 'svArthI 'nA durgAma DuMgarAnI pAra taratAM satyAthI te ajJAna che. AtmAnI duniyAnAM ajavALAM teNe pIdhAM nathI, ane tethI te AtmAne sAmAnya evA prasaMgAne paNa zaMkAbharI AMkhe ja vAMce che. zarIranI duniyA karatAM AtmAnI duniyAnu sAma anekagaNuM che. zarIravaza prANIne
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mahAvIra tene marma na samajAya eTale kAMI te nAbUda nathI thaI jatuM. siMhaNanuM dUdha pacAvanAra koI kSatriyANajAyo na maLe eTale sihaNanuM dUdha asatya nathI pharatuM ? lagabhaga AvA ja prasaMga zrIkRSNanA janmasamaye paNa bane. janmakALe zrIkRSNa pitAnA mAmA ke sanI jelamAM hatA, parantu temanI AtmasAma sAme jelanA lekhaMDI daravAjAnuM jaDa ogaLI gayuM, ane gokuLane temane mAga kakho thayelo. AmAM zaMkA jevuM kAMI che ja nahi ! vijJAnanAM jai baLo Aje anuAma akhatarAo vaDe Alamane ajAyaba karI zake che te pachI AmAnAM atUla baLanI vAta ja kayAM ? tevI rIte zrI vIra sADI khAsI divasa devAnaMdA brAhmaNanI kukSImAM rahelA temAM aizvaryanA aMza karatAM kamanA prAbalyanuM satya ja vizeSa che. kSatriyakuDapura nAme ramaNIya eka gAma. kAzyapa gotrIya siddhArtha tyAMnA yazasvI bhUpALa. temane vAsiSTha gotranI devAMganA tulya eka vAmA. trisTalAdevI temanuM nAma. ubhayane ekameka pratye agAdha-avicchinna neha. vItarAga dharma pratyenI nirmaLa ubhayanI bhakita. nipApa ane pavitra temanAM jIvana. temane zakitanA avatAra same eka putra. naMdivane tenuM nAma, ane rUpaguNe ajoDa sudarzanA nAme putrI hatI. azvina kRSNa trayodazInI aMdhArI rAte, potAnI kukSImAM parama pritApI AtmA pravezatAMnI veLAe trizalA kSatriyANIe alaukika phaLacaka cauda svapna joyAM. svama-citromAMthI jharatA amRta-prakAze temanI manohRSTimAM AnaMda jAgRta . temanAM aMgAMgamAM anupama AnaMda prasarI gaye. hAthamAM ratnajaDita suvarNanuM keDiyuM laI teo maMda cAle prANezvaranI pathArI pAse gayAM. haLavA hAthe patinA zarIra cauda bhavanonAM nAmaH-hastI-vRSabha-siha-lakSmIdevI-puSpamALA-caMdramA-surya-vana-kaLaza-savarasAgara-devavimAnaratna rAzi ane nidhUma Agna.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 viddhAraka zrI mahAvIra karanuM oDhaNa dUra karI temane jagADyA. zubha svapnanI vAta jANuM siddhArtha rAjAe yathAmati tenA guNa varNavyA. nirmaLa prabhAta pragaTayuM ke tarata ja rAjAe aneka svapnapADAne pitAne AMgaNe teDavA. rANIne AvelAM cauda uttama svapnanI temane vAta karI. te sAMbhaLatAM ja svapAThake gaMbhIra banI gayA. pratyeka svapna-citranuM uMDANa temane amApa jaNAyuM. temaNe aMdaroaMdara svaniphaLane hisAba gaNyuM, ne pachI temane movaDI AgaLa AvI sajAne namIne bolyA "he bhUpALa ! svane ati uttama che, te sAthe sarvottama prakAza puMja te svapnanI AsapAsa jhaLakI rahyo che. amane dIpaka jevuM spaSTa jaNAya che ke tamAre maMdire sUrya-candranI. samagra kAntinA pratIka tulya tejasvI putraratnana-nava mAsa ne sADAsAta divasa vyatIta thatAM--janma thaze. te putranuM AnaMdamaya jIvana jIvamAtrane AnaMdanA amarapatthanuM digdarzana karAvaze, tenA pagalepagale timiranA khaDake tUTI paDaze. TUMkamAM putra tamAre trilekane vaMdanIya thaze" svamaphaLa sAMbhaLI trizalAmAtA harSa anubhavI rahyAM, rAjAe tiSavettAone egya dAna pradAna karI mAnapUrvaka ghera pAchA mekalyA. prabhune mAtRprema-trizalAmAtA sukhapUrvaka divase gALe che, saMbhALapUrvaka garbhastha bALanuM poSaNa kare che. eka rAtre te sUtAM hatAM, tevAmAM temane acAnaka dhAsake paDyo, garbha hAlacAlate na jaNAya ! temanuM vadana plAna paDI gayuM. AMkhamAMthI azvanAM pUra vahevA lAgyAM. dujyiAnAM sarva sukha garbhastha baLanA apaharaNanA khyAla sAthe temanI najaramAM tuccha jaNAya; keTale agAdha-asIma-che mAtAne prema ! hajI bALaka garbhamAM hatuM, chatAM tenI nizreSTatAe temane keTalA vivaza banAvI dIdhA. mAtAno jeTale garbhastha bALaka prati
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mahAvIra neha hato, teTalo ja badhe tethI vizeSa sneha bALakane nija jananI pratye hato, ane mAtA pratyenA sarvotkRSTa snehane kAraNe ja zrI prabhu garbhamAM sthira thayA hatA. halanacalana karatAM temane e khyAla Ave ke, huM hAluMcAluM tethI mAtAnI prakRti asvastha bane, tenA karatAM garbhamAM zAMtapaNe rahIne mAtAnI asvasthatA zA mATe na nivAruM ? paraMtu temane A khyAla UMdho paDele ane saMsArIne sahaja cintAmAM AkhuM ya kuTuMba garaka banI gayuM. te samaye prabhunA divya AtmAe saMsArI janene bhUla deha taraphanA rAgane temaja teonI paratatratAne sAro abhyAsa karI lIdho. garbhamAM rahIne ja temaNe saMsArane sAra vAMcI lIdho. lattara prakRtine samajavAnI tAkAtanuM jaDa premI janonuM temaNe mApa kADhI lIdhuM. uparAMtamAM temane e paNa samajAyuM ke mArA pratyeno mAtA-pitAno sneha amApa che, huM temanI hayAtimAM saMsArathI nirALa nahi paDI zakuM ane garbhamAM rahIne temaNe mAtA-pitAnI dhyAti daramyAna jJAnamArge na vicAravAnuM nakkI karyuM. garbhamAM rahIne prabhu bahAranI duniyAne paNa joI zakatA hatA. temano deha kudaratI niyAmAnusAra garbhamAM hatA, paraMtu AtmA sarva lekanA AnaMdaprakAzamAM svatantrapaNe ramate hati. vyakti pratyenA snehamAM jeo pitAnA vyApaka snehane kendrita karI nAkhe che, teone temano te sneha-snehane nAme mehamAM jakaDI de che. mAtA putrane avazya cAhe, paNa putrane cAhavAnI sAthe duniyAnA anya bALakomAM nijanA mAtRtvane vikasatuM na kare tyAM sudhI te cAhanA nirmaLa premasvarUpI na bane. prabhune mAtRprema nirmaLa hatuM, kAraNa ke mAtA tarapha temane snehapravAha je rIte vahe hato, te rIta akhaMDa sRSTine nijanA snehamAM bhajavanArI hatI. ane tethI temaNe mAtA-pitAnI hayAti daramyAna temane tyajI na javuM evI pratijJA karelI, je pratisAno sarvaspazI vani temanA sarva jIvo pratyenA akhUTa snehane nirdeza kare che. anyathA teo evA prakAranI pratijJA kare ja zA mATe? kuTuMbIjanone ciMtAbhAra dUra karavA mATe
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ para viddhAraka zrI mahAvIra bALa-prabhue potAnuM aMga pharakAvyuM. trizalA mAtAnA jIvamAM jIva Avyo, garbhastha bALakanI duniyAmAM jaI eTaluM temanuM mana-mananA bhavanamAM zAMta thayuM. sarvane temaNe te zubha samAcAra jaNAvyA. kuTuMba AkhAmAM AnaMdano pArAvAra uchaLI rahyo. mAtA zAMtipUrvaka garbhanuM poSaNa karavA lAgyAM. prabhune janma -vikramAditye saMvata pUrve pa43 nA (I.sa, pUrve 599) caitra suda terasanI madhyarAtre-trizalA mAtAnI puNakukSIthI lakAttara puruSano janma thayo. eka kSaNavAra jagata AkhuM prakAzamAna banI gayuM. duniyAnA du:khImAM duHkhI chae paLane divyAnaMda anubhavyuM, kAraNa ke bAlaprabhune AtmAnaMda sarvavyApI hata, sarvane teo potAmAM jotA, temaja potAne sarvamAM taratA jatA. jene janma jagatane kSaNanI zAMti pIrasI zake, tenuM jIvana jagatanA timirasthaMbhane ukheDI de temAM atizayokti jevuM zuM ? siddhArtha rAjAnA maMdire AnaMdano prakAza vahevA lAgyo. putra-janmanI vadhAI ApavA AvanAra dAsIne sajAe mugaTa sivAya. sarva alaMkAra utArI ApyA ne dAsatvamAMthI mukata karI zrI vIranA janmakAle svargapati indranuM Asana calAyamAna thayuM, te gabharAya, tene lAgyuM ke mArAthI zakitamAM caDhIAta kaI mAnava tribhuvanamAM avazya pedA thayo ho joIe, ke jenA puNyapratApanI sarvazreSThatA mArA Asanane kaMpAvI rahI che. teNe jJAnane uoga karyo, te kSatriyakuMDa gAmamAM lekara puruSano janma thayAne khyAla Avyo. te saparivAra tyAM Avyo. bhakitabhAvapUrvaka prabhunI pUjA karI ne pachI aMga-prakSAlanavidhi nimitte InTa prabhune merUzikhare laI gaye, tyAM aneka deve eka sAthe prabhunA nAjuka zarIra para jaLa-dhAra karavA lAgyA. inTe temane tema karatA vArIne kahyuM ke, " jaLa-dhAra eka-eka vAre karavI, eka sAthe tema karavAthI prabhune bAdhA naDaze."
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mahAvIra 13 prabhumAM nirmALa jJAna hatuM, te jJAnanA nirmULa saravaramAM indranA zabde Urmio jagAvI; prabhue te jANyuM. ane indranA sazaya TALavA jJAnalIpyA pAdAMguSTa vaDe merUne calAyamAna karyAM. merU pa`ta hate, jaDa ne sthira hatA, prabhu puruSa hatA, cetanAmaya ne savyApI temane "" "" AtmA hatA. "prabhu " zabdAlekhananA madhvani eja che ke, jJAnanI dizAmAM jetA sarvasuMdara phALA hoya, te anya sAmAnya jatAnA svAmI tarIke, nAyaka tarIke, prabhu tarIke zAbI zake. merU hAlatAM indranuM haiyu kuMpyuM, teNe prabhunI kSamA yAcI, bALaka chatAM AtmA nirmaLa ane anAdi hatA, kSamA ke sajAnA sa` dharmAnI pAra temanu N jJAna taratu N hatuM. rAnta siddhArthe putrane janmAtsava karyAM. pUravAsIone managamatAM miSTAnna jamADavAM. garImAne aDhaLaka lakSmI vaheM'cI; gunhegAre te turaMgamukta karyA. daza divasa sudhI gAma AkhAmAM AnaMda-pa ujavALuM. janmane bArame divase rALa siddhArthe pAtAne AMgaNe aneka ku TubIjatA, snehIe ane rAjapuruSAne AmaMtryA. sarvane uttama prakAranAM sAttvika bhojana jamADI, pAna vastra ane alaMkArothI sanA sAre Adara satkAra karyo. pachI potAnI icchA vyakata karatAM kahyuM baMdhuo, jyArathI A sulakSaNA bALaka amArA kuLamAM utpanna thayA che, tyArathI amArI kIrti ane saMpatti aDhaLaka khanI rahI che, amane aNadhAryA lAbha thAya che, A bALakanA prabhAvathI mArA rAjyanI sarva prakAre vRddhi thai che. mATe huM enuM vamAna ' evu' guNayukta nAma rAkhuM chuM. ' ' $ tatkAlIna paristhiti:vamAnanA janmakAle bhAratavarSInI A praznamAM dhArmika ADaMbaree bahu ja praveza karyAM hatA ane dhanAM maulika tattvo dinapratidina mithyADaMbaranA medha taLe Dha MkAi rahyAM hatAM. ADaMbarapUrNa yajJakriyAomAM ja vaidika dharmanI parisamApti
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 vizvoddhAraka zrI mahAvIra manAtI hatI. vedika dharmAcAryo pitAnI sattAnA baLe anya halakI varNonI sAthe managamatI rIte vartatA hatA. A vaidika kriyAkAMDanA yuge jainadharmanI digaMtavyApI prabhAne DhAMkI dIdhI, ne tenA pariNAmasvarUpa jainadharma ane prajAnI sthiti zocanIya thaI gaI hatI. janadharmanAM mULa tattave upara vaidika dharmakriyAonI jhaDapI asara thaI rahI hatI. kayAMka kayAMka zrI pArzvanAtha prabhunA ugravihArI sAdhu munirAje potAnA sadupadezathI jainadharmanI maulikatAne TakAvI rAkhavAnA prayAsa karatA jevAmAM AvatA hatA. samaya dharmabhAvanAne hato. paraMtu te bhAvanA pravAhane jIvaMta rAkhanAra dharmanAyakanI khoTa hatI. prajAmAM zraddhA, dharma, sadanuSThAna vagere dhArmika bhAvanAone sthAne vizvAsa, hiMsA ane kuraDhIonAM mULa UMDAM UtaratAM jatAM hatAM. AtmAnI amara kaLAne khIlavavAne badale vaidika dharmAcAryo potapotAnA mata anusAra kSaNika vAsanAonA piSaNa arthe mathI rahyA hatA. bhAratavarSamAMthI AtmAnuM Atmatva amaratva nAbuda thaI jAya e kaparo te kALa hato. prajAne dhArmika vikAsa je ke rUMdhAyo hato, chatAM paNa te samayanA rAjavIo prajAnI AbAdIne potAnI AbAdInuM mULa kAraNa mAnatA hatA. te samayanA aneka kSatriya rAjAo prajAjanonI buddhine vikAsanI taka ApI, pitAnA upayogamAM letA hatA. aMga magadhavatsa dazArNa avantI Adi aneka dezane nRpatio pitapatAnA rAjyamAM prajAnI ane pachI rAjyanI AbAdI vadhAravAmAM saMtoSa lekhavatA hatA, prajAne mana rAjA eja sarvasva hatuM. dareka dezanI prajAo rAjAnI AjJAne IzvarAjJA TUlya samaje anusaratI, rAjAo paNa prajAnI zaktine pArakhI temane te anusAra sattA ApatA hatA. potAnA pradezane surakSita banAvavA mATe, pravargamAMthI khAsa mANasone pasaMda
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 rAjakumAra : mahAvIra karI, rAjA temane te te pradezane kula sattA soMpI dete. ekaMdare rAjA prajAnAM mana eka hatAM. rAjA jyAre potAnI prajAne parAyI gaNI tenAthI dAvapeca ramavAnI zarUAta kare che, tyAre ja prajAnA dilamAMthI te pitA pratyene pUjyabhAva nAbUda karAvI de che. prajAne potAnI samajato rAja dhAre te samaye prajAjano pAsethI AkarAmAM AkarAM kAryo laI zake che. prajAno ekapakSI vikAsa prAyaH tenA vinAzane ja netare che. ane te pramANe te samayanI prajAe AtmAnA dharmane bhUlI zarIranA kSaNika vaibhavamAM masta banI hatI. bhAratavarSano rUMdhAyela AtmA enA vikAsane jhaMkhate hato, paraMtu pratApI dharmaprabhunI apekSAe timira tephAno cAlatA hatA. pazu-paMkhInI duniyA alya viheNI banI gaI hatI. mAnavI bahAranI tAkAta para jhajhUmI rahyo. AtmAnI enI duniyAthI te taddana nirALo paDate jato hato.vahetI AvatI saMskArasaritAnA jaLane te potAnA aMgata svArthane saMtoSavA pUrato ja upa gamAM leto hato. duniyAmAM timimA geTegoTa phelAtA jatA hatA, AdhyAtmika pradezanAM ajavALAM osarI rahyAM hatAM, kayAMya AnaMdanI amRtasere puTatI nhotI, te samaye bhAratavarSanA gUjanamAM prakAzarazmio relAvato bALa vardhamAna jamyo. " vardhamAnanI janmabhUmi kSatriyakuDapura grAma, tene rAjA siddhArtha kSatriya, kSatriyakuMDa puragrAma rAjaya te sthaLe phakta kSatriya vasatA havAno nirdeza kare che. ane ItihAsamAM paNa evo ja ullekha maLI Ave che bahu prAcIna samayamAM IkvAku rAjAnA bhAI nabhAganA putra vizALa rAjAe vasAvelI nagarI vaizAlI (vizAlA ) te samaye lichavionI rAjadhAnI hatI.* te nagaramAM kuDapura, brAhmaNa saMgrAma ane * rAmAyaNa. mULa a. 45.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSNoddhAraka zrI mahAvIra vANijyagrAma e be traNa upanagareno samAveza thato hato; jevI rIte Aje amadAvAdamAM maNinagara-sAbaramatI vagere gAmone upanagara tarIke samAveza thAya che. te kuDapuranI uttare kSatriyone saMniveza ane dakSiNe brAhmaNano saMniveza hato. eTale zrI vardhamAnanI janmabhUmi uttara kSatriya kuDapura saMniveza nAme oLakhAya che, ane dakSiNanA upanagarane dakSiNa brAhmaNa kuMpura saMniveza nAme oLakhavAmAM Ave che. A be upanagarenI jagAe temaja vaizAlI nagarInI jagAe AjanA bihAranA mujapharapura jillAmAM sAra-bAnIyA ane basakuMDa nAme gAma che, basAra vizAlAne badale, bAnIyA, brAhmaNapurane badale tathA bakuMDa kSatriya kuMDane sthaLe che, vaizAlI uparathI vadhamAnakumAra "vezAna lika" tarIke mtA thayelA che. vaizAlIne sajA ceTaka hato. A pradeza rAmasayana janakanI ANamAM koI tene videha deza ane ceTakane ja ka kahI zakAya che temaja janaka uparathI jAnakI ane videha uparathI vihinuM upanAma triphaLAdevI vaidehika-vadehika te nAma vardhamAnanuM paNa yathArtha gaNAya. tibeTanI paraMparAmAM buddhaka lina vaizAlImAM sonAnA kalazavALA 7000 ghare, rUpAnA 140000 temaja trAMbAnA 21000 gharanA ullekha maLI Ave che, te vakhatanA rAjAe livijAtinA hatA ane licchavi patine vaMza tarIke ullekha i. sa. nA cothA sakA sudhImAM guptavaMzI caMdraguptanI bhAryA te vaMzanI putrI hevAnI. maLe che. jethI guptavaMzI samrATa samudragupta pitAne bahumAnapUrvaka * licchavi dauhitra" tarIke oLakhAve che. arthAta tenI mAtA kumAradavI licchavi rAjakumArI hatI. A mahApuruSonI jIvana mahattapRthvI para jyAre pApAtmAo vadhI paDe che ane pUNyAtmAo temanA veDhIDAya che, tyAre puNyAtmAone samagra hakaMdanamAMthI dhasatale mAnavanuM sarjana thAya juo pR. 34 upara leka.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaku Ara : mahAvIra pacha che. tyAre mAnavI pote vizvanA vyAyaka dhameauthI nirALA banI, manekalpita mA gamana kare che. ane potAnA lAbhanA svArthI banI, anyathI dUra ne dUra bhAgavAnI sAthe, AtmAnA amaryAda svarUpane tirahita karI mUka che tyAre tenI gaNanA sAmAnya prakRtinA mANasamAM ja thAya che, ane jyAre te bhalAmAM mekaLe! banavAne badale anyanI bUrAimAM meoTA thavA lalacAya che, tyAre pApAtmAnuM kALu kalaMka tene kapALe cAMTa che. duniyAmAM AvA svArthIvAMcchu mAnavAnI saMkhyAnuM pramANa vadhatAM, AtmAnA mULabhUta guNo jaDa dravyonI sAthe athaDAmaNamAM Ave che, temaja duniyAnA Atmasneha, zarIranA sa` prakAranA AnaMdamAM aTavAI jAya che. zarIranA sarva dharmo uparAMta mAnavIne AtmAnA dharmAnu pAlana karavuM paDe, te sivAya sa MsAra eka kedakhAnAnA svarUpamAM pheravAi jAya, svArthAMjane te kedakhAnAne AnaMdabhuvana mAnI zake, kintu sukhaduHkhathI para ramatA AtmapremI mAnavasamudAya te. TANe akaLAya, akaLAmaNamAMthI temanI mukita kAje te samaye kALanA garbhamAM anatya AtmasvAmInuM utarANa thAya. te AtmasvAmI sa`tra AtmAnA AnaMda ane tenA mULa lakSaNAnA pracAra kare. mahApuruSa te kahevAya che, jenI jAta duniyAnA zarIra sAthe saMkaLAIne samabhAve kAma kare che, jene AtmA vizvanA AtmAnI samIpa rahIne vizvamAM ajavALu phelAve che. jema-jema zarIra parathI ApaNI najara dUranAM zarIrA para paDatI thAya, jAta karatAM te zarIrazA khyAla karatI thAya, ApaNA AtmA vizvanA saundaryadhAmAnA rasiyA bane, tema-tema jIvananI mahattA ApaNate samajAtI jAya. jeenuM Atma-zarIra jaDa-zarIra karatAM me.TuM hoya tene mahApuruSa kahevAya, pachI te je kare, te pratyeka kArya duniyAnAM zAzvata satyAne jIvaMta gati sama`nArU ja nIvaDe. zrI va mAnakumAra paNa Atma-zarIre meTA hatA, temanu sthUla zarIra nAnu hovA chatAM, AtmAnA meATA zarIra vaDe te jaDadravyapremI mAnavAne pIgaLAvI nAkhatA. je samaye temanA janma thayA,
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 viddhAraka zrI mahAvIra te samaye nazvaradehanA guNagAnane hatA, ane temaNe dehanA guNagAnamAM AtmAnA aNamela sUre pUryA. zaMkAspada muddAo -trizalArANIne satI kahevAya? garbhAvasthAmAM prANune jJAna saMbhave ? bAlyAvasthAmAM parvatane DelAyamAna kANa karI zake? A prakaraNamAM ukta muddAo khAsa zaMkAspada che. khulAse -garbha saMkramaNathI trizalAmAtAnA satItvane leza paNa bAdhA AvatI nathI. 83mA divase garbhaparivartana thayuM te samaye te garbha vIrya svarUpa na hato temaja zuka svarUpa paNa na hatuM athavA bIjA koI paNa pravAhI rUpamAM na hatA. kintu che paryAtipUrNa pAMca IndriyavALA piMDa je saMkramaNa kArya hate. garbha nimArgathI AvyA na hatA, tathA svecchApUrvaka kAma paNa thayuM na hatuM, paraMtu sarva kArya garbhastha bALanI tejasvitAnI bhItare rahIne devatAe kahyuM hatuM, eTale trizalAmAtA sarvathA nirdoSa ane pavitra gaNAya. AjanA vaijJAnika yuganA atizayoktibharyA prayogo jotAM AtmAnI amaryAda pratibhAnA prayogo pratye leza paNa zaMkA dAkhavavI te ayukata che. DAMka varSo pahelAMne dAkhalo che. eka amerikana DokaTare eka bhATiyA strIne peTanuM oparezana karyuM hatuM. zarUAtamAM DokaTare garbhavatI bakarInA peTane cIrIne tenA baccAne vijaLInI peTImAM mUkI dIdhuM, ane strInA peTane cIrI tenA baccAne bakarInA garbhasthAnamAM mUkI dIdhuM, pachI te strInA peTanuM oparezana cAlu karyuM; oparezana vidhi pUrI thatAM strInA baccAne bakarInA garbhamAMthI laI, tenA garbhamAM mUkyuM ane bakarInA baccAne vijaLInI peTImAMthI laI pAchuM bakarInA peTamAM mUkyuM. pachI bannene TAMkA lagAvI dIdhA. samaya pAye te bannee potapotAnA baccAne janma Ape. * vijJAna jyAre jIvavijJAna-gujarAta varnAkyulara sosAyaTI pR. 43.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 59 rAjakumAra : mahAvIra AvA asamAna prayogomAM saphaLatApUrvaka kAma karI zake che, tyAre sarva prayogathI upara taratA AtmAnA AnaMdane ekaja isAre duniyAne ajAyabI pamADe tevAM anaMta kAryo thAya to temAM navAI jevuM zuM? judA-judA prANIomAM garbhavikAsa kALa jUdA-jUdo hoya che. deDakAmAM-15 divasa, sasalA ane khIsakelImAM-pAMtrIsa divasa, bilADImAM-55 divasa, kutarAmAM-62 divasa, siMhamAM traNa mahinA, DukkaramAM-cAra mahinA, rIMchamAM-cha mahinA, gAyamAM-9 mAsa 10 divasa, gheDAmAM 11 mahinA, hAthImAM 22 mahine temaja manuSya garbhane vikAsakALa 9 mAsa 10 divasane che. garbha-parivartananA sarva kAraNanA mULa kAraNa tarIke vardhamAnakumArane temanA jIvana-pravAhane trIje bhave karele kuLane aNachAjato mada che. te mATe temane sAmAnya gotramAM amuka divasa rahevAnI pharaja pADelI. pharaja jevuM paNa na ja gaNAya, kAraNa ke jeTalA zvAsocchavAsa ane bhAvamAM temaNe trIjA marIci bhAve kulamada karele, teTalA zvAso cchavAsa ane bhAvamAM temane A janme brAhmaNa mAtAnA udaramAM rahevuM paDeluM.* garbhAvasthAmAM jIva Ave kyAMthI ? te samajAya te tene varelA * "brAnce vacathA kuMvadvAntoDa nesatri. za. pu. ca. mULa kSe. 11 sarga bIje. "My brother, each man's life the outcome of his former living is, The bygone wrongs bring forth sorrows and woes, The bygone rights breeds bliss, That which ye sow ye reap." '( Light of Asia. P. 158 ).
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 - vizvoddhAraka zrI mahAvIra jJAnAjJAnanI carcA heThI paDe. garbhAvasthAnA jJAnanuM kAraNa AtmAe pUrvajanme karelAM divya karmo che. bhavAnI paraMparA vaTAvI trizalAmAtAnA garbhamAM AvatAM vardhamAnakumArano AtmA dhavala prakAzathI zobhAyamAna banI gayA hatA, temanI AsapAsa kamanI rajane badale AtmAnAM jita kiraNa hatAM. saMsAranA sthUla padArthonA ciMtanane badale, snehaAnaMda ne saundaryanA phUvArA uDatA hatA ane tethI temane AtmaprakAza garbhanI divAlanI bahAra paNa jhaLakate hatAsthUlane baMdhane naDe che, sUkSma sarvavyApI che. ItihAsamAM garbha-jJAna dAkhalAo paNa mojuda che. abhimanyu uparAMta zukadevajIne paNa garbhamAM ghaNAM zAstronuM jJAna hatuM ema kahevAya che. ane e barobara che. kAraNa ke AmA anAdi hoya che, te jema-jema prakAzamAM mokaLo thato Ave, tema tema tenA AtmA uparano zarIranA jaDabhAvAno prabhAva ghaTavA mAMDe ane AtmAnuM tenuM jJAna vadhatuM cAle, garbhamAM hotI vakhate paNa amuka divasa pachI AtmAnI sAthe AnaMdanA lekanI vAta garbhastha bALa karI zake che. te ja rIte vardhamAnakumAre garbhamAM rahIne potAnA jJAna vaDe mAtA-pitAnA pitA taraphanA snehanuM darzana kareluM ane mAtA-pitAnA zAkane dUra karavA potAnuM aMga pharakAveluM. ughaDatI piyaNune jema sUryakiraNa sAthenA potAnA saMparkane khyAla hovA uparAMta potAnA surabhi phelAvavAnA dharmane khyAla hoya che ane te te pramANe surabhimaya banIne surabhi prasarAve che, te ja rIte AtmA paramAtmA sAthenA pitAnA saMparkanA khyAla sAthe nijamAM paramAtmAnA nehane janmAve che. ane te snehanA prakAzamAM duniyA sarva bhAvonuM sArI rIte darzana karI zake che. * " mahAbhAratameM abhimanyu ke cakravyUha jJAna kA varNana hai // ityAdi pramANoM se taya pAyA jAtA hai ki garbhameM kIsI sAdhAraNa jIva ko bhI adhika jJAna vikAsa ho jAtA hai, jaba lokottara puruSa ke liye pUchanA hi kyA ?" (. caMpAAstranI zata vasAgara (pR. 7)
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mahAvIra vardhamAnakumAre jamane pahele ja divase paganA aMguThe merunAM uttuMga zikharone DolAyamAna karelAM, te viSyamAM zaMkA dAmRvavA karatAM, AtmAne jaDa upara keTale prabhAva hoya che te samajavAmAM hita samAeluM che. Indrane jyAre zaMkA thaI tyAre ja teNe dene eka sAthe jaLadhArA karatA vAryA. arUpI-nirmaLa jJAnamAM vardhamAne IndranI te zaMkAnuM citra joyuM. temaNe suvarNamaya merU parvatane aMguThA vaDe dabAvyo. je temaNe dhAryuM hota to aMguTho dabAvyA vagara merane halAvI zakata, paraMtu kriyA vagara pariNAma jovAnI temanAmAM leza paNa bhAvanA na hovAthI ja temaNe aMguThAne nimitta banAvIne merUne DagamagAvela. bAkI meru jevo aDela parvata eka aMguThAthI hAle temAM jeTaluM satya. che tenA karatAM kumAre IndrazaMsayane TALavA karelI ramata ja vizeSa pramANabhUta che. * ane kumAranA atula balane joIne Inke teja samaye temanuM "mahAvIra"nAma pADeluM. mahAvIra jema kRSNa paNa govardhana parvatane eka AMgaLI para TekavyuM hatuM. tmAnuM sAmarthya je karI zake che, tene samajavAmAM AtmAnaMdI puruSa eka ne eka bena hisAba jevI saraLa rIte samajI le che. nathI samajAtuM temane jeo * "vArAhagna ca mekramAnAthAna jampayanuM 1 me nAma " mahAvIra" ti nAjhAjhAviyAt ' (mA. ravizeNa padmapurANu parva 2. glaeNka 76 "rAvaLane mI vADhimuni vaira vicAra #ra kailAsa parvata ko uThAyA thaa| usa samaya zrI vAlimunine jinabiMba tathA maMdiroM kI rakSA ke lie apane pairakA aMguThA dabA kara kailAsa ko sthira rakhanA cAhA thA, isa samaya rAvaNa kailAsa ke nIce daba gayA thA. ityAdi vajana ghaajrALameM jhIlA hai." (paM. caMpAlAlajI kRta carcAsAgara carcA 2 pR. 6) pR. 33 mAM hanumAnajIne lagatI noTa juo. mahopasagaiMepyeSa na kaMpya iti brajiLA mahAvIra ityaparaM nAma cakre gate: 5 100 che
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra bahAranI duniyAmAM AtmAne zodhavA bhaTakatA hoya che. ahI zakA enu nivAraNa saMpUrNa banyu kumAra mahAvIra khIjanA candranI jema suvikasita sucArU aMge vaDe dIpavA lAgyA. ekaeka avayave anupama sugaMdhI phUlono pamarATa taravA lAgyA. AMkheAnA UMDANamAM AtmAnA ratnAkara sAgara gato sabhaLAvA lAgyA. bahAranI vastuepara pharatI temanI najara te vastunA tattvane pIyA mAMDI. AMgaNe khelatAM khelatAM jANe ke vasuMdharAnA ciraparicita saMbaMdhI na hoya tema niyapaNe vartavA mAMDayA. nAjuka temanI pA-pA pagalI dhUlimAM padmanAM suramya citrA sarjavA lAgI. nirmaLa AkAzanA ujaLA pU`candrabimbanI jema temanuM vadana camakavA lAgyu. jamaNA hAthanA aMguThe rahelA amRtane tIkarAnI mAtAnA svamAnanuM avalAkana hetuMja nathI. dhAvatAM dhAvatAM temanAM save aMgeAmAM sa MtASanAM amRtakiraNA vyApI gayAM, jonArane gamI jAya tevI temanI zarIrakRti banI gai.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa bIjI sAraH--mahAvIrakumAranI bAlyAvasthA, vividha prakA phnI temanI ramatagamatA, lekhazALAmAM praveza karavA te samaye temaNe vAparelI gabhIratA. vivAha ane sa Mtati, digambara sapradAya ema mAne che ke prabhuzrI mahAvIra AjIvana brahmacArI rahelA; paNa te apramANItatA sAbita thai gayuM che ke teo paraNyA che, te sabaMdhI aitihAsika pramANeA, prANImAtrathI vyApta sa'sAramAM mahAvIranA snejIvanadha hA " bAlyAvasthA: ALapaNa sAta varSa sudhI gaNAya. bhale'Aje tenA aMta pAMcamI vaye AvatA hoya. bALajIvana eTale vizvamaya jIvana, saraLa zAMta ane sAtvika jIvana pAraNe bALakanuM vizva maMDAya, te pAraNe jhulatAM maeNnA-pApaTamAM ke kudaratane vAMcatuM thAya. mAtAnu hAlaraDuM tene paraMmanA ananya sneha ' saMgIta radharUpa ' jaNAya. tene pAraNAmAMthI bahAra kADhIe eTale te game tyAM ramavA jAya, tene Dara na hoya pazunA ke viSadhara prANInA; kAraNa ke tenI duniyAnuM rAjya tenI " mAtA nA hAthamAM rahe che, kaMi thAya ke raDIne te mAtAnI koThe lapAya che. bALaka raDe che, kAraNa ke saMpUrNa vizvAsa hoya che. tene mATI khAtuM . << mAtA chaeN, enA ete jotAM mAtA tene zikSA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 vizvoddhAraka zrI mahAvIra kare che, paNa pAchuM tarataja stane vaLagADe che. je rIte mAnavIne kudarata jananI zikSA kare che, ane zikSAne bhAgavato manuSya pAtAnI AMkhe potAnI bhUlane vAMcatA thai, kudaratanI vadhu samIpa jai bese che, teja rIte mAtA bALakane zikSA kare che, temAM tene amApa mAtR-snehaja kAma kare che. bALakanI duniyAmAM ' mAtA ' sarvasva hoya che, pAMca-sAta varSanI vaya sudhI bALaka badhI rIte mAtAnI sAthe joDAyalu rahe che. je rIte vyaktino vizva sAtheno gADha saMparka nirmAyalA che, tevIja rIte mAtA ane bALakanA saMparka paNa kudaratI che. kumAra mahAvIra mAtA-pitAnA sneha-jhule jhulatA meATA thavA lAgyA. AkAzamAM taratAM vAdaLAne joi teo kudaratI kalAmAM ramavA mAMDavyA. kudaratamAM temane je je dekhAvA lAgyuM', tene te AtmAnI vyApaka dRSTi vaDe avalokavA lAgyA. kAipaNa vastu mATe te bhAgyeja raDI paDatA, kAraNa ke temanA AtmAnaMdamAM tamAma vastuono prakAza bharapUra hatA. rAtaTANe mAtA kuMvarane lai bagIcAmAM pharavA jatAM, kuMvara AsapAsanI khuzamaya jhADImAM tyAga ane tenI mahattAnA marma samajato. kAraNu ke temanu ema mAnavuM hatuM ke, phUlamAM suvAsa jarUra che, paN te suvAsa, suvAsa tarIke tyAreja pakAya che, jyAre phUla teno AnaMdapUrNAMka tyAga kare che, teja pramANe svecchApUrNAMka sukhaduHkhathI para banavAmAM sAcA AtmAnaMda samAyalA che. ramatagamatA:mahAvIra kumAra sAce ja mahAvIra hatA. bAlapaNathI temanAmAM dhaiya, baLa ane parAkrama karavAnA kSatriyAcita guNA phAlyA hatAM. sAta varSanI nAjuka vaye kumAra gAmanA bIjA khAlasnehIo sAthe gAma bahAra AvelA bagIcAmAM ramatagamata karavA gayA. badhA Ala-kumArA ekatra thayA. ramata mATe temaNe jALanuM eka vRkSa pasa Mda karyuM, ane te vRkSa upara caDhavA-utaravAnI AmlakI '' ramatanI zarUAta karI. ramata evA prakAranI hatI ke eka kumAra jhADa 64
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjaqamAra : mahAvIra 65 nIce rahIne-dAva Ape, bIjA kumArA upara caDhI jAya. badhA caDhI jAya eTale nIcenA kumAra uparanAmAMnA ekane pakaDavA upara caDhe ane tyAM je pakaDAya tenA mAthe dAva Ave. atyAre ramAtI " IMpaLI pIpaLI "nI ramata jevI A ramata gaNAya. ramatanI zarUAta thai, jhADanI DALIe kumAronA bhAra vaDe namavA lAgI. AvatA maMda pavanamAM ramata jAmI. eka khIjA upara dAva AvavA mAMDayA. eTalAmAM puMphADA mAratA eka maNidhara ramatA bALakAnI najare paDayA, jhADanA thaDane vIMTAine te rahyo hatA. ramatA kumAro gabharAyA. temaNe eka pachI eka jhADa parathI jamIna para hRdakA mAryo. mahAvIra kumAra zAMtipUrvaka nIce UtaryAM, nIce UtarIne nAgane jhAlyo, AlIne dUranA nirUpavI pradezamAM tene mUkI AvyA. ane ramata punaH cAlu thai. A sa` te--mahAvIra kumAranA vIratvanI parIkSA karavA AvelA kAi deva athavA rAjakIya khaTapaTanA pariNAma svarUpa kAi jAlIma rAkSasa hovA joie. je rIte geAkuLamAM rahetA kRSNathI DarIte temanA dhAta badala kaMse cANura kaisI vagere daityAne, rUpa paTTA karAvIne tyAM mokalelA ane zrIkRSNe temane mArI haTAvelA teja rIte A sa` paNa kroi kAvAdAvAnA pariNAma svarUpa rAkSasa athavA vIranI kaseATI karanAra deva hAvA joie. ramata pharI zarU thatAM, prathamane sa`rUpa dhArI deva, sAteka varSanA kumAranuM rUpa dhArIne sanI sAthe ramavA AvyA. A vakhate ramatanI zaratA jUdI hatI. ramatamAM je hAre te jItanArane potAnI pIpha upara besADIne amuka aMtarasudhI doDe evI zarata hatI. ramata zarU thai. ramata ramavAmAM mahAvIra kumAra jItyA. pelA rUpadhArI deva jANIbUjhIne mahAvIrane hAthe parAjya pAmyA. zarata mujaba vamAnakumAra te bALarUpadhArI devanI pIDapara caDhayA. lAga maLyA jANI deve peAtAnuM zarIra laMbAvavA mAMDayuM, jotajotAmAM tenI laMbAI vadhIne sAta tADa jeTalI thai gai. ane te kumArane pITha upara laine doDavA 5
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ }} vizvoddhAraka zrI mahAvIra mAMDayA. kumArane navAi jevuM thayuM. temane banAvaTI rUpanI gaMdha AvI. tANIne eka muSTiprahAra doDatA devanA khabhA para karyAM, deva gabharANA, zvAseAvAsa tenA jorapUrNAMka cAlavA lAgyo. muSTinA prahAra thatAM te vAmana svarUpI banI gayA. kasoTI karavA jatAM pote hAryAM che ema jANI teNe mahAvIranI kSamA yAcI. kumAra te kSamAnA sAgara hatA, kAraNa ke prANImAtramAM tee pAtAnA jevA ja Atma-prakAza khaitA hatA. hasIne temaNe devane javA dIdhA. hAryA tethI deve mAphI mAgI, parantu tenA AgamananA uddeza kevaLa kaseATI karatAM be DagalAM AgaLanA hAya tA paNa zI khabara ! " mahAvIra-caritra " aMgenA ghaNA grantheAmAM ukta deve temane vamAnane badale " mahAvIra" nAma ApyA ullekha che. paNa te barAbara nathI. kAraNa ke kumAre savaprathama vIratva meruzikhare indrane batAveluM ane indre temane tyAM ja " mahAvIra " nAma Apelu 22 "" lekhazAlA pravezaH-prAcIna kALamAM putrane sAtamA varSe zALAmAM mekalavAmAM AvatA, Aje tene badale pAMcanI vaye mAkalavAmAM Ave che ane tethI vidyArthI bhaviSyamAM sArI pragatinI AzA rAkhavAmAM niSphaLa nIvaDe che. AjanA jamAnAmAM pAMcanI vaye bALakanuM zArIrika baMdhAraNa nabaLu` ane tejahIna hoya che. tethI te nizALamAM jAya te che, paNa tyAMnA ekaDA-bagaDAno bhAra tenA kumaLA zarIranI kumaLI zAkhAone vALI de che ane tyAMthI ja bhAvinA tenA azakata zarIra ane apUrNa abhyAsanI AgAhI karI de che. putrane nizALe besADavAnI kriyAne te samayamAM * nizALa garaNuM " kahetA, Aje paNa ghaNA zaherAmAM nizALa garaNAnI kriyA thatI jovAmAM Ave che. mahAvIra kumArane savA sAta varSa thayAM eTale temanA mAtA pitAe cAlyA AvatA rIvAja anusAra temane zALAmAM besADavAnA vicAra * mahopasargai epyeSa na kaMpya iti vajiNA mahAvIra ityaparaM nAma cakre navateH // 100 tri. za. pu. ca. mULa 10 meA sa. !
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mahAvo Li Shi nakkI karyuM. kumAranuM AtmA ane kudarata saMbaMdhI jJAna UMDuM agAya hatuM. ta te nyAyanI pArasuktinA gagana sudhI temanAM dhavala AtmakiraNe prasaratAM hatAM. suSTisnehanA jJAnamAM temanAM AtmA AjJezvara svarUpa hatA, ane tethI te sa`dA zAMta dhIrUM hasatA ane prathamasa nimagna jaNAtA. prathAne mAna ApI tee sALAe javA taiyAra thayA, gALa-dhANA ne kuma kuma tilaka karAvIne ghara bahAra paga mUkayA. jJAnamAM svatantra chatAM kAyadAne mAna ApI zALAmAM dAkhala thayA. sAgara nadIne maLavA jAya tevI A rIta hatI. viruddha dizAmAM upaDatAM temanAM pagalAMnA prabhAve kudaratI rIte indranuM Asana calAyamAna thayuM. teNe zakitathI joyu, te sAMsArI jateAnI sAmAnya matidvAra prabhunI jJAnanI avahelanA thatI joi, rUpa badalIne te eka vRddha vipra deze kSatriyaku Dapura gAmanI zALAmAM dAkhala thayA ane keTalAka zAstronA gUDha prazna upAdhyAyane pUchyA. upAdhyAye bhAMgI-tUTI khelImAM adhakacarA uttara ApyA. te pachI brAhmaNarUpa dhArI indre teja prA mahAvIra kumArane pUchyA. candramAMthI jharatA ca Mdana prakAzanI jema tenA uttarA kumAranA aMtaramAMthI saLaMga dhare bahAra AvyA. te pachI indre vyAkaraNa gaNitAdi viSayAnA ghaNA gUDha prata jJAnI--kumArane pUcha. kumAre tIranI adAe te praznonA uttara paNa vALyA. upAdhyAya vismita thayA, TAla para hAtha pheravavA lAgyA. pote Aja sudhI je praznonA uttara sabadhI sAzaka hatA, te gUDha praznonA saraLa uttara-peAtAnA thavA AvelA mALa-ziSyanA mukhathI sAMbhaLI te zaramAi gayA. thoDI vAra bAda rUpadhArI indre premasAgara-mahAvIrane zabdonI utpatti saMbaMdhI ane (1) saMjJAstra (2) paribhASA sUtra (3) vidhisUtra (4) niyama sUtra (5) pratiSedha sUtra (6) adhikAra sUtra (7 atideza sUtra (8) anuvAda sUtra (9) vibhASa, stra (10) nipAta sUtra, e dRza sUtranA pRthak pRthak a pUchyA. tenA bALajJAnI kumAre uttara ApyA ane temAMthI caMdra vyAkaraNanI racanA thai. A sa sagI AMkhe joi upAdhyAya . cama
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhAraka zrI mahAvIra kAra pAme, upAdhyAyane saMzaya TALavA InDe mULa svarUpa prakaTa karyuM ane upAdhyAyane jaNAvyuM ke tame kumArane bALaka samajaze nahi. prANImAtra pratyenA temanA avyAbAdha AnaMda svarUpamAM sRSTinA sakaLa jJAnagrantha tarI rahyA che. emanI AMkhamAM AtmAnAM teja che. Indrane sAMbhaLI upAdhyAya sahita sarva AgaMtuke vismaya thayA. upAdhyAye prabhu jevA kumAranI caraNaraja lIdhI. chatAM bALa-vIra zAMta ane gaMbhIra hatA. banatA bana pratye te sadA samabhAva dAkhavatA, mAnazreSTha hovA chatAM sAmAnya jana prakRtine kadI paNa upahAsa na karatA. kumArane zALA-praveza prasaMga ghaNe ja aTapaTa ane arthasUcaka che. eka te e, ke aMtaramAM jJAnane sAgara uchaLatuM hatuM, chatAM teo chIcharA sarevara jevA upAdhyAyane tyAM javA paNa taiyAra thayA, kAraNa ghaNuM saheluM che. Atma-sAmrAjyanA jema teo svAmI hatA, tema saMsAramAM eka kumAra tarIke Ayu: vyatIta karatA hatA, ane te bAbatane temano UMDe khyAla hate. moTAne nAme thatAM bhalAM-bUsa kAryonI anya mAnavasamudAya upara kayA prakAranI chApa paDe che, te bAbatamAM temanI daSTi UMDI ane amApa hatI. je teoe dhAryuM hota te zALAmAM javAnuM baMdha rAkhI zakta, kAraNa ke temanAmAM agAdha zakita hatI, paraMtu temanA eka dAkhale gAmanA anya mArga zodhatAM mANasane anukaraNa rUpa thaI paData ane upAdhyAyanI te kALanI mahattA vIsarAI jAta. jyAre Aje ethI viruddha prakAranuM vartana jovAmAM Ave che. hAIskUlamAM meTrIka thayela ke kelejane bAraNe bI. e. banele Ajano vivAthI pitAnA zikSaka ke prophesaranI bhUla sAme saraLa banIne prazna pUchavA karatAM tenI ThekaDI karavAmAM ja potAnA vinayanuM pradarzana karAve che. ane koI viSayamAM niSNAta thatAM, duniyAmAM te viSaya saMbaMdhI jJAna pitAnI barAbara kAinuM che nahi; ema chaDecaka jAhera karIne
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mahAvIra potAnI bhAvipragatine rodhI nAMkhe che. jJAna bhAre namra thavAthI AtmAnI AsapAsanI vajI divAle tUTI paDe che, ane akkaDa banavathI te divAle leha sama majabUta banIne ApaNA ja pacAvelA jJAnane ApaNA kapALamAM jerapUrvaka pAchuM mAre che. pocI jamInamAM paDeluM vAri jyama phUlaphaLAdi dAyaka nIvaDe che, ane kaThaNa jamIna upara paDeluM nirarthaka vahI jAya che, tema namratAmAM naphe ane akkaDatAmAM te samajavA zrI mahAvIra meTA thayA. temanuM zarIra zobhatuM ne sapramANa dIsavA lAgyuM. dasa ne bAranI vaya vItI gaI. AyuSya ghaTe che, kALa ghaTatA nathI. kALanuM jIvaMta chavana jharaNu sadA kALe tAlabaddha rIte sRSTimAM tya kare che. varSa-mAsa-divasane rAta kALanI akhaMDa jIvana-kAvyanI pada-joDalIo svarUpa che, kALamAM vadha-ghaTa nathI, zvAsocchavAsanI kriyA upara jIvana-maraNanA ane avalaMbelA che. mUkavA-levAnI bhAvanA para bhautika ane Adhibhautika vAtAvaraNanAM dazyo sarjAya che. vivAha ane saMtati:-mahAvIra rAjakumAra banyA. bALa maTI. yuvAna banyA. gAma-jaMgalamAM vanahastInI mAphaka nibhayapaNe pharavA lAgyA. pracaMDa temanI kAyA, tejajharatuM lalATa, aNiyALI tejasvI AMkhe, pratApapUrNa mukhamudrA, lekhaMDI chAtI, temaja AjAna temanA bAhu hatA. temanA aMga-pratyaMge vananI vijaLI jhabakavA lAgI. arUpI kAma, kusumabANe temanI AsapAsa krIDA karatA hatA. gAmanI sulakSaNI kanyAo saravara pALe yuvAna mahAvIranA rUpaguNanI ananyatA gAvA lAgI. chatAM zrI vIra aDaga ane aDola hatA. mukti temanuM lakSyasthAna hatuM, A bhave ja temane tyAM pahoMcavuM hatuM. AtmAnuM emanuM sAmarthya IndriyenA sAmarthya karatAM anaMtagaNuM tejasvI banI thayuM hatuM. temanI IndriyonA mULamAM AmAnA amRta-kuvArA uSmA
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ F vizvahiAraka zrI mahAvAna hatA eTale indriyo temanI AtmAnI najare sarva bhautika Adhibhautika padArthone avaletI hatI. yuvAna eTale lagnanI umedavAra. zrI mahAvIra paNa tevA ja umedavAra hatA, temane paraNavuM hatuM. paNa te zarIra vaDe. khojA zarIrane nahi parantu AtmA vaDe AtmA anata prakAzate, "2" cr rAjakumAra para mAtA-pitAno sneha asIma hatA, temaNe temane dharaNavA saMbadhI vAta karI, paraNIne sa MsAra calAvavAno sAra sama jAvyo. kumAra ekacitte badhu sAMbhaLI rahyA rAjA-rANIne kumAra sivAya cothu AI tyAM hatuM nahi, krama re namrapaNe prazna karyAM, mane paraNAvavAmAM tArA zubha hetu kayA che ? " vaMzanI velane sadAne mATe phAlI-phUlI rAkhavAnA zubha hetu puraHsara ame paraNAvavAnI vAta karI che. " kumAra vicAramAM paDayA, temane te samaye kaIM na sUjhayu teo tyAMthI UThIne bagIcAmAM gayA. eka sukhAsana para besI jIvananA bhAvinuM darzana karavA lAgyA. lagnanA praznane temaNe pharI tALavA mAMDayo. " paraNuM ! paraNavuM joie ! zA mATe ? zeSa vizeSa lAbha eka ne khalee zarIrane bhAra AtmAne kayama na ADa pAMcADe ? strInI ramatamAM AtmAnI ramata bhUlAya tyAre zu? " manane aMte temaNe aMtaramAM eka DUbakI mArI, mAtAne agAdha sneha a sapAsa taratA jaNAya. lagnajIvana sugaMdhI bhagavavAnAM karmonI hAramALA temanI najare paDI. tarata temaNe dizA badalI. vaDIla bandhu naMdivardhananA AvAse gayA. lagna sabaMdhI peAtAne spaSTa vicAra meoTAbhAIne jaNAvyA. vaDIlabhrAtAnI AMkhA sajaLa banI, snehAzrune te na khALI zakayA. tyAMthI vAta mAtApitAne kAne pahoMcI. mahAvIrakumAra paraNe che. " ... pavana AkhA kSatriyaku DapuramAM prasarI gayo. << 9 Ta vasatapura nAme ramaNIya nagaranA samavIra nAme rAjA. padmAvatI tenI paTarANI, eka rAtre paTarANIne svapna AvyuM. svapnAmAM anya
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mhAvIra 71 khaMDI rAjA sAthe samaravIra bhUpALane yuddhamAM jhUjhatA taiyA. te ja rAtre temanA garbhomAM putrIpaNe eka bhavyAtmAe praveza karyAM. svapnanA prabhAva anusAra rAjAne duryodhana nAme sImADIA rAjA sAthe medAnamAM UtaravuM paDayu. temAM samaravIranI zUravIratA AgaLa vadhI, durgaMdhanA parAjya thayA. te pachI gheADA mAse padmAvatInI kukSIthI eka putrIne janma thayo. putrI garbha`mAM AvatAM ja yuddhamAM peAtAne sArA yaza maLelA jANI samaravIra rAjAe tenuM " yAdA nAma rAkhyuM. vanalatAnI jema yazeAdA vaye vadhavA mAMDI. vikasatAM tenAM aMgeAmAMthI mehaka parAga patharAvA lAgI, kSitije zAbhatI khIjalekhA jevuM tenu lalATa camakavA lAgyuM, gulAba patra zI rezamI tvacA aneka rAjakumArezana AkarSINanuM kAraNa banI. paNa yogya rAjakumArane abhAve rAjAe kumArInuM vevizALa kayu`' nahi. te arasAmAM rAjAne siddhA kumAra-mahAvIra *Ada AvyA. temaja kumAre lagnanI hA pADI eTale temanAM mAtA-pitA paNa yogya mULavadhUnI tapAsamAM lAgyAM, chevaTe temanI najara yazodA upara jai TharI. temaNe kaheNa meAkalyuM, samaravIra rAjAe dUtane AvakAryAM, temaja peAtAnA maneAbhAva tenI AgaLa saraLa bhASAmAM vyakta karyAM. dUte zrIphaLa dharyuM, padmAvatIe te zrIphaLane akSatathI vadhAvyuM ane kara-kamaLamAM lai lIdhu. zrI mahAvIranuM samaravIra rAjAnI rUpaguNavatI sukanyA yazodA sAthe yAgya thaye sagapaNa thayuM. ,, te kALamAM mAtApitA potAnAM saMtAneAnA lagna saMbaMdhI AjanA karatAMdhaNA ucca prakAranA vicAro dharAvatA hatA. kahevAnI matalaba e ke, AjanA jeTalu` DaheALAyeluM vAtAvaraNa te samaye nahetuM. lagna bAbata mAbApa putra-putrInI ekAMtamAM salAha letA. putra ke, putrI temAM bahuja gaMbhIrabhAve vicAra pharIne sa MtASabhIne javAba detA. pati ke patnInI pasaMdagImAM kanyA ke kumAra je dIrghadRSTi vAparatA tethI vizeSa UMDe temanAM janaka jananI jotAM ane pachIja yAgya kuLa ne ghara sAthe sabaMdha baMdhAtA.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra zrI mahAvIra-yazodAnA lagnane zubha divasa nakkI che. kSatriya kuDapura AkhAmAM dhUpa-dIpa ne kusumamALAnI maheka vyApI rahI, maholle mahele raMgaberaMgI dhajAo pharakavA lAgI. bhavane bhavane akSata kumakumanA sAthiyA zobhavA lAgyA, rAjamahelanI tasu tasu jamIna rezamInAthI maDhAI gaI. mahelanA zikhare phliorI kAcanI dAMDIomAM, ratnamaNinAM kethei dIvA jalavA lAgyA. sahu koInA aMtare AnaMda ubharAvA lAgyo, mahAvIra kumAra eka ja A sthULa prakAzane surabhithI vyApta vAtAvaraNathI paranA divya AnaMdavyApI pradezamAM ramatA hatA. paraNavAnuM temaNe ja kaheluM ane tethI ja te nakakI thayeluM. paNa tethI teo paraNyA pahelAM te saMbaMdhI vicAronI hAramALA vaDe-temanA sUkSma praka bharyA pradezane rekavA nahotA IcchatA. sthUlaupabhoganA viSayane ciMtananI kharalamAM lasoTavAmAM teo AtmAnI nirmAlyatA samajatA hatA. temane haiye mAtrane eka sarakhe sneha hatA tethI ekaja vyaktimAM temanuM puruSava drita karavuM temane megya. ane ahitakara jaNAtuM hatuM, maMgaLa coghaDiye zrI mahAvIra-yazaidAne hastameLApa thaye. thanAra muktirAmaNuM svAmI karma rajanA avazeSane nAbuda karavA-kSatriyakumArI yazodAnA bharathAra banyA. jyAre digaMbara saMpradAya zrI mahAvIrane avivAhIta mAne che. zvetAmbara-digambara vacce khAsa matabheda ja "kumAra" zabda che. digambaro sAdhAraNa rIte "kumAra" zabdane artha A pramANe darzAve che. ApaNe tyAM Aje paNa * vivAduM jIrayAnA maDhAvIra yodyoH # 161 (tri. za. pu. ca. sarga 10 ) * yuvarAga: kumAro mAra: (abhidhAna cintANu kAnDa bIje zleka-246)yuvarAgatu gumAro matRtArA (amarakeSavargaloka 12 mAM) mAravAsArAmarAmAna vAse ! (abhidhAna rAjendra pR. 558)
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 rAjakumAra : mahAvIra je pitA-vaDIla badhuM vagere jIvatA hoya tene "kumAra" saMjJA vaDe bolAvAya che. bhAratavarSamAM sarva kSatriya nareza tathA zrImaM tenA gharamAM pitA yA jyeSTa brAtAnI hayAtImAM nAnA putrane Aje "kumAra" kuMvara sAheba' kahIne ja bolAvavAmAM Ave che, * kumAra eTale pAMca varSanI avasthAne bALaka. putra yuvarAja kArtikeya sidhu nadI yuvAvastha yA tenI pahelAMnI avasthAvALe puruSa.4 'ukta arthomAMthI prasaMgane sAnukULa be artha nIkaLe che eka avivAhita ane bIje te yuvarAja paNa thaI zake che. digambara saMpradAya prathama arthane mAnya rAkhI zrI mahAvIra, zrI pArzvanAtha, zrI neminAtha, zrI mallInAtha ane zrI vAsupUjya svAmI e pAMceya tIrthakarane AjIvana "kumAra" eTale brahmacArI mAne che. kintu zvetAmbara jainAcAryo e pAMce ya tIrthakarane yuvarAja mAne che. tathA prabhu zrI malinAtha ane zrI neminAtha e beneja brahmacArI mAne che. have AmAM ka artha sAce che teno nirNaya karIe. ukta sarve arthomAM brahmacaryasUcaka keAI pATha na hoI bhagavAna zrI mahAvIra trIsa varSa sudhI brahmacaryAvasthAmAM rahyA hovAnuM sAbita thaI zakatuM nathI. zvetAmbara Agame tIrthaMkaranI vANIne satya ane zAzvatI mAne che. te AgamomAM temane "kumAra" eTale "yuvarAja" mAnavAmAM AvyA che. digambara purANa grantha sivAya keTalAM be digambara zastro paNa emaja mAne che kahevuM joIe ke digambara jaina samAjamAM purANane pracAra vizeSa che. (1) digambara padyapurANamAM lakhyuM che ke-vAli dIkSA apanAvI mokSamAM gayA. digambara mahApurANamAM lakhyuM che ke vAli lakSmaNanA hAthe mAryo gaye ane narakamAM gayo. * (kalpita kathA samIkSIkA pratyuttara pR. 106). x (saMkSipta-hindI-zabda sAgara pR. 244)
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 vizvoddhAraka zrI mahAvIra (2) digambara harivaMzapurANamAM spaSTapaNe AlekheluM che ke-vasu rAjAnA ja kanuM nAma abhicandra tathA jananInuM nAma vasumatI hatuM, digambara padmapurANamAM lakhyuM che ke-cayAti vasurAjAnA pitA ane mAtA surakAntA hatI, . (3) mahApurANamAM lakhyuM che ke, zrI rAmane janma banArasamAM thayo hato, ane temanI mAtAnuM nAma subAlA hatuM. padmapurANamAM lakhyuM che ke, rAsanI janmabhUmi ayodhyA hatI, ne mAtAnuM nAma kauzalyA hatuM. (4) mahApurANamAM lakhyuM che ke, sItA rAvaNanI putrI hatI, padmapurANamAM lakhyuM che ke, sItA janakanI putrI hatI (5) ArAdhanA kathAkeSamAM gajasukumAla zrI kRSNano putra hovAne spaSTa nirdeSa karelo che, jyAre harivaMzapurANa teja gajasukumAlane zrI kRSNane badhu Therave che. (6) harivaMza purANamAM lakhyuM che ke, karNa duryodhana vagere sAdhu jIvana svIkArI svarge saMcaryo. pAMDavapurANa, teo sarve mahAbhAratanA yuddhamAM mRtyu pAmyAnI sAkSIrUpe che. A sivAya paNa bIjA aneka rAjA-mahArAjAonI janmabhUmi jIvana Adi viSayomAM digambara grantha ekamata thatA nathI. uparokta tamAma prakAra che matabhedone dhyAnamAM letAM eTaluM te cokkasa thAya che ke digambara karatAM jinezvara kathita zabdamaya Agamone AlekhanAra zvetAmbara jainAcAryonI mAnyatA satya ane sarvadezIya che. digambara zAstro paNa pAMca tIrthakarone mATe "kumAra" zabdane artha avivAhita nahi kintu yuvarAja kare che. eTale matabheda jevuM kazuM rahetuM ja nathI. digambara paMDita jaNAve che ke, vAsupUjya mallinAtha,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra : mahAvIra 75 temanAtha, pAtha ane mahAvIra svAmI e pAMca tItha kara rAjA banyA vinA muni banyA ane zeSa egaNIsa tIrthaMkara pRthvIpati banyA bAda sAdhujIvanamAM pravezyA, * te parathI eTalu ja sAbita thAya che ke, pAMceya tIrthaMkarA rAjakumAra rahyA. athavA pRthvIpati na banyA. zvetAmbara, zAstronI mAnyatA paNa evAja prakAranI che.tra digambara dharmazAstra A vAtano svIkAra nathI -karatuM, ke bhagavAna mahAvIre vivAha karyA hatA ane teo temane brahmacArI mAne che. paNa te vAtane sAbita karavAne temanI pAse eka paNa majamRta pramANa che nahi, Agama siddha pramANeA sivAya game te rIte kheAlavAthI eka * vAsupUjyastathA mallinemiH pArzvo 'tha sanmatiH / ( 5. ca'pAlAlajI kRta carcAsAgara carcA 93 pR. 92 ), mAtA: padma niAntAH pRthivIpataya: re / / x vIraM animiM pAsaM malliM ca vAsupUjyaM ca / e e mutteNa jiNe, avasesA Asi rAyANo // 221 // vIro arinemi, pAso, mallI a vAsupujjo a / paDhamavae pavvaddayA, sesA puNa pacchimavayaM mi // 226 // (vizeSAvaya mAdhyAyI, bAniyukttiA) tihuyaNaM pahANa sAmiM kumArakAle bi taviya tava caraNaM basupujjayaM malliM caramatiyaM saMthuve NizcaM // ( svAmI kArtikayAnupekSA va carcA 93 ) bhuktvA kumArakAle triMzadvarSANyanantaguNarAzi: / amaropanIta bhogAn sahasAbhinibodhito'nyedyuH // 7 // (A. pUgyavAn ta "nirvAMga ma"i zloka 7 pR. 123) A. jinasena kRta harivaMza purANa " adhyAya zloka 6-7-8 mAM bhagavAna mahAvIranA vivAha prasa Mga che. ** ""
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra ' asatya hakIkata satya banIne prajAnA jIvanamAM kayI rIte UtarI zake. jyAre zvetAmbarA jainAgamAthI siddha kare che ke, prabhu zrI mahAvIra paraNyA hatA kintu temaNe rAjagAdI na svIkArela hoi, ' yuvarAja ' jIvanamAM ja sAdhutAnA nirmULa amRta sarovaramAM paga mUkayA hatA. A sivAya paNa zrI mahAvIranA temanA mAtA pitA upara agAdha sneha hatA ane te snehane laIne ja temaNe garbhamAM-mApitAnI hayAtimAM dIkSA na levAnI pratijJA karelI. * ane pachI teja mahAvIra kumAra zu` mAtApitAne du:khI karava! mATe na paraNe ? ane jo temane mAtA-pitAnA du:khaLI paravA na hota, teA pachI te garbhamAM sthira zA mATe thAta ane pratijJA paNa zA mATe karata ? 9 sAmAnyataH zvetAmbara ane digambara, ubhayanA zAstravacanothI sapramANa-sAbita thAya che ke zrI vAsupUjya zrI mallinAtha, zrI neminAtha, zrI pArzvanAtha ane zrI mahAvIrasvAmI e pAMca tIrthaMkara cr < " rAjakumAra hatA ane nRpati banyA nahAtA. temaja temaNe rAjakumArAvasthAmAM dIkSA aMgIkAra karI hatI, zvetAmbara zAstrA ' rAjakumArezane ' ' kumAra ' zabdathI ane avivAhitAne alaga rUpathI oLakhAve che ane darzAve che ke, 24 tItha karAmAM 19 rAjA thayA hatA, 22 paraNyA hatA ane mallinAtha tathA teminAtha e be tI karA AjIvana brahmacArI rahyA hatA. zrI mahAvIra prabhune saMsAramAM ramatA eka putrI thai hatI ane tenA lagna temanA bhANeja jamAli sAthe karavAmAM AvyA hatA. x '' jamAli paNa mahA tejasvI muni hatA. kintu pAchaLathI saMdha bheda karIne teNe peAtAne navA " bahurata saMpradAya sthApyA hatA A "" 66 * nAhaM samaNo hohaM ammAna ahaMmi jIvaMte X 8 samAjimAryA maLayaduhitA priyavarzanA // .. // kara | mAy. tri. za. pu. ya sa. 8 mA zlo. 34.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakumAra H : mahAvIra rIte teaitihAsika vyakti che tene inkAra thai zake tema nathI. jamAli ninjava hatA. evA nava ninheveza thaI gayA che. kintu digambara zAstra arvAcIna hoi tene itihAsa raju karI zakatuM nathI, athavA zvetAmbarAne hisAbe digambara paNa nihava che, athavA te digambara vidvAnoe ninhavAne itihAsa ja uDAvI daI bhagavAna mahAvIra svAmInA lagnaprasa`gane avAstava TheravavA prayAsa karyAM che. game tema hA, parantu jamAlikalpita nathI ane jamAlinu astitva eja zrI mahAvIra-lagnanI sAbitI che. ORG 27 digambara saMpradAya zrI mahAvIrane avivAhita TheravavAnA purAvA tarIke ghaNuM karIne zvetAmbara saMpradAya sammata Avazyakaniyuktine AgaLa kare che. temAM je pAMca tIrthaMkarone ' kumAra pravrujita 'kahyA che, temAMnA zrI mahAvIra paNa eka che ema tee mAne che. kintu ' kumAra pravajita 'nA a AjIvana brahmacarya pALI dIkSA svIkAranAra evA ja thatuM nathI. tenA a ema paNa thai zake, ane te ja sAce aM gaNAya che, 'rAjapada nahi svIkAranAra' niyukitamAM rapaSTa lakhyu che ke-(gAmAyarA viSayA te muttA mA,idi) 'kumAra pravajitA sivAya anya tIrthaMkarAe grAmyAcAra viSayeA bhAgavyA.' ukata pAnA atha evA ja thatA nathI ke, anya pAMceya tIrthaMkara avivAhita rahyA. kAraNa ke niryukitakAra AgaLa jatAM jaNAve che ke, meTA sAmanta kuLamAM utpanna thayelI yazodA nAme zreSTha rAjakumArI sAthe zrI vIre lagna karyuM-pANigrahaNa mAtApitAe karAvyu.' niyuktikAra AgaLa jatAM jaNAve che ke, ' yazodAnI sAthe manuSyanA vidha bhAge bhAgavatAM tejanI lakSmI jevI surUpA, priyadarzInA nAme * 'maddantasAmantakulapasUAe / kArantI pANigahaNaM jasoavara rAyanAC ' // 16 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra 78 putrI thaI. ane phUla trIsa varSAM sudhI gRhavAsamAM rahIne mAtA-pitA devagati pAmyA pachI kSatriyakuMDagrAmamAM hastottara nakSatra, uttaraphAlgunInI aMdara-uttama kSatriya jAtivALA, vaRSabhanArAca saMdhayaNavALA, bhavyajanane bedha pamADanAra mahAvIra prabhue dIkSA lIdhI.x uparokata pramANethI siddha thAya che ke, zrI mahAvIra prabhu paraNyA hatA, paraNIne ghera AvyA tyAre grAmyajanoe temaneA sArA AdarasatkAra karyAM. rAjA siddhArthe gAma AkhAte miSTAnna jamADayAM. zrI mahAvIra samabhAve " saMsAra bhavana 'nI bhItare pravezyA, yoAdArANIe temane phUlahAra karyAM. bhavanamAM agaru-caMdananI parAga mhekatI hatI. chata upara AkAzanuM suramya citra hatu, divAlA sapheda ArasanI hatI. te upara lIlA raMganI citralipi hatI. dIpakanA Acha-nirmaLa gulAkhI prakAzamAM * saMsAra-bhavana 'eka sneha-kAvyanA anupama pratIka svarUpa jhaghamagatuM hatuM. mahAvIra paraNyA, paNa te kudaratanI pratimUrtine; nahi ke mohamAyAne, nisarganA, anaMta svarUpanuM darzana nArInA nAjuka dehamAM karI zakAya che, paNa te sArU nimULa a Mtara ane Atmarasa lIMpI indriyA joie; vyApaka sneha ne saundaryAMnA paramANune jhIlavAnI zakita joie. zrI mahAvIramAM te zakita hatI, temaNe te vaDe codAmAM kudaratanuM darzana karyuM, darzIna vaDe temanuM haiyuM yura zrI mahAvIra ane yAdAdevI savAra- sAMja vaDIla janaka jananI ane bhrAtA-ginIne vadata karavA temanA AvAse jatAM. trizalAmAtA * paMcaviche mANusse bhoge bhuMjitta saha jasoAe / teyasiriM va surUvaM jhapha viyasanuM dhUtra // 80 // x hatthuttarajoeNaM kuMDaggAmaMmi khattio jacco | so devapariggahio tIsaM vAsAi vasai givAse / vajjarasaha saMghayaNo bhaviajaNa vibohao vIro // 459 // agmApiI hiM bhayavaM devattagaehiM pavvaio // 460 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjakuAra : mahAvIra 79 putravadhUne joi ardhA -ardho thai jatAM. temanuM mAtRhRdaya kuLanA vahetA akhaMDa pravAhanI tIre nitya AnaMda mANatuM. saMsAramAM ramatA zrI mahAvIrane eka putrI thai, tenuM nAma priyadarzInA pADavAmAM AvyuM. priyadarzInA ghaNA samaya mAtA trizalAne khALe ramatI, jyAre te bhUkhI thatI tyAre ja yazodA mAtA tene yAda AvatI. saMsAranI ramatamAM vadhu mAna svAmIne be-cAra varSa vItI gayAM, temanI teja vI najara duniyAnA sukha-duHkho para paDI. janma vaDe jIvanane zAzvata uddeza pUrNa karavAnI potAnI tema temane yAda AvI. paNa te sAthe mAtApitAnI hayAtimAM saMsAra para nahi banavAnI lIdhelI pratijJA temanA mArgomAM AvIne UbhI. samaya vItatAM zrI mahAvIr aThThAvIsa varSa - / thayA, te arasAmAM temanAM janaka-jananI svargavAsI thayA. mAtA(patAnA avasAnathI naMdivana-mahAvIra ane sudanAne ghaNuM ja duHkha thayuM. sa'sArIjanA pratyenA rAgamAMthI duHkhanAM aneka jharaNAMo phUTe che. saMsAramAM sayoga jeTalu ja viyoganuM mahAtmya hovuM joie. maratAM-maratAM ja amaratA varAya che. zrI mahAvIra zAMta ane svastha hatA. vhAlasoyAM mAtA-pitA jatAM temane eka AMcakA lAgyA, paNa te pachI temane AtmaprakAza te AMcakAnI AsapAsa jaLapralayanA jema pharI vaLyo. vizva AkhAne cAhatu. atara eka-be vyaktimAM nijanA snehasAgara uTAvI de, to tethA vizvanA jIvone keTaluM sahana karavuM paDe, naMdivana gharamAM meTA hovAthI saghaLeA kArabhAra temA zire Avyo. mAtA-pitA avAranavAra yAda AvatAM tee ekAMtamAM besIne raDI letA; pUjya pitRjanAnA viyAga temane vadhu sAlavA lAgyA. paNa tethI zuM ? janma-maraNanu zAzvata cakra pharatuM pharatuM eka divasa mAnavIne mukata karI zake che, paNa jo te sthira banI jAya te mAnavaprANInI zo dazA thAya ?
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa trIjuM mAtA-pitAnuM svargagamana sAra:-mAtA-pitAnuM svargagamana varasIdAna dIkSA mahesava, saMghayaNa saMsthAnuM TUMka svarUpa. AyuSyanA prakAra paMca mahAvratanI mahattA. dIkSA samaye uccArela "karemi sAmAIyaMno pATha. pAMca prakAranAM jJAnamAM rahelo AtmAne dhavala prakAza. dIkSAnuM mahattava zrI mahAvIre dIkSA samaye jevA prakAranA nirmaLa bhAvo bhAvelA tevA bhAve kai paLe bhAvavAnuM sadbhAgya sAMpaDe anaMta prakAranAM karmo sApha thaI jAya, khAtA-pitA svarge jatAM zrI mahAvIrane garbhakALanI pratijJA yAda AvI. AlamamAM Atmatvane vijaya-Daka vagADavAnI nirmaLa bhAvanA vaDe temanuM aMtara bhIMjAyuM. paNa te vAta vaDIla bhrAtA samIpe karavI kaI rIte ? eka te temanuM citta vyagra hatuM temAM vaLI saMsAra tyAganA samAcAre vadhAre karatAM zrI mahAvIranuM puSpamaya haiyuM dravyuM. chatAM lekotara puruSo vajekaThera paNa banI zake che. teo vaDIlabadhunA AvAse gayA, praNAma karIne Asane beThA. dhIme dhIme pitAnA aMtaranI ujaLI vAta bhAI AgaLa raju karI, naMdivardhana vimAsaNamAM paDyA. "zuM beluM ? kyAM jAuM ! have zuM thaze ? mAtA-pitA te gayAM, paNa
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ naM - = = mAtA pitAnuM svargagamana mADIjA bhAI jaze te kyama pAlavaze." temanuM haiyuM bharAI AvyuM, mAtA-pitAnA avasAnane UDe jakhama na rUjhAya tyAM sudhI zrI mahAvIrane saMsAramAM rahevA samajAvyA. zrI mahAvIre phakta be sAlA mATe kabulAta ApI. zrI mahAvIre be varSa mATe saMsAramAM rahevAnuM kabUlyuM, paraMtu temaNe jIvana dIzA palaTAvI nAMkhI, AgAmI divya jIvanane pAyo nAkhavAnI temaNe zarUAta karI. eka nivRtti bhavana taiyAra karAvyuM, temAM teo zAMta ne saMyamI rIte jIvavA lAgyA. pitAnI aMgata bAbatone tamAma beje karacAkarane mAthethI temaNe uThAvI lIdho. savAra bapora ne sAMja AtmAmAM daDhapaNe ramavAnI kasaratamAM rasa levA * mAMDavyA. Dagale Dagale prANImAtranA kalyANanI nirmaLa bhAvanAmAM taravA lAgyA. saMsAranA nAzavaMta padArthamAM deDI jatI najarane adhyAtma lekanA zAzvata satyomAM TheravavA lAgyA. vAsudeva ne cakravartInA bhAge bhogavavA chatAM paNa asaMtoSanI AgamAM jaLatI indriyene ThekANe lAvavA tenA mULamAM saMyama jaLa chAMTavA mAMDyA. mAnavInI janmaparaMparAnuM Adi kAraNa-pUla nAzavaMta padArtho pratyeno teno moha che. je teno moha vidhasnehamAM palaTAI jAya to AtmAnuM tenuM sAmarthya vizvAtmAne AMgaNe AnaMdamAM hAlI zake. zrI mahAvIre parigraha ghaTADI nAMkhyo. kAma-krodha-lebhane mehanI caturaMgI divAlanA mULamAM Atma prakAzano vaja prahAra karyo, doSa ke ISyanA viSaya taraMga temanA amRta zarapUra aMtara-sare na TakI zakyA, sva-parano jAti sahaja khyAla AtmAnA abhinnatva vaDe temanAmAMthI bahAra pheMkAI gayo. "ghara-bahAra ' nA bheda janmAvatI raMka manodazAno jherI pavana temanA vizvavyApI jIvana-vRkSane na halAvI zakyA. sukha-dukhanI joDalI temanA Atma-maMdire ghoMghATa macAvavAne badale tAlamaya nRtya karavA lAgI. eka daSTa ane aDola dIpazikhAna jema zrI mahAvIra
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra AtmAmAM jhaghamagavA lAgyA. temanA rome-roma sUryakiraNanuM saMgIta vahevA lAgyuM. AmrapALe TahUkatI kokilAno cetanA sabhara sUra temane jAtinI preraNA pAto the. phUlamAM DelatA bhramarA AtmakusumanI saritA pratye temane vizeSa AkarSaNa detA thayA temanI AsapAsa vizvane sanAtana AnaMda sidhu UchaLato thayo. temane te AnaMdano pravAha prANImAtrane AMgaNe vaheto karavA mATe teo vivaza banyA. saMsAranI vAsanAno pratyAghAta temane have bhArarUpa lAge. nirmaLa AkAzanuM nIlamaraMgI citra temanA aMtaramAM Adi-anAdi zAzvata satyo pedA karavA lAgyuM. sAdhujIvana ADe be varSane paDade hatA, temAMthI amuka divaso pasAra thaI gayA. cira vigane aMte mAtAne bheTatA putranI jema zrI mahAvIra dIkSA vaDe prakAzane bheTavA utsuka banyA. divaso jema ghaTavA mAMDayA, tema temanA aMtaranuM AnaMda saMgIta jesabhera prakAzavartuLa racavA lAgyuM. divasa ne rAta sAdhujIvananI ujaLI pUrNimAnA caMdanaprakAzamAM taravA lAgyA. divaso khalAsa thavA AvyA. bhAI naMdivardhanane jaIne temaNe tatsaMbaMdhI vAta karI. sajaLa netre bhAIe hakAra bhaNe. A bAju zrI mahAvIra dIkSA aMge talapApaDa thaI rahyA hatA, jyAre bIjI bAjunI duniyAmAM vairavirodhane hiMsAnuM baLa jAmatuM hatuM. vadhatA jatAM amAnuSi kartavyanI jhALathI duniyAnuM zAzvata satya lepAvA lAgyuM, ucca bhUminA deva AnAthI gabharAyA. teo prakAzaputra zrI mahAvIrane maMdire AvyA. prabhune stavyA ane duniyAnA aMdhArAmAM AtmAnuM amIjharaNuM vahAvavA mATe sAdhujIvana aMgIkAra karavAnI vinaMti karI. vIra mahAvIra hatA. temanuM jIvanakhamIra AtmAnA tejastaMbho UbhA karavA mATe sarva kALe taiyAra hatuM. devane AzvAsana ApI ravAnA karyA ane temaNe dIkSAnA divasathI eka sAla agAuthI vArSikadAna ApavAnI zarUAta karI.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - mAtA-pitAnuM svargagamana varasIdAna:-dAna e Atma dharma prakaTa karavAne eka aNumela upAya che. anAdikALathI IndriyagheryA jIvane maLe te grahaNa karavAne, levAne svabhAva paDI gayuM che e bhakaSAyanI nizAnI che. AhAra, bhaya, abrahmacarya ane parigraha e cAra saMjJA jIvane anAdi kALathI vaLagelI che. e cAramAM je-je pravRtti karavI te bahirAtmabhAva che, ema jIvane potAne lAgatuM nathI. lebhakaSAyanA gherA gulAbI raMgamAM raMgAyelA mAnavane te maraNakALa lagI paragraha uparathI leza paNa mamatvabhAva DagatA nathI; dAna-ziyala tapa ne bhAva e prakArane dharma jina dharee kahyo che, tenI ArAdhanAthI AtmAnuM Atmatva pragaTa thAya che ane bhautika padArtho tarapha vahetuM lebhakaSAyaraMgI jIvana-sattva svAtmavikAsane mArge vaheNa badale che. parigrahane jItavA mATe dAna jevuM amoghazastra A duniyAmAM bIjuM nathI. nitye zrI mahAvIra eka ghaDI divasa caDhayA pachI dAna ApavA besatA. temanA te dAnapravAha paNa be prahara (savA pAMca kalAka sudhI akhaMDa rIte cAlu rahetA ane nityanuM eka phroDane ATha lAkha sauneyAnuM * dAna zrI vardhamAnanA hAthe apAtuM. sauneyApara tIrthakaranA mAbApanuM tathA thanAra tIrthakaranuM nAma hoya che. A pramANe eka varSa sudhImAM zrI mahAvIre kula traNa aThayAsI kroDa ane eMzIlAkha senAmahoranuM dAna-duniyAnA daridrane TALavA mATe ApyuM. jema-jema temanA hAthamAMthI dravya pasAra thatuM tema tema dravyanA pravAhamAM-temanA jIvanavikAsane rodhavA mathatA parigrahAdi tamAma baLe-bahAra nIkaLI gayAM ane temanI daSTi nirmaLa banI. dIkSA mahotsava -dIkSA samaya najIka Avyo eTale naMdivarNana * eka sone barAbara eMzI ratibhAra thAya che. 8006 rati= 5/6 rUpiyAbhAra jenI kiMmata vikrama saMvata 1995 mAM pravartatA telA dITha rU. 24) nA hisAbe rU.20) ne eka senaiye thAya.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 vizvoddhAraka zrI mahAvIra rAjAe dIkSAmahotsavanI taiyArI AdarI. kuDapuranagaranA cAka-cauTAmAM amarapurInAM divya dakSA camakavA lAgyA. nAnAM-moTAM bhavanane bAraNe AtmAnAM amRta satyA jhaLakavA ma`DayAM, gAma AkhuM dIkSAmahAtsavamAM ha pUrvaka bhAga levA lAgyuM te samaye aneka rAjAe temaja ceAsa indro ane devadevIe kSatriya kuDapura grAme AvyAM. dIkSAne divase navina rAjAe zrI mahAvIrane pUrvAbhimukha besADI kSIra samudranA jaLathI tathA sa` tInI smRtikAthI abhiSeka karyAM te samaye sa` devA " jaya-jaya " zabdatA uccAra karatA hatA. snAna bAda zrI vIre uttama zveta vastrA zarIre dharyAM. lATe caMdanane lepa thayA, karDamAM kalpavRkSanA phUlonI mALA temaja ratna-mANikayanA anupama alaMkArA camakavA lAgyA. mAthe aNumeAla AtmAnI ratnAne mugaTa dIpatA thayA, zrI mahAvIra khIjA lagna mATe taiyAra thayA. prathama paraNelA, te eka sa sArI nArI sAthe; A samaye temanuM lagna anaMta prakAzanI pratimA svarUpa ' muktiramaNI ' sAthe thavAnuM hatuM ane Aje dIkSA kALe te ramaNInA nAma sAthe temanI sagAi thavAnI hatI. vikrama saMvata pUrve 513 ( i. sa. pUrve 569 ) nA mAgasara suda dazamane suvrata nAmanA mAMgalika divase zrI mahAvIra svAmI-caMdraprabhA tUlya dhavala-' candraprabhA ' nAme pAlakhImAM pUrvAbhimukha eDA ke tarata ja asaMkhya deva mAnavA te pAlakhInA cAreya cheDe vaLagI paDayA ' .. ' jaya jaya naMdA jaya jaya bhaddA ' nA mAMgalika avAjo varadhoDAmAM gUjavA lAgyA. varagheADAmAM pAlakhInI AsapAsa rahelA devamAnavA zrI mahAvIranA guNAnuvAda gAtA hatA. varadheADAnI AgaLa hajAra patAkAvALA indradhvaja cAlatA hatA, tenI pAchaLa pU`kalaza-cAmara, chatra, ArDa mAMgalikAdika zelatAM hatAM, temaja hAthI, gheADA sahita lazkara pAchaLa cAlatu` hatu`. dIkSA kalyANakanA varagheADAnI zaiAbha
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA-pitAnu` sva gamana 5 ajaba ane avaNaeNnIya hatI. ApaNe tyAM Aje paNa jyAre kAi bhAI yA vhena dIkSA aMgIkAra karavA utsuka thAya che tyAre varadhADe nIkaLe che, to varagheADAmAM jeTalI zezabhA karIe teTalI ochI ja gaNAya kAraNa ke zAbhA karavAmAM ApaNA ekaja nirmaLa uddeza hoya che ane te e ke e vaDe ApaNe zAsana pratitA ApaNA asIma sneha darzAvI zakIe. AjanA sudhArAnA pavana sAthe ApaNI zAsanabhaktinA jahAjane Takkara jhIlavI paDe che, paNa te sudhArAnA himAyatIo kAM gama khAya che ke, mAnavI mAtra potAnA mAnelA iSTadevane mATe bane teTalu badhuM karIne paNa saMpUrNa sa MtoSa nathI anubhavI zakatA. hamaNAMja bhAdaravA vada bArasa gai. te divase zrI meAhanalAla kraramaca Mda gAMdhInI jIvatAnI 78 mI janmajayaMti ujavavA pAchaLa hindustAnamAMnA ane dariyApAranA temanA anuyAyIoe zuM e utsAha ane bhaktibhAva dAkhavyeA che ? mAnavI jenAmAM peAta!nI jAtanuM sama`Na kare che, tenA nAma para te kha` teA zuM paNa phanA thai jatA sudhI lezapaNa khaMcakAtA nathI, kAraNa ke te tenAmAM peAtAnA sasvanu AreApaNu karIne ja AgaLa Daga bhare che. ' > varagheADA nagaranA * jJAtakhaMDa ' nAme maneAhara jJAnamAM AvIne TheryAM. zrI mahAvIra pAlakhImAMthI nIce UtaryA. te samaye temane nirmaLa bhAva tegnanA mukhAraviMda para candrakaraNAnI zvetakavitA jevA jhaLakato hato. dhIme pagale zrI mahAvIra azokavRkSanI zILI chAMya nIce jaI UbhA. pachI temaNe zarIra paranA alaMkArI dUra karyAM, uttama vastrA eka bAju mUkI dIdhAM. zrI vIrane jovA te samaye leAkeA paDApaDI karatA hatAM, jhADa nIce hasatA prabhu zarIra parane sadhaLA khAjo tyajatA hatA. te divasanA trIjA prahare, uttarA phAlgunI nakSatra sAthe ca'nA yAga AvatA zubha muhUrte guNa-doSanA prabhue haste mukhe pAMcamuSTi leAca karyo. eka suSTithI dADhI tathA mUnA rezamI vALane tathA cAra muSTithI mastaka
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ e vizvodvAraka zrI mahAvIra paranA kasturI kALA kezanA loca karyo te divase prabhue TTanA ta karyo hatA. jIvanA mULa svabhAva anAhArI che e anAhArI guNa pragaTa karavAne tapa pravRtti eja upAya che icchArIdhana ' e tapanu` mULa lakSaNa che. jagatanA bheAma padArtho uparathI icchAne aMtamukha vALavI e uttamAttama tapa che. tapanA teje zarIrane DuMgara dhasAya, parantu tyAreja AtmAnA riva dayAcaLe jhaLakatA thAya. taSa janadarzananu jIvanta satya che. tyAgapradhAna jainadarzanano mULani tapanA aMtastejamAMthI meLavI zakAya che. AdhyAtmika temaja zArIrika ubhaya dRSTie tapane satya ane phAyadAkAraka sAbita karyu. che. tevu zaraNaazaraNanuM' anaMta dhana banaze, vaRSabhanArAya saMdhayaNa* samacaturazna saMsthAnava ane niru(ma) saMdhayaNa eTale zarIranI aMdara rahelAM hADanA puddagalAnI dRDha racanA. tenA cha bheda che. (1) vajraRSabhanArAca saghayaNa, hADakAnAM sAMdhAne nArAya eTale maTabaMdha, te upara RSabha eTale hADanA pATA, te upara te traNane bhede evA vA te khIlA, e Ne yukta je mAnavI hoya te ukta sadhayaNavALA gaNAya. (2) nArAca te ma Tamadha, te para pATA ( RSabha ) hAya, paNa vaja na hoya tene RSabhanArAca saMghayaNa kahe che. (3) kevaLa maTabaMdha hAya, paNa pATA ke khIlA na hAya tene nArAca saghayaNa kahe che. (4) eka pAse maTabaMdha hoya, bIje cheDe phakata hADa hoya tene arjunArAca saMghayaNa kahevAya. (5) vacce khIlA ja hAya, bIje cheDe phakta hADa hAya tene kIlIka saMghayaNane nAme oLakhAya.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA-pitAnuM svagamana 87 padmamI AyuSyavALA zrI mahAvIra prabhue pAMcamuSTi leAca karyAM bAda (6) e pAse hADaeNhADa aDI rahyAM hoya tene chevaTTu saghaNu kahe che. A cha prakAranA saMdhayaNanA adhikArI audArika zarIravALA gabha ja--tiryaMcane manuSya che. devatAne nArakanA jIvA vaikriya zarIravALA hAvAthI temaja AhAraka zarIravALAne hADakAM heAtAM nathI. e indriya, trIMdriya, caure driya jIveAne chevaTu sadhayaNa hoya che ane eka indriyavALA jIvA asaMdhayaNa kahevAya che. meAkSeja javAvALA jIvAne khAsa karIne paheluM sa MdhayaNu hoya che. vamAna pAMcamA ArAmAM tene niSedha che. A kAlanA manuSyone chevaTanu sa MdhayaNu hAya che. zrI mahAvIra prabhunA zarInAM hADanI racanA vaRRSabhanArAca saMdhayaNavALI hatI. (4) zarIranA AkArane saMsthAna kahe, tenA nIce pramANe cha bheda che. (1) samacaturasa saMsthAna--manuSya paryaMkAsane bese, tenA e DhIMcaNu vaccenu aMtara 1, tathA jamaNA khabhA ane DAbA DhIMcaNu vaccenuM aMtara ra, DAbA khabhA ane jamaNA DhIMcaNu vaccenu aMtara 3, ane palAMThInA makhya pradezathI kapALanuM aMtara4, e cAre pAsAM sarakhAM hAya, ane sarvAMge su Mdara hAya tene samacaturastra saMsthAna kahe che. (2) nyagrAdha parima`DaLa saMsthAnanAbhI (DUMTI) upara saMpUrNa suMdara avayava hAya ane tenI nIcenA pradezamAM ochevatto hoya tene nyatreAdha parima`DaLa saMsthAna kahe che. (3) sAdi sa MsthAna--nAbhithI nIce saMpUrNa avayava hAya ane upara ochAvatto hAya tene sAdi saMsthAna kahe che. (4) ku. saMsthAna--hAtha, paga, mastaka, DeAka, sulakSaNAM hAya ane hRdaya, peTa lakSaNuhIna hoya tene kubja sasthAna kahe che. (5) vAmana sasthAna--hRdaya tathA peTa lakSaNayukta hoya ane
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . . 88 . - viddhAraka zrI mahAvIra paMca mahAvratane aMgIkAra karavA "karemi sAmAIyaM sarba sAvaja paga, zIra, grIvA kulakSaNa hoya tene vAmana saMsthAna kahe che. (6) huMka saMsthAna-sarva aMge paga lakSaNahIna hoya tene huMDaka saMsthAna kahe che. A cha prakAranA saMsthAnamAM devatAone samacatura saMsthAna hoya. garbhaja manuSya temaja tiryaMca paNa e cha nA adhikArI che. bAkInA sarva jAtinA chellA huM Daka saMsthAnanA adhikArI che. zrI mahAvIraprabhunA zarIranI racanA samacaturastra saMsthAnanI hatI, temanA zarIrano varNa suvarNa tulya temaja kati nirmaLa hatI. () AyuSyanA mukhyatve be prakAra. sepakrama ne nirupakrama; jemAM AyuSya maryAdAne sAta prakAranA upakrama (pheraphAra )mAMthI ekAda upakrama lAgI AyuSya jaladI bhegavAI jaI maraNa thAya tene sapakrama AyuSya kahe che. jene sAta prakAranA upaghAta lAgavA chatAM, athavA maraNAMta kaSTanA upadrava thayA chatAM, AyuSyanI maryAdA taTe nahi tene nirupakrama AyuSya kahevAya. sarva tIrthakara temaja salAkA puruSo nirupakrama AyuSyavALA ja hoya che. zrI mahAvIra prabhu nirupakrama AyuSyavALA hatA. (4) paMca mahAvratanuM sAmAnya svarUpa - paheluM mahAvrata-ta eTale temAM vartavAnuM paNa, mAvajajIva sarva jagajajI sAthe rahapUrvaka vartavuM. kaI paNa prakAranA jIvanI kaI paNa rIte hiMsA na karavI, na karAvavI ke te pramANe karanArane uttejana na ApavuM te prANAtipAta viramaNa vrata nAme paheluM maha bata. prANAtipAta eTale keI paNa prANunA ghAtanI bhAvanAmAMthI viramavuM te. jIvamAtranuM hita ciMtavavAnA jainadarzananA pharamAnane A mahAvata mahAsthaMbha che. "miti samUhu varaM maoNM javuM"ne. maMgaladhvani A mahAvatane ujjavaLa prakAza ghera ghera vaheto kare !
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA-pitAnuM svargagamana 89 jega paccakhAmine pATha2 uccaryo. te ja paLe prabhune mana:paryava bIjuM mahAvrata-koI prakAranuM asatya na uccAravuM te. koIne asatya bolavAnI pharaja pADavI ke, te pramANe belanAranI pITha thAbaDavAmAM paNa A vratanuM khaMDana thayuM lekhAya. AmAM to spaSTa rIte mRSAvAdamAMthI viramavuM paDe. satyanA prakAzane sarva dizAomAM satkAra karata paDe. satya samajAtAM asatyamAMthI ApaNI AMkho ne aMtara pAchAM vaLe ne satyanA sAgaranI dUra-dUra najara pheke. trIju mahAvrata-adattAdAna viramaNa vrata. adattAdAna eTale vagara Ape levuM te, kaI paNa vastu-te ApaNane gamatI hoya ke na gamatI hoya, aNamola hoya ke keDInI hoya. tenA mAlikanI paravAnagI sivAya hAthamAM letAM A mahAvratanuM khaMDana thAya. cothuM mahAvrata-devatA, tiryaMca ke manuSyanI strI sAthe mana, vacana ane kAyAthI maithuna sevavuM nahi, sevarAvavuM nahi, ke seve tene anumodana ApavI nahi. temaja sRSTinA vyApaka siddhAnta viruddha maithuna sevavuM nahi. matalaba ke zuddha rIte mana-vacana kAyAthI brahmacarya pALavuM. A vratanuM nAma maithuna viramaNa vrata. pAMcamuM mahAvrata-AtmavikAsanI ADe AvatA padArtho saMgraha karavo nahi, karAvavo nahi ke kare tene sAre kahI uzkere nahi, kAraNa ke parigraha eja mehanA killA svarUpa che. "our possessions are but our limitations." ( Rabindranath Tagore) parigraha vrata A mahAvratanuM nAma. ukata pAMceya mahAvrato AtmAne pUrNa rIte prakAzavAnI taka Ape che pahele ahiMsA dharmane pATha. ahiMsAthI maitrIbhAva jAge, maitrIbhAvanAnA mULa kadAcahene nirmaLa kare ane sarvatra AnaMdanuM darzana thAya. mRSAvAdamAMthI mukta thatAM satyanI sarvavyApatAne khyAla Ave,
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 vizvoddhAraka zrI mahAvIra nAmAM cothuM jJAna upanyuM. te khyAlamAM UMDA UtaravAthI vAda-vivAdo nAbUda thAya ane saMpamAM sarvezvaranI pratIti thAya. adattAdAna vratanA pAla thI mArAmArIne vaira-virodha zame, temaja keTanA pagathiyA ghasavAnuM ghaTatuM jAya. brahmacarya pALavAthI Atma saundarya khIle, temaja nArInA jIvananuM yathAyogya mUlyAMkana thAya. varNa zaMkara prajA ucharatI aTake, vaMzI vRddhi thAya. parigraha tyAgathI AtmAne prakAza maLe, te tyAga sivAya prApti thatI ja hell. ( Gain by giving away, covet not=Upnishad ) zrI mahAvIra prabhue dIkSA samaye ukata pAMceya mahAvratanA pAlananI AkarI pratijJA lIdhI. hADAnuM vizvayuda paNa A vratabhaMganA sAkSAta pariNAmarUpa jANavuM. saMsAranA TaMTA-babaDA ke mArAmArI, nA yA moTA rUpamAM-aTakAvavAM heya-zAMtinI sthApanA karavI hoya te mukhyapaNe A vratanuM ja sevana avazya lAbhadAyI che. () zrI AcArAMga sUtramAM AtmasaMzodhana mATe zrI vardhamAna prabhue zuM karyuM tenuM varNana ApavAmAM AvyuM che. emanI mahAna zakita pramANe emaNe evI pratijJA karI ke huM sarva AtmAone samAna DIza, koI paNa prakAranuM pApa karIza nahi. Aja prakAre zrAvaka be ghaDI jaremi bhaMte tAmArca he bhagavAna ! huM sarva AtmAone samAna gaNIza. sAva no paravA kaI paNa prakAranuM pApa karavAmAM mArA mana vacana-kAyAne huM jIza nahi. ane navA varavAlAne jyAM sudhI niyamamAM chuM, tyAM sudhI samabhAve rahI mArA AtmaguNanuM saMzadhana karIza. prabhue je pATha uccarelA tene artha ukata zabdamAM sArI rIte samAI gayuM che. bhagavAna pote kare ma mate zabda nathI bolatA. () jJAnanA mukhyataH pAMca prakAra che. (a) matijJAna (A) zrutajJAna (I) avadhijJAna (u) manaH paryAvajJAna ane (4) kevaLajJAna. (a) matijJAnanuM svarUpa -matijJAna endriya ne mana, e beya
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA-pitAnuM svargAgamana 91 jJAna utpanna thayuM ke tarata indre eka kiMmatI vastra ( devaduSya ) thakI thAya, matijJAnavALA sAmAnya rIte AgamanA balathI sa dravya jANe paNa dekhe nahi. kSetra thakI sarvAM kSetra ne leAkAlakane jANe paNa dekhe nahi. kALa thakI sakALa jANe paNa jue nahi. bhAva thakI sa`bhAva jANe paNa jue nahi. matijJAna pratyeka jIvane tenA kSayeApazama pramANe hAya che. matijJAnanA eka dara traNasAne cAlIza bheda thAya che. (A) zrutajJAnanuM svarUpa:--matijJAnanI sAthe zrutajJAna saMlagna che, to paNa prathama matite pachI zrata, kAraNa ke zruta matinuM phaLa che. matijJAnathI matimAM Utare, paNa tenA varNana sArU akSarasvarUpa zrutajJAna joie. mati sAdhana che, zruta sAdhya che matithI ataramAMlakhAya, te zratanI madadathI zabdomAM pariName. zrutajJAnanA cauda temaja vIsa bheda che. (4) avadhijJAna-avadhi-maryAdA pramANe, rUpI dravyanuM jANavuM tene avadhijJAna kahe che. avadhijJAnAvaraNIya karmAMnA kSaye pazama thavAthI indriyAnI apekSA vinA AtmapratyakSa A jJAna pragaTa thAya che. avadhijJananA mukhya cha prakAra che. 1) anugAmi avadhijJAna-je sthAnake rahyA avadhijJAna upajyuM ho. te sthAnathI anyatra jAya to paNa locananI pare sAthe Ave tene anugAmi avadhijJAna kahe che (2)anAnugAmi avadhijJAna-je sthAnake rahyA avadhinA upajyuM hoya, te sthAnathI anyatra jatAM te jJAna na hoya ane zRMkhalAbahu dIpakanI jema sthira rahe tene anAnugAmi avadhijJAna kahe che. (3) vamAna avadhijJAna Udhana nAkhavAthI agni vizeSa pragaTe tema jJAna maryAdA vadhe tene vamAna avadhijJAna kahe che. (4) hIyamAna avadhijJAna-pUrve zubhapariNAmane kAraNe ghaNuM Upaje ane pachI tathAvidha sAmagrInA abhAve UtaratA pariNAme karIne ghaTatuM jAya tene hIyamAna avadhijJAna kahe che. (5) AveluM jAya tene, pratipAti avadhijJAna kahe che. (6) AveluM
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara vizvoddhAraka zrI mahAvIra prabhunA DAbA khabhe padharAvyuM. ane pratrajIta thayelA zrI mahAvI, bhAi na jAya tene apratipAti avadhijJAna kahe che. A jJAna avazya kavalajJAna pedA kare che. avadhijJAna sAmAnya rIte aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jANe-dekhe ne utkRSTapaNe alokane loka jevaDA asaMkhyAnA khaDUka jANe dekhe; jyAre AjanuM vijJAna game tevI mahAna zodhA pachI paNa ukta jJAnanI sarakhApaNImAM kazuM ja karI zakayuM nathI. vibhagajJAna avadhijJAnanA prakAra che, paNa te mithyAtvIne hAya che, temAM avadhijJAnInI peThe nirmALatA hotI nathI. (u) mana:payavajJAna:-mana ciMtita padArthAnuM jANavuM jenA dvArA thAya tene manaH pa`va jJAna kahe che. ukta jJAnavALA aDhI dvIpamAM rahelA sanI pAMcadriya jIvanA maneAgata bhAvane saraLa rIte jANI zake che. tenA be bheda che. (1) RjImatI-sAmAnyapaNe mananA adhyavasAyane jANe te RjImatI mana:paryAMva jJAna kahe che. jema eNe ghare ciMtavyo che eTale ja paramananeA bhAva te jJAnathI te jANI zake, paNa vizeSa prakAra nanhaNI zake. (2) vipulamati-vizeSapaNe jANe tene vipulamati kahe che. eNe je dhaDA ciMtavyA che, te suvarNatA, amuka dezamAM pedA thayelA, amuka ghATatA, ityAdi vizeSapaNe mananA adhyavasAya vipulapaNe manaH pavajJAnI jANI zake che. avAdhajJAna karatAM mana; pava jJAnanI vizuddhi vadhAre che. bannenI pAtra maryAdA judIjudI che. avadhijJAnanA adhikArI cAre ya gatinA jIve che. jyAre manaH pavajJAnanA adhikArI manuSya sayataja che. A jJAna paNa deza pratyakSa che. (R) kevaLajJAna:-tene prakAra ekaja che. kevaLajJAnI sa dravya--kSetra-kALa-bhAva samakALe sAmaTA jANe dekhe. jJAnAvaNIya karmane kSaya thavAthI kevaLajJAna pragaTa thAya. jJAnAvaraNIya kama e te, ke jenuM baLa, AtmAnA saMpUrNa prakAzanI ADe timiranAM rajakaNA pragaTa kare.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA-pitAnuM svargagamana 93 bhAMDu, mitro tathA saMbaMdhIone visarjita karI abhigraha dhAraNa karyo ke, "nirmaLa AtmaprakAzanI zodhamAM viharatAM viharatAM je prakAranA upasargo sahevAnI Avaze te jarApaNa dveSa karyA vagara samabhAvapUrvaka aDagatAthI sahIza ane tyAM sudhI zarIranI sArasaMbhALa paNa rAkhIza nahi." zrI RSabhadeva prabhue cAra hajAra rAjAo sAthe, mallinAtha ane pArzvanAtha bhagavate traNaso sAthe, vAsupUjya svAmIe chaso sAthe dIkSA lIdhI hatI. viraprabhunI sAthe kaI na hatuM. teo te advitIya ekalA ja anagArI thayA hatA. dIkSAnuM mahattava -jagatanA bhUlabhUlAmaNa bharelA rastAone tyAga karI, vikaTa paNa saraLa mArga para prayANa AdaravuM, te mArga sUryanA kiraNathI e sUma ane vizeSa sugaMdhamaya hoya. jyAre saMsArano mArga vera-jheranA DAmara vaDe kharaDAyale rahe che. saMsAravATe lUMTAvAne bhaya rahe, A mUnimArgamAM lUMTavAnI pAzavI bhAvanA ke lUMTAvAnI nirbaLa bhAvanAne sadaMtara khyAla na Ave. saMsAra Akho ITa ne mATInI divAlothI caNelI jela jevo che. janmatA bALakane jaI pUcho kevaLa eTale zuddha nirmaLa, saMpUrNa, asAdhAraNa, anaMtajIvI. kevaLa jJAna eTale A mAne pUrNodaya. pUnamanI rAte AkAzamAM khIlatA pUrNa candrathIye adake hoya kevaLa jJAnane dhavalaprakAza. temAM sarvakanA sarvabhAnuM darzana thAya, je rIte darpaNamAM game te vastunuM pratibiMba paDe che. tIrthakarene janmathI mati-bhuta ane avadhijJAna hoya che. dIkSA samaye temane cothuM mana:paryava nAme jJAna utpanna thAya che ane pAMcamuM kevaLajJAna-AtmapradezanI AsapAsa ramatA malina prakAranA rajakaNe nimULa thatAM-utpanna thAya che. prabhu zrI mahAvIre je samaye kroma sAmAyiM ne pATha uccaryo ke tarata ja temano AtmA vizeSa prakAzapUrNa bane ane temane mana:paryavajJAna utpanna thayuM.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vizvIhAraka zrI mahAvIra ke janmakALe tu` sUryaprakAza ke candranA caMdanapravAha jhIlI zake che, tenI jIbha UpaDe te te emaja kahe ke dharanI cAra divAlA mArA kumaLA mAnasa para 'Divide and Rule' nI rakabhAvanAnA paDadhA pADe che. jyAre dIkSita thayA pachI AkAzanI vAdaLI, chata ne dharAnI hariyALImAM jIvananivAsa thAya che, divAlone sthAne dizAeAnuM. adhyAtmaragI sa'gIta sAMbhaLavA maLe che. dIkSAthI maLe ghaNuM te jAya echuM. kAraNa ke dIkSA letAM pahelAMja chetarIne nAsI janArI vastuone sa`thA tyAga karavA paDe che, te badalAmAM zAzvata sAthI svarUpa AtmadarzananI prApti thAya che. dIkSA levAthI sasArasaphara jhaTa pUrI thAya, kAraNa ke dIkSitane mA` saMsArIthI dhaNA darajje UMcA hAya che. saMsArI jeTalI saphara eka varSImAM karI zake, tethI zata gaNuM aMtara dIkSita ekaja ghaDImAM kApI nAkhe che. A saphara te AnaMdanA AtmAne pAmavAnI. dIkSitanuM mana AtmalakSmI tarapha doDe, saMsArI ca caLa lakSmInA paDachAye-paDachAye bhamIne thAke. dareka darzIne sanyasta dharma svIkAra karyAM che. dIkSita munine sahana karavuM paDe, paNa tema tema tene Atmapraka za vadhu jorapUrvaka khIle, je rIte hIrAnA prakAza dhaNAnA asaMkhya dhAva pachIja khIle che. tema dIkSita pAte sahana karavAnAM prasa Mge AtmAmAM ramatA thAya ane zarIrane paDatA dhAva pratye AtmAmAMthI samabhAvaragI eka ja kiraNa keke lokeAttara svarAjya prAptine sa zreSTha pantha teja dIkSAdha che. Adaztamuni saMsAramAM aneka suzikSakaiAthI paNa ghaNu' kAma karI zake. teneA khela sUryakiraNanI jema saghaLe vyApe ane tenA tejamAM aneka jIvana ujaLAM bane. nIce saMsArarUpI mahAsAgara ne upara ekaja sayamaThThArI-pulane ThekANe bAMdhelI che, tenA upara cAlatAM jo gabaDAya te| durdazA thai jAya,ne saphaLatApUrNAMka dorIne te pUla-pAra karAya te AnaMdamAM maLI zakAya.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa zuM sAra:-zrI vIre AdarelA vihAra. kumAragAme vALane upasarga. sAmAyikanA prakAra tenuM A svarUpa. keloga saMniveza lIdhelAM pAMca vrato. prathama cemAsuM asthikagAme karyuM. zUlapANi yakSane upasarga ane tene upadeza kanakakhala Azrame caMDakauzika sapane bhayaMkara upasarga, prabhunI amIbharI najara, sapane tAra. azinuM svarUpa. parihanA prakAra. gagAnadImAM naDeluM tophAna. prabhunuM tejabIju comAsuM nAlaMdAmAM karyuM. tyAM gazAlaka AvI maLe. vihAra sthaLe saMbaMdhI satya; vagere viSayothI A prakara maheke che. rAjakumAra mahAvIra, mahAmuni zrI mahAvIra thayA. temaNe dIkSAdharma aMgIkAra karyo. have teo anagArI thaIne ekalA paDyA. rAjabhavana ne vanavAsamAM temanI samadaSTi thaI.sudI dazamane namatA prahare zrI mahAvIra prabhu kSatriyakuMDagAmanA jJAtakhaMDa udyAnanI bahAra nIkaLyA. temaNe kamaLa pAyane prathama vAra kaThaNa dharatI para TekavyA ne kesarI siMhanI jema mukitane mArge cAlyA. kAMcanavarNa temanuM zarIra caMdana ne suvAsita kusumathI mahetuM hatuM. te mahekanA AkarSaNe bhamarAo AvIne temanA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 vizvoddhAraka zrI mahAvIra zarIrane DaMkha devA lAgyA. paraMtu zrI mahAvIranI AMkhomAM karUNArasa UbharAte hate. jagatanA jIvamAtra pratye temanI eka najara hatI. sUrya pazcime DhaLatuM hatuM, prabhu zrI mahAvIra ko" mahAmallanI jema kalaMkavALI bhUmi para paga TekavatA AgaLa vadhatA hatA lagabhaga bevaDI dIvasa bAkI rahyo, te samaye teo kumAra nAme saMnaveza (ughADuM medAna ke jyAM lazkara paDAva nAMkhI zake tevuM vizALa medAna)mAM AvI pahoMcyA. thoDIvAramAM sUraja AthamI gayo. rAta paDI. zrI mahAvIra teja gAmamAM dhyAnastha dazAmAM UbhA rahyA. te samaye eka gevALa tyAM Avyo. khaDatala tenuM zarIra hatuM, khabhe kAmaLe ne karamAM lAkaDI hatI. te potAnA baLade zrI mahAvIra UbhA hatA tyAM mUkIne gAmamAM gAyo dohavA gayo. te ema samajIne ke A mahAtmA baLadonI khabara rAkhaze, paraMtu zrI vIra dhyAnamAM hatA, temanI dRSTi AtmAmAM hatI. temane govALa ke baLadone leza paNa khyAla ja na hatuM. niraMkuza baLado caratA caratA dUra nIkaLI gayA. thoDIvAre govALa tyAM Avyo, teNe tyAM baLada na joyA, gusse thaIne te dhIra zrIvIrane tatsaMbaMdhI prazno pUchavA maMDa, prabhu avA rahyA. tethI te zodhamAM nIkaLyo, madharAta thaI hatI. baLade na maLyA. te pAcho zrI mahAvIra UbhA hatA tyAM Avyo te baLado carI AvIne UbhA hatA, vALane zrI mahAvIra para zaka gayo, te temane mAravA doDo paNa tene koI akaLa zaktie thaMbhAvI dIdho. divasa thaye, ajavALAM phelAyAM. prabhue kAryotsarga * pALe ne atUla zakitanA AkAramAM potAnI samIpa UbhelA zakrendrane kahyuM, "tIrthakare aMtaraMga * kAtsarga karatI vakhate AtmA, kAyAnuM bhAna choDI daIne aMtarAtmabhAvamAM praveza kare che ane aMtara tmabhAvamAM rahIne jyAre paramAtmAnuM smaraNa kare che tyAre aMtara mAne bhUlIne paramAtmAmAM tallIna tha ya che. ethI AtmapradezamAM vyApelA azubha karmonI nirdhAtanA thAya che.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 97 zatrane jItavAmAM anyanI sahAya mAgatA ja nathI, teo kevaLa potAnA vIrabala, parAkrama ane puruSArthathI AtmAnuM ane te ajavALuM pAme che." zakrenka li vIrane stavIne aMtadhyana thaI gayAM ne upasargenA prasaMge sahAya arthe, bALapaNathI baMtaranikrAyamAM upara thayelA prabhunI mAsInA putra siddhArthavyaMtarane AjJA karI. AjJA karavAmAM zakrendranI prabhu pratyenI bhakti ja hatI. paraMtu zrI mahAvIrane hajI anata karmo khapAvavAnA bAkI hatAM, ane te sivAya temane mArga svaccha thAya tema nahato eTale upasanA prasaMge siddhArtha vyaMtara pote paNa sarva prakAre sahAya nahi thAya te ApaNe AgaLa jatAM vAMcIzuM. zrI mahAvIre pratipaLe "karemi sAmAIya'nA pAThanuM raTaNa karavA . lAgyA. coryAzI lAkha jIvaninA sarva jIvone potAnI samAna gaNavA lAgyA. kAyAnA bhAvane choDI AtmAmAM ramavA lAgyA. rAgadveSa rahita sarvemAM samabhAva rAkhatA zIkhavAnI kaI kaLA hoya to te sAmArU mU-sAmAyika che. sAmAyika ATha rIte thaI zake. (1) samabhAva sAmAyika-sarve ja upara samatA bhAva rAkhavA rUpa (2) samayika sAmAyika-sarva jIva upara saMpUrNa dayAbhAva rAkhavA rUpa. (3) samavAda sAmAyika-rAgadveSane choDIne yathArtha vacanabelavA rUpa. (4) samAsa sAmAyika-thoDA akSaramAM tattvajJAna rUpa. (5) saMkSepa sAmAyika-thoDA ja akSaramAM karmanAzanI vicAraNa rUpa. (6) parisA sAmAyika-tatvanuM jANapaNuM thavA rUpa. (7) anavadya sAmAyika-pApa vagaranI pravRtti karavA rUpa, (8) pratyAkhyAna sAmAyika-niSedha karelI vastunA tyAga rUpa. 7
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra A pramANe sAmAyikamAM ApaNe Adarza zrI mahAvIra svAmIne che. ApaNI khIlelI ane khIlatI zakti pramANe temanuM sAmAyika samajI kriyAmAM mUkIe te paheluM AtmabhAna, pachI AtmajJAna ane chevaTe AtmAnuM apUrva ane akhUTa baLa prApta thAya. saMsAra samudra che, sAmAyika sTImara che, naukAdhipati zrI mahAvIra che, ApaNe musAphare chIe. TImaramAM besavAne mATe be ghaDI (48 miniTa) jeTalA vakhatanI kiMmata ApIne sAmAyikanI TikiTa kharIdIe ane je sAmAyika rUpI sTImaramAM caDIe to zrI vIra pahoMcyA che teja sthitie pahoMcI zakIe. kumAra saMnivezathI vihAra karI killAga saMnivezamAM thaIne zrI mahAvIra morAka gAme pahoMcyA. vihAra samaye nirjana rAnamAM temanuM dhyAna jamInathI traNa hAthanI aMdara rahetuM, eTale cAlatI vakhate pitAnI traNa hAtha jamInamAM saMbhALapUrvaka paga mUkatA. A gAmane nAka rahetA tApasInA kulapati zrI mahAvIranA pitAnA mitra hatA tenA Azrama pAsethI zrI vIra pasAra thatA hatA tyAre temane oLakhI te temanI pAse AvyA, ne AgrahapUrvaka pitAnA Azrame laI gayA. zrI prabhu nirmohI hatA, temaNe bIje divase anyatra vihAra karavAnI taiyArI karI. te samaye kulapatie temane te varSanuM comAsuM pitAnA AzramamAM gALavAnI vinaMti karI. AzramanI AsapAsanuM zAMta vAtAvaraNa ekAnta dhyAna mATe yogya hoI zrI mahAvIre vinaMtine svIkAra karyo ane comAsuM samIpa AvatAM AzramamAM AvI sthiratA karI. kulapatie temane rahevA mATe tRNathI AcchAdita eka kuTira ApI.. ASADha mAsa besI cUkyo hato. jhINI jharamara dhAre mele varasavA maMDayo hato. chatAM zarUAta hovAthI navuM ghAsa joIe te pramANamAM haju UgyuM nahotuM. AthI AsapAsanI gAyo jhuMpaDA para
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra tt AAdita karelA ghAsane khAvA AvavA lAgI. AzramavAsI tApase gAyAne avAranavAra hAMkI kADhatA, paNa zrI mahAvIra potAnI kuTiramAM dhyAnastha UbhA rahetA. temane kuTiranI jarA paNa ciMtA nahotI. peAtAnA dehanuM paNa je bhAna bhUlI jatA, tene bAhya upAdhi zAnI hoya ? zrI mahAvIra dhyAna na ApatA eTale gAyA vAravAra temanI jhU paDI tarapha oDI AvatI te jhUMpaDInuM thasa khAI jatI, A joI tApasA cIDAya . temaNe kulapatine phariyAda karI ke, * ApaNA AzramamAM tame je munine lAvyA che te akRtA, udAsI, ALasu ane dAkSiNyarahIta che, kAraNa teo temane seAMpavAmAM AvelI jhUMpaDIne paNa sAcavatA nathI ane tethI gAyone hAMkI kADhavA mATe amAre satata rIte jAgRta rahevuM paDe che. ' kulapati zrI mahAvIra pAse AvyA, jhUpaDInI rakSA karavAnuM kahyuM. ekAgratAnA bhaMgane parINAme gayAne hAMkavAnu zrI mahAvIrane anucita jaNAyu... AthI temaNe cemAsAne ardhA mAsa vyatIta thayeA he vA chatAM tyAMthI AgaLa vIhAra AryAM ane pAMca nIthame! dhAraNa karyAM. (1) jyAM aprIti thAya tevuM hoya tyAM kadI rahevuM nahi. (2) jyAM rahevu tyAM sadA dhyAnamAM ja rahevuM. (3) tyAM prAya: mauna avasthAmAM rahevu (4) hAtharUpI pAtra vaDe bhojana karavuM. (5) krAi gRhasthanA vinaya-khuzAmata karavI nahi. eka sAmAnya anubhava uparathI zrI mahAvIre ukta pAMca kaDaka niyameA dhAraNa karyAM. sAmAnya munirAjonA 35 karatAM zrI jinakalpa judA hAya che. tIthaMkara svayaM jJAnI hoya che, temane mAthe gurU heAtA nathI. kemake dIkSAnA divasathI cAra jJAna sahita hoya che, teo dIkSAnA samayathI te kevaLajJAnanA samaya sudhI upadeza detA nathI.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 vizvoddhAraka zrI mahAvIra tApanA AzramathI vihAra karIne zrI mahAvIra asthika gAme AvyA. gAmamAM zUlapANI yakSanuM maMdira hatuM, yakSa rAkSasI svabhAvane hate. maMdiramAM te kaIne rAtavAso TakavA na dete ne tema karavA janArane DarAvI kaMpAvIne mArI nAMkhate. maMdiranA pUjArI indrazarmAe ukta hakIkata zrI mahAvIrane kahI, kSamAsibdha zrI vIrane lAgyuM-"yakSa upadezane lAyaka che, AjanI rAta mAre tenA maMdiramAM ja gALavI." sUrya asta thaye. saMdhyAnA raMgaberaMgI domAM jIvananAM svamo jAgavA lAgyAM. pUjArI tathA anyabhakto pitapatAne rathAne cAlyA hatA. sarvanA vAravA chatAM aDaga zrI mahAvIra yakSanA ja maMdiramAM kAyetsarga karI dhyAnArUDha thayA. dhyAnastha zrI mahAvIranI bane tejasvI AMkhe nAkane agrabhAge sthira hatI, banne bAhu jAnuparyata laTakatA, pAdapadma nizcala hatA. temanA aMtaramAM yakSa pratyenA snehanA kuvArA UDatA hatA. kAyAmAMthI dUra-dUra AtmAmAM teo ramatA hatA. rAta jAmI, aMdhAruM thayuM. sarvatra sUnakAra vyApI gaye. vaDALe maLelAM paMkhIo lapAI gayAM, maMdiramAM prabhu ne yakSa be jaNaja rahyA. zrI mahAvIra aDaga ne aDolapaNe dhyAnamAM UbhA hatA, tevAmAM pazAcika hAsyanuM pracaMDa mejuM maMdiranI divAlane dhrujAvI gayuM, UMDe Atma-sidhumAM taratA saMsAratArakane hAsyanI Umio ne sparzI zakI. yakSe svarUpa badalavA mAMDayAM, hAthIrUpe te vIra kesarI zrI mahAvIranI sAme dharyo, paraMtu temanA zArIrika baMdhAraNa ane aDaga AtmatvamAMthI te temane aNumAtra DagAvI na zakya. aneka jherI prANIonAM rUpa dharI te mahAmaha zrI vIranI sAme dho, paNa tenAM sarva jhera samatAsAgara mahAvIranA prazamarase amRtasvarUpa banI gayAM. yakSa Akhare thAka, prabhunI aDagatAnuM tene ajaba kAmaNa thayuM, pAzavI svabhAvane te, prabhunA Atma-prakAzane caraNe DhaLyo ane pitAnA aparAdha malane dhavA jala
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 mahAmuni zrI mahAvIra jevuM saMgIta prabhu sanmukha karavA lAgyuM. dIkSA pachInuM prathama comAsuM zrI mahAvIre A gAmamAM karyuM A cAturmAsamAM zrI vIre ardha-ardha mAsakSamaNanI tapazcaryA karI hatI. gAmanuM asthika nAma paDavAnuM kAraNa-yakSanA upasargathI ghaNA jIvonA prANa haraNa thayelA ane temanAM zarIra paDI rahelA, tenA hADakAnAM DhagalAM paDayA rahetA ethI e gAmanuM nAma asthika (asthI= hADakuM + kakakareluM, banAveluM) paDayuM. tapa karatAM zrI mahAvIrane cAra mAsa thavA AvyA, comAsuM pUruM thavA AvyuM. comAsA daramyAna zrI mahAvIra khUbaja jayaNApUrvaka vartatA ane varSAnA jaLanI dhAre-dhAre AtmAnA anaMta pramAdane dUra karavAnuM prANabhara saMgIta jhIlatA. varSARtu temane mana AtmasAdhanAnI aNamola tithi hatI. comAsuM vyatIta thayuM. zrI mahAvIra AgaLa javA taiyAra thayA. yakSe temane vinavyA ane kaMIka saddabodhanI yAcanA karI, jJAnIono AcAra "kevaLa jJAna' pahelAM upadeza na ApavAnuM hovAthI teo avAk rahyA, chatAM temanA prazamarasanimagna mukhabhAve yakSane samatAnI kavitA zIkhavADI ne teo AgaLa vadhyA. prabhu viharatA morAka gAme AvyA. te samaye tyAM acchedaka nAme eka pAkhaMDI rahetuM hatuM. te mantra-tatranA prabhAvathI pitAnuM gujarAna calAvatA. jJAnasAgara zrI mahAvIranA tyAM AvavAthI tenuM jora utarI gayuM, AvatI Avaka baMdha thaI gaI. te zrI mahAvIra pAse Avyo ane tyAMthI anyatra vihAra karI javAnI vinaMti karI tenI vinaMtie chI mahAvIrane pAMca niyamonI yAda tAjI karAvI, tene anusarIne prabhue AgaLa cAlavA mAMDayuM, mArgamAM vAcALa nAme sanniveza AvyA. tyAMthI zrI vIra zvetAmbI nagarI tarapha cAlavA lAgyA. rastAmAM be mAga phaMTAtA AvyA. banne vetA mbI tarapha ja jatA hatA. eka mArga
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 viddhAraka zrI mahAvIra Trake hatA. bIje lo. TUMkA mArge jatAM kanakhala nAme tApasanuM AzramasthAna AvatuM hatuM. A AzramasthAna atyAre nirjana hatuM. rasto paNa nirjana hato. zrI mahAvIrane saMke raste bhavetAmbI tarapha jatA joI, bAjAnAM khetaramAM UbhA rahela gevALiyAoe temane cetavyA. temaNe kahyuMH "A mArga tadana nirjana che, keTalAMya varSothI A raste thaIne kaI pasAra thayuM nathI, kAraNa ke vacce AvelA AzramamAM hamaNa hamaNAM caMDakauzika nAme daSTiviSa saMpa rahe che. tenAthI tyAM rahetA pakSIo paNa kare che. A raste gayeluM mANasa jIvatuM pAchuM pharatuM nathI. mATe he munirAja ! A TUMke rasto choDI Apa lAMbA rate jAe e IcchavAyegya che." zrI mahAvIre A sAMbhaLyuM. jeNe bhaya mAtrane tyajI dIdhA che. deha uparanA mohane cheDI dIdho che,ne maravAnuM eka vakhata cheja. vahelAM ke meDA tethI jene maraNanI bhIti ochI thaI che, evA zrI mahAvIre sAMbhaLyuM ne sAMbhaLyuM karyuM ane TUMka mAge A dhamatarapha vaLyA. jaMgalanirjana hatuM. pakSIo ke prANIono saMcAra nahoto. jamIna para kadanAM pagalAM nahotAM. vRkSo parathI kharelAM pAMdaDAo jamIna para patharAI gayAM hatAM, jharaNAMo ane saritAnA jaLa ekaja sarakhA "kala-kala" avAjathI vacce jatAM hatAM, pagadaMDIne rAjamA pAMdaDAM ane dhULathI DhaMkAI gayA hatA. AsapAsanuM vAtAvaraNa tamaya ane bhayabhInuM hatuM. nirbhaya zrI mahAvIra kanakakhala Azrama pAse AvI, kAyotsarga dhyAne sthira thayA. mANasanI gaMdha AvavAthI thoDIvAre pele daSTiviSa sarSa kALasatrI jevI chabahAne ramADato, phUMphADA mAtA pitAnA damAMthI bahAra nIkaLyo teNe mAnavIne sthAne aDaga zrI mahAvIrane joyA. kaidhanI tenI mAtrA zatagaNu thaI gaI. bhayaMkara viSa javALAo pheMkatI daSTi teNe samatAsidhu tarapha pheravI. javALAnuM tenuM jora samatAnA pUramAM ramatAM zarIrInA zarIrane IjA na pahoMcADI zakayuM. sUrya sAme joIne teNe punaH
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 103 zrI mahAvIranA zarIra para jvALAo phekI paNa te jaLadhArA jevI banI gaI. sapane krodha amaryAdita thayo. saLavaLato saLavaLato te dhyAnaratha zrI vIranA caraNakamaLa pAse Avyo ane jerapUrvaka pitAnI jhera bharelI DADhAothI temane DaMkha mAryo. DaMkha mArIne te dUra khasI gaye, te e bIke ke rakhene mArA jherathI nIce paDatAM te manavI pitAne dabAvI de. paNa atizayane kAraNe jhera zrI vIranA zarIramAM prasaryuM nahi ane je ThekANe DaMkha dIdhA hatA, te DaMkhamAMthI gAyanA dUdha jevI dhavala rUdhira dhArA nIkaLI. dhavala rUdhiradhArA joIne sarpa thaMbhI gaye, nirAza thaIne te samatAsAgara zrI mahAvIra sAme jovA lAgyo. prabhunI kAti AgaLa tenAM netro mIMcAI gayAM. te vivaza banI gayo. sarpane zAMti vaLI tyAre zrI mahAvIra tene uddezIne bolyA, "are caMDakauzika ! bUjha ! bUjha! moha pAma nahI!" Atmazvara zrI vIranA amRtazILAM veNa sAMbhaLatAM sarpanI daSTi khUlI gaI, te AtmA tarapha vaLyo, tyAM teNe pitAnA gata jIvananuM dhUmmasa chAyuM saLaMga citra joyuM, ne pote karelI bhUle badala tenuM aMtara dravyuM. karelAM karyo khapAvavA anazana aMgIkAra karavA nizcaya karyo, prabhune traNa pradakSiNA karI ane sarva kriyAthI rahita thayo. sapanA manobhAva jANI prabhue pitAno amRtabhInI najara tenA upara mUkI tene vizeSa upazAMta karyo. sarpane pitAnI bhayaMkara dRSTi tarapha tiraskAra upaja ne teNe pitAnuM mastaka rAphaDAmAM rAkhyuM. ane samatArUpI amRta te pIvA lAge. lekottara puruSone AtmaprakAza sUryanI jema sarva prANIne jIvana sattva bakSe che. tene ekendriya beIndriyanA bheda hotA nathI. je tevA puruSone zaraNe jAya che, tenAmAM temanAM jevuM ja Atmatva pragaTa che ane te dvArA te svaparanuM hita sAdhI zake che. bIje divasa ge. vana-nagaramAM jAgRtinA sUra prasaryA. AsapAsanA kheDute ane gevAnoe prabhune upadrava rahita joyA, teo
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 04 vihAraka zrI mahAvIra dhrujatA-jatA bhune page paDayA. keTalAkanI najara rAphaDAmAM nizcala sarpa para paDI, tenI nizcalatAnI khAtrI kasvA keTalAdde patharA pheMkyA, paNa Atmastha sarpanuM dhyAna te tarapha ja vaLyuM. pachI sarvee tene vaMdana karyo. kAraNa ke have te sahanazIla ane samatAraMgI banyA hatA. Aja sudhI ane jenA DarathI je dizAmAM nahotA AvatA, tenI te che jane Aje pUjA karavA lAgyA. A sarvanuM mULa ka raNa vyApaka ramato ane saneDa hatuM. pUjAnA umaLakAmAM keTalAka jane sane zarIre thI paDayuM, jenI suvAsathI AkarSAine karaDIo tyAM AvI tene nA upajAvavA lAgI. jema jema kIDIonA caTakA vadhatA gayA tema tema sarpanuM AdhyAna vizeSa UMDuM ane vyApaka banyuM ane samabhAvapUrvaka vaidanA sahati te mRtyu pAmyA. tenI gati devaleke thaI. * caMDakauzikane pUrvavRttAMta-pUrva bhavamAM te sAdhu hatA. eka vakhata pAraNanA divase gocarI levA jatAM paga nIce eka nirdoSa deDakI cagadAI gaI. temanI sAthenA temanA ziSya te joyuM. AlecanA levA mATe te cagadAI gayelI deDakI temane batAvI. "azubha karmodayanA pratApe kacAI, paNa pitAthI te carAI nathI. mArgamAM tevI ghaNI dekIo marelI paDI che," ema ziSyane batAvI pitAne bacAva karI temaNe ziSyanA upara roSa karyo. ziSya mauna rahyo. zuddha buddhie ziSya vicAra karyo ke A mahAnubhAva che, tethI sAyaMkALe pratikramaNa vakhate AlocanA karaze. pratikramaNa samaye AlecanA karyA sivAya sAdhu mahArAja besI gayA. zige pharI ume Ave, tethI temane krodha caDhayo ne tene mAravA mATe doTa mUkI. rastAmAM eka thAMbhalA sAthe temanuM zira aphaLAyuM ane AlecanA karyA sivAya te sAdhuM mRtyu pAmyA. saMyamanI virAdhanA karavAthI te tiSika devamAM devapaNe upanyA. tyAMthI AyuSya pUruM karI kanakAla nAmanA sthAnamAM pAMca tapavImAnA kuLapatinI stIthI kauzika nAme putra thayA bALavayathI te
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 105 A sarpa jherI ho, nizA aMdhArI hatI, jaMgala nirjana hatuM. A hakIkata jANavA chatAM svaparahitakArI zrI mahAvIra jheramAM amRta pragaTAvavA te ja mAge gayelA. temane remame ranehanuM akhaMDa saMgIta hatuM, temanuM te saMgIta temaNe sarSamAM pragaTAvyuM ne sarpane divya-pantha batAvyo, DaMkha samaye je dhavala rUdhira dhArA pragaTela te zrI mahAvIrane sarpanI aNasamaja pratyene vAtsalyabhAva hatA. putranI bhUlathI je rIte pitAnuM aMtara levAya te rIte zrI viranuM haiyuM sarpanI skUlanA pratye pIgaLeluM ne temAMthI dhavala snehasaMgIta rUdhira svarUpe pragaTeluM. jheranA dariyA jevA sApanA aMtaramAM je mahApuruSe amRta pragaTAvyuM, te krodhI hato. tethI tenuM nAma caMDakauzika paDayuM. tenA pitAnA maraNa bAda te tApasIne kulapati banyo. tene tapovana upara bahu moha hate. kaI nakAmuM paDeluM pAMdaDuM ke keluM phaLa le tenA upara paNa te gusse bharAte. tenA evA trAsathI tApasa bIje sthaLe cAlyA gayA. te vanamAM te ekalo ja rahyo. eka divasa keTalAka rAjakumAre zvetAmbI nagarIthI tyAM krIDA karavA mATe AvyA, te tenAthI bIlakula sahana thayuM nahi. ane kuhADo laIne te temane mAravA temanI pAchaLa paDayo. deDatAM-doDatAM rastAmAMnA eka kUvAmAM te gabaDI paDe. krodhanA aMdhArAmAM tene kuvA jevI moTI vastu paNa na dekhAI. krodhamAM mANasa pitAne paNa nathI dekhI zakato. krodhAvezamAM mRtyu pAmele te caMDakauzika tApasa A vanamAM te daSTiviSa sarpa thayo hate. jJAnIoe krodhane haLAhaLa viSanI je upamA ApI che, te sarva rIte jotAM yogya ja jaNAya che. kevaLa krodhanA ja kAraNe eka sAdhu munirAjanI sthiti sarpanA rUpamAM palaTAya che tyAre ApaNe sAmAnya saMsArI janene krodhane pariNAme kevAM kaDavAM phaLa cAkhavAM paDe che tene UMDo khyAla karatAM krodha tarapha krodha ja vachUTe che. krodha je ApaNane bALavAno prayAsa kare te, ApaNe tene bALavAno prayAsa kare ane te prayAsamAMthI tasu mAtra DagavuM nahi.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 vizvoddhAraka zrI mahAvIra mahApuruSanuM jIvana keTaluM ucca, nirmaLa ane kAtibharyuM hovuM joIe ? atizanuM svarUpa :-atizaya eTale guNanI parAkASTA, sAmAnya jana svabhAvane je guNo atizayokti svarUpa jaNAya. atizaya ne labdhimAM phera che. labdhi tapa vaDe maLe, jyAre atizayo tIrthakarane janma samayathI ja hoya che. tIrthapitAne janmathI cAra atizayo hoya. (1) temane deva sarva loko karatAM zreSTha ane addabhuta svarUpavAna hoya, temaja temanA zarIre vyAdhi, prasvedake mela na thAya. (2) tIrthakarane zvAsocchavAsa kamaLanI surabhi je sugaMdhamaya hoya. (3) dehanI aMdaranuM mAsa-rUdhira gAyanA dUdha jevuM dhavala hoya. (4) je AhAra kare te carmacakSuvALA prANIo joI na zake, phakta avadhijJAnIo te joI zake. janmathI A cAra atizaya dareka tIrthakarane heya. agiyAra atizayo kevaLa jJAnanI prApti thatAM utpanna thAya ane kevaLa jJAna bAda 19 atizaye devatAonA karelA hoya. zrI mahAvIranA caraNa aMguSTamAMthI dhavala rUdhiradhArA pragaTelI te temanA mULa atizayanA kAraNe ja. Aje je rIte tAjamahAla duniyAnI ajAyaba (wonderful) vaMcAya che, te ja rIte te kALamAM tIrthapitAnA guNe ajAyaba tarIke ja manAtA. tAjamahAlane kalAmAM ajAyaba mAnI leke jema tenAM darzane jAya che, tema te samayanA nirdoSa mAnavo prabhunA darzanathI pApa tA. pariSaha sahatA zrI mahAvIra kanakakhala AzramathI uttare uttara ka pariSaha kUla sattAvana che. mukhya bAvIsanuM svarUpa nIce pramANe che. pariSaha eTale samabhAve sahana karavuM. (1) kSudhA pariSaha-bhUkha sahana karavI ne samabhAvapUrvaka rahevuM. A pariSaha atyaMta kaThIna che, tethI ja pahele che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ atizayAnuM svarUpa 107 : vAcAla nAmanA gAma samIpe AvyA. pariSaha eTale dIkSAthI kevaLa jJAna (2) tRSA pariSahe--prAsuka nirdoSa jaLanA abhAve tRSAnI pIDA samabhAvathI sahana karavI. (3) zAMta pariSahu-vastranI kalpanA ye karavI nahi, tApavuM nahiM, ne cha` vastrathI samyak pariNAme ThaMDI sahavI. (4) uSNa pariSahu--dhIkhatI dharA para page cAlavuM, chatra, chAyA ke vIMjhaNAnI icchA na karavI te caDhatA zubha pariNAme garamI sahana karavI. (5) daza pariSahu--DAMsa, macchara, mAMkaDa, jImelAdinA tIkSNa DaMkha sahana karavA, te sthAnakethI cAlyA javAnI IcchA nakaravI, lAhI pInAra jIvo pratye samabhAva dAkhavave ne pIDA sahana karavI. (6) acelaka pariSaha--munione AgamamAM je vastra rAkha vAnu pramANa kahyuM che, te pramANe mUrchArahita rAkhe. phATeluM, alpa mUlyanuM ane jUnuM vastra chatAM kalpanIya vastra maLe nahi te paNa manamAM dInatA dhare nahi athavA khIjAM paheravAnA vicAro kare nahi ane rUDe prakAre samAdhimAM rahe. (7) ati pariSahu--munione vihArArdika prasa`ge arati upajavAnAM kAraNa maLe, te vAre te dharmAMmAM rakta thAya kSAMtyAdika daza prakAranA yatidharmAM te byAve ane aratine dUra kare. (8) zrI pariSaha--strIone joi temanI ceSThAenI vicAraNA na karavI te. (9) carcA pariSahu--munine eka sthAne rahevu nahiM ane zAstrokta rIte vihAra karavA te. (10) naiSadhikI pariSaha--jenA tyAga karIe te naiSadhikI kahevAya. tyAga e vAtanAM, pApakama ane akAraNa gamanAgamana. krunie me
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 vizvoddhAraka zrI mahAvIra sudhInA gALA vacce tIrthakara ke munirAjane sahana karavAM paDatAM vividha zUnyaghara, smazAnAdika, sarpabali, siMha guphAdikane viSe kAtsage rahyAM thakAM nAnA prakAranA upasarganAM saddabhAve paNa aziSTa ceSTAno niSedha kara joIe. (11) zayA pariSaha - zayyA eTale pathArI. upAzrayamAM ucI nIcI bhUmi hoya, athavA ghaNI dhULa, ghaNI ThaMDI, ghaNI uSNatA ane kAMkarAvALI kharAba jaga hoya. temAM sukAmala athavA kaThIna AsananA yoge tene sAruM athavA mAThuM kahevuM nahi, tema uga dhAra nahi te. (12) AkAza pariSaha-krodha na karavo, anyane krodha sahana kare te. (13) vadhu pariSaha-DhIMka-pATU-lAkaDI ke zastranA ghAvane samabhAva jhIlavA, mAranAra tarapha maitrIbhAva dAkhavave tene vadhu pariSaha kahe che. (14) yAcanA pariSaha zubhAzubha pariNAmanI leza paNa cintA sivAya yAcanA karavI te A pariSahanuM tAtparya. (15) alAbha pariSaha - munine kaI vastunI jarUra hoya, gRhasthanA gharamAM te moTA pramANamAM hoya, muni tyAM jAya, gRhastha tene te vastu na Ape; AvA alAbhane samatApUrvaka sahana karavAthI A pariSahanuM mUlya aMkAya. (16) riAga pariSaha-sAdhune jyAre jvara, zvAsa, atisArAdika lAgu paDe ne te je jinakalpI sAdhu hoya te cikitsA karavAnI leza IcchA kare nahi ne sthavira kalpI sAdhu paNa Agamokta vidhi pramANe davA karAve, gabharAya nahi, game tevI vedanA thatI hoya chatAM kharAba dhyAna dhyAve nahiM, paNa zubha bhAve vedanA khame. (17) tRNasparza pariSaha--jinaka9pI sAdhune te tRNane ja
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ artinuM svarUpa 109 prakAranAM tIvra duHkhe ane temAM samabhAva rAkhavAthI ja AtmAnI vibhUtio pragaTa thAya che. zrI mahAvIra pratyeka pariSadamAM samabhAvI rahetA. je vastunI zodha mATe temaNe rAjabhavananAM anupama sukhone svecchApUrvaka tyAga karyo hato, te ja vastunI pAchaLa pAchaLa game te ugra prakAranAM duHkhe sahana karatA teo cAlatA hatA. temanI daSTi alakhamAM hatI. pakSopavAsane aMte pAraNane mATe zrI mahAvIra vAcAla gAmamAM nAgasena nAme saddagRhasthane ghera gayA. teNe zrI vIrane khIra vaherAvI. saMthAre kahyo che ane gacchavAsI sAdhune sApekSa saMyama che mATe te vastrAdika le che paraMtu jyAre bhUmikA bhInI hoya ke vastra pUrANuM - thayuM hoya, vA core cerI lIdhuM hoya, ItyAdi kAraNe, jyAre aDhI hAtha pramANane darbhane saMthAre karavuM paDe ane te samaye darbhanA tINa agrabhAgathI zarIramAM pIDA thAya, te paNa du kha te sAdhu ciMtave nahi ke samAdhine tyAga kare nahi. (18) malapariSaha-zarIre game teTale mela baMdhAI jAya, te chatAM tene dUra karavA mATe snAnAdikanI cintA na karavI ke vastrathI tene dUra na kare, paNa te ja pramANe samabhAve nabhavA devuM tenuM nAma malapariSaha. (19) satkAra pariSaha-stavana, namana, caraNasparza Adi satkAra vidhi thAya ke na thAya, tenI paravA karyA sivAya AtmAmAM da4 rahevuM te satkAra pariSaha. . (20) prajJA pariSaha-buddhinI bAhulyatAnuM abhimAna na karavuM ke prajJAne abhAveM uga na dhara. Ane prajJA pariSaha kahe che. (21) ajJAna pariSaha zrutajJAnane abhAva te ajJAna pariSaha. (22) samyakatva pariSaha-zuddha deva, guru, dharma pratye azraddhA nahi batAvavI te. anya darzaninI Rddhi-ddhi joIne svadharmathI na DagavuM te.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra "" uttara vAcAlathI zrI mahAvIra zvetAmbI nagarI tarapha gayA, te samaye tyAM pradezI nAme rAjA rAjya karatA hatA. zvetAmbIthI zrI vIra surabhipura gAmanI samIpe AvyA. surabhipurathI temane rAjagRha nar tarapha javuM hatuM. surabhipura ane rAjagRhanI vacce gagA nadI vaheta hatI. sAme kAMThe javA sArU zrI mahAvIra siddhAnta nAme nAvikanI nAvamAM kheDA. e bAjuthI halesAM cAlavA mAMDayA, nAva sapATAbaMdha jaLa kApavA lAgI. tevAmAM ghuvaDa nAme pakSIne avAja Avyo. 'ghuvaDa rAtre kheAle, tenA badale A te divase elyuM, mATe mArgomAM meTu vigha naDaze. ' ema te nAvamAM beThelA phemIla nimittie kahyuM esArUe gabharAyA. nimittazAstrIne AphatamAMthI UgaravAnA ma pUchyA. kSemIla khelyA, " zAMta thAo, :hajI tamArAM ne mArAM puNya tape che, ApaNe sahu A nAvamAM beThelA A zAnta mahiSaeNnI kRpAthI kSemakuzaLa sAme pAra paheAMcI jaizuM. ATalA uhApAha vacce zrI mahAvIra prabhu nAvanA eka khUNe sayamapUrvaka beThA hatA. AsapAsa gaMgAnAM aphATa jaLa UchaLatAM hatAM. zAnta pavanamAM nAva AgaLa vadhavA mAMDI. kALA bhammara pANInI vacce nAva AvI ke tarata ja te zrIphaLanI jema UMcI-nIcI thavA lAgI. pavana jArathI phUMkAvA lAgyA, nAva bekAbU banI. halesAM mAranArA hAMphavA lAgyA, pavananA joramAM saDha phATuM-phATuM thavA lAgyA. nAvika gabharAyA, zuM karavuM te, te na vicArI zakayA. tenI AzAbharI najara zAnta mahAmuni mahAvIra para pharI, zrI mahAvIra tA-jANe kaMi ja na thatuM hAya, evA-nizciMta bhAvapUrNAMka kheDA hatA. zrI vIranI najaranuM amI kiraNa nAvikanI azrubhInI AMkhane chaLyuM, tenA aMgAMgamAM cetanAtA pavana phUMkAyA, bahAra phUMkAtA pavana sAme jhUjhavAne te utsuka thayA. halesAM teNe peAtAnA hAthamAM lIdhAM, majhadhAramAM sapaDAyela nAvane teNe dizAmAM lIdhI, bhayaMkara vamaLAnI vacce nAva sapATAbaMdha AgaLa cAlavA mAMDI. 110
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 mahAmuni zrI mahAvIra lekanA jIvamAM jIva Avyo. kSemIlanA zabdo sAcA paDayA. nAva kinAre AvatAM sarve utArUo sarva prathama zrI mahAvIrane caraNe paDayA ane pitAne prANa bacAvavA badala temane aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnya. paNa zrI mahAvIra nirahaMkArI hatA, pote A viSayamAM kaMI ja na karyuM , hoya evA bhAvapUrvaka teo hoDImAMthI nIce UtaryA ane 'IryApathikI pratikramIne* tyAMthI sIdhA rAjagRhanA mArge paLyA. rastAmAM guNAkasaMnivezamAM teo rahelA ane AgaLa vihAra karIne rAjagRha nagara pahoMcelA. manabhAva zrI mahAvIranA niSkapa hatA, vratasneha temane aDaga hata, vizva snehabhInI temanI najaramAM jIva mAtra samAna hate upasarga paLe teo bevaDA AnaMdamAM rAcatA. eka te potAne upasarga thAya che te ane bIje, upasarga karanAra mAnavI pitAne muktimArgamAM keTale badho sahAyaka nIvaDe che te vicAre ! teo jyAM jatA tyAM AtmAnAM divya kavitA gUjatAM, jyAM UbhatA tyAM prakAza vartI che | * IryApathikI eTale eka sthAnakethI bIje sthAnake jatAM AvatAM je jIvone pIDA upajAvI hoya ke prANa rahita karyA hoya tatsaMbaMdhI pApa aMge kSamApanA yAcavI te. x pratikramaNa eTale karelA pApamAMthI pAchA pharavA mATe ane pharIthI evAM pApa nahi karavAnI pratijJA levA mATe jene savAra-sAMja bane samaya je dharmakriyA kare che tene pratikramaNa kahevAya. pratikramaNa AtmAne vyAyAma che. sarva pApane te dUra kare che, navAM pApa karatAM te ApaNane vAre che ane dharmanA AtmA sAthenA ApaNe saMbaMdha dinapratidina daDha kare che. vaijJAnika temaja AdhyAtmika ubhaya daSTie pratikramaNa hitakartA pUravAra thayuM che. vaijJAnika daSTie zarIrane kasarata Ape che ane AdhyAtmika daSTie jotAM nasenasamAM samatA ne maitrInuM saMgIta jagAve che.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 vizvoddhAraka zrI mahAvIra racAtAM. ravi, yantra te tArAnA te sAcA sahAdara hatA, kAraNa ke temanI vacce temane aMtara hatuM chatAM na hatuM. vanaspatimAM zrI mahAvIra eja vanta prakAza jharaNane vahetuM jotA, je jharaNu sRSTinA aMtare tAlabaddha rIte nAcI rahyuM che. pazu-paMkhInI duniyAmAM temane sneha e ja samabhAvapUrvaka vahetA je samabhAve temaNe saMsAra tyajelA. samabhAva eTale eka najara. aMtaranA prakAza jharaNate eka najare samAM vahevA devuM. samabhAva muktinI sIDI che. sa` sukha duHkhanI sAme jhUjhatu daivIzastra che. arUpI chatAM anaMtagaNuM tenuM baLa che. `nI garamI ane candranI zitaLatAnu temAM sa MmizraNa che. samabhAve AtmA pamAya, AtmA pAmatAM paramAtmAnA snehanuM darzana thAya te Akhare paramAtmapade sthita thavAya. zrI mahAvIra rAjagRhamAM AvyA. te samaye tyAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA, zrI vIra rAjagRhanI bahAra AvelA rAjagRhanA ja upanagara nAlaMdAmAM AvyA te eka vaNakaranI vizALa zALAmAM padhAryA. tyAM varSAkALa nirgamana karavA mATe te sthaLe rahevAnI vaNakarane vAta karI ane tenI rajAthI prabhu bIjuM cAmAsu` tyAM ( nAlaMdAmAM) rahyA. eka eka mAsanA upavAsa karIne mahAna tapasvI zrI mahAvIre varSAkALa vItAvyA. zrI mahAvIra sadA nirjaLA upavAsa karatA. tapanA tApathI temanAM vividha prakAranAM zeSa rahelAM kameryAM khapI javA lAgyAM. gAzAlaka:-zrI mahAvIranA khIjA cAmAsA daramyAna geAzAlaka nAme eka brAhmaNaputra temanA sthAnamAM AvI caDhayA hatA. gAzAlakanA pitAnuM nAma gAbahula ane mAtAnu nAma subhadrA hatuM. zaravaNa sanivezamAM tene janma thayelA. gAzAlakane gauzALAmAM janma thayelA ane tethI te ' gAzAlaka' evA yukta nAmathI prakhyAta thayA. te svabhAve kapaTI ane verajheranA bharelA hatA, tene kAithI banatuM nahi.
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 113 pitA sAthe jhaghaDIne te ekale paDI gayo ane citranuM eka phalaka AlekhAvI, gAmegAmanA janene te batAvate peTa bharato te bhamavA lAgyo. eka divasa te zrI mahAvIra UbhA hatA tyAM AvI pahoMce. zrI mahAvIranI kAti ane mukhamudrA joI tene tarapha te AkarSAyo, citrakalaka tyajI te temanI sAthe-sAthe pharavA lAge. vihAra sthaLo saMbaMdhI satyaH-dIkSA laIne zrI mahAvIra jJAtakhaMDa udyAnathI uttara-pUrve kumAragrAme gayelA, tyAMthI kellAga saMniveza tarapha gayelA ne tyAMthI asthikagrAmamAM gayA ne tyAM prathama comAsuM karyuM ne tyAMthI AgaLa kanakhala AzramamAM gayA ne tyAM caMDakauzikane zAnta karIne uttaravAcAla thaIne zvetAmbI tarapha gayelA. tyAthI surabhipurane guNAka thaIne rAjagRhamAM gayelA ane tenI najIkanA nAlaMdA nAme upanagaramAM bIjuM comAsuM vItAveluM. "Aje keTalAka ItihAsakAre mAne che ke prabhu zrI mahAvIrane lapANi yakSane upasarga kAThiyAvADamAM AvelA vaDhavANa gAmamAM naDele. temaja kanakapala Azrama te Aje paNa Abu upara te nAme oLakhAtuM tIrtha che. tethI zrI vIra Abu upara paNa AvelA. paraMtu sAcAM aitihAsika pramANenA pavana sAme A mane kalpita hakIkata pUravAra thaI zake tema nathI. kAraNa ke kanakakhala Azrama e kAMI AvyuM uparanuM kanakhala tIrtha nathI. e uttara hiMdamAM ayodhyA jatA rastAmAM Azrama pUrva hiMdane eka suprasiddha Azrama hato. bhagavAna prathama cAturmAsa bAda zvetAmbI jatA hatA tyAre temanA vihAramAM e Azrama AvyA hatA. kanakhala Azrama patAmbInI pAse hatA e nimna pramANethI jANI zakAya che.* je kanakhala Azramane kanakhalatIrtha, asthikagAmane vaDhavANu vagere mAnI laIe te prabhunuM pAMcamuM comAsuM * "tarasa ca ma veviyA nAma nArI ' (Avazyaka cUrNa pUrvabhAga pR. 278 )
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 vizvoddhAraka zrI mahAvIra bhaddIyAmAM thayuM te pahelAM prabhu gujarAta, kAThiyAvADamAM padhAryA hatA ema mAnavuM te keTaluM asaMgata thaI paDe." (zrI vIravivAha mImAMsA.) zvetAmbI kezala dezamAM sAvathI pAse hatI ema cInI yAtrika hyuensAMga sAvathInuM varNana karatAM kahyuM che. havetAmbI sAvatthInI pAse hatI ema Avazyaka cUNi-rAyapaNI sUtra Adi uparathI spaSTa jaNAya che. bauddho paNa zvetAbI, sAvathI ane kapilavastunI vacce AvelI hatI ema mAne che.* rAjagRha A nagara jaina ane bauddhonuM pUjanIya tIrtha che. tyAM zrI mahAvIre ane budhe aneka cAturmAso karelAM. jarAsaMdhanA samayamAM rAjagRha magadhanI rAjadhAnI hatI e jAtanI neMdha mahAbhAratanA sabhAparvamAM maLe che. tyAM pAMca pahADa che ema jenagranthakAre temaja mahAbhAratakAre jaNAveluM che. paNa temanAM nAmomAM nIce pramANe bheda che. jena : vaibhAra, vipula, udaya, suvarNa, ratnagiri. mahAbhArata : vahAra (vaibhAra) vArAha, vRSabha, Sigiri, caka. vAyupurANa vahAra, vipula, ratnakUTa, giritraja, ratnAcala. rAjagRhanuM vartamAna nAma rAjagira che te bihArathI lagabhaga 13-14 mAile dakSiNe AveluM che. Aja rAjagRhanI bahAra uttarapUrvamAM jaina sUtramAM nAlaMdA nAmanuM sthaLa hovAnuM jaNAvyuM che. prasiddha nAlaMdA vidyApITha tyAM hatuM. Avazyaka niryukitanI avacUrNamAM lakheluM che ke pahelAM tyAM kSitipratiSThita nAme nagara hatuM. tene kSINavAstuka thayeluM jANIne jitazatru rAjAe te ThekANe canakapura sthApyuM. kALe karIne te kSINa thatAM tyAM RSabhapura sthapAyu. tyArabAda kuzAgrapura thayuM, te AkhuM baLI gayA pachI zreNikanA pitA prasenajita rAjAe tyAM rAjaguha vasAvyuM. * juo buddhacaryA pU. 611.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa pAMcamuM sAra-vihAra, trIjuM comAsuM. vividha upasargone samabhAva. cothuM comAsuM, tapazcaryA anAryabhUmimAM sahana karelA tIradu:khe. Ana-anAryanI tulanA, ahiMsAnuM baLa. Adhunika ahiMsA. karmonAM prakAra svarUpa, rahasya. zrI mahAvIre sahana karelA vividha prakAranA upasargonI pAchaLa kanu ja taMtra hatuM. vihAra-sthaLenI etihAsika dRSTie samAlocanA. vihAra -bIjuM comAsuM nAlaMdAmAM pUruM karIne zrI mahAvIre AgaLa vihAra Adaryo, pratiSThAyAnI jema gozAlaka temanI pAchaLa pAchaLa bhamavA lAge. suvarNakhala saMnivezanA mArgamAM keTalAka mANaso hAMDImAM khIra rAMdhatA hatA, temane joIne gozAlake zrI vIrane pUchyuM. A hAMDI phUTaze ke nahi?" prabhue kahyuM, "phUTaze' ne sAceja teo tyAMthI be DagalAM AgaLa vadhyA haze teTalAmAM hAMDI cIrAI gaI. cIrAvAnuM mULa kAraNa khIramAMnA ekhA pramANathI vadhAre hovAthI te phUllA ne temAM sthAna na meLavI zakyA eTale cekhAnI zaktithI hAMDI phUTI gaI. paNa A jotAM gozAlakanA manamAM judAja taraMgo jAgRta thayA. te ema mAnavA lAgyA ke thavAnuM hoya che te thAya che, Ama mAnIne teNe puruSAthavAdanI avagaNanA karI ane niyativAtamAM
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhAraka zrI mahAvIra ramavA lAgyo. suvarNakhala saMnivezathI zrI vIra brAhmaNagAma AvyA. tyAM khAsa na thatAM temaNe vihAra AgaLa laMbAbene pavananI jema nilepa rIte judA-judA gAmomAM thaIne caMpAnagarIe padhAryA. trIjuM comAsuM:-caMpAnagarIne punarUddhAra kANika vasAvI karAze hato. kaNika zreNika rAjAne putra hato. caMpAnagarImAM* zrI mahAvIre * vartamAna kALe aMgadeza ane tenI rAjadhAnI caMpAnagarInAM sthAna baMgALa prAMtamAM jyAM gaMgA nadI vahetI vaLAMka laIne dakSiNa tarapha vahevA mAMDe che tenA khUNe bhAgalapura jIlle che temAM hovAnuM batAvyuM che. jainonA tIrthakara vAsupUjya svAmInI kalyANakabhUmi tarIke, te sthAne je caMpAnAlA nAmanuM nAnuM gAmaDuM AveluM che tene lekhe che paNa A mAnyatAne koI zAstrIya AdhAra nathI, kevaLa paraMparAthI mAnyatA utarI AvelI che. tevI ja rIte bhagavAna mahAvIranA nirvANa kalyANakanI bhUmi madhyama apApA-pAvApurI vize banavA pAmyuM che. A pAvApurIne paNa baMgALa prAMtamAM AvelI hovAnI vartamAna mAnyatA che. A banne nagaronAM nAma sAcAM che paNa temanAM sthAna te nathI ja. keIne zAstrIya AdhAra nathI. A Akhoya prazna eka nibaMdhadvArA ame zAstrIya ne Agamana) temaja Itara saMzodhana pramANIta AdhAre ApIne puravAra karI ApyuM che. ( juo bhAga bIjo prakaraNa navamuM ) eTale aMgadezane vartamAnane madhya prAMta jene prAcIna samaye mahAkezala temaja cedideza kahevAmAM Avate te che ane caMpAnagarI te jabalapurathI IzAna khUNe thaDe cheTe Avela che, jyAM devAnAM priya priyadarzI (upha saMprati mahArAja ) ne rUpanAthano zilAlekha Ubhe karAya che teja sthAna che; tathA madhyama apApA nagarI avaMtinA pradezamAM jyAM vartamAna kALe bhillA-sAMcIno pradeza che ke jyAM lagabhaga 70-75 stUpo (nAnA meTA) UbhA che e sthaLe Avela hatI. eTale ke caMpA-aMga ane pAvApurI badhAM sthAnanI mAnyatA parivartana mAge che.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 117 trIjuM comAsuM karyuM. comAsAnA cAra mahinA aSADha suda caudasathI kArataka suda caudasa sudhI eka sthAne vAsa kare tenuM nAma comAsuM karyuM gaNAya. A cAra mAsa daramyAna zrI mahAvIre be mAsakSamaNuM karelAM ane kAyotsarga mudrAe dhyAnamAM rahelA. comAsAnA kALa daramyAna zrI vardhamAna svAmI hAlatAcAlatA paNa nahotA. comAsuM besatuM ke turataja teo AtmAmAM UMDe UMDe UtaravA mathatA, saMsAra sAtheno temane tamAma prakArane saMbaMdha kapAI jato merAka saMniveze Apatti -gahatyAga ryA pachI cothA varSa caMpAthI nIkaLIne zrI mahAvIra kAlAya saMniveza, pattakAlaya ane kumAra saMniveza nAme gAmamAM thaIne morAka nAme saMnivezamAM AvyA. gazAlaka temanI sAthe hato. prabhu sarva kAle prAyaH maunamAMja masta rahetA hatA, te joIne gozAlaka paNa te mujaba vartavA lAge. bannenI AkRtio nihALI tyAMnA keTavALane A banne jAsusa hevAnI zaMkA gaI. te samaye jAsusI jALa AjanA jeTalI ja vistArapUrvaka patharAyelI hatI. nAnAM rAjyane pADozI rAjyone puSkaLa bhaya raheto. koI ajANyA puruSa rAjyanI hadamAM praveze ke tarata carapuruSo tenI pAchaLa paDatA ane zaMkA jatAM temane pakaDatA paNa kharA. merAka gAmanA keTavALane paNa zrI mahAvIra ne gozAlakane pararAjyanA jAsuso gaNIne pakaDayA ne temanI pAsethI bAtamI meLavavA bannene doraDAM vaDe bAMdhI kUvAmAM utArI DUbakI khavarAvavA mAMDI. game tevA vikaTanA prasaMge paNa zrI mahAvIra maunamAM ja rahetA. teo "hA ke nA" sara paNa ! svAthI uccAra na karatA, temanI pAchaLa gozAlaka paNa maunamAM rahetAM zikhyo, paNa mArapITa AgaLa te bUma pADIne bhAgI jato. e samaye samA ane jayaMtikA nAmanI prabhu zrI pAzvanAthanA zAsananI sAdhvIo vihAra karatI te pradezamAM AvI, temaNe gAmaloko
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 vizvoThAraka zrI mahAvIra pAsethI ukta hakIkata sAMbhaLI temane zaMkA gaI ke, rakhene carama tIrthakara zrI mahAvIra deva A upasarganA bhAgI na thayA hoya teo banne tarata ja te sthaLe AvIkoTavALane zrI mahAvIranA gRhajIvananI oLakhANa karAvI. bhayathI dhrujate kaTavAla samabhAvI mahAvIrane namI paDyA. mahAvIra te apakArI ne upakArI ubhayane ekaja AMkhe ane ekaja snehe avakatA hatA. bhalA ke bUrAnA karanAra tarIke teo kadApi kaI mAnavIne javAbadAra na lekhatA, ke javAbadAra samajIne tenA tarapha krodha na darzAvatA. bhalA bUrAne sarva mama temane karmonI kavitAmAM rahele jaNAte. upasargonI saMkhyA jema vadhavA mAMDI tema zrI vIranuM aMtasteja paNa adamya banavA lAgyuM. temanA AkhA zarIramAMthI himAdrimAMthI vahetI nirmaLa gaMgAnI jema-prakAzanuM jharaNuM vahetuM sRSTimAM samAtuM dekhAvA lAgyuM. sAta hAthanA temanA zarIramAMthI anaMta zazi. dharanI zitaLatA jharavA lAgI. je temanI pAse UbhuM rahetuM, tene sukhaduHkhathI para vahetA prakAza-saMgItanA sUra saMbhaLAtA. temanI pratiSThAyA, janene caMdanavRkSanI chAyA peThe duHkhahara ane zAMtiprada lAgI. cethuM mAmuM:-marAka gAmathI prabhu AgaLa vadhyA. gozAlaka A samaye paNa temanI sAthe ja hata. duHkhanI paraMparA sAme TakIne paNa gozAlaka zrI vIrane sAtha na choDato. game te kAraNe paNa mahAvIra svAmInuM teja tene temanI pAchaLa AkarSatuM. anukrame vihAra karI zrI vardhamAna mahAmuni ASADha mAsanI zarUAtamAM puSTa caMpAnagarIe AvyA ne dIkSA kALa pachInuM cothuM comAsuM pRSTa caMpAnagarImAM karyuM. A comAsA daramyAna mAsakhamaNanI tapazcaryA karI. Aje ApaNane eka divasano upavAsa paNa bhAre paDe che anubhavelI ne sagI AMkhe joyelI upavAsa saMbaMdhI eka vAta kahuM. vi. saM. 1997 mAM ame ane eka snehIe aThThAIdharanA divase savAre vyAkhyAna namAM pUjya AcArya mahArAja sAheba pAse cauvihAra upavAsanuM
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 119 pacakhANa lIdhuM. te samaye tApa vadhAre paDato hato. varasAdane saMbhava ocho hato. bapora sudhI amane upavAsa khAsa Akaro na lAge. bapora pachI mana AkuLavyAkuLa thavA lAgyuM. bagAsAM AvavA maMDayAM. cahAnI dizAmAM saghaLI indriyo deDavA lAgI. bIjA divasanI kalpanAmAM, karelA upavAsanuM sattva kharaDAvA lAgyuM. sAMje pratikramaNamAM paNa citta sthira na rahyuM. rAta AkhI bhInAM pANunAM pitAM mUkIne pasAra karI. keTalI badhI nirbaLatA gaNAya. eka upavAsane paNa sArI rIte pAra, nahi utAravAmAM amArI ? jyAre zrI mahAvIra te eka sAthe eka be traNa-cAra-pAMcane cha-cha mAsanA upavAsa karatAM paNa sadA hasatA ja jaNAtA. upAsamAM pANI levAmAM paNa teo AtmAnI nirbaLatA * mAnatA, teo IndriyenA svAmI hatA ApaNe sevaka chIe. pAMceya Indriyo temanI temanA AtmAnA avAjane ekI sAthe mAna ApatI jyAre ApaNe te indriyanA belama payagambarI sUra mAnIne saharSa anusarIe chIe. zrI mahAvIra manavacana kAyAnA svAmI hatA, ApaNe mana-vacana ne kAyAmAM AtmAthI ye meTAM satyo joIe chIe. najara ApaNI sadA-sarvadA bahAranI zoNitabhInI havAmAM deDe che. AtmasidhumAM DUbakI mAravAnA zubha prasaMgene ApaNe AvakAra detA ja nathI. zrI vIra mANasa hatA ne ApaNe paNa chIe. je AtmA zrI vIramAM hato evo ja AtmA ApaNe che. paNa adhyavasAyanI zubhAzubha pravRttimAM ApaNe gothAM khAIe chIe. zrI vIra pote pratipaLe zukala adhyavasAyamAM ja rahetA-temanA aMtarakAzamAM sadA nirbaLatAja viharatI. melA vicAranAM pApabharyA vAdaLa temanAM urAkAze na TakI zatAM. tapanI bAbatamAM Ajane kahevAte sudharele jamAne bahu ja sAmAnya abhiprAya darzAve che. samajanArA mahAzaye ema paNa samaje che ke, tapa vaDe zarIrane zA mATe damavuM, chatAM khorAke zA mATe bhUkhyA rahevuM. svarga-mukitanI kalpanAmAM maLelAM sukhethI zA vaMcita rahevuM ?
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 viddhAraka zrI mahAvIra paNa huM namrapaNe pUchuM chuM ke, zarIranI tamArI sevA tamane kayAM zAzvata sonI lhANuM karaze? zarIra eka divasa mane ane tamane sahune choDIne javAnuM ja che. te pachI nAzavaMta zarIra vaDe amara satyanI surabhi kema na cAkhavI ? aneka janmamAM aneka prakAranA bhAge vaDe A zarIre poSAyuM haze, chatAM tevA bhege pratye tevA ja prakAranI tIvra lAlasA Aje paNa ApaNA anubhavamAM Ave che. khAudharA evA zarIrane AtmAnA AnaMdamAM kema na lagADavuM. zarIramAM baMdhAvAthI vyaktitvane lepa thAya che, te uparAMta mAnavI pote potAnA ja gulAma bane che ane zarIranI bAbatamAM jenI tenI sAthe jhaghaDI UThe che, jyAre tene AtmAne AnaMdanI leza paNa darakAra rahetI nathI. comAsuM UtayuM navI sAla beThI. ziyALAne ThaMDo pavana zarU thayela ne zrI mahAvIre vihAra zarU karyo. AtmaprakAzane khIlavavA mATe zrI mahAvIre sahelA upasargo tarapha je bhAvapUrvaka najara karIe te zarIra sAthene ApaNe sneha zAzvata tanI duniyAmAM vaLAMka le. nAnA prakAranA upasargo -vihAra karatA zrI mahAvIra mahAmuni ne gazAlaka yaMmalA bAme AvyA. te pradezanA rakSake pitAnA pradezamAM erI karI gayelA corane pakaDavA sainya laIne nIkaLelA. temaNe A bannene cAra dhArI pakaDyA. paraMtu pAchaLathI zrI mahAvIranI oLakhANa paDatAM mAna sAthe mukta kya. eka divasa mahAvIrasvAmIne zAlaka halidaduga gAmanI sImamAM dhyAnastha hatA, tyAre vaNajArAoe saLagAlA agnimAMthI jaMgalamAM dAvAnaLa zarU thaye. tenI bahuja garama javALA ethI gozAlaka camaka, zrI mahAvIranuM te tarapha dhyAna dharI te tyAMthI bhAgI gayA, paNa samatAsibdha zrI vire dhyAnanI dRDhatA na choDI. agninI gulAbI javALAo dhIme-dhIme vadhavA mAMDI, vadhatI-vadhatI te zrI vIra UbhA hatA te pradezamAM phelAvA lAgI. nAM mahAmuni na DagyA. agninA tApane
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 121 zamAvanArI Atma zAntimAM teo layalIna hatA. dAvAnaLanI javALAe temanA caraNa sudhI AvI paheAMcI te temanA banne pagane IjA paNa thai, chatAM merusamAna acala zrI mahAvIra na DagyA te naja DagyA. zrI mahAvIre cAra varSanA anubhava pachI joyuM ke pAte je pradezamAM vicaratA hatA, tyAM paricita svajane hamezAM nIkaLI AvatA. te Adara satkAra mATe taiyArI karatA; zrI vIrane agavaDa na `paDe tenI takedArI rAkhatA. zrI vIranI kIrti paNa sthaLe sthaLe upasamAM sahavAne lIdhe prasaratI jatI hatI. eTale paricita pradeza cheDIne temaNe anAya ane aparicita pradezamAM vicaraNa karavAnuM nakkI karyuM; temaja avadhijJAnane upayoge temane jaNAyu ke, hajI ghaNA karmInI nirjarA karavAnI bAkI che, te ka sahAya vinA mArAthI tarata khapAvAya tema nathI, kAraNa ke sainikA sivAya zatrune moTA samuha jItI zakAtA nathI. A Aya pradezamAM vihAra karavAthI tevI sahAya maLavI muzkela che. eTale temaNe anAya pradezomAM * javAnA ukata vicAramAM dRDha karyAM. * prAcIna kALamAM bhAratavamAM jaina dRSTie sADApacIsa Aya deza hatA. deza=magadha ( rAjadhAnI rAjagRha ), aMga ( caMpApurI ), vaga ( tAmralipti ); kaliMga ( kAMcanapura ); kAzI (vANuArasI ), kAsala ( sAMketapura ), kuru ( gajapura ), kuzAva` ( saurIpura ); pAMcAla ( kAMpilapura ). jaMgala ( ahicchatrA ), saurASTra ( dvArAmatI ), videha (mithilA), vatsa ( kausakhI ), zAMDiya (na Mdipura, malaya (bhadIlapura ), matsya ( vairATanagarI ) vaNu deza (ucchApurI), dazANa (smRtikAvatI), cedI ( zaktimati ), siMdhu-sauvIra ( vittabhayapatana nagara ), sUrasena ( mathurA ), bhaMga ( pAvApUrI ), mAsa ( purivartI nagarI ) kuNAla ( zrAvastI . lATa ( kATiva ); ane ardho Adeza kaMIka ( zvetAmbI nagarI. )
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vizvAzvAraka zrI mahAvIra zrI mahAvIre paricita pradezamAM zAM zAM kaSTo sahyAM te A cAra varSA kevI rIte pasAra karyAM, tenuM ' AcArAMgasUtra ! mAM zrI mahAvIranA ziSya sudharmAsvAmIe diladrAvaka varNana ApyuM che. " zrI mahAvIre udyamavata thai sa MsAranAM duHkha samajI pratrajyA lIdhI ane te ja divase hemaMtaRtunI kaDakaDatI ThaMDImAM te bahAra cAlI nIkaLyA. te kaDakaDatI ThaMDImAM vastrathI zarIra na DhAMkavAnA temanA dRDha saMkalpa hatA. araNyamAM viharatA bhagavAnane-temanA dIkSAbhiSeka vakhate temane siMcavAmAM AvelA gadhAdikane kAraNe AkarSAyalAM-nAnAM moTAM aneka ja tuee cAra mahinA sudhI ghaNA ja trAsa Apyo, ane emanAM lAhImAMsa cUsyAM. vastra vinAnA hAvAthI TADha-tApanA tItra spardhA, uparAMta tRNanA spUrNAM tathA DAMsa maccharanA kAramA sparza bhagavAne samapaNe sahyA. kroi vakhate bhagavAnajina jhUpaDAmAM, jhU'paDIomAM paraSAmAM ke hATAmAM sthiratA karatA, te kAI vakhata luhAranI kADhamAM ke dha sanI gajI 5 se rahetA. kAi vakhate upanagaramAM, nagaramAM ke udyAnamAM rahetA, tA kAi vakhata samazAnamAM avAvarU gharamAM ke vRkSa nIce nivAsa karatA. te raheThANAmAM bhagavAnane aneka prakAranAM bhayaMkara saMkaTA paDatAM. te-te sthaLAmAM rahenArAM jIvaDAM ke pakSI temane upadrava karatAM. halakA mANasA paNa bhagavAnane dhaNA trAsa ApatA. kAI gAmanA rakhavALA hAthamAM hathiyAra laine prabhune kanaDatA, kAivAra viSayavRttithI strI ke puruSA bhagavAnane herAna karatA. A sivAyanA-zaka, yavana, kirAta, zabara, khara, siMhala, pArasa, krauMca, puliMda, gaMdhAra, rAma, DhAMkaNa, pallava Nu vagere anAya` dezeA hatA, te dezanA lokAne mleccha paNa kahevAmAM Ave che. A viSe tattvA bhASya ane panavaNA sUtramAM vigatathI lakhela che.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 12 3 mahAmuni zrI mahAvIra . zizira RtumAM ThaMDo pavana jerathI phUMkAte hoya, leke tharathara dhrujatA hoya, tApasa lAkaDA saLagAvI DhADane uDADavA mathI rahyA hoya tyAre saMyamI zrI mahAvIra vastra vagara khullAM sthAnamAM dhyAnastha thatA, anAryabhUmimAM -vaNajArAoe pragaTAvelA agnimAMthI pragaTelA dAvAnaLane upasarga sahIne zrI mahAvIra tyAMthI zrAvastI nagarImAM gayA. tyAMthI naMgalA gAmamAM thaIne Ava7 gAme gayA. tyAMthI AgaLa rAyasaMnivezamAM thaIne kalaMbukA saMnivezamAM gayA vihArakrama jotAM zrI mahAvIranA ugra vihAra AjanA game tevA ugra vihArane caDhe tema che. koI paNa gRhastha pratye leza paNa mUrchA na hovAnA mukhya kAraNa sara zrI mahAvIra ugra vihArI kahevAyA che. teozrI je gAma ke parAmAM jatA ane tyAM rAta paDatI te te ja sthaLe dhyAnArUDha thatA ane divasa daramyAna karmo khapAvavA AgaLa ne AgaLa vihAra cAlu rAkhatA. vihAra samaye temanuM samagra dhyAna paga tarapha nahi, paraMtu AtmAnA adhyavasAyane savizeSa ujaLA banAvavA tarapha rahetuM. kalaMbukA saMniveza vaTAvIne zrI vIra jhaDapabhera anAryabhUmi tarapha vaLyA. lADha pradezamAM temane aparaMpAra muzkelIo paDI che. tyAM temane taddana halakI jAtanAM zayyA ane AhArane upayoga karavo paData. tyAMnA leke temane bahu satAvatA. bhejana lUkhuM sUkuM maLatuM ne kUtarAMo karatAM, keTalAka te kUtarAone chucchakArIne karaDAvatA. vajabhUminA leke bahu ja kaThera-vaja jevA ja hatA. tyAM kUtarAM karaDI na jAya te mATe sAdhuo hAthamAM lAkaDI ke nALa laIne pharatA. keTalIka vAra kUtarAMo zrI mahAvIrane page bAjhI paDatA ane temanA mAMsanI pezIo kheMcI kADhatAM. chatAM evA durgama lADha dezamAM hiMsAne tyAga karI, zarIranI mamatA choDI, bhagavAna mahAvIre AvI paDatAM saMkaTane samabhAve kyAM ane saMgrAmane mokhare hAlatA vijayavaMta gajarAjanI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 vizvoddhAraka zrI mahAvIra jema e duHkhe upara jaya meLavyo. koIvAra jaMgalamAM dUra sudhI cAlatAM chatAM gAma ja na AvatuM ane kaI jagAe gAmane pAdare pahoMcatAM gAmanA loko sAme AvI temane mAratA ane hAMkI kADhatA. kaIvAra teo zrI mahAvIrane lAkaDIthI, muDIthI, aNIdAra zastrothI pattharathI ke hADakAMnA TUkaDAthI mAratA. koIvAra teo zrI vIranA zarIrapara besI temanuM mAMsa kApI letA, koIvAra temanA upara dhULa varasAvavAmAM AvatI. koIvAra temane UMcethI--nIce paTakavAmAM AvatA, te koivAra Asana uparathI gabaDAvI nAkhavAmAM AvatA. paNa zrI vAre dehanuM mamatva cheDI daI A saghaLAM duHkho sahyAM ne duHkhothI pAchA na hatAM te badhAMne sahI vihAra cAlu rAkhyA. anAyabhUminA lAke zrI mahAvIrane khUba satAvatA hatA tenuM mULa kAraNa teonI kaThoratA hovA uparAMta temaNe zrI vIra jevA mAnavAne temanA pradezamAM te rote viharatA keI vakhate joyelA nahi hovAthI, teo vahema ane zaMkAnA Azraye temane satAmaNI upajAvatA hatA. zrI vIramAM teja hatuM, zAnti hatI, saMyama ho, prema hatuM, samatA hatI. eTale teo zatru mitra ubhaya pratye samabhAvi ja rahetA. paNa anAryabhUmimAM je gAmamAM teo ekathI bIje divasa TheratA ke tyAnAM vaja-kAThAM haiyAMnAM mANaso paNa phUla-kuNA vicAranA banI jatA ne zrI vIrane caraNe namatA AvatA. banatAM sudhI to zrI mahAvIra vinA kAraNe keI sthaLe ekathI be divasa bhatA ja nahi, kAraNa ke vadhAre rokAIne te gAmanA lekemAM pitAnA vyApaka snehane kendrita karI devAnuM temanA Adarzane baMdha besatuM nhotuM ja AvatuM. eTale eka gAmamAM eka divasa rahIne tyAMthI je sukha-du:kha maLatuM tenA malavizodhaka auSadha tarIke upayoga karI laI, teo zrI AgaLa vihAra cAlu karatA. vihAramAM sudhA-tRSA ke mAMdagI paNa eka bAjue lapAIne besI jatI. temanA AtmaprakAza samIpe saMsArIjane saMtApatA. rega-zekanija TakI zaktA. udayAcaLe pragaTatA bAla-divA
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 125 karanAM tejavaNIM kiraNe sAme jayama dhummasanA goTA nathI TakI zakatA, tyama zrI vIranA aDaga AtmabaLa sAme dhUmmasa jevA sAMsArika pralobhane paga naja TekavI zakatAM. AryabhUmi tarapha -anAryabhUmimAM saLaMga cha mAsa vItAvI zrI mahAvIra AryabhUmi tarapha vihAra karavA pravRtta thayA. anAryadezanI sarahada para AvelA pUrNakalaza nAmanA gAmanI najIka jatAM temane be ce ne bheTe thayo. core anAryabhUmimAM corI karavA jatA hatA. teo zrI vIrane joIne aTakyA ane mArgamAM apazukana karyAnA nhAnA nIce temAMnA eka gere myAnamAMthI taravAra kheMcI kADhI. tIkhI tagatagatI taravAra laIne te zrI mahAvIra tarapha deDayo. taravAra ugAmI, paNa hAtha na cAlyo. havAmAM ja teno hAtha sthira thaI gayo. teNe sAme joyuM te teja varasatI vAdaLI che AkAramAM samatAsAgara mahAmuni najare paDyA. te temane page paDayo ane tyAMthI ghera gaye. anAryabhUminI sarahada oLaMgIne zrI mahAvIra prabhu AryabhUmimAM dAkhala thayA ane vihAra AgaLa laMbAvyo. Ave ane anArya-tattvArthabhASyamAM Arya ane sveccha ema be manunA bheda batAvavAmAM AvyA che. temAM AryonA cha bheda che. (1) kSetraArya-karmabhUmimAM janmelA. (ra) jAtiArya-ikvAku, videha, hari, aMbakhta,jJAta, kapha, baMbunAla, ugra, bhaga, rAjanya vagere. (3) kulaArya-vizuddha vaMzamAM janmelA; pAvaNa sUtramAM rAjanya, bhega, ugra, ikvAku, jJAta ane kauravya e chane kulaArya gaNyA che. (4) kama Arya-yajana yojana, adhyana-adhyApana, prayAga, kRSi, lipi, vANijya pajavaNuM sUtramAM kApaDiyA, sUtara vecanArA, kapAsa vecanArA, suttavAliya, bhaMDayAliya, kuMbhAra, pAlakhI menA vagere upADanArA e karmaA jaNAvyA che. (5) zilpaArya-vaNakara, hajAma, tRNanArA, devaTa (mazake banAvanArA) vagere lake; jemanI
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 vizvAhAraka zrI mahAvIra AjIvikA ochA pApavALI ane aniMdya hoya. (6) bhASA AryAMnA vyavahAramAM cAlatI bhASA kheAlanArA, brAhmI vagere lipi jANanArane bhASA A gaNelA che. zaka, yavana, kirAta, siMhala, rAma, puliM, gaMdhAra vagere dezanA lAkAte anAya ke mleccha kahevAmAM Ave che. Aya-anAya nA upayoga sthAna paratve nathI paNa saMskRti paratve che; ane saskRti sadhA ekadhArI nathI ja rahetI. jethI je prajA ke deza eka vakhate A mAM lekhAyA che te prajA ke deza khIjI vakhate vaLI zAstrakAre anAya` paNa lekhavyA che. jyAre mleccha zabda te jAti paratve vaparAtA zabda che ane te Ajanma ekaja rahe. eTale ( vizeSapaNe te prajA mATe vaparAya ) jene eka vakhata mleccha kahA te hamezAM mleccha tarIke ja oLakhAtA rahe che. anAya eTale AtmadhathI ajJAna. Aya eTale AtmAmAM acUka rIte mAnanArA. AryAM zarIranA bhAge AtmAne bacAve, anA` AtmadhanA bhAge saMsAramAM meAjazeokhathI rahevAnu pasaMda kare. - pAMcamu` cAmAsu :--vihAra karatA karatA zrI mahAvIra malayadezanI rAjadhAnInA nagara bhaddIlapuramAM AvyA. ASADha mAsa cAlatA hatA. varasAda jhamara jharamara varasatA hatA. AsapAsanI sUkI jamIna hariyALI jaNAvA lAgI hatI. taLAvamAM deDakAMnI kUdAkRda jaNAtI hatI. vanaspatiraMgI dharA ramaNIya lAgatI hatI. vanaspatimAM jIvajaM tunI utpatti vizeSe karIne thAya che . eTale vanarapati sAthenA saMbaMdhamAM kSAtrakAra mahAtmAe ApaNane sayamapUrvaka vartavAnu batAvyuM che. pAMcamuM cAmAsuM zrI vIre bhaddIlapuramAM karyuM. ceAmasI tapa AdarIne ekAMtamAM teo kAyAtsage rahelA. cemAsAnA cAra mAsa daramyAna zrI vIra kevaLa havA upara rahelA. temAM havA mATe paNa pramANasaraja upayAgamAM rahetA. mUlya vinAnI vastu maLe te ApaNe tenA managamatA upayAga karIe chIe, paNa zrI vIrane mana sadhaLu
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 127 arthamaya ne sAthosAtha arthahIna hatuM. sa hanI daSTie arthamaya muktivihArInI najare arthahIna. vihAra-cAturmAsa pUrNa thayA pachI kAtsarga pALI, pAraNuM karI, vividha prakAranI tapazcaryA karatA, upadrave sahana karatA prabhu 5vANa ane ratnamAM, araNyamAM ane nagaramAM, taDakAmAM ane chAyAmAM, animAM ane jaLamAM, upasarga karanAra ane sevAbhakti karanAramAM nirvizeSa samadaSTi rAkhatA, vihAra karatA anukrame yalIsamAgama, jaMbusaMDa, taMbAyasaMniveza, ne kupikAgAma thaIne vaizAlImAM AvyA. vaizAlImAM ceTaka nAmane licchavIone mukhya rAjA hatA. upasargo-vazAlImAM eka luhAranI kendramAM prabhu sthira thayA. A luhAra keTalAka vakhatathI regI hAI svAthya meLavavA bahAra gaye hatA, te lAMbe gALe nirogI thaI pAchA AvatAM teNe kaDhamAM sAdhune jayA. zramaNanA darzanane apazukana mAnI luhAra hAthamAM leDhAne ghaNa pakaDI zrI mahAvIrane mAravA doDe mahApratApI mahAvIranI sukhakAti AgaLa te jhaMkhavAI gayo, ghaNa tenA hAthamAMthI sarakI gayo. ahiMsA AgaLa hiMsAnuM baLa keTalo samaya TakI zake che, te ukta banAvathI spaSTa samajAya tevuM che. zrI mahAvIra dhArata te eka ja muSTiprahAre luhArane dhULa cATate karI zakata, paNa temane hiMsaka sAme hiMsaka banavuM gamatuM hatuM. game tevA mahAna upasargane prasaMge temaNe ahiMsAne ja Azraya lIdhe che. zrI mahAvIranI ahiMsA ghaNuM ja ucca prakAranI hatI. temanuM jIvanamAM vahetuM ahiMsAnuM jharaNuM, zatru banIne AvanArA game tevA mAnavIne mitra banAvIne pAcho mokalatuM. zArIrika ahiMsA jeTalI ja divya prabhunI mAnasika ahiMsA hatI. manamAM temanA pratipaLe ekaja sUra jAgate, "prANImAtrane nirbhaya kare!" Dagale-pagale jIvamAtranI banatI saMbhALa rAkhatA. AjanA vaijJAnika yugamAM sAcI ahiMsAno suvarNa bhAnu tyAre ja jhaLahaLI zakaze, jyAre bhAratanuM AgaNe yonA dhUmADAthI svaccha
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra banaze. ahiMsAnA sAmrAjyamAM jIvanArane yAtrika sAdhananI zI jarUra paDatI haze te eka vicAraNIya prazna che. jenI pAse ahiMsAnuM vaja che tene bombagoLAne aNubombathI DaravAnI zI jarUra che ! bha ratavarSamAM Aje ahiMsAnA nAma para aneka prakAranA svAthI dAvapeca ramAI rahyA che. je sAcA se ahiMsaka svarAjyanA medAnamAM utare te bhAratanuM saubhAgya pharI pAchuM tarata ja ghera Ave. paraMtu daMbha ane svArthanA paDadA pAchaLa ramAtA khelAMnI sakriya yojanAnuM baLa ApaNI sAMskRtika AbAdIne AgaLa vadhavA de tema cheja nahi. vaizAlIthI vihAra karIne zrI mahAvIra zAlizIrSa nAmanA gAme padhAryA ane tyAM udAnamAM pratimA dharIne rahyA. udAnamAM kaTapUtanA nAme eka vANavyaMtarI devI vasatI hatI. mAgha mAsa cAlatA hatA. TADha jAmI hatI. bema nirmaLa hatuM. sUryakiraNanI chAyAmAM paMkhIo ramatAM hatAM. divasa namatA jesara pavana chUTayo, jANe baraphanA pANInI manamehaka surabhi ! AchI ajavALI rAta AvI, jethane candramAM nIlagagane caDha, gaNyAgAMThayA tArAne sneha AMkhamAM amI AMjato. zrI mahAvIra eka jhADa nIce UbhA hatA. khulluM temanuM zarIra, ughADA paga, animeSa nayane, zAnta manebhAva zuM maMjula hRdaya saMgIta, teja varSanuM lalATa. zrI vIrane jotAM kaTapUtanA bareSe bharAI, tene pUrvabhava yAda Avyo. tripuSTa vAsudevanA bhavamAM te temanI (zrI vIranI) batrIsa hajAra rANIomAMnI vijayavaMtI nAme rANI hatI. te samaye tripRSNa vAsudeva zrI vIre tenA tarapha khAsa sneha nahi darzAvyuM hoya, tethI teno badalo levAnI tenI IcchA thaI. prabhunI pAse AvI teNIe tApasInuM rUpa vikavyuM. mAthe jarA dhAraNa karI, valkalanAM vastra paheryA ne hima jevA zitala jaLamAM pitAnuM zarIra baLI prabhunI upara rahI, pavana vistArIne sIsoLIAMnI jema zarIrane kampAvavA lAgI. tenA zarIra parathI paDatAM zitala jalabinduo zrI vIranA khullA zarIra para TapakyAM lAgyAM. thoDIvAramAM
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra , 129 prabhunuM AkhuM zarIra himazinA jaLa vaDe bhIMjAI gayuM. mAha mahinAnI zitaLa ajavALI rAta prabhu zrI vire A prakAranA upasargane samabhAve sahana karavAmAM vyatIta karI. rAtrinA chellA prahare dhyAnastha zrI mahAvIrane "lekAvadhi" nAmanuM utkRSTa avadhijJAna utpanna thayuM. sAmAnya avadhijJAna ane lekAvadhijJAnamAM tAratamyatA e rahelI che ke, sAmAnya avadhijJAna maryAdita che te AveluM pAchuM jAya che. jyAre lekAvadhijJAna utpanna thayA pachI pAchuM jatuM nathI ane samasta lakamAM rUpI rahelA-dravyone jaNAva rUM che. upasarga karatAM vyaMtarI Akhare thAkI. AtmAnA ajaba hairya AgaLa tene sAmAnya prakArane reSa DUbI gayo. teNe prabhunI kSamApanA vAcI ne bhaktibhAvapUrvaka pUjA karI. AtmAnA amApa baLa samIpe A AkhI duniyAnuM baLa paNa a5 mAtra che kAraNa ke AtmabaLanI jhAMkhI vizvanA anaMta AtmAonA snehamAMthI thAya che ane jyAre AtmA chavamAtramAM hasate, ramata jaNAya che. te pachI AtmAnuM sAmarthya pragaTe che ane sarvavyApaka satyomAM te eka kAra thAya che ke Akhare te sarvamaya bane che. sarvamaya banelA ekane anekamaya kahevAya. jyAre anekamayamAM IzvaranuM darzana samAyeluM che ane IzvaramAM ramatA sarvamayane izvaranI icchA vinA ko pAmara jIva DagAvI paNa zake? AtmaprakAzane pAmavA mATe aMdarane bahAranA bhAvomAM ekatA khIlavavI jarUrI che. prANImAtramAM potAne ane pitAmAM prANImAtrane hasatA dekhavAnI tAkAta keLavavI paDe. zrI mahAvIra sarva pratye samabhAvI hatA. kAraNa ke samabhAva AtmAnA prakrAzanI surabhi che. kahe te surabhine kaNa avagaNuM zake ? *"I am I. The whole weight of the universe can not crush out this individuality of mine." . - Rabindranath Tagore
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 vizvoddhAraka zrI mahAvIra chaThuM comAsuM -zAlizirSathI vihAra karIne zrI vIra aMgadezanA pATanagara bhadrikApuramAM AvyA. varSAkALa najIka AvaDe hovAthI temaNe cha mAsuM tyAM ja rahevAnuM nakkI karyuM. mAsA daramyAna vividha prakAranA abhigraho dhArIne prabhu kAryotsarga paNe rahyA hatA. pravajyA aMgIkAra karyAne zrI vIrane cha varSa vItI gayA. kSatriya kuDapura ne tenA ceka-cauTA-bhUtakALanI bhavyatA samAna temanA aMtaramAM tejarUpe rahyA. bhAI-bhAbhIne sneha vyApaka vizva snehanA sAgarasamAna temanA aMtaramAM samAI gaye. kSatriyakumAra tarIkenuM temanuM svarUpa muktivalabhane chAjatuM banI gayuM. temanuM zarIra tapanA tApamAM gaLI gayuM, te AtmAnA prakAza vaDe te purAvA lAgyuM. aMtaramAM jyAre anya vicAra-taraMge jAgatA baMdha thAya che, tyAre te sthaLe AtmAnAM amRta kaNe patharAtAM jAya che. temane najare jonAra pratyeka mAnava-prANIne ema lAgatuM ke, " kyA duHkhe A rAjakumAra rAjabhavananAM svargIya sukhono tyAga karyo haze ?" alabatta rAjabhavananAM sukha svargIya gaNAya, chatAM te zAzvata te na ja gaNAya, te pachI zAzvata AtmaprakAzane azAzvata sukhanA banAvaTI prakAzamAM kaI rIte mugdha karI zakAya ? AtmAnI jhaMkhanA jUdI ja hoya che, chatAM te ApaNane na jaNAtI hovAnuM khAsa kAraNa ApaNI IndriyalelupatA che. zrI vIra mahAvIra hatA, AtmAnI vIratAne paraco batAvavA te medAne paDayA hatA, UchaLatA ghoDA pUranI mAphaka teo kacamAM AgaLa dhapI rahyA hatA. temanA vihAra-mArgamAM naDatara karatA tamAma prakAranA upa pANImAM ghAsanI mAphaka kheMca cha jatA. jemAM teo vihAramAM AgaLa vadhavA lAgyA, tema temanA AtmA uparane karmone beje ocho thavA lAge. kemake samasta karmone kSaya thayA pachI ja "mukta" banI zakAya che. * ' kRtsnakarmakSayAnmokSo janmamRtyvAdivarjitaH sarvabAdhAvinirmukta, ekAnta sukhasamataH /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 131 karma - lakhANamAM vAraMvAra AvatA karma zabdanuM mahAgya jena-. darzana temaja AlamanAM anyadarzanee nijanijanI zreSThatA mujaba svIkArya lekhyuM che. karma zabdanuM UMDANa agAdha che, tene sparzavA banato prayAsa thAya che. jIva" ke "AtmA'e jJAnamaya arUpI padArtha che. tene vaLagI rahela sUkSma malAvaraNa tene karma kahevAmAM Ave che. karma e jaDa padArtha che-paulika che. kamanAM paramANuone karmanAM daLa ke daLiyAM kahevAmAM Ave che. AtmA upara rahelI rAga-dveSarUpI cIkAzanA kAraNe A karmane paramANuo AtmAne vaLage che. A maLAvaraNa-karma jIvane anAdi kALathI vaLagela che. temAMthI koI chUTAM paDe che, keI navAM vaLage che ema kriyA thayA kare che. AvI rIte lAgatAM karmonA jaina zAstrakAroe mukhya be bheda batAvyA che. (1) vAtikarma ane (2) aghAtikarma je karmo AtmAnA mukhya svAbhAvika guNone nAza kare te ghAtakarma che ane kamanAM paramANuo AtmAnA mukhya guNene nukasAna pahoMcADatA nathI te aghAtikarmo che. A ghAti ane aghAti bannene cAra-cAra bhedo che. (1) jJAnAvaraNIya-jene AMkha upara bAMdhelA pATAnI upamA ApavAmAM AvI che. arthAta AMkhe pATA bAMdhele mANasa jema koI padArtha joI zakatA nathI, tevI rIte jene "jJAnAvaraNIya' karmarUpI paDade AtmAnI upara AcchAdita thayela che, tenuM jJAna DhaMkAyeluM rahe che. (2) dazanAvaraNIya-eTale darzanazaktine AvaranArUM. Ane daravAnanI upamA ApavAmAM AvI che. rAjAnI mulAkAta karAvavAmAM jema daravAna vidhabhUta thAya che, tema A karma vastutvane jovAmAM bAdhaka thAya che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra (3) mAhanIya--A ka` maMdirA samAna che. madirAthI bebhAna thayelA mANasa yuddA taddA bake che, tema mehathI masta banela mANasa ka vyAka vyane samajI zakatA nathI. 132 (4) atarAya--A rAjAnA bha'DArI jevuM che. rAjAnI icchA dAna karavAnI hAya, paNa bhaMDArI bahAnAM kADhI dAna na devA de, tema A ka zubhakAryomAM vighnabhUta thAya che. (5) vedanIya--manuSya sukha-duHkhatA je anubhava kare che, te A karmAMnA pariNAme; sukha e zAtAvedanIya kanuM pariNAma che ane duHkha e azAtAvedanIya kanuM. (6) AyuSyaka--jIvanane TakAvI rAkhanArUM kama e AyuSya ka' che. deva, manuSya, tiryaMca ane nArakanuM AyuSya prApta thavuM' e A karmInuM phaLa che. (7) nAmaka --sArI gati, sArUM zarIra, pUrNa RRndriyA vigere prApta thAya che, e zubha nAmaka nA kAraNe ane kharAba gati, kharAba zarIra ane indriyAnI hInatA vagere; e azubha nAmakarmanA kAraNe. (8) gAtraka ---uccAtra, nIcAtranI prApti thAya che te A karmInA kAraNe, zubhakarmAMthI ucca gAtra ane azubha karmathI nIca gAtra prApta thAya che. ' ukata Apha karmonA anekAneka bhedAnabheda che. enuM vana karmIgraMtha, kammapayaDI, Adi graMthAmAM ghaNA ja vistArathI karavAmAM AvyuM che. uparanAM karmonuM bArIka rIte avalAkana karanAra sahaja joi zakaze 6-jagatamAM je nAnA prakAranI vicitratA dekhAya che, e A karmone ja prabhAve che. eka sukhI eka du:khI, eka rAjA eka rka, eka kANe eka apaga, eka meTaramAM bese, eka pAchaLa doDe, eka mahelamAM rahe
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 mahAmuni zrI mahAvIra ekane rahevAnI jhUMpaDI ye na maLe, eka jJAnI tarIke oLakhAya bIje mahA mUkha gaNAya. A badhuM jagatanuM vaicitrya hevAnuM kaMI kAraNa hevuM joIe, ane te kAraNa bIjuM kaI nahiM, paraMtu sau saue karelAM karmonuM phaLa ja che. zrI mahAvIrane je je prakAranA upasargo sahavA paDatA ApaNe vAMcIe chIe, temAM temanAM karelAM pUrvabhavanAM zubhAzubha karmo sivAya bIjuM karyuM kAraNa dRSTigocara thAya ema che ? karma cAra prakAre phaLa Ape che. (1) A janma kareluM A janmamAM ja bhegavavuM (udayamAM) paDe che. jemake siddha, sAdhu agara rAjA pramukhane kareluM dAna A bhavamAM ja phaLe che. (2) A janmamAM kareluM AvatA janmamAM phaLe che jemake-satInuM satItva. zUrAnuM zaurya, munione tapa-saMyama, athavA abhakSyanuM bhakSaNa apeyanuM pAna ItyAdi. 3) para-janmamAM kareluM A janmamAM phaLa Ape che. jemakeeka putra janme che duHkhI ane kuTuMbane paNa duHkhI kare che. eka putra janme che sukhI ane kuTuMbane paNa sukhI kare che. (4) para janmamAM karelAM para-janmamAM ja phaLe che. evA ghaNAM karyo che ke je devagati ke narakagati prAyogya hoya tethI manuSyagatimAM phaLatAM nathI. bhUtabhavamAM upArjana karelAM tevAM karma vartamAna bhavane cheDI anAgata bhavamAM ja karmo jaDa hovA chatAM, tenI zakti kaMI kama nathI, te AtmAne pitAnA tarapha kheMce che paMcendriyanI tatparAyaNatAmAMthI uddabhavatA gulAbI dhUmmasanA dekhAtA AnaMdaraMgI citre pavitra zaktio na karavAnuM karIne apamAge gamana karI jAya che. zrI mahAvIre pUrvanA eka bhavamAM sAdhu jIvanamAM gAyane AkAzamAM uchALavAne prasaMga AvA ja prakAra che. tapasvI sAdhune krodha Upaje e sAgaramAM jhALa jevI ghaTanA che.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 vizvoddhAraka zrI mahAvIra dhAre ke ApaNe eka vRkSa nIce UbhA chIe, vRkSa para pipaTa kalela kare che. melI bhAvanA vaDe ApaNe temAnA ekAdane jhADa parathI nIce pADIe-hiMsA karIe. have hisA e prakAzanuM lakSaNa nathI, jyAre te eka zanA lakSaNa bahAranI vastu banI eTale samajavuM ke, tethI te A paNa Atma-vikAsamAM avarodha Ubho karaze, ane te eka divasa himAna-AghAtanA pratyAdhAta rUpe ApaNane satAve ja. AghAta ane pratyAghAtamAM to pratyeka mAnavI samaje che ja. tyAre keI ema prazna kare ke, karma karyA vagara chavAya zI rIte ? jIvananI pratyeka kriyA pratyeka karma rUpe AkAra pAme tyAre zuM karavuM ? vAta sAcI che. jIvavA mATe zarIrane bahAranI sAthe vividha prakArano saMbaMdha TakAvI rAkhavo paDe. kharI vastu e ke jIvavA mATe ApaNe jIvananA satyane be vibhAgamAM vaheMcavuM na joIe. ApaNe aMdara ane bahAra, satyamAM ja jIvavuM joIe. je-je karma karIe te te karma phakata zarIra-mATe karavAM paDe che mATe ja karIe che evA bhAvapUrvaka te karavAM joIe karmamAM rasa na dharAvo joIe, ke jethI te ApaNI zaktine kendrita karI jAya. zarIranAM karmo jema-jema AtmAnA AnaMda vaDe lepAtAM jaze, tema tema khyAla Avaze ke zarIra karatAM moTA AtmA che ane tenA dharmomAM zarIranAM saghaLAM karmo ekAkAra banaze. zrI mahAvIra svAmI pote paNa cAlavAnI, UThavAnI, besavAnI, azananI, zayananI, pAnanI dareka kriyAo karatA hatA. paNa te kaI rIte? te pratyeka kriyAmAM AtmAnA prakAzanuM darzana karIne. pratyeka karmane vizvanA vyApaka snehanA jharaNAmAM bhIMjAvA , dehabhAva tyAgIne, AtmAnA prakAzane balAvavA je niSkAma rIte thAya te zubha azubha karmathI ye ucca AtmAnaMdanI Urmi gaNAya. te Urmi AtmAnI muktipaMthanuM ghAtaka bane. zrImad bhagavaddagItAmAM phaLamAM Asakta thayA vinA niraMtara kartavya karma karavAnuM kahyuM che. kemake Asaktirahita thaIne karma karanAra, purUSa mokSane pAme che
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 135 karyuM, tenA prakAra ane tenA rahasya uparathI eTalA khyAla jarUra badhAya ke, zarIrane sa`sva na mAnatAM tethI utkRSTa ane avinAzI AtmAne anulakSIne jo kaIM karAyA te avazya muktimArgamAM lAbhakartA nIvaDe, je rIte bhagavAna zrI mahAvIr zarIra karatAM AtmAne moTA samajIne AtmAnA prakAza kAje sukha-du:khathI para banatA jatA hatA, banyA hatA, te rIte ApaNe temanA ja dAkhalA banatI hade levA joie. 4 sAtam cAmAsu"--zrI vIre chaThThuM comAsu` bhadrikAMnagarImAM pUrUM karyuM' ne cAmAsuM utaye tyAMthI vihAra zarU karyAM. ATha mahinA sudhI upasa vinA zrI mahAvIra magadhadezanA pradezAmAM vicaryA. varSAkALa AvyeA eTale mAse|pavAsanA abhigrahathI AlalikA nAmanI nagarIe cAturmAsAthe padhAryAM ane sAtamuM cAmAsuM tyAM ja karyuM. vihAra sthaLa:--khInuM cAmAsuM nAlaMdAmAM karyuM, ne tyAMthI AgaLa suva`khala ane brAhmaNagAmamAM thaine ca'pAnagarIe trIjo varSAvAsa rahyA. kAlAya saMniveza, pattakAlaya, kumArasa'niveza, erAkasanivezamAM thaine cAlu' cAmAsuM pRSTha caMpAnagarImAM rahyA hatA. pAMcamuM comAsuM-kayaMgalA, zrAvastI, harlidurgA, na'galAgAma, Ava`gAma ne kalabukAsa niveze anA pradezAmAM thaIne bhaddIlanagarImAM gAjyuM hatuM. kathalIsamAgama, jakhusaDa, hAMkhAyasaniveza, kUpikAgAma, vaizAlI, grAmAka sa Mniveza ane zAliziSa Adi sthaLA vaTAvIne bhadrikApUrImAM chaThThuM comAsu kayuM hatuM. te pachI magadhanA madhya pradezamAM viharatA sAtame cAmAse Ala`likA nagaramAM AvyA hatA. ' nAlaMdA te rAjagRhanuM upanagara. suvarNa`khala ane brAhmaNagAma tenI uttare AvyAM che. tyAMthI caMpA gayelA. caMpA aMgadezanI rAjadhAnI. pitAnA mRtyunA zAkathI rAjagRhamAM na gamavAthI kANika
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 vizrI dvArakA zrI mahAvIra rAjAe caMpAnA eka suMdara jhADavAnA sthaLe navI rAjadhAnI tarIke tene vasAvelI. jUnA jaina yAtrIo lakhe che ke caMpAthI paTaNI pUrvamAM 100 keza dUra AvelI che. tenI dakSiNe lagabhaga 16 keza upara maMdira giri nAme eka jaina tIrtha che, je atyAre maMdArahila nAme sTezananI pAse AveluM che. caMpAnuM vartamAna nAma caMpAnAlA che ane te bhAgalapurathI traNa mAIla dUra AveluM che. rAjagRhanA upanagara nAla dAthI caMpA jatAM pRSThacaMpA vacamAM paDatI hatI; zrI mahAvIra tyAM AgaLa ukta kAlAyasaMniveza Adi gAmamAM viharIne cothe comAse sthira rahelA. zrAvastI-hAlamAM je kenAgAma che tene 18 mA saikAnA jenayAtrIo zrAvastI hovAnuM jaNAve che. eka yAtrI dariyAbAdathI zrAvastI 30 zahevAnuM lakhe che. Aje adhyAthI uttaramAM balarAmapura sTezanathI bAra mAIla upara akAnA gAma che. tene ahIM ke kahyuM che, te thI pAMca mAIla sahetamahelane kille che, Ane varta. mAnamAM zrAvastI gaNavAmAM Ave che. A jinaprabhasUrie pitAnA tIrthakalpamAM lakhyuM che ke zrAvastInuM vartamAna kALamAM maheTha nAma prasiddha che maheThI ane sahetamaheta e nAmamAM jhAjhe pheraphAra nathI. kaniMgahAme paNa A sahetamahetane ja zrAvastI gaNeluM che. ahIMthI zrI vIra malayadezanI rAjadhAnI bhaddIlanagarImAM pAMcamuM comAsuM rahyA. chaThTha mAsuM vaizAlImAM thaIne aMgadezanA eka meTA zahera bhakikA nagarImAM gALyuM. sAtamuM comAsuM magadha dezanI sarahadanA aDIne rahelA AlaMbhikA nAme nagaramAM gALyuM. AlaMbhika ane AlaMbhikA saMbhavataH ekaja gAmanA be nAme che. zrI mahAvIranA vihAra sthaLonuM nirUpaNa karatAM eTale khyAla Ave che ke temanA vihAra jhaDapI ane mamatAhIna hovo joIe. teozrI eka mAse aMgadezamAM jaNAya che to bIjeja cemAse malayamAM vaMcAya che. tyAre te samaye dezanI hada te vistAravALI ja hatI. eTale
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra - 137 kalpI zakAya che ke teo varSAkALa sivAyanA ATha mahinAmAM saLaMga vihAra karatA lagabhaga rejanA vIsathI pacIsa mAila kApatA haze. ughADe page ane ughADe zarIre bhara tApamAM rojanA vIsa mAIla niyamita rIte bhajana ke pANInI IcchA vinA kApavA te keTaluM badhuM muzkela jaNAya che ApaNane ! kadAca koIne zaMkA jaze ke zrI vIranA khabhe inne dIkSA samaye nAMkheluM devaduSya te temanI pAse rahyuM ja haze ne? nA, te devaduSya te dIkSAnA phakta tera mAsa paryata temanI pAse raheluM ane pachI jUdA jUdA be mANase tene prabhu pAsethI laI gayelA.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa che sAra-Agekadama, AThamuM comAsuM. AjanI vihAra maryAdA, AtmAnaMdane vijJAna. navamuM. dazamuM comAsuM. anA nA upasarga. temaja saMgama nAme deve karelA vIsa moTA upasargo, je vAMcatAM ja romAMca khaDA thAya tema che. samatA ane dveSanI tulanA. jIvanamAM samatAne karo phUTatAM AtmAnuM hita kema sadhAya che? zrI vIranA chadmasthA vasthAnA tapa ane pAraNAnI saMkhyA zrI vIranI cAritra pAlananI rIta je Aje paNa ApaNA timiramaya aMtare prakAza relAvavA samartha che. Agekadama-AlaMbhikA nagarImAM sAtame varSAkALa vyatIta karI, ugra vihArI zrI mahAvIra tyAMthI kaMDaka saMniveze gayA. tyAMthI AgaLa madanA saMniveze gayA. lAMbA aMtarane kApatA, upasargo pratye samabhAva dAkhavatA, anna-jaLa spRhA vinAnA, anikita, sadA svastha citte vartanArA zrI vIra najara sAme lakSyane sthApIne pRthvImAM viharavA lAgyA. teo je gAmamAM jatAM, te gAmanI bahAra ke aMdaranA ekAMta nirava pradezamAM kAtyAga paNe sthita rahetA. grAmyajane kanethI koIpaNa vastunI spRhA temaNe kadI rAkhI nathI. Agekadama te AnuM
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 139 nAma, nahi ke meTara, havAi jahAjamAM game tyAM karavAmAM Agekadama eTale jayAM pharI paga mUkavAne avasara ja na Ave, jenA kadama kAdavanA kamaLanI mAphaka alipta rIte Age baDhatA jatA hoya. AjanA jamAnAvAdI loko Agekadamato AthI nirALA arthA kare che. teo mAne che Agekadama eTale havAmAM havAi jahAjanI madadathI sahela karavI. sTImaranI madada vaDe sAgara eLaMgavA, paramANu-embanI sahAyathI nagarA prajALavAM. AjanA, vijJAna-vIze bhautika jagatamAM ghUmavAnI temanI rItane pragatine AgekadamanA raDhiyALA nAmathI oLakhAve che, paNa temane e khabara nathI ke temanI te pragati ke AgekadamanuM raNaziMgu eka divasa tenA vagADanArane abhAve kaTAi jaze, kAraNa ke bhautika kSetre thatI pragati game tema chatAM maryAdita ja rahe che, ane jyAre tenI maryAdA AvI joya che tyAre te svayaM pralayanA rUpamAM pulaTAi jAya che. maddanAsanivezathI zrI vIra leAhAlA gAme gayA. tyAM AgaLa temane muzkelI sahana karavI paDelI ane geAzAlakane ja kAraNe tyAMthI purimatAla ane gAbhUmikA thaine punaH rAjagRha nagare padhAryAM. AThamuM cAmAsu:--rAjagRha nagare zrI mahAvIranuM AThamuM ceAmAsuM thayu. cAmAsAmAM temaNe cAra mAsanA upavAsa sAthe vividha prakAranA abhigrahe avadhArelA. ekraya divasa nidrA nahIja AvelI, temaja khesatA teA hatA ja nahi. l prabhue ATha cAmAsAM jyAM jyAM vihAra karyAM, te rastAnA pradezamAM tathA te sthaLAe geAzAlaka tenI kutUhalI prakRti anusAra kuceSTAo karatA hatA. tyAM tyAM tene dhaNuM ja sahana karavuM paDatuM, zrI vIra te mA~nAvasthAmAM ja rahetA hatA. geAzAlaka jo ke prabhunA ziSya tarIke prabhunI sAthe pharatA hatA, te paNa jayAM tenA aMgata lAbhanI vAta
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 viddhAraka zrI mahAvIra AvatI tyAM te mahAvIranA mArgathI viparIta AcaraNa karavAmAM cUkato nahi. zrI vIra vihAra karatA jyAre kUrmagrAme gayelA, tyAre te gAmanI bahAra eka zikAyana nAmano eka tApasa madhyAnha samaye UMcA hAtha karI, sUryamaMDaLa sAme dRSTi rAkhI, sthirapaNe rahele ho; tene svabhAva dayA-dAkSiNyamaya ane samatAbhane hate. A tApasane jotAM ja gozAlaka tenI pAse gayA ane tenI ThekaDI karavAnA svabhAva pramANe tene pUchavA lAgyA, "are tApasa ! tuM zuM tattva jANe che ? pAmaranI jema Ama kema Ubho che?" tenA ukta vAkayo sAMbhaLI samatAvAna tApasa zAnta rahyo. paNa gozAlake tenI majhAka uDADavAmAM maNuM na rAkhI ! chevaTe tApasa pitAnA mULa svabhAva para gaye, teNe gozAlaka para tejalekhyA mUkI javALAothI vikarALa tejodhyAthI bhaya pAmele gozALA zrI mahAvIra pAse gayo. samatAsAgara mahAvIranI chAyAmAM ramatI zItalekhyAnA prabhAve tejaleSyA pAchI paDI. gozAlaka bacI gaye. kaLa vaLatAM teNe prabhune tejalebbAne prApta karavA saMbaMdhI vidhi pU. zrI vire tene samajAvIne kahyuM ke je je manuSya niyamamAM rahIne sarvadA chaThTha kare ane eka muSTi kumASa (aDada) tathA aMjalImAtra jaLathI pAraNuM kare. tene cha mAsane aMte akhalita ane pratipakSone bhayaMkara evI talekhyA upaje che." zrI vire sAdhavAne vidhi batAvavAthI, te sAdhavAnA lebhe gozAlaka temanAthI vikhuTe paDI gayo ne zrAvastI nagarIe gaye. anAryabhUmi prati:- AThamA cAturmAsane aMte nagaranI bahAra pAraNuM karI, zrI mahAvIra vihAra kAje taiyAra thayA. manamAM temaNe ciMtavyuM, "ATha varSa vahI gayAM muja dIkSAkALane ane hajI ghaNAM karmo khapAvavAnAM che mAre A suparicita pradezomAM joIe te pramANe sacavAtI sagavaDane kAraNe AtmaprakAza khIlavavAnI amUlya paLA mane ahIM pramANamAM sAMpaDatI nathI, mATe mAre aparicita
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 141 pradezamAM javuM joIe. huM sAdhu thaye chuM, gharabAra meM tanyA che, mukti mArU eka ja nizAna che, te nizAnamAM AtmAnA prakAzanuM mAruM tIra otaprota na thAya, tyAM sudhI mane japa na vaLe te svAbhAvika che ! bhayaMkara yAtanAonA mukhamAM jaI UbhavA sivAya naisargika nirbhayatA jaDaze kayAMthI caMcaLa indriyane! mAre avazya aNajANa pradeze AtmAnAM ajavALAM pALavA javuM joIe! AjanI vihAramaryAdAH Aje paNa jena saMdha tenAM pUjya sAdhu-sAdhvIothI ujaLe che, zobhAvate che, paNa temanA vihAra saMbaMdhI khyAla karavA jatAM zaramanI AchI vAdaLI bhalabhalA nirmaLa vicArakanA mukhacandrane plAna banAvI jAya che. sAdhu-sAdhvIo Aje vihAranI dizAmAM zrI mahAvIranuM anukaraNa karavAne badale tethI virUddha dizAmAM ja kAma karI rahyAM che. je amadAvAdamAM dIkSA le che, te teja jIlA pUratA vihArane lakSamAM rAkhe che pUnAmAM dIkSA lenAra paMjAbanI bhUmi ke baMgALa prAntamAM ahiMsA satyanAM amRtamaya kavita relAvavA jatAM aneka bahAnAM kADhIne ALasI jAya che. mAravADanA dIkSita muni mahArAjane gujarAtane suMvALo muka arucikara thaI paDe che. mALavAnA bheLA lekamAM sthAna pAmI cUkelA mahArAjazrIne kAThiyAvADanA kaMkaravAnA mArge viharatAM vicAra karavo paDe che. je Aje dekhAya che ne anubhavAya che, tene ja niSkarSa A klamanA garbhamAMthI zabdAkAre vahI Ave che. ukta hakIkatanA bacAvamAM pUjya sAdhu-sAdhvIe zAstranA nAme aneka dalIla karI, lakhanAranA Azayane asatya TheravavAne prayAsa karatAM pAchA paDatA nathI. eka vakhata meM eka jainAcAryane pUcheluM, "bApajI, Apa amadAvAdamAM ja khAsa karIne kema sthira rahe che?' temaNe mane jaNAveluM ke, "zaheranA gaMdA vAtAvaraNanA cepamAMthI-UgatA-jaina kizane sanmArgane marma samAvavA.' zuM have temanI A dalIla vyAjabI che. zAstrakAra
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 vihAraka zrI mahAvIra mahArAjAnI pU. sAdhu-sAdhvIone spaSTa AzA che ke, "AtmAnA ahitane AvakArIne anyanA hitamAM Daga mAMDavA prayAsa karavA jaze, te pahelAM tame tamone AtmAmAMthI gumAvI besaze, ne anyanuM hita eka zaMkAbharyo koyaDe banI jaze." zrI jainasaMghamAM Aje paNa ugra vihArI pU. sAdhu-sAdhvIo che, paNa temanI saMkhyA alpa hovAtha, temaja temane anya tema samudAyane saMpUrNa sahakAra na maLavAne kAraNe teo dhAryuM karavAmAM ghaNI vakhata niSphaLa nIvaDe che ane jenAM kaTu pariNAma zrI sakala saMdhane sahana karavo paDe che. AjanA tabakake pratyeka sazakta sAdhu-sAdhvIe vihAranI temanI maryAdAnI vyAkhyAne laMbAvavAnI jarUra che. eka gAmamAM cAturmAsa vyatIta thayA bAda te gAmane saMghanI khAsa AjIjI hoya ane je temane zAsanasevAnuM kArya temanA hAthe thavAnI khAtrI hoya te ja tethI vadhAre mudata mATe sthira rahevAne vicAra kare joIe. je Aje A pramANe nahi thAya te, bIjA be dAdA bAda sAdhu-sAdhvI pratyene zrAvaka-zrAvikAone rahyo sahyo nirmaLa bhaktibhAva vilupta thaI jaze ane tene sthAne zaMkA, vahema ane baMDakhara vRttinuM baLa jAmaze. saMsAranAM jaTila baMdhane chedIne muktapaNe mahAlatA sAdhu ke sAdhvIne pachIthI saMsArIjane sAthe gADha sneha-ke pariNAme mohanA rUpamAM palaTo khAya che-bAMdhavAnI jarUra zI ? dIkSAkALe ja teo temanA bAhya zarIrane tyAgI dai, aMtarAtmAmAM lIna thAya che. te pachI temanA mane bhAvo anya eka vyakitamAM kaI rIte kendrita thaI zake ? sarva jIvonA kalyANanI bhAvanA sAthe medAne paDatA munimahArAjane rAjA ke cakravartInI paravA paNa zA mATe rAkhavI joIe ? svapara Atmahita sivAya sAdhu-sAdhvIne bIje kaye jIvanamatra hoI zake ? te chatAM Aje sAdhu-sAdhvIo vihAra-maryAdA TUMkAvIne temanA dIkSA
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 143 kALane meTe bhAga zaheze ke gAmaDAMnA temanA banAvelA bhaktanA TeLAMnI AsapAsa besIne ja gALe che. jUja sAdhu-sAdhavIo Aje. zrI vIranuM anukaraNa karI rahyAM che ane teTalA paNa amArAM sahabhAgya che. citavana bAda zrI mahAvIre anAryapradeza tarapha vihAra Adaryo. vajabhUmi, zuddhabhUmi, lATa vagere mleccha pradezamAM teo nirbhaya rIte viharavA lAgyA. upadra -anAryabhUminA leke zrI vIrane jotAM ja camakatA ane te camakane dAbavA teo zrI mahAvIra pratye amAnuSi rIte vartatA. satyata anAryone AtmA saMbaMdhI satyane ocho paNa khyAla nahato. sAta hAthanA zarIravALA, nagnasvarUpI, mukhakAnti mahetA zrI mahAvIranuM darzana temanI viSayalelupa Inei arucikara lAgatuM ane indriyo preryA oNche lAkaDI, patthara, dhULa, DhekA Adi vaDe zrI mahAvIrane upadra upajAvatA zrI vira managamatA ekAnta pradezamAM kAyotsarga jaI UbhatA. te samaye zarIra temanuM eka tarapha pheMkAI jatuM ane teo AtmAnA suvarNa zikhare jaLatA jJAna pradIpamAM tallIna banI jatA. anAryajane temanI tarapha bhasatA kUtarAne choDatA, kUtarAo temanA svabhAva pramANe karaDIne cAlI jatA ane te pramANe zrI mahAvIra temanA svabhAva AtmAnAM ajavALAM pIvAnI paLe anyatra nayana na ja pheravatA, zrI vIre dehabhAva tyajyo hato. AtmAbhAve ja teo pratipaLamAM hasatA. indriya, mana, buddhi ne zvAsocchavAsa temane AtmAnA caMdanagvArA ja urADate temanA zarIramAMthI jyAM najara kare tyAMthI A mAnA prazAnta amRtarasanI sere phUTatI jatI. AnuM kAraNa eja ke, prANImAtra pratyenA kalyANanI vadhu nirmaLa dhavala baLe jatI temanI sakriya ArajhUmAMthI te amRtasaranAM ja citro pragaTatAM hatAM. je je prANI jANe ajANe temane herAna karavA AvatuM, te
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 vizvoddhAraka zrI mahAvIra badalAmAM temanI kRpA meLavIne temanI ja chAyAmAM besI jatuM. temanA ekaja abela bolamAM brahmAMDabharanA sonI surabhi hekatI hatI. teo dIkSAkALa daramyAna kadI belyA ja nathI, ema kahIe te paNa cAle, chatAM hajAre Adarza vakatAo karatAM temaNe AtmAnI prazamarasabhInI chavahA vaDe aneka abolanA hayAM halAvI dIdhelAM. mahAvIranuM indradIdhuM biruda Aje temanI chAyAmAM camakatuM hatuM. anAryabhUmimAM paNa zrI mahAvIra ekaja gAma ke nagaramAM lAMbe kALa naja TheratA. be cAra divasa vyatIta thatA teo AgaLa vadhatA. * temane koI pradezanuM baMdhana hatuM. jayAM jatA tyAM teo navA tarIke oLakhAtA ane jUnA thavA mATe temane aneka prakAranI yAtanAo sahana karavI paDatI. jemAM temane duHkha paDatuM tema temanuM Atmatva vizeSa dIptimAna thatuM svayaM du:khanI zodhamAM nIkaLIne duHkhathI pAchA paDe te sukhaduHkhathI para vartatuM AnaMdanuM samAdhimaya darzana kaI rIte lAdhI zake ? navamuM comAsuM-nava varSAkALa zrI mahAvIrane ukta anArya pradezamAM haratAM pharatAM vyatIta thayA. varasAda TANe teo ghaTAdAra vRkSa nIce ke bhAgItUTI ke' kuTiranA ekAta pradezamAM svastha citte UbhA rahetA ane te prasaMge DAMsa, macchara, cAMcaDa Adi taraphathI thatA upasargo zukaladhyAne rahIne sahana karatA. zukaladhyAnanuM vena paramANubaddha jIvanta prakAza saMgIta pratipaLe ne pratyeka sthAne temanA aMtara saravaramAM gUjatuM rahetuM. jyAM jyAM vicaratA te te pradezane temanAM zukala-vicAra kaNI ajavALI detA. varasAda aTakatA tyAre zrI mahAvIra svAmI jayaNApUrvaka AgaLa Daga mUkatA. kAIne A sthaLe zaMkA thAya ke varSAkALamAM sAdhune sthira rahevAnuM zAstranuM pharamAna che te zrI mahAvIra pote varSA samaye kaI rIte vihAra cAlu rAkhI zake ? tenA samAdhAnamAM eja kahevAnuM ke sAdhu samudAya
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 14pa karatAM jinaka5 jUda hoya che, temaja upadravakArI sthAnethI comAsAmAM paNa sAdhu-sAdhvIne anyatra vihAra karavAnuM zAstrakAra mahArAjAe pharamAvela che. eka varSa lagabhaga zrI vIra anAryabhUmimAM rahyA. tyAMnA TADha-tApa ne varSAnA vividha baLe sAme lezapaNu mana bagADayA sivAya te saghaLAno temaNe AtmAnA prakAza vaDe parAjaya karelo. anna-jaLanI temaNe spRhA nahija rAkhelI. AtmAmAM jAgRta temane nidrA saMtAvavAne hiMmata karI ja zakatI nahotI. satata vihArane aMte zrI mahAvIra A pradezanA siddhArtha pura gAme AvyA, tyAMthI kumazrAmane vaizAlI thaIne vANijyagrAmanA bhu mane pAvana karI. A samaye te gAmamAM rahetA AnaMda nAme avadhijJAnI zrAvake prabhunI bhaktibhAvapUrvaka stuti karI ane have temane suratamAM ja divyadarzana lAdhavA dhyAna karyuM. A AnaMda zrAvaka zrI mahAvIranA daza zrAvakemAMne nahi paraMtu anya jinazAstrapremI zrAvaka hate. A samaye gozAlaka zrI mahAvIrathI judo paDIne tejolekhyA sAdhavAnA prayAsa karavA mATe zrAvastI nagarIe cAlyA gayA hatA. zrI mahAvIranI zitaLa jIvanachAyA nIce jaDatA amUlya amRta- sothI paNa vizeSa gaurava tene telegyAne siddhi pAchaLa jaNAyuM. ane Akhare te vidyAne upayoga paDyuM che ? chatAM jyAre mAnavIne. kaMIka camatkAra jevI vastu jANavA ke jovA maLe che, tyAre te, te vastunI pAchaLa phanA thatAM sudhI aTakavAmAM nAnama samaje che. dhanya che svArtharaMgI mAnabAlane ! svArthanA A gulAbI dhummase ja mAnavakulane vijJAnagheluM banAvI dIdhuM che, anyathA AtmAmAM ramavAnI enI yugajUnI divya saddhAtika daSTine mAnavI pote kaI rIte vIcArI zakayo hota ? AtmAnaMdane vijJAna-vijJAnathI vastunA kalevarane abhyAsa
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 vizvohAraka zrI mahAvIra maLe, vijJAna phUlane cUMthavAnu pasaMda kare, jyAre AtmAmAM ramate AdamI tenA divya tyAganA dAkhalA le, pAMkhaDIe pAMkhaDIe taratA suma Mjula kAvyatvanI majhA mANe. uchaLatA gheADApUrane khALavA vijJAna baMdha ne pustAo bAMdhIne nirAMta anubhave, AtmapremI sujana te prasaMge jaLadevanA vyApaka svarUpamAM lIna banI te Aphatane TALavA maLe. vijJAnanI dizAmAM jhUkatuM mAnasa adhyAtmanAM amRta saramAM khIlelAM divya tejomaya kamaLAnI avagaNanA karavA uparAMta nijanA akalyANunA kAdava-saramAM kUdAkUda karIne thAke che. vijJAnanuM tamAma prakAranuM baLa AlAka pUratu ja saMbhave che, uparAMtamAM te baLanI prApti sArUM jeTalI jahumate AjanA vijJAnavIrA uThAve che, teTalI mahenata AtmAnAM amara-maMdiranA pravezamAM nathI ja uDAvavI paDatI. vijJAnanAM vividha pAzavI baLee zrI mahAvIrane AtmAsane vicalita karavAnA jAja prayAse nathI karyAM, parantu alakSyane lakSamAM sthApIne Agekadama bharanAra sattvAlI puruSane vijJAnanA bhayaMkaramAM bhayaMkara baLatA banelA hathiyAranI paNa paravA hotI thI. aNue mbhanI AjanI zodhe AkhI ye duniyAne Azraya'nA sAgaramAM dhakelI dIdhI che. aNuombanA nAme bhalabhalA vicArakA kampAne mAMmAM AMgaLI ghAle che. jyAre AtmAnA nirmAMLa pradezanI AsapAsa taratA teja zukala aNuene AtmapremI mAnavI manaphAve te rIte upayoga AdarI zake che. vijJAnanA vikAsa karatA AtmavikAsanI rIta saraLa te sugaMdhamaya che. vijJAna verajherane pariNAme vikase che. AtmAnI jyAti sneha ne zAntinA sAttvika puSpAnI parAga jevI che. mATe ja mahAmAnavA AtmAne anusaravAnuM kahe che. ane tema karavAthI vijJAnano upahAsa thAya che tevuM paNa kaMi nathI. vijJAnathI vastunA raMgaDha MganA abhyAsa thatA haze, parantu tenA vizva pratyenA ajaba snehanI pyAlIno madhura rasa pIva: mATe AtmAnI divyendriyone ja kAme lagADavI paDe che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 147 pratyeka yugano vijJAnavIra AtmayogInA teja AgaLa jhaMkhavANe paDaye che. zuM vasiSTa ne vizvAmitra ke zuM rAma ne rAvaNa ! vijJAna ApaNane tyAM sudhI dorI jai zake, neM sudhI buddhinA gheADalA doDI zake. ne buddhiMnuM baLa amuka kSetrA pUratuM maryAdita che. AkAzanA tArAnI sneha-kavitA ne vasu dharAnA dhabakatA haiyAnuM vAtsalya saMgIta sAMbhaLavA mATe AtmAnI pAMkhe ja uDavu paDe, buddhinAM ajoDa zastro tyAM AgaLa khUDAM ja bane. buddhimAMthI je je jAge che, te te viSayAne svArtha nA pArA beselA he ya che. jyAre AtmAnuM pratyeka svapna vizvanA gala'mAM saratI AnaMdanI suga dhabharI tejasvitAmAMthI AkAra pAme che. kevaLa vijJAna vinAzane najIka banAvatu' viSa che. amarapanthanI AgekUca kAje aNanama AtmA ane snAyubaddha zarIra ja joie; jyAre vijJAna zararane hRSTapuSTa banAvavAnI rIte samajAvIne AtmAnA ajavALA ADI eka bhayAnaka vajra-divAla khaDI rAve che. cAmAsu dazamu--varSAkALa vamA zrI mahAvIranA anAya pradezamAM vyatIta thayA. dazamuM cAmAsu zrAvastI nagarIe pUrUM karyu. ne pUrAM cALIsa varSanI vaye mahAtapasvI mahAvIre AgaLa vihAra zarU karyAM. viharatA teo sAnuyaSTika gAme padhAryAM. tyAM AgaLa temaNe bhA pratimA aMgIkAra karI eTale ke te pratimAmAMM azata choDI pUrvAbhimukhe rahI eka puddagala para dRSTi sthira karIne AkhA divasa vyatIta karyA. bhadrA pratimA bAda zrI mahAvIre vidhipUrvaka mahAbhadrA pratimAe sthira rahyA. te pachI temaNe mahAbhadrA pratimAnA svarUpe sthiti LavI. te pachIthI ati vikaTa evI satAbhadra pratimA aMgIkAra karI. pratiAmAM vavAnuM kArya AsanArUDha thavA karatAM kaparUM che. uta sarva prakAranI pratimAe ucca prakAranA AdhyAtmika vikAsane anulakSIne yojavAmAM Avo che. eka eka pratimAne AkAre avasthita
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 vizvoddhAraka zrI mahAvIra thatAM AtmAnI vyApakatA khIlavA sAthe vAtAvaraNamAM ArkatA prasaravI zarU thAya che. pratimA karIne pAraNA mATe pharatA zrI mahAvIra mahAmuni AnaMda nAme gRhasthane AMgaNe gayA. te gRhasthano bahulA nAme dAsIe temane ThaMDuM anna vaherAvyuM. hAtha prasArI te laIne zrI mahAvIra ca latA thayA. bhayaMkara upasargonI dizAmAM-sAnuyaSTikathI viharatA zrI mahAvIra mahAtapavI plecchothI bharapUra evI daThabhUminA AMgaNe padhAryA. te pradezanI havA garama ne pANI ghaNAM gaMdAM hatAM. te bhUminA piTala na me gAmanA peDhAla nAme eka nAnakaDA udyAnamAM AvelA polAsa nAmaka caityamAM adama tapa ( traNa upavAsa) AdarIne zrI mahAvIre praveza karyo. te catyanA eka khUNe paDelI eka zilA para teo ubhA rahyA. catya avAvaru hatuM, tethI tyAM aMdhAruM jagavatuM ara saMgIta taratuM hatuM. prathama upavAsanI pahelI anupama nizAe zrI mahAvIrasvAmI mahAbhakA pratimA aMgIkAra karIne te caityanA ekAnta nirava zilAtaLe dhyA mAM rahyA. catyanI AsapAsa ujajaDa evuM udyAna hatuM. udyAnamAM phUlenI mahekamAM gUMjatA bhramarane badale mUkAyelI velIonI dora para ramatA viSabharyA ja hatA. udAnanI AsapAsa AvelA gAmanA anArya mAnava saMpa ke saMyamanA sAtvika paramANuone saMgInAkAra samarpavAne badale, asaMyama ane azAntinA bhayaMkara mehaka citro vaDe vAtAvaraNamAM taratA prANabhara saMgItane mehabhInuM karatA hatA. mehabhInI havA, viSabharyA che, ne timiralIyA cetya e sarvane maLe jhaLahaLatI ko lekattara vibhUtinA svarUpamAM samabhAve jhaghamagatA mahAratna jevA zrI mahAvIra ekAnta zAnta citta dhyAnamAM taratA hatA. A samaye svargapati indranuM dhyAna aDagane atUla balI zrI mahAvIranI tejabhInI chAyA prati kheMcAyuM. bhUkathI svarga vegaLuM che,
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 149 parantu te AtmAnA prakAzanI vadhumAM vadhu samIpa che. dhyAnastha zrI vIranI dizAmAM UbhA thaIne svargapatie pitAnuM zarIra namAvyuM ne bhaktibhAvabhInuM stavana gAyuM * stavanamAM vahetA bhaktinA A nirmaLa hiMgonI havAthI Indrabhavana AkhuMye AnaMdabhInuM thaI gayuM. pratyeka devane zrI vIranI aDagatA tarapha saMpUrNa mAna thayuM. stavananI samApti bAda-vividha alaMkArethI zobhatA-svargapati banne pitAnI prabhAvabharI vANImAM pratyeka svargavAsIne saMbodhatA kahyuM, "zrI mahAvIra sAce ja mahA-vIra che, dhyAnamAM UbhelA temane calAyamAna karavAnI tAkAta, deva, asura, yakSa, rAkSasa, manuSya ke aikyanA sakala baLamAM paNa nathI. AtmasamAM eka banatI temanI najarane dUra najIka karAvI zake te kaI A traNa khaMDamAM che ja nahi. temanA mahAvIratvane mArAM sadA vaMdana hajo." inkasabhA zAnta hatI, te zAntimAM indranI vANIne tejapravAha ajaba sugaMdha pheravI rahyo, pratyeka devanA manabhAva mahAvIranI caraNarajane cUmatA hoya tevA bhakitanamra vaMcAtA hatA. chatAM vaicitryanuM enuM lakSaNa prANImAtrane satAvI jAya che ! ne svargapatinA ukta zabdo prati eka devane zaMkAnI vicitratA thaI AvI. sabhAmAM te Ubho thayo. devabhUmimAM vasatA devanA parivAra ane baLanA gumAna prati teNe indradevanuM lakSa daryuM. maLelA aDhaLaka vaibhavane baLanA sarvocca zikharethI teNe pANIne gaMgetrI-pravAha relAvyuM, "mahAvIra mAnavalekane eka mAnavI che, te sAdhu thayA tethI zuM? huM temane dhyAnamAMthI avazya calAyamAna karIza.' vANuM pravAha tene devaleke khaLabhaLATa macAvanAra nIvaDaze. tenA ukta zabda saMgItanuM eka mejI pilAsa citye dhyAnastha zrI mahAvIranA karNapaTe athaDAyuM, paNa sAgaramAM * "stavana te zakastava sUtra. maka prabhunI stuti mATe upajAveluM namutyurNa sUtra.'
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 vizvoddhAraka zrI mahAvIra saritAnAM aphATa jaLanI jema te, sAgarahRdayI zrI vIranA aMtaramAM zamI gayuM. ukata devanuM nAma saMgama hatuM, te indradevane tAbedAra hatA. tenI zabdo Indrane khUMcyA te kharA ja, kiMtu tene vAravAne ke zikSA , pharamAvavAno vicAra karavAmAM svargapatie zrI mahAvIranA apratima AtmabaLa aMge karelAM vakhANone pitAne ja hAthe anartha thata nihALe ne te zAna rahyuM. kintu saMgamadeva zati jALavI zake, mRtyuleke vicaratA zrI vIranA AtmaprakAza sAme nijanI sAmAnya daivI zakitao sAthe heDa bakavAne te talapApaDa banI rahyo. upavAsanI bIjI aMdhArI rAte dhyAnamagna zrI mahAvIranI kAntipUrNa mukhamuzane cUmatA amRtakaNenA tAlasara saMgItamAM acAnaka vikSepa thaye. te sthaLe eka ajaba baLa pragaTa thayuM. pitAne zaktisAgara ka5tA saMgamadeve atUla AtmabalI zrI vIra : nIrakhyA, nIrakhatAM veMta teno temanA pratine kAMdha bamaNe thayo. merunI adAe zebhatA mahAvIranA niSkapa zarIra ane aDela AtmAne zI rIte dhrujAva tene te paLabhara vicAra karavA lAgyA. AtmAnI duniyAmAMthI zarIranA killAmAM 1 mahAvIrane kheMcI lAvavA te taiyAra thayo. upasargo: - timirabhInI rAte vahetI maMda havAmAM dhIme dhIme pavana gatimAna banyA. anukULa samaye deve pitAne dAva ajamAvavAnI zarUAta karI. nirava ne nirjana cemAM teNe pitAnA davI prabhAva vaDe dhULanAM vAdaLa varasAvyAM. vAtAvaraNa rajaraMgI banyuM. caityamAM dhULanA Dhaga thavA mAMDayA zrI mahAvIranA zarIranI AsapAsa dhULanI bhayaMkara divAle zobhavA lAgI. mereme batA retanAM tIvra rajakaNa zvAsocchazvAsanI temane kriyAmAM asamatolapaNuM jagavavA lAgyAM. havAmAM UktA rajanA kuvArAnI dizAmAM zrI mahAvIrane pUrvajanmapArjita kamarajanAM kiraNo AkayAM ne teo paNa mukata mIta
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 -~ mahAmuni zrI mahAvIra bahAranA retane maLI gayAM. ane eka ja prakAranA be snehIonA susaMgama saMgamane prathama dAva niSphaLa banAvyo. teNe garvapUrvaka bIjo dAva pheM. kIDIone aDaga mahAmuninA zarIra para ramatI mUkI. kIDIonA caTakA cAmaDI,teDI le tevA hatA. paNa te caTakAnI vedanA sukha-duHkhanA sAmrAjyathI para taratA mahAtejasvI AtmAna dhImuM malakatA aDaga bhAvamAM leza paNa kampana upajAvI zakI. kIDIonA caTake zarIra zrI vIranuM cAlaNa jevuM banyuM, paNa tethI AtmAne temane prakAza paDelAM te te chIdromAM sthAna jamAvI beTho, ne deva bIjA dAvamAM sajajaDa hAra pAmyo. madharAtanA ara pahere ukaLatA aMtaranA parAjita saMgame trIje upasarga zrI mahAvIrane dhyAnamAMthI calAvavA mATe ye. ne dhImA avAje havAne dhrujAvatA DAMso phAve te rIte aDola ne ekadaSTa zrI vIranA zarIrane TI paDayA. DaMsa jyAM vAgatA tyAMthI snehanI parAkASThA svarUpa dhavala rudhira dhArA vahevA mAMDatI. acala himAdrinA snehasabhara aMtaratalethI ubharAtA snehamAM, vArimAM gaMgA jevAM pavitra jala-jharaNAM janma pAme che tema, temanA nehasAgarasvarUpa aMtaramAMthI dhavaDA sneha-dhiradhArA vahetI hatI, te citra anupama hatuM. kALI madharAta, nijIva citya, nirava havA, aDela mAnavapratimA, DaMkha mAratA se, avirata dhAre vahete dhavala rudhirapravAha, krodhadAjhayo saMgamadeva. vahetA dhavala raktapravAhamAM gUjatA sUkSma snehanA saMgItathI deva akaLAyo. hatAza banyA sivAya teNe cothe pAsA pheMko. tarata ja tyAM ghImeLe upasthita thaIne devanA daivI baLamAM vartatI te harSabhera mahAyogI zrI mahAvIranA merama cITakI paDI. lehI cUsIne Akhare te thAkI, eTale ke ghImelenA svarUpa mAraphata zrI vIrane calAvavAnA
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara vizvoddhAraka zrI mahAvIra prayAsamAM saMgamanI hAra thaI. ane thAya ja, kAraNa ke saMgama eka deva, tenI zakita paNa te pramANe ja heya. ane te zakitanA pramANasara ja tenAM pragaTAvelAM baLI kAma karI zake. saMgamadevane cethA dAva paNa bAtala thaye. chatAM paNa hatAza thavAne badale teNe hiMmatapUrvaka pAMcame dAva ajamAvyo. A pAMcamA dAna teNe viMchIo pragaTAvyA ne te viMchIone akhaMDa samatAsiMdhu zrI vIranA zArIra para ramatA mUkyA. AMkaDe AMkaDe jherabharyA bhayaMkara zyAmaraMgI viMchIo zrI mahAvIrane zarIramAM jhera varSAvavA mAMDayA, paNa viMchIomAM jhera keTaluM ? eka sAthe seMkaDa saritAonAM ghaDApUrane lIlAmAtramAM potAnA aphATa udaramAM samAvI denAra pArAvAranI adAo samatAsAgara zrI vIra jheranI saravANuone pitAnI kare lIdhI. AMkaDAo pADatA viMchIo thAkI gayA. deva vimAsaNamAM paDyo. jema jema te hAravA mAMDe, tema tema bhayaMkara upAya zodhavA lAge vichI pachI chaThThA upakave teNe neLiyA viMkuryA. neLiyA jherI gaNAya temAMya tenI dADhe vizeSa AkarI ane talavAra jevI kAtila gaNAya. sUDI sopArIne potAnA kALa jaDabAmAM dabAve te rIte, neLiyA be dADha vacce zrI mahAvIranI cAmaDIne dabAvIne bahAra kheMcavA lAgyA, paraMtu temanA zarIranuM baMdhAraNa vilaNa prakAranuM hAIne te pAchI paDaze. vItatI rAte deva AkuLavyAkuLa thaze, niSphaLa thatA nijanaka prayAsa sAme lAla AMkha karIne zrI vIrane dhyAnamAMthI calAyamAna karavA kAje teNe sAtamo upAya ye zrI mahAvIranI AsapAsa teNe maTI phaNAvALA bhayaMkara sane upasthita karyA. sApanA prathama darzane saMsArI-zarIra penI mAtra gabharAya paraMtu caMDakauzika jevA daSTiviSa sarpane bujhAvanAra samatAragI zrI vIrane A sarve te zuM karI zake ? sarponI dADhamAM jhera hatuM, paNa , mahAvIranA aMtaramAM erane dAva thavAnI paNa mana hArI, kAraNa ke dasakALo
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 153 ja teo jhera-veranA TIpeTIpAne vamI cUkyA hatA. aMtaramAM temanA kevaLa AnaMda ane karuNAnA ujaLA phuvArA uDatA hatA. ane AvI ajaba rItanA dhyAna vaDe te phuvArAo vadhu dItimAna ane cIrasvarUpI baLe jatA hatA. sAtamA dAvamAM ya deva hAryo. zrI vIra acaLa rahyA. dhyAnamAM temanA lezapaNa dhamAla dAkhala na thaI zakI. deva ghamaMDI hato. tene pitAno devI zakitaonuM gumAna hatuM. niSphaLa nIvaDato gayo tema tema te AkarA upAya javA lAgyA. AThamI vakhate teNe svavidyAbaLe uMdara upasthita karyA; bepAMca nahi, paraMtu ekaso jeTalA uMdare mahAvIrane vaLagI paDayA. te AkarA dAMta vaDe cAmaDI teDavA lAgyA. cIM-cI avAjathI vAtAvaraNa bhayapUrNa banyuM. paNa tethI zuM ? zrI vIra na hAlyA ke cAlyA. vItatI pratyeka paLe temanA AtmAnuM sumaMjula saMgIta vyApaka banavA lAgyuM. eka tarapha mAnava, bIjI bAju deva. mAnavane AtmAnI dhUna hatI, devane pAzavI aLAnI. pAzavI baLa jaDane namAve, Atmati samIpe tene na chUTake jhAMkhA paDavuM ja paDe. ATha dAva pUrA thayA. rAtanA be prahara vItI gayA. deva mUMjhANe. mUMjhavaNane khALavA deva maTI te dAnava bane. zrI vIranA vajadeha para teNe tophAnI hAthIo choDayA. mAnavazarIra karatAM hAthInuM baLa zatagaNuM; paLavAramAM, te seMkaDo mAnavane saMhArI zake. paNa te hAthI ane te mAnavo judA. ahIM eka tarapha mezA mahAvIra hatA, bIjI bAju devI deva hato. hAthI te tenA dveSanI pratimUrtio hatI. daiSane ghamaMDana choLo saritAnA taTane chinnabhinna karI zake, atala mahAbala jalanidhi samIpe tenuM zuM cAle ? niraMkuza mAtaMge niSkapa zrI vIrane suMDhamAM jhAlanAra hastIo AtmAne na UMcakI zakayA. ardhamilita . nayane vizvane vAMcatA mahAvIranI akhaMDa dhyAna-dhArAne khaMDita na karI zakAta
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 vihAraka zrI mahAvIra have thAya zuM ? hAryA jugArInI adAe deva pitAnI bhinnabhinna zaktio ajamAvavA lAgyo. hAthIne saMkelI laI dazamA dAve teNe hArthiNI vikuva. pracaMDa jaLadhArA vaDe te zrI vIrane bhIMjavA lAgI. aNasamaju duzmananA dAva cAlAka mAnavInA lAbhamAM nIvaDe te rIte, jaLatha mahAvIranA zarIranI kAnti vadhu ujajavaLa bana hathigI zrI vIrane na jItI zakI eTale ekAdazame dAve saMgame ugra dADhavALA eka pizAcane tyAM upasthita karyo. pizAcanuM svarUpa khare bhayaMkara hatuM, ane temAM ya te madharAte to ati bhayaMkara bhAsatuM hatuM. pizAce samatAsiMdhu mahAva rane herAna karyA. paNa zrAvaNanA megha sAyarane bhAre paDatA haze ! vAraMvAra thApa khAtA devanI Akhe have phATavA lAgI, temAMthI saLagatA agni jevA krodha varasavA lAge. AsapAsa eka jherI najara pheravI teNe bhayaMkara vAghane dhyAnastha zrI mahAvIranA zarIra para cho . vAgha eTale lehIne rasiyo masta jIva. mAnavane jotAM ja te tene cIrI nAkhe. tenA lehImAM te pitAnI tRpita jIllA pherave, gaganacIratI trADa nAkhatA te najara sAme ubhelA mahAyogInA zarIra para ko. jamaNI sAthaLe eka paMjo mAryo. temAMthI dhavala rudhira vahetuM thayuM. paraMtu AtmabhAvane sparza pAmela te rudhira vAgha na jIravI za. vAghe bIje paje mAryo. copAsa uDatA caMdanakuvArAnI jema dhiradhArAo uDavA lAgI. samatArasabhInA te rudhiranA divya tApane jIravavA vAgha nabaLo nIvaDyo, ne te eka tarapha khasI gaye. deva zAMta bane. A vakhate teNe yuktibharyo dAva ajamAvyA. zrI mahAvIranI sAme teNe temanA pitAzrI siddhArtha rAjA ane pU. jananI trizalAdevIne upasthita karyA. ane temanI pAse A vilApa * mAtApitA svarge sIdhAvyA pachI te pote dIkSA lIdhI che eTale AvuM sadehe temanuM utaravA jevuM darzana taddana upavI paTeluM
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 mahAmuni zrI mahAvIra zarU karAvyo, "he bhAI, tuM zAne ahIM duHkhI thAya che ! saMsAramAM cAla. bhoge bhogava. amane tyajIne tuM ahIM zuM pAmavA Avyo che? amArUM ghaDapaNa che, tuM amane nahi sAcave te atyAre amArUM koNa saga thaze! he hAlA putra ! amArAthI tArI A sthiti najare joI nathI jatI. kahevuM mAna, jIda na kara." kaNendriyanA svabhAva mujaba ukata zabdo have mahAvIre sAMbhaLyA haze. paNa te zabdo. have temanA aMtaramAM koI paNa prakAranI nirbaLa lAgaNI janmAvI zake tema na hatA, kAraNa ke temanI AsapAsa ane aMtaramAM ekaja zubha bhAva ramata hato. "vizvanA jIvamAtrane snehanuM amIpAna karAvavuM.' tethI temane sAnukULa ke pratikULa sarva temanA te snehabhAvamAM ogaLI jatuM, ne temano zubha bhAva vadhu vikasita thatuM. rAtrinA trIjA prahare havA vadhu ThaMDI banI. AkAzanA tArAo vizava camakavA lAgyA, catyanI copAsa samatAno payagAma taravA lAge. ajaba gI zrI vIranA ekaeka zvAsocchavAsamAMthI muktinuM mAdhurya pharavA lAgyuM. devanuM meM levAI gayuM. zuM karavuM ne kyAM javuM te have tene pajavavA lAgyuM. vaLI pAcho tene pitAnA devatvano khyAla Avyo ne dAva ajamAvavA te tatpara banya.. teNe A vakhate eka chAvaNuM pragaTa karI. te te chavaNIne bhojana pUruM pADavAnA mukhya sAdhana tarIke jarUrI cUlA mATe teNe zrI vIranA be pAda-tala vacce rahelI jagA pasaMda karI. eDIne eDI aDADIne UbhA rahetAM AgaLanA bhAgamAM je jagA khAlI rahe che te jagAmAM teNe eka rasAIA mAraphata lAkaDAM vAvyAM ane pachI ani pragaTAvyo. tIkhI agnijhALathI vIranI cAmaDI dAjhI ane mAMsanA -athavA kasoTImAM ghaDAvavA jevuM ja-keIne paNa lAge tevuM che. te pachI AvA mahAtapasvInA mana upara zuM asara karI zake te saheje samajI zakAya tema che.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 vizvoddhAraka zrI mahAvIra lecA camakavA lAgyA. paNa te lecAnuM baMdhAraNa eTaluM badhuM vyavasthita hatuM ke agni ethI AgaLa na vadhI zakavAne badale tyAM pahoMcatAMnI sAthe zAnta paDI gayo. sRSTinI snehapratimAzA zrI mahAvIranA mukhabhAva A kSaNe vilakSaNa prakAranA hatA. na kayAMya viSAdanI ghanarekhA ke na kayAMya ghamaMDanuM pUra, tophAnI mahAsAgarane tIre UbhelA prazAMta tArunI adAe teo eka dhyAne saMsArasAgaranuM mApa kADhatA hatA. sujJa vAcakane A prasaMge eka prakAranI atizayokti jaNAze, ane te e ke vAraMvAra thatA zArIrika upasargone zrI vIre sahana karyA haze kaI rIte ? ane tema chatAM zarIra temanuM TakI zakayuM kaI rIte ? vAta vicAravA jevI che. chatAM samajavAmAM sahelI che. thanAra mahApunAM zArIrika baMdhAraNamAM ane sAmAnya manuSyonA zArIrika baMdhAraNamAM harahaMmezAM phera rahetuM AvyuM che ane raheze. je rIte mahApurUSonI bhAgyarekhA sAmAnya mAnavasamudAyanI bhAgyarekhA karatAM savizeSa dIdhuM ane kAtimaya hoya che, te ja rIte zArIrika baMdhAraNanuM thAya che. ane tenuM mULa kAraNa pUrvajanmanuM te te pura nuM prabaLa puNyabaLa kAraNa ke kudarata koIne ochA vattA samajatI nathI. paraMtu mAnavI svayaM nijanI yogyatA mujaba pAme che. paMdarame dAve teNe zrI mahAvIranAM kAna, kukSi vagere sthAnaka cAMcavALA pakSIonAM pAMjarAM bAMdhIne upadrava karyo hato ema ka95 * zarIra baMdhAraNa ane saMsthAna vize uparamAM pR 86 - juo. temane zarIrabAMdho ane saMghayaNa prathama prakAranuM hatuM. tenI sarakhAmaNI ApaNuM zarIranA sauthI chellA-chaThThA prakAra sAthe sarakhAmaNI karI na zakAya.e te vidyutazakita ane dIpakazakitanI tulanA karavA jevuM rANAze.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni zrI mahAvIra 157 sUtranI sukha-bedhikA TIkAmAM jaNAvyuM che. paMdara vakhata hAra khAIne pAcho paDele deva soLamA dAva mATe taiyAra thaye. mahAsAgaranAM jaLa cIre eve pracaMDa vAyu teNe A samaye pragaTa karyo. susavATA mArate pavana cAre tarapha pharI vaLyo. tenA pracaMDa AkramaNe caitya dhrujavA lAgyuM. dhyAnastha vIra havAmAM goLAyA, paNa temanI te mudrAmAM aNumAtra pheraphAra na thaye. prathamathI je rIte UbhA hatA e ja rIte UbhA rahyA. devane abhimAna hatuM ke huM mahAvIrane dhyAnamAMthI DagAvIza. a mAthI ujaLI prabhAmAM jaDAyelI temanI najarane zarIranA mehamAM melI karIza. bhayaMkara duHkha varasAvI temanI pAse cIso naMkhAvIza. paratu uparAuparI prayoga AdaryA bAda tenI abhimAnaraMgI AMbemAM paLanI namra vAdaLI varasI gaI saMgamane vaLI pAchI inkasabhA yAda AvI. tyAM sarva devo samakSa karelI pratijJAnuM tene bhAna thayuM. te bhAnamAM bebhAna banI teNe sattaramI vakhate cakravAyu vikavyuM. cakravAyuM te cakranI gatie bhamato ne mArgamAM AvatA game tevA baLavAna padArthone bhamAvate te vAyunI gati kalAke so mAIlanI gaNuya. vAyue mahAvIrane jhapa TAmAM lIdhA. temanI AsapAsa te vIMTaLAI vaLyo. pUrNacandrane vAdaLa vIMTaLAya ne avanitale timira relAva, te rIte zrI vArane teNe DhAMkI dIdhA. paNa te keTalI paLa pUratA ! AtmAnA prazAMta divya razmie te vAyune vIMdhIne caityamAM ajavALuM pAtharavA lAgyAM. jema jema vAyunI jhaDapa vIrane bhamAvavA lAgI, tema tema temanA AtmAne sugaMdhI sUra prabaLa vegathI cotarapha prasaravA maMDyo. vAyunI gati rUMdhAI gaI. devanI dizAo DolavA mAMDI. vicArazanya te Amatema najara nAMkhavA lAge upAyanI dhamAM tenuM magaja asthira thayuM. Akhare teNe kAramo pravega AdaravAne vicAra karyo. te vicAra teNe aDhAramAM dave amalamAM mUkyo.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 vithoddhAraka zrI mahAvIra jaladhi jalane dajhADe tevuM eka kALacakra teNe potAnA hAthamAM meLavyuM. cakranI zakti amApa hatI. nimiSamAtramAM te dhAre te parvatane daLI nAMkhe cakrane teNe ghumAvyuM, jANe pharato pralayanA sUryane gALA; agni kara tuM te caka teNe prazamarasapUrNa mahAgI mahAvIranA zarIra para choDayuM. mAnavale kane saMhAravAnI tAkAta dharAvatuM te cakra UbhelA zrI vIranI dizAmAM UDayuM. tenA prahArathI zrI vinu jAnu paryata zarIra jamInamAM UtarI gayuM. dharAmAM phATa paDI. rasabhInI dharA aMgAra vamatI thai. pAchalI rAtanI zitaLa havA garamAnA mojAM uchALavA lAgI ardhA jamInamAM ane ardhA bahAra UbhelA mahAvIranI AtmaprabhA AthI leza paNa jhAMkhI na ja paDI ne kamaladala zAM temanI nayanemathI krodhane jhare phUTayo, saMgama ThelI hato paNa zrI vIra rAga ane dveSa ubhayathI para thayA hatA. vajano vAva jyAre videhIne calAvavA azaktimAna nIvaDetyAre devane valIlA saMkelavI paDI ane zrI vIra pAchA jamIna upara AvI gayA have devanI zudhabudha harAvA la gI pratikULa upasargamAM na phAvatAM teNe anukULa upasarga vaDe mahAvIrane calAvavAno vicAra vA. eka devanuM rUpa dhArIne te zrI mahAvIranI samakSa upasthita thaye ane hAtha joDIne belavA lAgyA, he mahAgI ! tamArA AvA ugra prakAranA tapathI huM saMpUrNa saMtuSTa thayo chuM ane Apa mArI pAse managamatuM varadAna mAgI le huM te ApavAne baMdhAuM chuM.' bicAro deva ! bahAranI duniyAnA sukhamAM mahAlato te, atira siMhAsane virAjatA mahAsamrATane zuM ApI zake che vizvanAM vividha saundarya ane upabhogane paLa mAtramAM jItanAra mahA dhAne aihika sukhamAM mahAlate mAnavI ke deva zuM ApI zake? mahAvIrane devanA zabdonI leza paNa asara thaI nahi, teo to meravata niSkapa ja rahyA. deva hArI rahyo hato.
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIrane naDelA upasargo 159 paMdaramo upasarga zrI vIrane, cAMDAla taraphathI thayo. mAnavAmAM samAyelI pAMDAlavRtti para jaya meLavI cUkelA zrI vIre te caDiAlane parAjaya thayo matalaba ke vIrane DagAvavA Avela te ravayaM DagIne dUra khasI gayo. vIsamI vakhate teNe devAMganAnuM rUpa pragaTa karyuM. devAMganA eTale saundaryanI vela, aMgAMgathI tenI madhurapa nItare, malapatI tenI cAla mahAyogI ne thApa de, nayanabANa tenAM maharSinA mAna moDe. tAraka TIpakI maDhayA AsmAnI sALamAM zobhatI te devAMganA zrI vIrane calAvavA tayAra thaI. mAnavelakamAM chupAyelI kAmanI sUkSma vALAnA pratIka zI te devAMganA avanavA hAvabhAva vaDa zrI vIranI AsapAsa nAca karavA lAgI. vizvAmitrane DolAvavA svargamAMthI UtarelI asarAthI ye A devInuM saundarya ajaba hatuM. vasaMtanA aMtara bhAgamAM mahekatI Ama maherathIye vizeSa sUkSma ane kAtila enI suvAsa hatI. jhAMjharane jhaNake e dizAone hasAvatI. dhu ghaTa tANI vadana chUpAvI maMgalamUrtithI te devI aTakacALe caDhI. vizvanAM sukhadukhane saumyabhAve avakatI alaukika mAnava mUrtine karatalamAM te nijanA aMguli vaDe khaNavA lAgI. aTakacALAmAM AgaLa vadhIne te varanA pagane nijanA komaLa paga vaDe dabAvavA lAgI. ghaDIkama rIjhatI ne ghaDIkamAM rUsaNa AdaratI te devI muktidevInA thanArA kaMthanI aDagatA samIpe hArI gaI. zrI vIra sAcA vijetA banyA. svarganA deva mukitanA mahAdhA samIpe jhAMkho paDI gayo. dizAonuM devI hai vIranAM gAna vaDe haLavuM banyuM. cAra praharanI gUMthI eka rAtamAM deve karelA ukata vIseya upasargo (upadra) mAnavalokane pajavatA bhinna bhinna vikArone eTalo sarasa kama sUcave che ke eka paLa mATe ema vicAravAnuM dila thaI jAya che, te deve upajAvelA haze ke, mahApurUSanA Atma tApane sahana
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 vizvoddhAraka zrI mahAvIra nahi karI zakvAne kAraNe aMtaranI nAnI peTI galIomAMthI akaLAIne bahAra nIkaLyA haze. je he te he ! kintu ukta upasargonI tulanA aMtaranA vikAro sAthe karI zakAya ema che ane te karavI jarUrI che. bhAvika varga devanA A upasargane sAcA mAnI le ane te barAbara che, paraMtu Ajano abhyAsI varga tema mAnavAnI kadAca nA paNa pADe. saMgama te muktaka ane AlokanI mathe (saMgama sthAne) jhUlate AtmA ane tenA tejobaLa vaDe aMtaramAM tabU tANIne beThelA kAma, krodha, moha, lobha Adi ripuone parAjaya. zrI vIre karelA vijayane "mAravijaya ) paNa kahI zakAya. kAraNa ke AtmAnI anaMtazakti sAme morAonuM kAma karatA vikAre para vijaya meLavavo tene mAravijaya" tarIke apnAvI levAmAM kazuM ja khoTuM ke vadhAre paDatuM nathI. zrI gautamabudde paNa Aja rIte "mAravijaya" karelo kahevAya che. vIsa upadrava pUrA thatAM dizAomAM ajavALAM patharAyAM. pUrvamAM uSAno kasuMbI pAlava pharapharavA lAgyo. catyanuM vAtAvaraNa AtmasaMgIta vaDe maghamaghavA lAgyuM. dinakaranA teje kamaladala ughaDe, sUryodaya thatAM zrI vIranAM nayana kamala UghaDayAM. tyAMthI snehanAM kiraNo varNatAM hatAM. snehabhInI e AMkho jyAM TharatI, tyAM AnaMda maMgaLa vartAto, AjanuM vijJAna A viSayamAM zI darakhAsta raju karI zake tema che. AtmavAdane pokaLavAda kaI rIte sAbita karI zake tema che. vizvamAM vahete lAgaNIone jhare AtmA hevAnuM sabaLa pramANa che. cetana sAthe jhUjhato jaDavAdano parAjaya thayo che ane thavAne ja. jaDanI tAkAta emAM bharAyelI tAkAta jeTalI, jyAre AtmAnI tAkAta saneha ane saundaryanA akhUTa khajAnA jeTalI.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIrane naDelA upasargo 161 samatA vaDI ke dveSa -mahAvIra pita mahAsAddha hatA. saMsAra , sAthe temane svArthI saMbaMdha varSo thayA pUrA thaye hate. nirmamatva bhAve teo A saMsAramAM karmo khapAvavA viharatA hatA. temane kai aMgata snehI ke zatru na hatA. chatAM ghamaMDI ane dezI saMgama temane pajavavA taiyAra thayo. mana phAve te rIte pajavyA. paraMtu pariNAme deSa jItI na zako. dveSa kene te ? jenAM hadayatalamAM ekAda vikArane besavA jeTalI paNa khAlI jagA hoya te devuM te jagA pacAvI laine sAmenAne jItI zake, jayAre zrI mahAvIranA aMtaramAM saghaLe AtmAno caMdana prakAza UbharAto hato, tyAM pheMkAtAM vizvanAM saghaLAM pAzavI baLo te prakAzamAM ogaLI jaine zanyavata banatAM hatAM. vIranA sAgarahave devane dveSa UrmirUpe tarate thaya ne deva hAryA jevo thaI gayo. sahana karavAmAM sAra samAyo hevAnI je vAte pracalita che, tene mULabhUta hetu eja che ke, mAnavI nijanuM bhaluM karI bIjAne te mArge vaLavAnI daivI preraNA pAI zake. jevA sAthe tevA thavAthI vizvanAM AdhyAtmika jIvana TUMpAvA mAMDe, ane dinapratidina vigrahanA gulAbI dhummasa goTA urADatAM thAya. temAMya saMsAra tyAgI mahAjanane mATe to AtmabhAvamAM vartavAmAM ja sarva hita samAyeluM che. saMsArI bhale zarIrabhAva na choDe, sAdhune AtmAmAM ramavAmAM ja, tenuM ane vizvanuM samagra hita chupAyeluM che. jI .
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa sAtamuM sAra-A prakaraNamAM mahApuruSanuM hadaya, bhakitanI dhUna, bhAvanAM phaLa, AjanAM pU. sAdhu sAdhvIe ane ApaNI nIti. susumArapurImAM camarenTe lIdhela zrI. mahAvIrane Azraya. sattAnuM ghamaMDa. kauzAMbImAM zrI mahAvIre dhAraNa karelI gahana pratijJA, zatAnikanI te aMge ciMtA. caMdanAe zrI mahAvIranI pUrNa karelI gahana pratijJA. vizALAmAM agyAramuM comAsuM. kAnamAM khIlA ThekAvAne chelle bhayaMkara upasarga. madhyamA apAyAmAM chavAsthAvasthAnuM chelluM comAsuM. juvAlikAne tIre UpajeluM kevaLajJAna. eka eka pAnAmAM jIvananAM aNamola tanI AbehUba tasavIre raMga le che. vihAra-peDhAla gAmanuM pilAsa citya tyajIne mahAvIre AgaLa Daga mAMDayAM. saMgamadeve hajI temane samULage pIcho choDyo naha.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgama hAryo cAlatAM cAlatAM teo vAluka nAme gAmanI dizAmAM vaLyA mahAvIranA mArgamAM deve pAMcaso cArane upasthita karyA. cAra loko zrI vIrane vaLagI paDayA. temanuM zarIra dAbI dIdhuM. uparAMtamAM deve A ya mArga retIthI pUrI nAkhyA. samatAsAgara mahAvIra saumyabhAve badhuM sahana karatAM vAlaka gAme AvyA. gAma nagara ne jaMgala vIra jyAM jatA tyAM jaIne deva temane pajavate, A rIte cha mAsa vyatIta thayA. viharatA viharatA zrI vardhamAna gokula gAme AvyA. te gAmamAM utsava cAlato hato. cha mAsanA upavAsI zrI mahAvIra pAraNuM karavAne te gAmamAM vaheravA mATe gayA. je je gharamAM upavAsI vIra anna vahoravAne paga mUkatA, tyAM tyAM TheSI saMgama te khorAkane dUSita karI nAMkhate eTale ke tyAgI purUSa na svIkArI zake evA prakAranuM vAtAvaraNa te gharamAM janmAvata athavA khorAkane avidhisarane banAvI mUkato. cha mAsanA upavAsI mahAvIra aDaga Dagale gAma bahAra nIkaLI gayA ne ekAMta sthAnamAM dhyAnasthita thayA. saMgama hAryo:-cha mAsanI AkarI tapasyAne aMte paNa dUSita jaNAto khorAka na svIkArI dhyAnamAM masta banelA zrI viranA mukhabhAvane chupI rIte avalokata saMgama vicArasAgaramAM garaka thayo. "zuM A mahA sAdhu nijanA pathamAMthI nahi ja Dage ! devalokamAM mArI zI dazA thaze? cha mahinA sudhI ekadhArA duHkhano bhayaMkara varasAda varasAvavA chatAM A mahAmuni AtmAnI DALIe je ajaba mastIthI jhUlI rahyA che, te jotAM mane ema thAya che ke, have lAMbe kALa sudhI temane pajavavAmAM paNa mAre ja upahAsa thaze; kAraNake zarIrathI teo bahu ja vegaLA jaNAya che. zarIrane pahoMcADavAmAM AvatI sarva prakAranI yAtanAone saMdeza temanA mAnasadezamAM ja alopa thaI jAya che. mArI eka paNa
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhAraka zrI mahAvIra - - - - - - - - ceSTA temanA AmasAmrAjyanI AbAdIne hAni pahoMcADI zake te have mane leza mAtra paNa jaNAtuM nathI. have mAre e mahAmAnavanI kSamA ja yAcavI rahI ! zuM e mane kSamA nahi Ape? thavAnuM hoya te thAya, mAre temanI samIpa hAtha joDIne UbhuM rahevuM ghaTe; ane teja have mAro dharma che. saMgamane daivI paNAno naze UtarI gaye. te abhimAnanI sIDI UtarIne zAntinI sapATIe AvI ubha, plAna vadane te hAtha joDIne mahAvIra mahAgInI samIpe Ubhe. rahyo. pote karelA upasargo badala kSamA mAgI. muktimArgamAM Ave sthaka sahAdha karavAnI vAta karI. mahApuruSanuM hRdaya --saMgamane karagarato sAMbhaLI, samatAraMgI zrI mahAvIra vicAranI zukalakane sparyA ane be anubhavasiddha vaNa uva. " he deva, svavIyavaDe saMsArasAgara taravAnI pratijJA sAthe huM A anupama rAja mArge caDhayo chuM, temAM anyanI koI paNa prakAranI sava AmAnAM anaMta balavIryanI upekSA karavA rUpa nIvaDe tema che, anyanI sahAyanI apekSAe ghaNu mahAmAnavonAM moTAM kAryo Adaya adhUrAM rahI gayA che. A paLe ke nava upasarganI paLe huM pote je bhAvamAM raheto Avyo chuM teja bhAvamAM chuM, mane tArA tarapha rAma ke deSa kazuMya nathI. mAnavI nijanijanAM kartavyane pratiSa jhIlavAne baMdhAI gayela hoya che. nimittane doSa kADho te alpamatinuM kAma che, mArA aMtarano eka eka taraMga aMtaranI zAMti sapATIethI pragaTI mukiAnA jhaLahaLatA ranadIpane cUmavA kAje ja che. vizvanA kaNe kaNe mAnaMda ane nehanAM akhaMDa jharaNAM vahavAnI bhAvanA sAthe huM sthaLa kALamAM viharI rahyo chuM upadrava prasaMge mAre AmA vizeSa harakhAya che, kAraNa tethI tene prakAzavAnI
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahApurUSanuM hRdaya 165 eka umadA taka sAMpaDe che. tuM tAre mArge jA ! tane sadabuddhi sapaDo !' saMgama svarga prati-mahApurUSane stavI, saMgama varganI - hariyALI bhUmi tarapha vaLyo. indra sahita tyAMnA saghaLAM devadevIo saMgamanI pAzavI ane dazA pratye karAjI thayAM hatAM. Indra pite lAlacoLa banI gayo hato. svarganI ArasalIMpI bhUmi para paga TheravatAM ja indranuM tene AmaMtraNa ApyuM. IndrasabhA te samaye zekagrasta hatI. eka deva taraphathI eka mahAmAnavane pahoMcADavAmAM AvelA - bhayaMkara upasargone kAraNe svayaM indra ciMtAtura hate. sabhAmAM pravezatAMnI sAthe ja saMgame indrane namaskAra karyA te na jhIlatAM indra gaI UyA, " jA, tuM cAlyo jA, have tArA ahIM AvavAnuM projana nathI. te AkhA svargalene nAnama pahoMcADI che. have tArA mATe ahIM sthAna nathI, tArI potAnI zaktine pUro khyAla karyA vinA mArAM prazaMsanIya vAkathI uzkerAine zrI mahAvIrane caLAvavA ughukta thayela che, Aje plAna vadane, parAjita sainikanI jema pATho svagRhe vaLatAM lajavAta kema nathI! matyalokanAM mAne paNa raNamedAnamAMthI parAjita thaine svagRhe pAchA pharatAM nathI ane tema kare che, to tenA svajane ja teno svIkAra karatAM nathI. mATe zaramA ane pAcho jA." ghUMTaNIe paDI hAtha joDIne saMgama ekI ane indradeva sAme joI rahyo. saMgamanI devI-strIe AvIne indrane bahu vinaMti karI paNa indradeve na ja mAnyuM ane saMgamane svarga tyAganI AkarI zikSA thaI. je rIte AlokamAM dezayAganI ke kALApANInI sajA thAya che, te rIte tyAM paNa thatI hoya temAM navAI nahi. pachI saMgama game te parvata upara jaine va hovo joIe, kAraNa ke mahAkavi kAlidAsanA mevadUtanI racanAnuM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddAraka zrI mahAvIra 166 mULa kAraNuM ke kendrasthAna te, sva leAkamAMthI indranI zikSAne pAmelA pakSa ja che. pAraNuM--zrI mahAvIra cha mAsanA upavAsI hatA. sajI anna svIkAra karyAM naheAte!. anna vaheravAne teo punaH geAkuLa gAme padhAryAM. tyAM eka vasapAlikA nAmanI strIe temane zuddha annathI pratilAbhita karyAM. cha mAsanI AkarI tapasyAne aMte anna vaheAratA prabhune avale+-tI dizAomAMthI * AnaMda' ne moMgala dhvani krUrAyamAna thaye. vAtAvaraNu puSpaparAgamaya banyuM. mAnavasvabhAva yAne iyilAbha meTA ke AtmikalAbha moTA zrI mahAvIra kSatriya rAjakumAra hatA, aneka janmeA pata indriya sukhe bhAgavIne te kaMTALI gayelA. AtmAnA sukha mATe temane tAlAvelI lAgIne temaNe bhAgavatI dIkSA a'gIkAra karI. rAjakumArAvasthAmAM temanI tarapha sanmAna darzAvanAra! mAnavAmAMnA ghaNAkharA te pachI beparavA anelA. mAnavasvabhAvanI e meTAmAM meTI lAkSaNikatA che ke, jaryA lIlu' Aya tyAMja te paga laMbAve; jyAM nijanA svArthanI jIvanaderI lakhAtI jaNAya tyAMja te jAya. Aje ApaNe adhI rAtane ujAgarA veThIne nATaka kaeNcalacitramAM harSabhera hAjarI ApIe chIe paraMntu prabhAtanA anukUla samaye paNa dhArmika vidhAne! pratye dakSa sevIe chIe tenuM kAraNu ApaNI parAdhInaMtA, indriya leAlupatA, indriyAne game te karavAne ApaNe game te bhAge taiyAra thaIe chIe, parantu AtmAnA hitanI vAta Ave che tyAre indriyAthI dabAyelA ApaNe ' hata ' nathIja bhaNI zakatA. $ satyataH--mAnava svabhAvanuM' Adi jharaNu AtmAmAMthIja phUTe che, paNu indriyAnI dhamAla Are ApaNane tenu thA dazana thatuM nathI ane te kAraNusara ApaNe gaphalatamAM paDI svabhAvane svAIna
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIre kareluM pAraNuM 167 dizAmAM tANa jaIe chIe. svabhAvane aja, sva + bhAva eTale ke AtmAnuM saumya prakAzavarSaNa. ApaNe Aje tene badale ulTo artha karIne svabhAvane indriyonA bhAva pramANe vAghA sajAvIe chIe ane ApaNuja ahitamAM UbhA rahIe chIe. zrI mahAvIre saMsAra tyAgyA bAda je je sthaLe comAsA karyA, ke jayAM jyAM rAta-vAse rahyA, tyAM tyAM temane svAthI mAno taraphathI dukha maLyuM che, tenuM eka kAraNa che. ekalA ane uparathI asahAya jevA jaNAtAM mANasone satAvavAmAM A lekanA aNasamaju ke anArya leke gaurava mAne che. anArya prajAnA saMparkamAM AvavAthI AjanA arthamAnavonA svabhAvamAM paNa A ja prakAranI nirarthaka pAzavI vRttio pragaTI rahI che. jenuM pariNAma vizva samastanA ahitamAMja samaze. AgaLa vihAra-gokuLa gAme tapanuM pAraNuM karIne zrI mahAvIra AgaLa javAne taiyAra thayA. eka sthaLe vadhAre vakhata risthara rahevAmAM teo svaparanA hitanI ThekaDI thatI jotA hatA. pavananI jema nimukta rahevAmAM ja AtmAnA abyudayanI cAvI levAnI temanI mAnyatA hatI. jeThanA tIkhA tApamAM ughADA page ne ughADA zarIre dhIra-gaMbhIra zrI vIra nIcI najare AgaLa paga bharatA hatA. khullA mAthA upara paDatA sUryane tApa anerUM kAvyAtmaka citra sarjato hato. game tevI garamI ke ThaMDImAM paNa teo ekaja cAle cAlatA. unALAne divase khullA medAnamAM ane lIlAchama jaMgalamAM temanA pagano upADa ekaraMgI ja rahe. ajoDa ajaya ddhAnI adAe aMgArabhInI retamAM AgaLa vadhatA mahAvIra AyaMbikA nagarImAM AvyA. tya ekAMta sthaLamAM eka dhyAnamAM sthira thayA. divasa thayo ne mahAyogIe nayano khelyAM AgaLa vadhavAne paga upADyA.ekaja AtmAnI, dizAmAM Daga mAMDanArA mahAbhAvIne anya dizAono khyAla na
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 vizvoddhAraka zrI mahAvIra Ave che te jevI tevI vAta na gaNAya. anya zakala prakAranA tarkavitane chAMDI, zukala dhyAnamAM lIna thavuM te indri, mana ne buddhine te sukA bhAvathI dhaLyA bAda ja zakya bane. pharatAM pharatAM katAbI narI AvI. tyAM paNa zrI mahAvIra dhyAnamAM joDANa. ekaja dhyAna, bIjI vAta nahi. AnA sivAyanI anyathI sAcI oLakhANa thAya te pazu te e ka janma pUratI, jyAre zrI vIrane anaMta janmonA sAyA sAthInI oLakhANa karavAnI divya preraNuM maLelI, jene pUrI pADavA mATe te AThe prahara ekaja dhyAnamAM sthira rahe che, tyAMthI viharatA zrI vIra zrAvatI nagara padhAryA. bhaktanI dhUna -zrI vIra je divase zrAvastI nagarImAM padhAryA, te divase tyAM kArtika svAmInI rathayAtrAnA vaDAnI dhAma dhUma cAlatI hatI. je mArge thaIne kArtika svAmInA maMdire javAnuM hatuM te mArganI eka aNu para zrI vIra dhyAnamagna ubhA hatA. jIvanta mahAmA vonI pUjAno moha hajI mAnavakulane lAgyA nathI tene to adasya ane pASANabaddha pratimA taNuM pUjanamAM ja AnaMda Ave che. | zrI vIranA tapobaLathI aMjAyele svarga pati Indra A samaye zrI vIrane mAnasika vaMdanA karavAnA vicAramAM temanA vihAranI dizAmAM nAnapUrvaka adlekavA lAgyo, to teNe kArtikasvAmInI rathayAtrAno prasaMga pArakhI lIdhe. pote jeno bhakta che, evA mahAyogInA paga kanethI ratha pasAra thAya ne keAI mAnava temane page na name e tene na racuM. te pote zrAvatI nagarImAM Avyo. jyAMthI varaghoDo nIkaLavAne hatA tyAM gayA. nAnArcana karAyelI kAti kasvAmInI pratimAne rathamAM besADavAmAM AvI ke tarataja indra vidyAbaLe te pratimAmAM nijane avatArI Akhoye ratha pitAnA iSTanI dizAmAM . kArtikasvAmInA bhAvi A joIne acaMbe pAmyA. teo utAvaLe pagale te rathanI pAchaLa gayA, zrI mahAvIra je sthaLe dhyAnamAM UbhA hatA, tyAM raya
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaktanI dhUna 169 che. kArtikaravAmInI mUrtine aMtaramAM chupAyelA indra zrI vIrane namaskAra karyo, A joIne sakala mAnava samudAya zrI mahAvIrane caraNe khUkyo ane temane kArtikasvAmInA iSTadeva mAnyA. bhaktanI dhUna juduM ja kArya karI batAve che. isu khrista sthApele britidharma tenA bhakatarAjavIonI dhUnamAMja Aje vyApaka banyo che. buddha pravartAvele bauddhadharma azaka ane tirU jevA buddha rAjavIonI dhUnane kAraNe ja Aje paNa Take che. mahAmAnavonA belI vakhata jatAM vyApaka svarUpa pakaDe che tenA kAraNe ja temanA te belanI pAchaLa phanA thanAra bhaktonI sAcI dhUna che. Aje mahAtmA gAMdhI ekalA zuM karI zakata? paNa temanA belane jhIlanArA bhaktavarganA TekAthI Aje temanA varganI saMkhyA paNa caDhatI jAya che. bhakatanI je dhUna heya che te eTalI badhI tIvra ane tejasvI hoya che ke, te jene potAnA guru mAnI beThA hoya, tenA karatAM vaDe tene A vizvamAM kaI jaNAyaja nahi ane tene laine te pote, pitAnA te gurU mATe game tevuM khataranAka kArya karavA paNa hAma bhIDe. - ravi-zazInuM Agamana -zrAvatI nagarIthI vihAra karIne zrI mahAvIra kauzAMbI tarapha AvyA ne gAma bahAranA ekati, nirava pradezamAM kAyotsarge rahyA. A sthaLe sUrya ane candra pitAnAM mULa vimAna sahita AvIne zrI vIrane vaMdanA karI hatI. sUrya ne candra pitAnAM vimAna sAthe ja tejasvI mahAmAnavane vadivAne AvyA haze, te mAnave vakhata jatAM pravartAvelA dharmanI sUkSmatA ane tejasvItA keTalI mahAna gaNI zakAya? sUrya--candranAM vimAna sAthenA Agamanane zAstrakAre eka ajAyabI tarIke lekhe che. jevI rIte A duniyAmAM tAjamahAla-masyAno ghaMTa-cInanI divAla vagere ajAyabI-jana dharmanI bhASAmAM accheruM gaNAya che ( wonder of the time
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 vizvoddhAraka zrI mahAvIra vizALApurI tarapha-kozabIthI vihAra karatA mahAvIra rAjagRhanagara AvyA. tyAMthI pharatA-pharatA mithilA purImAM AvyA. tyAMnA te vakhatanA rAjA janake-temanA tapa tejane vaMdana karI sukhazAtA pUchI. AtmAnA nirmaLa tejane narendro to zuM paNa devendro paNa name che! jeTha mAsanA AkharI divaso hatA. tApa mana phAve te rIte varSo hato. bihAranAM jaMgalo ati bhayapUrNa ane verAna jaNAtAM hatAM comAsuM najIka AvatuM hatuM. ugravihArI mahAvIra tyAMthI jhaDapabhera viharavA maMDyA. anukrame vihAra karatA teo vizALApurImAM padhAryA. gAma bahAra AvelA samaSe nAmanA udyAnamAM eka tarapha teo dhyAnastha thayA. dIkSAkALanuM agyAramuM comAsuM A sthaLe ja vyatIta thayuM. jetajotAmAM agyAramAsAM vItI gayAM. varane rAjasukha choDaye pAka agyAra varaso thaI gayAM. bhAvanAM phaLa-vizALApurImAM janadatta nAme eka dhanika rahe. vibhavanA kSaye te jINuM zreSThI kahevAto. keI eka zubha prasaMge tene udyAnamAM javAnuM thayuM. te eja udhAna hatuM ke jyAM zrI mahAvIra jevI teja ravI mAnava pratimAne nirakhatAMja jIrNazreSThi harSita thayo. teNe vicAryuM, A mahAnubhAva kaI jevI tevI vyakita nathI. te khare, carama tIraMpati zrI mahAvIra hovA joIe. mahAvIrane sAcA mahAvIra tarIke oLakhI laI, te niyamasara temanA darzane AvavA lAgyA. niyamasara AvavAmAM tene e zubha Azaya hato ke zrI vIra kyAre dhyAnamAMthI jAgRta thAya ane te kyAre temane potAne hAthe anna vaharAve. comAsAnA cAra mahinA sudhI te ukata zubhAzaya pUrvaka temanA darzane Avyo. Aje comAsAno AkharI divasa hato. jIrNazreSThI manamAM ne manamAM ja harakhAtA hatA, caudazanI rAta vItI. punamanuM savAra zya jIrNazreSThIe prabhu vahAre tevuM anna taiyAra karAvyuM. manamAM te vicAravA
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizALApurI tarapha vihAra 171 lAgyo. "Aje mAre hAthe huM bhAvi tIrthapatine anna vaherAvIza. mArAM bhAgya UghaDI gayAM. pUrvabhavanA mArA puNyodaye ja A mahAyogI Aje mAre AMgaNe Avaze, huM temane hArA hAthe ja anna vaherAvIza. mArA tamAma karmabaMdha chUTI jaze. huM bhavasAgara tarI jaIza, coryAsI lAkhanA pherAmAMthI mAro chUTakAro thaI jaze. zubha vicAramAM te UMce ne UMce caDhate gaye. mahAvIrane pAraNuM karAvavAnI. tenI zubha bhAvanA ekadama tIvra ane gatimAna banI. te paLe tenI aMdara ane bahAra zrI vIrane pAraNuM karAvavA sivAyanI eka paNa bhAvanA na TakI zakI. teja paLe teNe bIjI dizAmAMthI Avato "ahedAna' "ahevAnI - no sUcaka dhvani sAMbhaLyo te viSe pUchaparacha karatAM te jANI zako ke navIna zeThe zrI vIrane pAraNuM karAvyuM. ane pote maMdabhAgya nIvaDayo bhAvanAmAM tenI eka paLane mATe oTa AvI. te potAne bhAgyahIna samajavA maMDayo, mahAvIra jevA mahAtmA pitAne tyAM AvavAne badale bIje jAya eTale tene tema lAge temAM navAI zI ! pAraNuM karIne zrI vIra AgaLa cAlatA thayA. te arasAmAM vizALApurImAM teja ullAnamAM trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha prabhunA eka jJAnI ziSya padhAryA rAjA sahita nagarajane temanAM darzane gayA. te prasaMge rAjAe te kevaLajJAnI munirAjane pUchayuM ke, "he bhagavAna! amArA nagaramAM puNyazALI AtmAo keTalA che?' kevaLI bolyA, rAjana ! tArA gAmano mukhya puNyAtmA te sAme beThelo jIrNazreSThI che. bhale te mahAvIrane pAraNuM na karAvI zako paNa teNe pAraNuM karAvyAnuM phaLa upArjana karyuM che, jyAre navIna zeThe , vIrane potAne hAthe anna na vaherAvatAM eka bhikSukane anna ApavAnI prathA mujaba pitAnIja dAsI mAraphata prabhune aDada vahorAvyA che. navIna zeTha mithyAdaSTi che. chaekI samyagadaSTi che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra 17 ucca prakAranI nirmaLa bhAvanA mAnavIne tenA bhAvanuM phaLa pIrase ja che. mAnavI jyAre pitAnI zubha bhAvanAmAM lIna bane che tyAre duniyAmAM anya viSayothI alaga paDe te, pitAnA aMtaramAM te bhAvanI mULa pratimAnuM sarjana kare che ane pariNAme tenI bhAvanAne te paheAMcI zake che. dharmazAstromAM paNa Aja matalabanuM jovA maLe che. * viSayane ciMtavata viyI bane, dharmane ciMtavato dharmAtmA bane.' bhAvanA je bAtala ja jatI hoya te mAnavInAM jIvananuM saMsAra sAthe jaDAyeluM adhuM sukha duHkha Aje ja duniyAmAMthI alepa thaI jAya, pU. sAdhu sAdhvIe ane ApaNe-AjanA vAtA jaDavAdanA pavanamAM pU sAdhusAdhvIo pratyeno ApaNe bhAva kevo che te vicAratAM ApaNane saheje samajAI jaze ke dharma pratyenI ApaNuM pharajamAM ApaNe badhA dinapratidina DhIlA paDI rahyA chIe. eka samayanA mAnavo sAdhune vaherAvavAmAM temanuM kalyANa samajatA, sAdhu mahArAja maLatuM anna nirmaLa bhAve dharmalAbha 'pUrvaka svIkArI letA AjanI paristhiti AthI viparIta jaNAya che. paMcamahAvratadhArI " sAdhusAdhvIo taraphathI annanA badalAmAM maLatA dharmanA lAbhanI ApaNane paravA nathI. lakSmIno lAbha maLe che tevAM sthaLAmAM divasa ke rAtanA bhAna sivAya sarve rakhaDIe chIe. AjanI ApaNI sarakAra ApaNuM pU. sAdhusAdhvIone peTa mATe rakhaDatA bhikSukanI gaNatrImAM sAmela karavAne taiyAra thaI che. je sAdhusAdhvIo saMsArano tyAga karI, vizvakalyANane maMgala maMtra dinarAta jape che, temanA taraphathI ApaNI nItimAM phera thavAthI ja 1 paMca mahAvratanAM nAma-(1) ahiMsA (2) satya (8) corI na karavI. (4) brahmacaryanuM saMpUrNa rIte pAlana karavuM. (5) zAstramAM jaNAvyA karatAM vadhAre vastuo pAse na rAkhavI.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. sAdhu sAdhvIo ane ApaNe 173. AjanI ApaNI dhArmika vyavasthA kathaLI rahI che. sAdhu samudAya taraphanI ApaNuM pUjyabhAvanA Aje alopa thaI gaI che. temanA guNadoSa jovAmAM ja Ajane ApaNe amUlya samaya vyatIta thAya che. sAdhuonA guNa ne deSa ! te saMsArI kaI rIte pArakhI zakaze ? jenI najaramAM sattA ne lakSamIna ghena che, e ghenavAbI AMkho, paranAM nirdoSa caritrane ghenavALuM na kalpI bese tenI pAkI khAtrI zI ? upAzrayanA ekAMta pradezamAM dinarAta gujAratA, upAzrayanI divAlamAM bezIneya jagatane zAzvatadharmane bodha karatA, zeSa samayamAM nijanA AtmAnuM hita ciMtavatA, temaja vizvasamastane kalyANaprada nIvaDe tevA amUlya grantha-ratnanuM sarjana karatAM, pUjya sAdhu-sAdhvIonA guNa deSa jovAthI ApaNe ApaNuM ja ahitanuM jokhama uThAvIe chIe e vAta vIsArI visarAya tema nathI. sAdhusAdhvIo pratyenA pUjyabhAvamAM uNapa ApyA sivAya ApaNane jaNAtI vicitra ghaTanAono ukela ApaNe temanI pAse mAgIe te te badhI rIte vyAjabI ane lAbhaprada nIvaDe, paraMtu ApaNe te ApaNA saMsArI svabhAvanusAra saMsAra mukta thayelA te pUjya vaga upara mAlikita yAne beTho dAba besADavAnI koziSa. karavA jaie chIe ane tene laIne AkhAye saMdhane bhAre nukasAna sahana karavuM paDe che. keTalAka samaju bhAIo taraphathI ema sAMbhaLavA maLe che ke : sAdhumahArAjo aMdara aMdara jhaghaDA kare ane pachI upadeza ApavA pATa upara hAjara thAya, te vakhate temane te upadeza bIjAne kayA saMgamAM asarakAraka nIvaDe. sAdhumahArAje aMdaraaMdara jhaghaDe che te, zAstranA mate nakkI karavA, nahi ke nANunI levaDadevaDa ke sedAnI AMTIghuMTI badala ane zAstranA siddhati badala sAdhumahArAje jhaghaDe temAM ApaNuM pUjyabuddhimAM uNapa Ave tethI ahita paNa ApaNuM
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 vizvoddhAraka zrI mahAvIra thAya. svahita citavatA mAnavIe harahameza guNagrAhI buddhi rAkhavI joIe. UNe dilanAM mAnavo ja paranA tala jevA dezone vaNIne tene moTuM svarUpa ApavAmAM potAnA jIvanano aNamola samaya veDaphe che. sAgaradilanAM mAnavoe hamezAM zatrumAMthI paNa sAra zodhavAnI Teva rAkhavI joIe, kAraNa ke tethI ja te dahADe ubhayanuM kalyANa thAya che. jyAre ApaNI najara zatrumAM sAra zodhavA TevAya, tyAre zatrunAM viSamaya aMtaramAM ApaNA nirmaLa bhAvanuM mojuM athaDAya ane te zuM karavuM te zuM na karavAnA UMDA ciMtanamAM mUkAI jAya ne . jate divase tenI najara paNa sAmA mATe sAramaya banI jAya. kALa kapara Ave che, jaDavAda ethI ye kaparo jaNAya che. sAdhusANIonA avalaMbana sivAya dharmanA raste TakAvuM muzkela che. zrI vIranA e anuyAyIo pratye ApaNe pUre bhaktibhAva dAkhavo jee. ApaNe adhikAra namavAne che, nahi ke temane namAvavAno potapotAnA adhikAranA khyAla sAthe duniyAmAM Daga mAMDate mAnavI, duniyAnA e jIvane ya sIdhuM ke ADakatarUM nukazAna karavAnI sadAbhAvanAthI para hoya che. susumArapurImAM:-vizALApurIthI vihAra karatA mahAtapasvI mahAvIra kauzAMbI pAsenI susumArapurImAM AvyA. vihAra paLanA temanA manobhAvathI temanI AsapAsanuM vAtAvaraNa maghamadhatuM ane ujavaLa rahetuM. Dagale-Dagale temanA AtmAne zAMta amIrasa jharato; karmonI senA vIkharAye jatI, lalATa pradeze jAmatI kaveta lakIromAMthI sUma tamayatA karatI. sIdhI najare Daga mAMDatA temane saMsAra vAMke ne khaDabacaDe jaNAte, jene pAra karavA mATe te sArAmAThanA bhedabhAvothI paranI maMgalabhUmikAmAM manane mokaLuM rAkhatA. susumArapurInA eka ullAnamAM eka zilA upara zrI vIra dhyAnastha thayA. hemaMtanI hamazitala ajavALI rAte vIranuM vIra ajaba
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ susumArapurImAM - 175 tejamAM tapatuM dIsatuM hatuM. temanA Atmate ja samaye ajALI rAtane candra TukaDeye jhakho jaNAto. te vAra pachI cAra prahara vyatIta thayAne sUryodaya thayo tevAmAM bacAvo bacAvo nI karUNu cIsa nAkhato eka deva zrI vIranA zaraNe Avyo. camacaMcA nagarInA dene te inka. saudharma pati indranI potAnA mAthA upara laTakatI sattAnI talavAra tenA manamAM khUMcatI hatI. maLelA sAmAnya prakAranA indravanA garvane saMkalita . karIne teNe saudharmapatinI sattA khUMcavI levAne ghamaMDI vicAra karyo. svarUpa badalI te saudharmapatine DAravA cAlyA. saudharmapatinI sattAthI vAkepha devadevIoe tene tema na karavA ghaNuM samajAvyuM, paNa te haThe caDha hata; tene sArvabhauma sattAnA mAlika thavuM hatuM. jhaDapabhera te saudharma devaleka tarapha cAlyA. sodhamapatinI najaramAM devanuM ghamaMDa vaMcAyuM. temaNe camacaMcAnA te deva-amarendrane jIvatA pAchA javAnI salAha ApI. kAraNa ke mahAmAnavo pitAnI zaktino upayoga nirbaLAne dabAvavAmAM nathI ja karatA, madaghelo camarendra na mAne. saudharmendra tenI pAchaLa ja choDyuM. vaja eTale agnitaNakhA karatuM bhayaMkara zastra; patene te daLI zake, kSaNamAM sAgarane zoSavI nAkhe. AjanA aNuokha karatAMye tenI tAkAta vizeSa jaNAya. aNubomba ane A vajamAM ghaNo taphAvata nathI. paraMtu aNubombane vAparanArA me mAno ane vadhArI deva vacce taphAvata che. kaI paNa mahAzastrane artha vagarane upayoga TUMkA divasomAM tenA svAmIne ja vaMza che? che vajanA tApathI dAjhato camarendra je dizAmAM zrI vIra hatA te dizA bhaNI deDiyo ane temanA pagamAM ALoTavA lAgyo. vaja tenAthI traNa hAtha dUra aTakI paDayuM. kAraNa ke tyAM zrI vIranA AtmAnuM anaMta sAmarthya hasatuM UbhuM hatuM. vaja pAchaLa UpaDele saudharmapati paNa zrI vIra UbhA hatA tyAM upasthita thayo. mahAvIrane
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddora zrI mahAvIra jota ja te zaramAI gayo. vaja teNe kheMcI lIdhuM. prabhune namaskAra karI camarendrane kSamA bakSI. mahAjanonI chAyAmAM alpabuddhi mAnavama paNa mAnavatAnA divya guNo pragaTe che. sattAnuM ghamaMDa --Aje jyAM najara karIe chIe tyAM saghaLe sattAnAM ghoDApUra relAtAM jaNAya che. A AryabhUmimAM paNa Aje to pakSabaLa vaDe sattAnAM sAmrAjya sthapAI rahyAM che. eka pakSe ke gresa, bIjA pakSe muslIma lIga. eka pavitra bhUmi para be satAo keTalI ajaba vAta ! paNa jene pakSanuM baLa maLI jAya che tene e vAtane khyAla ja nathI raheto ke pote kAnA upara sattA sthApavI tayAra thayo che. Aja suvAne itihAsa vAMcatAM paNa sAra te eja nIkaLe che ke, "sattAnA lAbha mAM phalANe rAjA ghavANa, phalANAne dezapAra thavuM paDayuM,' je kaI paNa pakSanI sattA kAyama nathI rahI te pachI te badala lehInAM pUra zA mATe relavavAM joie. kharI sattA saMpanI hovI joie. sattAnI bhUkhanuM bIjuM nAma ja kusaMpa che ane tene pariNAme sAMpaDatI munA, kSaNabhara TakIne sadAne mATe anyanA hAthamAM cAlI jAya che, satAnA ghamaMDa karatAM saMpanI namratA vadhAre lAbhadAyI nIvaDe che, te dvArA je sAttvika zAMtine AnaMda jagatanI prajAone cAkhavA maLe che, te AnaMda bIjA game te prakAranA vibhavamAM rAcava zrata na ja maLI zake. kAraNa ke anya prakAranA sukhanI ethe tenA saMrakSaNanI pUratI takedArI rAkhavI paDe che. gahana pratijJA -susumArapurathI vihAra karIne AgaLa dhapavA zrI mahAvIra bhagapura, naMdIpura, meDhaka vagere gAmamAM thaIne kauzAmbIpurImAM padhAyI, kauzAmbInI zobhA anupama hatI. zatAnika tyAMne rAjavI, mRgAvatI tenI paTarANuM. mRgAvatI dharmapremI ane saMskAra saMpanna anArI hatI. jemAM pratine teno bhAva aTala ane nirmaLa hato. vizALInA ceTakarAjAnI te putrI thAya.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatAnikanI ciMtA .. 177 piSamAsanI kRSNa pratipadAne divase zrI vIra A nagarImAM padhAryA te ja divase temanA sAgara vizALa aMtare eka mojuM UchaLyuM, te mojAne marma mahAvIra samajI gayA. temaNe teja paLe eka gahana pratijJA lIdhI. " () dAsatvane pAmelI ke' (2) pratibhAsaMpanna rAjavInI suputrI (2) pagamAM jaMjIra sAthe (4) gharanA uMbarAnI madhyamAM beThI hoya (5) tenA mAthAnA hIra zA keza kapAyalA heya (6) nayane azru gaLatI hAya (7) traNa divasanI upavAsI hAlatamAM hoya evI (8) divasanA be prahara vItI cUkyA bAda (9) gharane khUNe , sUpaDAmAM paDelA (10) rAMdhelA aDada mane bhikSAmAM Apaze te ja huM have pachI pAraNuM karIza" dravya-kSetra-kALa e bhAvanI apekSAe zrI mahAvIre karelI A pratijJA ghaNuM ja sUcaka ane Atmatejomaya gaNAya. zatAnikanI ciMtA -abhigraha dhAraNa karyA bAda zrI mahAvIra kauzAmbImAM bhikSAthe pharavA mAMDayA. pratiroja divasanA be prahara bAda teo bhikSArthe nIkaLatA paNa temane temanI AkarI pratijJAnusAra bhikSAnA yoga na jaNAtAM teo tene svIkAra karyA sIvAya pAchI karatA. A rIte divasa pachI divaso vitavA lAgyA. vAta UDatI UDatI paTarANa mRgAvatIne kAne AvI. te vicAramAM paDI huM zatAnikanI mahArANI mArA khajAnAmAM zAnI khoTa hoya, mAre zrI mahAvIra je mAge te vaDe temane abhigraha pUrNa karavo joIe. rAjakAjamAM masta rahetA nijanA svAmI zatAnikanuM teNe A vAta prati lakSya kheMcyuM. satAnikane thayuM ke, rAjakAjanI melI ramatamAM racyApacyA rahevAthI huM AvI anupama takane jatI karuM te AgAmI kALamAM mArA ahitane mATe ja thaze. mAre mahAtapasvI mahAvIranI pratijJA pUrNa karavI joIe. teNe gAmamAM DhaMDhero pITAvyo. A nagaramAM eka mahAtapasvI hameza bapore bhikSArthe nIkaLe che, mArAM prajAjanemAMthI je temane
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra bhikSA vaDe pratilAbhaze tene huM tenI icchA mujaba saMpatti ApIne anilAmIza.' kaMDherAne bIje divase bapore mahAvIra nagaramAM AvyA. kAI temanI tarapha miSTAna dharavA maMDayuM, koI hIrA mANekanA thALa laIne mArgamAM UbhuM rahetuM. hIrA-mANeka ratna ke lIlamanI caLakatI duniyAnI davAlothI para mahAyogI sIdhI najare nagaranA rAjamArgo parathI vagara bhikSAe AgaLa vadhavA mAMDayA, nagarajano zokamAM paDayA, mahAkSikane zI bhikSA joitI haze. AvatI kAle Ave eTale pAkazAstramAM jaNAvyA pramANenI sarva vAnagIo taiyAra karIne te temanI AgaLa dharIzuM ne temAMnI je temane cogya jaNAze teo svIkAraze eTale amArUM janmojanmanuM daLadara phITI jaze. mahAbhikSuka nagaramAM AvyA nIcI najare AgaLa vadhavA maMDayA. birelA be hAtha koI vastune svIkAratA nathI. nagarajane ekI najare temanI tejasvI mukhakAti tarapha najara rAkhe che. temanA anAja mane bhAvane TUMkI buddhinA gaja vaDe mApavAnA prayAsa kare che. keTalAka bajano temanA pagamAM paDIne managamatI vastu mAgI levAnI . bharI prArthanA kare che. cAre dizAmAM saumyarasa relAvatA mahAbhikSuka nagaracauTe AgaLa vadhe che. rAjamahela pAsethI pasAra thAya che. jharUkhAmAM beThelI mRgAvatI mahArANI temanA mArgamAM rana mANijya ne varasAda varasAve che. mArgamAM ajavALAM relAya che. kazAya te paryA sivAya mahAyogI gAma bahAra nIkaLI jAya che. A rIte cAra mahinA vItI gayA. ciMtAnI bhayaMkara agni jvALAothI para mahAbhikSuka samabhAve AtmAnaMdamAM rame che. temane nadhI khAvAnI ciMtA ke nathI paheravAnI. zarIranI ciMtAmAM samaya gUmAvavA karatAM zarIranI ciMtAmAM samayanAM mUlya mUlavanArA mahAgIenA pratApe ja A bhAratavarSa dharmabhUmi kahevAya che ane
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhinuM vidhAna " 179 duniyAnAM mahAjane A bhAratabhUmine kheLe jhUlavA lalacAya che. vidhinuM vidhAna --A arasAmAM zAnika rAjAne caMpAnagarInA rAjA dadhivAhana sAthe yuddha karavAnA prasaMga Ubho thayo. tenuM kAraNa ekamekanI rAjakIya padhI hatI. dadhivAhananI patnInuM nAma dhAriNI. temane eka svarUpavatI kanyA hatI. tenuM nAma vasumatI. zatAnika sAthenA yuddhamAM dadhivAhananI hAra thaI. rAjAne nAsI javuM paDayuM. caMpAnagarI ujajaDa thaI gaI. rAjA nAsI jatAM lazkara paNa nAsI gayuM. dhAriNuM ane vasumatI nirAdhAra banyAM. AdhAranI AzAe teo paNa rAtrine Azraya laIne nAsavA maMDayA. tevAmAM zatAniTanA eka subhaTe temane pakaDayAM, pakaDIne banneyane pitAnA UMTa upara besADayAM. kALI rAte temane laIne kauzAmbI tarapha jhaDapabhera javA lAgyo. madharAta thaI haze. tArAnA AchA tejamAM dhAriNInuM mukhateja ora patuM hatuM. te joIne kAmAMdha subhaTa lalacA. teNe kAriNIne pitAnI priyatamA banavAnI vAta karI. rAjarANI dhAriNI o sAMbhaLatAM ja camakI, magaja tenuM bhamavA lAgyuM. vidhinI lIlI para . teNe be UhAM artha sAryA. subhaTane teNe tIkhI (nA) saMbhaLAvI dIdhI. bhara jaMgala, madharAta, mA-putrI, temAM vaLI saundaryane varasAda eka kAmAMdha mAnavI kane temanuM keTaluM cAle. sumaTe kheMca karI. pavitra saMskAradhArI Aya dhAriNI zIlanI rakSA kAje lAkho jIMdagIo phanA karatAM gabharAya tevI na hatI. rAjya sukha karatAM ziyaLanAM mUlya tene mana zatagaNu hatAM. vAyuvege deDatA UMTa uparathI teNe paDatuM mUkyuM. paDatAnI sAthe tene jIva nIkaLI gayA. A sannArIonA jIvananI ujaLI tavArIkho A AryAvarta AgaNe jhaLahaLe che, tyAM sudhI AryabhAvanAne vijaya ja che. mAtA jana putrI hAvarI banI. rudana vaDe jaMgalane raDAvavA dAgI. eka rAjAnI putrI asahAya banIne jagalamAM rudana kare.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 0 vizvoddhAraka zrI mahAvIra AnuM nAma vidhinuM vaiciya! karmane ajaba lIlA ! uSAno kasuMbI prakAza pRthvIpaTe relAya, te pahelAM subhaTa vasumatIne laIne kauzAmbInAM dvAramAM dAkhala thaI gayo. prahareka divasa caDhatAM teNe vasumatIne vecavA bharabajAramAM UbhI karI. tevAmAM te ja mArgathI pasAra thatA kauzAmbInA zeTha dhanAvahe te kanyAne joI. subhaTane me mAgyA dAma ApI dhanAvaha zeTha vasumatIne pitAne ghera laI gaye. zeTha dharmapremI ane AbarUdAra hatA. ghera - AvIne teNe potAnI pAnI mULAne bolAvI. vasumatIne putrInI jema ucheravAnI AjJA karI. zeThe vasumatIne tenA kuLa-mAtA-pitA-gAma vagere saMbaMdhI prazno karyA, paNa kuLavatI kanyA ekeyane uttara ne ApavAne badale plAna vadane zAMta UbhI rahI. chatAM kulanI saMskArita tenA mukha upara taratI hatI ane tene laIne zeThe tene kuLavAna mAnI lIdhI. rAjakanyA vaNikane ghera UcharavA lAgI. caMdana zAzitala svabhAva zI kauzAmbInA janemAM caMdanAne nAme oLakhAvA lAgI. vaya vadhatAM zI vAra ! ane temAM ya rAjakanyA. dhIme dhIme caMdanAnuM saundarya khIlavA lAgyuM. kezakalApa teno paga e DIe sparzavA lAge. ramatiyALa ane nirdoSa tenA mukhabhAva ajANyAne jANe tevA hatA. vikasatA tenA saundarya prati mULa! zeThANanI AMkha kheMcAI. strI sahaja svabhAvathI teNe vicAryuM. A kanyA svarUpavatI thAya ane meTI vaye A ekalA gharamAM rahe tethI mane lAbha to nathI ja. te chatAM te chUpI najarathI caMdanAnI hIlacAla tapAsavA lAgI. divasa unALAne hate. dhanAvaha zeka kAmathI thAkIne ghera AvyA hatA. ghera AvatAveMta temaNe sevakane hAka mArI. sevaka hAjara na hovAthI caMdana, AvI pitAjI karatI gaI. zeThe tene eka leTa paNa
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhinuM vidhAna . 181 lAvI potAnA paga devAnuM kahyuM. zeTha caMdanAne putrI jevI samajatA, caMdanAne mana zeTha pitAtulya hatA. caMdanA zeThanA paga dhovA lAgI, tevAmAM tene coTalo chUTI gayA ne lAMbA vALa kAdavamAM kharaDAvA lAgyA, zeThe A joyuM. temaNe vALa addhara kya. chUpI polIsanuM kAma karatI mULA zeThANIe A dazya joyuM. tenI AMkho phATI. caMdanA have tene kAMTA jevI lAgI, te kAMTAne game te rIte gharamAMthI dUra pheMkI devAno teNe nizcaya karyo. jamI paravArIne zeTha bajAramAM gayA. zeThANIe eka hajAmane pitAne ghera bolAvyo, rAjakanyA caMdanAnA suMvALA dIrgha keza tenI pAse kapAvI nAkhyA. tene gaDadApATuno mAra mAryo. tenA pagamAM loDhAnI beDI nAMkhI ane koI na jANe tevI rIte gharanA eka khUNAmAM AvelA aMdhArA oraDAmAM pUrI dIdhI. nokara-cAkarane A vAta zeThathI gupta rAkhavAne kaDaka hukama karyo. sAMje zeTha ghera AvyA. jamavA beThA. tyAM temaNe caMdanAne na joI. te viSe zeThANune pUchaparacha karI. te ATalAmAM ramatI haze, kahIne zeThANIe vAtanuM mULa kApI nAkhyuM. bIje divasa thayo. zeTha caMdanAne karyAya na joI zakyA. temane zeThANa tarapha vahema gaye. chatAM gRhalezane nahi vadhAravAnA svabhAvavALA zeTha te divase paNa zAMta rahyA. trIjA divasanuM maMgalaprabhAta UghaDyuM. zeThe zeThANIne caMdanA saMbaMdhI prazno pUchayA, zeThANa ADAavaLA javAbo ApIne vAtane urADavA lAgI. dhanAvaha zeTha gusse thayA. gharanA tamAma nAkArone ekatra karIne dhamakI ApI. "caMdanAnI bhALa nahi maLe to tamane - sarvene sakhata zikSA karAvIza.' gussAne darzAvatA zeThe cAkarene kahyuM. cAkare kaI kazuM na bolyA. chevaTe eka gharaDI dAsIe AgaLa AvIne mULAnA pApane ghaDo phADI nAkhyo; caMdanAnI sthitinI - tamAma vAta zeThane karI.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 virodhAra zrI mahAvIra jhaDapabhera zeDa ubhA thayA, je eDImAM caMdana kedI hatI tene be lI nAkhyAM, aMdara Akho phekI. traNa divasanI zudhita caMdana, pakaDathalI hAthaNI mAphaka eka khUNAmAM azra gALatI beThI hatI. mAthAnA tenA vALa kapAI gayA hatA. caMdanAnI hAlata jotAM zeThanuM haiyuM bharAI AvyuM. traNa divasanI bhUkhI bALAne bhojana karAvavAnuM gaNatrIe teo raDAmAM gayo. tyAM kAMI na maLyuM. chevaTe eka khUNAmAM aDada joyA. aDadanuM sUpaDuM laIne zeTha caMdanA pAse AvyA. tene te vaDe traNa divasanI bhUkha bhAgavA kahyuM ane pote luhArane teDavA gayA. zeTha gayA. caMdana ekalI paDI. teNe potAnI sthiti tarapha najara karI. karmane vicitratA tene khyAla Adhe. pachI tenI najara khUNAmAM paDelA aDadanA sUpaDA tarapha gaI. traNa upavAsane aMte maLela pAkuLa; jotAM ja tenA manamAM eka vicAra karyo. A bakuLA che. mahabhikSukane harAvyA bAda pAraNuM karuM te kevuM! bIjI ja paLe teNe te vica ra makakama karyo ne hAbhikSukanI zodhamAM AsapAsa najara nAkhavA mAMDI. mahabhikSaka zrI mahAvIra kauzAmbInA rAjamArga para ja Ave che ane bhikSA ravIkAryA vinA pAchA jAya che. A rIte pAMca mAsa vItI gayA. cha mAsane phakta pAMca divasa bAkI hatA. ucca prakAranA abhigrahane pakavate kALa pUro thaye hato eTale ke mahApuruSanI pratijJA niSpha jatI ja nathI. jevuM te pratijJAnuM svarUpa che. te pramANe tene paripakava thavAmAM samaya lAge. mahAbhikSukanI zodhamAM AsapAsa najara nAkhatI caMdanA pagamAM beDI sAthe oraDA ne UMbaranI madhyamAM UbhI che. te dhanya paLe, teja galImAM mahAbhikSa mahAvIre pagalAM karyo. ghara pachI ghara vaTAvatA tene caMdanabALAnA e raDA sanmukha AvI UbhA. temaNe joyuM ke mArI pratijJAnuM ajaba svarUpa dharAvatuM Aje A dharAtale koI hoya to
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 vidhinuM vidhAna A rAjakanyA ja che; mahAbhikSukane jotAM ja caMdanabALA bAkuLA lAvI ne te mahAbhikSukanA karamAM vaharAvavA taiyAra thaI, paNa teja paLe mahAtapasvI khaMcakAyA, tyAMthI be Daga AgaLa vadhyA. mahAbhAvI caMdanA camakI, "agaNa AvyA mahAyogI pAchA jAya'! tenI AMkhomAM saritApUra ubharAI AvyuM. mahAbhikSake joyuM have pratijJA pramANe che. pahelAM A bALA zravihIna hatI have azru sAratI UbhI che. temaNe kara pasAya. traNa divasanI upavAsI rAjakanyAe ekse paMcatera divasanA mahAtapasvI mahAvIranA karamAM aDadanA bAkuLA vaherAvyA. zrI vIranI gahana pratijJA vidhio pUrI karI. rAjakanyAne duHkhane marma samajAyo. nirmaLa bhAvanAnI baLavattaratA vaDe paganI beDIo tUTI gaI. mAthAnA vALa pAchA AvyA. rU5 bevaDuM khIlyuM. vAtAvaraNamAM AnaMdanA sUra jAgRta thayA. rAjanagara AkhuMye harSagheluM banI gayuM. dizAomAM jaya jaya' ivani pragaTI gayA. zatAnikane vAtanI jANa thaI. teNe dhanAvahane ghera rAjadUta meko. caMdanAne rAjamaMdire teDAvI. caMdanA sAthenI vAtanuM UMDANa mApatAM mRmAvatI samajI zakI ke te tenI sagI bahena dhAriNInI putrI hatI. rAjAe karelA akAlika AkramaNane tenI mAtA ane te bhoga banelAM. bahenanI vAta sAMbhaLatAM mRgAvatInAM aMga dhrujI UThayAM. caMdanabALAne rAjamahelamAM rAkhavAne teNe prabaMdha karyo. mULAe AvIne caMdanAnI mAphI mAgI, sajAe dhanAvahano sAro AdarasatkAra karyo. cemAsuM bAramuM -pratijJA pUrI thaye mahAvIra kauzAmbIthI ravAnA thayA. vihAra karatA teo caMpAnagarIe AvyA. tyAM eka agnihotrI brAhmaNa rahe che. svAtidatta tenuM nAma. tenI anumatithI vIre bAra vaSakALa tenI zALAmAM vyatIta karyo. svAti
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrA mahAvAra datta vidvAna hate; chatAM sa`pUchyuM` teA nahi ja. zaMkAnuM samAdhAna karava! teNe jIva saMbaMdhI praznA mahAvIrane pUchyA. uttara mAMbhaLone te namI paDaze. 184 cemAsuM vItyuM. mahAvIre vidvAra zarU karyo. pharatA pharatA bhRbhaka gAme AvyA. tyAMnAM bhAvikajatAe temanI stavanA karI. zrI vIra AgaLa vadhyuM!; meDhaka gAme AvyA. tyAM rajUnI gALIne dhRti gAme padhAryAM. gAma bahAranA nirava pradezamAM jyAnastha thayA. khIlA ThAkayAH----samaya sadhyAneA hateA. gArathI havAmAna gugarUM banyuM hatuM. AthamatA ravinAM chellAM kirA rajanItA prathama tArakane satkAravA hasatAM hatAM. gAma pAdare bhasatAM kUtarAM puntha bhUlyA pacikane dIvAdAMDIrUpa hatAM. vIra UbhA hatA te sthaLe eka geAtrALa AbhyA. gAmanAM DhArane te kehatA hatA. tenI sAthe e aLada hatA. te baLada vIra pAse caratA mUkI te gAmamAM gaye. gAmanAM dvAra dahIne kalAkamAM te pAchA vaLyuM. tyAM maLada na joyA, vArate te sabaMdhI prazne karyo. paNa sAMbhaLe kANu? vIranI kaNendriye atyAre AtmAnA madhura zitala kalyANuM saMgItanA pravAhamAM lIna hatA. bahAranI dhamAlamAM Ubhelu' mahAvIranuM zarIra, aMtaranA kalyANu-mantrAmAM lubdha hatuM. jonArane lAge ke pacendriyAne dhaNI che te bahAranI kriyAo tarapha ATale! badhe khetamA haze. gevALane thayuM ke, mArA zabdo mane nahi saMbhaLAtA hai|ya, kadAca baherA haze. te temanA kAnamAM phUMka mArIne baLada sabaMdhI prazno pUchavA lAgyuM. dhaNuM tene uttara na maLyuM. te akaLANA. tyAMthI dUra jaMgalamAM maMge, ka zA nAmanI dhanaspAtanA jhaDanI zIe kApI lAgye. te zaLIne teNe tIkhI-tedAra banAvI. pachI mahAvIra tarapha aMdha ArA tarapha AMgaLI cIdhI te khaDakhaDavA lAgyA, AvA huM ya rA kAmanAM ke je anyanA hitAhita paratve pazu lakSa
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyama apApAmAM 185 na de ane mana phAve te rIte varyAM kare, mATe A dvArAne lepa cA ja jarUrI che. ' ATalA baDabaDATa pachI teNe tINI zaLIe dhyAnastha mahAyeAgInAM kadvArAmAM kheAsI. te zaLIe para pattharanA dhA karI tene kAnamAM UMDI utArI, bahAra dekhAtA cheDAe kApI nAkhyA. chatAM mahAyAgI mahAvIra na hAlyA, na cAlyA ke na eke cIsa pADI. e sAbita kare che ke temanuM zarIra zarIranA danamAM kSubdha hevAne kAraNe ja AvI bhayaMkara prakAranI yAtanA paratve paNa leza kSeAbha na pAmyuM. zubhadhyAne sthita zrI mahAvIra tyAMthI vihAra karIne madhyama apApA nagarIe AvyA. madhyama apAyAmAM:-a pApAnagarImAM gaucarI kAje nIkaLelA mahAvIra siddhArtha nAme nikane ghera padhAryAM. nike temane satkAra sahita anya vaheArAvyuM. te nikane kharaka nAme vicakSaNa eka mitra te prasaMge tyAM hAjara hatA. teNe vIrane joyA. pachI tenA khyAlamAM AvyuM ke, sa`lakSaNe sa`pU` A mAnavamUrti' ka jhAMkhI jaNAya che, mATe avazya te zalyavALI hAvI joie, kharaka te kALane| dhanvantarI hatA. teNe siddhArthane kahyuM, - mitra, A mahAnubhAvanuM zarIra tapAsavAnI mane jarUra jAya che, te tuM anumati Ape te! huM temanuM zarIra tapAsu` ' siddAnI anumati maLatAM kharake zrI vIranu AkhuM zarIra tapAsyuM. tapAsane aMte mAlUma paDayuM ke, kre, mahApApI mAnave temanA kAnamAM bhayaMkara kASTra zaLIe kheAselI che. , sabhiLatAM ja siddhArtha camakayA. mahAtapasvInA kAnamAM zaLAo temaNe te zaLIe nAkhanAranuM zuM bagADayuM haze ? kharakane vinavatA te melyA. bhAi, A mahAyegInA kAnamAMthI satvara zaLAe kADhI zakAya tevA upAya tuM zeAdhI kADha. te baddala jeTalA kharce thaze teTalAM ApavAne huM taiyAra chuM. temanuM A * joyuM nathI.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra A mahAmAnava ApaNane zI khAtrI ? - kharaka vicArapUrvaka '' javuM, bhAI ! zarIranI apekSA rahita cikitsA karavA deze ke kema tenI mesthe. siddhAce kahyuM, vicAra cheADI dA, e mahAtapasvI jyAM saMte dhyAnamAM UbhA rahe, tyAM jate mApaNe temanA kAnamAMthI zAe kADhavAne prayAga karave!, jenA zuddha hRdayamAM gurubhaktine! jhareza vahetA DAya che, te mAnavI prasaMga maLatAM te jharAmAM nijanA jIvanatapane dheAine nimala thAya che. gurU pratye bhakti thavI e paNa sadbhAgyanA cihna kharekhara che. maDhAvIra gAma bahAra gayA kru tarata ja siddhA ane kharaka ante ya temanI pAchaLa gayA. sAthe zuLIyA kADhavAne jarUrI zastro ane auSadhio paNa hatI. UbhelA vIrane kharake telanI eka kUMDIma besAryAM pachI temanA zarIrane sAMdhe sAMdhe telaneA mAlIsa karyo, capI karanArAM baLavAna mANasA pAse zarIrana! sAMdhA DhIlA karAvyA, pachI me sAsIe! lAvI e baLavAna mANuseAnA hAthamAM te ApavAmAM AvI. DhIlI paDelI zIo sANasInI pakkaDamAM AvI, pazu khe`catI vakhate UMDA gayelA te mULe bahAra AtratAM jora karyuM, khaLapUka sALusI ajamAvavI paDI. rUdhirabhInI andheya zaLIe nIkaLI. te paLe zrI vIranA meAMthI eka bhayaMkara cIsa nIkaLI paDI, jANe karmIne avazeSa. bhakitavAna kharaka vaidye ta kAla sa`rAhiNI auSadhithI prabhunA kAna rUjhavI nAkhyA ane temane khamAvIne banneya mitro mera gayA. kanI gatiH--`nI gati nyArI che. mahAsattAdhIza ke raka bhikSuka ubhayane tene parace paDe che. 'vAve tevuM laNe, kare tevuM pAme ' Adi leAkaeNkitaonAM mULa UMDAM che. mAnava samudAya kAje ApaNu ataramAM taratAM hAya, te prakAranA * prakAranA bhAva anya
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmanI gati paristhiti ApaNe tyAM avazya khaDI thAya. karmanAM phaLa turata ja cAkhavA maLe evuM kAMI nathI. tene AdhAra karmanA prakAra upara rahe che. jeTaluM tIvra ApaNuM karma, teTalo vahelo tene udaya eTale ke tenAM mAM-bU phaLa ApaNane tarata ja cAkhavA maLe. karma koI divasa bAtala na ja thAya. mana, vacana ke kAyA vaDe ApaNe je azubha ke zubha ciMtavIe, bolIe ke karIe tenI sUkSma chabi avakAzanA aNumAM paDe. te chabi ApaNuM karmanuM pratIka banI ApaNane je rItanuM ApaNuM mAnasa hoya te rItanuM darzana Ape. karmano siddhAnta samajanAra mAnavI A duniyAmAM bhogavavAM paDatAM sukhaduHkhamAM paNa nIti ane dheya na ja gUmAve. A duniyAmAM Aje pApI gaNAtA moja mANe che, puNyAtmAo du:khanA tAvaDe tavAya che; ane AvAM paraspara virodhI do najare paDatAM ja keTalAka Dagamaga thatA ja dharmanA rastA parathI UtarI jaIne duHkhanA mArge pagalAM pADavA taiyAra che. koi paNa vastunA tatkAlina svarUpane abhyAsa karatAM pahelAM, te svarUpane ghaDavAmAM upayogI nIvaDelA AsapAsanA saMyogo ane kALane abhyAsa jarUrI che. zrI mahAvIra rAjakumAra hatA pachI temaNe saMsAra tyAganI dIkSA lIdhI. jaMgalamAM pharatA thayA. teo keInuM leza paNa azubha na ciMtavatA. mukhathI na keIne apazabda kahetA, kAyAthI na keine mAra mAratA, chatAM temane apAra yAtanAo veThavI paDI. te yAtanAenuM mULa kAraNa pUrvanA aneka janmamAM temaNe karelAM zubhAzubha karmo ja gaNAya, karmano siddhAnta leNadeNanA siddhAnta jevo che. dhAro ke ApaNe eka vepArIne 1000 rUpiyA ApyA, copaDAmAM tene nAme 100) udhAya. teNe ApaNe nAme teTalI ja rakama jamA karI. have jyAM sudhI te rakamane hisAba cUkate na thAya tyAM sudhI banneya jaNa leNadeNathI baMdhAyelA gaNAya ke nahi? teja rIta karmanI paNa
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - 188 viddhAraka zrI mahAvIra che. ApaNe koIne apazabda kahyo, te zabda avakAzane copaDe lakhAI gaye. ApaNe jene zabda kahelo te AdamI dhAro ke marI gayA chatAM paNa avakAza te sadA kALa astitvamAM ja rahe che. kaLa vahetAM te a zabdanuM paNuM vyAja caDhe ne jyAM sudhI, sAmeno mAnavI na janma dhAraNa karIne ApaNane te apazabdanA badalAmAM avAja sahita thappaDa na mAre tyAM sudhI tene ane ApaNe bannene A saMsAramAM bhamavuM ja paDe. Ajano vijJAnavAda karmanA sarala siddhAntane mahAta karavAnA prayAso kare che. paNa tenuM pariNAma sArUM nahi Ave. vijJAnanA niyama pramANe paNa karmavAda sAbita thayelI ja che. vijJAna kahe che, "AghAta che, tyAM pratyAghAta che.' eka daDo uchALo, uchALavAmAM zaktine jeTale hirase kharcAyo haze, te pramANe te daDo jamIna upara paDIne pAchA UchaLaze. karmavAdanA siddhAnta para racAyela pune janmavAda mAnavAmAM ja vijJAnane sahana karavuM paDatuM hovAthI te karmavAdane ja nakAre che, paNa te khoTuM che. karma che, jIva che ane aneka janmo paNa che. anyathA zrImaMta-garIba, dekhatA-aMka, cAlatA-paMgu vagerenA vyavasthita bheda A duniyAmAM TakI ja na zake ane A bheda mAnavA jatAM pitAnA vijJAna vikAsanI ghelI janA rUMdhAtI hevAthI vijJAnavIre jaDavAdanAM ja baNagAM phUMkayAM kare che ane avanavI zodhe vaDe duniyAne ajAyabI pamADe che. paraMtu AtmAnI amApa zakti paratve zraddhA dharAvanAra varga temanI tevI zodhethI ajAyaba na thAya to temAM vizeSa kazuM ja nathI. kevaLajJAna -madhyama apApAnA udyAnamAM naDele upayoga chelle hato. tyAMthI viharatA kSamAsAgara mahAvIra jAMbhaka gAme padhAryA. te gAmane tIre vahetI puNaya salilA RjutAlikA nadInA taTa para AvelA sthAmAka nAme gRhasthanA khetaramAM ubhelA zAmali vRkSanI parama pavitra chAyAmAM te e AtmalIna thayA.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna maMda maMda pravAhe vahetA juvAlikAnA nirmaLa salilanI madhura zitala kerama, AsapAsa vIMTaLAIne UbhelAM hariyALA khetarane nUtana cetana bakSatI hatI. vaizAkha suda dazamane candramA aMbaranA tejasvI nirmaLa lalATe caLakato hate. tArAnAM teja AchAM hatAM. rAtane eka prahara vItI cUkyo hato. nadI taTe zitala zAMti jAmI hatI. kavitAnA sUra relAvatuM nadInuM pANI amApa sAgaranI dizAmAM dee jatuM hatuM. ajavALI rAte, nirmaLa havAmAna maLe, saritAnA pavitra taTe, zAlmali vRkSane zobhAvatA mahAvIra AtmAnI anupama kalAsamRddha chabI nihALavAmAM lIna hatA. AtmalInatA temanI prati paLe vizeSa daDha banI. sRSTinA haiyAmAM dhabakatA cetanya ravamAM temanuM hRdaya maLI gayuM. vizvane aMtare vahetA prakAza jharaNumAM temanA aMtaranuM prakAza jharaNuM maLI gayuM. mahAvIra vizvamaya banI gayA, temane kevaLa jJAna, thayuM. karmazilA ADe rodhAte prakAzane jhara, khaLakhaLa karato vaheto . thayo. purUSArtha baLe mahAvIre karmazilAnA bhUkkA uDAvI dIdhA. Asa . pAsa prakAzanI jhINuM sera varSavA mAMDI. sRSTinuM hiyuM thanaganI UyuM, mAnavalokamAM AnaMdanAM pUra prasaryo. trilokanA duHkhImAM dukhI jIvane te dhanya paLe sukha mANuvA maLyuM. mahA taparavI mahAvIra "vizvatAraka' (Light of Universe) banyA, vizvavaMdya vibhUti banyA. saMsAranI bhaThThImAM tapatA jIvone parama zAMti ApavA jJAnasAgara banyA. kevaLajJAna eTale sRSTinuM kevaLa, phaSTino je sAra gaNAya, tene nirmaLa AtmA vaDe sparzavuM te. paraMtu kevaLajJAna pahelAM kevaLadarzana thAya. kevaLadarzana eTale sRSTimAM taratA nehanuM sRSTimaya banelA AtmAmAM darzana, darzana thAya ke tarata ja tenuM jJAna thAya. darzana eTale dekhavuM, ane jJAna eTale jANavuM. kevaLadarzana ane kevaLajJAnanI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 190 vizvoddhAraka zrI mahAvIra jIvanta bhUmikA te caritra. kevaLana te jJAna pachI tenu sthAna Ave. kevaLadarzana te kevaLa+darzana; kevaLajJAna te vaLa+jJAna; kevaLa cAritrane a` kevaLacAritra, zarIrastha AtmAnuM, sarva zubhAzubha karmonAM vAdaLAne dUra karIte, vizvastha AtmAmAM maLI javuM ane traNeya kALamAM thatI kriyAone ekaja kALamAM abhyasI zakavI tenuM nAma ja kevaLajJAna / dRiSyadarzana. - 6 tapa ane pAraNAMnI saMkhyAH--thI mahAvIre I. sa. pUrve 569mAM dIkSA lIdhI. ( vi. sa. pU. 512-11) dIkSAkALathI te * digdarzIna 'nI suvaNuM paLa vaccenA gALe khAra varSa cha mAma ane 5dara divasanA che. te divaseAmAM zrI mahAvIre kreTakeTalI tapazcaryA karI tenA kAThA nIce pramANe tapanuM nAma keTalA karyo cheH cha mAsanA upavAsa cha mAsamAM echA pAMca v divasa cAra mAsI upavAsa traNa mAsI upavAsa aDhI mAsI upavAsa me mAsI upavAsa dADha mAsI upavAsa ekamAsI upavAsa 12 `mAsI upavAsa pratimAe aThThama tapa chaTha (e upavAsa) tapa 229 bhadra pratimA mahAbhadra pratimA sava tAba pratimA 1 12 hara -- ekaMdara divasanI pArAnA divasanI sakhyA 1 sakhyA 180 175 1080 10 150 360 90 360 1080 36 458 ra * .. 415 1 Y ra ra ra 12 228 1 1 350
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAna 11 | vikramAditya saMvata pUrve 512-11 nA mAgasara sudI dazamane divase saMsAratyAga karyA pachInAM bAra varSa cha mAsanA paMdara divasanA gALAmAM phakta 350 divasa temaNe anna ArogyuM che ane bAkInA divasamAM kaThIna tapazcaryA karIe temane divyadarzana thayuM vi. saM. pUrve 499 nA vaizAkha suda dazame. gaNatrI pramANe vi.. pUrve 512- 11 nA (I. sa. pUrve 569 thI) mAgasara suda dazamathI vi sa. pUrve 499 nA vaizAkha sudI 10 sudhI bAra varSa ane sADA pAMca mahinA thAya, paNa adhika mAsanI gaNatrIe eka mahine vakho che. uparanA koThAmAM chaTha basehane ogaNatrIsa gaNAvIne pAraNAnA divase basoi aThThAvIsa jaNAvyA che. tenuM kAraNa e che ke, chevaTanA chaThThamAM zrI mahAvIrane "divyadarzana ' lAdheluM ne tenuM pAraNuM te pachI karyuM hovAthI pAraNAne te divasa temanI sAdhu avasthAmAM gaNatrImAM na letAM "vizvatAraka 'nA jIvanamAM lIdhela che. tapa keTalo : eka zarIradhArI cha cha mahinA sudhI ajaLa vinA calAvI zake, tenuM mULe AtmAmAM rahelA prakAzanuM baLa che. khAvuM ke pIvuM e AtmAne guNa nathI. AhAra to kevaLa zarIra TakAvArthe ja he ke AmAnaMdIne khorAka tarapha ochuM ja lakSa rahe che pudagalAnaMdI ja khorAkamAM AnaMda mANe. chatAM zarIranA TakAva pUrato khorAka levo jarUrI gaNAya. kahevata che ke, "AhAra ane nidrA vadhArIe teTalAM vadhe, " kAraNa saraLa che. AhAra ane nidrA zarIrane sukhAkArI lAge, eTale zarIra premI jano te vadhArI zake. AtmAnaMdI kAje AhAra ane nidrA ubhaya alpa-jarUra pUratAM hovAM ghaTe. koI paNa zakti khIlavavA kAje tene abhyAsa jarUrI che. khAvAno svabhAva anAdikALathI ApaNane vaLagela che te dUra karavA mATe dinapratidina khorAka ghaTADo joIe athavA tapa karavo joie. - tapa karavAthI bhejanamAM kharcAtI zakitane sadupayoga thaze ane te
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra kamelane bALavAmAM sahAyabhUta thaze. ta5 eTale karmane tapAvanAruM baLa. te baLane jAgRta karavA amuka samaya kherAka na le tenuM nAma tapa. naukArasI paNuM tapa gaNAya ane upavAsa paNa tapa gaNAya. tapa jeTalo moTo hoya, tenI mudata jeTalI lAMbI hoya, teTalo tene prabhAva paNa vadhAre. tapathI mAnasika ekAgratA sArAmAM sArI khIle che chatAM paNa zArIrika zaktinA khyAla pramANe ja tapa karavo joIe. nabaLA zarIre vadhAre tapa lAbha kare, paNa thoDA samaya pUrato, zrI vIranI tapazcaryAne lakSamAM rAkhI yathAzakti tapa karavAthI ApaNuM kamaMdA paNa dUra thAya. zrI vIranA ApaNe anuyAyI anukULa bAbatamAM temanuM anukaraNa karIe, to pachI pratikULa bAbatamAM kema nahi ? zarIrane sAruM lAge te karavuM ane Atmahitane bhUlavuM te karyAne kAdo? ane zarIrane meha keTalA samaya pUrato ? Aje je zarIra vaDe ApaNe duniyAmAM mahAlIe chIe, evAM che ane zarIre ApaNane maLI cUkayA haze ane aneka vakhata ApaNe te zarIranI pUratI kALajI rAkhI haze, chatAM Aje rastAmAM jaIne na cAlIe ke eka kalAka vadhAre kAma karIe chIe te zarIra thAkI jAya che ane mana dvArA "ArAma' no saMdezo maLe che. te evA nimakaharAma zarIrane phaTADavAthI zuM lAbha? tenA karatAM zAzvataprakAzI AtmAnA raMgamAM zarIrane raMgavuM te zuM cheTuM? zarIrane AtmAne nirmaLa raMga baze, tyAre ja ApaNane sAcA rAha najaramAM Avaze ane parama upakArI vizvataHkInI ujaLI dizAmAM ApaNuM pagalAM paDatAM thaze. upasargAdinuM svarUpa -sAdhu avasthA daramyAna mahAvIrane traNa prakAranA upasargo (vAtanAe sahana karavA paDyA che. jaghanya upasarga te vyaMtarIe zitala jalakaNa chAMTelA te, madhyama upasara te saMgama devatAno ane utkRSTa prakArane upasarga te chelA govALAe kAnamAM nAkhelI kASThazALIo kADhavAno.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ upagadinuM svarUpa - 193 dIkSAnA zubha divasathI ja mahAvIra kAyAbhAvane aMtaramAMthI vego karI, AtmabhAvamAM ramatA thayelA ane te bhAva temaNe chevaTa sudhI TakAvI rAkhI, duniyAne sAbita karI batAvyuM ke, "AtmAnI zakti amApa che." dIkSAnA divasathI te divyadarzana'nI anupama paLa sudhInA keIpaNa samayamAM zrI mahAvIra jamIna upara sthira thaIne beThelA nahi, paraMtu gAdehAsane ja besatA. dIkSAkALanA sADAbAra varSa ne 15 divasanA gALAmAM temaNe phakta be ghaDI niMdrA karI che ane te zarU zarUmAM zalapANi yakSanA maMdiramAM, te pachI temaNe ane AtmAnAM ajavALA pIvAja rekelI. nidrA vinA prANI na jIvI zake e bhale AjanA vijJAnanI mAnyatA che, paraMtu dharmazAnI te mAnyatA nathI. kAraNa ke nidrA e zarIrano svabhAva che. AtmAno svabhAva sadA brakRtine che. abhyAsathI te Teva paDI zake tema che, kAraNa ke ApaNI AMkhonA pradezamAM jema jema AtmAnI jAgRtino cetanarava vaheto thaze, tema tema ApaNuM zarIrane jAgRtinI sArI Teva paDaze ane nidrAne tene dharma e che thato jaze. kevaLajJAna bAda aMbAMgamAM nidrAnuM tatva TakI zakatuM nathI. saghaLe jAgRtirava prasarI jAya che. cAritrapAlananI rItaH-kevalyanA kalyANamaya maMDapamAM - pravezelA " vizvatAra' dIkSAkALa daramyAna je cAritra pALyuM, teja cAritra AjanA | sAdhu-sAdhvIone Adarza bane, te ApaNuM mATe sAro samaya Ave ! pAMca samiti ane traNa gupti e aSTapravacanamAtAnA yathArtha AdarathI cAritra kAntimaya ane vRddhigata thAya, pAMca samiti te (1) IrthI samiti (2) bhASA samiti (3) eSaNAsamiti (1) AdAnabhaMDamatta nikSepaNuM samiti (5) pArikApanikA samiti. traNa guNi te (1) mane gupti (2) vacanagupti (3) kAyamupti. 13
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 vihAraka zrI mahAvIra dhUsarA pramANu daSTi rAkhIne vihAra karatAM zrI mahAvIre isamitinuM yathArtha pAlana kareluM, dIkSA kALathI te kevaLajJAna sudhIno lAMbo samaya maunamAM vyatIta karavA zrI vIre prasaMga Ubho thaye paNa kAIne kaTu vacana karyuM nathI ne bhASAsamitinuM pUruM pAlana karyuM che. eSaNuM samiti eTale deSa rahita AhAra grahaNa kare. zrI vIre kaMI paNa prasaMge doSita khorAka lIdho ja nathI. cha mAsanA upavAsane aMte anna vaheravA gayelA tyAre saMgamadeve khorAkane doSita karela te jANIne teo tyAMthI paNa pAchA pharelA ane eSaNA samitinA pAlana vaDe caritra kyArAmAM zuddha amIrasa chAMTelo. AdAnabhaMDa mattanilepaNa samiti eTale pAtro pramukha upakaraNo jene jayaNApUrvaka grahaNa kare tema karatAM jIvamAtrane bAdhA na pahoMcADe, paraMtu zrI vIra karapAtrane ja upayoga karatA hatA ane tethI temane pAtro ke upakaraNono prazna spazatAja nathI. parijhApanikA samiti eTale thaMDI -mAtru vagere nirjIva sthAna paraThavavuM (mUkavuM). zrI vIra mahApurUSa hatA. temane AhAra-vihAra paNa carama cayI adazya hato. eTale temanA mATe te prazna rahetuM ja nathI. paNa sAdhusAdhvIone lAgu paDe che. uk pAMceya samitimAM sadA jAgRta temaja mana-vacana ane kAyAnA doSothI nimuMkata zrI vire aSTa pravacanamAtAne saMpUrNa Adara vaDe evo siddhAnta jIvato karyo che ke, " AtmA mATe zarIrane AtmAnA aphATa. prakAza-jaLamAM vahetuM mUkI devuM joie ane AtmA vaDe vizvAtmAnA vyApaka saMgItasUramAM maLI javuM joIe.' saMsArIne cAlavA mATe aneka rAjamArgo ane saDake mejuda che. sAdhujanone cAlavAno mArga ghaNoja jhINo ane taMbUrAnA tAra jevo sIdho che. eka naTa je rIte doraDA upara eka najare samatolapaNe kAma karIne vijaya pAme che, tethI zatagaNo Akare mArga che, sAdhujananA vijayadurgane. najara sAme mukitanA dhavala bindune sthita karI, tAra
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 195 guNadoSa zA jhINuM cAritra mArge dharyapUrvaka Daga mAMDato mahAsAdhuja enI sapharamAM saphaLa thaI zake. cAritra-tAra parathI khasI janAra ke gabaDI paDanArane pharIthI ene e ja prayoga karavo paDe che. lakSyane pAmavA kAje pratyeka prANa e tadanurUpa vidhimAM pitAnA jIvanane amUlya samaya kharcavo joIe. paraMtu kUvAmAM tAkeluM tIra AkAzamAM na jAya teTaluM khyAlamAM rahevuM joie. guNaSa -mana, buddhi ke indriyonA viSayane spazartA guNadoSo jyAM mAnavInI aMdarabahAra astitva dharAvatA hoya, tyAM sudhI tenA AtmAno neha vyApaka banIne vizvanA nehasAgaramAM ekAkAra na ja thaI zake. kAraNa ke neha e AtmAnI chellI ane Adi bhUmikA che, jyAre guNadoSa e asthAyI zarIradharmo che. guNadoSanA sarvathA abhAvanuM nAma ja "kevaLajJAna.' guNadoSa mukhya aDhAra prakAranA cheH sattAna--H-HIS-zoda-mAyA- ya mArUM . ' ni-ra-ravivA-riyA-mAmA ya . pANivaha-pema-phIkApasaMga-hAsAi jassa iya dosA / ahArasa vi paNahA, namAmi devAhidevaM taM // (pravacana sArahAra-ThAra ekatAlIsamuM ) vivaraNa:-ajJAna eTale saMzaya, mUDhapaNuM, vastunA mULane pArakhavAnI azakti, poindha kare, pittane garama karavuM, mAnasika samatulA gumAvI . besavI. ma-mada, kula, bala, ezvarya, rU5, vivAdikane ahaMkAra kara. mA-mAna khAvuM, kadAgraha pakaDavo, sIdhI rIte na vartavuM.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 vizvoddhAraka zrI mahAvIra Dho-labha, Asakti jaDa padArthamAM jakaDAI javuM, Atmatvane anAdara. mAthA--mAyA, daMbha athavA kapaTa. khoTA khela karavA, bheda rama. -rati, managamatA padArthonI pAchaLa phanA thavuM. a-aniSTa prasaMge duHkhI thavuM, dilagIra thavuM. niMdra-nidrA, nidrAdhIna rahevuM, AtmAne jAgRti svabhAva visara. tora-zoka, iSTanA viyoge AjhaMdAdirUpa. jiyavacana-mRSAvAda, asatya bolavuM. jA-paradravyanuM haraNa karavuM, jethI mana corAya te corI. marachA-bIjAnI saMpattine joi na zakavuM. mA-bhaya, bIjAne bhaya pamADavo, bhaya pAmavuM, gabharAvuM. viLava-prANu vadha, hiMsA karavI (manathI-vacanathI ke kAyAthI) jema-prema, sthUla padArtho pratye Asakita. chApAM-krIDAprasaMga, AtmAne bhUlAve tevI anarthakArI ramatomAM AnaMda mAnIne samaya barabAda karavo. gar-hAya, hasavuM te, zarIra vaDe AtmA sAme hasavuM. ukata aDhAreya doSothI mukata mahAmAnavane ja "divyadarzana ' lAdhe ane te ja pUjya gaNAya. jyAM sudhI guNadoSanuM astitva heya, tyAM sudhI AtmAnA sAhajika prakAzane saMpUrNa rIte pragaTa thavAmAM te guNadoSo ADe Ave ja. sArA ane mAThA ubhayanA atAtvika sparzathI para vartata mahAyogI ja " vizvatAraka' banI zake ane teja janma mRtyunAM baMdhanethI para bane. guNadoSane TALavAne mukhya upAya samabhAva ane vairya, je je thAya te te tarapha samabhAve najara pheMkatAM jAte dahADe ApaNuM mAnasa samatala bane. te na sArAne cAhe,
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAmadhama 127 OM na bhurA tarapha dveSa varSAve ane citta jyAre rAgadveSathI para te tyAre. AtmAnI vyApakatA chatI thavA mAMDe ane jIvamAtra pratye ApaNI AMkhamAM sneha UbharAtA thAya. je snehanA avalaMbana vaDe ApaNuM jIvana dhanya bane ane bhaTakavAnA vArA khatama thAya. zrI mahAvIra samabhAvI hatA. je snehathI temaNe caDakauzikanAmane khUjhagyeA hateA, e sneha Aje ApaNAmAM jAgRta thAya te jagatanA jIvamAtranAM sukhadu:khanu nidAna ApaNane hAtha lAge, zatrumitra pratyenI samadRSTinA abhyAse ja Atmadhama pragaTa thaI zake tema che. sArA mAThAnA bhedabhAvanI kAtiya asara taLe AtmAnu sumala sa'gIta dRkhAya che ane tenA vikAsa sthagita thai jAya che. $ tyAgadhaH--duniyAnA anya dharmonI apekSAe mahAna gaNAtA jaina dhama` khAsa karIne tyAgane mahattva Ape che. AlamanA anya dharmo tyAga mArga che, pramANe che; paraMtu te eTalA darajjA sudhI nahi, jeTalA darajje jete tyAgane apanAvyeA che. jainadhama mAM tyAganAM sUkSma tattvA bhaLelAM che eTale ja te AjanA parigrahavAdanA jamAnAmAM paNa TakI rahyo che jyAre sthUla tyAgane mANanArA keTalAya dharmI Aje nahivata banI rahyA che ane keTalAka upara khristIdhama nI chAyA pharI vaLI che. tyAga vaDeja duniyA tarAyaH--jema keDa upara ene vadhAretema pantha kApavA kaThina paDe, te rIte jema sAMsArika aMdhanene svIkAra tema mukti maMdiranA minArA dUra tyAga eTale tyajavuM ne dIkSA le tenuM nAma saMsAratyAga. saMsAratyAgyA. aTale zarIra tyAgyuM, duniyAnI mArAmArI tyAgI. lakSmInA meha tyAgye, mAtA-pitA putra-patnI ginInA saMbaMdha tyAgyA. savuM prakAranAM jUThThANuM tyAgyAM. A tyAga mana-vacana ane kAyAthI karavAnA, nahi ke dekhAva pUrate zarI
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 vizvoddhAraka zrI mahAvIra rathI jaina sAdhu jeTalo tyAga vaDe jhaLahaLe che, teTale anya saMpradAyane ke mahAtmA jhaLakato jaNAto nathI, kAraNa ke jema tyAgane prakAra ucca, tema AtmAne sapiDanArI AtmavibhUti paNa zreSTha ane nirmaLa. vedAMta tyAgadharmane mAnya che, paNa te ghara tyajIne jaMgalamAM javA pUrato. jaMgalamAM jaIne kuTira bAMdhanArA sAdhune vedAMte asAdhu nathI kahyo. briritadharma mAnavasevAne nAme nirbaLatA ja phelAvI che. teNe mAnavasevAnI bAMga pokArI, paNa dAnane mAnavatAne mAge AvavAno saraLa rAha na darzAvyo ane pariNAme dAnane hAthe mAna mAryA gayA. jainadharmamAM sAdhu-sAdhvI uparAMta zrAvane paNa tyAgadharma lAgu pADayo che. saMsAramAM khAtA, kamAtA pratyeka vIrabAlane "parigraha parimANuvrata' levAnI zAstrakAra mahAtmAe pharaja pADI che. ghaNuM dhanyAtmAo te vratanuM Aje ya pAlana kare che. parigraha parimANu vrata eTale amuka vastuno saMcaya amuka pramANa karatAM vadhAre na rAkhavo. keTaluM sarasa vata gaNAya. enA mULamAM saMtoSa ane premanI saravANuo sivAya bIjuM zuM hoI zake? eka kSatriya rAjakumAra-jeNe kadI taDacho anubhavyo nathI, gharanI Arasa divAlonI bahAra DokAyuM nathI, sukhanI sUrIlI saraNAInA sUra sivAya kAMI sAMbhaLyuM nathI, amRtamIThAM phaLa sivAya anya padArtho ArogyA nathI, te jyAre saghaLuM jatuM karIne khulle page ane ughADA zarIre, khAna pAna ke zayananI ciMtA vinA ekaja satyanI dizAmAM pagalAM upADavA tatpara thayo haze te dharmanA tyAganI keTalI mahattA kalpI zakAya? duniyAnI ane sukhImAM sukhI vaMcAnArA saMsArIne tyAgadharmanI apekSAe duHkhImAM dukhI mAnI zakAya. ane tethI ja duniyAnA sarva vibhAmAM mahAlatA, jainadharma
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kSatriya rAjakumAra 199 premI narezAe ane zrImaMte e sAcA sukha mATe kSaNika sukha vibhano tyAga karela. - veja kSaNika che, tame tene tyAga ke na tyAga, samaya pUro thaye e to tamane choDIne cAlyA ja javAnA. tame bhale te vaibhavane tamArA pitAnA mAnatA he, paNa e kyAre hAthatALI daIne cAlyA jaze te tame samajI paNa nahi zake. eTalA mATe prAraMbhathI ja aMtaramAM tyAgadharmanuM bIja vAvI devuM joIe. je saMsAranA sArA mIThA prasaMgenI asarathI poSAine pallavita thaI zake. mAnavajagata tyAga dharma pALe temAM to zI navAi ! kudaratanA eka eka baLamAM tyAgadharmanI surabhi mahekI rahI che. kusumane jaIne pUche, tAre dharma zuM ? kaheze ke parimala ApIne mATImAM mATIrUpe maLI javuM. phUla jyAre svecchAe parimalane tyAga kare che tyAre ja te parimalamAMthI mIThI sugaMdha prasare che. je tenI pAse baLa pUrvaka sugaMdhI mAgavAmAM Ave to temAMthI kaDavI badabo Ave. eTale ke tyAgadharmanI mahattAne pramANutA vanaspatikAyanA bhavya che paNa teno yathAzakita Adara kare che. e ja rIte vAdaLanuM. kAdava khAIne te amRta varasAve ne pitAnI jAtane miTAvI de. saritA pite maLa- mUtra prakSAle ane badalAmAM nirmaLa salila vaDe mAnava ane dharitrIne pAMkhe. caMdanavRkSa, Apa ghasAya ne anyane sugaMdhI Ape; Apa jaLe ne anyane ThAre ApaNe paNa AtmAne caMdana jharo pragaTAvavA zarIranA caMdana kASThanI ciMtA na karavI joie. [juo bhAga bIjo]
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tamArA dhaMdhAnI jAherAta A graMthAvalInAM pustake dara be mahine pragaTa thAya che. temAM jA.kha. ApavAthI tamane kAyamI lAbha thAya che. kAraNa rojIMdA ke aThavADika chApAMo te vAMcake vAMcIne pheMkI de che jyAre pustake te kAyama vAMcavAnAM rahe che ane e rIte aneka vakhata vAcakonA dhyAna upara jAo Ave che. jAxkha nA bhAva nIce mujaba AkhuM pAnuM rUA. 25-0-0 adhuM pAnuM " 15-0-0 (eka pustaka dITha) noMdha-keTalA pustakamAM jAkha cAlu rAkhavI che te jaNAvaze. eka varSa jakha cAlu rAkhanArane 10%vaTAva. samrATa priyadazI uphe bhUlathI manAyelA - samrATa azoka krAuna ATha peja pRSTha 46, citro 40 sikkA 15 ane 15 nakazA sahita, A graMtha ItihAsanA viSayamAM mahAna kAnti phelAvanAra puravAra thayuM che. kimata rU. 6-0-0
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
_