Book Title: Tattvarthadhigam Sutra Abhinav Tika Adhyaya 10
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005040/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla brahmacArI zrI neminAthAya namaH tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA adhyAya : 1 abhinavaTIkAkartA pUjaya munirAja zrI sudharmasAgarajI mahArAja sAhebanA ziSya muni dIratna sAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 bAla bahmacArI zrI neminAthAya namaH' namo namo nimmala daMsaNassa zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgaragurUbhyo namaH tattvArthAdhigama sUtra anila TIkA adhyAyaH 10 -: prerakaH pUjayamunirAja zrI sudharmasAgarajI ma. sA :abhinavaTIkA-kartAH abhinava sAhitya sarjaka munidIparatnasAgara tA.16/5/94 somavAra 2050 mAsaH vaizAkha sudaH5 abhinava zruta prakAzana- 41 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya-anukama Lphama viSaya 1 kevaLajJAna-darzanI utpatti kaI rIte thAya? 2 mokSa kaI rIte thAya? 3 | sidhdha nA jIvonI gati kaI rIte? sidhdha nA jIvonI vividha dRSTie vicAraNA pariziSTa 1 sUtrAnukrama 2 -kArAdi sUtrakrama zvetAmbara-digambara pAThabheda Agama saMdarbha 5 varNAnukrama tattvArtha sUtra-[1 thI 10 adhyAyanA sUtro] ka tattvArthAdhigama sUtra zabda sUci 7 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA -viSaya sUci 8 tattvArthAdhigama sUtra sambandha kArikA -Adya 9 tattvArthAdhigama sUtra sambandha kArikA anya 10 saMdarbha truci TAipaseTIMga- 2 komyuTarsa,3-digvIjaya ploTa, jAmanagara, phonaH 239 prinTIMga - navaprabhAta prinTIMga presa,ghI-kATA roDa, amadAvAda. prakAzakaH- abhinavazruta prakAzana, pra.je. mahetA, pradhAna DAkaghara pAchaLa, jAmanagara-361 001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla brahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmala daMsaNassa (tavAdhigama sUtra) tatva: (1) yathAvasthita jIvAdi padArthono svabhAva te tattva. (2) je padArtha je rUpathI hoya tenuM te ja rUpa hovuM te tattva-jemake jIva jIvarUpe ja rahe ane ajIva - ajIva rUpe rahe che. artha: (1) je jaNAya te artha. (2) je nizcaya karAya ke nizcayano viSaya hoya te artha. tattvArtha: (1) tattva vaDe je arthano nirNaya karavo te tattvArtha. (2) je padArtha je rUpe hoya te padArthane te rUpe ja jANavo ke grahaNa karavo te tattvArtha. adhigamaH (1) jJAna athavA vizeSa jJAna. (2) jJAna thavuM te. sUtraH alpa zabdomAM gaMbhIra ane vistRta bhAva darzAvanAra zAstra vAkya te sUtra. prastuta granthamAM jIva-ajIva-Azrava-bandha-saMvara-nirjarA-mokSa e sAta tattvo che. A sAte tattvone te svarUpe ja grahaNa karavA rUpa nizcayAtmaka bodhanI prApti te tattvArthAdhigama. sUtrakAra maharSipU. umAsvAtijIe samagra granthamAM tatvArtha nI sUtra svarUpe ja guMthaNI karI che mATe tene tattvArthAdhigama sUtra kahayuM che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dazamA adhyAyanA AraMbhe: tatvArtha sUtrano A aMtima adhyAya che. aMtima lakSyavAcI tatvane jaNAvavA mATe sUtrakAra maharSie sAta sUtronI suMdara guMthaNI A adhyAyamAM karelI che. kuladaza adhyAyamAM kathana karAyelA tatvArthasUtramAMnA prathama cAra adhyAyathakI nIvatattva nI prarUpaNA karAI, pachI manIva tatvane pAMcamA adhyAyamAM nirUpIta karAyuM, kAzavatatva samajAvavA adhyAyamAM vanyatattva tatva viSayaka sUtra guMthaNI karI. saMvara tatvane pradhAnapaNe pragaTa karavApUrvaka nirjarA tatvaviSayakavAtane vaNI leto evonavamo adhyAyasUtrakAra maharSi dvArA AkAra pAmyo. have chelluM tatva ane chello adhyAya prastuta che. A rIte dazamA adhyAyano mukhya pratipAdyaviSayamokSatattva che. jemAM prathama be sUtra thakI kevaLa jJAna [-kevaLadarzanapaNa nI utpatti darzAvI che, trIjA ane cothAsUtrathI mokSanI prApti nuM svarUpa jaNAvela che, mokSa thatA jIvanI gati kayAM thAyate pAMcamA sUtramAM jaNAvI, A gati kaI rIte thAya tenuM svarUpa chaThThA sUtra dvArA darzAvAyuM che. sauthI chelle sAtamuM sUtrasidhdhinI vividha anuyoga vaDe vicAraNA karavA saMbaMdhe che. A rIte A mola viSayaka adhyAya mAM kevaLajJAna-mokSa-gati -sidhdha saMbaMdhi vicAraNA e cAra vastuno suMdara samanvaya karAyo che. parama upAsya tattvane pAmavAno mArga jANyo, tatsambandhIsaman jJAnathI vidita thayA bAda te tattvanI vicAraNA thakI sUtrakAra maharSie zIvamaMdiranA dvAre lAvIne mUkI dIdhAM che. have tattva prApti puruSArtha eja A adhyAyanI phalazruti che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtraH 1 zrI umAsvAti vAcakebhyo namaH adhyAyaH 10-sUtraH 1) [1]sUtrahetu- mokSanI prApti pUrvenA aMgabhUta evA kevaLa jJAnanI utpatti kaI rIte thAya te A sUtra thakI jaNAve che. 2sUtra mULaH-mokSAjJAnAvaraNAntarIyalayAvyavam U [3]sUtrapRthakakSAt -jJAna-Ina-gavaraNa-katarIya-kSayAtram [4] sUtrasAra-mohanIyanokSayathI ane jJAnAvaraNa,darzanAvaraNa tathA aMtarAyanA kSayathI kevaLa pragaTe che. U [5]zabdajJAnaHmodanamohanIya karma jJAnAvara- jJAna-Avarakakarma tana-mAvALa-darzanaAvaraka karma attara-aMtarAyakarma kSayA-kSayathavAthI -ane vevamU-kevaLa, kevaLa jJAna ane kevaLa darzana 1 [GanuvRtti-adhyAyanuM prathama sUtra hovAthI, koI sUtranI anuvRtti ahIM AvatI nathI. 0 [7]abhinavaTIkA - mokSa prApti pahelA kevaLa-arthAt sarvajJatva ane sarvadarzitvanI utpatti anivArya che. bIjA zabdomAM kahIe to kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApti pachI ja mokSanI upalabdhi thAya che. tethI ahIM sUtrakAre mokSatattva nuM varNana karatA pUrve va8 nI utpatti kaI rIte thAya te jaNAvela che. * mohaMDa-mohanIya karma jenA 28 bheda ApUrvasUtra8:10mAM kahyA che. te mujabadarzana mohanIyanA 3-bheda, kaSAya cAritramohanIyanA 16-bheda ane nokaSAya cAritramohanIyanA 9 bheda. e rIte kula 28-bhede mohanIya karma kahevAyela che. [juo darzanacAritramohanIyakaSAya...strIpuMnapuMsakavedA:] ja modakSA-mohano kSaya thavAthI -kSaya arthAta jemAM zeSa eka paNa karma bAkI rahyuM na hoya arthAta sarvathA niravazeSa thAya te rIte karmonuM Atma pradezathI kharI javuM aLagA thaI javuM te kSaya. -mohanIyanA saghaLAM bhedonuM kSINa thaI javuM khatama thaI javuM te. ja jJAna-(kAvaUI)-jJAnAvaraNakarma -ahIM jJAna ane Turzana pachI mukAyelAvaraNa zabda pUrvenA baMne sAthe joDavAno hovAthI jJAnAvaraNa zabda banyo che. -jJAnAvara-AtmAnA jJAna guNane DhAMkanAra karma. -jJAnAvaraNa karma je A pUrve sUtra-997 matyAvInAm mAM kahyA mujaba pAMca bhede che te matijJAnAvaraNa Adi. ja vana(sAvaraNa)-darzanAvaraNakarma Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA -AtmanA darzana guNane DhAMkanAra karma te darzanAvaraNa. cakSudarzana,acakSudarzana, avadhidarzana ane kevaLa darzana e cAra mukhya bhedo vaDe kahevAyela ane jenA kula nava bhedo A pUrve sUtra 8:8 suravara vadhavAna...sUtramAM varNavAyA che. te darzanAvaraNa karma. je mArA aMtarAya karma -aMtarAya eTale vighnakartA evuM je karma te aMtarAya karma. -dAna, lAbha,bhoga,upabhoga ane vIrya e pAMcamAM aMtarAya karanAra evuM je karma-A pUrve sUtra-8:14 vAnAvInAma thakI kahevAyela che, te aMtarAya karma. * kSayA-kSINa thavAthI. arthAta jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, aMtarAya A traNe karmano sarvathA kSaya thavAthI. -A traNe karmanI anukrame pAMca, cAra [navuM], pAMca karmaprakRtti sarvathA niravazeSa thaI jatAM. ja 2-mokSayAt pada sAtheno samuccaya darzAve che. -arthAta mohano kSaya thavAthI, jJAnavaraNa-darzanAvaraNa ane aMtarAya no kSaya thavAthI ema samajavuM. jeva8-kevaLa kevaLajJAna ane kevaLa darzana. ' ja A pUrvesUtra 2:4jJAnavarzanInAmamA mAM kahyA mujabanA kSAyikabhAvanA kevaLa jJAna ane kevaLa darzana nI prApti. # mohano kSayathatA, ane jJAnavaraNa darzanAvaraNa,aMtarAyakarmano kSaya thatAM-arthAtaAcAra prakRtti saMpUrNa-sarvathA niravazeSa thaI jatAM kevaLajJAna ane kvaLa darzana utpanna thAya che. A rIte A cAra karmapravRttiono sarvathA kSaya thavo e kevaLajJAna-darzananI utpattimAM hetu-kAraNa-nimitta ke phaLa sAdhana yogya padArtha kahela che. che. vizeSa sUtranA vizeSa spaSTIkaraNa mATenA muddA # mohanIya,jJAnavaraNa,darzanAvaraNa ane aMtarAya A cAra karma prakRttino kSaya e kevaLajJAna darzanano hetu che. # sUtramAM mokSayAta mohanA kSaya thakI ema je judugrahaNa karyuM che te krama darzAvavAnA hetuthI karyu che. 4 ArIte alaga pADavAthI ema samajavuM ke pahelA mohanIya karmano kSaya thAya che. pachI aMtarmuhUrtamAM jJAnavaraNa,darzanAvaraNa ane aMtarAya e traNe karmano eka sAthe kSaya thAya che. 4 A rIte moha kSayathI-jJAnadarzanAvaraNa aMtarAya kSayathI ja kevaLajJAna-kevaLadarzana utpanna thAya che. $ pratibaMdhaka karma nAza pAmavAthI sahaja cetanA nirAvaraNa thavAne lIdhe kevaLajJAnadarzana avirbhAva pAme che. - $ pratibaMdhaka karmo cAra che jene vyavahAramAM karmagrantha AdinA jJAtAo dhAti karma rUpe paNa oLakhAve che. ane AThakarmanI gaNatarI mAM A karma-paheluM, bIjuM cothuM ane ATha che. [juo ..8 phU. 5 gAdo jJAnadarzanAvara.] Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtra: 1 # kSaya thavAnI dRSTie tenAkrama pAMca,eka,be ane ATha arthAt moha pachI jJAnadarzanAvaraNa aMtarAya e pramANe che. # ahIM mohanIyakarma je alaga batAvyuM tenuM kAraNa e che ke moha e sauthI vadhu baLavAna che. teno nAza thayA pachI anya karmono nAza zakaya bane che. arthAt mohanIyakarmanI ahIM pradhAnatA darzAve che. pahelA mohanIya karmano saMpUrNa kSaya thAya, pachI aMtamUhUta te jIvachaghavItarAga rahe che. pachI ekI sAthe ja jJAnavaraNa darzanAvaraNa,aMtarAya karma pravRttino kSaya thAya che. jIva sarvajJa-sarvadarzI arthAt sayogI kevaLI avasthAne pAme che. sUtramAM kSayA-evo je paMcamI nirdeza karAyo che. te hetu arthamAM hetau paDyUmI nirveza:- che. hetune darzAvavA mATe paMcamI kahIche. # pUrve adhyAya-8-jJAna-darzanAvaraNa---moha---aMtarAya evo krama nirdeza sUtrakAre AgamazAstromAMkekamanthAdimAM sarvatra jovA maLato hovAchatAMAgama prasidhdha kramAnusAra ahIM mohanIya pachI aMtamurhatanI vizrAnti pachI jJAnavaraNAditrayano layae pramANe nirdeza karelo che. [8] saMdarbhaH4 Agama saMdarbhaH (1)ravINamohassa NaM arahao tato kammaMsA jugavaM rivajjaMti taM jahA nANAvaraNijjaMdaMsaNAvaraNijja aMtarAiyaM * sthA. sthA.3,u.4,sU. 266 (2)tappaDhamayAe jahANupuvvIe aTThAvIsaivihaMmohaNijjaMkammaM ugdhAei, paJcavihaMnANAvaraNijjaM navavihaMdaMsaNAvaraNijjaM paMcavihaaMtarAiyaM, ee tinnivi kammase jugavaM ravavei ja 3. 26-jU. 72 sUtrapATha saMbaMdha-A rIte bane sUtra pATha mAM chelle kevaLajJAna upalabdhi thAya che te samajavuM 4 tatvArtha saMdarbha(1)ATha karmanA nAma-gAyo jJAnadarzanAvara, sUtra 8:5 (2)jJAnAvaraNa pratyAvInAma- sUtra 8:0 (3)darzanAvaraNa -vasurasuravadhavAnAM sUtra 8:8 (4)mohanIya ranavaritramodanIya RSIya- sUtra 8:10 (5)aMtarAya rAnavInAmuM sUtra 8:14 (6)kevaLajJAnadarzana-zAnadrarzanInAma sUtra raH4 4 anyagrantha saMdarbha(1)karmagrantha pahelo gAthA-9,10,13,17,18,22,para (2)navatatva gAthA- 38 vivaraNa [9]padya(1) moha kSayathI eka sAthe, karma traNano kSaya thatAM jJAnane darzana taNA, savi AvaraNa dUjatAM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA aMtarAya dhAtakarma cothuM chedatA prabhukevaLI sarvajJa bhAve guNa prabhAve vastu kalanA savIkaLI prathama mohano kSaya thatAM AvaraNo paNa jAya. jJAna ane darzana taNA, aMtarAya dUra thAya, karmacAra thI sarva e Atma pradeza vimukata pragaTa thAya kevaLa nahIM jJAna darzana yukata. [10]niSkarSa-AsUtra sauthI mahatvanI bAbata hoya to e che ke sarvaprathamamohano kSaya thAya che. ane mohano kSaya thavAthI jabAkInA jJAnAditraNano kSaya thAya che. arthAt sarvakarmanIjaDarUpa karma hoya to mohanIya che. kaSAya emohanIyano eka bhAga che. ane sUtrakAre paNa AThamA adhyAyamAM #SAyatvIIva: meLo yodhyAtriAno ema kaheluM che. A vAta parathI sUtrano e niSkarSato smaraNIya ja che ke vyavahAramAM jJAnAvaraNanA kSayopazamathI, jIvane vizeSa jJAna saMbhavI zake che. evuM kahevAya paNa che ke amuka mANasane jJAnano kSayopazama khUbaja sAro che. paNa kevaLa jJAna arthAta saMpUrNa jJAnanI prApti mATe to mohanIyanA kSaya sAthe darzanAvaraNa ane aMtarAya nA kSaya pUrvakano jJAnAvaraNa kSaya ja kevaLajJAna apAvI zake che. 0 0 0 0 0 (adhyAyaH10-sUtraH2) U [1]sUtrahetu-karmano Atmattika kSaya kaI rIte thAya? tenA kAraNone jaNAve che. I [2] sUtrakamULa vahevAnirvAgAma U [3]sUtra pRthaka-vanya - ded - mAd -nirAmyam |[4] sUtrasAra-baMdha hetuonA abhAvathI ane nirjarAthI [karmano AtmajikakSaya thatA -kevaLajJAna,kevaLadarzana ne prApta kare che.] U [5]zabdajJAnaHvahetImAva-baMdhanA hetuono abhAva hovo te. nirjarAkhyAma-nirnara-karmanuM kharI javuM. sthA-dvivacana sUcave che. [6]anuvRtti-sUtra 10:1motsayA- thIyAm padonI anuvRttiahIMlevI. U [7]abhinavaTIkA - eka vakhata baMdhAyeluM karma kayAreka to kSaya pAme ja che, paNa te jAtanuM karma pharI baMdhAvAno saMbhava hoya agara te jAtanuM koI karma hajI zeSa-bAkI hoya, tyAM sudhI te karmano Atmattika kSaya thayo che ema na kahevAya. Atmattika kSaya eTale pUrvabadhdha karmano kSaya ane navA karmane bAMdhavAnI yogyatAno abhAva. mokSanI sthiti karmanA Atmattika kSaya vinA saMbhavatIja nathI tethI evA Atyantika kSayanA kAraNone prastuta sUtra thakI sUtrakAra maharSi rajU kare che. AvA kAraNo be *digambara AkhAyamAM anyatvapanAma $ vapramolomola- e pramANe saMyukta sUtra jovA maLe che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtra 2 che.(1)baMdhahetuono abhAva ane (ra)nirjarA ahIM baMdha hetuono abhAva thatAM navA karmono baMdha aTake che ane nirjarA thI prathamanA baMdhAyelA karmonA abhAva thAya che. ja vanya:-baMdha-eTale4 Atma pradeza karma pudagalonuM zIra-nIra vata anyonya paraspara ekavata thaI javuM te baMdha. # jIva ane karmano kSIra-nIra sarIkho paraspara saMbaMdha thavo te baMdha kahevAya. je A pUrve prathama adhyAyamAM [sUtra1:4] tathA AThamA adhyAyamAM sUtra 83jaNAvela che. kaSAyanA saMbaMdhathI jIva karmane yogya evA pudgalonuM je grahaNa kare che te baMdha. ja vanyadetu- baMdhanA hetuo. # baMdhanA hetu A pUrve [ 5.8-skUzamAM ] jaNAvyA mujaba mithyAtva,avirati, pramAda, kaSAya ane yoga e pAMca che. ja vanyatvamAva-baMdhanA hetuono abhAva thavo te. 4 baMdhanA hetu-mithyAtva Adino abhAva thatAM navAkarmonuM Agamana thatuM nathI. * ni:-nirjarA. pahelethI baMdhAyelA karmonuM nirjaravuM- kharajavuM. 4 Atma pradezothI kArpaNa vargaNAnuM alaga thai javuM te . A rIte baMdhanA hetuono abhAva tathA nirjarA thavAthI athavA baMdhahetuono abhAva ane nirjarAne kAraNe karmano kSaya thAya che. svapajJa bhASyAnusAra saMkalita artha:mithyAdarzana vagere baMdhanA hetuo pUrve kahevAI gayA che. teono temanA-temanA Avaraka karmono kSaya thaI javAthI abhAva thaI jAya che. ane samyagdarzananI utpatti thAya che. - tatvArtha zradhdhAnuM e samyagdarzana che ane tenI utpatti nisarga ke adhigama thI thAya che. te vAta pahelA[2-2) kahevAI gaI che. A rIte saMvarathI saMvRta mahAtmAone paramaatizayasaMpannatAthI arthAta saMvara thayo hovAthI, samyam vyapadezanI prApti thaI hovAthI -navA karmono upacaya-arthAta baMdha thato nathI. ane pUrve saMgRhIta karelA karmono tapa-anuSThAna Adi nirjarA hetu vaDe Atmattika kSaya thAya che. temAM [mohanIya, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa,aMtarAya- jene anya grantho ghAtI karma tarIke oLakhAya che. tathA ahIM 2-3 mAM kahyA che.teno] karma kSaya thatA ja prathama samagra dravya anesamagra paryAyonA viSayonuM sAmAnya tathA viziSTa jJAna karAvanAra, parama aizvarya dhAraka ane anta rahita evA kevaLajJAna ane kevaLa darzananI utpatti thAya che. AkevaLajJAna-kevaLadarzana prApta thavAthIAAtmAzudhdha-budhdha-sarvajJa-jina ane kevaLI thAya che. tyAra pachI A kevaLI paramAtmA ke jenA atyanta sUkSma evA zubhacAra karma [zubhAyuzubhagotra-zubhanAma-zubhavedanA zeSa bAkI rahyA hoya che. te Ayukarma saMsArane vaza, bhavya jana nA bodhane mATe vihare che. ahIM vihAra zabdathI traNa vastu grahaNa karavI (1)dhyAna karavuM(2)viharavuM ane (3)rahevuM. vihAra zabdano bIjo arthalIdho che. vividhuM jJodati ta vidati A vyAkhyA mujaba Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA kevaLI mahAtmA AyuSyane vaza thaI zeSa karmonI rajane pariharatA evA vicare che. ja anuvRtti kaI rIte? sUtramAM phakata vacahevamavinirAm eTaluM ja kahyuM che. paNa baMdhanA hetuno abhAva tathA nirjarAthI thAya zuM? A praznanA uttara mATe pUrvasUtranI anuvRtti levI paDe. to praznano uttara maLe che ke baMdha hetu abhAva tathA nirjarA thI kevaLajJAna ane kevaLadarzana prApti thAya che. che tyAM bIjo prazna e thaze ke to pachI kSayAtranI paNa anuvRtti zAmATe lIdhI? A praznanuM samAdhAna eTaluMja ke pUrve kahelA mohanIya Adikarmano Atmanika kSaya thAya ane bIjA cAra karmopaNa nirbharatA-nirbharatA zeSa bAkI rahe che. svopajJa bhASyamAM paNa atyantakSaya zabda prayojela che. tethI ame paNa kSayAta zabdanI anuvRtti hovAnuM jaNAvela che. eka punaHprazna paNa udbhave che ke pUrvanA AkhAsUtranI anuvRtti kema na lIdhI? kema ke kevaLanI prAptimAMto ukata cAra karmaja kAraNa bhUta che . -samadhAna AkhA sUtranI anuvRtti paNa laI zakAya, chatAM bhASya tathA TIkA granthomAM atyantakSazabda prayojAyo che. paNa mohanIya AdicArano atyanta kSaya evuM koIe kahela nathI, mATe ame paNa kSayAta nI anuvRtti AvatI hovAnuM ja vidhAna karela che. sUtra-sArAMza - sUtramAM mukhya be vAta kahevA mAMge che (1)mithyAdarzana Adi baMdhanA je hetuo teno saMvara dvArA saMpUrNa abhAva thAya che. arthAta sarvathA saMvarathI baMdhanA kAraNonuM sarvathA nivAraNa thaI jAya che. (2)tapa-dhyAna AdithI pUrvakarmanI nirjarA thAya che. (3)A saMvara ane nirjarAthI karmono Atmattika kSaya thatA jIvane kevaLajJAna ane kevaLadarzananI prApti thAya che. (4) kevaLa prApti pachIzuM? - A prazna nuM samAdhAna sUtrakAra be rIte jaNAve che. (1)svopajJa bhASyadvArA (2)navA sUtrathI (1)svopajJa bhASya- kevaLIoAyukarma saMskAravaza vicaraNa karI vividha kamarajane parihare che. (2)navA sUtra-AgAmI sUtra 3 mAM jaNAve che ke zeSa karmano kSaya thatA jIva mokSane pAmanAro thAya che. 0 [B]saMdarbhaH# Agama saMdarbha -A sUtrano Agama saMdarbha have pachInA sUtra 3 sAthe sAMkaDela che. 4 tatvArtha saMdarbhaH(1)baMdhaH- nIvALIvajhavavanyasaMvara. - sUtra 14 (2)baMdha hetu -miththAnAviratimA sUtra 8:1 (3)baMdha-kAraNa- layatvIkTIva: | sUtra 8:2 (4)baMdha svarUpa se tanya: sUtra 83 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 adhyAyaH 10 sUtraH 3 (5)nirjarA tataniA sUtra 8:24 (6)nirjarA tapanA sUtra 93 U [9]padyaH sUtra tathA sUtraH3nuM saMyukta padya. (1) baMdhanA hetu taNo sadbhAva nahIM te nirjarA yogathI sarvakarmano kSaya mokSa kahe vAcavarA (2) sUtra 2 tathA sUtra 3nuM saMyukata padya baMdhana hetu abhAvathI ne nirjarA thakI ja sakaLa karmakSaya thaI pachI mokSa maLato khacita D [10]niSkarSa-AsUtra mokSa mATenI cAvIrUpa bhUmikA darzAvechejo jIvane mokSe javuM che, mokSa joie chIe to teNe be kAma karavA paDaze. (1)AvatA sarvakarmane rokavA mATe dRDha saMvara karI baMdhane aTakAvavo paDaze (2)saMcita thayelA karmone kheravI nAkhavA paNa teTalAja Avazyaka che. jema gharamAM vAsaNa ne dhULa na caDhe tema rAkhavAthI ane pUrve caDhelI dhULa kADhI nAkhavAthI, ja vAsaNa cakacakita rahe che. tema AtmAne paNa navA karmonI dhULa na coMTe ane pahelI coMTelI badhI ja dhULa khaMkherAI jAya te hetune lakSamAM rAkhIne ja anuSThAnAdi karavA te A sUtrano pAyAno niSkarSa che. ooooooo adhyAya 10-sUtra 3) 0 [1]sUtraraMtu mokSanuM svarUpa ke hetune jaNAvavA mATe A sUtranI racanA thayelI che. D [2] sUtra mULaH "narmalayamo: 0 [3]sUtra pRthaka-R7 -rma - kSaya: mokSa: U [4] sUtrasAra-saMpUrNa karmano kSaya thavo e mokSa che. U [5]zabdazAnaH-saMpUrNa -ATha prakAranA karma kSaya-nAza karavo te mola-mokSa, mukita U [6]anuvRtti -spaSTatayA koI anuvRtti AvatI nathI. U [7]abhinavaTIkAH- mohanIya Adi pUrvokta cAra karmono AtyaMtika kSaya thavAthI vItarAgata ane sarvajJatva pragaTe che, tema chatAM te vakhate vedanIya AdicArakarmo bahuMjavirala rUpamAM zeSa hovAthI jIvane mokSa thato nathI. te mATe toe zeSa rahelA virala karmono kSayapaNa Avazyaka che. jayAre ekSaya thAya che. tyAre ja saMpUrNa karmonA abhAva thaI,janma-maraNanuM cakrabaMdha paDe che, ejamola che. arthAta sUtrakAranA kathanAnusArasamastakarmathI AtmA jayAre mukta thAya tyAre moha thayo kahevAya. digambara AsnAyamAM A sUtra pUrvanA sUtra 2 nI sAthe joDeluM che vaLI tyAM vanavivipramozo mokSa. e pramANe no pATha che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA je -:-kRtsna eTale saMpUrNa-samasta-sakaLa-saghaLuM. jarma-jJAnAvaraNathI mAMDIne aMtarAya sudhI-pUrve [4.8-mU.] kahevAyela ATha mULa karma prakRtti ane 122 piTA bhedo sahita aneka vidha] uttarakarma prakRtti e sarve karma kahevAya che. athavA AtmAne lAgelI anaMtI kArmaNa vargaNA te paNakarma. kSaya-kSaya,nAza karavo, khatama karavA,kSINa karavA vagere, OM AtmA pradezathI karmono apAna -nAza te kSaya mokSa:- mokSa,mukita AtmAnuM sva-AtmAmAM ja saMpUrNatayA avasthAna te mokSa. bhASyAnusAra-saMkalIta arthaH saMpUrNa karmono kSaya thavo tene mokSa kahe che. ,, saMpUrNa karma-vimukita vaDe AtmA mukata kahevAya che. OM ArIte-''saMpUrNa karmano kSaya ' ' e lakSaNa che, ane tenuM lakSya che AtmAnI mukita. sakala karmathI vimukata thayelA evA,jJAna-darzana upayoga lakSaNavaMta AtmAnuM, potAnAja AtmAmAM avasthAna-arthAt nijaguNa sthiratA ja mokSa kahevAya che. karmanA abhAvathI AtmA mukata bane che. paNa AtmAno abhAva kadApI thato nathI. A pUrvenA sUtraH1 mAM jaNAvya mujaba kevaLa jJAna thAya che. jene granthAntaromAM tathA sidhdhasenIya vRttimAMdhAtikarmakSaya karelo che. [noMdhaH-joke sUtrakAra maharSie sUtramAM kesvopajJa bhASmAM kyAMya A karmonI dhAti saMjJA hovAnuMsUcavela nathI. vaLIamArI jANa pramANeamanemULaAgamamAMAcAra karmonI dhAti saMjJA hovAnuM pramANa sAMpaDI zakela nathI.-chatAMatisusvIkRtabanelI AsaMjJAne lIdhe mohanIyAdi cArane yAtiE tarIke svIkArI zakAya che.] 4 kevaLa nI utpatti pachI vedanIya-nAma-gotra ane Ayu e cAra karmano kSaya thAya che. je samaye A bAkInA cAra karmono saMpUrNa kSaya thAya che. te ja samaye kevaLI paramAtmAne audArika zarIrano paNa viyoga thai ja jAya che. ane have pachI thanArA janmano paNa abhAva thai ja jAya che. vaLI saMpUrNa karmano kSaya thavAthI, janma maraNanuM koi kAraNa bAkI rahetuM na hovAthI punaHjanma sabhavato nathI. A avasthAneja saMpUrNa karmano kSaya kahyo che. ane te ja mokSa kahevAya che. ane tyAre jJAnAdi upayoga lakSaNavaMta zudhdhaAtmA ja hoya che. be sArAMzaH- ATalI lAMbI carcAno sAra eTalo keH (1)saMpUrNa karmano kSaya e ja mokSa che. (2)kevaLI avasthAmAM mohanIya-jJAnAvaraNa-darzanAvaraNa ane aMtarAya cAreno kSaya thayo hoya che. (3)vedanIya-nAma-gotra-Ayuno saMpUrNa kSaya thatAja AtmA mukata thAya che. (4)AtmAnuM sva-svarUpa sarvathA anaMtakALa mATe sthira thavuM te mokSa. [] [8]saMdarbha: Agama saMdarbhaH-sUtraH2 tathA sUtraH3no saMyukata pAThaH- aLavAre samucchinniiraya Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10sUtraH4 aniyaTTisukkajjhANaM jhiyAyamANe veyaNijja AuyaM nAmaM gottaM ca ee cattAri kammase jugavaM khavei-akammayaMjaNati-akammayAe jIve sIjjhati * utta. a.29-sU.72 sUtrapATha saMbaMdha-ApAThano sAra evo che ke cothAzukla dhyAnanA chellA be pAyAmAM vartatomuni vedanIya,Ayu,nAma, gotrano kare che, akarmane utpanna kare che ane sidhdha thAya che. arthAta sarvakarma no kSaya kare che, baMdhanA hetuno abhAva thAya che. ane pUrvakarmanirbhara che. tatvArtha saMdarbha(1)gAdostAnAvaraNIya. - sUtra8:5 mULakarma prakRtti (2)paSyanavayaviMzati vArdi. sUtra8:6 uttarakarma pravRtti (3) mokSayAjJAnadarzanAvaraNAnArIya sUtra 10:1 G [9]padya - A sUtranA baMne padyo kahevAI gayA che. U [10] niSkarSa-sUtrapoteja AmatotatvArthasUtra samagra abhyAsanAniSkarSarUpaja che. chatAM sUtramAM jaNAvelI sAdI paNa suMdara vyAkhyA sparzI jAya che. "saMpUrNa karmakSaya te mokSa''. koIpaNa duHkhathI chuTakAro meLavavo che, janma-jarA-maraNathI chuTakAro meLavavo che, muzkelI ke vyAdhithI chUTavuM che, rogAdikaSTothI mukata thavuM che. A saMsAra kharekhara duHkhamaya ke kAjaLa koTaDI jevo lAge che. A ane AvA koIpaNa prazno ke samasyAone halakaravAno ke nivAravAno ekaja upAya-ane te che saMpUrNa karmono kSaya karavo te. anaMtajJAna-anaMta darzanAdi prApti karavI che-anaMta sukha ane agurulaghu paNuM joIe chIe to paNa ekaja IlAja che saMpUrNa karmano kSaya karavo te. A rIte vadhunevadhu karmakSaya mATe puruSArtha karavote ekamAtra AranoniSkarSagaNI zakAya. 0 0 0 0 0 0 0 (adhyAyaH 10-sutraH4 U [1]sUtrahetu- pAMca prakAranA bhAvomAMthI kayA bhAvono abhAva thatA mokSa thAya teno arthAta mokSano anya kAraNono nirdeza kare che. - I [2] sUtra mULaH-parAmivimavyatAmAvALyacitra vevasagarva jJAnadarzanasiddhatvebhyaH U [3]sUpRthaka-gaupazafmAdri - vyitva mAvAn - 2 - macatra - varu samyaktva - jJAna - darzana-siddhatvebhyaH U [4sUtrasAra-kevaLa-kSAyika sakhyatva,kevaLajJAna,kevaLadarzana ane sidhdhatva sivAya nA aupazamika Adi bhAvonA tathA abhAvathI mokSa thAya che.] U [5]zabdajJAnaH pazamaw9-aupathamika vagere pAMce bhAvo. bhavyatva-bhavyatva-eka prakArano pAriNAmika bhAva. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA 2-samuccaya arthamAM che. anyatra-sivAyanA sevakevaLa,sAyika sarva-samyakadarzana rAna-kevaLajJAna tana-kevaLadarzana siddhatva-sidhdhapaNuM 1 [6]anuvRtti-kR7Nayomola- sUtra 103 thI mokSa nI anuvRtti. 0 [7]abhinavaTIkA-paudgalika karmanA Atyantika nAzanI peThe te karma sAthe sApekSa evA keTalAMka bhAvono nAza paNa mokSaprApti pUrve Avazyaka hoya che. tethIja sUtrakAre ahIM tevA bhAvonA nAza ne mokSanA kAraNa tarIke kahyA che. sarva karmonA kSayathI, mokSa thato hovAthI sarva karmono abhAva e mokSanuM kAraNa che, sarva karmono kSaya thatAM jIvanA aupazamika vagere bhAvono paNa abhAva thAya che. AthI aupazamika AdibhAvo no abhAva paNa sUtrakAre mokSanuM kAraNa kahela che. jo ke sUtrakAre A bhAvono sarvathA abhAva kahela nathI. paNa teoe A bhAvone be vibhAgamAM vibhAjIta karyA che. (1)keTalAMka bhAvono sadbhAva ane (2)bAkInA tamAma bhAvono abhAva. * aupazamika - Adi ja aupazamika che AdimAM jene tevA bhAvo te aupazamikAdi bhAva. 4 Adi zabdathI aupathamika,sAyika,lAyopathamika, audayika ane pAriNAmika e pAMca bhAvonuM grahaNa karavuM. ja A pAMce bhAvonuM varNana A pUrve [.ra-sUtra rU thI 7 mAM] kahevAI gayela hovAthI ahI punarAvartana karela nathI. ja vyatva - bhavyatva, A eka pariNAmika bhAva che. # bhavyatva eTale mokSa pAmavAnI yogyatA. mokSanI prApti thatA te pAriNAmika bhAva paNa puro thAya che. * amAvAn abhAva, abhAvathI, ahIM abhAva zabda pUrvanA baMne pado sAthe joDAyelo che. teno saMbaMdha joDatA gaupazamawdra amAvata, bhavyatva mAvA ra e pramANe vAkaya racanA thaze. arthAt aupazamikAdibhAvono abhAva thatA, temaja bhavyatvano abhAva thatA [mokSa nI prApti thAya che. ema samajavuM. ja 2-sUtramAM mukela re samuccayane mATe che. macatra:- sivAya,bAkIna -A zabda apavAda kathana mATe vaparAya che. A zabda ema sUcave che ke amuka apavAdone bAda karatA aupazamikAdi bhAvone grahaNa karavA. 4 kayA kayA apavAdone bAda karavAnuM sUcave che? * jevA sakhyatva:-kSAyika samyakta. 4 anaMtAnubaMdhI kaSAya ane darzana mohanIya nI traNa prakRtti. e rIte kula sAta karma Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtraH 4 15 prakRtti jene karmagraMthakAro sapta kahe che. teno sarvathA kSaya thatA utpanna thayela kSAyika bhAvanuM kevaLa-samyakatva-arthAt sAyika samyagadarzana ahIM grahaNa karavuM-mokSamAM paNa A sAyika samyaktano sadbhAva kahyo che. ja verAna - samasta jJAnAvaraNa karmanA kSayathI nirAvaraNa thatuM sAyikabhAvanuM saMpUrNa jJAna. teno paNa mokSamAM sadbhAva hoya che. ja svara-gopanAvarakSayAtukSayanam arthAsaMpUrNadarzanAvaraNa karmanA kSayathI kSAyika bhAve utpanna thAya te kevaLadarzana. teno mokSamAM sadbhAva hoya che. * siddhatva -saghaLA karmanAkSayathI utpanna thatuM jIvanuM karmamukta svarUpa,tene sidhdhatva kahe che. teno paNa mokSamAM sadbhAva hoya che. ja bhASyAnusAra-saMkalita artha sAyika samyakta,kevaLajJAna,kevaLadarzana ane sidhdhatva eTalA bhAvone bAda karatA, bAkInA aupazamika Adi bhAva ane bhavyatvano abhAva thavAthI mokSa thAya che. ja sArAMza - nimnokata muddAmAM sArAMza rajU karela che. (1)aupathamika,lAyopathamika ane audayikajinuM varNana A pUrvega.ra-pU.3,5,6 mAM thayeluM che.] AtraNe bhAvonomolamAM sarvathA abhAva thAya che. kemake A traNe bhAvokarmajanya che. (2)pAriNAmika bhAvamAM bhavyatvano abhAva thAya che. ema kahyuM teno artha ema karavo ke sarvapAriNAmika bhAvono mokSamAM abhAva thato nathI. jIvatva,astitva,anAdita Adi bIjA pariNAmika bhAvo mokSa avasthAmAM paNa hoya che. jo sUtrakArane sarvapAriNAmika bhAvo nI nivRtti ISTa hota to teo e bhavyatva mAva'' evuM juduM vidhAna karavuM ja na paData. kema ke gaupazami-gAdri zabdothI sarva pAriNAmika bhAvonuM grahaNa thaI jAta. (3)sAyika bhAvanoto bilakula abhAva thato nathI. jo ke kSAyika bhAvamAM karmasApekSatA to che ja, paraMtu te kSAyika hovAthI teno mokSamAM paNa abhAva thato nathI, te sUcavavA mATe ja sUtrakAre ahIM-kSAyika samyakta,kevaLajJAna,kevaLadarzana,sidhdhatva vagerenA abhAvanuM varjana karela che. arthAta A kSAyika bhAvonA sadUbhAvanuM kathana, karela che. (4)jo ke sUtrakAre-sUtramAM kSAyika virya,kSAyika cAritra,sAyika sukha,Adi bhAvonuM varjana karela nathI. chatAM kSAyika samyakta AdinI mAphaka A kSAyika bhAvonuM paNa varjana samajI levuM kema ke te-te bhAvone paNa sidhdhatvanI sAthe aMtabhUta samajI ja levAnA che. TUMkamAM kSAyika bhAvano mokSamAM sadbhAva hoya che, abhAva thato nathI. A rIte-sAyika samyakta Adi zAyika bhAvo, bhavyatva sivAyanA yathAyogya pAriNAmika bhAvo sivAyanA aupazamikAdisabhAvonoabhAva thatA jIvamokSane prApta kare che- mukata baneche. U [8] saMdarbhaH # Agama saMdarbhaH- vaMLadhare...vaLaUTUAvaLe... vINavaMsaMvara..ravI vekni ...ravILamonne. vaLI ... vINanAme..ravINo.ravINa saMtarA...sivu muje.. anuyo. pU. 626-24 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA no bhavasiddhie noabhavasiddhie * prajJA. pa.38 sUtrapATha saMbaMdhaH-anuyoga dvAra sUtra kathana mujaba jJAnAvarAdino kSaya thatA te te kSAyika guNo pragaTe che. jemake kevaLajJAna,kevaLadarzana vagere. te samaye anya koI aupathamika Adi bhAva rahI zake ja nahIM te vAta svayaM spaSTa ja che. taduparAMta A samaye bhavyatva,abhavyatva bhAvo rahetA nathI, te paNa uparokata prajJApanA sUtranA sAkSIpAThamAM jaNAvela che. 4 tatvArtha saMdarbhaH(1)aupazamikSayiaumAvomawSya sUtra 21 -pAMca bhAvo (2) sa rvavari-sUtra 23 aupazamika bhAva (3)jJAnadarzanAmamopamo, sUtra raH4 kSAyika bhAva (4)jJAna jJAnadarzana-zvatu sUtra 25 mizrabhAva (5)tiSatripha miththAnA sUtra : audayika bhAva ()gIvamavyAyavyatvatinI va sUtra ra7 pAriNAmika bhAva [9]padya(1) upazamAdi bhavyatAdi bhAvanI abhAvatA samakita kevala jJAnadarzana pragaTa pragaTe sidhdhatA (2) lAyopathamika aupazimaka audayika traNe bhAvathI AtmA thato alipta vaLIbhavyatvaguNa jAya jayAreSAyikajJAnadarzanasidhdhatvajatyAre. U [10] niSkarSa sUtrakAra maharSie bhAvonA sadbhAva ke abhAvane AzrIne mokSa ne jaNAvavA A sUtra banAvela che. A pUrvesarva karmanA abhAvane mokSa kahyo hato. A sUtramAM amuka apavAda bAda karatA bAkI sarva bhAvone mokSa kahyo che. ATalIvAta uparathI niSkarSa mATe eka vAta jarUra vicArI zakAya tema che. jIva audayika bhAvane vaza thai udayamAM AvelA karmAnusAra varte che. kayAreka kSayopathamika ke aupazamika bhAvomAM paNa varte che. kema ke te-te prakAranA karmo, jIvane kaThaputalInI jema nacAve che. paNa A badhAM bhAvono abhAva thAya tyAre jIvane nijaguNamAM sthiratA prApta thAya che. tethIjIvane jo mokSanI AzA hoya-mokSa pAmavAnI icchiA hoya to te jIve zakaya teTalA azAzvata bhAvone niSphaLa banAvavA ke te-te bhAvanA udaye AtmAmAM sthiratA prApta karaze tema-tema tenI kSAyika bhAvo taraphanI gati thaze chelle mokSanI prApti thaze. S S S S U adhyAyaH 10-sUtraH5) U [1]sUtrahetu- sarvakarmanA kSayathI tathA ukata bhAvono abhAva thavAthI mukata AtmA nA thatAM urdhvagamanane A sUtra thakI jaNAve che. [2] sUtra mULaH-tattarapUrvachAtrovanAt U [3]sUtrapRthaka-tam - antaram - urdhvam - ati mAno tAt Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GS adhyAya: 10 sUtra: 5 [4] sUtrasAra-tesiMpUrNakarmanAkSaya pachI turatajamuktajIva uMcelokAMta sudhI jAya che. U [5]zabdazAnaHtatte saMpUrNa karmanolaya anAmaturaMta pachI ja 3Syama-uce, upara chati-jAya che. mAvAnAta-lokAnta sudhI U [6]anuvRtti- (1) yo. - sUtra 103 thI mokSa nI anuvRtti (2)aupazamiddhi sUtra 10:4 U [7]abhinavaTIkA-sUtrakAra maharSiA sUtra thakI evuM jaNAve che. ke saMpUrNa karma ane tadAzrita aupathamika Adi bhAvo nAza pAmatA nI sAthe ja turaMtaja eka sAthe eka samayamAM jIva lokAnta sudhI pahoMcI jAya che. kharekhara ahIM eka samayamAM traNa kAryo eka sAthe bane che. (1)te jIvane audArika zarIrano turaMta ja viyoga thAya che. (2)te jIvane turaMta ja te samaye jo sidhyamAna gatine prApta kare che. (3)te jIva sidhdhamAna gatie jatAM turaMtaja lokAne pahoMcI jAya che. arthAt mukata jIvane ekasamaye ekasAthe dehaviyoga, sidhyamAna gati ane lokAntanI prApti e traNe kAryo thAya che. ta- sUtramAM tat zabdathI- chU kSaya ane gaupamamitratAmAva: e baMnenI anuvRtti samajIlevI. anantara-turaMta ja, saMpUrNa karmakSaya thatAnI sAthe ja ja 3rvacchata-uMce jAya che. mokSe janAra jIvamanuSyalokamAM hoya che. ane (mokSa) sidhdhazilA-cauda rAjalokane aMte upara AvelI che. mATe mukata jIvasidho upara jAya che. tevuM kathana karyu che. * govattAta-lokanA aMta sudhI. -dharma,adharma,jIva,ajIva, AkAza e pAMca astikAyano samUha te loka. teno aMta eTale mastaka. kemake cauda rAjaloka puruSAkAre che. teno aMtadlokapuraSanA mastake Ave che. tyAM ISa prAmbhArAnAmaka pRthvI che. je AkhI atyanta zveta che. A pRthvI-sidhdha zilA 45 lAkha yojana lAMbI-pahoLI,vacamAM AThayojana uMcI ane banne bAju anukrame ghaTatI chelle-cheDe mALInI pAMkha jevI pAtaLI che. A sidhdhazIlA sphaTIka jevI nirmaLa che. tyAMthI eka yojana uMce jayAMloka Avelo che. te sthAna ne lokAMta kahyuM che. ja vizeSa - lokAnta-sidhdhazilAmAM eka yojana nI upara chellA eka gAunA paNa |bhAgamAM arthAt 333', dhanuSapramANa kSetramAM mukatajIvanuM sthAna hoya che. tyAM te jIvanI avagAhanA a. 10/ra Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA pUrve choDIne Avela audArika zarIranA/bhAga pramANa rahe che. jemake 300 dhanuSanI kAyA choDIne Avela jIva 200 dhanuSa jagyA roke che. AmuktajIvouparathI sapATasvarUpe, alokane aDIne potapotAnI avagAhanAe rahelA che. kemakealokane vize dharmAstikAyadravyana hovAthI tenI alokamAMgati thaI zakatI nathI. AthI teo lokane aMte, alokane aDIne sthira bhAve sidhdhazilA upara rahelA hoya che. je kSaNe karmono vinAza thAya che. te ja samaye zarIrathI chuTA paDavuM,sidhyamAna gati ane lokAMtanI prApti e traNe kArya eka sAthe eka ja samaye thAya che. 0 [B]saMdarbha$ Agama saMdarbha (1)aNupuvveNaM aTThakammapagaDIo khavettA gagaNatalamuppaittA uppiM loyaggapatiTThANA bhavanti * jJAtA. a.6-tuMbaka sU. 38 (2) rAtA, -sU.62-6-mAM paNa Avoja pATha che. 4 tatvArtha saMdarbha- pUrvaproparva sUtra. 10:6 U [9]padya(1) karmakSaya thI eka samaye lokanA cheDA sudhI urdhva gamane gati thAtI jANatA jJAnI sudhI. (2) karmakSaya pUrNa thayA pachI tarata mukata jIva thAya - kAyA alaga paDyA pachI lokAMte sthira thAya. I [10] niSkarSa-AsUtrathI mahatvanI vAta e che ke jIvajayAre sakala karmano kSaya kare che, audayika Adi aneka bhAvono abhAva thAya che. tyAre mukata thayela AtmA urdhvagatine prApta karI lokAnta zAzvata sthiti ne arthAt sAdi anaMta sthitine prApta kare che. matalaba ke jo zAzvata sthitine pAmavAnI icchA hoya to akala karmakSayAdi karavA joIe. vaLI urdhvagatine pAmavA nI IcchA hoya to Toce pahoMcavAja puruSArtha karavo kema ke Toce pahoMcelA mukatAtmAne kadI pAchuM AvavApaNuM rahetuM nathI. OOOOOOO adhyAyaH 10-sUtra:6) U [1]sUtraraMtu A sUtra thakI sUtrakAra maharSi sidhyamAna gatitha jaNAve che. 0 trisUra mULa-pUrva voliphAvI che tathAti pariNAmaciMtati: U [3]sUtra pRthaka-pUrvayord tvA - vanyajIMdrAn- tathA tipariNAmanuM vatati: U visUtrasAra pUrvaprayogathI, asaMgapaNA thakI, baMdha cheda thakI ane te prakAranA gati pariNAmathI[sarvakarmakSaya thayelA jIvanI urdhva gati thAya che. arthAta te mukata jIva uMce jAya che.] Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtraH 6 19 ] [5]zabdazAnaHpUrvaprayoga-pUrvabadhdha karma chuTavAthI Avela vega asatva-askhalita -paNuM vanyache-karma baMdhanonono Atyantika cheda tathA tipariAma-svabhAvathI ja jIva urdhvagatizIla che. tad-samasta karmano kSaya karyo che. tevo AtmA gati-gati,ahIM pUrvano zabda joDatA urdhvagati [] [6]anuvRttiH(1)kR-rmakSaya: sUtra 10:3 (2)tavanantaram sUtra 10:5 thI 3rdhva...AvantAt zabdonI anuvRtti levI. [] [7]abhinavaTIkAH- A pUrvanA sUtramAM sUtrakAra maharSi e mukata jIvanI urdhvagati thAya che te kathana kareluM. A sUtra thakI urdhva athavA sidhyamAnagatinA hetuo jaNAve che. eka vAta nakkI che ke jIva karmathI chuTayA pachI sthira raheto nathI, paNa turaMta ja gati kare che. vaLI A gati paNa uMce ja thAyache. ane lokanA aMta sudhI thAya che. ane tyAra pachI thatI nathI. A eka zAstrIya satya che. ahIM keTalAMka prazno udbhaveche.jemake(1)karmakezarIra Adipaudgalika padArthonI madada vinA jIva gati kai rIte kare? (2)jo jIva gati kare to te urdhvagatija kema kare? tIrchA ke adho kema nahIM? A praznonA uttara ApavA mATe ja sUtrakAra maharSie pUrvayo| Adi cAra kAraNo jaNAvela che. [1]pUrvaprayo: pUrva prayoga eTale pUrvakarma chUTI gayA pachI paNa tethI Avelo Avega. jevIrIte kuMbhAra no cAkaDo hoya, koi manuSya temAM lAkaDI nI madada thI cAkaDAne pherave tyAre te cAkaDAsAthe lAkaDI,hAtha ane manuSya prayatnabadhAMnosaMga hoya che. paNa jozathI cAkaDAnepheravI te puruSa hAtha ane lAkaDI uThAvI le to paNa keTaloka vakhata sudhI te cAka pharyA kare che. ahIM lAkaDI, hAtha ane manuSya prayatna A badhAMno saMyoga chuTI gayo hovA chatAM paNa pUrva prayoganelIdheyAMsudhI teno vega khatamanathAya tyAMsudhItecAkaDopharyAkareche. kema kemanuSyanAprayatna rUpa saMskAro tyAM mojuda che. paNa te saMskArono kSaya thayA pachI ApameLe cAkaDo pharato nathI. e ja rIte karmanuM nimitta pAmIne saMsArIjIva karmanA prayogathI saMsAramAM bhamyA kare che. teprayogathI saMskAra utpanna thayA che te saMskArane vaza jIva, karmanuM nimitta chUTI gayA pachI paNa pUrvaprayoga thI urdhvagati kareche. athavA yoganA abhAvepaNa pUrvakarmanA vega ke AvezathI jIva urdhvagati kare che. tema kahI zakAya. A pUrva prayoga ja sidhdha thanArA jIvanI gatimAM hetu che. athavA ema kahI zakAya ke pUrvaprayogane lIdhe ja jIvanI gatithAya che. [2]asatttAt: saMga eTale karmakRta skhalana, skhalana no je bhAve te sattva ane skhalanapaNAno Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA abhAvate garva-arthAt akhkhalitapaNuM.A asmalitapaNAne lIdhejajIvanI urdhvagati sidhdha thAya che. arthAta jIvane svAbhAvika gatithI uMce javAmAM koija alana thatuM nathI. gatimAna vyo be ja kahevAya che.(1)jIva ane (2)pudgala. puraNa ane galana nA svabhAvavALA pudgala-paramANu vagere tene bhArepaNAne laIne nIcenI tarapha javAno svabhAva che. arthAt tenA pariNAma-ke svabhAva ja nIce tarapha gati karavAno che. jayArejJAnadarzanaupayogalakSaNAjIvanesvabhAvathIjaurdhvagati kahI che. arthAtalaghutAne lIdhe jIvanA uMce tarapha gati karavAnA ja pariNAmasvabhAvathI hyAM che. mATe tenuM urdhvagamana sidhdha ja che. A rIte jIva ane ajIvanA anukrame urdhvagati-adhogatinA svabhAva ja che. jayAre bAkInA dravyone gatimAnuM kahyA ja nathI tethI bAkInA dharma-adharma-AkAza dravyanI gati saMbaMdhi vicAraNA anAvazyaka che. jIvane svabhAvathI urdhvagatija kahelI che, tema chatAM saMsArI jIvone pudgalanA saMgane lIdhe svabhAvavirudhdhagati thAya che. paNa jayArejIvasarvakarmothI mukta thAya che. tyAretenekarmono-pudgalono saMga chUTI jAya che. A saMga chUTavAthI je asaMgapaNuM arthAta asmalitapaNuM Ave che. tene lIdhe tenI gatimAM alana thatuM nathI. pariNAme jIvanI svabhAvika gati thatI hovAthI urdhvagati thAya che. jIva pratibaMdhakadravyonA saMgathI-abhighAta-preraNA vagerethI saMsAramAM adhoketa chagati kare che, kadAca urdhvagati kare to paNa pratibaMdhaka dravyone jalIdhe. jayAre sarvathA AsaMga Adi kAraNo chUTI jAya tyAre ja tenI svabhAvika urdhvagati thAya che. jema loDhAnI gati nIce tarapha che, vAyunI gati tirthI che, agninI gati urdhva che. tema svabhAvika paNe jIvanI gati uddha ja hoya. pariNAme saMgathI rahita jIva urdhvalokAtte gati kare che. * vanyajIvata:bandhanAchuTI javAne athavAcheda thaI javAne vacheTuM kahe che. je rIte doraDAnuM baMdhana. koI zastra vaDecheravAmAM Ave to paiDAnI gati thAya che ane doraDuM e pratibaMdhakadravya che. pharatuM evuM paiDuM e tenI svAbhAvika gati che. e ja rIte karmano baMdha e doraDAnI mAphaka pratibaMdhaka davya che. jayAre jIva e svabhAvika rIte urdhvagAmI svabhAva vALo che. tene karmarUpI doraDAnuM baMdhana chUTatA tenI urdhvagati thAya che. baMdhanane AzrIne sUtrakAre eraMDAnA bIjano paNa dAkhalosvopajJa bhASyamAM kahelo che. jema-koza athavAjIMDavAmAM raheluM eraMDabIja,jayAre koza phATe turaMta ja uDIne bahAra Ave che. ahIM kozanuM baMdhana dUrathatAMja eraMDabIje urdhvagati karI tema jIvane karmanA baMdhana dUra thatAMja urdhvagati thAya che. * tathAgatipariNAmAt yogano abhAva hovA chatAM paNa karmathI vimukata thayelA A jIvanA gati-pariNAma ja tevA prakAranA thAya che ke jIva urdhvagAmI bane. urdhvagaurava ane pUrva prayoga vagere kAraNothI mukita-lAbha karavAvALA jIvanI gatinuM pariNamana ja e rIte thAya che ke jenAthI tenI sidhyamAna gati urdhvadizA taraphanI ja rahe che, paNa adho ke tiryadizA taraphanI thatI nathI. : urdhvagamana mATe urdhvagaurava,pUrvaprayoga pariNamana, saMgatyAga ane bancachedarUpa or Private & Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 adhyAya: 10 sUtraH da yogAbhAva A badhAM ja kAraNo mojuda che. mATe jIvanI urdhvagati ja thAya che. A vAta samajAvavA mATe ahIM sUtrakAra,svopajJa bhASya thakI tuMbaDAnuM udAharaNa Ape che. guNayukataarthAta utpAdakazakitane dhAraNa karelI koI bhUmimAMsuMbanA bIjane vAvavAmAM Ave, yogya tuprApta thAya, te utpanna thAya, bIjanATavAnI avasthAthI mAMDIne tenuM pANIthI sArI rIte sIMcana thAya,phaLa Ave tyAM sudhI tene kharAba thavAnadevAya ane chelle kALe karIne te phaLa emane ema sukAI jAya tyAre DALIthI ghuMTupaDI jAya che. AvATayAphuTayAvagaranA akhaMDaevA AkhA tuMbaDAne pANImAM nAkhavAmAM AvetoDubatuM nathI, paNa jo kALI mATIno gADholepatenA upara karI devAmAM Ave toAghanamATInAlepathI te tuMbaDAmAMgurutAbhArepaNuM AvI jAya che. AvAbhArepaNane lIdhe te tuMbaDuM sIdhuMpANInetaLIye poMcI jAya che. jo ke teno svabhAvato pANImAM upara rahevAno ja che. paNa mATInA bhArathI te nIce besI jAya che. pANImAM rahevAthI te mATIno lepa dhIme dhIme ogaLI jAya che. jevo mATInA lepano saMbaMdha chuTe che ke turaMta ja te tuMba pANImAM urdhvagamana karatuM cheka uparanA taLa sudhI AvI jAya che. A rIte jema mATInA saMbaMdhathI mokSa pAmela tuMbaDuM upara AvI jAya che, teja rIte karmanA saMbaMdhathI mokSa prApta karanAra jIva urdhvagatine prApta karI te ja samaye sidhdhazIlA upara birAjamAna thAya che. kemakeAjIva paNa karmarUpI mATInAlepathI lepAyelo che. aneka bhavarUpI jaLathI siMcita thayo che. paNa samyagadarzana Adi rUpa pANIthI karmarUpI mATIno lepa bhIMjAya ne DhIlo paDe che. kramazaH ukhato ukhaDato jAya che sarvathA karmAvaraNa chuTatAM, urdhvagAmI svabhAvane kAraNe jIva sIdhoja lokAtte pahoMcI jAya che. ja praznaH-urdhvagAmI jIva lokAnta ja kema aTakI jAya che.? samAdhAnaH-dharmAstikAyanA abhAvane lIdhe. jIvalokAntathI AgaLa gati karI zakto nathI. dharmAstikAyane lIdhe ja jIva ane pugalanI gatikriyA thaI zake che. lokAntathI AgaLa A dharmAstikAya dravya hotuM nathI mATe jIvanI tyAMgati thaI zakatI nathI. jema tuMbaDA nAdRSTAntamAM joyuM ke tuMbaDuM pANInA kAraNe nIcenA taLathI AvatA uparanA taLa sudhI pahoMce che. paNa pANInI bahAra nIkaLI jatuM nathI kema ke bahAra tenI gatimAM sahAyaka dravyanathI tema jIvane paNa alokamAM vaLI muktajIvanI adhoketi chagatinathI thatI te vAta pahelAMja kahevAI gaI che. jIvanI gati zreNIbadhdha lokAnta prApiNIja hoya che. tethI te lokAnta ja jAya che. pachI niSkraya bane che. 0 []saMdarbhaH $ AgamasaMdarbha-sthaLa paMjo ! mUratI panAti daMtacihanaMti! gatI pannAyatI ? goyamA nissaMgayAe niraMgayAe gatipariNAmeNaM baMdhaNacheyaNayAe niraMdhaNayAe pulvapayogeNaM akammassa gatI pannatA ! kahanaM bhate ! nissaMgayAe niraMgaNAyAe gai pariNAmeNaM baMdhaNacheyaNayAe niraMdhaNyAe puvvapaogeNaM akammassa gatI pannAyati ? se jahAnAmae kei purise sukkaM turbanicchiDDhaM niruvahayaM ANupuvIe parikammemANe dabehi ya kusehi ya veDhei aTThahiM maTTiyA levehiM liMpai uNhe dalayati bhUtiM sukkaM samANaM asthAhamatAramaporasiyaMti udgaMsi pakkhivejjA se nUrNa goyamA ! se tuMba tesiMaTThaNhaM maTiyAleveNaM gurUyattAe bhAruyattAe gurusaMbhAriyattAe salilatalamati vaittA ahe dharaNitalapaiTThANe bhavai ? haMtA bhavai, ahe paM se tube aTThaNaM maTTiyAleveNaM parikkhaeNaM dharaNitalamativaittA uppiM salilatalapaiTThANe bhavai haMtAbhavai, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA evaM khalu goyamA ! nissaMgayAe niraMgaNayAe gai pariNAmeNaM akammassa gaI pannAyati * bhaga. za.7,u.1,sU.265/123 S [9]padya(1) pUrva prayoga saMga rahite baMdha chedana bhAvamAM gatitaNA pariNAma dvArA sidhdha gati prastAvamAM pUrva prayoga karmasaMga e bhAvathI, baMdhana cheka tuTaye jIvagati pariNAmo uce jaI te sidhdhagatimAM sthiratA pAme mukatImAM anaMta sukhadhAma jo. U [10]niSkarSa:-khUbaja suMdara rIte jIvanA mokSanuM a-gamana AsUtrathakI jaNAvI dIdhela che. ApaNe sau lokAnta ne prApta nathI karI zakatA tenuM kAraNa karmano raMga-karmanuM baMdhana che. kemake svabhAvika jIvanI urdhvagati hovAchatAM pulanA saMyogathI te bhAre bane che. ane bhAre banavAthI tenI gati nIcenI tarapha rahe che. AsUtrano niSkarSaejajematuMbaDAnAdRSTAntamAM mATInolepanIkaLI jatAM tuMbaDuMupara AvI gayuM tema ahIM karmanA lepane je bane tema AtmAthI alaga karatA javo jyAre te karmalepa sarvathA alagathaze tyAre mutAtmAurdhvagatine pAmavAno ja che. vaLI A urdhvagatinuM lakSya paNa svabhAvika urdhvagati hovI joIe. karmajanyaurdhvagati arthAta svarganI prApti rUpa urdhvagamana ahIM abhiSTa nathI. mATe kevaLa mokSano puruSArtha karazo to kayAreka jIva svabhAvika gatine prApta kareze. 0 0 0 0 0 0. (adhyAyaH 10-sutraHo) U [1]sUtrahetu- uparokata sUtromAM jaNAvyA mujaba jamukata thayela jIva che. te badhAM svarUpanI dRSTie samAna che ke asamAna, te jaNAvavA bAra bAbato vaDe sidhdhanI vizeSa vicAraNA ahIM rajU kare che. [2]sUtra mULa kSetramatikritIrthatrapratyenuvatisAnIvahinAtara saMkhyAlpabahutvataH sAdhyAH U [3]sUtra pRthakSetra - - ti - - tIrtha - varitra pratyevuddhodhitajnyaan-avgaahnaa-antr - saGkhyA - alpa bahutvata: sAdhyAH U [4]sUtrasAra- kSetra,kALa,gati, liMga,tIrtha cAritra,pratyeka budhdha bodhita,jJAna, avagAhanA,aMtara, saMkhyA,alpabadutva[ebAra anuyogadAro vaDesidhdha jIvo ciMtavavA. U [5]zabdAnakSetra-sthAna,jagyA avasarpiNI Adi ti-kaI gatimAMthI siddha thAya te kli-veda cihna Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtraH 7 tIrtha-tIrthanuM astitva pratyenuM voSita-pratyeka bodhita tathA budhdha bodhita jJAna-kevaLajJAna anta-vyavadhAna cAritra-cAritrano kayo bheda hoya te avAnA-ucAi saMdhyA-sidhdha keTalA thAya te sAdhyA-ciMtavavuM alpahRtva-ochI-vattApaNuM [] [6]anuvRttiH- spaSTa koi anuvRtti nathI. chatAM sidhdhanA jIvone AzrIne A vAta levAmAM AvI hovAthI vRnavarmakSayomela: sUtra 10:3 thI mokSa: zabda dvArA mukata jIva evuM samajI ne ahIM tenuM anuvartana karI zakAya. 23 ] [7]abhinavaTIAH-sidhdhajIvonuMsvarUpavizeSapaNe jANavA mATeahIMbAra bAbatono nirdeza karyoche, e dareka bAbata paratvesidhdhanuMsvarUpa vicAravAnuMche. joke sidhdha thayela samagra jIvomAM gati,liMga AdisAMsArika bhAvona hovAthI koi khAsaprakArano bheda nathI ja hoto. chatAMbhUtakAlIna avasthAnI dRSTie, teomAM bheda klpI ane vicArI zakAya. dareka bAbatamAM yathA saMbhava bhUta ane vartamAna bhAvanI dRSTi lAgu pADIne ja vicAraNA karavI je A pramANe cheH[1]kSetraH vartamAna bhAvanIdRSTie badhAMne sidhdha thavAnuMsthAna eka jasidhdha kSetra-sidhdhazIlA ja che. bhUtakALanI dRSTie emanuM sidhdha thavAnuM sthAna eka nathI, kemake janma dRSTie paMdaramAMthI judI judI karmabhUmimAMthI keTalAMka sidhdha thanAra hoya che ane saMharaNanI dRSTie samagra manuSya kSetramAMthI sidhdhi meLavI zakAya che. jo ke saMharaNa phakata pramattasaMyata ane saMyatAsaMyata [-deza virata]nuM ja thaI zake che. zramaNi,avedI,parihAravizudhdha saMyamadhAraka, pulAka,apramatta saMyata,cauda pUrvadhara,AhAraka zarIrI eTalA nuM saMharaNa kadApI thai zakatuM nathI. [2]kALaH vartamAna dUSTieH- sidhdha thavAnuM koi laukika kALa cakra nathI arthAt akALe kALanA ja abhAve sidhdha thavAya che. ane ekaja samayamAM sidhdha thavAya che. bhUtakALa nI draSTieH- janmanI apekSAe avasarpiNI,utsarpiNI,anavasarpiNI, anutsarpiNImAM janmelo sidhdha thAya che. eja rIte saMharaNanI apekSAe ukta badhA kALamAM sidhdha thAya che. jo ke avasasarpiNI utsarpiNI e sAmAnya kathana che, kharekhara samagra avasarpiNIutsarpiNI kALamAM sidhdha thavAnuM nathI, paNa suSamaduHSamA kALamAM chelle bAkI rahelA saMkhyAta varSomAM tathA samasta duHSama suSamA kALamAM jIva sidhdha thAya che. duSama suSama kALamAM janmelo manuSya duHSama kALamAM sidhdha prApta karI zake che, paNa duSama kALamAM janmelAne duHSama kALamAM sidhdha prApta thatI nathI. A sivAyanA koi kALamAM sidhdhi thatI nathI. [3]gatiH vartamAna dUSTieH- sidhdhagatimAM ja sidhdha thavAya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA $ bhUtakALanI draSTieH- jo anantara janmano vicAra karIe to jIva manuSya gatimAMthI ja siddha thAya che. je bhUtakALanI draSTie jo anantara gati pUrvenI gatino vicAra karavAmAM Ave to chellA bhAvanI pUrvenA bhavamAM cAre gatimAMthI jIva AvIne manuSya thaI sidhdha thaI zake che. arthAt manuSya bhavanI anantara pUrvano bhava koIpaNa gatimAM hoI zake che. [4]liMga-veda athavA cihna # vartamAnadRSTie-aveda jasidhdha thAya che. kemakesidhdha avasthAmAM kai liMga ke veda hotA nathI. # bhUtakALanI draSTie strI puruSa ke napuMsaka traNe vedamAMthI sidhdha thAya che. bIjI rIte paNa liMganA bheda kahelA che. dravyaliMga,bhAvaliMga ane aliMga-ahIM paNa vartamAna apekSAe to aliMga ja sidhdha thAya che, paNa bhUtakALanI draSTie vicArIe to. dravyaliMganA traNa bheda che. (1)svaliMga-jainaliMga, (2)anyaliMga-parivAjakaAdinuM liMga, (3)gRhasthaliMga. bhAvaliMga eTale darzana-jJAna-cAritra. bhAvaliMga apekSAe vicArIe to svaliMge arthAt vItarAga paNe sidhdha thAya che. ane dravyaliMga arthAta bAhya draSTie vicArIe to sva-parake gRhastha e traNe liMge sidhdha thAya che. [5]tIrthakoI tIrthakara rUpe jinasidhdha koI atIrthakara rUpe ajina sidhdha thAya tIrtha cAlu na hoya tyAre siddha thAya che. che atIrtha siddhamAM paNa koI tIrtha cAlu hoya tyAre ane koi tIrtha cAlu hoya tyAre siddha thAya che. che e rIte koi tIrthakarI strI tIrthakara nA tIrtha mAM paNa sidhdha thAya che. cAritra - 4 vartamAna dRSTie-sidhdha thanAra cAritrI hoto nathI. kemake tenA mATe no cAritrIno acAritrI zabda vaparAyo che. # bhUta dRSTie-anaMtara athavA chello samaya laI eto yathAkhyAta cAritrIja sidhdha thAya che. # bhUta draSTieH- paraMparAe arthAta chellA samayanI pUrvenA samaya laIe to traNa cAra ane pAMca cAritrathI siddha thAya che. te A rIte (1)sAmAyika,sUkSmasamparAya ane yathAkhyAta e traNa, (2) chedopasthApya sUkSma samparAya ane yathAkhyAta e traNa. (3)sAmAyika, parihAra vizudhdhi, sUkSma samparAya ane yathAkhyAta e cAra, (4)sAmAyika, chedopasthApya, parihAra vizudhdhi, sUkSma samparAya ane yathAkhyAta e pAMca cAritra samajavA. eiTale ke uparokata cAre vikalpa jIva sidhdha thaI zake che.] [9]pratyeka budhdha bodhitaHche ahIM be bheda che. (1)pratyeka bodhita ane (2)budhdha bodhita AbaMne prakAranA jIvosidhdha thAyache. $ je koInA upadeza vinA potAnI jJAna zakita thIja bodha pAmI siddha thAya che te svayaMbudhdha. AvA svayaMbudhdha paNa be prakAranA hoya che. eka arihaMta ane bIjA arihaMtathI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtraH 7 25 bhinna. A bIjA prakAranA jIvo-koI ekAda bAhya nimitta pAmIne vairAgya tathA jJAna prApta karI siddha thAya che. A baMne prakAranA svaMya budhdha jIvone pratyeka bodhita kahevAya che, jeo bIjA zAnI dvArA upadezapAmI sidhdha thAya te budhdha bodhita. AjIvomAM keTalAMka AtmakalyANaka sAdhaka hoya che. ane keTalAMka bIjAne paNa bodha pamADanArA hoya che. [8]jJAnaH vartamAna dUSTie - phakata kevaLajJAna vALA jIvo ja sidhdha thAya che. # bhUtakALa dRSTie-be traNa ke cAra jJAna vALo sidhdha thAya che. $ be eTale mati ane zruta jJAna vALA jIvo. # traNa eTale mati,kRta,avadhi jJAna vALA jIvo. athavA-mati zruta, ane mana:paryAya jJAnavALA jIvo. 4 cAra eTale mati,Rta,avadhi ane mana:paryAya jJAnavALA arthAt kevaLa jJAna pUrve ukata jJAno hoI zake che. [9] avagAhanA:- uMcAI ja jadhanyathI aMgula pRthakta hIna sAta hAtha uMcAI vALA jIvo 4 utkRSTa thI 50 ghanuSa upara dhanuSa pRthakta jeTalI ucAi vALA jIvo sidhdha thaI zake che. A jadhanya thI utkRSTa avagAhanA sudhInuM kathana bhUtakALanI draSTi e karAyeluM che. vartamAna daSTietojIvajeavagAhanA [uMcAI] esidhdhathayo hoya, tenIjabetRtIyAMzaavagAhanA kahevI. [10]aMtara-vyavadhAna $ niraMtara sidhdhaH- koI eka sidhdha thayA pachI lAgalo ja eTale ke vyavadhAna vagara jayAre bIjA koI sidhdha thAya che, tyAre te niraMtara sidhdha kahevAya che. A niraMtara arthAta vyavadhAna rahita sidhdha thavAnI prakriyA jadhanya thI be samaya ane utkRSTa thI ATha samaya cAle che. # sAMtarasidhdhaH- jayAre koI eka jIva sidhdha thayA pachI amuka vakhata gayA bAda bIjo jIva sidhdha thAya to tene sAMtara ke vyavadhAna sahita sidhdha kahevAya che. A rIte jayAre vacce AMtaru paDe tyAre te aMtara jadhanya thI eka samaya ane utkRSTa thI chamAsa no hoya che. A rIte jIvono satata mokSe javAno kramavadhumAM vadhu AThasamaya cAle che. navamAM samaye koIpaNa kSetramAMthI koIpaNa jIva sidhdha na thAya paNa avazya aMtara paDe. vaLI A aMtara eka samayathI laIne chamAsa sudhInuM hoya che. arthAt vadhumAM vadhu cha mAsa thayA pachI avazya koI jIva sidhdha thAya ja che. [11]saMkhyA:eka samaye jadhanya thI eka jIva sidhdha thAya ane utkRSTathI 108jIvo paNa sidhdha thAya che. [12]alpa-bahutvaH- ochA-vadhatA paNuM. kSetra Adi agiyAra bAbatone AdhAre je vicAraNA upara karI che, te dareka bAbatamAM saMbhavatA bhedonuM paraspara ochA-vadhatA paNuM vicAravuM te alpa-bahuta vicAraNA. ja jema ke kSetrasidhdhamAM saMkaraNa sidhdha karatA janmasidhdhasaMkhyAta guNA hoya che, temaja udgalokasidhdha sauthI thoDA hoya che, adholokasidhdha tethI saMkhyAta guNA hoya che, tiryazlokasidhdha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA tethI paNa saMkhyAta guNA hoya che. e ja rIte samudra sidhdha sauthI thoDA hoya che. dvipa sidhdha tenA karatA saMkhyAta guNA hoya che. Ato thaIphakata kSetra saMbaMdhialpabahuvanI sAmAnyavicAraNA. A rIte agIyArebAbatomAM je ochA-vadhatA paNuM hoya, te te saMbaMdhi vicAraNA karavI te alpa-bahatvavicAraNA. svopaNa bhASyamAM A badhAM ja dvAronA alpa-bahutva ne AzrIne suMdara vicAraNA karAyelI che. bhAganusAriNI sidhdhasenIya vRtti tathA hAribhadrIya vRtti-e baMnemAM A agiyAre muddAnA alpa-bahutvane spaSTa karatA bhASya uparanI suMdaravRtti paNa che ja. jijJAsu abhyAsakoe svopajJa bhASyavRtti joIne bodha meLavavA puraSArtha karavo. 0 [B]saMdarbha$ Agama saMdarbhaH ja (1)letra,kALa,gati,liMga, tIrtha,cAritra,jJAna,aMtara,alpa-bahutaenave anuyogo no sAkSI pATha khette-kAla-gai-liGga-titthe-caritta-NANe aMtare-appAbahuya bhg.sh.25,u.6,suu.75122,22,22,,8,5,7,30,rUdda bhagavatIjI mAM A saMbaMdhe suMdaratama carcA karAyelI che. ja (2)pratyeka budhdha bodhita saMbaMdhi sAkSIpATha patteyabuddhasiddhA budhdhabohiyasidhdhA * naMdi. sU.14-6,7 kevalajJAna adhikAra (3)avagAhanA saMbaMdhi AgamapATha siddhANogAhaNA-* utta. a.36,gA.62 evaM 65 (4)saMkhyA saMbaMdhi AgamapATha A zabdanI sidhdhane AzrIne carcA DAdhyayana sUtra adhyayana rUdda mAthA-13 thI18 mAM ApelI che. 4 anyagrantha saMdarbhaH [9]padya(1) kSetra kALe gati liMge tIrthacaraNa dvAramAM pratyeka budhdha jJAna sAthe avagAha vicAramAM aMtara saMkhyA alpa bahutA bAra dvArolekhavA sidhdha padamAM avataraNathI mokSa dvArA dekhavA. tIrthakALa gati kSetra pratyeka budhdha bodhita cAritra liMgane jJAna aMtara avagAhana alpa bahutvane saMkhyA e bAra bAbato vaDe trikALa bhAva sidhdhonA AtmArthe nityaciMtave U [10]niSkarSa:- ahIM A chellA sUtra sAthe dazamo adhyAya tathA samagratatvArtha sUtrapUrNa thAya che. mATe A sUtrano niSkarSana jaNAvatA, bhASya AdhArita upasaMhAra ja ahIM niSkarSa rUpe sIdhesIdho udhRta karela che. A rItedaza adhyAyamAM sAta [-navI tatvonuM varNana pUrNathayuM. mokSamArganuM varNana karatA pahelA (2) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAyaH 10 sUtraH 7 27 adhyAyamAMjasamyagdarzananuM svarUpa batAvela che, tene mumukSuoesauthI pahelAM dhAraNa karavuM joie. e prakAre nisarga athavA adhigama thI utpanna thayela, tatvArtha-zraddhanarUpa, zaMkAdi aticAra rahita,prazama-saMvega-nirveda-anukaMpA ane AstikatAnA pragaTa thavA rUpa ane vizudhdha evuM samyagdarzana pAmIne ane samyagdarzananI prApti thakI vizudhdha jJAna meLavIne, nikSepa-pramANa-naya-nirdeza-sasaMkhyA vagere upAyo vaDe jIvAdi tatvo ne jANavA. jIvAditatvonI sAthe pAriNAmika,audayika,aupazamika zAyopathamikaanekSAyikabhAvonA yathArthatatvane jANIne,pAriNAmika ane audayika bhAvanI utpatti, sthiti, rUpAMtara pariNAma ane nAzanA tatvane jANavuM - A prakAre je mumukSa samyagadarzana,jJAna ane svatattvanA jJAnane dhAraNa karIne utpatti, vinAza svabhAva tatvane samajIne,para-padArtha mAtrathI virakata thAya che, rAga bhAvane choDI de che, tathA tRSNA arthAta adhikAdhika viSayone prApta karavAnI icchAthI rahita thAya che. traNa gupti ane pAMca samitionuM pAlana kare che. uparyukata uttama kSamA-mArdava-Arjava Adi daza vidhadharmanA anuSThAna ane phaLa darzanathI tathA nirvANa prAptine mATe karAyela prayatna dvArA jemanI zradhdhA ane saMvega vRdhdhine prApta thayA che. maitrI Adi bhAvanAthI jemano AtmA prazasta banI gayo che, ane anityAdika bAra bhAvanA thakI jemano AtmA mokSamArgamAM sthira thayo che je Asakita, saMga, parigrahathI sarvathA rahita thayelA che tevA AtmAo vaLI, saMvaranA kAraNothI yukata ane AsravanA kAraNothI rahita hovAthI temaja virakata ane tRSNA rahita hovAthI jemane navA karmonuM AvavuM rokAI gayela che. pUrvokata bAvIsa parISahone jItavAthI ane bAhya atyaMtara bAra prakAranA taponA pAlana karavAthI tathA anubhAva vizeSa dvArA samyagdaSTi virata thI laIne jina paryantanA je nirjarAnA sthAna batAvelA che, tenA pariNAma-adhyavasAya rUpa sthAnAntaro nI uttarottara asaMkhyAta guNI asaMkhyAta guNI utkarSatAnI prApti thaI javAthI, pUrvakALanA saMcita karmonI nirjarAkare che. A rIte nirjarA karI, saMyamavizudhdhi nA sthAna rUpa je sAmAyika thI laIne sUkSma samparAya paryantanA cAritranA bheda gaNAvelA che, tenuM uttarottara pAlana ke dhAraNa karatA, saMyama anupAlanathI thanArI vizudhdhinA sthAna vizeSa evA pulAka Adi nirgastha padone dhAraNa karI uttarottara pratipatti dvArA te sthAna vizeSonA pAlanano abhyAsa karatA, ArtadhyAnaraudradhyAna ne sarvathA naSTa karI ane dharma dhyAna para vijaya prApta karI samAdhibaLa sidhdha karI, zukala dhyAnanA prathama be bhedamAM vartatA aneka prakAre Rdhdhine prApta kare che. pachI saMpUrNa mohanIyano kSaya karI, aMtarmuhUrtamAM jJAna-darzanAvaraNa tathA aMtarAyano kSaya karI, kevaLajJAna darzana prApta kare che. yathAkhyAta saMyamathI yukata thayelo te jIva snAtaka bane che. kALakrame vedanIya,nAma, Ayu, gotrano paNa kSaya karIte jIvamukta thAya che. ane nirvANa sukhane pAme. adhyAya dazamAnI abhinavaTIkA samApta tatvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA samApta Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA pariziSTa 1 -sutrAnukama P a < mohakSayAjjJAnadarzanAvaraNAntarAyakSayAccakevalam bandhahetvabhAvanirjarAbhyAm kRtsnakarmakSayomokSa aupazamikAdibhavyatvAbhAvAccAnyatrakevalasamyaktvajJAnadarzana sidhdhatvebhyaH tadanantaramUrdhva gacchatyAlokAntAt pUrvaprayogAdasaGgatvAbandhacchedAttathAgatiriNAmAccatadgatiH kSetrakAlagatiliGgatIrthacAritrapratyekabuddhabodhitajJAnovagAhanAntara saMkhyAlpabahutvataH sAdhyA: n 6 pariziSTa 2 akArAdi sUtrakrama ma sUtra pRSTha - 0 0 1 aupazamikAdibhavyatvAbhAvAccAnyatra kevala samyaktva jJAna darzana siddhatvebhyaH | 2. kRtsnakarmakSayo mokSa 3 kSetrakAlagatiliGga tIrthacAritrapratyekabudhdhabodhita jJAnAvagAhanAntarasaMkhyAlpabahutvataH sAdhyAH 4 tadanantaramUrdhvagacchatyAlokAntAt 5 pUrvaprayogAdasaGgatvAbandhacchedAtathAgatipariNAmAcca tadgatiH bandhahetvabhAvanirjarAbhyAm 7 mohakSayAjjJAnadarzanAvaraNAntarAyakSayAccakevalam 2 5 . Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 pariziSTa:3 -:pariziSTa: shvetaam||2-himpr meh:TvetAmbara sUtra digambara 2 bandhahetvabhAvanirjarAbhyAm | 2 bandhahetvabhAvanirjarAbhyAMkRtsnakarma vipramokSo mokSaH 3 kRtsnakarmakSayomokSaH 4 aupazamikAdibhavyatvabhAvAccAnyatra kevala.3 aupazamikAdibhavyatvAnAMca sabhyaktvajJAnadarzanasidhyatvebhyaH | 4 anyatra kevalasamyaktvajJAnadarzanasiddhebhyaH 6 pUrvaprayogAdasaGgatvAbandhacchedAttathAgati 6 pUrvaprayogAdasaGgatvAbandhacchedAttathA pariNAmAtadgatiH gati pariNAmAcca * sUtraM nAsti | 7 AvizvakulAlacakravadvyapagata lepAlA - * sUtraM nAsti 8 dharmAstikAyAbhAvAt zvetAmbara-digambara pAThabheda spaSTIkaraNa (1)sUtra ane sUtrane sthAne digambara paraMparAmAM thoDA pheraphAra sAthe saMyukta sUtra banAvela che (2)sUtraH4 ne badale digambara AmnAyamAM be alaga-alaga sUtro che. (3)sUtraH bhAM tadgatiHza6 chaharAnayA nathI. (4)digambara paraMparAmAM racAyelA sUtraH7 ane sUtra:8 zvetAmbara paraMparAmAM svopajJa bhASyamAM samAviSTa karAyelA che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA - pariziSTa-4-Agama saMdarbhasaMdarbhaH- pRSTha tatvArtha saMdarbha pRSTha sUtra zrI jJAtAdharmakathAno saMdarbha 5 | ga6-jU.68 5 |.5-5. 6-6 zrI sthAnAMga sUtrano saMdarbha 3/4/26 |7| saMkSepa-prathama aMka sthAnano, | bIjo aMka udezAno ane trIjo aMka sUtrano nirdeza kare che. zrI bhagavatIjIno saMdarbha 7/1/2pa-1,2,3 21 25/6/7pa1-5,7 7 8,9,11,12,13,30,34 | | - saMkSepa-prathama aMka zatakano, | bIjo aMka udezAno trIjo aMka | sUtrano ane cothAaMkopeTA sUtronA | nirdeza kare che. zrI prajJApanA sUtrano saMdarbha !. pa. 38 zrI uttarAdhyayananA saMdarbha | ga.26-jU.76 3 | ga.21-.72 7 mArU6.62,66 7 mi.ra6- 52 58 zrI naMdI sUtrano saMdarbha 7 sUtra-24-6,7 zrI anuyoga dvArano saMdarbha | 4 sUtra-1ra6-24 15 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariSTi: pa krama sUtra parizTiH 5-varNAnukrame tattvArthasUtra [adhyAyaH 1 thI 10nA tamAma sUtro varNAnukrame] a. sU. krama sUtra a 1 agAryanagArazca 2 ajIvakAyA. 3 aNavaH skandhAMca 4 aNuvrato'gArI 5 adattAdAnaM steyam 6 adhikaraNaM jIvAjIvA: 7 | adhike ca 8 adhike ca 9 anantaguNe pare 10 anazanAvamodarya. 18 apratighAte 19 apratyayekSitA. 20 arthasya 21 arpitAnarpitasiddheH 22 alpArammaparigrahatvaM. 23 avagrahehApAyadhAraNA 24 avigrahA jIvasya 25 avicAraM dvitIyam 26 avratakaSAyendriyakriyA :.. 11 anAdirAdimAMzca 12 anAdisambandhe ca 13 anityAzaraNa. 14 anugrahArtha. 15 anuzreNi gati : 16 aparA palyopamamadhikaM ca 4 17 aparA dvAdazamuhUrtA 27 azubhaH pApasya 28 asaGkhyeyA: pradezA:. 29 asaGkhyeyabhAgAdiSu. 30 |asadabhidhAnamanRtam 31 asurendrayo. 7 14 32 AkAzasyAnantAH 133 AkAzasyAvagAha: 25 34 AkAzAdekadravyANi A 6 8 37 Adya saMramma. 4 36 38 Adyazabdau 4 41 39 Adye parokSam 2 40 40 Adyo jJAnadarzanAvaraNa. 9 19 41 AnayanapreSyaprayoga. 5 42 42 AmuhUrtAt 9 5 7 15 35 AcAryopAdhyAya. 7 10 36 AditastisRNAmantarAyasya0 8 15 6 9 1 35 1 11 8 5 7 26 9 28 7 2 dvitribhedau 42 43 AraNAcyutAt. 7 44 ArtaraudradharmazuklAni 33 45 ArtamamanojJAnAM. 27 46 AryA milazaca 39 47 AlocanapratikramaNa. 8 19 48 AstravanirodhaH saMvaraH 2 41 49 AjJApAyavipAka. 29 i 1 1750 indrasAmAnika. 5 31 I 6 18 51 IryAbhASaiSaNA. 1 15 2 28 52 uccairnIcaizca 9 44 53 uttamaH kSamAH0 6 1) u a. sU. 5 15 57 upayoga: sparzAdiSu 958 | uparyupari 4 32 59 upazAntakSINakaSAyayozca For Rrivate & Personal Use Only 31 10 5 9 24 o 9 9. 4 | 38 9 29 9 31 3 15 22 1 37 m 2 4 8 |13 6 54 uttamasaMhananasyai. 27 4 55 utpAdavyayadhauvyayuktaM sat 5 29 7 56 upayogo lakSaNam 2 8 2 19 4 19 9 38 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RGA 32 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA 'kama sUtra a . sU. krama U 18 gatisthityupagraho. 60 UrdhvAdhastiryagvya. 2589 gatijAtizarIrA. garbhasaMmUrchanajamAdyam 61 RjuvipulamatI mana:paryAyaH 1 gujasAmye saddazAnAm guNApayAyavadrvyam 62 ekapadezAdiSu bhAjyaH | grahANAmekam 63 ekasamayo'vigrahaH 64 ekaM dvau vAnAhArakaH 94 cakSuracakSuravadhi. 65 ekAdaza jine 1195 caturbhAga:zeSANAm 66 ekAdayo bhAjyA. 96 cAritramohe. 67 ekAdIni bhAjyAni. 68 ekAzraye savitarke. jagatkAyasvabhAvau ca au 98 jadhanyAtvaSTabhAgaH 69 audArikavaikriya. jambUdvIpalavaNAdaya: 70 aupapAtikacaramadeho. jarAyvaNDapotajAnAM garbhaH 71 aupapAtikamanuSyebhyaH 101 jIvabhavyAbhavyatvAdIni ca 72 aupazamikakSAyikau. 102 jIvasya ca 73 aupazamikAdi. 103 jIvAjIvAsava. ka 104 jIvitamaraNAzaMsA. 74 kaSAyodayAttI. 105 jyotiSkA:. . 75 kandarpakaukucya. jyotiSkANAmadhikam 76 kalpopapannA:. jJAnadarzana. 77 kAyapravIcArA. jJAnanAvaraNeprajJAjJAne 78 kAyavAGmanaHkarmayogaH jJAnadarzanacAritropacArAH 79 kAlazcetyeke jJAnAjJAnadarzana. 80 kRmipipIlikA. 81 kRtsnakarmakSayo mokSaH 111 tatazca nirjarA 82 kevalizrutasaGgha R12 tatkRta: kAlavibhAgaH 4 83 kSutpipAsA. 113, tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanam 1 84 kSetravAstuhiraNya. 914 tatryekakAyayogAyogAnAm 85 kSetrakAlagatiliGga. | 7115/ tatpramANe ga 16 tatpradoSanihnava. 86 gatikaSAyaliGga. 2 / 6917/ tatra bharata. 87 gatizarIrapariprahA. 9 - Trrrrrrrr >> or lA3 vr II - Gorexmror 3 ~ 20r/or Ko G56 2.24| >> >> varu.92 nx MG. 38. 4 22618 tatsthairyAya dain Education international Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH 5 krama sUtra 119 tadanantabhAge mana: paryAyasya 1 120 tadanantarabhUrdhva. 121 tadaviratadezavirata. 122 | tadAdIni bhAjyAni. 123 tadindriyAnindriya 124 tadvibhAjina: 0 125 tadviparyayo. 126 tadbhAvapariNAmaH 127 tadbhAvAvyayaM nityam 128 tannisargAdadhigamAdvA 129 tanmadhye merunAbhirvRtto. 130 tapasA nirjarA ca 131 | tArakANAM caturbhAga: 132 | tAsu narakA: 133 tiryagyonInAM ca 134 tIvramandajJAtAjJAta. 135 tRtIyaH pItalezya: 136 tejovAyU. teSAM paraM paraM sUkSmam 137 138 teSvekatri a. sU. krama |10 9 2 145 | dazASTapaJca. 146 dAnAdInAma 147 digdezAnarthadaNDa. 148 duHkhazokatApA. 149 duHkhameva vA 150 | devAzcaturnikAyA: ma. 10/3 sUtra | 29 151 dezasarvato'NumahatI 139 trayastrizatsAgaropamANyAyuSkasya 8 140 trAyastriMzalokapAla. 5 152 dravyANi jIvAzca 35 153 dravyAzrayAnirguNA guNA: 44154 dvinavASTAdazai. | 14155 dvidvirviSkammA. 11 156 dvirdhAtakIkhaNDe 25/157 dvividhAni 41 158 dvividho'vadhiH 5 30 159 dvyadhikAdiguNAnAM tu 3 51161 nakSatrANAmardham 2 162 na cakSuranindriyAbhyAm 14163 na jadhanyaguNAnAm 7 164 na devA: 2 165 navacaturdaza. 14 166 nANoH | 38 167 nAmagotrayoviMzati: 6168 nAmagotrayoraSTau 18169 nAmapratyayAH. 5 170 nAmasthApanAdravya. 179 nArakadevAnAmupapAtaH da 145 darzanavizuddhirvinayasampannatA. 6 23 172 nArakasaMmUrcchino napuMsakAni 142 darzanacAritramohanIya. 143 darzanamohAntarAyayo. 144 daza varSasahastrANi dha 9 160 dharmAdharmayoH kRtsne na 14 4/177 nidAnaM ca 16 178 nirurupabhogamantyam 12 179 nirdezasvAmitva. 6. 180 nirvartanAnikSepa. 1981 nirvRttyupakaraNe. 33 a. sU. 7 2 T rang g 2 2 4 10 173 nArakANAM ca dvitIyAdiSu 14174 nArakatairyagyonamAnuSadaivAni 8 44175 nityAvasthitAnyarupANi 3 176 nityAzubhataralezyA. 1 av wor 2 40 2 8 16 21 35 13 50 19 33 51 21 11 17 20. 25 35 50 43 11 3 3 * 5922 34 45 7 6 10 17 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA krama sUtra a. sU. krama sUtra a. sU. 182 ni: zalyo vratI 7 13214 prAyazcittavinaya. 183 niHzIlavratatvaM ca sarveSAm 6 19 ba 184 niSkiyANi ca 5 6215 bandhavadhachavicchedA. 185 nRsthitI parApare. 3 17216 bandhahetvabhAvanirjarAbhyAm 186 naigamasaMgraha. 1 34217 bandha samAdhiko. 18 bahiravasthitAH 187 paJcanava. 8 6219 bahubahuvidha. 188 paJcendriyANi 15220 bahvArambhaparigrahatvaM 189 parata: parata:. 21 bAdarasaMparAye sarve 190 paravivAhakaraNe. 23222 bAhyAbhyantaropadhyoH 191 parasparodIritadu:khAH | 4223 brahmalokAlayA. 192 parasparopagraho jIvAnAm 193 parAtmanindAprazaMse. 24224 bharatairAvatavidehA: 194 parA palyopamam 47225 bhavapratyayo nArakadevAnAm 195 pare kevalinaH 40 226 bhavanavAsino. 196 pare'pravIcArAH 1027 bhavaneSu dakSiNArdhAdhipatInAM. 197 pare mokSahetu R28 bhavaneSu ca 198 pItapadmazuklalezyA. 229 bhUtavratyanukampA. 199 pItAntalezyA: | 7230 bhedasaMghAtAbhyAM cAkSuSAH 200 pulAkabakuza. 48231 bhedAdaNuH 201 puSkarArdhe ca 202 pUrvaprayogAdasaGgatvA. | 6232 matiHsmRtiH 203 pUrvayordIndrAH 46233 matizrutAvadhi. 204 pRthakkatva. 41234 matizrutayornibandhaH. 205 pRthivyabuvanaspatayaH sthAvarA 13935 matizrutAvadhayo. 206 prakRtisthityanubhAva. | 4236 matyAdInAm 207 pratyakSamanyat 237 mAyA tairyagyonasya 208 pradezato'saGkhyeyaguNaM 2 R38 mAraNAntikI saMlekhanAM joSitA 209 pradezasaMhAra. 239 mArgAcyavananirjarArtha 20 pramattayogAtprANavyaparopaNaMhiMsA 7 | 8240 mithyAdarzAvarati. 211 pramANanayairadhigamaH | 61 mithyopadezarahasyAbhyAkhyAna. 12 prAgveyakebhyaH kalpAH 4 2442 mUrchA parigrahaH 213 prAgmAnuSottarAnmanuSyAH 3 14243 merupradakSiNA m G5w mom < < < < MSWG KA WW GA.COMWWW : Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH 5 krama sUtra 244 maitrIpramAdakAruNya. 245 maithunamabrahama 246 mohakSayAjjJA. ya 247 yathoktanimitta:. 248 yogaduSpraNidhAnA. 249 yogavakratA. 250 | yogopayogo jIveSu ra 251 | ratna-zarkarA. 252 rupiNaH pudralA: 253 rupiSvavadheH 254 rupiSvAdimAn la 255 labdhipratyayaM ca 256 labdhyupayogau bhAvendriyam 257 | lokAkAze'vagAha va 258 vartanA pariNAma:. 265 | vijayAdiSu dvicaramA: 266) vitarkaH zrutam 267 vidhidravyadAtR. 268 viparItaM zubhasya 269 piparItaM manojJAnAm 270 vipAko'nubhAvaH 271 | vizuddhikSetra. 272 | vizuddhayapratipAtAbhyAMtadvizeSaH sUtra a. sU. krama 7 6 273 | vizezaSatrisapta. 7 11 274 vedanAyAzca 10 1 275 vedanIye zeSA: 276 vaikriyamaupapAtikam 6 5 1 5 2 2 23 277 vaimAnikAH | 28 278 vyajanasyAvagrahaH 21 279 vyantarA: kinnara. 44 280 vyantarANAM ca 281 vratazIleSu paJca. za 289 zeSANAM saMmUrchanam | 22 290 | zeSAM pAdone 9 25 291 zeSANAmantarmuhUrtam 23 292 zrutaM matipUrva. 259 vAcanApracchanA0 260 vAyvantAnAmekam 261 | vigrahagatau karmayogaH 262, vigrahavatI ca. 2 26 293 zrutamanindriyasya 2 29 263 vighnakaraNamantarAyasya 6 26 294 sa AsravaH 264 vicAro'rthavyaJjanayogasaMkAntiH 9 46 295 sa kaSAyatvAjjIvaH0 4 282 zaGkAkAMkSA. 28 283 zabdabandhasaukSmya. 43 284 zarIravAGma. 285 zukle cAdye. 48 286 zubhaM vizuddhamavyAghAti. 18 287 zubhaH puNyasya 5 12 288 zeSAH sparzarUpa. sa 4 27 296 sa kaSAyA. 9 45 297 saMkliSTAsuro. 34 298 sa guptisamiti. 6 22 299 saMghAtabhedebhya utpadyante 9 33 300 saGghayeyAsaGkhyeyAzca. 8 22 301 sacittanikSepapidhAna. 1 26 302 sacittazItasaMvRttA :. 1 | 25 303 sacittasaMbaddha. 35 a. sU. 4 37 9 32 9 16 2 47 17 1 18 4 12 4 46 19 2) J m 5 19 9 39 2 49 2 4 vavor 1 2 u ut m 20 No of 10 10 10 18 24 599 2) mo 3 9 36 31 21 20 22 Mr 2 5 26 5 5 10 31 2 33 30 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __sUtra satsaGgayA. 305 sadasatoravizeSAdya. 306 sadasavedye 307/ sa dvividho 308 sadvedya. 309 saptatirmohanIyasya 10 sapta sanatkumAre 311 sa bandhaH 12 saMmUrchanagarbhopapAtA janma 13 samanaskAmanaskA: 14 samyatkavacAritre 15 samyagdarzana. 16 samyagdaSTizrAvaka. 17 samyagyoganigraho guptiH 18 sa yathA nAma 19 saMyama zrutaH 320 saragisaMyama. 32 sarvavyaparyAyeSu. 322 sarvasya saMsAriNo muktAzca 324 saMsAriNastrasasthAvarA: M] vr vo r or or or or or vow OMMMMMMER.COM or or or or tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA a. sU.krama sUtra a. sU. 3. saMjJina: samanaskA: asAgaropame sAgaropame 228 sArasvatA. sAmAyikacchedo sukhadu:kha. 31 sUkSmasamparAya. 322 so'nantasamayaH saudharmAdiSu yathAkramam 24 saudharmezAna. ina stenaprayoga. sthitiH sthitiprabhAva. snigdharukSatvAdvandhaH sparzanarasanadhANa. sparzarasagandhaH sparzarasa. 323 hiMsAdiSvihAmutra 2 1037 hiMsAnRtasteyaviSaya hiMsAnRtasteyA. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa: 6 u7 la agArI agArI acyuta pariziSTaH 6 tattvArthAdhigama sUtragata-zabdasUci zabda a. sU. zabda adarzanaparISaha akaSAya adharma(astikAya) akAma nirjarA adharma (astikAya) adharma (astikAya) adhikaraNa agurulaghu adhikaraNa agni(kumAra) adhikaraNa aGgopAGga adhigama acakSu adhigama acyavana adhovyatikrama anagAra acyuta aGgakrIDA ajIva ananta ajIva ananta ajIvakAya anantaviyojaka ajJAta (bhAva) anantAnanta pradeza ajJAna anantAnubandhI ajJAna anapavartya ajJAna pariSaha anarthadaNDa - virati ajJAna pariSaha anarpita aNu aNu anAdara anAdara aNu anAdi aNuvrata aNDaja anAhAraka aticAra anityAnuprekSA atithisaMvibhAga anindiya atibhArAropaNa anindriya atisarga anindriya adattAdAna anizrita adarzanaparISaha anIka ___ww99 v>> Nov orw w REMAA & Mor I w MAR248 21 or or ov 333 9 9 9 9 9 9 9 . 333 - w w or or 9 9 9 33.vor 9 * * * * * * 9 " ae * * * * * * * : e * anazana aNu anAdi 9 9 rs novr war or * * * * * * * * * Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | a. sU. zabda anugrahArtha anutseka anuprekSA anuprekSA anuprekSA (svAdhyAya) anubhAva anubhAva anumata anuzreNi amRta anRta anRta antara antara antarAya antarAya antarAya antarAya antarAya antarAya E m * * * * * * * * * * * * * I waarvuw noga ora w w uro orm voo oo suo sorg * * * * * * * * * * * * * * tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA zabda apAya vicaya apa(kAyika) apratighAta apratipAta apratyavekSita apratyAkhyAMnI apramArjita apravicAra abrahma abrahma abhavyatva abhidhAna abhimAna abhiSavAhAra abhIkSNaM jJAnopayoga abhIkSNaM saMvega abhyantaropadhi amanaska amanojJa amutra ayoga arati arati parISaha arati parISaha ariSTa aruNa arUpa kaor orr x 9 9 9 9 9 - 9 ww rror 9 o MMMM24222 MMMMMM2212MM 120MM or or * worroris antarmuhUrta / antarmuhUrta annapAnanirodha anyatvAnuprekSA anyaddaSTiprazaMsA anyaddaSTisaMstava aparatva aparA aparAjita aparigRhItAgamana apAna apAya apAya (darzana) artha artha artha artha arpita arhat (bhakti ) Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w m m pariziSTa: 6 zabda alAbha parISaha alAbha parISaha alpa alpabahutva alpabahutva avagAha avagAha avagAhanA avagraha avagraha avadya (darzana) avadhi zabda azucitvAnuprekSA azubha azubha (nAman) asaMdigdha asaMyata asaMyama . asaGghayeya asaGkhayeya asaGghayeya asaGkhyeya asaGkhyeya asaGgatva h h m m m h h m h avadhi asat or or w orossa or ang on or on or or xua w x 5 r roooos Gm >> m RoRARgOKGGARA avadhi avadhi avadhi avadhi avadhi avamaudarya avarNavAda avasthita avasthita avigraha avigraha avicAra avineya avirata avirata avirati avyaya avyAghAti avyAbAdha m h m h s m 5o w w or norrssor or or 9 w w van m xx m so wooo w o su h m m m h asat asadguNodbhAvana asavedya asavedya asamIkSyAdhikaraNa asidhdhatva asura asura(kumAra) asurendra . A AkAza AkAza(astikAya) AkiMcanya Akrandana AkrozaparISaha AkrozaparISaha AcArya-(vaiyAvacca) AcArya-(bhakita AjJA vicaya Atapa Atapa m m m h m h h h h h h avrata n t wo azaraNAnuprekSA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OX | a. sU. tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA zabda a. sU. AsavAnuprekSA AhArahaka 155 or zabda Atmapradeza AtmaprazaMsA AtmarakSa AdAna nikSepa AdAna nikSepa itvaraparigahitAgamana Adi indriya Adi Aditya Adeya 9 x x or roxo * * * * * * 1 2 indriya indriya Anata indriya iha * * * * * * * * * * ant IhA IryA IryApatha or or w 3 3 3 mu w x a ass x uxo or x a wuvx x w w w waarom or w w or wo uccairgotra w w Anayanaprayoga AnupUrvI Abhinibodha Abhiyogya AmnAya AyuS AyuSka AyuSka AraNa AraNa Arambha Arambha Arambha Arjava Arjava Ata(dhyAna) Artta(dhyAna) Arya Alocana AvazyakAparihANi AsAdanA Asava Asava Asava * uccairgotra ucchvAsa uttama uttamapuruSa uttamasaMhanana uttarakuru utpAda 2 g g : : : : 6 18 - utsarga - 9 29 utsarga udadhi(kumAra) udIrita 9 22 udIrita udyota udyota upakaraNa upakAra upagraha o nam soo x m m surss : : : : : : Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH 41 airavat airavat aizAna aizAna au 235 9 48 zabda upagraha upagraha upaghAta upaghAta upacAra vinaya upapAta upapAta upapAta upabhoga upabhoga paribhoga upabhogAdhiAkatva upayoga upayoga upayoga upayoga upazAnta kaSAya upazAnta moha upasthApanA urdhva uSNaparISaha - aupazamika aupazamika audAyika aupapAtika aupapAtika aupapAtika 7 27 218 2 |19 kandarpa karma karman 3Iw vorror 9 9 rrrrrorro9 xx voodoor || G Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zabda kArita kAruNya kAla kAla kAla kAla kAla | kAlAtikrama kinnara kimpuruSa | kilbiSika kupyapramANAtikrama kula kuzIla kUTalekhakriyA kRta kRtsna | kRtsna kRmi kevala kevala kevala kevala kevala | kevalajJAna | kevaladarzana kevalin kevalin kaukucya kriyA kriyA krodha | kilazyamAna a. sU. 6 9 7 6 4 15 |22 5 38 7 31 12 4 12 4 4 7 7 24 9 24 9 41 7 | 18 9 8 6 |5 13 2 24 1 1 30 3 0 10 10 1 9 V9 m m m m 4 22 8 8 guNa gati gati gati gati 10 6 gati 14 9 40 gati 5 22 6 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA a. sU. zabda kSamA kSaya kSAnti kSAyika kSipra 10 ow kSINakaSAya kSINa moha kSut pariSaha kSetra kSetra kSetra kSetravAstu pramANAtikrama kSetra vRdhi Chang Dao Gao Dao Gao Dao gaNa guNa 7 27 gandha guNa guNa gandha gandha gandharva 6 gardatoya guNa kSa ga 9 6 10 3 6 13 2 1 1 16 9 37 10 3 9 9 1 8 1 26 107 7 24 7 25 v 24 33 5 34 5 35 5 37 5 40 S 6 24 2 2 27 22 5 17 8 12 10 6 X 2 21 5 23 8 12 4 12 4 26 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 43 | zabda la garbha zabda cAritravinaya garbhaja guNAdhika gupti gupti chadmastha vItarAga chaviccheda chAyA 9 3 or cheda chedopasthApya ja praiveyaka praiveyaka 0.606120 praiveyaka gotra gotra jagat svabhAva jadhanya janma jambUdvIpa jambUdvIpa jayanta jarAyuja jAti jina gotra glAna Fame wM MER'22 Morroa a x x x x x uovo mms ar rruxas on ooroor won 242 MMMM FM 2442 ghanavAta ghanAmbu ghrANa jina jIva jIva cakSuS 9ir mm or or or or r r33333w vs 9 9 >> cakSuS cakSuS candramas caryAparISaha jIva cAkSuS cAritra cAritra cAritra cAritra 56 worwa >> jIva jIva cAritra cAritramoha cAritramoha cAritramohanIya jIvita jIvitAzaMsA joSitA jyotiSka Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zabda tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA zabda a. sU. tiryagvyatikrama tIrtha a. sU. 4 13 448 jyotiSka jyotiSka jJAta(bhAva) 7 1155 gr or w v tIrtha jJAna x x w or arrrror or w voora jw h m m m m h m h m mhm h m h jJAna 6 jJAnAvaraNa jJAnAvaraNa jJAnAvaraNa jJAnAvaraNa jJAnavinaya tIrthakRtva tIrthakRtva tIvakAmAbhiniveza tIvrabhAva tUSita tRNasparzaparISaha tejasakAyika taijasa tairyagyona tairyagyona tyAga tyAga vasa vasa vasa vAyastriMza trAyastriMza 9 23 w x a on w uw arrux X tattva tattvArtha 8 10 2006 - >> .:Rm2030MG06 da tathAgati pariNAma tadubhaya prAyazcita tadubhaya(mizramohanIya) tapas tapas tapasa tapas tapasvin tamaz tamaH prabhA tApa tAraka ar or on or o uwara as m w x x m x h h h m h m h bh m bh hh mr mr s mhm daMzamazaka parISaha darzana darzana darzana darzana darzanamoha darzanamoha darzanamohakSapaka darzana mohanIya darzana vinaya darzana vizuddhi darzanAvaraNa o o o o or waaro w w tAraka tiryagyoni tiryagyoni Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa: | a. sU. zabda zabda rzanAvaraNa darzanAvaraNa dravya dravya dravya mu og r r w o Travya dAna dAna dAna dravyendriya dvicarama dvIndriya dvIpa dvIpa (kumAra) dAna dAsIdAsapramANAtikrama dikkumAra divirati duHkha dhanadhAnyapramANAtikrama dharma duHkha dharma duHkha 15515559 x ro mx TA MOM 222242 9 w or a sssroaa mor mor o or t w w Mor29 2028 dharma duHkha duHkha duSpakvAhAra o x 9 mm s w 9 2 or rx w mo a 2 nm w dharma (astikAya) dharma (astikAya) dharma(astikAya) dharma(dhyAna) dharma(dhyAna) dharmasvAkhyAtAnunnApekSA dharmopadeza dhAtakIkhaNDa dhAraNA dhUmaprabhA dhyAna dhyAna devakuru dezavirata dezavirata dezavirati dhrauvya HSSSS Mg x nakSatra nakSatra napuMsaka napuMsakaveda x x nv or on dravya davya 1 / 30 Fol Private & Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 naya naya zabda naraka nAga (kumAra) nAma nAma nAma nAma nAmapratyaya nAraka nAraka nAraka nAraka nAraka nAraka | nAgnyaparISaha nAgnyaparISaha | nikAya nikSepa nitya nitya nidAna nidAnakaraNa nidA nidrAnidrA nindA nibandha nirupabhoga nirgrantha nirjarA nirjarA nirjarA nirjarA a. sU. 6 Lov 1 m XX 3 X m 34 2 11 8 5 8 17 8 20 8 25 1 22 35 50 43 16 11 15 1 6 10 30 9 |34 32 8 6 24 27 2 45 9 48 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA a. sU. zabda 10 2 9 nirjarA nirjarAnuprekSA nirdeza nirmANa nirvartanA nirvRti nirvata nilavaMta niHzalya niHzIla niSadha niSadyAparISaha niSadyAparISaha niSkriya nisarga nisarga nihnava nIccairgotra nIccairgotra nIccairvRti nR nRloka naigama nokaSAya (vedanIya) nyAsa nyAsApahAra paGkaprabhA padmalezyA pa paratva paranindA para vivAhakaraNa paravyapadeza 9 47 8 24 9 1 7 8 12 6 10 2 17 6 19 3 11 7 m 6 19 100 J om or or a I w m o 13 var9 1 11 mr x 5 w 99 9 15 11 6 24 18 13 25 6 3 3 17 11 8 10 2 2 3 2 5 a 14 34 21 1 23 ~ ~ ~ 22 24 23 31 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa a.suu.| parA zabda pizAca pItalezya pItalezyA parA parAghAta parAghAta parigraha parigraha parigraha parigraha -MMOM puNya puNya pudgala pudgala parigraha pariNAma pudgala pudgala pudgala kSepa pumveda pudgala (astikAya) pudgala (astikAya) pariNAma pulAka puSkarAI pariNAma paridevana parihAra parihAravizuddhi parISaha parISahajaya parokSa paryAya paryAya mvux w w 9 9 ms 5 waaoo or on or ou m m x x 9 w roxan pUrvadhara pUrvaprayoga pUrvavid 125 x x x w usss vous som ora o o o or mora xxvuvor o 9 or PRAMMMMMMMM2 1 28 MMMMMMM... MOM Vo pRcchanA pRthakRtvavitarka paryAya pRthivI(kAyika) ran Re6000 6000 pRthutarA paryApta parvata palyopama palyopama palyopama pAtra pApa pAriNAmika pAriNAmika pAriSAdya pipAsAparISaha pipilikA potaja pauSadhopavAsa prakirNaka prakIrNa tAraka prakRti pracalA pracalA pracalA prajJA parISaha prajJA parISaha pratirUpakavyavahAra pramattayoga pramANa Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA zabda a.sU. 110 922 bandha zabda pramANa pratikramaNa pratisevana pratyakSa pratyaya pratyAkhyAnAvaraNa pratyeka bodhita pratyeka zarIra 2 44 8 15 10 7 812 5 16 239 bandha bandha bandhaccheda bandhana bandhahetu bandhahetu bahu pradIpa pradeza pradeza pradeza pradeza pradoSa pramatta saMyata pramatta saMyata pramAda pramoda prabhAva pravacana (bhakita) pravacanavatsala pravicAra pravicAra prazaMsA Mer or orxr vav srIs vw or or 2 wwe >>ws >> 92 or G GM200mmmmmm wwMA|| las sauvaruvorov w or w or worrororax x Wr >>MX bahuvidha bahuzruta(bhakti) bAdarasamparAya bAlatapas bAhyatapa bAyopadhi buddhabodhita bodhidurlabhAnuprekSA brahmacarya brahmaloka brahmaloka bhaya m bharata prANa prANata prANavyaparopaNa prAyazcita preSyaprayoga bharata bhavana bhavanavAsin bhavapratyaya bhavyatva bhavyatva bhAjya bhAjya bhAva umm x x auror aroor bakuza bandha bandha - G Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH 6 zabda | a. sU. RRA|| bhAva bhAva zabda manuSya manuSya manuSya manda manojJa maraNa maraNAzaMsA marut bhAva bhAvanA bhAvendriya bhASA MR.noru Gorn - mahat bhUtAnukampA or r s 5 w a ra x w m rs5 5 5 w rr *32. Xiang Li Li Li Li Li Li Li Nuo Xiang Xiang Xiang Xiang Xiang Xiang mahAzukra malaparISaha mahAtamaHprabhA mahAhimavAn mahoraga mAtsarya mAtsarya mAdhyastha mAna mAnuSa mAnuSa mAyA . mAyA mAraNAntikI mArga mArga mArga mArgaprabhAvanA mArdava 155) mx w aso xo xo mm x w og vw vwo or wo w wa mx ou or on or or an ux ot-660 mati manas OMROMG.. 5 w mArdava manas manas manaHparyAya mana:paryAya mana:paryAya a. 14 or or or ar mAnuSottara mAhendra mitrAnurAga mithyAtva(mohanIya) -n Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA zabda a. sU. 50 zabda mithyAdarzana mithyAdarzana mithyopadeza mizra-(kSAyopazamika) mizra - (yoni) mukta FFFFFFF muhUrta yoga muhUrta mUrchA meru(parvata) meru(parvata) maitrI maithuna yogaduSpraNidhAna yogavakratA yogavizeSAt yojana yoni mokSa mokSa mokSa 2 * * * * * * * * ruar rrua 9 mx o 9 or or ora ar avvagnxovaror or no * * * * * * * * * * * * * * * * * * rati rati ratnaprabhA ramyak kSetra) rasa mokSahetu moha mohakSapaka mohanIya mohanIya mohopazamaka maukharya mliza 1555 w w w or a 9 w umor vum morsura ax mox 9 or s sro rasa rasaparityAga rahasyAbhyAkhyAna rAkSasa rukmi (parvata) 4 12 9 18 8 12 rUpAnupAta yakSa yathAkhyAta yazas yAcanA(parISaha) yAcanA(parISaha) . yugapat yugapat yugapat rUpin rUpin rApin roga(parISaha) raudra(dhyAna) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 51 a. sU. w zabda raudra(dhyAna) zabda varSaghara varSaghara sh sh vahni h ||Ea* * * * * * vAG m vAG lakSaNa labdhi labdhi labdhi lavaNasamudra lAntaka lAbha m m h h h "orror or morror more >> I h liGga liGga h m Gun Gem lezyA sh vAcanA vAta(kumAra) vAyu(kumAra) vAlukAprabhA vikalpa vikalpa vikalpa vikriyA vigrahagati vigrahavatI vighnakaraNa vicAra vicikitsA vijaya vijaya vitarka h h m m lezyA lezyA lezyA lezyA lokapAla lokapAla lokAkAza lokAnuprekSA lokAnta lokAntika m h h * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * m videha s * videha s vidhAna m vakratA m vadha vidhi vidyuta(kumAra) vinaya vinaya saMpannatA h m vadha vadhaparISaha vanaspati(kAyika) varNa m ww porrI I * * * * * * vipAka m m varNa m varNa vipAkavicaya vipulamati viprayoga viviktizayyAsana m 12 522 vartanA m Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | a.sa. zabda viveka virata lA. virati tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA zabda vyaJjana vyantara vyantara vyantara vyaparopaNa vyavahAra vyutsarga virati viruddharAjyAtikrama vizuddha vizuddhi vizuddhi vyutsarga * * 9 xvor or 9 9 9 9 vyuparatakriyAnivRtti vizuddhi viSaya viSaya viSayasaMrakSaNa viSkambha visaMvAdana visarga vihAyogati vIrya % 6 RCMMMMM.. vrata vrata vratI vratyanukampA rag on or or x or x a m w surowa mavuor x x w o o 5 ar vIrya vRttiparisaGkhyAna zaGkA zabda zabda zabda zabda zabda zabdAnupAta zayyAparISaha 9 xoxor3 9 vedanA vedanA vedanIya vedanIya vedanIya zarIra vedanIya zarIra vaikriya zarIra vaijayanta vaimAnika vaiyAvRtya vaiyAvRtya vairAgya vyaya vyaJjana zarkarAprabhA zalya zikhariNa 06:06.8330 zIta m mr.9w zItaparISaha zIla zIlavatAnaticAra For Private & Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH 6 zabda zukUla (dhyAna) zukla (dhyAna) zukla lezyA zubha zubha zubhagotra zubhanAman zubhanAman zubhanAman zubhAyu zoka zoka zaikSaka zauca zauca zraddhAna zrAvaka A A A A A A A A zruta zruta zruta zruta zruta zruta zruta zruta zrAtra saMjJA saMjJina saMyama saMyama saMyama saMyamAsaMyama a. sU. 29 9 9 w u mr x 38 15 23 | 49 6 8 12 222 2 DrYw w 3 | 26 22 saMvRtta saMvega 26 | 26 WW 6 12 10 24 13 2 47 | 20 27 | 32 |22 28 14 9 45 |949 20 mr 5 5 woo Do |13 25 6 zabda saMyoga saMrambha saMlekhanA saMvara saMvara 9 49 6 20 saMvarAnuprakSA saMsArAnuprekSA saMsAriN saMsAriN saMsAriN saMstaropakramaNa saMsthAna saMsthAna saMsthAnavicaya saMhanana saMhAra sakaSAya sakaSAya saGkAnti saGkliSTa saGkhyA saGkhyA saGkhyeya saGgraha saGgha saGgha saGghasAdhuvaiyAvRttya saGghasAdhusamAdhikaraNa saGghAta saGghAta saGghAta 53 a. sU. 6 10 6 9 17 5 3 14 1. 6 9 6 6 S 1 33 a a a a x x 10 12 29 29 24 12 37 12 16 46 6 7 10 34 14 24 23 23 12 26 28 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA zabda a. sa. sammUrchana sammUrchanaja samyak sacitta sacittanikSepa sacittapidhAna sacittasaMmizrAhAra sacittasaMbaddhAhAra sacittAhAra saJjavalana ona mom any m or m 32 sat sat sat satkArapuraskAraparISaha satkArapuraskAraparISaha satya satva satva sadguNAcchAdana savedya savedya savedya saddaza samanaska samanaska samanojJa samaya 15. o o o o o vor or s raama ww voorrors w wao morr EMMM222mwwwMMMMMM 24 samyaka samyakcAritra samyaktva samyaktva samyaktva samyaktva(mohanIya) samyaktva(mohanIya) samyagjJAna samyagdarzana samyagdarzana samyagddaSTi samyagaddaSTi sarAgasaMyama sarAgasaMyama sarvataH sarvArthasiddha sarvArthasiddha savitarka sahasrAra sAkAramantra bheda sAgaropama sAgaropama sAgaropama sAgaropama sAdhana sAdhu sAdhya sAdhya sAnatkumAra sAnatkumAra 1000 mAor wG < mm Gm m M MPMPMAMMAL M2228292 samaya samAdhi samArambha samiti samiti samudra samprayoga sammUrchana sammUrchana Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH 6 sAmAnika sAmAyika sAmAyika sAmparAyika zabda sArasvata siddhatva sukha sukha sukhAnubandha suparNa (kumAra) subhaga susvara sUkSma sUkSma sUkSma sUkSmakriyAapratipAti sUkSmasamparAya sUkSmasamparAya sUrya saukSmya saudharma saudharma skandha stanita (kumAra) | stena AhatAdAna | stenaprayoga | steya steya steya styAnagRddhi strIparISaha strIparISaha strIveda sthAna sthApanA sthAvara sthAvara sthiti sthiti sthiti a. sU.. 4 4 60 10 4 7 4 4 7 7 m 16 18 26 4 21 20 32 11 12 12 12 41 22 22 36 8 9 15 10 49 5 12 13 sthiti sthiti sthiti sthiti sthiti sthiti ~ 5 9 w zabda 18 13 24 20 33 25 11 svAdhyAya svAmitva svAmin sthira sthaulya snAtaka snigdha sparza sparza sparza spaza sparza sparzana sparzana smRti smRtyanupasthApana smRtyanupasthApana smRtyantardhAna svatattva svasyAtisarga haimavata (kSetra) hari (varSakSetra) hairaNyavat (kSetra) himavan (parvata) hiMsA hiMsA hiMsA hiMsA hinAdhikamAnonmAna hiraNyasuvarNapramANAtikrama hAsya hAsya 55 a. sU. 3 17 4 21 4 29 17 4 8 8 15 12 24 48 7 7 7 100066 m 32 19 21 7 23 12 8 20 13 28 29 15 Nm 09w 25 33 7 26 0 0 0 0 2 x v w r xow 3 3 1 0 10 11. 322 1 |36 22 7 7 24 10 |26 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 1 - 2 2 S << " ra pada tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA pariziSTa-7 tatvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA-viSayasuci viSaya ga sUtra viSaya ma. sUtra aMtarAya karma svarUpa ane pAMca bheda | 5 | 23 abrahmanuM svarUpa aMtarAya karma svarUpa ane pAMca bheda 814 alokAkAza-svarUpa aMtarAya karma-Asava 24 avagrahanA paryAyo aMtarAla gati 2 2-310 avadhijJAna - aMtarlIpa-56 3 14-15-tiryaMconuM akarma bhUmi 16 -vyAdi cAra bheda 0agArI vratI - -phelAvAno AkAra 22 -aNagArIvatI sAthe tulanA 7 14 -bhedo 21,23 -uttaraguNa vrata avagrahanA paryAyo -svarUpa avayayanuM svarUpa ajIva-adhikaraNanA bheda aviratinuM svarUpa ajIva-kAyanA bheda 1 avratanA-pAMca bhedo ajJAna-nAbheda 1 | 32 asaMkhyAtAnA bheda ajJAna nuM svarUpa 1 32 astikAyanuM svarUpa aNagArI vatInuM svarUpa 7 14-15asteya vratanI bhAvanA aNuvratanuM svarUpa 2 azAtA vedanIya kamagnava adatta-corInuM svarUpa 10 | azubhanAmaadhdhA palyopamanuM svarUpa -karma prakRtti 0 adharma dravyaH -karmAsava -AkAzamAM sthiti ahiMsA vratanI bhAvanA -eka dravyapaNuM A . -kArya 17 0i AkAza davya-niSkriyatA -eka dravya paNuM -pradezo -kArya adhikaraNanA bheda 8 |-niSkriyatA anaMtAnA bheda |-pradezo anazana-tapa,svarUpa,bheda 19 AcAryanA pa-bheda anuttara vimAna vAsI ane mokSagamana kALA 4 | 27 Atma vikAsanI dasa vibhinna | anuprekSA bhiAvanA-12 svarUpa 9 | 2,7 kalA ane tyAM thatI nirjarA, anubhAva rasa]baMdhanuM svarUpa 8 22, 23AtmAgula gaNita anRta-juThanuM svarUpa 7 | 9 0 AyuSyaHantarmuhUrtanuM svarUpa 17 karmasvarUpa tathA 4 bheda 8 5,11,23 aparigraha vratanI bhAvanA | 4 - sAmAnya karmIgnava apavartana [karmona] | 22 -svAmI ane bheda para. apAyanA paryAyo 1 | 15 ArtadhyAna bheda ane svAmI 9 31-35 abAdhAkALanuM svarUpa [8] 15 { "sUcanAH jayAM Desa che tyAM thI samajavuM. jemake 2-31 eTale 2 thI 31 Ta 8 ja sa ja Ta 1 Ta Ta , ra ra ba 3 ba >> bha (r) 0 - 1 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya m 1 mm v * h m bh bh h pariziSTa: 7 1 mi. sutra viSaya | ba | sUtra 0 Arya -bheda 3 15 karma ane jIvano anAdi saMbaMdhI 8 -sADA pacIza deza karma pudagalanA grahaNanuM kAraNa kaSAya 8 AvalikA kALa | rara karmaprakRtti-uttara bheda saMkhyA 0 Asava karmabhUminA bheda -bheda kalpanuM svarUpa -39 bheda kalpa vimAnonuM sthAna -kaSAya Azrita bheda kalpopapanna devanA peTA bheda -guNa sthAna saMbaMdha 0 kaSAya-svarUpa |-bheda -nimittarUpa AMtarika kAraNo -16 bheda aupathamika bhAvanA bheda, -16 bheda AhAraka zarIra -svarUpa AhAranA bheda svarUpa kALa gaNita 0 indriyo - [kALa dravya vize mata bheda -bheda-pAMca s | 5 kALa nA lakSaNo 2 21-22 kALanuM svarUpa -svarUpa 2 15-ra00 kAmaNa vargaNA -svAmI 2 23-25-ATha vibhAgamAM vaheMcaNI indro - 4 4 | s -nA grahaNathI baMdhAtI uttara iSakAra parvata 3 12 prakRttimAM vaheMcaNI kaI rIte ihAnA paryAyo kArpaNa zarIra kuzIla nirganya nAbhedo uccagotra kamagnava 24 0i kevaLa jJAna utsadha aMgula gaNita -utpattinuM kAraNa baMdha hetvAbhAva uddIraNAkaraNa-karmanuM | 22 tathA karmanirA 10 2 udUvartanAkaraNa-karmanuM 8 22 utpatti svarUpa ane nimitta bhUta kama 10 1 upabhoganI vyAkhyA zarIra ne AzrIne ra 4pa -svarUpa kaMIka vizeSathI 1 30 upayoga tathA tenA bheda 2 8,9 kevaLa darzanaHupazamanAkaraNa-karmanuM 8 22 utpattinuM kAraNa baMdha hetvAbhAva upazama cAritra tathA karmanirjarA 10 | ra upazama samyakta 2 utpatti svarUpa ane nimitta bhUta karmo 10 kayu karma AtmA nA kayA guNa ne Avare 8 ekendriya jIvanA zarIra AdipAMca dvArA ra ra3 kriyAnA 25 bhedo u w y us y en ww. un 2 + ' ja che * 2 2 2 2 1 1 1 " ja ja ja 2 ' % 8 6 2 6 - 8 : -viSayo 1 x mo n muun munn 8 F ' N - 1 ' = 8 2 ' 8 - A da te audayika bhAvanA bheda audayika zarIra | 2 | da kSamA keLavavAnI rIto ra 36 kSamA dharmanA bhedo Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya * ' * * * * * * * = = " = * 58 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA A sUtra viSaya | ma. sUtra 0 kSAyika -pradezono saMkoca-vistAra 5 { 16 -bhAvanA bhedo -nA bheda 10thI -jJAna -nA lakSaNo -cAritra -ne eka sAthe keTalA zarIra kaI rIte? 2 44 -samyakta 0 jIvaAdilAyopathamika bhAvanA bhedo tatvonI saMkhyA gaNanA bheda ga pAMca dravyonA utpAda vyaya-dhrauvyanuM svarUpa 5 0 gatiH -sAta tatvonI nAma,sthApanA -ane liMgano saMbaMdha ra 50,51davya bhAva e cAra bheda vivakSA 1 -nA bheda ri 15 jJAna-eka sAthe keTalAM -nuM svarUpa ra ra-29jJAnanA bheda guNa nuM svarUpa 5 40 8 jJAnAvaraNa - 0 guNa sthAna -karmasvarUpa ane bheda -ne Azrine karmanI baMdha pravRtti tathA viccheda9 1 -karmAsava -14 ane AtmavikAsa kakSA 10no samanvaya 47 jayotiSka devoH-sAthe saMvarano saMbaMdha -thakI thato kAla vibhAga guptinuM svarUpa tathA 3 bheda -aDhIdvIpamAM saMkhyA raiveyakanA bheda 4 24 -nI bhramaNakakSA gotrakarmanuM svarUpa ane be bheda 8 5,13,23-nA bheda - ca -sthira jayotiSkanuM svarUpa cAritranuM svarUpa ane 5 bheda 9 2,18 ta cAritra mohanIya karmAksava | |15 tatvonA nAma cAritra mohanIya ra5 bheda 8 10 0 tapacauda guNa sthAnaka -atyaMtara svarUpa ane 6 bheda 9 -bAhya svarUpa ane bheda 9 jaMbUdvIpanuM svarUpa -saMvara tathA nirjarAnuM sAdhana janma ane yoninA bhedo ra ura-360 tiryaMcajanmAbhiSeka zIlA -vyAkhyA jIva adhikaraNanA 108 bheda s le -Ayu 0 jIva dravyaH -AyuSa karmAksava -nI AkAzamAM sthiti | tiryaMca-nI kriyAzIlatA -kAyasthiti -nuM aneka dravyapaNuM -bhava sthiti -nuM kArya 5 21 tIrthakara nAmakarmAsavA -nuM svarUpa tIrthakara nAmakarmAsava 0 jIvaH vize vividha maMtavya -nA anAhArakapaNAno kALa taiijasa zarIra -nA pradezo taiijasa jIvanA bheda * * 0 0 0 0 * * 0 0 1 3 9 , 1 2 2 1 0 1 2 6 7 " ng 0 0 8 2 A T 0 0 0 + n - Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 #\ * o " o 2 che o ' o che je ja 28 o 1 30 m m pariziSTa: 7 | viSaya | sUtra viSaya | ma. sUtra trasanuM svarUpa be rIte ra 15 dharmayiti dharma nuM svarUpa tathA 10 bheda | 9 0i ghAtakI khaMDa:darzana mohanIya kamagnava 14 -nA kSetra darzanamohanIya nA 3-bheda 8 10 -nA parvata darzanAvaraNa karmasvarUpa ane navabheda 8 5,8,23-mAM meru 3 12,13 darzanAvaraNa karmAsrava |11 svarUpa dAna ane tenA phaLanI vizeSatA 7 34 dhAraNAnA paryAyo dAna nI vyAkhyA 0idhyAnaH0 deva -nA adhikArI koNa -cAra bheda 1 -nA cArabheda -pAMcabheda 4 | 1 -nI maryAdA -AyuSa karmIgnava ra0 -nuM svarUpa 0,27 -paraspara hinAdhikatA nA viSayo 4 21,22-mokSanA hetumATe karyuM? -nI lezyA 4 2,7,23 na -jayotiSkanuM AyuM 48-430naya:bhavanapatinuM Ayu 4 45- -nA bhedo 1 4,35 vaimAnika nuM AvuM 4 30-4-nA bhedo vistArathI 34,35 -vyantaranuM Ayu 4 46,47nuM svarUpa 35 -nuM viSaya sukha 8,9 0 naraka-mAM vAsanA rahita koNa ane tenuM sukha4 | 9 |-nA sAtabheda 0devI -nuM duHkha/vaMdanA -AyuSya -pRthvI nI jADAI -kaIdevI kayA devane saMtoSe -pratara saMkhyA 0 dravyaH -mAM kayA jIvonI kaI gati -nA bheda mAM kayA saMghayaNa vALo kaI narake jAya | -nI nityAtAnuM svarUpa -mAMthI nIkaLela jIvanI labdhi keTalI? | -nuM svarUpa 2,3,33-Ayu bAMdhe kayAre? 0 dIpa samuda 0 narakAvAsa -nA AkAra -mApa -nI saMkhyA -sthAna nirdeza odharma dravya 0 nAmakarma-nA pradezo -uttara pravRttinA peTA bhedo -nI AkAzamAM sthiti 5 13 -uttara pravRtti bheda karma grantha -nI niSkriyatA || ane tatvArthanI draSTie -nuM eka dravyapaNuM 5 | 5 |-42,7,lDa,103 bhedanI samaja | | 22 -nuM kArya 5 17 42,67,93,103 bhedanI samaja |8 | 12. dharmadhyAnanA bheda tathA svAmI | 9 37,38-svarUpa ane 42 bheda 18 5,12, 23 h h h h h 5 | 2 h 5 30 h h h h 8 8 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SO viSaya 0 nArakaH -nuM AyuSya nuM AyuSya -Ayus karmAsava -nI lezyA -nuM deha pramANa 0 nikSepaH bheda -cArabheda nirAkAropayoga 0 nirgandhaH -nA pAMca bheda -nIsaMyamAdi ATha prakAre vizeSa vicAraNA 0 nirjarAH ~nA bheda nuM svarUpa nirvartanA nA bheda niSeka racanAnuM svarUpa nisarganA bheda nIcagotra karmAsava no kaSAya nA navabheda 5 paMcendriya jIvonA bheda 0 paramANu [-aNu]: -nI utpattinuM kAraNa nuM svarUpa 0 paramAdhAmIH -nArakone duHkha kema Ape? -nA paMdara bheda -anukULa,pratikuLa karyA kyA -eka jIvane eka sAthe keTalA n 13 S 4 43,44-zIta -uSNakayA kayA? -svarUpa ane hetuo palyopamanuM svarUpa S |0 pA5: -nuMkAraNa -nuM svarUpa -prakRtti-81 bheda -prakRtti mAM karmagrantha tathA tatvArtha mAM matabheda kai rIte? | F pAriNAmika bhAvanA bhedo 2 3 3 3 3 sy 1 2 16 9 1 ja cha ja ba ba 15 ra A sUtra parigrahanuM svarUpa pariNAmanuM svarUpa parihAra vizudhdhi tapa svarUpa ane vidhi 9 0 parISaha: |16 7 |10 -kyA karmanA uddeya? kai klAe? keTalA? 9 -kyA karmanA udaye kayA? -kone -keTalA? ra7 48 49 24 |24 6 x 9 8 95 10 15 10 24 10 tattvArthAdhigama sUtra viSaya bAvIsabheda 17 19 17 24 nuM svarUpa 0 punyaH-nA kAraNo 5 27 5 10,25| nuM svarUpa 0 puddagala dravya -nI aneka dravyatA nI AkAzamAM sthiti -nA kAryo -nA pradezo nI kriyAzIlatA -nA baMdhanuM svarUpa -nA bheda lakSaNo 3 5 3 5 3 12 5 41-44 pulAka nirpranthanA bheda 18 -nI utpattinuM kAraNa -prakRtti -45 -bheda-45 ane svarUpa prakRttimAM karmagrantha ane tatvArthamAM matabheda 0 puSkarArdha -nA kSetro. abhinavaTIkA ma. sUtra 9 -nA parvato -mAM meru 73 7 zrR ka kha ba ba 8 8 9 9 . 26 jI jI jI jI 17 1 -nuM svarUpa C 13-16 prakRtti baMdha svarUpa ane 8 bheda 8 9 10,11,1rapradeza nuM svarUpa 5 2,8 17 ' 5 5 5 5 5 5 32-35 5 25 5 23,24 5 26 5 4 ja k x 2 5 14 19,20 10 3 3 3 2 26 49 - 13 12 13 13 4, 5 1,7 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S1 = = pariziSTa: 7 viSaya sUtra viSaya pradeza baMdha nuM svarUpa ane ATha bheda | 8 | 25 -nI utpatti pramANa aMgula gaNita 3 | 9 -no vAsa aDhIdviIpa mAM kaI rIte 3 pramANa nA bhedo 1 11,12-lokamAM AvelA padArtho 13. pramANa nA bhedo-vistArathI | |-nA sthAna ane bheda pramANa nuM svarUpa 1 | ka,10mahA videha kSetra ane viharamAna prabhu pramAdanuM svarUpa ane bheda 8] 10 mahAvrataHprAyazcita tapa-bheda 9 20, 22-aNuvrata sAthe tulanA -nuM svarUpa 0 baMdha - mAnuSottara parvata 3 13,14 -nA cAra bheda 8 | 4 | mithyA darzana-nA hetuo 8. 1 -nA bheda -nuM svarUpa 8 | 1,3-nuM svarUpa bakuza nirgasthanA bheda ! 48 - muktAtmA-sidhdhaHbrahmacarya vratanI bhAvanA 6. 4 -nI urdhvagatinuM svarUpa 10 5 * bha -nI urdhvagati ja kema thAya tenuM kAraNa bhavana patinA bheda 4 3,11-saMbaMdhi vizeSa vicAraNA bhAva ane karmano saMbaMdha meru parvataHbhAvanA bheda -cAravana -svarUpa 0mati jJAna -dhAtakI khaMDamAM -nA bheda 1 13-19-puSkArArdhamAM -nA bheda niMdi sUtrAnusAra) 1 | 18 mokSanuM kAraNa - . -nA bheda -336 1 16 -karmakSaya -ane zruta jJAnanI tulanA 1 19 |-keTalA bhAvano abhAva 10 4 madanA ATha bheda 6 mohanIya karma svarUpa -28 bheda 8 5,10,23 mada nigrahanI vicAraNA plecchonuM svarUpa madhyalokanuM varNana 0 mana:paryAyajJAnaH yathAkhyAta cAritra svarUpa ane cAra bheda 9 18 -nA bhedo yoga -nA bhedo-vyAdi cAra -bheda-15 0 mana: -vyAkhyA -nA bheda 51 yojanAnuM gaNita -nuM zarIramAM sthAna kayAM * 2 0 manuSyaH riaudradhyAnanA bheda tathA svAmI 9 che ' ' 8 8 8 * 0 0 0 ' ba ba >> ja " ' % 2 2 ' ' + 2 ' che + + ' 2 2 2 * = * = = ! ba 2 1 2 0 0 1 o | -Ayu 2 ] -AyuSya karmAksava -kSetra bahAra zuM na hoya? -nA janmamaraNa kayAM? 18 liMganA bheda lezyAnA bheda ! 3 14 lokanuM svarUpa Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra viSaya lokanuM svarUpa lokAkAza-svarUpa pradezo lokAntikanuM sthAna tathA bheda ta varNAdi catuSkanI zubhAzubha pravRtti varSa kSetro ane tenuM gaNita varSadhara parvato ane tenuM gaNita vastumAM jaNAtA paraspara virudhdha dharmonuM samAdhanapa vigrahagatino kALa vinayatapa svarUpa bheda vipAkanI vyAkhyA vRtti parisaMkhyAna tapa svarUpa ane 4 bheda vedanIya karma svarUpa ane 2 -bheda veda-liMga vaikriya zarIra 0 vaimAnika devaH -avadhijJAna -bheda -bheda -vimAnonI saMkhyA -nuM sthAna -nA saudharmAdi nAmanuM rahasya vaiyAvacca tapa svarUpa ane bheda vyantaranA bheda vyutsarga tapa-svarUpa bheda 0 vrata aticAra za 0 zarIra nA bheda ane svarUpa nI vibhinna dRSTie bhinnatA -no prakAra ane tenI utpatti nuM svarUpa zalyanA bheda tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA sUtra viSaya a. zAtAvedanIya karmAsava $ 13 zukala dhyAnanuM svarUpa bheda ane svAmI 9 25,260 zubhanAma- karma prakRtti -karmAsava 5 12 5 9 4 A sUtra 22 0 zrutajJAnaH- bhedo 3 10,11-14 bheda ane 20 bheda 3 sa ra 11 31 saMkramaNa karaNa- karmonuM saMkhyAta-saMkhyAnA bheda 20,23saMghayaNane AzrIne narakagati 2 30 9 8 21 svarUpa 3,17 sattanuM svarUpa -svarUpa cha 1 [-virati] nA bheda -nI sthiratA mATe jagat kAya ane svabhAvanuM ciMtana 7 7 7 F nI sthiratA mATe maityAdi bhAvanA nI sthiratA mATe viziSTa bhAvanA 0 vratI kone kahevA -be bheda 4 3,120 samyaktva aticAro 9 20,23-prAptinuM svarUpa 7 20-31samyag darzana 7 22 saMjJAnuM svarUpa C 19 |saMyamanA 17-bheda 8 5,9,23saMyojananA bheda 250,510 saMvaranA bheda tathA svarUpa 9 36 saMlinatA svarUpa ane bheda 0 saMlekhanA -aticAra 1 sAkAropayoga sAgaropamanuM svarUpa sAnnipAtika bhAva 7 |3,4,5 7 13 7 14 sAmAyika cAritra svarUpa skandhanuM svarUpa sthAvara jIvanA bheda sthiti baMdhaH--svarUpa |-sAraNI snAtaka nirNantha nA bhedo kha kha n o 37-49 svarUpa ane lakSaNano bheda ra ra 49 ra 46-49 13 1 1 - 8 " ba ja huM ba 6 7 %0 che ? 4 4 18:20 satya vratanI bhAvanA samakitanA cihano 4 17 4 19 saptabhaMgI nuM svarUpa 4 20 saptabhaMgI nuM svarUpa 9 20,24 samitinuM svarUpa tathA 5 bheda 9 9 1 1 2,3 8 - cha 5 " je 7 = ja 1 2 3 4 39-4 2 **** svAdhyAya tapa svarUpa ane bheda 9 hiMsAdi pAMce doSonuM mukhya kAraNa-rAgadveSa cha hiMsAnuM svarUpa 7 22 8 7 h 25 29 3 1 2 S 10 1 19 32 17 " 31 2,5 ra 2 %0 U 17 1 18 25,18 13 15- 21 21 ^ " | 20,25 12 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa: 8 43 (pariziSTa 8 tatvArthAdhigama sUtra-sambandhakArikA) samyagdarzanazuddhaM, yo jJAnaM viratimeva cApnotiH duHkhanimittamapIdaM, tena sulabdhaM bhavati janma. je puruSa. samyaga darzanavaDe zudhdha evA jJAna ane viratine prApta kare che te puruSane duHkhanA nimittabhUta evo A janma paNa lAbhadAyaka nIvaDe che. janmani karmaklezaira-nubaddhe'smiMstathA prayatitavyam: karmaklezAbhAvo, yathA bhavatyeSa paramArthaH karma ane kaSAyanA anubaMdhavALA A janmamAM jevI rIte karma kalezano abhAva thAya te prakAre prayatna karavo joie, eja paramArtha che. paramArthAe vA, ropezvAsaMvasvamaveSa, ' kuzalAnubandhameva, syAdanavadyaM yathA karma.. AraMbhakArI svabhAvavALA kaSAyarUpa doSone lIdhe jo paramArtha-mokSanI prApti na thAya to jevI rIte mokSane anukUla evA puNyano anubaMdha thAya tevI rIte niravadya (pApa rahita) kArya karavAM. karmAhitamiha cAmutra, cAdhamatamo naraH samArabhateH iha phalameva tvadhamo, vimadhyamastUmayaphalArtham... 4 adhamatama (atyaMta halako) manuSya Aloka ane paralokamAM duHkhadAyI thAya evA kAmano AraMbha kare che, adhama purUSa A lokamAM phaLadAyaka karmono kevaLa AraMbha kare che ane vimadhyama purUSa to ubhayalokamAM phaLadAyaka AraMbhe che. paralokahitAyaiva, pravartate madhyamaH kriyAsu sadA; mokSAyaiva tu ghaTate, viziSTamatiruttamaH puruSaH 5 madhyama purUSa paralokanA hitane mATe ja niraMtara kriyAmAM pravarte che. ane viziSTa mativALo uttama purUSa to mokSane mATe ja prayatna kare che. vastu tathANuttamamavANa dharma pareSTha dviti; nityaM sa uttamebhyo'pyuttama iti pUjyatama eva. 6 vaLI je purUSa uttama dharma (kevaLajJAna svarUpa) ne pAmIne pote kRtArtha thayA che. ane bIjAone niraMtara dharmano upadeza kare che. te puruSa samothakI paNa uttama (uttamottama) che ane sarvane pUjavA yogya (pUjayatama) che, ema jANavuM. tasmAdahati pUjAmarhannevottamottamo loke; devarSinarendrebhyaH, pUjyebhyo'pyanyasattvAnAm. te mATe uttamottama evA ahaMtaja, lokamAM anya prANIone pUjaya (mAnatA) evA devarSi ane rAjAvaDe paNa pUjAvAne yogya che. __ abhyarcanAdarhatAM mana:prasAdastataH samAdhizca; tasmAdapi niHzreyasamato hi tatpUjanaM nyAyyam .. 8 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA arihaMtonI pUjAthakImananI prasannatA thAya ane te mananI prasannatA) thIsamAdhithAya ane tethakI vaLI mokSa prApti thAya. A kAraNathI arihaMtonI pUjA karavI e yogya che. 8 tIrthapravartanaphalaM, yatproktaM karma tIrthakaranAma; tasyodayAtkRtArtho' hastIrtha pravartayati. A tIrthakara nAmakarmanuM tIrtha pravartAvavArUpa phaLa zAstramAM) kahyuM che, tenA (tIrthakara nAmakarmanA) udayathI kRtArtha arihaMta paNa tIrtha pravartAve che. tatsvAbhAvyAdeva prakAzayati bhAskaro yathA lokam / tIrthapravartanAya pravartate tIrthakara evam. 10 jema sUrya tenA svabhAve karIneja lokane prakAza kare che, tema tIrthaMkara paNa tIrtha pravartAvavAne pravarte che. kema ke tIrtha pravartAvavuM e tIrthaMkara nAmakarmano svabhAva che. 10 : gumaseva-mAvatamAvo bhaveqney; jajJe jJAtekSvAkuSu, siddhArthanarendrakuladIpa:. 11 aneka bhavomAM zubha karmanA sevanavaDe vAsita karyo che bhAva jeNe evA ane sidhdhArtharAjAnA kuLamAM dIpaka samAna evA te bhagavAna jJAta ikvAkuvaMzane viSe utpanna thayA. 11 - jJAnaiH pUrvIya tairatipatiautruitAdhiSi tribhirapi zuddhairyuktaH, zaityadhutikAntibhirivenduH 12 - pUrve prApta karelAM apratipAti mati zruta ane avadhi e traNe zudhdha jJAnovaDe yukata zItaLatA,ghuti ane kAMtivaDe caMdra zobhe tema zobhatA; - 12 zubhasArasattvasaMhananavIryamAhAtmyarupaguNayuktaH jagati mahAvIra iti, tridazairguNataH kRtAbhikhyaH 13 / - zubha zreSTha satva, saMghayaNa,vIrya ane mAhAbhyarUpa guNayukta ane devatAoe guNa thakI jagatane viSe mahAvIra e prakAre nAma sthApana karyuM che jenuM evA; svayameva buddhatattvaH, sattvahitAbhyudyatAcalitasattva: abhinanditazubhasattva:, senttrlokaantikairdevaiH 14 poteja tatvanA jANa prANIonA hitane mATe tatpara,acaLa satvavALA ane indro sahita lokAMtika devoe prazaMsA karelo che. zubha satva guNa jemano evA; 14 janmajarAmaraNAta, jagadazarumabhisamIkSya ni:sAram: sphItamapahAya rAjyaM, zamAya dhImAnpravavrAja. 15 janma, jarA ane maraNathI pIDita jagatane azaraNa ane asAra dekhIne vizALa rAjayano tyAga karIne samatAne (karmano nAza tene) mATe budhdhimAnuM evA mahAvIra deve dIkSA lIdhelI hatI. 15 pratipadyAzubhazamanaM, niHzreyasasAdhakaM zramaNaliGgamaH kRtAsAmAyikakarmA, vratAni vidhivatsamAropya... 16 / azubha (pApa)ne zamAvanAra ane mokSano sAdhaka evo je sAdhuveSanegrahaNa karIne, jeNe sAmAyika karyuM che evA vIraparamAtmAvidhipUrvaka vratone AropaNa karI (grahaNa karI) ne; 16 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S5 . 17 18 pariziSTaH 8 samyaktvajJAnacAritrasaMvaratapa:samAdhibalayuktaH mohAdinI nihatyA zumAni catvAri karmANi. 18 samakta,jJAna,cAritra,saMvara,tapa,samAdhi ane baLavoyukata chatA mohanIyAdicAra azubha karmano sarvathA nAza karIne; kevalamadhigamya vibhuH, svayameva jJAnadarzanamanantam; lokahitAya kRtArtho'pi dezayAmAsa tIrthamidam. 18 svayameva anaMta kevaLajJAna ane kevaLadarzanane pAmIne prabhu mahAvIra deva kRtArtha chatA paNa lokahitane mATe A tIrtha (pravacana)ne prakAzatA havA. dvividhamanekadvAdazavidhaM, mahAviSayamamitagamayuktam saMsArArNavapAragamanAya duHkhakSayAyAlam. 19 aMgabAhya ane aMgapraviSTaema be prakAre, (aMgabAhya) aneka prakAre, (aMga praviSTa) bAra prakAre, mahA viSayavALuM, aneka AlAvAe sahita, saMsAra samudrano pAra pAmavAne ane duHkhano nAza karavAne samartha evuM tIrtha (prabhu dekhADI gayA che. prabhue prakAzya che.) 19 granthArthavacanapaTubhiH, prayatnavadbhirapi vAdibhirnipuNaiH anabhibhavanIyamanyairbhAskara iva sarvatejobhiH 20 jema bIjAM sarva tejavaDe sUrya parAbhava na pAme tema, graMtho nA artha nirUpaNa karavAmAM pravINa ane prayatnavAna evA nipuNa vAdiovaDe paNa khaMDana karI zakAya nahi evuM A tIrtha (amujha) avatAcy cha. kRtvA trikaraNazuddhaM, tasmai paramarSaye namaskAram: pUjyatamAya bhagavate, vArAya vilInamohAya. 21 tattvArthAdhigamAkhyaM, bahvartha saGgrahaM laghugrantham: vakSyAmi ziSyahitamimamarhadvacanaikadezasya. 22 parama RSi ane parama pUjaya evA vIrabhagavAnane trikaraNa zudhdhie namaskAra karIne; alpa zabdochatAM ghaNA arthane saMgraha karanAraAtatvArthadhigama nAmanAlaghugAnthane ziSyanA hitane mATe huM (Gula 445) varzana 42, matiyana meM deza (1) tulya che. 21-22 mahato'timahAviSayasya durgamagranthabhASyapArasya; / kaH zaktaH pratyAsaM jinavacanamahodadheH kartum. 23 mahAna ghaNA moTA viSayavALA ane durgama (muklIthI samajAya tevo) che graMtha ane bhASyano pAra jeno, evA jinavacanarUpI mahAsAgarano saMgraha karavAne koNa samartha thaI zake? 23 * zirasA giri bibhitseduccikSipsecca sakSitiM doAm; pratitIpecca samudra, mitseccapunaH kuzAgreNa.. 24 vyomnInduM cikramipenmerugiriM pANinA cikampayiSet: gatyAnilaM jIgeSecca ramasamudraM pipAseca. 20 25 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ss tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA khadyotakaprabhAbhiH so'bhibubhUSecca bhAskaraM mohAt; yo'timahAgranthArtha, jinavacanaM saMjighRkSeta. 26 je purUSa ati vizALa gAMtha ane arthavaDe pUrNa jinavacanane saMpUrNa rIte saMgraha karavAnI icchA kare che, te mUDhamastakavaDeparvatane toDavAne cAhe che, be bhujAvaDepRthvInI sAthe parvatane kheMcavAne cAhe che. samudrane be bhujAovaDetarI pAra pAmavAne cAhe che ane vaLI DAbhanA agrabhAgavaDe samudra (jaLa) nemApavA cAhe che, AkAzamAM uchaLIcaMdrane ullaMghana karavA cAhe che, merU parvatanehAthavaDe kaMpAvavA cAhe che, gativaDe vAyuthakI paNa AgaLa javA cAhe che, aMtima (svayaMbhUramaNa) samudrane pIvAne cAhe che ane khajuAnI prabhAthI sUryane parAbhava karavA cAhe che. 24-25-2 ekamapi tu jinavacanAdyasmAnnirvAhakaM padaM bhavati; zrUyante cAnantA: sAmAyikamAtra padasiddhA: 27 jinavacananuM eka paNa pada,uttarottara jJAnaprAptidvArA saMsAranApArane prApta karAvanAra thAya che. kema ke sAmAyika mAtra padavaDe karIne anaMta jIvo) sidhdha thayelA che, ema zAstramAM saMbhaLAya che. ra7. tasmAttatprAmANyAt, samAsato vyAsatazca jinavacanam; zreya iti nirvicAraM, grAhya dhArya ca vAcyaM ca.. 28 tekAraNathI te jinavacanane saMkSepathI ane vistArathI grahaNa karavuM te kalyANakAraka che, ema samajI te jinavacanane saMdeha rahita grahaNa karavuM, dhArI rAkhavuM ane bIjAne kahevuM (bhaNAvavuM).28 na bhavati dharmaH zrotuH, sarvasyaikAntato hitazravaNAt; bruvato'nugrahabuddhayA, vaktustvekAntato bhavati.. hita vacananA zravaNathI sarvasAMbhaLanArane ekAnta dharmana thAya paNa anugraha budhdhivaDe bolanAra vakatA (upadezakone to avazya dharma ja. zramamavicintyAtmagataM, tasmAcchreyaH sadopadeSTavyam / AtmAnaM ca paraM ca hi, hitopadeSTAnugRhNAti... 30 te kAraNa mATe potAnA zramano vicAra nahi karatAM hamezAM mokSamArgano upadeza karanAra svaparane anugraha kare che. narte ca mokSamArgAdhitopadezo'sti jagati kRtsne'smin; tasmAtparamimameveti mokSamArga pravakSmAmi. 31 A saMpUrNa saMsAramAM mokSamArga zivAya bIjo koI hitopadeza nathI. e hetuthI zreSTha evA A mokSamArgane ja huM (umAsvAtivAcaka) varNavIza. 31 . 29 30 // iti sambandhakArikA: samAptAH // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 pariziSTa: 9 (tattvArthI dhigama sUtra - anya sambandhakArikA evaM tattvaparijJAnA-dviraktasyAtmano bhRzam; nirAmnavatvAcchinnAyAM, navAyAM karmasantatau. pUrva kSayato, thayo tai: zahepa:; saMsArabIjaMtaM kAtsyena, mohanIyaM prahIyate. e prakAranA tatvone sArI rIte jANavA thakI sarvathA virakata thayela ane pUrvopArjita karmane zAstrokata kSaya karavAnA hetuovaDe khapAvanAra AtmA (jIva)nuM nirAzravapaNuM hovAthI navIna karma saMtati (paraMparA) cheda thavAthI saMsAranA bIjarUpa mohanIya karmasarvathA nAza pAme che. 1-2. tato'ntarAyajJAnaghna-darzanaghnanyanantaram; prahIyante'sya yugapat, trINi karmANyazeSata: 3 tevAra pachI taratajate jIvanA aMtarAya,jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa e traNe karmo eka sAthe sarvathA nAza pAme che. garbhasUcyAM vinaSTAyAM, yathA tAlo vinazyati; tathA karmakSayaM yAti, mohanIye kSayaM gate. 4 jevI rIte garbhasUci (vacceno aMkuro-taMtu) nAza thaye chate tADavRkSa nAza pAme che tevI rIte mohanIya karma kSaya thaye chate bIjA karma kSaya pAme che. tataH kSINacatuSkarmA, prApto'thAkhyAtasaMyamam; bIjabandhananirmukataH, snAtakaH paramezvaraH. 5 tyAra pachI jeNe cArakama khapAvyA che. ane yathAkhyAta cAritra prApta karyuM che.5 zeSakarmaphalApekSa:, zuddho buddho nirAmayaH; sarvasa: sarvaza va, nino mata vI. bAkInA karma hovAthI mokSa phaLanI apekSAvALo zudhdha, budhdha,nirAmaya (roga rahita), sarvajJa, sarvadarzI jina evo te AtmA kevaLI thAya che. __ kRtsnakarmakSayAdUrdhva, nirvANamadhigacchati; yathA dagdhendhano vahin nirupAdAnasantatatiH. 7 samasta karmanA kSaya thayA pachI te nirvANane pAme che. jema pUrvanA IdhaNa bALelo ane navIna idhanarUpa upAdAna saMtati rahita evo agni zudhdha dedIpyamAna che tema te jIva paNa zudhdhatAne pAme che. 7. ( dhe vIne yathAtyanta, prAdurmati nIDara, __ karmabIje tathA dagdhe, nArohati bhavAGkuraH. 8 jema bIja baLI gayechate aMkuro bilakula utpanna thato nathI tema saMsAra bIja baLI gaye chate bhavarUpa aMkura pedA thato nathI. tadanantaramevavordhva-mAlokAntAt sa gacchati; pUrvaprayogAsaGghatva - bandhacchedordhvagauravai:. te vAra pachI tarataja pUrva prayoga, asaMgatva, baMdha cheda ane urdhva gaurava vaDe karIne te Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Fe lokAMta sudhI jAya che. tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA 9 kulAlacakre dolAyA- miSau cApi yatheSyate; pUrvaprayogAtkarmeha, tathA siddhigatiH smRtA 10 kuMbhArano cAka,hiMDolA ane bANane viSe jema pUrva prayogathI bhramaNa, gamanAdi kriyA thAya che tevI rIte ahiM pUrva prayogathI sidhdhanI gatirUpa kriyA kahela che-thAya che. 10. mRllepasaGganirmokSA - dyathA dRSTApsvalAbunaH karmasaGgavinirmokSA tathA siddhigati: smRtA: . 11 11. jevI rIte mATInA lepa rUpa saMgathI sarvathA mukata thavAthI tuMbaDAnI pANImAM urdhvagati dekhAya che tevIja rIte karmarUpa saMgathI sarvathA nirmukata thavAthI-sidhdhanI urdhvagati kahelI che. eraNDayantrapeDAsu, bandhacchedAdyathA gati:; karmabandhanavicchedA-tsiddhasyApi tatheSyate. 12 eraMDanA gucchAnA baMdhanA chedana thakI jema eraMDa bIjanI gati thAya che tevI rIte karmarUpa baMdhanA chedana thakI sidhdhanI paNa urdhvagati gaNAya che. 12 urdhvagauravadharmANo, jIvA iti jinottamaiH; adhogauravadharmANa:, pudgalA iti coditam. 13 urdhva gamananA gaurava dharmavALA jIvo che ane adhogamananA gaurava dharmavALA pudgalo che, ema jina-kevalI mAMhe uttama evA tIrthaMkaroe kaheluM che. 13 yathA'dhastiryagUrdhva ca, loSTavAyvagnivItayaH; svabhAvataH pravartante, tathordhvaM gatirAtmanAm . 14 14 jevI rIte pASANa, vAyu ane agninI gatio svabhAve ja anukrame adho, tioi ane urdhva pravarte che tevI rIte AtmA nI gati paNa svabhAve urdhva thAya che. atastu gativaikRtya-meSAM yadupalabhyate; karmaNaH pratighAtAcca, prayogAcca tadiSyate. 15 upara kahela karatAM judI rIte e jIva pudgalAdinI gati je thAya che te karmathI, pratighAtathI ane prayogathI thAya che. 15. adhastiryagathordhvaM ca jIvAnAM karmajA gatiH; urdhvameva tu taddharmA, bhavati kSINakarmaNAm. 16 jIvonI karmavaDe adho, tiryakane urdhvagati thAya che paraMtajenA karmakSINa thayAche evA jIvonI to urdhvagatija thAya che. kema ke jIva svabhAve urdhvagati dharmavALo che. 16. dravyasya karmaNo yadvadutpattyArambhavItayaH; samaM tathaiva siddhasya, gatimokSabhavakSayAH 17 jevI rIte dravyamAM kriyAnI utpatti, AraMbha ane nAza eka sAthe thAya che tevI ja rIte sidhdhanI gati, mokSa ane bhavano kSaya sAthe thAya che. 17. utpattizca vinAzazva prakAzatamasoriha, yugapadbhavato yadvat, tathA nirvANakarmaNoH 18 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH 8 ahIM jema prakAzanI utpatti ane aMdhakArano nAza sAthe thAya che tevI rIte nirvANa (mokSa) nI utpatti ane karmano nAza sAthe thAya che. 18 tanvI manojJA surabhiH, puNyA paramabhAsvarA; prAgbhArAnAmavasudhA, lokamUrdhi vyavasthitA. 19 sUkSma, manohara, suMgadhI, pavitra ane parama prakAzamaya prAmbhArA nAmanI pRthvI lokakSetranA mApe rahela che. 19 nRognyaviSpA, sitachanimA zumAM; ' urdhvaM tasyAH kSiteH siddhA, lokAnte samavasthitAH 20 temanuSyalokatulya (45 lAkhayojana) vistAravALI, zveta chatratulya varNa vALI zubha che. te prAgabhArA pRthvI upara uMce (eka yojana pradezamAM chevaTanA yojanAnA 24mA bhAgamAM) lokanA aMte sidhdho rUDe prakAre rahelA che. 20 ____ tAdAtmyApayuktAste, kevalajJAnadarzanaiH; samyaktvasiddhatAvasthA-hetvabhAvAcca niSkriyA. 21 teo tAdAtya saMbaMdhathI kevaLajJAna ane kevaLa darzana karI sahita kivaLajJAna darzananA upayogavALA) che. samyakatva sidhdhatA avasthA sahita che ane hetunA abhAve niSkriya che. 21. tato'pyUrdhva gatisteSAM, kasmAnnAstIti cenmatiH ; dharmAstikAyasyAbhAvAtsa hi heturgateH paraH. 22 jo kadAca evI budhdhi (zaMkA) thAya ke teonI tenAthI paNa uce gati zA mATe na thAya? to e AzaMkAno uttara kahe che. dharmAstikAyano abhAva hovAthI ( sidhdhonI) uMce gati na thAya kema ke dharmAstikAya (ja) gatino parama hetu che. ___ saMsAraviSayAtItaM, muktAnAmavyayaM sukham / avyAbAdhamiti proktaM, paramaM paramarSibhiH; 23 saMsAranA viSaya thakI vilakSaNa, avyaya (nAza na thAya tevuM) ane avyAbAdha (pIDA rahita) evuM utkRSTa sukha mukata jIvone parama RSioe kaheluM che. 23 sAtazarIrasya, jhanornasTArTarmaLa:; __ kathaM bhavati muktasya, sukhamityatra me zRNu. 24 jeNe aSTa karmanAza karyA che. evA azarIrI mukata jIvone e sukha kevIrIte thAya? e prakAre zaMkA thaye chate mAro uttara ahiM sAMbhaLo. 24 ___ loke catuSvihArtheSu, sukhazabdaH prayujyateH / viSaye vedanA'bhAve, vipAke mokSa eva ca. 25 ahIMlokamAM cAra prakAranA padArthamAM sukha zabda joDela che arthAt cAra prakAre sukha gamyuM che. viSayamAM, vedanA (pIDA) nA abhAvamAM, pariNAmamAM ane mokSamAM. 25 sukho vahniH sukho vAyu-viSayeSviha kathyate; duHkhAbhAve ca puruSaH, sukhito'smIti manyate. 26 22 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA udAharaNa Apeche-agnisukha, vAyusukha, viSayamAM sukha ema ahIM kahevAya che temaja duHkhanA abhAve paNa huM sukhI chuM" ema manuSya mAne che. puNyakarmavipAkAcca, sukhamiSTendriyArthajam; karmaklezavimokSAcca, mokSe sukhamanuttamam. 27 ane puNyakarmanA vipAkathakI Icchita indriyanAviSayathI utpanna thayela sukha kahevAya che. ane karma tathA kaSAyanA sarvathA mola (chUTakAra) thakI mokSamAM sarvottama sukha gaNeluM raheluM che. 27 sukhaprasuptavatkeci-dicchanti parinivRtim: tadayuktaM kriyAvattvA - tsukhAnuzayatastathA 28 e mokSa sukhane keTalAeka sukhapUrvaka nidrA lenAra jema uttama zAMti icche che te rUpamAne che, te prakAranuM sukha mAnavuM ayukata che kemake(tema mAnavAthI) tyAM kriyApaNuM thAya temaja sukhanuM ochAvattApaNuM thAya . 28 zramaklamamadavyAdhi-madanebhyazca sambhavAt: modotpavipatra, nakharca karmaLa:. 22 vaLI zrama. (kheda), glAni,mada (madyapAnAdi janita), vyAdhi ane maithuna thakI tahA mohanA utpatti,sthAnathI ane darzanAvaraNa karmanA vipAkathI te (nidA) nI utpatti che. tethI mokSa sukhane nidrA mAnavI te ayukata che kema ke te mukata jIvo zramAdithI rahita che. 29. loke tatsaddazo yarthaH, kRtsne'pyanyo na vidyate; upagIyeta tadhena, tasmAnnirupamaM sukham 30 AkhAlokamAMtenA sadazabIjo koI paNa padArthaja nathI ke jenI sAthatenI upamAdevAya, te mATe mokSa te sukha nirUpama upamAM rahita) che. 30 stri prasiddha pramaLyAnumAnopamAnayo. atyantaM cAprasiddham, tadyattenAnupam smRtam. 31 / anumAna ane upamAnanuM pramANa, hetunI prasidhdhathI thAya che, te A bAbatamAM atyaMta aprasidhdha che, te kAraNa mATe te anupama sukha kahevAya che. 31 pratyakSaM tadbhagavatA-marhatAM taizca bhASitam. gRhyate'stItyata: prAja-rna cchadmastha-parIkSayA.32 te (mokSa sukha)arihaMta bhagavaMtone pratyakSa che tethI teo e bhASitane sukha paMDitovaDe (Agama pramANathI) grahaNa karavA yogya che, (AgamavinA) chadmasthanI parIkSAvaDe grahaNa thAya tevuM nathI. 32 anyakArikA samApta Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM je che * 4 $ $ $ pariziSTa: 5 pariziSTa 5 saMdarbha sUci saMdarbha-pustakanuM nAma TIkAkAra/vivecakavi. 1. tattvArthAdhigama sUtram - prathamobhAga zrI siddhasena gaNijI 2. | tattvArthAdhigama sUtram dvitIyobhAga zrI siddhasena gaNijI tattvArthasUtram zrI haribhadra sUrijI sabhASyatatvArthAdhigamasUtrANi (saTIppaNa) zrI motIlAla lAdhAjI sabhASyatatvAthAdhigamasUtrANi (bhASAnuvAda) zrI khUbacandrajI tattvArthAdhigama sUtra (bhASya tarkAnusAriNI bhA.1) zrI yazovijayajI tattvArtha sUtra zrI sukhalAlajI 8. tattvArthAdhigama sUtra zrI rAjazekhara vijayajI 9. tattvArthAdhigama sUtra zrI zAMtilAla kezavalAla 10 tattvArthAdhigama sUtra sArabodhinI bhA.1 zrI prabhudAsa becaradAsa 11 tattvArthAdhigama sUtra sArabodhinI bhA.2 zrI prabhudAsa becaradAsa 12 tattvArthAdhigama sUtra rahasyArtha zrI zreyaskara maMDaLa 13tattvArthAdhigama sUtra hindI anuvAda zrI lAbhasAgarajI gaNi 14, tattvArthAdhigama sUtra padyAnuvAda zrI rAmavijayajI 15. tattvArtha sUtra padyAnuvAda zrI saMta bAlajI 16 tattvArtha praznottara dIpikA bhAga -1 zrI zaMkaralAla kApaDIyA 17tattvArtha vArtika (rIjhavarti7) zrI akalaGka deva 18 tasvArtha vArtA (rAjJavArta-2) zrI akalaGka deva 19 tasvArtha strovartiAoAra: ravavuM 2thIH zrI vidyAnanda svAmIjI 20 tattvArtha vRti zrI zruta sAgarajI 21) tasvArtha sUtra suravayavRtti. zrI bhASkara nandijI 22 tasvArtha sAra zrI amRta candra sUrijI 23 sarvArtha siddhi zrI pUjyapAda svAmIjI 24 artha prazivama zrI sadAsukhadAsajI 25tattvArtha sUtra/mokSazAstra zrI rAmajI vakIla 2tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno zrI dIparatna sAgara 27 tattvArtha pariziSTa zrI sAgarAnaMda sUrijI 28 tatvArthasUtra DU tanmanirNaya zrI sAgarAnaMda sUrijI Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 tattvArthAdhigama sUtra abhinavaTIkA saMdarbha-pustakanuM nAma TIkAkAravivecakavi. zrI vinayavijayajI zrI vinayavijayajI zrI vinayavijayajI zrI vinayavijayajI zrI vinayavijayajI zrI ratnaprabhAcArya zrI malliSeNazRTi zrI jinabhadragaNi zrI jinabhadgaNi zrI jinabhadragaNi zrI jinabhadragaNi zrI zAMti sUrijI 29. kUtra TorI 30.kSetra lokaprakAza 31. vAru houlNa 32. mAva roprArA 33. naya karNikA 34. pramANanaya - ratnAvatArikA TIkA 35. sadvid maxrI 38. vizeSAvazyaka sUtra 7 bhAga-1-2 37. bRhat kSetra samAsa 38. bRhat samahaNI 36. laghukSetra samAsa 40. jIva vicAra 1. navatattva prakaraNa sAthe 42. navatatva sAhityasaMgraha 43. daMDaka prakaraNa 44. jaMbudvIpa saMgrahaNI 45. jabUdvIpa samAsa pUjA prakaraNa 46. prazamarati prakaraNa 47. pratikramaNa sUtra abhinavaTIkA bhAga 1thI 3 48. paMca saMgraha 49. paMca vastu 50. zrAdhdha pratikramaNa sUtra vRti 51. karmagrantha 1thI5 para. pAkisUtravRti tathA zramaNa sUtravRti 53. yoga zAstra 54. dharmaratna prakaraNa papa. pradhAna rAkhe . 2-7 57. alpaparicita saiddhAntika zabdakoSa 1-5 57. kAma sudhAsiMdhu - 45 gAma mUtra zrI udayavijayajI gaNi zrI gajasAra munijI zrI haribhadra sUrijI zrI umAsvAtijI zrI umAsvAtijI zrI dhIrajalAla TokarazI zrI candramahattarAcArya zrI haribhadra sUrijI zrI ratna zekhara sUrijI zrI devendra sUrijI zrI hemacaMdrAcAryajI zrI devendrasUrijI zrI rAjendrasUrijI zrI sAgaranaMdasUrijI zrI jinendra sUrijI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano [1] abhinava hema ladhuprakriyA-1 saptAGga vivaraNam [2]abhinava hema ladhuprakriyA-2 saptAGga vivaraNam [3]abhinava hema laghuprakriyA-3 saptAGga vivaraNam [4]abhinava hema ladhuprakriyA-4 saptAGga vivaraNam [5] kRdantamAlA [6] caityavandana parvamAlA [7] caityavanda saGgraha-tIrtha jina vizeSa [8] caityavandana covizI [3gzvaya pavita (nAvRtti-ro) [20]manava na paLyAuM 2046. [11]abhinava upadezaprAsAda-1 zrAvaka kartavya-1thI 11 [12]abhinava upadezaprAsAda- zrAvaka kartavya-12 thI 15 [13]abhinava upadezaprAsAda-3zrAvaka kartavya-1 thI 36 [14]navapada-zrIpAla-zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe [15]samAdhimaraNa [1]cevaMdana mALA [779caityavaMdanono saMgraha]. [17]tattvArthasUtraprabodhaTIkAaidhyAya-1] [18]tattvArthasUtranA AgamaAdhAra sthAno [19]ridhdhAcalano sAthI (AvRtti-be) [20]catya paripATI [21] amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekaTarI [22]zatruMjaya bhakita (AvRtti-be) [23]zrI navakAra maMtra navalAkha jApa noMdhapothI [24]zrI cAritrapada eka karoDa jApa noMdhapothI [25]zrI bAravrata pustikA tathA anya niyamo-AvRtti-cAra) [2]abhinava jaina paMcAga-2042 [27]zrI jJAnapadapUjA [28]aMtima ArAdhanA tathA sAdhu sAdhvI kALadharmavidhi [29]zrAvaka aMtima ArAdhanA [AvRtti-2] [30]vItarAgastuti saMcaya[1151-bhAvavAhI stutio Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ba ja [31](pUjaya AgamodhdhArakasamudAyanA) kAyamI saMparka sthaLo [32]tattvArthAdhigamasUtra abhinava TIkA -adhyAya[33]tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA -adhyAya[34]tattvArthAdhigamasUtra abhinava TIkA -adhyAya[35]tattvArthAdhigamasUtra abhinava TIkA -adhyAya[36]tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA -adhyAya[37]tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA -adhyAya[38]tattvArthAdhigamasUtra abhinavaTIkA -adhyAya[39]tattvArthAdhigamasUtra abhinava TIkA -adhyAya[40]tattvArthAdhigamasUtra abhinava TIkA -adhyAya[41]tattvArthAdhigamasUtra abhinava TIkA -adhyAya 2 1 1 = pustaka saMbaMdhi patra saMparka pUjaya munirAja zrI sudharmasAgarajI ma.sA. zrI abhinava zruta prakAzana zaileSakumAra ramaNalAla ghIyA sI-8 vRndAvanavihAra phaleTsa ravi kiraNa sosAyaTI pAse vAsaNA-amadAvAda-7 pUjaya munizrI dIparatnasAgarajI abhinava zruta prakAzana mahetA pra.je phona- [D]78663 [B] 78830 jesaMga nivAsa, pradhAna DAkaghara pAchaLa jAmanagara-361 001 - khAsa sucanAH mmm patrapUjaya mahArAja sAhebanA nAme ja karavo gRhasthanA nAme kArAyela patravyavahAranA koI pratyuttara Apane maLaze nahIM uparokata baMne sthaLe koIe rUbarU javuM nahIM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] -ddavya sahAyakoHzrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti pAThazALA jAmanagara (zrI prabhulAla saMgharAja zAha smAraka TrasTa ha. bhAnubhAi dozI) uparokta baMne mRta jJAnapremI dravya sahAyakonI sahRdayI madadathI A kArya AraMbhAyuM 3 aprItama vaiyAvaccasva.pU.sAdhvIzrI malayAzrIjI prazipyAsA.zrI bhavyAnaMdazrIjI nA ziSyAmRdubhASI sA.zrIpUrNaprajJAzrIjI preraNAthI tapasvInI sA.kalpaprajJazrIjI tathA sA. pUrNanaMditAzrIjI nA bhadUtapa temaja sA bhavyajJAzrIjI nA 500 AyaMbila upara nigoda nivAraNa tapanI anumodanArthe- sva. suzrAvikA metA mukatAbena navalacaMda amaracaMda kAmadAra-jAmanagaravALA U pa.pU.viduSI sAdhvIzrI bhavyAnaMda zrIjInA vinita ziSyA sA.zrI pUrNaprajJAzrIjI nA ziSyA vicakSaNa sA pUrNadarzitAzrIjI nA 500AyaMbila nimitte tapasvInI sA.pUrNa naMditA zrIjInA upadezathI jInana bhaMvarabhAI jaina-ha, bI.sI.jaina janatA phezana kornara-thANA O pa.pU.sarala svabhAvI sAdhvI zrI hasamukhazrIjI ma.nA ziSyA pU.sA.kanaka prabhAzrIjI ma.nA vyavahAra dakSa sAdhvI zrImati guNAzrIjI nA milanasAra ziSyA sA. jIjJarasAzrIjI ma.nI preraNAthI-koraDIyA lavacaMdabhAI phulacaMdabhAI- muMbaI 1 jAmanagaravALA nIDara vakatA zrI heta zrIjI ma.nA praziSyA bhadrika pariNAmI sA. lAvaNyazrIjI ma. nA sadupadezathI -morArabAga sAtakSetramAMnA jJAna kSetranI upajamAMthI 0 saraLa svabhAvI sAdhvI zrI nirajAzrIjI nA saMyama jIvananI anumodanArthe sudIrgha tapasvI devIkRpA prApta sA. mokSajJAzrIjI nI preraNAthI eka gRhastha U supayuta sva.sA.zrI nirajAzrIjI ma. nA tapasvIratnAsA zrI mokSajJAzrIjI nA zreNItapanI anumodanArthe eka gRhastha,haste surezabhAI,muMbaI ratnatraya ArAdhakAsAdhvI zrI mokSajJAzrIjI nA tapomaya-saMyama jIvananA 23mAM varSamAM maMgala praveza prasaMge-Thakkara nemacaMda otamacaMda bALAgoLI vALA parivAra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] varSItapa Adi aneka tapa ArAdhakAsA.nirujAzrIjInA ziSyA viduSI sA. viditaratnAzrIjI nI preraNAthI nitAbena harasukhabhAi vArIA,porabaMdara ArAdhanamaya kALadharma prAptA sva.sA.malayAzrIjI nA smaraNArthe tArAbena, bAbulAla gIradharalAla jhaverI jAmanagaravALA hAla-muMbai vyavahAra kuzaLa sva.sA.nirujAzrIjInA bhadrika pariNAmI ziSyA sA. zrI bhavyaprazAzrIjInA ziSyA sA. jitaprajJAzrIjI[ku.jayotsanAbahena]nIdIkSA nimitte tapasvI ratnA sA. kalpitAzrIjI nI preraNAthI AdarIyA vALA zAha mAlajIbhAi saubhAgyacaMda taraphathI [] prazAMta mUrtisva.sAdhvI zrInirujAzrIjI nA ziSyA saMyamAnurAgIsA.kalpitAzrIjI nI preraNA thI,saumyamUrti sA.bhavyaprajJAzrIjI nA ziSyA sA. jitaprazAzrIjI [jayotsanAbahena] nIdIkSA nimitte Ara.ke.enTaraprAijha,496 kAlabA devI roDa,kRSNanivAsa muMbai-2 pa.pU.yoganiSTha A deva zrImad budhdhisAgara sUrIzvarajI ma nA samudAvartI vyavahAra vicakSaNA sA.pramodazrIjI ma.nA vardhamAna taponiSThA sA.rAjendrazrIjI nIpreraNAthI dozI caMdanabena dharamadAsa trIkamadAsa, jAmanagara nivAsI hAla muMbai a.sau.reNukAbena rAjenabhAi metA ha.bijala-malaya zrI vastAbhAbhA parivAranA suzrAvaka tulazIdAsa jhaveracaMda zeTha parivAra taraphathI haste pannAbena TI, zeTha sva.hematalAla vIThalajInA smaraNArthe-prabhAbena taraphathI metA prItamalAla harajIvabhAi taraphathI mAtuzrI vAlIbahena, dharmapatnI caMdana bahena, ane putravadhu bhAratI bahenanA smaraNArthe harSidA bahena bharatabhAi mahetA ha.caitAlI eka suzravikA bahena ha . hInA sva.lIlAdharabhAimotIcaMda solANInA AtmazreyArthe Do.je.ela.solANI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] 0 ekagRhastha ha. nagInadAsa [ a.sau.sva.kasuMbAbahenanA AtmazreyArtheha pratApabhAI 0 mahetA sukhalAla amRtalAla a.sau suzrAvikA puSpAbahena zazIkAntabhAI sutarIyA 0 a.sau.dhIrajabenanA varSItapa nimitte zrI dhIrajalAla cunIlAla kuMDalIyA 0 suzrAvaka zrI jeThAlAla vrajalAla mahetA [ a.sau.kIrtIdAbahena DI.koThArI 0 zrI tArAcaMda popaTalAla solANI ha.anilabhAi, vinezabhAi, bipInabhAI 0 jaina darzana upAsaka saMgha. jAmanagara U vorAdurlabhajI kAlidAsa D sumitA ketanakumAra zAha tathA AzAbena DI. mahetA kasumunI suzrAvikAbahenohanagInabhAI bhANavaDavALA U dinezacaMdrakAMtilAla lakSmIcaMda Thakakara ha. zreyAMsa dinezacaMdra Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] vizeSa noMdha mATenuM khAsa pRSTha noMdha krama tArIkha saMdarbha Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] vizeSa noMdha mATenuM khAsa pRSTha | krama tArIkha noMdha saMdarbha Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] vizeSa noMdha mATenuM khAsa pRSTha noMdha krama tArIkha saMdarbha Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jain E cation interrome -: tatvAbhigama sula abhinavaTIkA Evya rAhAyaka :zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti pAThazALA jamanaga2. tathA zrI jaina saMgha, jAmanagarano samyapha zrutAnurAgI zrAvakagaNa 32 - PIESK pie brojke & eSUse Only