Book Title: Suvas 1942 04 Pustak 04 Ank 12
Author(s): Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034636/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ su vA sa suvAsa kAryAlaya rAvapurA, vaDodarA A are suvAsanuM evuM varSa pUruM thayela che ane AvatA aMkathI te pAMcamA varSamAM pravezaze. eTale jemanAM cothA varSanAM lavAjama hajI lagI bAkI hatAM temane gayA aMke karela sUcanA, temaja te pachI lakhelA vyakitagata vinaMtipatra mujaba A eka vI. pI thI mokalAvela che. A saMyogemAM grAhaka-badhuo vI. pI. ne svIkArI le evI AzA rAkhIe te sahaja che. chatAM bhUlamAM je koI badhue vI. pI. pAchuM me kahyuM hoya te "suvAsane yAda karIne ne pitAnI naitika javAbadArI samajIne hajI paNa teo lavAjama mokalI Ape evI AgrahabharI vinaMti che. te te vyakitao para ame mukalA vizvAsamAM amane nirAzA nahi ja sAMpaDe evI AzA sevIe chIe. jemaNe pAchaLathI lavAjama ApavAnA patro lakhI mokalyA che evA badhuone cethA varSanuM lavAjama have tvarAe mokalI ApavA vInavIe chIe. ane teo cothA varSanI sAthesAthe pAMcamA varSanuM lavAjama paNa mokalI Ape evI AzA che. niyama suvAsa ' dara mahinAnI pAMcamI tArIkhe niyamita pragaTa thAya che. * suvAsa'ne uddeza prajAnI sArvatrika unnatimAM dareka rIte madadakartA banavAne che. ja uddezane anukULa thaI paDe evA vividha prakAranA lekhene temAM sthAna apAze. abhyAsapUrNa sAthosAtha joDaNIzaddha, saraLa ne mAlika lekhone prathama pasaMdagI maLaze. suvAsa'nA lekhaka-maMDaLamAM joDAvAthI lekhakane vinA lavAjame "suvAsa" mokalAya che, temane pitAnA pragaTa thayela lekhanI aSTaprInTsa maLe che, temaja salAhakAra-maMDaLamAM pratinidhitva maLe che. suvAsa" no namUnAno aMka maMgAvanAre cAra AnAnI TikiTa mokalavI. jemAM uttara jarUrI hoya evA dareka prakAranA patravyavahAramAM, ke lebo asvIkArya nIvaDe | te te pAchA meLavavAne, jarUrI TikiTa bIDavI joIe, ane pitAnA patra para ke bukasTa para pisTala niyama pramANenI, pUratI TikiTo cevI joIe. neTa-peIDa svIkAravAmAM nahi Ave. kAryAlayane lagatA patravyavahAramAM taMtrI ke saMcAlakanuM nAma na lakhavuM. kemake tema thavAthI temanI gerahAjarImAM te patranI vyavasthA vilaMbajanaka thaI paDe che. prAcIna bhAratavarSa" ke " Ancient India"nA grAhakone prathama varSe ardhA lavAjama (lavAjama rU. 1-8-01-4-0paTeja=-1ra-0) ane tyArapachI eka varSane mATe paNa | lavAjame (2-8-0 ) "suvAsa maLI zakaze. : kAgaLanI eMdhavArInA kAraNe bheTanI nakale ochI karavAmAM AvI che. te lekhakavarga ane mitramaMDaLa te mATe kSamA karaze evI AzA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM nArAyaNa paramahaMsa zrI svAmI rAmatIrthanA upadeza svarUpa mahAgUjarAtanI sarakArI prajAnu dhArmika mAsikapatra ' utthAna' taMtrI - svAmI zrI. svayaM jgyAti tI joradAra lakhANanAM dara mahine pRSTha 80. varasa dahArDa pRSTha 960; chatAM vArSika lavAjama mAtra rUA. 3-8-0 pAsTeja sAthe sattara lavAjama mekalI grAhaka tarIke nAma nAMdhAvI lye. game tyAre grAhaka thanArane varSonA badhA a'ke meAlavAmAM Ave che lakha--pramandhaka : 'utthAna' ke jJAna sAdhana Azrama-choTAudepura ( pUrva gujarAta ) bALa ke koi paNa paga sAthe joDAyelu nathI bALaka mAsika bALaka mATe ja pragaTa thAya che sAdI ne sIdhI bhASA ha|I AjanA prADha-zikSaNanA jamAnAmAM akSarajJAnanI zarUAta karanArAone temAMthI kaI kaI maLI raheze, chatAM lavAjama varasanA phakta rUpiyA be tamArI sasthA ke gharamAM bALaka avazya hAvu joie, kemake nirdoSa bAluDAM ALake vAMcavA ghaNAM Atura hAya che : navA varasathI ghaNA pheraphAra thayA che. bALaka' kAryAlaya, rAvapurA-vaDAdarA svataMtra rIte 19 varasathI pragaTa thAyache 6 ArAgya, vyAyAma ane taMdurastI viSayaka saMpUrNa ane citra mAhitI satata 26 varSathI ApatuM mAsika vyAyAma vArSika lavAjama - hiMdamAM rUA. 2-8-0 paradeza ziliga-5. zarIra taMdurastI sivAya badhuM nakAmuM che. zarIrane taMdurasta, nigI ane sazakta kevI rIte banAvavu ate AreAgya prApta karyA pachI te kevI rIte TakAvI rAkhavuM, te vyAyAma vAMcavAthI paNa jANI zakAze. ApanA gharamAM, ApanI lAyabrerImAM ke ApanI vyAyAmazALAmAM tene melAve; te Apane ceAgya ane sAcI salAha Apaze. varSanA rU. 2-8-0 nA badalAmAM, varSa Akhare dAktaranAM khIla mATe, kharcAtI moTI rakamaneA te acAva karaze. game te mAsathI tenA grAhaka thai zakAya che. lakhA:- vyavasthApaka: vyAyAma kAryAlaya, manumudAranA vADA, rAvapurA, vaDAdarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ elebika -hAkSAsava taMdurastI, tAkAta, tAjhagI ane joma vadhAre che. moTA bATalA sAtheeka pyAlubheTa ApavAmAM Ave che. che vaDodarAnA sTokIsTa -dhI bareDA elembika De rAvapurA, vaDodarA. che II parvane paricaya | jagatanA vidhAyake zrI. DuMgarazI dharamazI sapaTa recaka ane hakIkatathI bharapUra samajAve che. jIvana caritra 1 si gApuranuM patana 1 eDolpha hiTalara 2 Daca TApuo 2 josepha vina ke esTreliA 3 mArzala cAMga-kAI-zeka 4 sAIbIrIyA 4 vinsTana carcila vigere 5 presiDenTa rUjhavelTa darekanA 2 AnA darekanA 4 AnA nava pustakane seTa agAuthI grAhaka thanArane gherabeThAM je AkhAye seTanAM pAMce pustaka gherabeThAM eka rUpiyAmAM - vakho - eka rUpiyAmAM svastika buka Depa 451, kAlabAdevI reDa, muMbaI A prakAzane mesarsa e eca. mahIlaranA dareka relave sTola upara maLI zakaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka abhiprAyA suvAsa niyamita vAMcuM chuM, ane nirmaLa ane niSpakSapAta saMskArI sAhitya upajAvavAmAM ene suMdara kALA che ema lAge che. --sthA, svayaaAti tItha ta trI-utthAna ( suvAse * potAnI ucca krATi sAcavI rAkhI che. tenA agralekhA kharekhara ciMtanazIla ane kAvyatattvathI bharelA hAya che. lekhA eka dare sArA......abhyAsapUrvaka lakhAyalA che. --masAla vasa'talAla desAi --aradezara pharAmajI khabaradAra IcchIe chIe ke zikSita gujarAta suvAsa ' jevA saprayAsane AvakAre, pASe ane saMpUNlR suvizvAsanI taka Ape. --vi. kaeN, mAnasI vicAra ane sAhityasamRdhdha sudara mAsika...pratyeka mAse avanavI, vidhavidha ane darekanI suruci saMtASAya evI sAhitya ane vicAra-sAmagrI pIrasAya che. -anAvila jagata amArUM AkhuM kuTuMba ' suvAsa ' khUba vAMce che. amAre tyAM gujarAtanAM ghaNAM patrA Ave che, paNa temAM ziSTa sAhitya to ' suvAsa ' ja Ape che. --ki, AliyA dezI gujarAtane eka sArU mAsika maLyuM hovAnA sateSa thAya che. A mAsike mAhitIpUrNa sAmagrI ApIne potAnuM sthAna nakkI karI lIdheluM jaNAya che. --muMbai samAcAra --janmabhUmi suvAsa ' ' tuM dheAraNu Ama vadhu vyApaka banatu jAya che te joi AnaMda prAya che...tenA sacAlakAne dhanyavAda che......A padhdhatinA badhAM sAmayikAvALA svIkAra kare te ? -atyAre kacarAnI TopalImAM nAkhavA jevu sAhitya prasidhdha thAya che, te na ja thavA pAme. " -gujarAtI anubhavIe chIe. UgatA lekhakonI kalama vikasAvavAmAM sAhitya mAsikreAnI khoTa ' suvAse ' purI pADI che. lekhAnI pasaMdagI joSTha sa MtoSa e viziSTa prakAranuM sthAna sAhityajagatamAM meLavaze evI AzA baMdhAya che. --yuvaka A navA Ala anya sAmayikA jema khAlI najara karI pheMkI devA jevA nathI. * yathA nAmA tathA guNA' nI jema khAsa vAMcavA jevu che...lekhAnI zailI uttama kalApUrvaka navI che. khAsa mahatvatA bhASAzuddhi ane joDaNIne ApelI che. --khetIvADI vijJAna temAM pIrasAyalI vividha jAtanI vAnagIe sAhitya-premIone sArA khArAka pUrA pADe che. --kSatriya mitra sAmamI satASaprada che. -- kaccha -pustakAlaya vidvatAbharelA lekhA, vicAraNIya sAhityasAmagrIthI A mAsika vaDedarAnA baMdha paDelA ' sAhitya' mAsikanI khATa pUraze evI AzA baMdhAya. 4 jIvana, kalA, sAhitya vagere viSayA paranA lekhAthI bharapUra che. suvAsa ' enA nAma pramANe suvAsita che. ( Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat --bALaka sayAjIAjaya -ta'zrI--dezIrAjya www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . akSAnatimirAndhAnAM jnyaanaaNjnshlaakyaa| netragumahi yena tau zrIju nama:." pustaka 4thuM] eprila: 1942 , [aMka 12 me saMdhyA sAme saMdhyA same sAgara-tIra eTale kelAhale re klahebasUra se ghumI rahyo heuM huM masta, tyAre mohAMdha, je laga vaya mUThI ke dhanya evI paLa lAdhatI ke aMdhAramAM AthaDatAM abhAgiyAM. agamya ustAdanI aMgulI aMDeye . bhUlI javAtuM saghaLuM, ghaDIkamAM brahmAMDa-vINA saha sUra sAdhI : bajI uThe aMtara-bIna mAruM A ! huM maLa ne smitanAM badhAMye ne nehahINAM jagacaka kerA dvAre vaTAvI jaDabesalAkha, ke zamI jate gharghara zera kayAMye. Anatya Are jaI pahoMcuM eTale ! bhUlI jate bhAna huM AsapAsanuM tyAM ughaDe bhI vareNya ara, jyAM dunyavI jIvananI sapATIe. banI jate vAmanane virATa huM saMgrAma mAMDI pazuthIya hIna A' ne pahoMcatAM pAra anaMtanI re raheMsI rahyAM mAnavI mAnavIne. 1ra i mane huM mujamAM ja pAmate 23 * sacita , , : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra-dharma satva, rajasa ane tama-traNe prakRti, dharma, artha, kAma ane mokSa-cAra puruSArtha; zAma, daMDa, dAma ane bheda-cAra nIti; brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra-cAra varNa, brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyastAzrama-cAra Azrama e sarva AtmAne tamasamAMthI - timAM, adhogatimAMthI urdhvagatimAM, narkamAMthI ravargamAM pahoMcavAnAM paraspara saMkalita pagathiyAM che; svarga ane narkanI sImAo dharAvatA vizvanuM e akhaMDa pratibiMba che; sAgara para DolatA nAvanA sthaMbhanA e dera che. ArSa daSTA RSioe brahmAMDanA svarUpa paratve sUkSma maMthane anubhavyA pachI AMkeluM e jagacitra che. paNa samaya jatAM lAgaNIvivaza satta-sAdhuone e jaga-citramAMne kALo bhAga khUe. tenA astitvane inkAra te temanAthI thaI zake tema nahotuM. pariNAme temaNe e citrane dhaDa ane mastakanI jema be vibhAgamAM vaheMcI nAMkhyuM: prakRtimAthI sattva, puruSArthamAMthI dharma ane mokSa, nItimAMthI zAma (zAMti, varNamAMthI brAhmaNanuM kartavya ane AzramamAMthI brahmacarya ane saMnyastanAM lakSaNe-eTalAM aMgone judAM tAravI tene temaNe zuddha, suMdara ane pavitra mArganI upamA ApI ane temAM puNya nihALyuM; ne bAkInAM aMgene zyAma, saMsAra athavA mAthAnA nAme oLakhAvI temAM temaNe pApanuM AropaNa karyuM. ane dareka mAnavIne temaNe saMsAra tajIne sAdhu mArgamAM pravezavAnI, mAyA tajIne satyane svIkAravAnI hAkala karI. pariNAme jagatanAM sArAM mAnavIo dhIme dhIme satya panthamAM pravezavA lAgyAM ane saMsArane kAbU duSTonA hAthamAM javA lAgyo. trAjavAnI samatalatA baMne pallAMnA samavajana upara AdhAra rAkhe che tema saMsAra ane sAdhutAnI sughaTita gUMthaNIe vizvanI samatala suMdaratA jALavI rAkhelI. paNa lAgaNIvAdI mAnavoe sAdhutA para vadhAre bhAra mUkatAM ja saMsAranuM trAjavuM halakuM thavA lAgyuM ane pariNAme saMsAramAM evA paNa vargo phATI nIkaLyA ke jemaNe pApamAMja kartavya nihALyuMH matsya, mithuna, madirA, mAMsa ne mudrAmAMja jIvanamaMtra avale. sAdhutAno pracAra sanyastAzramanI maryAdA vaTAvIne jema jema AgaLa vadhavA lAge tema tema bAkI rahete saMsAra vadhAre bhraSTa ne vadhAre nabaLe banate cAlyo. ,, e sAcuM che ke jagatane sAce, Adarza ane pavitra mArga sAdhutA che; tenuM sthAna vizvanAM ziza tarIke che. paraMtu zIzane TakAva ane tenI khIlavaNuM.jema suMdara ane sudaDha dehane AbhArI che tema ukata sAdhumArganI mahattA ujavaLa saMsArane AbhArI che. dehanI dareka prakriyAmAMthI pasAra thayele khorAkaja magajane piSaka banI zake che tema samagra saMsArane pravAsa karIne, svadharma (va) anusAra kramika AzramonI pharaja bajAvIne zAMti ane nivRttinI tRSA anubhava mAnavIja saMnyastane sAdhu mArgane dIpAvI zake che. manuSyanI suMdaratA deha ane mastakanA samapramANane AbhArI che tema vizvanI suMdaratA, saMnyasta ane saMsAranA samapramANane AbhArI che. kalAmaya citranI zobhA temAM susthAne purAyelA kALA raMgane bhUMsI nAMkhavAmAM ke judA pADavAmAM nahi paNa tene mULa sthAna para paNa phIkko na paDavA devAmAM che; nagaranI zebhA temAM yathAsthAne goThavAyelAM saMDAsone bhAMgI nAMkhavAmAM nahi paNa tene suMdara svarUpamAM sAcavI rAkhavAmAM che tema vizvanI zobhA temAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAra-dharma : 411 yathAsthAne goThavAyelA saMsAradharmane kacarI nAMkhavAmAM nahi paNa tene jALavI rAkhavAmAM che. paNa bhAratanA kamabhAgye prajAne bahoLo varga e dharma vIsarI gayo. sAdhutAnA mehamAM teNe rajasa prakRti tajI; artha ane kAmanA puruSArthanI niMdA karI; daDa ane bhedanI nItimAM pApa nihALyuM; kSatriyavarga pAse yudhdhadharma tajA; gRhasthAzramane saMnyastanI jhaMkhanAthI DhAMkI dIdhe. brAhmaNo ane saMnyAsIo zrIkRSNa arjunane upade hatA evo ke zrIrAme zaMbukane mATe iccha hato e vadharma visarIne sAdhudharma upadezavA lAgyA. "nArI e narakanuM dvAra che; brahma satya che ane jagata mithyA che; ta5-japa-bhajana karI le, nahitara Ayu vItI jaze ne prabhubhakita rahI jaze."--evo upadeza sarvavyApI bane. paNa e bhUlI javAyuM ke-saMsAra e narakanI jema svarganuM paNa ThAra che, ane saMsAranuM dvAra nArI che; brahma e satya haze paNa enI prAptinuM kSetra jagata che; ane je mAnavI svadharmayukata che te haMmezAM prabhubhakta ja che. patnInI sAthe krIDA karate ke putranAM lama ujavate gRhasthAzramI, yudhdhamAM lehInI saritA vahAvate kSatriya, tijorInuM tALuM saMbhALa vaizya ke pRthvI parathI gaMdakI sApha karate zudra eTalA ja prabhunI najIka che jeTalA dharmane upadeza karate brAhmaNa ke kalAsa zikhare prabhu nAmanI mALA japate saMnyAsI prabhunI samIpa che. varNazrama vyavarathAnI A gUMthaNI visarAI javAthI dharma-adharmanuM mUlyAMkana palaTAI gayuM; je piSaNa dehasaMsArane maLavuM joIe te zira-sAdhutA para DhoLAvA lAgyuM. ne e kriyA puNya ane kartavyanA nAme oLakhAvA lAgI, jemaNe paradezI AkramaNakartAone bhUmibhegA karavA joIe tevA kSatrie hAthamAM mALA ane karatALa lIdhAM; je kSatriyANuoe pitRvaMzanAM ane mAtRbhUminAM vaira lenArA tejasvI kumAre janmAvavA joIe te bhakatANuo banIne nAcavA lAgI; je gIoe gezvara zrI kRSNa kSatriya arjunane zIkha hato e vadharma kSatriyone zIkhavuM joIe temaNeja zrI kRSNa arjunane je nivRtti dharmathI pAcho vALyA hatA tevA dharmamAM dareka vargane kheMcavA mAMDayA. Atmika ane naitika-cetana ane jaDa ema be aMgamAM gUMthAyelA vizvane yogI ane kSatriyanI saMyutIja bacAvI zake che te spaSTa karatuM gItAnuM mahAnAyaka-patra nezvara: kaLo yatra vALe dhanurdhara ane manusmRtinuM e baMne vargane vizvanA prANarUpa lekhatuM vidhAna visAre paDayuM. ne bega, adhyAtma, tapa, japa, dhyAna, bhakita Adi kevaLa sAdhudharmanI kriyAonAM ja mahAmUlya aMkAyAM. jema jema A mUlyAMkana vikasatuM gayuM tema tema prajA saMsAra-dharmamAM adharma jovA lAgI. pariNAme bhAratIya prajAnuM saMsArabaLa dhIme dhIme kSINu banavA lAgyuM. svAmI rAmadAse zivAjIne e mArge vALyo. paNa nibaLa banelI bhAratIya prajAmAM enAM mULa cirasthAyI svarUpamAM UMDAM na UtarI zakyAM. ne pariNAme bhAratanI sAMsArika gulAmI anivArya banI. " ' ' dehane maLavuM joItuM poSaNa zira para DhoLavAmAM Ave tethI deha te kaMgAla bane ja che, paNa zira paNa pitAnuM sattvabaLa gumAvI bese che. kemake ziranuM satvabaLa tenA para kRtrima rIte ladAyelA padArthone AbhArI nahi paNa rakatasvarUpe samasta dehamAM ghUmIne svAbhAvika krame zira para pahoMcatA piSaNane AbhArI che. eTale jema jema deha kaMgAla bane tema tema zira zithila banavA mAMDe, te ja rIte bhAratanuM saMsAra-baLa kaMgALa banatAM sAdhumArga paNa zithila banyuM. ane zithilatA haMmezAM daMbhane netare che te anusAra bhAratamAM sAcA saMsArIo karatAM daMbhI sAdhuonI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 - suvAsa: eprila 1942 ane sAdhutAno daMbha AcaratA bhraSTa saMsArIonI saMkhyA vadhI paDI. ne paradezI vijetAone potAnI salAmatInA viSayamAM parAjita prajAne A kAyaratApeSaka daMbha vizeSa lAbhadAyI hoI temaNe tene ADakataruM protsAhana ApyuM. . keTalAka tatvavivecake A deva jena ane baMddha dharma para DhaLe che. paNa te sughaTita nathI. jaina dharmane azaya vaNazrama-vyavasthA ne sAMsArika kartavyane zithila banAvavAno nathI paNa varNAzramanAM abhedya baMdhanee je jaDatA pragaTAvelI te dUra karIne e baMdhanane navesarathI suMdara, sahya ne sughaTita banAvavAno che. punarjanma ane pratikrama baMne tonI rUe jagatamAM dareka mAnavI samAna keTinAM nathI avataratAM. koIne AtmA vadhAre vikasita hoya, to koI prAthamika dazAmAM hoya. vadhAre vikasita AtmAne je varNa ke AzramanA baMdhanamAM jakaDI rAkhavAmAM Ave to te rUMdhAI jAya. tretAyuga ke jayAre e baMdhanenI vyavasthA jALavanArA maharSi ane nRpatio hayAta hatA tyAre paNa zudra kuLamAM jaMbuka same mahAtmA janma ane zrI. rAmacaMdrajIne ene vadha karavo paDaze, tyAre kaliyugamAM zuM? jayAre AtmAonI kakSA vadhu ne vadhu vibhinna thatI jAya che, strIonA cAritramAM zaithilya karyuM che, puruSamAM javAbadArInuM tattva ghaTayuM che, tyAre prajAe dhAryA pramANe zI rIte avatare? yuddhapradhAna kSatriyakulamAM prema-bhakitanI pratimA samI mIrAMbAI janme emAM deSa kene? sAMsArika javAbadArIothI bharelA kSatriya, vaizya ke zudrakulamAM tyAga ane bhakita-pradhAna prajA avatare ne tene varNa ane AzramanA baMdhanamAM je rUMdhI rAkhavAmAM Ave te temanA sahavAsathI e varNa ane AzramamAM UlaTI vadhAre zithilatA praveze. e zithilatA dUra karavAne ja jaina duvidha dharma che : jene AtmA saMsArapriya hoya te saMsAra pratyenI pharajo bajAve, ne jeno AtmA saMsAra sAthe sumeLa na khAI zakatA hoya ta sa sArI choDI de, paNa vartamAna hiMdI prajAmAM zuddha hiMdu, jaiddha ane jena-traNa Arya dharmanAM mULabhUta tanuM vikRta svarUpa ja pravezI gayuM che. chellAM eka hajAra varSa thayAM paradezI AkramaNakartAo ane temanA vicakSaNa rAjanIti e bhAratIya dharmonAM mULabhUta tane piSaNanA nAme evuM jhera pAyuM che ke kAyaratA ne sAdhutAne daMbhaja prajAnAM lakSaNa banI rahyAM che. e lakSaNonA Azraye UcharelI prajAne jena ke boddha dharma anusAra saMsArato nathI ane hiMdu dharma anusAra saMsArane AnuSaMgika pharaja pALavI paNa nathI. meha che saMsAra para, ane enI siddhine mATe AgaLa dharI che sAdhudharma; sAdhya saMsAra ne sAdhanamAM sAdhutAne daMbha: pAye pANIne ne upara makAna caNavuM che pattharane. paraMtu AjanA vizvavyApI jIvana-saMgrAmamAM bhAratIya prajAe je jIvavuM hoya te have teNe sAdhutAnA daMbhane tajI daI satya rUpamAM jhaLahaLavuM ja joIe. zudravargamAM janma ane gRhasthAzramanI vAM chatAM zaMbuke jyAre brAhmaNa-varga ane saMnyastAzramanI kriyAo AcarI tyAre zrI rAme tene svargamAM vaLA. Aje eTalA kaDaka na banI zakAya te paNa prajAmAMthI jene saMnyAsI banavuM hiMya emane saMsAranI pharajomAMthI mukata karIne giriyuM jemAM vaLAvI devA joIe. paNa jene mAla, milakata, strI, saMtAna, bhUmi, saMsAra vagere priya heya teNe saMsAra-dharmane samajavo joIe; ane enuM pAlana karavuM ja joIe. saMsAranuM rakSaNa svargavAsI Izvara ke vanavAsI saMnyAsI nathI karI zakatA. jamadagnine AbhA game teTale meTA haze, paNa kArtavIryane dUra rAkhavAne te parazurAmanI pharaze joIe. tema saMsAranA rakSaNa mATe te kSatriyanI talavAra, vaizyanI tijorI ne zudranuM haLa joIe--ane e traNene svadharmamAM daDha sakhanAra ne aMdharmIone paralakano pattha dAkhavanAra vaNika samA brAhmaNa-zreSThanI buddhi joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa prabhA skoTale'DanA nyAyamaMtrI laoNrDa irsInA gurudeva prephesara vIlkI khUba ja bhUlakaNA svabhAvanA hatA. eka samaye rastAmAM ziSyanA acAnaka bheTo thaI jatAM temaNe pUchyuM, " tamArA dharamAM koikane tAva Avela te mATe ghaNA ja dilagIra chuM; e tAvane kAraNe krANu tame marI gayela ke 16 tamArA bhAI ? ' tr mArA bhAI nahi," irkIe hATa dakhAvI rAkhIne kahyuM, "e te huM." k hA, hA," gurudeve potanA vipula jJAnane paricaya karAvatAM kahyuM, "huM paNa zarUAtathI emaja dhAratA hatA. te mATe dhaNAja dhaNA dilagIra chuM, ' " x X x X ITAlInA rAjA hubarTane kaM gardabharAjanI harIphAi kare . eve teA. temanAM mahArANI mArgareTAdevIe jyAre AMkha para cazmA caDAvavA mAMDayAM tyAre temaNe kahyuM, "A cazmAthI tArA svargIya caherAne badasUrata zA mATe banAve che? kADhI nAkha, " jI, mArI AMkho nabaLI che. cazmA vinA nahi cAle. ', " mArA ka'Tha paNa kephila samA che." rAjAe smitapUrvaka kahyuM, " tene saMgIta lalakAryAM vinA nahi cAle. ''--te temaNe " hAM............thI calAvavA mAMDayuM. ke vAha " rANIe caramAne bAjue mUkatAM kahyuM, " zuM su...dara saMgIta che ? pahelA svara sAMbhaLatAMja mArI AMkhA sudharI gaI. have kei divasa cazmA caDAvavAnI jarUra nahiM paDe." "mAre paNa have kASTa divase gAvAnI jarUra nahi paDe. '' kahIne nRpatie cazmAne peAtAnA khIsAmAM padharAvI dIdhAM. X * x X prakhyAta AMgla nATayakAra zerIDananI mazkarI karavAne eka prasaMge tenA be mitroe ekI sAthe tene pUchyuM, " zerIDana, khela tu mUrkha ke gadheDA ?" " bandhuo,'" zerIDana te baMne mitrAnI vacamAM pravezatAM khAye, "huM mUrkha nathI. tema gadheDA paNu nathI. paraMtu te baMnenI vacce tA ceAkkasa chuM." X x X * phrenca nRti lui paMdaramAnA maMtrI iyAnane dharamAM nArIne veza dhAraNa karavAnI Teva hatI. eka samaye ceMbaramAM rAjAne virAdhI pakSa jItI gayA ne te pakSane saradAra jarUrI kAgaLA hAtha karavAne prayAnane ghera pahoMcyA. pazudhyAnanI khurazImAM eka khUbasUrata yuvatIne kheDelI nihALI vijetA saradArane kAgaLe meLavavAnI vAtanuM vismaraNa thai gayuM ane yuvatI sAthe te rasa ane zRMgAranI vAte vaLagyA. pariNAme peAtAnA pakSane vyavasthita karavAne luine eka divasa vadhu maLI gayA. teNe yAna para patra lakhI jaNAvyuM ke, " tamArA khAnagI paheraveze mArI je sudara sevA bajAvI che te parathI hu tA ema ja IcchatA thayA chuM ke tame haMmezAM e paheravezane dhAraNa karatA raheA. 37 X x nyAyAdhIza elanabarA prAntika nyAyamaMdirAnA keTalAka kaeNseA patAvavAne musApharIe UpaDayA tyAre leDI elanArAe kahyu', " huM paNa sAthe AvuM to ? '' "6 " sAruM. taiyAra thA, " nyAyAdhIze patnInI cchAne mAna ApyuM. ne pachI umeryu paraMtu sAthe tArI pUThAnI kheDALa peTI na latI. '' r Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 suvAsa: eprila 1942 "cha" kahIne leDI bIjA khaMDamAM pahoMcyAM ne dAsIne khAnagI sUcanA ApI ke pitAnI peTI chUpI rIte gADInA nIcANanA bhAgamAM goThavI devI. dAsIne sAmAna goThavatAM thayuM ke zeThano kALo jha ne kharabacaDI heTa cAmaDAnI suMdara begamAM rahe, ne zeThANInuM rezamI phroka ne suzobhita heTa pUThAnI peTImAM rahe te ThIka nahi." eTale teNe cAmaDAnI peTImAM zeThANInAM vastra bhayo, ne nyAyAdhIzane jhao ne heTa pUThAnI peTImAM goThavI dIdhAM. raste nyAyAdhIza sAhebe jhokAM khAvAne mATe gADImAM laMbAvyuM. te samaye pUThAnI peTI temanI aDapheTe caDI. ne te eTalA khIjAI gayA ke leDInI AjIjIne tucchakArI kADhI temaNe te peTI pAsenA khADAmAM pheMkAvI dIdhI. gADI prAntanA nyAyamaMdiranI najIka jaine thobhI. nagaranA saTTahastha nyAyAdhIzanuM sanmAna karavAne AvyA. nyAyAdhIze pitAnAM vastra paheravAne mATe potAnI bega khelI ne mahIMthI leDInA UMka ne heTa TapakI paDayAM. elanabaree AbarU jALavavAne kahyuM, "cukAdAo Aje mulatavI rAkhe. ame te karavAne ja nIkaLyAM chIe." nyAyanuM nATaka nihALavAne avelAM sajajano A rasa-nATaka nihALIne mukha para rUmAla dAbatAM dAbatAM te paDyAM. yuddha e rAjakIya prazna che; temAM khAnagI AsAmInAM hitenI saMpUrNa jALavaNI thavI ja joIe--e kAnUnanuM bhAratIya rAjanIti cokasAI pUrvaka pAlana karatA- haidaraalIe jyAre kAverIpadamano killo cho tyAre teNe re bahAra pADe keIglAMDano rAjA, kaMpanI ane aMgrejone mitra banela dezadrohI navAba mahamadaalI-e traNanI mAlikIna na hoya te badhe ja sAmAna tenA mULa mAlikane suprata kare." te prasaMge aMgreja senApatie haidara samakSa AvI kahyuM, " nAmadAra, ApanA sane kaMpanIne gaNIne je mAla lUryo che temAM ghaNokharo mArI aMgata mAlikIne che." te tamane pAcho maLaze."kahIne haidare senAnAyakane aMgreja senApatine tene sarva sAmAna suprata karI devAnI AjJA karI. jamana tatvajJAnI nITsanuM zarIra sUkalakaDI hatuM. paNa tene yuddha, sAhasa, puruSAtana vagere khUba priya hatAM. tenI tarapheNamAM lakhatAM ke bolatAM te kadI thAkatA nahi. eka divase keTalAka yuvakoe tene kahyuM, "vAtemAM te vizva jItI zakAya che. paraMtu yuddhanuM agninRtya te zuM ekAda aMgAro aDatAM 5NuM barADI UThIza." : "ema ! vartamAna yuganA nAmazeSa puruSoe nArInAM lakSaNe dhAraNa karyo eTale tame puruSane pichAnavAnuM paNa bhUlI gayA cho?"--kahetAM ja nIsee dIvAsaLInI piTI saLagAvI daine te pitAnI hatheLImAM mUkI dIdhI. ne hatheLI para phellA UbharAvA chatAM tenI AMkha paNa na pharakI. te hasatA mukhe hAthamAM ramatI Agane nihALI rahyo. lI ane ebIsIniyA vacce cAlatA vigrahamAM eka prasaMge ebIsIniyana senAnI eka TukaDI eka jhUMpaDI pAsethI pasAra thaI. te samaye te jhuMpaDImAM beThelI bALAe bahAra AvIne potAnA dezanA sanikone pANI pAyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa : 415 gheADI ja miniTa pachI ebIsIniyana TukaDInI pAchaLa paDelI iTAliyana TukaDI te jhUpaDI pAse AvI pahoMcI, te bALAne AgaLa gayelI TukaDI viSe mAhitI pUchI. khALA thoDI paLa mUgI rahI. paNa iTAliyana sainike hAthamAM jyAre kAraDA lIdhA tyAre teNe joyu ke peAtAne kheAlavuM ja paDaze. paNa jo te sAcI mAhitI Ape te dezadroha thAya; jo khoTI mAhitI Ape tA satyanA preAha thAya te chetarAyalA sanike pAchA pharIne AkhI jhUMpaDIne kuTuMba sAthe saLagAvI de. e baMne saMyAgAmAMthI bacI javAne khALAe tatkSaNa charI kADhI ne potAnI jIbha kApI nAMkhI. iTAliyana sainikanA hAthamAMthI keAraDA nIce paDI gayA te tenI kaThora AMkhamAMthI paNa eka azru dravyuM. X + X eka killAnA bAMdhakAma vakhate hajArA majUrAne kAma karatAM nihALI zivAjI meyA, "huM keTakeTalAMnA pAlaka chuM, mane dhanya che," svAmI rAmadAsanA kAne A zabdo paheAMcatAM ja te zivAjInI samakSa AvI pahoMcyA. te eka majUrane temaNe najIkamAM paDelA kATavALA patthara jALavIne phADavAnuM kahyuM. dhA paDatAM ja pattharanA be TukaDA thai gayA ne vacamAM nAnA polANamAM tha uMka pANI ne eka jIvatA deDakA najare ceDayAM. huM zI prabhunI lIlA che ! " zivAjIe AzcayaudgAra kADhayeA. "" sarvenA pAlaka to tu che" rAmadAse zAMtithI kahyuM, " pachI prabhunI lIlAne kema AgaLa .. dhare che? " zivAjIe tatkSaNu rAmadAsanA caraNamAM DhaLIne, kSaNabhara paNa pAlakapaNAnA gava dharavA mATe, kSamA mAgI. X * X madhurAMtakamanA adha tenI AsapAsanAM aneka gAmAne pANI pUrU pADavA mATe vikhyAta che. paNa ogaNIsamI sadInA uttarAdha mAM dara varSe varSARtumAM te badha tUTI jatA ne tene abhedya banAvavAnA dareka prayatna niSphaLa nIvaDayA. te arasAmAM ceMgalapeTanA kalekaTara tarIke mI. lIyAnela prAisa nimAyA. temaNe te pradezanI prajAmAM sItAjI pratyenI addabhuta kita nihALIne evu' vrata lIdhuM ke navI varSARRtumAM jo madha na tUTe to pote sItAjInuM maMdira badhAvaze. sane 1883mAM varSAnI sakhata jhaDIe zarU thai ane mo. prAisatu mana baMdha tUTavAnA bhayathI gabharAmAM UThayuM. te rAtre, varasatA varSIdamAM baMdhanI - sthiti nihALavAne cAyA. baMdha akhaMDa hato eTalu ja nahi, paNa te abhedya paNa jaNAyA. sI. AAse joyu ke tez2athI jhaLahaLatI e apArthiva vyaktie e pUtranu` rakSagu karI rahI hatI. ,};. khIjaja divasathI temaNe sItAjInA maMdiranuM bAMdhakAma hAtha dharyuM. Aje paNa te madira mI, prAisanI smaraNu-noMdha sAthe akhaMDa Ubhu` che, x Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat X www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 - suvAsa : eprila 1942 paMjAba kezarI rAjA raNujItasiMhanA samayamAM paMjAbamAM sakhta dukALa paDayA tyAre prajAvatsala rAjavIe rAjyanA sarva anAja-bhaMDArA prajAne mATe khullA mUkI dIdhA. te bhaMDArIone evA Adeza karyo ke mAgavA AvanAra dareka prajAjanane aDadhA aDadhA maNa anAja ApavuM. eka sAMje AkhA divasanA zramathI kaMTALelA bhaMDArI jyAre vakhAra baMdha karI rahyo; hato tyAre eka garIba vRddha dheAkhI te tene nAneA kare tyAM anAja levAne AvI paheAMcyA. bhaMDArIe have samaya vItI gayo hAi dhAkhIne khIje divase AvavAnI salAha ApI, paNa te ja samaye tyAMthI pasAra thatA eka saradAre bhaMDArIne dheAkhInI mAgaNI sa MtoSavAnI sucanA karI ne bhaMDArIe tarataja dhokhIne aDadho maNa anAja ApyuM. dhobIe saradArane khIjuM aDadhA maNu apAvavAnI vinaMtI karatAM te mAgaNI paNa mAnya rakhANI. dhekhIe maNa anAja meLavyuM te khara' paNa tene dhera upADI javuM zI rIte tenI te vimAsaNamAM paDayA. eTalAmAMja azva kudAvatA saradAre dhobInI A muzkelI pArakhI lIdhI. teNe tarataja e anAjane potAnA azva para lAdIne te dhobInA dhara pahoMcatuM karyuM.. jk saradAra jyAre e kAma patAvIne pAche ryo tyAre tene mAnabhara salAma karatA eka sipAIne nihALI dheAkhIe tene pAchaLathI pUchyuM- e saradAranuM zuM,nAma ? ' F " nRpati raNajItasiMha. " sipAIe snehabharyAM hradaye e e zabdo uccAryAM. X X X amerikAnA pramukhajekasane 1829 nA DIseMbaranI sAtamIe amerikana keMgresa samakSa adabhuta bhASaNa karyA pachI potAnA eka mitrane pUchyuM: "" bhASaNa kevuka lAgyuM ? " " eTalu suMdara ke koMgresanA eka paNa sabhyanA magajamAM A bhASaNa tame taiyAra karyuM... hAya ema mAnavA jeTalA avakAza nathI rahyo.'' ke paNa evu' mAnavAne avakAza te rahyo che te ' pramukhe sasmita vane pUchyuM, " ke amArakAnA pramukhapadanu Asana meLavavu ane AvuM bhASaNa taiyAra karanAra puruSane dezamAMthI zodhI kADhavA e baMne saMyukata zakita jenAmAM rahelI hoya e puruSa abhinaMdanane pAtra che,'' "" cekasa.' X x x DIjharAyalI potAnI pAse kadI dhaDiyALa ke chatrI nahotA rAkhatA te aMge temanAM vR patnIe eka divase temane pUchyuM, "deva, Apa briTananA mahAmaMtrI che; eTale nokaracAkaranI sagavaDatAthI ghaDiyALa vinA teA kadAca calAvI levAya, paNa chatrI vinA zI rIte cAle ? dhArA ke tame bagIcAmAM ekalA pharavA gayA, te varasAda derna mAMDayA. pachI zI dazA ?'' 2) 2 " tevA prasa Mge, devIjI, DIjharAyalIe smita jharatA mukhe kahyuM, "huM dhImethI bagIcAnI bahAra nIkaLuM, te pachI tyAMthI pahelaprathama je suMdarI chatrI sAthe pasAra thAya tenI samakSa pahoMcI vinAM svare kahuM- suMdarI; huM chatrI jarA ghera bhUlI gayA chuM. Apa mane dhara sudhI pahoMcavAmAM na karaca ??-ne hajI lagI koi e vinati amAnya nathI karI eTale huM chatrI paNu nathI rAkhatA '? madada suMdarIe mArI --:-- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat i www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkha mAlama , DuMgarazI dharamazI saMpaTa ' '[ gatAMka pR. 381 thI cAlu ] cothe divase jerAma zene mANasa teDavA AvyA. UDe nisAse mUkI lAkho zeThanA mANaso sAthe vakhAre gayo. zeThe tene ekAMtamAM bolAvyo. dilAsa ApavAne badale zeTha laDI paDayA. mUkha Ama rAMDarAMDa peThe khUNumAM zuM paDe che? marada thA. tAruM vera le. tArAM bairAM-chokarAMne keDo le. huM tArI madadamAM Ubho chuM. khUNe besavAthI duzmana upara vera vaLAze nahi. nisAsA nAkhe kAMI vaLaze nahi. mATI thA. ane marAThAne eTale pakaDa. bola, tAre zuM joIe che? tane huM badhI rIte sAdhane ApavA taiyAra chuM; DhIla thI mAM.' jerAma zeTha meTA zAha sodAgara hatA. jaMgabAramAM temanI bhAre lAgavaga hatI. teo kareDAdhipati hatA. ane karoDono vepAra karatA hatA. jaMgabAramAM temane ghera kasTamane ijAro hate. temanI pAse sAta hajAra gulAmo kAma karatA hatA. moTo vepAra ane aneka vahANo hatAM. temanAM vahANa luMTAyAM hatAM. bhaviSyamAM tethI paNa bhAre raMjADa thavAnI dhAstI hatI. vicakSaNa vepArIne A pagane kAMTe dUra karavAnI sArI taka maLI gaI. teNe lAkhanI varatRptine uttejana ApI zalyane kADhI nAMkhavAno AbAda prasaMga sAthe. zeThanA zabdae lAkhA upara bhAre asara karI. tenI nirAzA sUrya jema dhummasane uDADI nAkhe tema UDI gaI. vairatRptinA nAmathI tenA zarIramAM cetana AvyuM. tenuM mana jAgRta thayuM. teNe zeTha sAthe lAMbI masalata karI. zeThe pitAnuM mAMDavI-kAThe navuM bAMdheluM vahANa "premasavAI tene soMpyuM. khAsa malabArI sAganA lAkaDAthI e vahANa kuzaLa kacchI kArIgaroe bAMdhyuM hatuM. tene hAthe tathA AlAta taddana navAM hatAM. vRddha jussA mIstrInuM bAMdheluM e vahANu jhaDapa, cAla ane dhATamAM ajoDa hatuM. zeThanI sAthe salAha karI enA upara cAra jaMgabarathI maMgAvelI yuropanI banAvaTanI tapa caDAvI hatI. tene mATe puSkaLa dArUgoLo vahANamAM bharavAmAM AvyuM hatuM. arabI baMdUkA, pIstAle, talavAra, jamaiyAone moTo saMgraha vahANumAM rAkhavAmAM AvyA hatA.' lAkhAe jAte pAkI tapAsa karI mAMDavInA baMdaramAMthI pacIsa cunaMdA ane khAtrIvALA khalAsIo pasaMda karI lIdhA. anukuLa samaye vahANa haMkAryuM. zeThe pitAnA pirabaMdara, salAyA, jApharAbAda, verAvaLa, paMjIma ane muMbaI sudhInA ADatiyAone kobAnI mAhitI ane avarajavaranA khabare bhegA karavA lakhI nAkhyuM. dareka kacchI ane kAThiyAvADI vahANone paNa cAMciyAnI heraphera tathA javA AvavAnI khabara meLavavA pUratI takedArI rAkhavA sUcavyuM. ' lAkhA mAlame bhAre cakkasAIthI dariyAmAM tapAsa zarU karI. teNe pheMkabAnI dareka hIlacAla bArIkIthI tapAsavI zarU karI. enAM jANItAM sthAnamAM vizvAsu mANase mUkyAM. enA mATe aneka jAne bichAvI. paraMtu vekebA jUne ane anubhavI nAvika hatA. sAgarane te garUDa hatA. duramanene bhUlathApa ApavAmAM ekko hate. aneka vakhata te aMgreja manavAranA paMjAmAMthI hImata karI chUTI gayA hatA. teNe yukitathI khaMbhAtanA navAbanA laDAyaka vahANane mahAta karyuM hatuM. porabaMdaranA rANAnAM laDAyaka vahANo tene pakaDI zakayAM nahotAM. jApharAbAdanA navAbe tenA upara meTuM inAma jAhera karyuM hatuM.. bhAvanagaranA ghellAbaMdaramAM rAjAnAM traNa vahANe tene pakaDI zakyAM nahotAM. junAgaDhanA navAbanI dADha tenA upara ghaNI hatI. paraMtu navAbI vahANane kobA UMdhatAM rAkhI lUMTa karI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 suvAsa: eprila 1942 hatuM. rAjyamAM paraspara sahakAra na hatA,-eTale ekabIjAnI hadanA pANImAM parAyA rAjyanAM laDAyaka vahANene praveza nahe. Ane lAbha kobA barAbara letA hatA. koI rAjyanAM laDAyaka vahANo tenI pUThe thatAM ke te bIjA rAjyanI hadamAM Azraya laI le. rAjyanI harIphAI tene meTI sagavaDa rU5 thaI paDI hatI. baMdaranI AsapAsanA gAmaDAvALA harahamezAM kebAne madada karatA.ene vahANanI khabara ApatA. laDAyaka vahANanI hIlacAla paNa jaNAvatA. vakhAne mAryo kayAreka AvI paDe te Azraya paNa ApatA. badalAmAM kebA temane udAra hAthe madada karato, ghaNuM vakhate sArI bheTa paNa Apate. khabara ApanArane nANunI bakSisa paNa Apate. khAdhAkherAkInA bevaDA paisA Apo ane madada karanArane vAraMvAra navAjate. lAkho paNa cAMciyAnI pUMTha bhAre utsAhathI lAge. teNe cAMciyAnI pAse lAla makavA mAMDI. khaMbhAtanI bhayaMkara nALethI lAkhe vAkepha hatuM. te nALAmAM chUpAI rahe. divasanA divase dhIrajathI tenI rAha jote. paraMtu jevI cAMciyAnI bhALa maLatI ke tarata ja tene pIcho garUDanA vegathI letA hatA. vekebA haMmezAM jAgRta hatA, eTale jhaDapAte nahi. ene saTakI javAnI aneka yukitao AvaDatI. lAga AvatAM evI yukitao ajamAvate. pitAnI pAchaLa koI baLavAna zatru bhAre utsAhathI pAchaLa paDe che; rAtri divasa tenA mATe sakhta cekI kare che e vAta cAMciye tarata samajI gayA. te vadhAre saceta ane sAvaceta thaye. tenA upadravo paNa ochA thayA. TheTha jApharAbAdanI hadanI bahAranA sAgaramAM eka moTuM vahANa tophAnamAM AvI paDayuM hatuM. tenA saha paramANu phATI gayAM hatAM. AlAta tUTelI paDI hatI. aMdara puSkaLa mAla bharyo hate. cAMciyAnI cakora AMkhe turata sthiti pArakhI lIdhI. te zakarAnI peThe potAnA zikAra upara kUdI paDaze. najadIka AvatAM cAMciye vadhAre sAvadha banyA. ane dhIme dhIme AsapAsa joI AgaLa vadhavA lAge. pAsenI nALamAM chupAyelA lAkhAe tenA upara dhasAre karyo. veMkAbAe nimiSa mAtramAM zikArane choDI pUMTha ApI. banne vahANe vacce bhAre harIphAI thaI. premasavAInI jhaDapa vadhAre hatI. VThare anukULa pavana bane vahANune khUba jhaDapathI deDAvatuM hatuM. banne vahANee potAnA dareka saDhane caDAvI dIdhA. cAMciyo chaTakavAne rastA zodhavA mAMDaze. teNe AsapAsanI nALAmAM javA vicAra karyo. paraMtu tenI pAchaLa paDele zatru paNa enALAnI gati jANe che, e ene saheje pratita thayuM. tyAM ene sahIsalAmatI lAgI nahi. bIjA rAjyanI hadamAM zatrune paNa pravezanI agavaDa Avaze nahi te paNa sArI rIte samajAtuM. eTale bhAgI chUTavA sivAya bIjo mArga nahote. paraMtu zatrunuM vahANa vegamAM pitAnA karatAM saheja vadhAre che te paNa cAMciya samajI gaye. chatAM teNe pUratI jhaDapathI TakavA prayatno karyA. Akho divasa A resa cAlI. premasavAI" bahuja najadIka AvI gayuM. have laDAI thavAne pUro saMbhava jaNAya. cAMciya banatAM sudhI yuddhamAM Utarato nathI. paraMtu mAthe AvI paDaye te potAnA dAMta dekhADavA cUkate nahi. rAtri paDavA AvI. cAMciye pitAnI dareka batI bujhAvI nAMkhI. ghora aMdhArAmAM kAMI dekhAtuM nahi, chatAM banne vahANanA mAlame anubhavI nAyake hatA. eTale sAgaranA mArgethI barAbara paricita hatA. emaNe aMdhArAmAM ja vahANanI jhaDapa cAlu rAkhI. savAranA phATatAM lAkhAne cAMciyAnuM vahANa " kALabhairava " jovAmAM AvyuM nahi. matalaba ke sakaMjAmAMthI cAMciya bhUlathApa ApI chaTakI gaela hate. [cAlu che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSTi [ gatAMka pR. 389 thI cAlu } rUdrasena : magadhapati ! rAmagupta : surASTrapati ! mAre te viSTi mAnya che, rUdrasena : tamane mAnya hoya ke na hoya, pazu mAre mAnya nathI. rAmagupta : ( vidvaLa-mi hRdaye ) mAnya nathI ? tyAre ? sena : AvatIkAle katala thaze. A sarve mArA yuddhakedIo che. puSkara caMdaravAkara rAmagupta : rUdrasena ! mahArAja ! surASTrapati ! caMdragupta tamane soMpu chuM. tene vadha karazo to yuddhapriya eka AchA thaze. senApati sthApoA teA yudhdho jItI surASTranA DaMkA vagADaze. udAna mahAamAtya tamane ApuM. te salAhakAra tarIke raheze. hariSeNu ApanAM prazasti-kAvyA lakhaze. te... rUdrasena : mahAdevI tamane soMpuM. khAlI nAkhA ! rAmagupta : e sarve viSaputrAnI katala karaze teA ApeApa zAMti thaze. huM to kadI zastrane aDakatA ja nathI. rUdrasena : zAMti ? ( khaDakhaDATa hase che. ) zAMtinI mUrti A rahI. (mahAdevI tarapha AMgaLI cIMdhe che, mahAdevInI mAMkhamAM vijaLInA camakArA, mahiSAsuramahinAnu` teja dekhAya che, caMdragupta paga pachADI potAnA ja hAtha para bacakuM bhare che, ) undAna : prabhA ! A AMkhAne cetanavaMtI kayAM rAkhI ? caMdragupta : dhRtarASTra ! magadhanI mahAdevI sAme AMgaLI cIMdhanAranuM mastaka zira para nathI rahetu. rUdrasena : atyAre teA rahyuM. ( mAthe hAtha mUke che. ) kAle savAre joizuM ke ketu mastaka zira para nathI. rAmagupta : ( caMdragupta pratye) pAchI tArI lavArI cAlI. vaidyarAjane teDAvIne mUMgA rahevA mATenu' oSadha ja tane ApavuM paDaze, kemake vaDIlanu' ya tuM have mAnavA taiyAra nathI. ( rUdrasena pratye ) mahArAja, te tA hajI navAvana juvAna che. te viSTinI vAteAmAM zu' samaje ? teNe keTalIka viSTi karI hAya ! rAjanItimAM te ajJAna haiAya e svAbhAvika ja che. te temAM nipUNu nathI te Apa jANA che chatAM ya tenI sAthe Apa zA mATe jIbhAjoDI karI che ? khelA, Ape karela viSTi mAre mAr che. rUdrasena : hu* kabUla nathI. rAmagupta : ( dhImethI ) zubha kAryane so vighna ! ( drasena pratye ) tyAre Apa zuM Iccho cho ? rUdrasena : eka ja vastu. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara0 suvAsa: eprila 1942 rAmagupta: (meM phADIne ) eka ja vastu ! katala ! rudhirAta ! khaDagane khaDakhaDATa ! ene e ja pAchA khaDagakhaDakhaDATa. rUsena : temAMnuM kazuM ja nahIM. rAmagupta : hasIne) tyAre belene! azvo joIe che? dInAra vadhu joIe che? magadhanI nartakAo joIe che? rUkasena : (dAMta bIDIne.) nartakI ! rAmagupta : sAgarikA jIllIrANInuM nRtya... rUsenaH nA. (mahAdevI UbhI che te bAjunA nayanakaeNNamAM kIkIo AvI thaze che.) caMdragupta (paga pachADIne) e nayanA karNa alaMkAra banAvI paherIza. rUsena : yamarAjanA darabAramAM gayA pachIne ! rAmaguptaH mahArAja meM Apane eka vakhata vinaMti karI ke tenAmAM kazuM ja DahApaNa nathI. tamAre mArI vAta ja sAMbhaLavAnI che. bole, madanikA, madhurikA... rUdrasena: mahAdevI. rAmagupta: mahAdevI ? (unAna sAme joIne tarata ja najara pheravI le che. caMdragupta sAme najara nAkhavAnI himmata nathI cAlatI. mahAdevI natamastake Ubhela che.). rUdrasenaH mahAdevInA mUlamAM ujjayinI ne mAlavA magadhapatine bheTa dhaa. caMdragupta (barADI uThe che) surASTranA kureza, magadhane patthara paNa tamArI e mAgaNI nahIM svIkAre. rAmaguptaH jyAM mAMDa ThekANe paDe che tyAM A bakarA jema bakI UThe che.phakasena pratye mahArAja ! rUdrasena have kazuM ja nahIM... hariNaH zazAMkanI kathA Apa jANatA haze, surASTrapati ! rAmaguptaH kavine yuddhamAM lAvavA na joIe. je yuddhamAM Ave te viSTi vakhate temane tyAM na ja lAvavA joIe. unhAnaH samudraguptanA AtmAne svargamAM zuM zuM thatuM haze ? rAmagupta : A dharaDe hAthI ya baLApa kare che. rUkasena rAmagupta, mArI zarata pramANe viSTi kabUla heya te mahAdevIne sadhyA pahelAM mArI zibire pahoMcatI karaze, nahIM te savAramAM tame katala thaze. anucaro (anucara mAthAM namAve che. rUdrasena jAya che.) - rAmaguptaH (zvAsa UMcethI le che) mArUM te vagara mate meta AvyuM che. sUkuM baLavA mAMDe pachI lIlAnA zA dena ! mahAdevI. (mahAdevI AgaLa Ave che.) mahAdevI : mahArAja ! rAmagupta : mahAdevI, tamArA pANagrahaNa pachI kadIya huM sukhI nathI thayA, paNa Aje sukhI thaI. che. mahAdevI : sukhI thaze? rAmagupta : tamArI pratyakSa surASTrapati balI gayA che. mahAdevI : saMmata che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmagupta: apriya vastu koIka vakhate khUba ja priya lAge che. mahAdevI tame mane atyAre keTalAM priya lAgatAM haze te te tame zenAM anubhavI zako? are, kalpI paNa zenAM zako? (hariNa, utthAna ne caMdraguptanAM nayanamAMthI zata zata dhArAe rAmagupta : anucara, mahArAjane kahI de ke magadhapatine zarate kabUla che. (anucara jAya che. natamastake caMdragupta ne mahAdevI zibire tarapha aya che. unDAna ne haripheNa kazuM ja bolyA vagara, ArasanA pUtaLA jema kazI ja halana-calananI khAsa kiyA vagara senikathI gherAIne besI rahe che. rAmagupta latikAne bolAve che.) rAmagupta: latikA ! priye! - latikat : mahArAja ! rAmagupta H ATale zrama jIvanabharamAM kadI meM nathI lIdhe. have zrama levAnI takane pAse AvavA paNuM nahi dauM. khUba ja parizrama paDe che. (latikA Asava-kaTerI laI Ave che.) latikAH mahArAja !(korI rAmaguptanA hAthamAM Ape che.) rAmagupta : AphlAdajanaka che? (nAkathI Asava suMdhe che) yogya nathI. (teya Avaka- rIne meM AgaLa laI jAya che. kaTorI heTha AgaLa thaMbhe che.) latikA ! latikA ! (latikA cheka rAmagupta najIka Ave che.) latikA : mahArAja ! caMdana, agarU........... | rAmaguptaH kusumapuranI caMdrazALAne pUrNimA maraNe Ave che. paNa sAgarikA kayAM che ? te te dara madanikA khUba ja dUra dUra che. tuM ekalI ja najIka che. cheka najIka che. Ava A Asava mane priya nathI. kemake emAM eTalI madhuratA nathI jeTalI tArAM cuMbanamAM che. (latikA najIka Ave che rAmagupta UbhI thAya che, paNa prajatA hoya che. AvakaTerI Asana para geTave che. baMne bAhune paheALA karIne latikAne bAhumAM laIne cuMbana kare che. pAcho Asana para AvI bese che. A vakarI sAthe ramata karatAM karatAM te Asava paTapaTAvI naya che.) latikA ! hajI tuSTa nathI thayo. (latikA vadhAre Asava mATe AsavATane kaTerImAM reDe che. magupta latikA pAse Ave che. heja namIne UbhelI latikAnA mAM para namIne, cuMbana mATe rAmagupta vAMke vaLa che. rAmagupta oSThane latikAnA gAlanI khubaja najIka nIcA namI lAve che. tyAre ja ekAeka ekalI mahAdevI rAmaguptanA pagamAM AvI phasaDAI paDe che. rAmagupta Ale-cakita banI jAya che.) mahAdevI : dhAo, caMdragupta gayA (udAna ne hariSeNa UbhA thaIne pAse Ave che.) udAna : devI ! mahAdevI : mahArAja ! zatru kApI nAkhaze! caMdragupta stroveSe zatrunI zibire gayA. rAmagupta: bAyale, nAmarda. che (unTana ne harigheNu siMha zI chalaMga mArI mahAprAsAdanA vatUpone vaLoTAvI pavanavege daDe che. anucare maDha jema A saghaLuM joI rahe che. + + ' + bhajavatI vakhate lekhakanI lekhita paravAnagI mATe-ra1, sarasvatI sosAyaTI, sarakheja roDa, amadAvAdanyakhavuM. +nRpatio ke lokanAyaka jayAre yuddha ane AtmabalidAnane dharma vIsarI naya che tyAre svArtha ane kAyaratA kevA rUpamAM pholI nIkaLe che te A nATikAmAM yathAyogya rUpamAM vyakta thayela che tene ahIM sthAna Apela che. paNa tenA aitihAsika svarUpa paratve matabhedane kaMIka avakAza che, temaja A nATikAnI etihAsika bhUmikA ane tenAM pariNAma paNa jANavAjevAM che. te mATe A aMkamAM ja pragaTa thaela candragupta ane vadevI' nAme lekha juo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagnotsuka mitrane 'vasaMtanuja' [gatAMka pR. 395 thI cAlu ] paNa huM jarA ADe cIle caDI gaye. koI chokarI tamArA saheja nikaTanA paricayamAM Ave, mitrabhAve nikhAlasapaNe mananI vAta kare eTale tame tene tamArI patnI tarIke kema manathI mAnI le cho? kadAca te tamane lalacAve, te paNa evI ekAMtane lAbha laI lalacAvanAra chokarIne vaLI patnI tarIke ravIkAravAnuM kema mana thAya che? dhAro ke AvI koI chokarI tamane vacana paNa ApI bese. tema chatAM eTaluM te vicAravuM joIe ne, ke hajI chokarIo pUrI svataMtra nathI thaI. tenI AsapAsa bhAI, bahena, mAtA, pitA, mAmA, mAsI, phaI, kAkA vagere sagA saMbaMdhIonuM baMdhana che. AvAM baMdhanamAMthI chUTavuM tamAre mATe jeTaluM saheluM tame mAnatA ho teTaluM saheluM hajI eka chokarI mATe nathI banyuM. chokarIo game teTalI AgaLa vadhI hoya paraMtu apavAda sivAya AvI bAbatamAM te teo jyAM hatI tyAMnI tyAM ja rahI che. vaLI tame je chokarIne viSe lakhe che tene huM nathI oLakhate paNa tamArA lakhavA uparathI eTaluM te jaNAya che ke te tenI mAnA AdhAre ane mA tenA bhAInA eTale chekarInA mAmAnA AdhAre jIve che. Ama eka bIjA upara AdhAra rAkhI jIvanArAM svataMtra banI zakatAM nathI. kAraNa ke jenA AdhAre teo jIve che te AdhArarUpa saMbaMdhI game teTale sudharela hoya te paNa pitAne AdhAre jIvADanAra mANasa haMmezAM matAgrahI banI jAya che ane matAgrahI mANasa koI divasa pitAne panAre paDelAne svAtaMtrya ApI zakatA nathI. evA mANasa pAsethI svAtaMtryanI bakSisa maLatI nathI, e te pitAnI meLe ja laI levAnuM hoya che. jeNe tamane lalacAvyA teNe bIjAne nahi lalacAvyA heya tenI tamane khAtrI che? ane dhAro ke tamane khabara paDI ke tamArI jema e chokarIe bIjA be-cArane ekAMtamAM lalacAvyA che ane vacana paNa ApyAM che te pachI tamArA puruSa-hRdayamAM tenA viSe zA zA vicAre Avaze? Aje kadAca tame AvI bAbate viSe beparavA haze. temaja ema paNa lAgatuM haze ke koIne tarasa lAge ne tame je geLe pANI pIdhuM te gaLe bIjA pANI pIe te temAM zuM thaI gayuM ? paraMtu AvA vicAra tame paraNyA nathI tyAMsudhI ja Ave che, paraNyA pachI te tamArI strI tamArA ke mitra tarapha hasIne vAta kare ke vineda kare te tamAre puruSa--hadaya ekadama UkaLI UThe che ane kadAca te vakhate e vAta gaLI jaI pAchaLathI lAga joI patnInuM hRdaya zabdabANuthI evuM te vIdhI nAkhe che ke te vakhate patnInAM game tevAM kAmabANa paNa nakAmAM nIvaDe che. kAmabANa nakAmAM nIvaDe ja ne! kAraNa ke tame te e strInA mAlika che, pachI tamAre kAmabANanI zI jarUra! tamArI marajI e ja kAyade ane tamArI marajIne tAbe thavuM e tamArI strInI pharaja. pachI bhalene tame bahAranI duniyAmAM sudharelA-samAjavAdI-sAmyavAdI agara ethI kaMI vadhu uddAmavAdI vicAravALA (AcAravALA nahi) gaNAtA he. tame lakhe che ke tamane cena paDatuM nathI, tamArI vAta koI sAMbhaLatuM nathI, tamane koI AzvAsana ApatuM nathI. tamArI phariyAda paNa bhAre jabarI he ! tamane je vastu game che te tarapha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagnotsuka mitrane 423 je laI jAya e ja tamane game. e ja tamane samajI zake ane emAM ja tamane AzvAsana maLe ema * tame mAne che. paraMtu kharI vAta ema che ke tamArA manamAM je beTI gUMca dAkhala thaI gaI che e ukelavAmAM madadarUpa thAya e ja tamAro sAco mitra ane salAhakAra che. paNa Aje tamane e nahi samajAya, kAraNa ke tame cokakasa prakAranA mAnasika trideSathI pIDAo che, eTale sAcI vastu samajAvI azakaya che. huM tamane eka vAta pUchuM? paraNavAnI A ghelachA-amuka ja chokarIne paraNavAnI ghelachA tamAruM mana navaruM paDe che tyAre ja kema uphALe caDe che? mana bIjA vicAre rokAyeluM hoya che ane tame kahe che tema sIgAreTa pIo cho tyAre kema e uphALe besI jAya che ? tame A A badhI vAta lakhIne tamArI mUrkhAInuM kevuM pradarzana karo cho e batAvuM? dhAro ke tamane koI chokarIe ja nahi paNa chokarInA pitAe paNa hA pADI dIdhI ane tame paNa bhAvinAM svamAM jovA lAgyA; tevAmAM tamane koI ema kahe ke tamane abhyAsa mATe amerikA javA sAru sArI evI ziSyavRtti maLe tema che ane turata UpaDavAnuM che, te tamArA mananI kevI sthiti thai jAya ? tame emaja mAnavAnA ke traNa varSa amerikAthI AvyA paraNI levAze. eTale tamane vacana ApanAra chokarIne ane tenA pitAne teTalo vakhata rAha jovAnuM kaheze. tamArA manamAM sAthe sAthe evo vicAra paNa Avaze ke amerikAthI AvyA pachI aneka zrImaMta pitAe pitAnI putrI ane moTara-baMgalAo sAthe tamAre page paDatA Avaze; mATe kaI rIte atyAre A mAthe paDatI AvatI chokarIne dUra karAya te sAruM, Ama amerikA javAnI ophara AvyA pahelAM hadayanI Apa-le jene tame karI ane je pitAe pitAnI putrI paNa tamane ophara karI tene tame kayAMya bhUlI jaze ane amerikAthI AvyA pachI kene paraNavAmAM Arthika lAbha che tene vicAra karatA thai jaze. A manodazAne svAthI kahevI ke vikRta ? huM tamane bIjI eka vAta pUchuM ? tame nI sAthe besI vAto karavA lAgyA tyAre tenI aoaDa besavAne pahele vicAra tamane Avyo ke tene? ane dhAro ke nirdoSa bhAve ja sparza thaI gayo te pachI e sparza vArevAre anubhavavAnuM kema mana thayuM ? dareka vakhate e sparzanI pAchaLa nirdoSa bhAva ja hatuM ema tame khAtrIthI kahI zako tema cho? kharI vAta te ema che ke tenA sparza tamane galagaliyAM thavA lAgyAM. manamAM vAraMvAra sparza thAya tevI IcchA thavA lAgI. paraMtu tene zI khabara ke tamArA manamAM zA bhAva bharyA che ? ane pachI to paricaya vaLe, mananI vAte tamArI pAse ThalavAvA lAgI, tamArAmAM vizvAsa beThe ane tame kAMIka prakAza Apazo ema tene lAgyuM haze. tame DAghaNuM budhdhinA camakArAthI tene AMjI dIdhI haze eTale bicArIe bhoLAbhAve tamArI pAse lagnanI vAta karI nAkhI ane tamane gAMDA karI mUkayA! sAruM thayuM ke tenA mAmAe nA pADI. je temaNe hA pADI hatI te bicArI bhalI bheLI chokarI jyAre jANuta ke tamane paraNavAmAM teNe bhUla karI che tyAre tene pastAvo thAta ane kerTamAM jaI chUTAcheDA levA paData. hA, je sAceja tamArA vacce premasaMbaMdha baMdhAyo hota te pachI evA matAgrahI mAmAne AdhAra kayAranoye cheDIne tame baMnee lagna karI nAkhyAM hota. bhalA bhAi, tamane koIeka chokarIe nirAza karyo temAM tamane eTale badhe te ze AdhAta lAgI gaye ke sIgAreTathI tamArAM kephasAM baLI jAya, tamane kSaya lAgu paDe ane traNa varSe tamArA jIvanane aMta Ave evuM tame icche che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 suvAsa: eprila 1942 bhAI, tArA jevA ke zuM paNa tArAthI eka veMta caDhe tevA aneka yuvAna mitronA paricayamAM chellAM vIsa varSamAM huM AvI gayuM chuM. eTale tuM je Aje jIvanane aMta ANavAnI vAta kare che te vAta jhAkaLanAM biMdunI peThe kSaNajIvI banaze ane tuM koI bIjuM managamatuM pAtra maLatAM tene taddana bhUlI jaIza ema mane cokakasa lAge che. patnInuM avasAna thatAM vidhura banelo pati, vairAgyabhAvanA UbharAi AvatAM pharI na paraNavAnuM jAhera karI de ane sagapaNanI vAta baMdha paDatI jue, eTale pitAne vairAgya paNa ocho thavA lAge ane pachI te bahu moDuM thaze te rahI javAze e bIke je maLyuM te pAtra sAthe saMbaMdha bAMdhI, lAla kaMkune kapALa DhaMkAya tevaDo cAMdalo karI, malakAte rahe che, tema AgaluM lagnajIvana paNa pUrva janmAvata smaraNavazeSa banI jAya che. eka vAra vidhura thayA pachI Ajanma aparINita rahevAne saMkalpa karanArA e saMkalpa karyAnuM jamIna upara paDeluM pANI sukAyA pahelAM te corImAM maMgaLapherA pharatA hoya che. tamArI mAphaka premamAM nirAza thaI caMdrakamAM hAlatA yuvAne, keI ekAda pAtra A pRthvI lekane viSe najare paDatAM te pAtrane uddhAra karatA hoya tema ekadama caMdralekane bhUlI jaI pRthvI upara paga mAMDI turata e pAtra sAthe jIvana joDI de che. mane ema lAgatuM hatuM ke A cha mahinA daramyAna tame paNa AvuM kAMika karI nAkhaze. ane koIkanA "uddhAraka banI besaze, paraMtu tema nathI thayuM. tenuM kAraNa kadAca ema ja haze ke koI tamAre hAthe pitAne udhdhAra karAvavA umedavArI karatuM tamArI haDapheTe nahi caDayuM hoya ! tame kahe che ke tamane kaI AzA, abhilASA ke mahattvAkAMkSA nathI. tamane koI bacAve ema paNa tame nathI icchatA; paraMtu e te tamArUM gAMDapaNa che. mAnasika tridoSanuM e lakSaNa che. kharI vAta te e che ke tame Iccho cho ke tamane koI bacAve; paraMtu tamArI atyAranI avasthAmAM jema tamane koI na bacAve tema tame icche che. tema huM paNuM icchuM chuM ke tamane keI na bacAve. tame tamArI meLe ja ane tamArA ja prayatnathI bace. tamArA jevA juvAnane vaLI bIjAnA AdhAranI zI jarUra ? tamArA manamAM ema che ke tame have uMmaralAyaka thayA che, tamArA jevaDA tamArI AsapAsanA tamArA mitro tathA sahAdhyAyIomAMnA ghaNAkharA paraNu beThA che ane saDe elIsabrIjha ke lavAva upara pharavA Ave che. tamane paNa temanI mAphaka pharavAnuM-duniyAne batAvavAnuM mana thAya che, eTalA mATe eka chokarInI sAthe lagna karavAnuM manathI nakkI karI lIdhuM. paraMtu temAM nirAza thayA ane lakoe te jANyuM eTale samAjane moDhuM batAvatAM tame Dare che. e Dara kADhI nAkhavAmAM-jaladI kADhI nAkhavAmAM kaI madadarUpa thAya evA murabbI mitrane tame zodhe che. jethI pharIthI tamArA mitro vacce ane je samAja vacce tame rahe che te samAja vacce ujaLe meDhe, temanI mAphaka harIpharI zake eTaluM ja nahi paNa tame umaralAyaka thavAne kAraNe tamArAmAM jAgelI bhUkha paNa maTADI zake ! tame lakho cho, "tamAre saine gAya pAsethI dUdha levuM che, paNa gAyane vakhatasara pANI joIze, teno tame vicAra karatA nathI." zI tamArI vicAra-saraNI ! jANe ke tame duniyAmAM janmyA te tamArAM mAbApa ane saMbaMdhIo upara upakAra karyo kharuM ne ! mAbApanI pharaja eTalI ke tamane ucherIne moTA kare. Arthika sthitinA pramANamAM bhaNAve, paNa tame mAnatA he ke tamane paraNAvavA e paNa temanI pharaja che ke emAM tame bhIMta bhUle che. tamArA jevA navA jamAnAnA zaherI vAtAvaraNamAM rahenAra AvuM kema vicArI ja zake ? tamArAmAM zArIrika nahi paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagnotsuka mitrane H 425 mAnasika tAkAta hoya teA tamArI meLe bhaNA, kramA, paraNA; A badhAM kAmamAM AvatI muzkelIAnA sAmanA karo. hArelA mANasanI peThe bIjAne zA mATe doSa ApA che ? juvAnanI vicArasaraNI AvI na hoya. tamane jIvana paratvenI khAkhatA'mAM lagnajIvananI jarUriyAtanI khAkhata samAI jatI zA mATe lAge che ? zu... duniyAmAM lagna vagar-jAtIya bhUkha sa MtoSyA vagara nathI jIvI zakAtuM ? jAtIya bhUkha na hoya, paNa jAtIya Avega hAya; jAtIya Avega eTale kAma-vikAra nahiM, jAtIya AveganuM vikRta kareluM svarUpa eTale tamArI atyAranI jAtIya bhUkha-kAmavikAra ane tene sa tASavA vinatIya vyakitane upabhAga. . jAtIya Avega dareke dareka vyakitamAM hoya che. e Avegane lIdhe duniyAmAM mahAna kAmeA thayAM che, jAtIya AveganuM unnatikaraNu-I karaNa thatAM mANusa peAtAnA Adarzane pahoMcavA aneka AMdhaLiyAM kare che, aneka jokhamA kheDe che, peAtAnI bhAvanAsRSTinI siddhi mATe tene koI grAma adharU' ke halakuM nathI lAgatu. AveA mANusa tamane lAgI che tevI bhUkha saMtoSavA phrAMkAM nathI mArate; paraMtu duniyAmAM mahAna kAmeA karI javA pAchaLa potAnI zakita vApare che. * AdanuM athANuM, ' * sevAnuM zAka ane 'bhAvanAnAM bhajiyAM' vaLI banatAM haze ema tame lakhA che; paNa bhAi, e athANuM, zAka ane bhajiyAM jemaNe cAkhyAM che ane hAla cAkhI rahyA che temane pUche ke svAda kevA madhura che. e svAda kAMI meADhAnI aMdara jIbha ane AsapAsanI svAdagraMthiothI nathI levAtA, e svAda mANunAra graMthionu sthAna zarIranA ethIye upalA bhAgamAM--khAparInI aMdara che. magajanI aMdaranI e svAdagraMthio mAraphata jemaNe svAda cAkhyA che temaNe mADhAnI aMdaranI svAdagraMthIonA svAdanI kadI paravA nathI karI. AdarzanI siddhi e ja temanI tamannA che. e mATe temaNe potAnI patnIne tajI che, jela ane phrAMsIne haste mAMTe svIkArela che. " jAtIya AveganuM UdhvI karaNu ja manuSyane khIjA prANIothI judI pADatI viziSTatA che. bAkI tA manuSyo sahita dareka prANIo moDhethI svAda le che, zarIramAM UThatA AvegAne satAje paNa to pachI mANasa ane pazumAM phera zuM ? tame kaheze ke manuSya lagna karI jAtIya upabhAganuM sAdhana meLave che. pazuomAM lagnajIvana jevuM kAMi hetu nathI. paraMtu dhArA ke koi prANIvijJAnazAstrI jyAre ema kahe ke cokakasa prANIo-manuSya sivAyanA-paNa paraNe che to tame zuM javAba Apaze ? tamane A badhuM kadAca bahu AkarUM lAgaze. kaDavI davA jevuM lAgaze. tamane ekAda gUmaDuM thayuM hoya ane dAkatarane lAge ke tenA upara nastara mUkavuM paDaze. ane tame kaheA ke malamapaTAthI sAru karI Apo te kema cAle? tamane tAva na Ave mATe kaDavI davA ApavAnI jarUra hoya chatAM tame dAktara pAse gaLI davA mAgeA e zA kAmanuM ? jema zArIri* rAganuM tema mAsika rAganuM, mAnasika rAgIo upara paNa kevAra AkarAM eparezananI jarUra rahe che. eka navIna keLavaNIkAra kahetA hatA ke vidyArthIne zArIrika sajA na karavI tema chatAM A sidhdhAMta sadAne mATe AcaraNIya na paNa hAi zake. keAi vidyAthI evA paNu DrAya ke jenA upara AparezananI jarUra paDe paraMtu te mATe kuzaLa keLavaNIkAra joIe, jevA tevA zikSakathI nastara na mUkI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 suvAsa: eprila 1942 tamane A patramAM meM je kAMI lakhyuM te kadAca gUmaDAM upara nastara samuM lAgyuM haze, paraMtu tevuM kAMI nathI. e mATe te koI kuzaLa mAnasa-vijJAnazAstrI joIe. huM te hovAno dAvo karavAnI lAyakAta dharAvato nathI. paraMtu mane je kaMI tamArA taraphanA prema ane sadbhAvane lIdhe ane tamArUM hita thAya e daSTie ema lAgyuM ke meM lakhyuM che. A patra pUruM karatAM tamane mArI salAha eTalI ja che ke tamArA manamAMthI paraNavAnI, kAmavikAra saMoNSavAnI ane evI badhI vAte dara pheMkI de. e badhI vAta nakAmI che ke gaMdI che ema huM nathI kaheto, paraMtu atyAre emAM tamAruM hita nathI ema huM jarUra kahuM chuM. atyAre tamArUM hita duniyAmAM svAzrayI jIvana jIvavAnI lAyakAta meLavavAmAM che. tame svAzrayI bane, tamane tamArA dhaMdhAmAM paDyA pachI jIvanasAthInI jarUra jaNAya tyAre egya pAtra zodhIne paraNI leje. hamaNAM tame UgatA juvAna che. atyAramAM paraNuM besazo te be pAMca varSe tamArA upara javAbadArIone bejo vadhatAM tame tenI nIce cagadAI jaze. - Aja sudhI tame koI sArA ane mAThAM jAtIya vijJAnane nAme bahAra paDelAM pustaka vAMca haze ane tethI tame galagaliyAM anubhavyAM haze. kadAca meLavelA navA jJAnane anubhava karI levAnuM paNa mana thatuM haze ane tema thAya e tamArA jevA juvAne mATe kAMI asvAbhAvika nathI. paraMtu bhAI, jarA bhaviSyane vicAra kare. AjasudhI thALImAM roTalI, dALa-bhAta, zAka, ghI ane goLa AvI paDayAM tema kAyama AvIne nathI paDavAnAM AjasudhI te mATe bIjAne parasevo pADatA. have tamAre te mATe parasevo pADa paDaze. parasevo pADavA chatAM ghaNAne peTapUratuM khAvA nathI maLatuM, tema chatAM tamAre teTalI taiyArI to karavI joie ne? roja savAra paDe ne peTa bhADuM mAge che, makAna mAlika mahine pUre thaye bhADuM mAge che paNa peTa A mahine te zuM 5Na eka divasa pUrNa tene bhADuM na cUkavyuM te tamane kevA becena karI mUke che! Amane Ama huM lakhe jaIza te aMta nahi Ave. kAMI kaDavuM lakhAI gayuM hoya te mArA pratye che tethI vadhu udAra banaje. A eja tArUM sadAya kalyANa Icchate, ......nA vaM. mA. laganI mahendrakumAra me. desAI [ bAlama Aye. e DhALa] laganI lAgI caraNazaraNanI. caraNazaraNanI, janana-maraNanI tana mana dhana svArpaNanI...... parama punita pada raja abhilASI cAtaka zI thaI anugraha pyAsI, viSama vizva zuM ura udAsI bhIti nahi bhavaraNanI laganI , " laganI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIvAdAMDI jehAMgIra mANekajI desAI [ jhUlaNA chaMda]. tuja mahIM he hari ! Aza amanI bharI,. vinaviye karagarI, hAtha jhAle; tAranArA tame mAranArA tame, dharaNIdhara nAma nijanuM ujALo, jyAM juo vizvamAM daza badhI dizAmAM AmanI cIsanA ArtanAde jaMganA raMgamAM, rUdhiranI gaMgamAM - janagaNe nhAya che vikhavAde. satya ne zAMtinI gatya burI bahu * duSTanA dova saoNLe ja phAve; daMbhanuM jora che, daIne dera che, - kaLajugI zera che atra hAve. dhamanA marma ne karmanI zarma gai, nyAya te kyAMya adaNa thAye; lehayuga che jage, manamagaja dhagadhage, vikalatA ragarage pisI jAye. e have zuM thaze? kAla kevI jaze . - he prabhu! he prabhu! mota Ape che hAya aphasa uddaSanuM jeza bahu ja - sakaLa jagamAM suNe e vilApa. tApa saMtApanAM anna ghanaghora che, . . vija duSkALanI AMkha jhabeka bhISaNa saMgrAmanI nobate gaDagaDe, - AMdhI sAmrAjya nijanuM jAdAkhe! gADha aMdhAramAM eka dI baLe, e upara Azadama jagata mAre? dIpaka jhaLahaLa jhaLe timirane DArate, te ja tuM! te ja tuM 'sahu vicAre. Adhi ne vyAdhinAM vAdaLAM vAmatAM re prabhu! avanIe zAMti sthApa! AzamITa tuja pare sai jane mAMDatA, : *** dAsanA dAsanAM pApa kApe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vallabhanA garabA mULajIbhAI pI. zAha [ gatAMka pR. 39thI cAlu eka hAthamAM jagadaMbAnI cUMdaDI vIMTALeluM trizuLa laI kaMThamAMnI nAnakaDI lakane bIje hAthe bajAvate bAMdhI daDIne gAra mukhAkRtivALo vRddhAvasthAne kinAre jaI pahoMcele chatAM enA gaLAnI mIThAzathI janatAne kAmaNa karate e kavi AvI AvI pitAnI racanAo lalakArate haze tyAre vAtAvaraNamAM kevo raMga relAto haze : "raMge bahu rAjatI re lola, chabI madhya chAjatI re lola; gokhe caDhI gAjatI re lola, same eka zakitao re lola, te jhagamatI re lola; bhalI bharata khaMDamAM re lola, pratApe pracaMDamAM re lola, tya UDe daMDamAM re lola, ema telane gare garabo' gAte e zakitane ananya upAsaka jANe daze devIone svayaM jaI kRtArthatA na anubhava hoya! kavi vallabhanA samayamAM . 1787nI sAlamAM bhayaMkara dukALa paDyo hate. e dukALanuM hRdayadrAvaka varNana eka citrakAranI AsAnIthI e lekakavi pitAnA aMtaramAM karaNanA saMbhArabharI " kalikAlanA garabAmAM Alekhe cheH kalinuga Avyo kepa, ho bahucarI! karavAne saMhAra; lAja maryAdA lApate, he bahucarI ! bhraSTa karavA AcAra, hamatI dIdhI dene, he bahucarI! sumati karAvI tAja, viparita dhArI veSane, he bahucarI ! kali kare che rAja. dharma gayA dharaNuM dhasI, he bahucarI ! puNya gayuM pAtALa; pApa rahyuM saghaLe vasI, he bahucarI ! nara nArI vRdhdha khALa. zatru sagAM saMsAramAM, he bahucarI! vadhyuM vahAlAmAM vera; avaloke A vAramAM, he bahucarI! kali karAve kera. lakSaNa laghutAnAM vadhyAM, he bahucarI! tuccha taraphaLa thAya; nadIe nIra badhe dhaTayAM, he bahucarI AyuSya a95 upAya. jANe pAkhaMDI jagatane kavie kema barAbara na oLakhI lIdhuM hoya ema vartamAna yugamAM ApaNane satya lAgatI vAta uparathI te jANe ema ja lAge ke koI mahAna bhaviSyavettAo ApaNA AjanA yugane pitAnI dIrdhadaSTie dekha " ApI thApaNa oLave che bahucarI ! juThA khAye sama; bharame bhathe bheLave, he bahucarI ! kuMDA kare se kamaM. je hAkema rakSA kare, he bahucarI gayA ne hAkema hA; avaLuM A juga Acare, te bahucarI! khetara khAye vADI * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vallabhanA garabA: 429 A badhuM du:kha joI kavinuM bhakta hRdaya kaMpI UThe che. enA haiyAmAM javAlAmukhI dhakhe che. jagatanAM A dardo enAthI nathI jevAtAM. bahucarImAne e aMtarathI prArthanA kare che koIka sAdhune sate, he bahucarI ! zaMkhalapurathI bhaga; cheka baLe che tuM chate, he bahucarI ! helava maLatI Aga. Ai! amI chAMTe nAkhiye, he bahucarI ! samasyA pUre kAma. bhagavati ! bhavamAM bhAkhiye hA bahucarI ! chorU ra ne grAma, neha thakI nArAyaNI ! hA bahucarI ! dezamAM do nava niha; devI sadA sukhadAyaNI ! he bahucarI ! paramezvarI prasiha." A uparAMta enA keTalAka ati pracalita garabeo navarAtrimAM sthaLe sthaLe gavAtA ' saMbhaLAya che : parathama gaNapatine lAgu pAya: bALI bahucarA re!" garabe khelane matavAlI !' bahucara mA khele raMgamAM re!" ' pATaNavADuM mAnuM pragaNuM re mA !" 'devI annapUrNA ! ' raMge rame re raMge rame, Aja navadurgA raMge rame che e badhAmAM zakita-bhakitanI enA haiyAmAM bharelI tIvra bhAvanAnAM ApaNe pratibiMba joI zakIe chIe. rAdhA ane kRSNa kuMjamAM maLavAne saMketa kare che. sAhelIonA sAthamAMthI emanI daSTine thApa ApI javuM ke kema e vicArI Akhare e yukita zodhe che: " vaLatI lalitA kahe rAdhA ke e vAta sahAmaNuM re lola; divase ramIe ApaNu badhAM ke AMkha mIcAmaNI re lola kavi vallabha kajoDAne garabo ati prasiddha hoI samAjanuM eNe e dvArA suMdara citra doryuM che. goramA ! gharaDo ke bharathAra ke A mujane re lola; geramA ! pikaka kIdhe avatAra ke zuM kahuM tujane re lola goramA ! huM nAnuM bALake e mATe buDhiye re lola; .gAramAM! dIThethI paDe lALa ke murakha aDhiye re lola ane aMte potAnA aMtaranI varALa kADhatAM vRddha bharathArane panAre paDelI bALA jenI AzAnI velI ucachedaI gaI che te-goramAne dardabharyA heye kare che. geramA ! sahune mana divALI ke mAre mana hutAzanI re lola, goramA ! mArA karmano bhoga ke huM te nirAzaNuM re lola, pitAnA aneka garabAo dvArA e garabA-sAhityanA samrATe gujarAtI janatAne ajaba hinI lagADI che. ane A lekha pUro karatAM pahelAM mAre pharI paNa eTaluM ja kahevAnuM che ke zakita-sAhityanA A mahAsarjakanI kRtione eka sthaLe ekatrita karI sArI rIte prasiddha karavAnuM tvarita hAtha upara ke le te gujarAtane taiyAra thatA juvAna varga-yuvAne ane yuvatIo-A mahAkavinI prasAdIne sAre lAbha uThAvI zakaze. ane e dvArA sAhityasRSTimAM paNa eka mahAkavinI kRtione sarasa rIte pIrasavAnuM puNya e saMpAdakane phALe neMdhAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candragupta-dhruvadevI cImanalAla saMghavI gurjara-tirdhara zrI hemacandrAcAryanA ziSya rAmacandra-guNacaMdrata nATayanI mAM ane avaMtipati bhojakRta eNTIkarA mAM vizAkhadevanA vIjaas nATakamAMnAM je daza avataraNa maLI Ave che te parathI, temaja kavi rAjazekharakRta vAvyamImAMsA, kavivara bANakRta harSarita ane tenA paranI zaMkaranI TIkAmAM candragupta-vadevI aMge thayelA nirdeza parathI e te have 1. nATyazAstranA A granthamAM aneka nATakanAM avataraNe apAyelAM che. te avataraNamAM makarAkSasanA nAmAMkita kartA vizAkhadeve racelA ne Aje kayAMya na maLI AvatA nATaya sevInAka mAMthI paNa cha avataraNu levASAM che. A grantha 5. lAlacandra bha. gAMdhInA saMpAdanataLe gAyakavADa oriyanTala sIrIjhamAM pragaTa thaI gayo che, tenA vivaraNa tarIke bIjA bhAganuM saMpAdana atyAre cAlI rahyuM che temAMnI keTalIka mahatvanI noMdhone paNa, saMpAdakanA kaNa sAthe, A lekhamAM upayoga karavAmAM Avyo che. 2 A granthane meTo bhAga hajI aprakaTa che. temAM tevI vandrata nATakamAMnAM cAra avataraNa upayogamAM levAyAM che. 3 A nATaka akhaMDa hAlatamAM Aje kayAMya maLI AvatuM nathI. paNa nadayA ane rAjakavIrA mAM emAMnA je daza avataraNa maLI Ave che te parathI jaNAya che ke te sAhasa ane zagArarasathI bhareluM adabhuta nATaka che. A nATaka saptAMkI hovAno saMbhava che. tenuM mukhya vastu "candragupta devIne veza laIne zakanapatine vadha kare che te che. nATayA mAM prathama avataraNa hevIvAtanA bIjA aMkamAMthI levAyuM che ane temAM devInuM rUpa laIne zakanRpatine mAravA jatAM candraguptane rAmagupta e sAhasa na karavA samajAve che te prasaMga che. bIjuM-trInuM avataraNa trIja aMkamAMthI levAyuM che. temAM bhAInI salAhane avagaNIne dumananI chAvaNumAM pahoMcavAne tatpara banelA candraguptane viduSaka saMgAthe keTalAka sAthI laI javAnuM sUcave che ane candragupta garvapUrvaka te salAhane avagaNI kADhe che te prasaMga ane vidAya veLAe patinI kAyaratA para azu sAratI dhruvadevInI nazA para candraguptanI vicAraNane prasaMga che. ethuM-pAMcamuM avataraNa cothA aMkamAMthI levAyuM che ane temAM candragupta ane gaNikA mAdhavasenA vaccenA premaprasaMgenuM varNana che. eTaluM avataraNa pAMcamA aMkamAMthI levAyuM che ane temAM zakanRpatinA vadha pachInA candraguptanA prabhAvanuM varNana che. jAnavaramAM traNa avataraNe prAsaMgika saMvAdane lagatAM che ane eka avataraNamAM candragupta strIveza dhAraNa karIne alipura (aripura) mAM rahelA zapatinuM khUna karI Avyo hovAno nirdeza che. 4 A grantha gAyakavADa eriyanTala sIrIjhamAM pragaTa thaI gayela che. tene lekhaka rAjazekhara dazamI sadImAM kAjanA siMhAsane virAjanAra nRpati mahipAla ( kArtikeya) ne rAjakavi hatA, A "pranthamAM udbhUta thayelA eka mukatakamAM ema jaNAvyuM che ke-"he kumAra (candragupta ke mahipAla) jayAM parAsta thayelA zarma (sena-rAma) gupta rAjavIe potAnI rANI dhruvadevI khasa (sakanRpatine ApavAnuM kabUlyuM hatuM te himAlayanA girigaharemAM kArtikeya nagaranI strIo ToLe maLIne ApanAM yazagIta gAdha che * * * 5 durita mAM khANuM jaNAve che ke- ' ripure patrakAmu - zvAmiSAravandragupta rIpatimAtA ( aripuramAM parastrIlaMpaTa zakapatine nArIveSadhArI gupta caMdragupta vadha karyo ). e grantha paranI TIkAmAM zaMkararAya pravadevIne paricaya karAve che ane zakapati eTale zakane AcArya evI vyAkhyA kare che, - 6 A candraguptano zAsanakALa I. sa. 375 thI 414 che. pAchaLathI te vikramAditya athavA sAhasakanA nAme oLakhAya che. te mahAdAnezvarI hatA. paradezI vidvAne vikramasaMvatsaranA sthApaka tarIke tene gaNe che. pracalita maMtavyAnusAra dhruvadevI tenI bhAbhI thatI hatI, paNa "mujamalata tavArIkha : (Malaviya Commemoration Volume. p. 201 ) parathI jaNAya che ke svayaMvara--maMDapamAM dhruvadevIe te candraguptane ja pasaMda karela paraMtu rAmagupta nAnAbhAinI udAratAthI jema siMhAsana meLavyuM tema dhavadevI paNa meLavI lIdhI. paraMtu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candragupta-vavI :431 nirvivAda banI cUkayuM che ke,-"guptavaMzI samrATa candragupta bIjAne kumAravAmAM rAmagupta nAme siMhAsanArUDha vaDIla bhAI hato. te kAyaratA ane saMyogathI gherAine zakanRpati AgaLa namI paDe, ne zaka-nRpatie tenI rANI dhruvadevInI mAgaNI karatAM te paNa teNe mAnya rAkhI. paraMtu candragupta dhruvadevInA veze zaka-rAjavInA taMbumAM pahoMcyuM ne teNe te rAjavIne vadha karyo." * bIjI bAjue kumAraguptane bhIllADane thaMbhalekha, 9 kaMdaguptanA bihAra ane bhITA nA thaMbhalekha temaja vaizAlImAMthI maLelI keTalIka mudrAonA 11 AdhAre e te lagabhaga nizcita thaI cUkyuM che ke- "samrATa caMdragupta bIjAnI mahArANInuM nAma dhruvadevI 12 hatuM.' A trIjI bAjue nRpati amoghavarSanA saMjANanA tAmrapatramAM 3 temaja goviMda cethAne khaMbhAtanA tAmrapatramAM 14 evo nirdeza maLI Ave che ke- " prasidhdha gupta rAjavI(sAhasaka) pitAnA bhAIne vadha karIne bhAbhI sAthe joDAyA hatA.' A triveNu-vartule vidvAnene evo nirNaya bAMdhavAne preryA ke "dhruvadevI prathama te rAmaguptanI patnI hatI, paraMtu rAmagupta zaka-nRpatie karelI dhavadevInI mAgaNIne mAnya rAkhatAM caMdragupta dhruvadevInA veze duzamananI chAvaNImAM jaI zaka-rAjavIne vadha karyo ane pachI bhAIne paNa vadha karI te siMhAsane ane teNe dhruvadevI sAthe lagna karyA. e jotAM prAcIna bhAratavarSamAM vidhavA-vivAha ati pracalita he joIe. . . : che. dI. ba. kezavalAla dhruve uparokata nirNayanA vyAjabIpaNuM paratve zaMkA darzAvI ane vadhArAmAM temaNe rAmaguptane candraguptanA pratispadhI sajavI tarIke uttaranA kinRpatine ThekANe muvadevIe rAmagukha AgaLa namatuM ApyuM nahi eTale teNe tene rokanRpatine soMpI devAnuM kabUla karyuM. te samaye caMdragupta nArInA veze zakarejavInI chAvaNa (aripura)mAM jaI e rAjavIne vadha karyo ne dhruvadevIne bacAvI. - *'. cha te mahAna vijetA samudraguptane putra chatAM kAyara putra hato. nImAMsAnI eka pratamAM te zarmagupta ane bIjImAM senaguptanA nAme paNa oLakhAya che. samudragupta tenI kAyaratA ane vilAsathI eTalo kaMTALI gayelo ke teNe potAnA uttarAdhikArI tarIke candraguptane ja pasaMda karelo (A maMtavyanI tarapheNamAM mukhya pramANu e che ke sattAvAra zilAlekhamAM lagabhaga dareka sthaLe candragupta pahelAnI pachI samudragupta, tenI pachI candragupta bIje ane pachI kumAragupta pahelo-e pramANe gupta rAjavaMzAvalInA nirdeza thayela che. te uparAMta samudragupta potAnA uttarAdhikArI tarIke candraguptane ja pasaMda karela tevA saMbaMdhamAM risRti vizeSaNa paNa pramANabhUta bane che.) paNa samudraguptanA maraNa pachI cadraguptanI udAratAthI rAmagupta siMhAsune caDI zako. 8. zaMkara rAya zakanRpati eTale ke AcArya evI vyAkhyA kare che." (6-10-91) The Journal of the Bihar and Orissa Research Society, Vol XIV, pt. II. 12 caMdraSNupta bInanI mahArANI tarIke nAgakanyA kuberAdevInuM nAma paNa maLI Ave che, kAM to e dhruvadevInuM aparanAma hoya athavA te pachI candragupta potAnI svayaMvaragRhitA ane mazahura bhAbhI dhruvadevInI mRtimAM pAchaLathI kuberAdevIne dhruvadevI nAma ApyuM hoya. 13 Epigraphia Indica Vol. XVIII, p. 248. 14 , , Vol. VII, p. 36. saM aNanA tAmrapatramAM ema jaNAvyuM che ke - "bhAIne vadha karIne tathA rAjya ane devInuM haraNa karIne siMhAsane caDela hovA chatAM eka prasiddha gupta rAjavI pote karelAM dAnanI nodha rakhAvate, jyAre amoghavarSa te -pitAnAM dAnanI kArti sAMbhaLIne paNa zaramAi enya che." jayAre khaMbhAtanA tAmrapatroe jaNAvyuM che ke, "sAhasaka nRpatie bhAIne vadha karIne bhAbhI sAthe sahavAsa sevavAnuM pArthika kArya karyuM hatuM- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43rasuvAsa: eprila 1942 saurASTranA rUdrasiMhane goThavyo.5 A baMne maMtavyamAM kayAM kayAM kSatio rahelI che te darzAvavAne A lekhane Azaya che. vartamAna bhAratIya itihAsanI mukhya kamanazIbIo be che. eka te temAM paradezI saMzodhakanA matane ja pAyA tarIke svIkAravAmAM Ave che, ane bIjuM hiMdI saMzodhako ghaNI vakhata mULa pramANane vaphAdAra rahevAne badale potAne manaphAvate athavA te paradezIone TekArUpa nIvaDate pheraphAra kare che. grIka daMtakathAo ane sara viliyama jonsa Adi paradezI vidvAnane anusaravA jatAM mAryakAlIna bhAratIya ItihAsanI kevI avadazA thaI che te ApaNe jANIe chIe.16 ahIM paNa kaMIka evIja dazA thaI che. candragupta-yuvadevInA prasaMga parathI paradezI vidvAnoe e mata bAMdhe ke prAcIna bhAratamAM vidhavA-vivAha pracalita hovo joIe ne che. benarajI, che. atekara, pro. devadhara bhAMDArakara, pro. mIrAzI, zrI. munazI vageree e matane vadhAvI lIdho ane zrI. kezavalAla dhruve candragupta dhruvadevIne paraNe ja nahi, tema ja A prasaMga mathurAmAM nahi paNa sArASTramAM banela hovo joIe ema ThasAvavAne aneka mULa pramANamAM managamate pheraphAra karyo.9 sAcI vAta te e che ke bhAratavijetA samrATa samudragupta jyAre joyuM ke pitAnA saMkhyAbaMdha8 putromAM vaDIla putra jo ke rAmagupta che, paNa saithI tejasvI putra candragupta che tyAre teNe pitAnA uttarAdhikArI tarIke candraguptane pasaMda karyo. paNa samudraguptanA mRtyu pachI candragupta moTAbhAIne hakka jhUMTavI levAnuM vyAjabI na mAnyuM ke teNe rAmaguptane gAdI saMpI pote yuvarAjapadathI saMtoSa mA. te arasAmAM pravadevI nAme rAjakumArInA svayaMvarane lagatI jAherAta thaI ne candragupta svayaMvara-maMDapamAM pahoMcyA. tyAM candraguptanA rUpa-guNu para mugdha thayelI dhruvadevIe candraguptanA gaLAmAM mALa parevI. paraMtu svadeza pahoMcatAM ja rAmagupta dhruvadevInI mAgaNI karI ane candragupta bhAIne siMhAsananI jema kanyA paNa, arjune yudhiSThirane dropadI soMpI hatI tema, saMpI dIdhI. paraMtu rAmagupta eTale kAyara hatA eTaleja vilAsI hato. pariNAme vIra candraguptanA kaMThamAM mALa parevanArI dhruvadevI rAmaguptane pati tarIke pUjI na zakI. 15 naDiyAda-sAhitya pariSadane ahevAla pR. 35. 16 bhAratIya gaNanAnusAra I. sa. pUrve 372 mAM morya samrATa candragupta magadhanA siMhAsane Avelo. paradezI gaNanA tene I. sa. pU. 322 mAM gAdIe besADe che. priyadAsInA zilAlekhemAM ullekhAyela pAMca penapatiene samakAlika pati saMprati (Samprati who was contemporary of the five Yona kings' of the then dievided Greek-Empire. P. C. Mukharji.) hatA tene rathaLe azAkane goThavI dIdho che. pariNAme I. sa. pU. para7 mAM zarU thatAM mahAvIra saMvatane teo I. sa. 5. 46 mAM mUke che, I. sa. pU. 543 mAM zarU thatA budhdha saMvatane I. sa. pU. 487 mAM mUke che. ane bIjA aneka goTALA UbhA kare che. vizeSa pramANe mATe juo Do. tribhuvanadAsa la. zAha kRta "prAcIna bhAratavarSa ' ane taratamAM pragaTa thanAra "samrATa priyadakSi" 17 pitAnI kalpanAnusAra ItihAsa ghaDavAne temaNe mULa pramANamAM mukhyatve nIce pramANe pheraphAra karI lIdhuM che. __ aripure ne ye giripure, alipuraM 2 ANe giripuraM, himAlaya 2 ANe raivata, kArtikeya ne Age kumAra, narArane ThekANe sAvara, nira ne ThekANe vizva, tevI ne kAraNe zve vagere vagere. 18 samudraguptane vizeSa putra hovA aMge ane teNe candragupta para darzAvelA 56. te aMge pramANa mATe jue haiM. phalITa saMpAdita guptavaMzIya zilAlekho, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candraguma-kuvadevI : 433 e arasAmAM rAmaguptane mathurAnA 18 zakanRpati sAthe yuddhamAM UtaravuM paDyuM ane temAM tene evI sajaDa hAra sAMpaDI ke garva tajIne tene duzmananI chAvaNImAM saMdhi mATe javuM paDayuM. tyAM zakanRpatie 21 bIjA lAbhanI sAthesAtha dhruvadevInI paNa mAgaNI karI ane dhruvadevInA tejasvI vyakitatvathI kaMTALI gayelA rAmagupta zakatRpatinI te mAgaNuM paNa mAnya rAkhI. 22 candraguptane A samAcAra maLatAM ja te umara jevo banI gayo. 23 ne saMdhyAe dhruvadevIne veza laIne te ekale zakanRpatinA taMbUmAM pahoMcyo. tyAM yukitathI e parastrIlaMpaTa rAjavIne vadha karIne te cAlAkIpUrvaka pAchale raste pitAnA taMbUmAM pAcho pharyo. A adbhuta sAhasanA kAraNe tene sAhasakanuM biruda maLyuM. zakasenApatine A kapaTanA samAcAra maLatAM ja teNe rAmaguptanA sensa para humalo 19. prAcIna kALamAM zaka-kSanI be zAkhAo hiMdamAM rAjya karatI najare caDe che. temAMthI eka ujjayinI mAM ne bIjI mathurAmAM. temAM ujayinInA zake te rAmaguptanA samaya pUrve ja nAza thaI gayele, kemake tenA pUrvajoe temane nAza karIne ja potAnuM siMhAsana avaMtImAM sthApyuM hatuM, eTale rAmaguptanI sAme yuddhamAM utaranArA mathurAnA zaka-kSa deI zake. bIjI bAju rAmaguptanA pitA ne bhAstavijetA samrATa samudragupate pitAnA alahAbAdana thaMbhalekhamAM kArtikaparane sImADAnA svataMtra rAjaya tarIke oLakhAvyuM che. ne gamImAMsAmAM rAjazekhare utArelA lekamAM ema nirdeza thayo che ke -"he kumAra parArata thayelA zarma (nAma) gupta rAjavIe jayAM pitAnI rANI muvadevI khasa (ka)-nRpatine ApavAnuM kabUlyuM hatuM te himAlayanA girigAhamAM kArtikeya nagaranI strIe TeLe maLIne ApanAM yazagIta gAya che -A baMne ullekha parathI e 25Ta thAya che ke rAmagupta ane zakanRpati vaccenuM yuddha himAlayanI najIkamAM gupta sAmrAjyanI bahAra rahI gayelA kArtikeya nagara nI AsapAsa thayuM hatuM. kArtikapurane ullekha hevIpurANa (pra. 9), lalitasuradevanuM tAmrapatra ( Ind. Ant VM. XXV) temaja dutiyavarmanAM be tAmrapatramAM (Epi. Ind. Vol. XII) thayelo che. e ullekha temaja nartha-vesTa provInsIjhanA gejheTara (Vol. X) parathI joI zakAya che e kArtikanagara saMyukata prAntanA vartamAna bejanAtha gAmanI najIka Avela hatuM. ane Aje paNa bejanAthane kArtikeyanagaranA nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. ane bIjI sAhitya-katiomAM candragupta je sthaLe zakanRpatine vadha karyo tene mATe ahipura athavA aripura zabda vAparavAmAM Avela che. temAM paM. lAlacandra bha, gAMdhI zuddha pATha tarIke aripura' gaNe che ane tene artha "dumananI chAvaNI' e pramANe kare che. che. raMgAsvAmI sarasvatI alipurane pasaMdagI Ape che ne e dalIlanA TekAmAM jaNAve che ke Aje paNa ukata pradezanI najIka alIpura AveluM che, game tema paNa A badhI carcA parathI eTaluM te spaSTa thAya ja che ke dI. ba, kezavalAla kavi giripura sudhAre sucave che te arthahIna che. bhinna bhinna kitio temaja zilAlekhamAM A prasaMga aMge maLI Avela kArtikeyanagara, alipura, aripura, himAlaya, kinnara Adi zabda parathI e nizcita che ke A yuddha himAlayanI najIkanA pradezamAM khelAyuM hatuM. ra0. aripurano artha duzmananI chAvaNI hevAne pUrate saMbhava hoIne A artha lIdhela che. 21, saMkararAya zakanRpati eTale ke AcArya evI vyAkhyA kare che. 22. rAmagupta zakanapatinI mAgaNI kabUla rAkhI temAM tenI kAyaratAe jeTa bhAga bhajavyo che eTale ja kuvavAnI tenI AgaLa namatuM na mUkavAnI haTha paNa bhAga bhajavye hoya te saMbhavita che. 23. nAna mAM revI mAMthI je avataraNo levAyAM che temAM A prasaMganuM suMdara varNana paNa jaLavAira che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 - suvAsa: eprila 1942 karyo ne temAM rAmagupta marA.24 candragupta tarata ja tRpatipada dhAraNa karyuM te zakasenAne evI sajjaDa hAra ApI ke tenA meTA bhAgane saMhAra thaI gayo, ne bAkIne bhAga nAsI gaye. A yuddhamAM dhruvadevIe candraguptanI paDakhe rahI adbhuta parAkrama dAkhavyuM. te prasaMge caMdraguptanI gopavI rAkhelI lAgaNIo pharI uchALe caDIne teNe dhruvadevIne pitAnI mahArANuM banAvI.25 dhruvadevIe svayaMvaramAM caMdraguptane ja pasaMda karyo hato temaja rAmagupta tene caMdragupta pAsethI laI lIdhelI hovA chatAM teNe rAmaguma AgaLa namatuM ApyuM nahotuM eTale tene mATe mahArANI pada e koI kalaMka nahotuM. te pachI caMdragupta pitAne rAjyAbhiSeka ujavyo. (I. sa. 780) kikAo parathI mAnavAne kAraNe maLe che ke rAjyAbhiSekanA samaye tenI mahArANI dhruvadevI ja haze. rAjyAbhiSeka pachI candragupta eTaluM akhUTa dAna dIdhuM, 26 vidvAnanI evI ajoDa kimata AMkI,27 prajAnuM eTaluM suMdara pAlana karyuM ane duzmanane e sakhata daMDa devA mAMDayo ke prajAe tene, tenI pUrve avaMtinA siMhAsane zobhI gayelA zapravartaka mahAna nRpati vikramAdityanuM 29 upanAma ApyuM. * 24. amAdhavarSa temaja gAviMda cothA ( juo uparanI phana. 14) nAM tAmrapatrothI vidvAnomAM evo bhrama relAvA pAmyuM che ke candragupta moTAbhAInuM khUna kareluM. paraMtu A viSayamAM caMdraguptanI kIrtinI harIphAI karatA rAjavIonAM tAmrapatra para vizvAsa mUkave suyogya nathI. bIjI bAju caMdragupta zakarAjavIne vadha karyA pachI baMne pakSa vacce yuddha thayuM hovAnuM ane rAmagupta temAM marAyala hevAne saMbhava sUcavatAM pramANe pUratAM che rAmaguptane jemanI sAthe yuddha thayuM te zaka-nRpati samayagaNatarIe rUddhasena bI havAne saMpUrNa saMbhava che. caMdragupta sI-veze te kevaLa tene ja vadha karela. paraMtu rUdrasenanI pachI siMhAsana para tenI bahenane putra siMhasena gAdIe AvyuM che te sUcave che ke rUdrasenanA vadha pachI tarata ja yuddha thayela levuM joIe ane temAM caMdraguptanA pakSamAM rAmagupta ane virUdha pakSamAM rUdrasena bIjAnA rUdrasena trIje Adi vAraso khatama thaI cUkela hovA joIe. zrI kezavalAla dhruva paNa bhAtRvadhanA A vidhAnane nathI svIkAratA eTaluM ja nahi paNa saMjaNanA tAmrapanA saMzAdhaka hai. devadhara bhAMDArakara paNa kahe che ke, "caMdragupta bhAIne vadha karyo ja nathI. sanaNanA tAmrapatramAM je jAtajAtaka gupta rAjavIne niza thaye che te rakaMdagupta che.' revIta nATakanAM je avataraNa jaLavAI rahelAM che te parathI paNa jaNAya che ke baMne bhAI vacce bhAre nehasaMbaMdha hatA ane caMdragupta rAmagupta pratye vaDIla pratye jarUrI evo saMpUrNa AdarabhAva dharAvatA hatA. te uparAMta jevIndragupta e Arya paddhatinuM hiMdI nATaka che. zubha anta e Arya nATayazAstranuM prathama lakSaNa che. rakSAmAM paNa vizAkhadatta e jALavI rAkhyuM che. e saMjogomAM nATakane aMta vaDIla bhAInA vadhathI guMthAya evI vastune vizAkhadatta koI paNa saMgamAM pasaMdagI na ApI zake. yuddhamAM rAmaguptanA maraNa pachI candragupta duzmana mAtrane nAza karIne pitAnI svayaMvaragrahitA dhruvadevI sAthe siMhAsane caDe athavA to siMhAsane caDatAM potAnI mahArANI kuberAdevIne mahAna bhAbhInI smRtimAM dhruvadevI nAma bakSata hoya e ja vandrata nATakano aMta hoI zake, ra5, A aMge paNa hajI matabheda che. keTalAya vidvAna A vidhAnane ravIkArya mAnatA nathI. ane tema karavAnuM jarUrI dalIlo paNa che eka te e ke cadragupta pote dhruvadevIne vaza svIkArelo temaja teNe yuvadevIne zakanRpatinA paMjAmAMthI mukata karelI e baMne prasaMgamAM dhruvadevI sAthe tenuM nAma evuM saMkaLAI gayuM che ke dviarthI vidhAnane kazI hada nathI rahI. hevIvendraguptanA cothA aMkamAM candraguptanA mAdhavasenA sAthenA premaprasaMge varNavIne pAMcamA ja aMkamAM te premanuM pravavI pratye parivartana karavAnuM Arya nATayakArane mATe asaMbhavita ja gaNAya, temaja jaLavAI rahelAM avataraNomAM evo niSa maLatA paNa nathI. prabhAtIguptAnAM tAmrapatra parathI e paNa puravAra thaI cUkayuM che ke candragupta bInanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ II paricayaTI rAjamArga-lekhaka : mahAzaMkara iMdrajI dave; prakAzaka : hiMmatalAla pI. parIkha, vaDhavANa sITI (kAThiyAvADa). mUlya rU. 3-8-0 aneka rASTriya praznone vArtAnA akhalita pravAhamAM guMthI letI gAMdhIyuganI A navalakathA rocaka bhASA, prANavAna pAtro ne zAMta-suvA zithiI gujarAtI samAjane preraka tema ja pramodaka thaI paDavA saMbhava che. kumAranAM strI ratna-saMpAdaka : IndulAla kanaiyAlAla yAjJika; prakAzaka : pustakAlaya sa. sa. maMDaLa li. vaDodarA. AvRtti trIjI. mUlya-kAcuM pUThuM rU. 1-40 pAkuM pUThuM rUA. 1-8-0 soLa varSa pUrve A pustaka jayAre pahelavaheluM prajAnA hAthamAM mukAyuM tyAre te je suMdara satkAra pAmyuM hatuM te ja sakArane te Aje paNa pAtra che. prajAjIvana vidyuvegI parivartana sAdhI rahyuM che chatAM kalA, saMdarya, svArpaNa Adi to granthane dIrdhAyuthI banAvI zake che ane kumAranAM zrI ratnone evA ja granthanI kaTimAM mUkI zakAya tema che. dakSiNAyana [ dakSiNa hiMdane eka pravAsa ]-lekhaka ane prakAzaka: tribhuvanadAsa pu. luhAra ( suMdarama) svastika saMsAyaTI, elIsabrIja, amadAvAda. kiMmata 1-13-0 zrI. sayAjI sAhityamALAnA 276mA puSpa tarIke pragaTa thayela A sacitra grantha gujarAtanA bhegelika sAhityamAM eka mahattvane umere kare che. zrI sundaramanI sundara ne prANuvAna bhASA pravAsavarNanamAM paNa prasaMge prasaMge evI jhaLakI uThe che ke nirjIva sthaLamAM paNa cetana, saundarya ane kavitAnuM darzana thAya che. praDha zikSaNa-lekhaka ane prakAzaka: upendrazama ja. trivedI. ema. e., DI. iDI. ( khrisTala), bAjavADA, hanumAnapaLa, vaDodarA. kiMmata 1-8-0 zrI sayAjI sAhityamALAnA 279 mA puSpa tarIke pragaTa thayelA base pAnAnA zikSaNazAstraviSayaka A laghu granthamAM lekhake je bhAvanAdaSTi, je zAstrIya jJAna ne je vyavahAra anubhavane sumeLa mahArANInuM nAma kabarAdevI hatuM ane te nAgakanyA hatI. A badhA parathI ema mAnavAne kAraNuM maLe che ke zakanRpatinA vadha pachI khelAyala yudhamAM rAmaguptanI sAthe yudhipriya dhruvadevI paNa marANI hoya ane candragupta tenA maraNamAM potAnI mahAra kuberadevIne te upanAma ahyuM hoya. 20. vikramAdityanuM biruda sArthaka karavAne teNe dAnanI saritA vahAvelI, hyuensage paNa tenA apritama dAnanI dha lIdhI che. 20 pramANe mATe juo-]. B. 0, R. s. Vol XIy. 28. tenA pitAnI jema tene paNa sArA nuM biddha maLeluM. 29. tenA sikakAo para tene mATe siMvitrikama, vikama vagere vizeSaNa maLI Ave che. [TI. A lekhamAM zarUAtanAM pAnAMmAM pradoSathI nALA ne sthaLe nATayana, murArakSaNa ne sthaLe mulArANA vagere pAMceka bhUla rahI javA pAmI che te te sudhArIne vAMcavA vinaMti che.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 - suvAsa : eprila 1942 sAdhyA che te A granthane gujarAtI bhASAmAM mahattvanI kRti tarIke AvakArapAtra banAve che. uta viSayamAM rasa dAkhavanArAone te mAgadarzaka thaI paDavA sa Mbhava che. naphAkAraka hunnaro [ bhAga trIjo ]--saMpAdaka : mULajI kAnaDA cAvaDA, sInugarA, a'jAra kaccha, kiMmata rU. 3-0-0 pahelA e bhAgAnI peThe AmAM paNa mAthAnuM tela, daMtamaMjana, pAnane masAlA Adi upayeAgI hunnareA temaja dharagaththu banAvaTanI mAhitI ApavAmAM AvI che. A bekArInA yugamAM AmAMnA keMTalAka prayAgA anekane mATe AvakArapAtra nIvaDaze. ene paNavu nahetu ane bIjI vAta--lekhaka : zro vinAdarAya harajIvana bhaTa ( AnaMdeza ); prakAzako : sidha nyusapeparsa, karAcI. ki'mata rU. 1-8-0 zrI AnaMdezanI vArtAomAM lAlitya, Umi te jhaNakAra vAtAvaraNane, prasaMgane te pAtrane sajIva khanAve che. A saMgrahamAM rajU thayelI ne agAu * suvAsa 'mAM pragaTa thai cUkelI * ekalatAnA DAma' nAme vArtAnA mukhya strIpAtrane samAMtara pAtra gujarAtI sAhityanI anya kRtiomAM zodhavA jae te| zrama kadAca niSphaLa ja jAya. ' mahAgujarAte' A kRtine potAnA bheTapustaka tarIke ApIne peAtAnA kati mAM umere karyo che. lava-kuzalekhikA : so. zrImatI majamudAra, prakAzaka : lakSmI lekaTrIka prinTIMga presa, bhAu kAlenI galI, vaDeAdarA. ki Mmata 0-8-0 zrI sayALa bhAlajJAnamALAnA 169 mA puSpa tarIke pragaTa thayelA A pustakamAM rAma-sItAnA vizvavikhyAta putre lava ane kuzana' caritra sAdI, saraLa, suvAcya te saMvAda-pradhAna bhASAmAM pragaTa thayuM che. vAdarAnI mahilA pragati panya~ vaDAdarA rAjyanA prakAzanakhAtA taraphathI pragaTa thayelI A sacitra pustikAmAM vartamAna vaDAdarAnI nAmAMkita nArIe jAhera jIvanamAM keTalI AgaLa vadhI che ne sAMskArika kSetramAM temaNe kevI pragati sAdhI che tenI vigatA darzAvavAmAM AvI che. cAMdrAmAmA--lekhaka : nAgaradAsa che. paTela, saMpAdakkA: IdulAla ha.kAThArI ane kIrtana laTakArI. bAlazakita kAryAlaya, moDAsA ( e. pI. relave ) kiMmata-cha AnA. vimAnamArge candranI musApharInA vArtA same rasika prasaMga yAjI temAM aMtagata rIte AkarSaka zailimAM candrane lagatI badhI ja vigatA gUMthI devAmAM lekhaka saphaLa nIvaDayA che. A rIte vArtAnI sAtheAsAtha jJAna gUMthI levAnI paddhati bAlasAhityamAM khUbaja AvakArapAtra lekhAvI joie. josepha sTelIna--lekhaka : sudarzana. prakAzaka : sI. ema. zAha, svastika chuka Depo, maMtrI hAusa, operA hAusa, muMbai ki. 0-4-0 A pustakamAM raziyAnA vartamAna saramukhatyAra sTelInanA jIvana ane kAryane suMdara paricaya karAvavAmAM AvyA che. Aje raziyA jyAre sTelInanI AgevAnI nIce jarmanI sAme jIvasaTosaTanu yuddha khelI rahyuM che tyAre A nAnuM pustaka khUba ja samayeAcita nIvaDe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasudhaiva kuTumbakam bhagIratha mahetA me dhArI lIdhuM ke have gADI nahI maLe. deoTa mUkIne jANe teya kAI hisAbe huM leAkalamAM caDI zakuM tema hatuM ja nahi. Tikti ddhALu, tene ceka karAvuM ane pUtra caDhu eTale vakhata gADI UbhI rahe te bane nahi ane TikiTa sivAya tA pleTaphorma upara paga paNu na mUkI zakAya ! chatAMya, meTInI ze ' jovA jatAM lekone jeTalI utAvaLa hoya ane AMkha sAmethI Ama gADI jatI jovA chatAMya manamAM gADI maLavAnI AzA rahe tevI mane AzA hatI. thoDAka vakhata thayA ne me' sIgnala paDatuM joyuM sa khalAsa ! A vIsala vAgI ne gADI UpaDI. * TikiTa-ophIsanI bArImAM cAra AnAmAM huM khakhaDayA. . tyAM khareja gADI sTezanethI UpaDI; lAla te lIlA battIo dekhAI. lIlA vATAe kavA mAMDayA ane gADI cAlI. TikiTa hAthamAM lane meM karI gADI tarapha joyuM. * are, A zuM ? gADI maLaze ja.' khelatAM khelatAM pATA oLaMgIne huM javA lAgyA. acAnaka aradhI sTezananI aMdara ane aradhI bahAra UbhelI gADI dekhAI, paNu ' kadAca gADI maLI jAya evI tamannAmAM gADI maLI gaI tyAM sudhI meM tenA UbhA rahevA viSe vicAra suddhAM paN na karyo. hajI huM sArI evI beThaka zeAdhatA DakhAmAM Ama tema pharate hatA tyAM keke pUchyuM, ' haju sIgnala nathI paDayuM ? mane sIgnala paDelu tA meM joyeluM ja. paNa gADI UbhI rahevAnu kAraNu te zivAya khIjuM naja hoi zake ema dhArI meM mArA bhrama dUra karatAM kahyuM, * eja to vAMdho che te. ' paNa dhaNA vakhata thayA chatAM gADI na UpaDI. mArI ''tejArI vadhI. mArI pAse lIdhelI sArI jagA mUkIne huM bAraNA pAse AvyA. dUra keTalAka lekevuM meM TALu jJeyu ane hu kUdakA mArI pleTaphAma upara UtayA~. amArA DabAnI bAjunA DabA pAse Ubhelu. ToLu bahuja zUravIra hatuM, temAM me... pravezavAtA yatna karyAM. paNa enI zUravIratAe mane mArA kArya mAM saLa thavA na dIdho. bIjI vakhata meM temAM javA prayatna karyAM. TALAnI zUravIratA sAthe rahelI tenI udAratAne lIdhe A vakhate te huM aMdara jaI zakayA. tyAM ' huM sAkSI chuM.' 'huM sAkSI chuM.' ' huM sAkSI chuM.' eja vAkayA kheAlAtAM hatAM. aMdara hajI . pravezyA na hatA tyAMja meM dUrathI sAMbhaLyuM: . zAMta paDeA, zAMta paDeA.' vaDIla jevI lAgatI koi vyaktie kahyuM. * mArI sAme eNe cAkunA dhA karavA mAMDayA ' tA.' eka khelyA. " mane eNe DhAMsA mAryAM hatA.' bIjo melyA. ' mAre eNe hAtha pakaDayA hatA.' trIjo khelyA. ' tame zA mATe DarI che ? gA sAheba ene kharAkhara ThekANe lAvaze. e jarA pIdhelA che.' pelI vaDIla jevI vyakita pharIthI melI ane gA sAme jovA lAgI. na ghaNA vakhatathI A prasa'ga ATApAI jatA na hatA evuM mane keTalIka vAtacIto uparathI anumAna karavAnuM kAraNu maLyuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ X 438 suvAsa: eprila 1942 "tuma nIce utara jAva. Idharahi tumane utaranA hegA. gArDa mAlikanI chaTAthI be. "meM meM-meMne kayA kiyA?' eka musalamAna je mANasa ToLAthI gabharAte gabharAte belyo. " utara jAva 'gADa kaDaka the. nahi UtaratA. enAmAMya jatA saMcAra pAmI. * "gA sAhebe ke nahi mAnatA?" pelI vaDIla jevI vyakitae vacamAM gAIne zara caDAvavA ane musalamAna bhAIne zikhavavA kahyuM. "pilIsa polIsa" kharA avAje vaLI teNe jorathI bUmo pADI. A ToLuM AkhuM gaMbhIra banyuM. enI vacamAthI eka polIsa AgaLa AvyuM. palakamAM pelA pIdhelA kahevAtA zakhsanI kha levA mAMDI. " tuma lega yahAse jAva, " musalamAna zamsanI bAjumAM beThelI hatI temAMnI eka burakhAvAlI bIbIe burakhAne haLavethI e laIne leke sAMbhaLe tema kahyuM. pele zamsa polIsanA hAthamAM AnAkAnI kare ane ahIMtahIM athaDAte nIce Utaryo, bIbInI pAsenI jagyA khAlI thaI.. "Tana Tana thayuM ane ToLuM vikharAyuM-gADI UpaDI. bIbInI bAjumAM temane eka bI paDyuM hatuM. zarama vinAne ATalI gIdImAM huM tenI upara jaine beThe. badhAne bhale teNe kahyuM heya "tuma lega yahAMse jAva" paNa mane te eNe ema na kahyuM. UlaTuM, burakhAmAMthI meM bahAra kADhI pUchyuM, " urake mArA hogA ?" " tyAre zuM ene phUlanA hAra paherAvavA laI gyA'tA ? huM bolyo ane ha. ' ane, tyAM bIbInI bhramara UMcI thaI, tenA kapALa upara karacalIo dekhAI ane tenI AMkhomAM AMsu dekhAyAM, mane mArAM kahelAM vAkayo mATe zoka tha. tuma lega...' e adhUruM belI ane huM pUruM samajI gaye. amAre pakSa kheMcavA meM kahyuM, "bena e te tamane ya kayAMka athaDAvI pAData. e pIdhelAne emaja thavuM joItuM hatuM.' tuma lega..." jarA jorathI te A vakhata belI. tuma lega...' te pharIthI belI. bena je thAya che te sAruM ja thAya che. huM agnimAM ghI homavA mAMDe. "tamAruM du:kha samajAya tevuM che. meM kabUlavA mAMDyuM. tuma lega yahAMse jAva," chevaTe teNe mane parakhAvI dIdhuM. bena, tame mArAM bena cho, huM tamAro bhAI chuM. ApaNe te kuTuMbIjano chIe." AMkhamAMthI AMsu lUchatAM bIbIe bArInI bahAra joyuM. pachI mane bIstra upara beThele joI te bolI, "Idhara karyo beThA hai?' acAnaka kaMIka yAda AvatAM vaLI teNe kahyuM, "aMdara davAo che.' mApha kare.' meM kahyuM ne UThavA mAMDayuM. Apa bimAra che?" meM amasteja vinaya karyo. "meM nahi ..."pharI karacalIo tenA kapALamAM paDatI dekhAi; pharI tenI bhramare UMcI thai ane pharIthI be cAra AMsu tenA gAla upara dekhAyAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA-sAhitya-vijJAna cAlu varSe muMbaI vidyApIThanA Azraye Thakakara vasanajI mA. vyAkhyAnamALAmAM gujarAtI sAhityanI pAzvabhUmi, kavi narmada, kavi dalapatarAma, Adhunika kavitA ane Adhunika gadya e pAMca viSaya para vyAkhyA ApatAM zrI. saMjANAe mAMsa ane madirAne Arya saMskRtinA pAyA tarIke oLakhAvyAM che, ne aMgrejakAlIna gujarAtanI asmitAnA pratIka lekhAtA zrI. narmada ane zrI. munazIne TIkAonA zIta jaLathI snAna karAvyuM che. kavi zrI khabaradArane "darzanikA" aMge 1933 nuM kAMTAvALA prAIjha ApavAnA nirNayano je amala Aja lagI sagavazAta mulatavI rahela te tAjetaramAM sakriya banavAthI zrI khabaradAra rU. 500nuM pAriteSika pAmyA che. kavi samrATa zrI. nhAnAlAle potAnAM be grantharane dvArikAdhIza zrIharine caraNe samarpavAne tAjetaramAM dvArikAnI mahAyAtrA karatAM tyAM temane suMdara sanmAna arpAyaluM. sara rAdhAkRSNanA pramukhapade kAMgaDI gurukuLa Azrama pitAne 40me vArSikotsava ujave che. supA gurukuLamAM svAmI abhayadevajInA pramukhapade rASTrazikSA-saMmelana. nyu dilhImAM sara sulatAna ahamadanA pramukhapade sarva dharma pariSada, hiMdabharamAM Thera Thera payagaMbara mahamada ane bhagavAna mahAvIranA ujavAyalA janma-jayaMti-mahe ; jAvAlAmAM vaiSNae jene sAme calAvelI jahAMgIrIthI ugra banele AMtarakalaha- [vartamAna hiMdamAM dhArmika samanvayanA nAme zaMbhumeLAnuM ane kemIsaMsthAo, kemI salAmatI ne vyakitavAtaMyanA nAme kusaMpanuM je vArisiMcana thaI rahyuM che te jagatanI mahAprajAenA patanamanA itihAsamAM te ajoDa che. ] rAjakoTamAM zrI IdulAla yAjJikanA pramukhapade vidyArthI saMmelana. abrAmAmAM zrImatI haMsA mahetAne hAthe mahilA kAryakara tAlima varganI uddaghATanavidhi. saradAra zrI vallabhabhAI paTelanA hAthe ANaMdamAM ma. cha. khetIzALAnI ne amadAvAdamAM bhI. jI. vidyAthI graha temaja ma. ca. pustakAlayanI udaghATana-vidhio. amadAvAdamAM zrI mAvalaMkaranA hAthe zrI nAgajI bhUdhara pustakAlayanI uddadhATana-vidhi. vaDodarAmAM muMbaI kArmasa kelejanA prinsIpAla zrI gurumukhasiMhanA pramukhapade zahera vighAthI-pariSadanI ujavaNI temaja zrI mAvalaMkare AvatIkAla aMge ane phargyusana kolejanA prinsIpAla zrI mahAjanIe keLavaNuM ane lokasAzanavAda 'e' viSaya upara ApelAM vyAkhyAne. gujarAtabharamAM zrI. mULarAja sahastrAbdI ujavavA aMge zrI. munazIe ghaDelI avanavI yojanAo. me mahinAmAM zrI ramaNalAla va. desAinI suvarNajayaMtI ujavavA aMge abhinaMdana-grantha AdinI taiyArIo. sva. jamanAlAla bajAjanAM patnI jAnakIdevIe vRSabhasudhAra maMDaLa" nuM kAma hAtha dharyuM che. paMdaramI mArce alhAbAdamAM ku. indIrA naheru ane zrI. zIrAja gAMdhI vacce ujavAyela lagnamAM dezabharanA AgevAnonI hAjarI. beMglera InDIyana insTITayuTa opha sAyansamAM kesmIka kiraNo viSe saMzodhana karavA mATe sara derAbajI tAtA TrasTa taraphathI traNa varSa lagI dara varSe rU. vIsa hajAra ApavAnuM thayuM che. gujarAtI sAhityakAra zrI. aMbAlAla jAnI temaja paMDita madanamehana mAlaviyAjInAM patnInAM avasAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 suvAsa: eprila 1942 yuddha-rAjakaraNa-hiMda paratvenI sAMsthAnika nIti aMge briTiza pArlAmenTamAM mI.cacalanuM mahatvanuM nivedana. briTiza pradhAnamaMDaLanI navI zarato sAthe hiMdane manAvI levAne sara sTeTa krIsa hiMdanI mulAkAte. hiMdanA dareka pakSanA agraNIo sAthe temanI maMtrazuM. aMtamAM temaNe hiMda pratyenI navI sAMsthAnika nItinI karelI jAherAta. araviMda ghoSa e jAherAtane sanmAne che, paraMtu hiMdana bhinna bhinna rAjakIya pakSe tenA svIkAra sAme pitApitAnA vAMdhA rajU kare che. hiMdI sarakAre rAjavIo pratyenI pitAnI nItimAM sUcaveluM mahatvanuM parivartana. saradAra vallabhabhAI paTela ANaMdaamadAvAda vagere sthaLe jozamaya vyAkhyAne karI prajAne prANavAna banavAnI ne ahiMsAthI na bane te hiMsAthI paNa rakSaNa karavAnI salAha Ape che. muMbaInA navA meyara tarIke zrI. maheraalInI varaNI. sara cunIlAla mahetAne maLelA nAITahuDanA mAnamAM bomba buliyana ekasacenja taraphathI goThavAyelA meLAvaDAmAM saMsthAnA pramukha zeTha jIvAbhAinuM vyApArI hite aMgenuM vakatavya. tAra, TelIphona, TapAla, relve-nara AdinA bhAvamAM thayela vadhAre. cAlu grISmaRtumAM hiMdI sarakAranA 400 amaladAro ne 3000 kArakano sImalA jAya che; ne 1200 amaladAro ne 8000 kArane dilhImAM ja rahe che. yuddha hiMdanA sImADA najIka AvatuM hoI rakSaNa mATenI bhinna bhinna vyavasthAo : citoMga najIkanAM keTalAka gAma khAlI karAvAya che; orissAne madrAsane dariyAkAMThe bhayavistAra tarIke jAhera thAya che; madrAsa-sarakAranAM daphatare surakSita sthaLe pheravavAmAM Ave che; sIlenanuM taMtra lazkaranA hAthamAM mukAya che. prajA muMbaI-karAMcI Adi meTAM zahere choDIne grAma-vistAramAM cAlI jAya che. amadAvAdamAM pharI hathiyArabaMdhI. lAheramAM vidyArthIo para lAThImAra, madrAsamAM hatALa, tephAna ne goLIbAranA pariNAme ATha kAmadAronAM maraNu lakhanamAM sunnIonA saraghasa para goLIbAra. zAhajahAbAda najIka luMTAyelI Trena. areliyA, kaThalAla, kAkesI, TIbArU, gArabADA, gaMDaLa, cIkhaladarA, naDiyAda, pATaNa, bharUca, bAdanapura. borasada, rAmada, vAMgIDa, vAMkiyA, vekarI, sarakheja, sANaMda Adi sthaLe cArI, dhADa ke lUMTanA prasaMge. kAlola, bArejaDI, muMbaImAM suprIma ArTa philma goDAuna temaja geDaLa vagere sthaLe bhayAnaka Age. gaMDaLanareza AgathI nukazAna veThanArane eka lAkha rUpiyA vaheMcI Ape che. jaLagAMva, naDiyAda ne DhAkAmAM komI chamakaluM. malabAra-hulaDa aMge taruNa kAryakara gepAlanane thayelI phAMsInI sajA janmaTIpamAM pheravAya che. bAbu subhASacaMdra bojhanA Akasmika mRtyunI aphavA khoTI Thare che. briTana have yuddha pAchaLa pratidina savA karoDa peDa kharace che. mI. carcala aMtima vijayamAM vizvAsa darzAvI cAlu parAjane hiMmatapUrvaka sahana karavAnI prajAne preraNA Ape che. sattaramI mArca cInamAM ujavAyele hiMda-dina raMguna, basIna Adi barmanAM mahatvanAM sthaLe temaja AMdAmAna vagere para jApAne meLavele vijaya. barmAmAM avyavasthA ane hindIo para brahmIoe calAvelI laMTaphATanI nIti. osTreliyAnA vaDA senApatipade nimAyelA mekaAthare phIlIpAIna choDavAthI jApAnane tyAM bevaDe humale. osTreliyAmAM UtarelI amerikana senA phrenca kAphale mADAgAskara pahoMce che, krAMsa jamanIne vimAna ne nikAo sepe che, temaja lAvAla pitAne jarmanInA pakSe vALavA mathI rahyo che tethI sarvatra phelAyelI ciMtA. turkInAM zahere para bhUlathI briTiza vimAnoe karelA baeNbamArA aMge kSamApanA. raziyana sarahada para jarmana sainyanI pIchehaTha ne vasaMtamAM raziyAne kacarI nAMkhavAnI hITalaranI garjanA. IMglAMDa, mAlTA, jIbrAlTara vagere sthaLe vimAnI humale. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com