________________
- ૧૯૫
ગુણદોષ શા ઝીણું ચારિત્ર માર્ગે ધર્યપૂર્વક ડગ માંડતો મહાસાધુજ એની સફરમાં સફળ થઈ શકે. ચારિત્ર-તાર પરથી ખસી જનાર કે ગબડી પડનારને ફરીથી એને એ જ પ્રયોગ કરવો પડે છે. લક્ષ્યને પામવા કાજે પ્રત્યેક પ્રાણ એ તદનુરૂપ વિધિમાં પિતાના જીવનને અમૂલ્ય સમય ખર્ચવો જોઈએ. પરંતુ કૂવામાં તાકેલું તીર આકાશમાં ન જાય તેટલું ખ્યાલમાં રહેવું જોઇએ.
ગુણષ –મન, બુદ્ધિ કે ઇન્દ્રિયોના વિષયને સ્પશર્તા ગુણદોષો જ્યાં માનવીની અંદરબહાર અસ્તિત્વ ધરાવતા હોય, ત્યાં સુધી તેના આત્માનો નેહ વ્યાપક બનીને વિશ્વના નેહસાગરમાં એકાકાર ન જ થઈ શકે. કારણ કે નેહ એ આત્માની છેલ્લી અને આદિ ભૂમિકા છે, જ્યારે ગુણદોષ એ અસ્થાયી શરીરધર્મો છે. ગુણદોષના સર્વથા અભાવનું નામ જ “કેવળજ્ઞાન.' ગુણદોષ મુખ્ય અઢાર પ્રકારના છેઃ
સત્તાન––H-HIS-શોદ-માયા- ય મારૂં . ' નિ-ર-રવિવા–રિયા-મામા ય . पाणिवह-पेम-फीकापसंग-हासाइ जस्स इय दोसा । अहारस वि पणहा, नमामि देवाहिदेवं तं ॥
(પ્રવચન સારહાર–ઠાર એકતાલીસમું ) વિવરણ:–અજ્ઞાન એટલે સંશય, મૂઢપણું, વસ્તુના મૂળને પારખવાની અશક્તિ, પોઇન્ધ કરે, પિત્તને ગરમ કરવું, માનસિક સમતુલા ગુમાવી .
બેસવી. મ–મદ, કુલ, બલ, એશ્વર્ય, રૂ૫, વિવાદિકને અહંકાર કર. મા-માન ખાવું, કદાગ્રહ પકડવો, સીધી રીતે ન વર્તવું.
