Book Title: Saral Syadvad Mat Samiksha
Author(s): Shankarlal D Kapadia
Publisher: Manubhai Shankarlal Kapadia
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022504/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvajJAna sIrIjha puSpa 1luM saraLa syAdvAdamata samIkSA : 6 v kyAdavAda w apekSita naya chUTAnayA III lekhaka zaMkaralAla DA. kApaDIA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvajJAna sIrIjha pukha 1luM saraLa grAhadamata samIkSA lekhaka zaMkaralAla DA. kApaDIA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa spAkA mata samIkSA kalAvA. kApaDIA para prathama AvRtti dvitIya AvRtti tRtIya AvRtti caturtha AvRtti prata : : prakAzaka saM. 276 saM. 20 saM. 2007 saM. 2060 600 manubhAI zaMkaralAla kApaDIAnA parivArajano 1, vesTamITara sosAyaTI, cunAbhadIrelve phATaka pAse, sAyana (pUrva), muMbaI-400022 lIpijha mIDiyA 420/bI, zizuvihAra sAme, bhAvanagara. phona:9377100760, 9327714545 - mudraka khAnagI vitaraNa mATe pustaka meLavavAnuM ThekANuM kirITabhAI kApaDIA hemaMtabhAI kApaDIA 11, zAMtiniketana sosAyaTI, 1, vesTamIsTara sosAyaTI, sumula DerI roDa, cunAbhaTTIrelve phATaka pAse, surata-395008 sAyana (pUrva), muMbaI-400022 phona:0261-2537907/2538489 phona:022-24016431. gujarAtanA prasiddha vidvAnuM praoN. AnaMdazaMkara bApubhAI dhruve syAdvAda siddhAMtane viSe potAno abhiprAya darzAvatAM jaNAvyuM che. syAdvAdano siddhAMta anekasiddhAMto avalokIne temano samanvaya karavA khAtara prakaTa karavAmAM Avyo che. syAdvAda ekIkaraNanuM dRSTibiMdu, ApaNI sAme upasthita kare che. zaMkarAcArye syAdvAda upara je AkSepa karyo che, te mULa rahasyanI sAthe saMgha rAkhato nathI, enizcaya che ke vividha dRSTibiMduo dvArA nirIkSaNa karyA vagara koI vastu pUrI rIte samajavAmAM AvI zake nahIM. A mATe syAdvAdano siddhAMta upayogI tathA sArthaka che. mahAvIranA siddhAMtamAM batAvela syAdvAdane keTalAka saMzayavAda kahe che-e huM nathI mAnato. syAdvAda saMzayavAda nathI kiMtu te vastudarzananI vyApaka kaLA ApaNane zIkhave che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavAsIone samarpaNa vahAlA baMdhuo tathA baheno, carama tIrthakara zrI mahAvIra svAmIe sADA bAra varSa sudhI ugra tapazcaryA karI, kaivalyajJAna (trikAlajJAna) prApta karyA bAda, dezanA Preaching dIdhI che. "savi jIva keruM zAsana rasI, IsI.bhAvadayA mana ullasI"temanI divyabhAvanAthI AkarSAIne- temaja darzanazAstronA virodhI dekhAtA vicAronA vAstavika avirodhanuM mULa tapAsanAra, ane tema karI tenA vicAronA samanvaya karanAra zAstra je sAdvAda, tenA mULa prarUpaka zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra svAmI che; je siddhAMtathI, matabhedothI thatA kolAhaloM zAme, rAgadveSanI pariNati ochI thAya ane sau koI premanI graMthimAM arasaparasa DAIrahe, jethI dezanuM saMgaThanabaLa vadhe e zubha uddezathI temaja AjanA (vartamAna) yuganA vidvAna gaNAtA darzanazAstrIo, tattvajJo, jevA ke darzanavettA DaoN. satIzacaMdra vidyAbhUSaNa, kAkAzrI kAlelakara, dezavatsala zrI gAMdhIjI, pro. AnaMdazaMkara dhruva, pro. harmana kobI Adi samartha vidvadraratnae A syAdvAda siddhAMtane sarvamAnya dhArI AtattvajJAna sIrIjhanuM puSpa 1luM ApanA caraNe samarpakRtakRtya . thAuM chuM; OM zAMtiH - li. bhavadIya zaMkalAla DAhyAbhAI kApaDIA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hisAba prathama be AvRttio je bahAra paDelI che, te aMge keTalAka vidvAna munirAjo ane vidhAnasabhyo taraphathI abhiprAyo maLyA che, jenI bUkaleTa bahAra pADavAnI IcchAthI te badhAne atre sthAna na ApatAM tenI rUparekhA tarIke ja atre jaNAvavAmAM Avela che. abhiprAyo darzAvavAmAM je mahAzayoe ane pUjayavaryoe mane sAtha Apyo che te sarveno aMtaHkaraNathI upakAra mAnuM chuM. [1] ca. cIyuta zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA Apano smAtAdamataramIyA" nAmano lekha vAMcyo. ApeTekSaNamAM eviSaya para ThakaprakAza pAvo che, anerAdI bhASAmAM lakhANakarIAviSaya jANavAnI icchA dharAvanArAM bhAIbahenone keTaleka aMze prerakathAyatemAlakhyuM che, te khuzIthavA jevuM che. Apano prayAsa anumodanIya che. AvA prakAranAlekho lakhavAlikhanAranerAjhAyathAnAya che, temajavAcakane paNa thAya che, ane vizeSa preraNAma che. sAta peDhaviyo che, temAM daremAM chevaTanIAdhyAtma-bhAvanAtarInuM lakhANa lakhavAmAM eka prakAranI navInatAvI che. vAcakenuM dhyAna adhyAtmabhAvatarapha kheMcavA keTaleka aMze te sahAyabhUta thaze. ekaMdare Ape je prayAsalaIlekha lakhyo che, te mATe Apane dhanyavAda ApuM chuM. gjur - rAMdapa badAmInA harama0 jaya jinendra 2 zivapurI(vAliyara) ha1--50dharmara 28 devabhUtikaraka, janAvazabhAI zaMkaralAla DAhyAbhAI dharmalAbha.totramaLyo che, ane tamAruM svAda gatarAmINA nAmanuM pustakapaNa maLyuM che. syAdavAAtvikAhanaviSayanetabheAnAnakaDA pustakmAM paNa ghaNIja suMdara rIte carco che, ane sAdhAraNapurano mAsapAsyAdAdanAtatvane sahaja rIte samajI zake evI sAdI ane saraLabhASAmAM AlekhyuM che, emAM ApanAupabhyAsanI sAthe ApanobhAyAparanovlekhanakaLA paNamakTa thAyache. AvI saraLa bhASAmAM tAtvikaviSayanAM pustakSetamArA hAthe aneka bahAra poejaicchuM chuM. vAdaka vidhAviya sthaLa pAlitANA motIkInImeDI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suzavakAMkaralAla DAhayAbhAI. yoga dharmalAbha tamoe abhiprAya mATe mokalela "sAkAdamatasamIlA' nAmanuM bahumUlyavaMta pustaka maLyuM che. kArDa paNa maLelache. ImanA AbhAve sArthAta vAcyuMchatAM khUba dhArIne vAMcyuM nathI. chatAM vAcyuM te samayane anusarIne ghaNuM jarUrI ane siddhAMtane anulIne racanA hovA rUpe jaNAyuM che. bhASAnI sauSThavatA jALavavA sAthe syAdAdane sarvabhogya banAvavAnI pustakamAM pUratI kALajI rAkhavAmAM AvI che. zrI jinezvara bhagavaMta nidarzita tAdano apUrva siddhAnA saha koI AbAlavRddha jijJAsu janone rasaprada rIte preraka bane evI uttama DhabamAM tame AvA nAjukaDA pustakaratnamAM Arza tarIke rajUte joI AnaMda thAya che. A rIte siddhAMtane dRSTisanmukha rAkhIne AvAM ane ethI ya vadhu suMdara aneka sAhityo prasiddha karavAmAM bhAsanadeva tamane sahAyaka bane e ja zubhecchA. muniharasAgara 364senDaharTa roDa, muMbaI4 priyazaMkaralAlabhAI ---- "sthAkAdamatasamIlA' mokalavA mATe AbhAra. e huM joI gayo. tame TUMkAmAM viSayane sAro nyAya Apyo che. jaina ane Itara darzanonAM mahattvanAM siddhAMtone prakaTa karatI AvI nAnI pustikAonI jarUra che ja. navI AvRtti thavAno saMbhava hoya to eka be sUcanA karuM? bhASA jema vadhu sahelI karazo tema sAmAnya vAcakomAM ane jainataromAM e vizeSa vaMcAze. eTale sarala sA. sa.' tarIke Apa jarUra bahAra pADo e icchanIya che. vaLI prastAva vageremAM jina prabhu mATe je Adara vacano che e ApaNe mATe svAbhAvika che. paNa jainatarone e jotAM vinA kAraNa svamata-pracAranI gaMdha AvavA saMbhava che. eTale pUMThAne arpaNa patrikAmAM jaNAvela tamArahetune e kaMI bAdhakathAya evo saMbhava che. navI AvRttimAM e ane pUMThA paranI khacita vigato (ApaNA rada jaina sAMpradAyika prakAranA DhabanI) ucita jaNAya to ochI kazo. tamane phAve to have syAda upara 20304 pRSThanuM eka pustaka lakhotajajJo mATe, chatAM bane teTalI sAdI bhASAmAM. tA. 1-11-10 bipinacaMdrajIvaNacaMda jhaverI guo. elaphincATanaoNleja, muMbaI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] (prathama ane dvitIya AvRtti parathI) "syAdvAdamatasamIkSA" huM vAMcI gayo chuM ne ethI mane AnaMda thayo che. syAdvAdano siddhAMta badhA pakSakAro apanAve to dezanuM saMgaThana zakya nIvaDe e vicAra lekhake darzAvyA che te sAthe huM saMmata chuM. keTalAka syAdvAdane saMzayavAda kahe che, paraMtu vAstavika rIte e samanvayavAda che - e AcArya AnaMdazaMkara dhruvano abhiprAya mane mAnya che. yogya samIkSA karanArane pratyeka prazno nirNaya darzAvatAM DhAlanI banne bAjuo dekhAya che to vaLI vadhAre sUkSma dRSTithI avalokanArane enI aneka bAjuo dekhAya che. A prakAranuM samyak darzana karanArA ekAMtika nirNaya na Ape e sAva svAbhAvika che. emane dahIM - dUdhiyA kahenArAo bhIMta bhUle che ane avalokana karanAranI nyAyadaSTine anyAya karI bese che. aneka matamatAMtaronA vamaLamAMthI rahasya zodhI sarvadharma-samabhAva ane paramata-sahiSNutA keLavavAmAM syAdvAda atyaMta mahattvanI sevA bajAvI zake tema che. A pustakamAM cheDavAmAM AvelA e siddhAMtanI vadhu vizada ane sadRSTAMta samIkSA lekhakane hAthe vistRtapaNe aneka prakAzano dvArA thAya evI abhilASA rahe che. dhIrajalAla parIkha mu. praoN. rAmanArAyaNa rUIA kaoNleja "syAdvAdano siddhAMta e pratipAdana kare che ke dareka vastu judA judA dharmavALI hovAthI, game te dRSTibiMduthI nakkI karela vidhAna ekAMta satya mAnI zakAya nahIM. A rIte dareka padArthamAM judI judI apekSAe virUddha nAnA prakAranA dharmono svIkAra karavo te ja syAdvAda che. - vastune saMyogAtmaka rIte jANavAnI A paddhati che.' 11 --cImanalAla jecaMda zAha (ema.e.) 'uttara hiMdustAnamAM jainadharma' Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha AvRtti prastAvanA | navo namaH zrI guru sAgarAnaMda sUraye | dareka darzananano pAyo tenA maulika siddhAMto upara AdhArita hoya che. jayAre jaina darzananA maulika siddhAMto upara vicAra karIe tyAre tenA vItarAgatA ane syAdvAdanA siddhAMta upara najara Thare che. syAdvAda-siddhAMta upara kAMIka vicAra-vimarza karIe to syAdvAdano artha saMkSepamAM eTalo ja che ke vastu je rIte hoya te rIte bolavI ane mAnavI. Aje jagatanI koI paNa vastu jANavI-mAnavI hoya to tenAM aneka pAsAMo upara najara pheravIe to ja te vastunuM satya hAthamAM Ave che. eka vastune aneka rItie samajIne-joIne je nirNaya thAya te ja sAco nirNaya karI zakAya ane e nirNayAnusAre cAlavAvALA ja satyanA aMtima caraNa sudhI pahoMcI zake che. sAdvAdano artha nahIM jANanArA ke jeo tene asthiravAda ke jamavAda tarIke oLakhAve che teone eka ja prazna karIe ke je vyakti putrarUpe che te vyakti zuM koInA pitA-mAtula-bhAgineya tarIke bane ke nahIM? eTale ja syAdvAda e vastu saMpUrNapaNe je rIte che te rIte samajavAno mArga che. AthI AjathI 900 varSa pUrve thaI cUkelA kalikAla sarvajJa pU.zrI hemacaMdrAcArye siddharAja jayasiMhanI sabhAmAM paMDitonI samakSa ghoSaNA karI ke: ra jAnemantane sthiti: / eTale ke anekAMtavAda sivAya padArthanI prarUpaNA karavAno bIjo koI nyAyamArga nathI, mATe ja jagatanI sthiti anekAMta vagara rahI zakatI nathI ane A ja vAta sAmAnya loko paNa samajI zake te mATe aneka zAstro, lekho pragaTa thatAM rahyAM che. atyAre paNa sAta dAyakA pahelAM mAnyavara zrI zaMkaralAla kApaDIA (zrI yazovijayajI jaina gurUkuLa-pAlitANAnA gRhapati) e je pustaka bahAra pADyuM hatuM tenI Aje AvazyakatA jaNAtAM puna:bahAra paDI rahyuM che. A prayatna dhanyavAdane pAtra bane che. AvI rIte jainonA maulika siddhAMtone sAdI bhASAmAM bahAra pADIe to aneka bhAvikonI jijJAsA tRpta thAya e nizcita che. syAdvAda eTale svA-amuka daSTie, vAda-kahevuM-bolavuM te.. arthAta vastuno je rIte upayoga thato dekhAya te rIte kahevuM ane A kahenAra satyanA paMthe cAlI rahelo che ema svIkAravuM paDe. satyanA mArge cAlanAro ja prAnta mokSa sudhI pahocI zake che ane A ja padanI prApti mATe bhAvikonA sadA prayatna vRddhigata rahe e ja bhAvanA... parama pUjya AgamotAraka AcArya zrI AnaMdasAgara surIzvarajI caraNaraja parama sUryodaya sAgara A.va.8/60goDIjI-muMbaI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtha AvRtti nivedana saMvata - 2060 prastuta pustaka "saraLa syAdvAdamata samIkSA" pUjya dAdAe Azare sAta dAyakA pahelAM lakheluM. jaina tattvajJAnamAM rahelI vAto saraLa rIte raju thAya, tenI samaja vadhu loko sudhI pahoMce te bhAvanAthI temaNe keTalAMka pustako prakAzita karyA hatA. samaya jatAM badhAM pustako vahecAI jatAM amane paNa upalabdha thatAM na hatAM. saMjogovazAta ghaNAM prayatno pachI A pustaka amArA hAthamAM thoDA samaya pahelAM AvyuM. te pachI temanA bIjA pustako meLavavAno amAro prayatna haju cAle che. A daramyAna parivAranI bhAvanA che ke A pustakanuM punaHprakAzana karI AjanI peDhInA loko samakSa prastuta karavuM. pUjaya dAdAe pustakanI prathama AvRtti vakhate arpaNa kaeNratAM lakhyuM che te paristhiti Aje paNa che ja. siddhAMtothI, matabhedothI thatAM kolAhalo ja nahIM, kolAhallothI vadhAre gaMbhIra paristhiti paNa ubhI thAya che tyAre samAjamAM ebrIja sAthe rahevA mATe, jJAti-dharmanA vADA choDIne saMvAdamaya paristhitinA sarjana mATe "matabhedo nivAravA sAdvAdanA siddhAMta vizenA vicAro raju karavAnA pUjya dAdAnA prayatnane AgaLa vadhAravAnI amArI bhAvanA sAthe pustakanI caturtha AvRtti prakAzita karIe chIe. : - A pustakanI chellI AvRtti ghaNI junI che. dekhItI rIte AjanA samayamAM saMskRta lakhANa sAthenA A pustakanA lekho bhUla vagara chapAya te jovuM amArA mATe azakya hatuM, paraMtu muMbaI sthita murajI zrI jayaMtabhAI desAInI A mATe je madada maLI te amArA mATe kudaratI bheTa banI rahI. khUba ja TUMkA samayamAM AkhA pustakane jhINavaTathI tapAsI, temAM sudhArA karI temaNe je madada karI te badala temano aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. te uparAMta lizijha maDiyAnA mitroe cIvaTathI mahenata karI prakAzana kAryamAM eka bInadhaMdhAdArI daSTikoNa darzAvI pustaka taiyAra karI ApyuM te badala temano paNa AbhAra mAnIe chIe. tA. 1/6/2005 - parivArajano Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivembara A pustakanI be AvRtti bahAra pADyA pachI A trIjI AvRtti prasaMge yogya sudhArA vadhArA karyA che. naya rekhA, saptabhaMgI ane nikSepAnAvila umeya che. pahelI AvRttimAM kahyuM hatuM tema A viSaya upara mane lakhavA Dyo hoya to te rAvabahAdura zeTha zrI jIvatAlabhAI pratApazInI anekAMta nibaMdhanI yojanAe. A yojanA mATe teo zrIno AbhAra mAnuM chuM. zrI suracaMdabhAI pu. bAdAmIe tathA zrI phatehacaMdabhAI ke jeo dharmazAstramAM niSNAta che, temaNe pahelI AvRttio sudhArI ApI hatI. A AvRtti paNa zrI phattehacaMdabhAIe sudhArI ApI che. A mATe teozrIno hArdika AbhAra mAnuM che. zrI phattehacaMdabhAIe to mane ghaNI vAra protsAhana ApyuM che - yogya mArgadarzana ApyuM che. mAruM lakhANa vAMcI jaI mArI bhUlo sudhArI ApI che. zrI kIrtilAla kAlidAsabhAI dozI, bI.e. pAlanapuranivAsIe paNa amUlI sUcanA ApI che. protsAhana ane uttejana ApyuM che, temano AbhAra mAnyA vinA kema rahI zake? eTale temano paNa AbhAra mAnuM chuM. - zaMkaralAla DA. kApaDIA tA. 17-7-51 165, bajhArageTa sTrITa, phorTa, muMbaI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . * * , ' . bA , . zrIyuta zaMkaralAla DAhyAbhAInuM jIvana vRttAMta Adhunika jaina samAjanA zikSaNapremIonI haroLamAM besI zake evA sva. zrIyuta zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIAno janmakapaDavaMjamAM I.sa. 1878mAM thayo hato. bALapaNathI ja jaina dharmanA saMskAro temanA jIvanamAM vaNAI gayA hatA. mAdhyamika abhyAsa meTrika sudhIno karI jaina dharmano UMDo abhyAsa zrI jaina zreyaskara maMDaLa mahesANAmAM karyo hato. te - - zikSaNa pratyeno athAga prema ane sAhityasevAnI prabaLa bhAvanAthI teozrIe jIvananAM amUlya varSo jaina zikSaNa saMsthAono vikAsa karavAmAM vItAvyAM che. amadAvAdanI zrI lallubhAI rAyajI jaina che. mU.borDiganA saMcAlaka tarIke kAma karI tenI pragatimAM amUlya phALo pUrAvyo che. pAlItANA zrI yazovijayajI jaina gukuLa jevI saMsthAne sAmAnya dhArmika pAThazALAmAMthI athAga parizrama veThI eka Adarza sAghanasaMpanna chAtrAlaya banAvI ekadhAro vIsa vIsa varSa sudhI potAnA vizALa jJAna tathA anubhavano lAbha Apyo che temanA jevA kAryadakSa, sevAbhAvI ane svAvalaMbI purUSe saMsthAo mATe eka uttejaka ane anukaraNIya dAkhalo besADyo che. zrI yazovijayajI jaina gurukuLa pAlItANA Aje paNa temanI sevA ane kartavyaniSThAnA pratIka tarIke jaine saMsthAomAM prathama kakSAnI saMsthA tarIke ucca sthAna dharAve che. teo zrI sAhityasevakane prakhara vaktA hatA eTaluM ja nahIM paNa jaina Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhityanA ghaNA UMDA abhyAsI hatA. teo avAranavAra jaina sAmayikomAM jaina tattvArtha upara lekho lakhatA. jaina sAhityanA pracAra arthe nAnAM nAnAM pustako jevAM ke 'sarala sAmayika svarUpa', "sAmAyika sadbodha', "nayamAgopadezikA', syAdvAdamatasamIkSA', "tattvArtha praznottaradipIkA" Adi pustako sAdI, saraLa ane sacoTa bhASAmAM lakhyAM che. sthAvAnA siddhAMtane vadhu vyApaka banAvavA ane vizALa janasamudAyane teno sAro lAbha maLe te mATe teozrIe potAnI jiMdagInAM chellAM varSomAM athAga mahenata laI "syAdvAda samIkSA' nAmanuM pustaka bahAra pADela che. gujarAtImAM lakhAyela A pustakanuM hindI bhASAmAM bhASAMtara karavAnI AzAryazrI vijayavallabhasurIzvarajI mahArAja sAheba taraphathI preraNA ane mArgadarzana maLatAM temaja pU. vidyAvijayajI mahArAja sAheba taraphathI saMpUrNa sahakAra maLatAM te pustaka - hiMdImAM bahAra pADavAnI pravRttio kare che. sahiSNutA, sevA ane acaLa zraddhA e temanA AdhyAtmika ane sAhityajIvananA preraka tattvo hatAM. temaNe temanA jIvananI pAchalI avasthAmAM paNa dhArmika ane sAhityika pravRttio cAlu rahI hatI. AvA vidvAna, zikSaNa ane sAhityapremInA jIvananI vividhatA, vicAranI vipulatA,hRdayanI komaLatA, kuTumba taraphanI vatsalatA, mitro taraphanI snehALa vRtti, pU.AcAryo tathA munimahArAje pratyeno bhaktibhAva tathA pUjyabhAva vagere sadgaNono anubhava temanI nikaTamAM AvanAra vyaktione sArI rIte thayo che. eTaluM ja nahIM paNa teozrI anekane aneka rIte mArgadarzaka banyA che. temaNe potAnuM jIvana zikSaNakSetra ane sAhitya sevA pAchaLa vyatIta karI jaina samAjanA utkarSa mATe je amUlya phALo Apyo che te kharekhara prazaMsanIya che. teozrI TUMkI mAMdagI bhogavI tA. 27-4-54 ne maMgaLavAre avasAna pAmyA che. temanI pAchaLa teozrI vizALa kuTuMba tathA bahoLuM mitramaMDaLa mUkI gayA che. zAsanadeva sadgatanA AtmAne zAMti arpe. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya darzana - je che - va. viSaya syAdvAda e zuM che? syAdvAdI koNa hoI zake? syAdvAda sAmAnuM dRSTibiMdu (Point of view) jotAM zIkhave che, je saMgaThanabaLa preraka che. (1) syAdvAda vyakti-viziSTatA varNave che. (2) vastu eka hovA chatAM anekarUpa che. syAdvAda vANI sarvadRSTinuM samAsasthAna che. syAdvAdamAM sarvadarzananuM samAdhAna che. syAdvAda kAryasAdhaka che. syAdvAdano samasta vizvanI sAthe meLa che. syAdvAdanI maulikatA ane siddhi syAdvAdanI siddhi nayarekhAdarzana 12. saptabhaMgI 13. nikSepo 14. syAdvAda prati aNasamajano ukela 8 $ = Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] syAdvAda e zuM che? ane syAdvAdI koNa hoI zake? jaina darzananA mULabhUta siddhAMtomAM syAdvAdanuM sthAna mahattvanuM che. syAdvAda zuM? syAt ane vAdamAMthI 'syAdvAda' zabda banelo che. sApekSa paNe kathana karavuM, judAM judAM dRSTibiMduthI avalokana karavuM te svAdvAda. dareka vastune ekathI vadhAre bAju hoya che ane je te bAju te te dRSTie kharI hoya tevo vAda te syAdvAda. dareka vastu anaMta dharmAtmaka che eTale game te eka dRSTithI nakkI karela vidhAna ekAMta (Absolute) satya kema mAnI zakAya? eTale dareka padArthamAM judI judI apekSAe, judA judA dharmano svIkAra karavo. eka ja vastumAM viruddha dekhAtA dharmone sApekSapaNe svIkRta karavA te syAdvAda. eka ja vyakti pitAnI apekSAe putra ane putranI dRSTie pitA manAya che. kAkAnI apekSAe bhatrIjo ane bhatrIjAnI dRSTie kAko manAya che. A saMpUrNa satya che. virodhI dekhAya che chatAM judI judI apekSAe satya che. A virodhI dekhAtI bAbatone sApekSapaNe svIkAravI e syAdvAda ApaNane zIkhave che. syAdvAda dRSTi kaho ke anekAMta dRSTi kaho te sarakhuM che. te matamatAMtaronA virodhono premabhAve nAza kare che, ane te kusaMpa kadAgraha haThAvI, tenI jagyAe susaMpa ane saMgaThanabaLa sthApe che. tenI vyAkhyAnI gaLathUthImAM ja saMgaThanabaLa raheluM 9." 1 virodhI dekhAtA vicAronA vAstavika avirodhanuM mULa tapAsanAra, ane tema karI vicArono samanvaya karanAra zAstra" te syAdvAda che. vItarAgAjJA pramANe, sarve vacano apekSA (hetu)vALAM che. jagatamAM cha dravyo rahelAM che. badhAM utpAda, vyaya ane dhrauvya yukta che. eTale te potAnA mULa svabhAvathI nitya (dhruva) che ane paryAya eTale vividha avasthAonI apekSA e te anitya che, eTale ke Upaje che ane vinAza pAme che. jema ke sonAnI kaMThI bhAMgIne kaThuM karAvyuM; temAM kaMThI nAza pAmI, kaDuM utpanna thayuM ane te banne avasthAomAM sonuM kAyama che. te utpanna ke vinaSTa thatuM nathI. AtmA manuSya-bhavanI apekSA e Upaje che, deva Adi bhavonI avasthAnI apekSAe nAza pAme che ane mULa Atma-dravyanI apekSAe nitya che. A pramANe eka vastumAM paraspara virUddha gaNAtA nitya, anitya dharmo sApekSapaNe satya che. e rIte bIjAM dravyo paNa sApekSapaNe utpAdana, vinAza ane dhruva svabhAvavALAM jANavAM. 1 A vyAkhyA paMDitavarya sukhalAlajIe tattvArtha sUtranA pahelA adhyAyanA 64me pAne AlekhI che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa pAkAdamata samIkSA koI paNa dravya ekAnta dRSTithI nispekSa utpanna thatuM nathI, nAza pAmatuM nathI, tema ja dhruva paNa nathI. A rIte koI paNa vastunuM astitva potAnA dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI che, paNa paradravya, parakSetra, parakAla ane parabhAvanI apekSAe nathI. A rIte nityatva ane anityatva, sat ane asat Adi aneka dharmono eka vastumAM sApekSapaNe svIkAra karavo tene syAdvAda kahe che. vastuno sadasAda paNa syAdvAda che. vastu sat kahevAya che te zAthI? te paNa vicAraNIya che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza Adi potAnA guNothI, potAnA dharmothI, dareka vastu sat hoI zake che. bIjAnA guNothI, bIjAnA dharmothI koI vastu sat hoI zakatI nathI, tethI te asat che. dhanavAna potAnA dhanathI hoI zake che, bIjAnA dhanathI nahIM. bApa hoya che te potAnA putrathI, bIjAnA putrathI nahIM. upara kkSA pramANe sat ane asat paNa samajI zakAya che. lekhana ke vaktRtvazakti nahIM dharAvanAra ema kahe che ke, huM lekhaka nathI athavA huM vaktA nathI. A zabdaprayogamAM huM paNa kahevAya che ane te yogya che, kAraNa ke huM pote sat ane mArAmAM lekhana ke vakatRtvazakti nahIM hovAthI te zaktirUpa huM nathI. AvA prakAranAM udAharaNothI samajI zakAya che ke sat paNa potAnAmAM je sat nathI tenI apekSAe asat gaNAya. A pramANe apekSAdRSTithI eka vastumAM sat ane asat ghaTI zake che ane te ja syAdvAda che. A siddhAMtanA prarUpaka zramaNa prabhu zrI mahAvIra svAmI pote che. 'uttara hiMdustAnamAM jaina dharma' lekhaka cimanalAla jecaMda zAha (ema.e.)nA pustakamAM pAnA 53me nIceno ullekha che H . '' "saMjaya belaThThIputta kahe che ke 'che te huM kahI zakato nathI ane te nathI ema paNa huM kahI zakato nathI' tyAre mahAvIra ema kahe che ke "huM kahI zakuM chuM ke eka dRSTie vastu che ane vizeSamAM e paNa kahI zakuM chuM ke amuka dRSTie te nathI." TUMkamAM syAdvAda jaina tattvajJAnanuM advitIya lakSaNa che. jaina buddhimattAnuM AthI adhika suMdara, zuddha ane vistIrNa daSTAMta bIjuM kayuM ApI zakAya? A siddhAMtanI zodhanuM mAna zrI mahAvIrane ghaTe che. dAsaguptAnA abhiprAya pramANe "A viSaya paratve jaina zAstromAM sauthI pahelo ullekha zrI bhadrabAhunI sUtrakRtAMga niryukti (i.sa. pUrve 433-35)nI TIkAmAM ghaNuM karIne maLI Ave che. A nivedana mATe te vidvAne sva. DaoN. satIzacaMdra vidyAbhUSaNanuM pramANa svIkAryuM che." jaina dRSTie koI vastu ekAnta nathI, kAraNa ke vastumAtra aneka dharmAtmaka che, ane amuka apekSAe temAM amuka dharmo rahelA che. dAkhalA tarIke mATInI apekSAe ghaDo nitya che. paryAyanI apekSAe anitya che, raMganI apekSAe bhagavo che. A pramANe dareka vastunA guNadharma te te vastumAM apekSIne rahelA che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAhA e che? ane cAtAdI koNa hoI zake? syAdvAdI' koNa hoI zake? 1. je sAco syAdvAdI hoya che te avazya sahiSNu hoya che. te pote potAnA AMtarika AtmavikAro para vijaya prApta kare che. eTaluM ja nahIM, paraMtu bIjAnA siddhAMta para paNa sanmAnanI dRSTithI jue che ane madhyastha bhAve saMpUrNa virodhono samanvaya kare che. zrI siddhasena divAkare veda, sAMkhya, nyAya, vaizeSika ane bauddha Adi darzano para dvAtrizikAnI racanA kare che ane caudase cummAlIza graMthanA racayitA mahAprakhara jJAnI zrI haribhadrasUrijI mahArAje SaDradarzanasamuccayamAM darzanonI niSpakSa samAlocanA karI, potAnI kevI udAra vRtti che teno paricaya karAvyo che eTaluM ja nahIM paraMtu zrI mallavAdI, zrI haribhadrasUri, 5. AzAdhara, rAjazekhara temaja mahAmahopAdhyAyajI mahArAja zrI yazovijayajI Adi aneka jainagItArthoe vaidika temaja bauddha graMtho para TIkAo, TippaNIo vagere lakhI potAnI guNagrAhitAno, samanvayavRttino ane hRdayanI vizALatAno spaSTapaNe paricaya karAvela che. AthI spaSTapaNe samajAze ke syAdvAdamAM hRdayanI vizALatA che, guNagrAhitA che ane maitrInI abhilASA che. darzanonI samAlocanA karatAM mAlUma paDaze ke, amuka darzana amuka nayane sparze che jethI saMpUrNa darzano nayavAdamAM garbhitapaNe rahelAM che. syAdvAdI haMmezAM satyAvalaMbI hoya che; te ekAMtamArgInI peThe sAMkaDI manovRttivALo ke uchAMchaLA manavALo nathI. te saunI sAthe premabhAve samanvaya sAdhe che. syAdvAdInuM bolavuM haMmezAM apekSita (hetuvALuM) hoya che. hetu to jagatamAM ghaNo rahelA che paraMtu tenuM vAstavika bolavuM, Atma-apekSita hoya che. nirapekSa vacanomAM to kevaLa saMsArabaMdhano sivAya kAMI nathI. jainonA paramayogI gItArtha zrImadAnaMdaghanajI mahArAje "dhArataravAranI sohalI dohalI, caudamAM jinataNI caraNasevA" e stavanamAM te mATe nIcenI kaDI kahI cheH vacana nirapekSa vyavahAra jUTho kahyo, vacana sApekSa vyavahAra sAco; vacana nirapekSa vyavahAra saMsAra phaLa, sAMbhaLI AdarI kAMI rAyo. dhAra, A uparathI spaSTapaNe samajAze ke sApekSa vacana bolavuM te ja hitAvaha che. ApaNe sAdhAraNa bolImAM paNa kahIe chIe ke Ask your conscience and then do it -"tArA AtmAne pUche ane pachI te kara' paNa A ja syAdvAda zIkhave che. satya aura ucca bhAva aura vicAra kisI eka jAti yA majahabavAloM kI vastu nahIM hai| ina para manuSya mAtra kA adhikAra hai / manuSya mAtra ko anekAntavAdI, syAdvAdI aura ahiMsAvAdI hone kI AvazyaktA hai| kevala dArzanika kSetra meM hI nahIM, dhArmika aura sAmAjika kSetra meM bhii| -mikkhanalAla Atreya, (ema.e.DI.liT) darzanAdhyApaka vAzI divU vizvavidyAlaya (syAdvAda maMjarImAM ApelA WEByana mAMthI) : - 1syAdvAdamaMjarInA pAna 33uparathI uddhati Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "cAhAda sAmAnuM daSTibiMdu jotAM zIkhave che je saMgaThanabaLapreraka che. syAdvAdano artha ApaNe prathama kahI gayA chIe ke "syAdvAda eTale apekSApUrvaka kathana karavuM."te sAmAnuM dRSTibiMdu jotAM zIkhave che. koI paNa vastunA spaSTikaraNamAM, sAmo zuM kahe che? zAthI kahe che? kaI dRSTithI kahe che? vagere "DhAlanI be bAjunI mAphaka" jyAre teno badhI daSTithI ApaNe vicAra karIzuM tyAre ja teno satyanicoDalAvI zakIzuM. sAmo kaIdaSTithI kahe che tenuM pUrepUruM satya samajyA sivAya ApaNe kadI paNa samanvaya karavA zaktizALI thaIzuM ja nahIM. khuda kezavatsala gAMdhIjIe syAdvAdano abhiprAya ApatAM jaNAvyuM che ke "jyAre huM jainono syAdvAdasiddhAMta zIkhyo tyAre ja musalamAnone musalamAnanI dRSTithI ane pArasIone temanI dRSTithI jotAM zIkhyo.' AthI satyapriya vyaktie, ApaNe koI vastu bolatA hoIe ane sAmo te ja vastu amuka apekSAe viruddha bole to, temAM ekAMtamArgInI peThe gusse na thatAM, zAnta citte tenuM dRSTibiMdu tapAsavA ja yatna karavo, jethI satya vastu ApoApa jaNAI Avaze, eTaluM ja nahIM paraMtu sAmAnI sAthe samanvaya sadhAze. syAdvAdI kadI paNa potAnI dhIraja khoI besato nathI, paraMtu buddhigamya rIte sAmAnuM dRSTibiMdu vicAre che ane tyAra bAda ja te vastuno toDa kADhe che.. syAdvAdI ane nyAyAdhIza baMne sarakhA gaNI zakAya che. nyAyAdhIza jema vAdI prativAdI jubAnI sAMbhaLI temanAM dRSTibiMdu samajI kesano pheMsalo Ape che, tevI ja rIte syAdvAdI paNa virodhIonadaSTibiMdu avalokI temAMthI sAra kheMcI vastu sthitino nirNaya kare che ane sAthe samanvaya karAve che, jethI nyAyAdhIza karatAM paNa te eka DagaluM AgaLa vadhe che. A mATe, cha AMdhaLA ane hAthInuM dRSTAMta anupama che, je A nIce ApavAmAM Avela che. - 1. ekapAzcAtyavidvAna kahe che: Key to knowmanishis thoughts. mANasanAvicAra jANI levA ete mANasane jANavAnI kUMcI che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAhATa sAmAnuM daSTibiMdu jotAM zIkhave che je saMgaThanavALoska che. * paramAgamasya jIvaM, niSidvajAtyaMdhasiMdhuravidhAnaM / sakalanayavilasitAnAM virodhamathanaM namAmyanekAMtam // bhAvArtha - janmAMdha puruSonA hastividhAnane dUra karavAvALA, samasta nayothI prakAzita, virodhono maMthana karavAvALA utkRSTa jainaMsiddhAMtanA jIvanabhUta ekapakSahita syAdAdane huM namaskAra karuM chuM. -suruSArthasidhdhapAya, zrImadda amRtacaMdrasUri eka vakhata koI cha AMdhaLA hAthI pAse gayA. temAM jenA hAthamAM hAthIno paga Avyo teNe kahyuM keH "hAthI thAMbhalA jevo che." jenA hAthamAM kAna Avyo teNe kahyuM keH "hAthI sUpaDA jevo che. jenA hAthamAM sUMDha AvI teNe kahyuM ke: "hAthI sAMbelA jevo che. jenA hAthamAM peTa AvyuM teNe kahyuM ke hAthI pakhAla jevo che.' jenA hAthamAM tenA daMtazULa (dAMta) AvyA teNe kahyuM ke : "hAthI doraDA jevo che.' AthI eka bIjA aMdaraaMdara jhaghaDavA lAgyA. eka kahe: "hAthI thAMbhalA jevo che", tyAre bIjo kahe: "sAMbelA jevo, tyAre trIjo kaheH "doraDA jevo." Ama paraspara ekabIjAnI sAthe takarAra karatA hatA te vakhate temanI pAse thaIne eka dekhato mANasa jato hato. teNe badhAne paraspara takarAra karatA joI kahyuM: "tame koI takarAra karatA nahIM. tame badhA tamArI dRSTie sAcA cho, kAraNa ke tame dareke hAthInA je je bhAga upara sparza karyo, te te bhAga, tame kaho cho tevo ja che, paraMtu evA to hAthInA ghaNA aMzo che. jyAM sudhI tenA badhA aMzone sparzAya nahIM tyAM sudhI hAthInI kharI mAhitI maLI zake nahIM." AthI temanA darekanA mananuM samAdhAna thayuM, ane pachI temanI takarArano aMta Avyo. AthI sAra e levAno che ke bolanAra haMmezAM kaIdRSTithI bole che, tenuM daSTibiMdu avalokavuM joIe. AthI buddhino paNa vikAsa thaze. koI paNa vastune tatvataH pichAnavA mATe, tenA saMbhavita badhA aMzo tapAsavA joIe. syAdvAdaSTi kaho ke anekAMtadaSTi kaho, te vastunA tamAma dharmo tapAse che ane judI judI apekSAe tamAma vastune nihALe che ane tyAra bAda teno khyAla bAMdhe che ane vastusthitinI cokhavaTa kare che. syAdvAdI haMmezAM sAmAnI apekSAvRtti pArakhI zake che ane abAdhita rIte teno samanvaya karavA yatna kare che. te vividha dRSTibiMduo dvArA zakya samanvayo karI, viruddha dekhAtA matone, samucita rIte saMgati karAve che. e ja syAdvAdanuM parama rahasya che. te bAbata A nIcenA kAryakAraNa bhAvanAmulakhANathI spaSTa rIte avalokI zakAze. *kAryakAraNa mATe bhinnabhinna dRSTio pravarte che. bauddha ane vaizeSika darzana A hakIkatano sAra sanmati prakaraNa (paMDita sukhalAlajIvALuM)nA tRtIyakAMDa gAthA 505ra pAna 87mAMthI lIdhela che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che kA te bAra ja pAkA mata samIkSA bhedavAdI che, tethI teo kAryakAraNa bhinnabhinna che ema mAne che ane AthI teo "asa" eTale utpatti pahelAM, kAraNamAM nahIM evA kAryanI utpatti svIkAre che. tyAre sAMkhyo abhedavAdI che, tethI teo kAraNa ane kAryane abhinna mAne che ane tethI teo saMtuM eTale utpatti pahelAM paNa kAraNamAM vidyamAna, evA kAryanI utpatti varNave che. bauddho paNa "asatamAMthI ja kAryanI utpatti mAne che, AthI bauddha ane vaizeSiko potAnA matanuM sthApana karavA, sAMkhyono doSa kADhI temane kahe che ke, jo kAraNamAM utpatti pahelAM paNa kArya "satra vidyamAna hoya to utpatti mATe prayatna nakAmo che, temaja utpatti pahelAM paNa "sata hovAthI kAraNamAM kArya dekhAvuM joIe ane kArya sApekSa badhI kriyAo ane badhA vyavahAro kAryanI utpatti pahelAM paNa thavA joIe. AvI rIte sAMkhyo paNa potAnA pakSanuM sthApana karavA vaizeSiko ane bauddho upara doSa mUkI kahe cheH "jo asat kAryanI utpatti thatI hoya to, mANasane zIMgaDA kema na Ave?' A baMne dRSTio ekabIjAne doSa Ape che te badhA ja sAcA che, kAraNa ke daSTio ekAMgI hoI bIjI bAju jotI nathI, te UNapane lIdhe, svAbhAvika rIte temAM doSo AvI jAya che, paraMtu A dRSTio samanvayapUrvaka goThavavAmAM Ave to, ekabIjAnI UNapa TaLI jAya che, ane te pUrNa bane che. have syAdvAda daSTi, tenA samAdhAnamAM kahe che ke jema kArya ane kAraNa bhinna che, tema abhinna paNa che. bhinna hovAthI utpatti pahelAM kArya asat che, abhinna hovAthI satu paNa che. sat che te zaktinI apekSAe eTale utpatti mATe prayatnanI apekSA rahe che, ane tethI ja utpatti pahelAM avyakta dazAmAM vyaktakAryasApekSa vyavahAro nathI saMbhavatA. e ja rIte asaMta che, te utpattinI apekSAe; zaktinI apekSAe to kArya satu ja che. tethI ja dareka kAraNamAMthI kAryanI utpattine agara manuSyazRMga jevI atyaMta asatu vastunI utpattine avakAza ja nathI. je kAraNamAM je kArya pragaTAvavAnI zakti hoya temAMthI prayatna thayA pachI te kArya pragaTe bIjuM nahIM, ane zakti nA hoya tevuM paNa nahIM. A rIte sat ane asavAdano samanvaya thatAM ja dRSTi pUrNa ane zuddha thatI hovAthI temAMthI doSo sarI jAya che. anekAMta dRSTi pramANe, ghaTarUpa kArya ane pRthvIrUpa kAraNathI abhinna ane bhinna phalita thAya che. abhinna eTalA mATe ke mATImAM ghaDo janmAvavAnI zakti che ane ghaDo bane che tyAre paNa e mATI vinAno nathI hoto. bhinna eTalA mATe ke utpatti pahelAM mATI ja hatI ane ghaDo najare paDato nahoto ane tethI ja ghaDAthI sadhAnArA kAryo paNa thatAM nahotAM. AthI ja karIne syAdvAda dRSTinI vyApaktA, mahattA ane upayogitA che ane A dRSTinA sarbhAve jamatasaMgharSaNo ane kolAhalo zamAvI devAya! ane kusaMpanI jagyAe susaMpa sthapAya! jagatamAM ghaNA matabhedo saMbhave che, paraMtu temAM ya paNa jo sAmAnuM dRSTibiMdu joIvartavAmAM Ave to tethI ghaNA phleza-kadAgraha ochA thAya ane saunI sAthe samanvaya sadhAya. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAda sAmAna daSTibiMdu jotAM zIkhave che je saMgaThanabaLapreraka che. dareka ghara, kuTuMba, samAja, saMpradAya A siddhAMtane apanAve to tethI keTalo utkarSa sAdhI zake? tethI kusaMpa ane kaMkAsa TaLe ane sau premazaMkhalAmAM joDAya, e ocho lAbha che? kAraNa ke jagatamAM kajiyAnuM mULa jamatabheda che ane jyAM matabheda che tyAM ja azAMti che; ane jyAM matabheda nathI tyAM meLa che, zAMti che. samanvayapUrvaka je kAma karavAmAM Ave che te zAMtimAM ja pariName che ane syAdvAdadaSTinuM mukhyatayA e ja tAtparya che, ke virodhI tattvomAMthI avirodhI mULa khoLI kADhI samanvaya karAvavo. rAjyanItijJa puruSo paNa rAjyavyavasthAmAM prajAnAM mAnasa oLakhI, virodha karatA hoya temanAM paNa daSTibiMdu nihALI tenA upUrapUrNa khyAla karI rAjyakArabhAra kare to temAM rAjya ane prajAnI AbAdI che. " syAdvAdI ahaMbhAvI, tumAkhI ke daMbhI hoI zakatA nathI tene nyAya ane nItinuM ja bakhtara che. paMco, paMcAyato, mahAjano, sahakArI maMDaLo e badhAM rAjyanAM saMgaThanabaLanAM preraka chene zAMtinAM svarUpo che. te baMdhAraNapUrvaka ane vyavasthita rIte cAle to prajAno tethI ghaNo utkarSa thAya tema che. kajiyAnA dalAlo paNa tethI ochA thaze, ane prajAnuM je anargala nANuM korTa mAraphate veDaphAya che, te paNa ghaNe aMze tethI ochuM thaze ane araspara vaimanasya paNa ochAM thaze ane sau sneha-zRMkhalAmAM baddha rahI zakaze. te nAmadAra sarakAra taraphathI je, je. pI. (jasTIsa opha dhI pIsa) nimAya che teno paNa A ja umadA Adarza che. svadeSTibiMdu - ApaNe upara, sAmAnuM dRSTibiMdu tapAsavAnuM lakhyuM che, te sAthe ApaNe ApaNuM paNa daSTibiMdu tapAsavuM joIe. ApaNe jagatamAM zuM nihALIe chIe? "dRSTi tevI sRSTi jevI ApaNI daSTino koNa hoya, tevA ja pratibhAsita padArtho ApaNane lAge che. sArI AMkhovALo dhoLAne dhoLuM jue che, jyAre pILI dRSTivALo, (kamaLAvALo) vastu dhoLI chatAM pILI jue che, mATe jIvanapaMtha ujALavAmAM dRSTinirmaLa, niSpApI, nirlobhI, nirogI, nirabhimAnI, niHsaMga ane niHsvArthI hoya che tyAre te pratibhAzALI thaI zake che ane sAmAnA upara paNa tenuM ojasa pADe che; bAkI jyAre tenI daSTino koNa pApI, vikArI avicArI, krodhAnveSI Adi durgaNothI bharela hoya tyAre te svaparahAnikAraka che, mATe jIvanapaMtha ujALavAno sauthI sarasa rasto dareka mAnavIne mATe e che ke "tamArI dRSTi keLavo ane te suMdara banAvo." A mATe guNAnurAga kulakano abhyAsa karavo ghaNo jarUrI che. vaLI jijJAsu, AtmArthI ane mumukSuoe, ATha dRSTinI je sajhAya che tene avazya avalokavI joIe. bIjano caMdramA jema prakAzamAM vadhatovadhato chevaTa punamano pUrNa prakAzavALo thAya che, tevI ja rIte A daSTiomAM, prathama dRSTithI je AtmaprakAza vadhe che te AThamI daSTimAM saMpUrNa AtmaprakAza thAya che; mATe adhyAtmadaSTi jemaNe khIlavavI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa pAkA mata samI hoya temaNe A ATha dRSTinAM pUrNa abhyAsa, manana ane nididhyAsana ekacitte karavAM e ghaNuM ja hitAvaha che. te AThadaSTinAM nAmaH (1) mitrA, (2) tArA, (3) balA, (4) dIpA, (5) sthirA, (6) kAntA, (7) prabhA ane (8) parA, A pramANe che. tA.ka. AdhyAtmika jIvana vitAvanAre AdaSTino abhyAsa avazya karavo te tenA jIvanasAphalya mATe ghaNuM ja jarUranuM che. OM zAMtiH daSTi6i para AdhyAtmabhAvanA he AtmanuM " tuM jagatanAM mAnavIonAM dRSTibiMdutapAsatAM pahelAM tAruM potAnuM dRSTibiMdu tapAsa ke "huM kyAM Ubho chuM? zuM karI rahyo chuM kyAMthI Avyo? kyAM jaIza? mAruM zuM thavAnuM che?" vagere vicArI madhubiMduno dAkhalo dRSTimaryAdA sammukha rAkhI tArA AtmAnuM satra sArthaka kara. 1. jIvarUpI vRkSa che. te vRkSanI DALI be hAthe jhAlI eka saMsArI mANasa laTake che. A AyuSyarUpI DALane AgaLathI dhoLo uMdara (divasa) ane pAchaLathI kALo uMdara (rAtrI) kApI rahyA che; chatAM A mANasa, uparathI DALa upara madhapuDo che, temAMthI madha (saMsAranI lAlasA) jhare che te cATe che ane te ja madhubiMdunA svAdamAM mazagula rahe che. nIce UMDo kUvo (naraka) che temAM ajagara vagere (krodha, mAna, mAyA, lobha) moM phADI beThelA che. tA.ka. saMsAramAM je mANasa racyopacyo rahe che tenA mATe A dagaMta che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) syAdvAda vyakti-viziSTatA varNave che. arpitaanrpitsiddhH| - tattvArthAdhigamasUtra artha - pratyeka vastu aneka dharmAtmaka che; kemake arpita (eTale arpaNA arthAt apekSAthI ane anarpita eTale ke anarpaNA arthAt bIjI apekSAe), viruddhasvarUpasiddha thAya che. AtmA "satu che evI pratItimAM je sattvanuM bhAna hoya che, te badhI rIte ghaTita thatuM nathI ane jo ema hoya to AtmA svarUpanI mAphaka ghaTatva paNa bhAsamAna thAya. AthI tenuM je viziSTa svarUpa che te siddha thAya nahIM. viziSTa svarUpano artha ja e che ke te svarUpathI sat ane pararUpathI satu nahIMasatu. dareka padArthamAtrane asti ane nAstithI avalokIe to ja dareka padArthanuM vyaktiviziSTapaNe jaNAya, te vinA kadI paNa vyaktiviziSTapaNe jaNAya nahIM. astino artha e che ke vastumAtra potAnA svarUpathI satu che, ane nAstino artha e che ke, vastumAtra pararUpe karI asata che. AthI samajavAnuM e che ke, vastumAtra potAnA rUpe ja sat che ane tenAmAM duniyAnI tenA vinA-bIjI badhI cIjonuM, nAstipaNuM che. arthAt asapaNuM che. dAkhalA tarIke koIe kahyuM ke, "a nAmano mANasa mahAna che' have jo asti-nAstithI arthAt satu asatuthI tene avalokavAmAM na Ave to tenA jevA bIjA ghaNA mANaso mahAna che temano temAM samAveza thAya che. jethI anAmanA mANasanuM vyakti viziSTapaNuM siddha thatuM nathI, paraMtu jyAre vastune patArUpe sat ane pararUpe asat mAnIe tyAre ja tenuM vyaktiviziSTapaNuM siddha thAya che. AgaLa AtmAnA dAkhalAthI paNa te samajAveluM che. have jyAre mANasane ema mAlUma paDe ke- "huM vyakti viziSTa chuM" tyAre ja tene ema lAge ke - "huM paNa kaMIka chuM." huM maDadAlanAmarda kenakAmo nathI, paraMtu "huM paNa mahAna thavA sarjita chuM.A bhAvanAthI tenAmAM AgaLa vadhavAnI umeda, hiMmata ane hoMza vadhe che, mANasAI paNa jAgRta thAya che ane te harahaMmeza udyamI ane jAgRta rahe che ane prayatnazIla thAya che. cIjomAM paNa temaja che. ghaTikAyaMtra (ghaDiyALa)nAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa spAkAdamata samIkSA eka nAnuM ane eka moTuM evA be cakra lo. nAnAM ghaDiyALane nAnuM upayoganuM che ane moTA ghaDiyALane moTuM upayoganuM che. nAnA ghaDiyALane moTuM nakAmuM che, tema moTA mATe nAnuM nakAmuM che. arthAt sau saunA sthAne sau viziSTa che. rAjA jema gAmadhaNI hoya che, tema jhUMpaDAmAM rahenAra eka bhikhArI paNa tenA gharano mukhI che. AvI rIte mAnavI jyAre potAnuM kaMI paNa mahattva samaje che tyAre te parAkramI, udyamazIla ane pragatizIla thAya che ane tethI tenA Adarzo paNa divasedivase Urdhva dizAmAM gamana kare che. dareka vyaktie potAnA Adarzo ucca rAkhavA joIe. eka vakhata vaDodarAmAM marahUma mahArAjA sayAjI vijayajIe vidyArthIone udezI temanI samakSa bhASaNa ApatAM kahyuM hatuM, "vidyArthIo! tamAre tamArA Adarzo hamezAM ucca rAkhavA joIe. jo tamo AkAza sAmuM tAkI tIra mArazo to te chevaTa jhADa sudhI paNa UMcu jaze, paraMtu jhADa sAmuM tAkI tIra mArazo to tethI paNa ochuM jaze." A uparathI sAra e levAno che ke jemane AgaLa vadhavAnI umeda-tamannA che temaNe to hamezAM AgaLa vadhavAnI mahattvAkAMkSA rAkhavI. zAstramAM paNa kahyuM che ke mahattvAkAMkSI vinaya karavA mATe kanyA mahattvAkAMkSIono janma ja vijaya karavA mATe che ane vijayamALA tene ja vare che. syAdvAdano siddhAMta paNa manuSyamAtrane vyaktiviziSTapaNuM bakSe che. AthI ja manuSya kartavyazIla thAya che ane te ja tene dareka kAryamAM vegavaMto banAve che. eka strI kaheH huM dosI chuM." A bhAvanAthI te kadI paNa rANI hoI zakaze nahIM. paraMtu huM paNa rANI kema nA thAuM? jyAre evI viziSTa bhAvanA bhAvaze tyAre ja te kadAca rANI nahIM thAya to paNa te dAsI karatAM to ucca sthAna prApta karaze ja; mATe A uparathI tAtparya e levAnuM che ke, dareka manuSya ema dhAravuM ke- "huM paNa kaMIka chuM." ane A ja tene AgaLa vadhavAno zreyaskara rasto che, je syAdvAdasiddhAMta zIkhave che. bAkI nabaLAne mATe to jagatamAM koI sthAna ja nathI. Might is right. baLIAna ja be bhAga che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vastu eka hovA chatAM anekarUpa che. rSitArSitasiddha brIja rIte, "9 vi nADu re saLaM nApArUM . ne sabbe gALa te ja gADuM !" tathA "ane mAtha, sarvathA na : | sarve bhAvA: sarvathA loma draSTAH / / sarve bhAvAH sarvathA yena draSTAH / mA sarvathA tena . " 'syAdvAdamaMjarI pAnuM 14) bhAvodghATana -pratyeka vastu, svarUpathI sat ane para rUpathIasat hovAthI te bhAva ane abhAvarUpa paNa che. pratyeka vastu svarUpathI vidyamAna che ane pararUpathI avidyamAna che. tema chatAM vastune jo sarvathA bhAvarUpa mAnavAmAM Avaze to eka vastunA svabhAvamAM saMpUrNa vastuono svabhAva mAnavo paDaze ane koI paNa vastu potAno svabhAvavALI mAlUma paDaze nahIM ane vastuno jo sarvathA abhAva mAnIzuM ta vastuone sarvathA svabhAvarahita mAnavI paDaze. : AthI e siddha thAya che ke "ghaTamAM tene choDIne temAM sarvavastuono abhAva mAnavAthI ghaTe aneka rUpe siddha thaze.", " " " AthI mAlUma paDe che ke eka padArthanuM jJAna karavAnI sAthe bIjA padArthonuM jJAna thAya che, kAraNa ke te tenAthI bIjA badhA padArthonI vyAvRtti (abhAva) karI zakato nathI. A AgamamAM paNa kahyuM che ke, "je ekane jANe che te badhAne jANe che ane je - badhAne jANe che te ekane jANe che." temaja jeNe eka padArthane saMpUrNa rIte jANyo che Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa pAkA mata samIkSA teNe badhA padArthone badhI rIte jANyA che ane jeNe badhA padArtho badhI rIte jANyA che te eka padArthane badhI rIte jANe che. anyadarzanamAM zvetaketune tenA pitA AruNIe kaheluM, "mATInA ekaloMdAne jANavAthI mATInI banelI vastumAnuM jJAna thAya che." A bInA paNa A siddhAMtane amuka puSTi Ape che. A sthaLe je yAda rAkhavAnuM che te e ke, "syAdvAdathI kevaLa iMdriyajanya padArthonuM jJAna thaI zake che, jyAre kevaLa jJAna pAramArthika pratyakSa che. jethI kevaLajJAnamAM bhUta, bhaviSya ane vartamAna saMpUrNa padArtha pratibhAsita che." tethI syAdvAdanA aMge te jJAna levAnI jarUra nathI. vyaktiviziSTa para adhyAtma bhAvanA he Atmanu! tuM anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIryavAna chuM; jethI tAruM zakti-sAmarthya, tane daza daSTAMte durlabha evo je manuSyabhava maLyo che, tene sArthaka karavA vApara ane maLela ratnaciMtAmaNi jevA dharmane kAcano TUkaDo gaNI pheMkI nAde. atyAre vijJAnIoe chevaTamAM "eTama bomanI" zodha karI che, paraMtu te to mAraka ane hiMsAtmaka che. jethI tenI jagyAe duniyAnuM rakSaNa kema thAya? ema vicArI dezanI AbohavA kema sudhare, prajAmAM taMdurastI kema phelAya, prajAmAM teja kema Ave, evA boma vijJAnIo banAve to banAvanAranuM tema prajAnuM ubhayanuM kalyANa thAya. bAkI kolasAnI dalAlImAM kALA hAthanI peThe, hiMsAthI kadI paNa koIno jaya thayo nathI ane thavAno paNa nathI ane kadAca thaze to te cAra divasanI cAMdanInI mAphaka. aMte to "jIvana pyAluM bharyuM je jhera, aMte te pIvAnuM che. "dharmejaya ane pApe kSaya mATe bhavya jIvoe mAraNano prayogo na karatAM, ugAraNanA ke rakSaNAtmaka prayogo karavA e ja hitAvaha che. vijJAnIo jema ahoniza vijJAnamAM macyA rahe che tema araviMda ghoSa jevA AtmArthI puruSo, munirAjo ane saMto, hamezAM AtmAnI khojamAM ja macyA rahe che. vastu aneka dharmAtmaka che tema AtmA paNa anaMta guNAtmaka che ane tethI ja AtmAmAM otaprota rUpe rahelAM, dAna, dayA, tapa, bhAva, zuzruSA, samatA, ArdratA, satya, mRdutA, saraLatA, nyAya, nipuNatA Adi guNo prApta karavA mumukSuo hamezAM tatpara rahe che. AtmabaLa AgaLa pazubala, tema AtmalakSmI AgaLa jaDa lakSmI tucchamAtra che. svAmI rAmatIrtha eka vakhata himAlaya upara gayA hatA, te vakhate eTalo badho barapha paDyo ke te cheka gaLA sudhI baraphathI DhaMkAI gayA ane maraNanI aNI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vatu eka hovA chatAM anekarUpa che. jaya upara hatA. te vakhate AkAza sAmuM joIne Stop (baMdha thAo) zabda bolyA. te ja vakhate vAdaLAM vIkharAI gayAM ane sUryanAM kiraNo chUTyAM ane barapha badho pIgaLI gayo. have vicAro ke AnI sAthe jarmananI hovIjhara topo mUko te zuM visAtanI che? A AtmabaLa nahIM to bIjuM zuM samajavuM? sukalakaDI jevA dezavatsala bApujIe mahAn briTiza saltanata ke jenA rAjyamAM sUrya Athamato nahoto evuM sAmrAjya gaNAtuM tene paNa kevI hacamacAvI? A AtmabaLa nahIM to bIjuM zuM samajavuM? mATe bhavATavImAM bhUlA na paDatAM saue potAno zreya mArga kayo che te khoLI levo emAM ja kharo puruSArtha samAyelo che. OM zAMtiH vastu aneka dharmAtmaka che te upara adhyAtmabhAva he vijJAnadhana AtmA! saMsArI vijJAnIo jema marakyurI (pAro) morathuthu AdimAMthI ilekTrisITI pedA kare che tema tuM paNa samyaka jJAna, samyaka darzana ane samyaka cAritra vaDe tAro AtmadIpa pragaTAva. syAdvAdanA matathI svadravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe astitva che ane paradravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe nAstitva che. je apekSAe vastumAM astitva che te ja apekSAe vastumAM nAstitva nathI. AthI saptabhaMgI nayamAM virodha, vaiyadhikaraNya, anavasthA, saMkara, vyatikara, saMzaya, apratipatti ane abhAva nAmanA doSo AvI zaktA nathI. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41: syAdvAdavANI sarvadRSTinuM samAsasthAna che. svAdvAda zabdamAM "syAt ane vAda" e be zabda samAyelA che, jeno artha "kathaciMt kathana karavuM" evo thAya che. AthI syAdvAda koI paNa vastu sarvathA AvI ja che ema kaheto nathI. te evI vANI uccAre che ke temAM bIjAnI beThaka UDI jatI nathI, eTaluM ja nahIM paraMtu temAM bIjAnI beThakane paNa sthAna hoya che. dAkhalA tarIke koIe kahyuM ke "ghaDo nitya che." tyAre syAdvAdI kahe, syAt. asti, kaeNthacit nityaAthI ghaDo je anitya paNa che tene temAM sthAna maLe che. tenI beThaka temAMthI UDI jatI nathI. evI rIte koI kahe ghaDo anitya che tyAre paNa syAdvAdI kahe, syAt asti, - kathaMcit anitya; AthI temAMthI nityanI beThaka UMDI jatI nathI, paraMtu temAM tene sthAna maLe che. ane ghaDo je nityAnitya che - e tethI sAbita thAya che. duniyAnA tamAma padArtho mULarUpe nitya che ane paryAyarUpe anitya che. jIva paNa AtmA rUpe nitya che ane deha rUpe anitya che. ghaDo mULarUpe eTale mATIrUpe nitya che ane paryAya eTale AkArarUpe anitya che. A pramANe padArtho mATe samajavuM. syAdvAda haMmezAM ekAMta vANI uccArato nathI, paraMtu anekAMta vALI uccAre che. ekAMta vANI bolavAmAM vastumAM rahelA bIjA aneka dharmo jANavAmAM ADo paDado dharAya che, tema temAM buddhino paNa TrAsa thAya che (rodha thAya che). dAkhalA tarIke a nAmanA mANase kahyuM ke "ghaDo lAla che." tyAre syAdvAdI kahe, syAt asti, eTale kathaMcit lAla. have jo ekAMta dRSTinI mAphaka temAM saMpUrNa lAla raMganI jagatamAM ghaNI cIjo hoya che, te vakhate zuM kahevuM? AthI ja vastusthitinuM saMpUrNa jJAna thAya che ane vastunA anaMta guNa-dharmo jANavA mATe jJAnanAM dvAra UghADAM rahe che. vaLI koI kahe 'retI bhAre che' tyAre syAdvAdI kahe, syAt asti, arthAt kathaMcit bhAre. jo tema nA bole to lokhaMDanI retI ke je tenAthI paNa bhAre che te mATe kahevAnuM hoya te vakhate zuM kahevuM? vadhu samajaNa mATe eka suvarNano glAsa lo. te eka arthamAM dravya che, sarva arthamAM dravya nathI. kAraNa ke AkAza ane kALa dravya pRthak che tema suvarNa dravya paNa pRthaka che ane e dravya, kevaLa paramANuono samUha che. A pramANe eka samayamAM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAtAvrANI avapni samAsAnA che. suvarNa dravya che, bIjAnuM dravya nathI. vaLI te suvarNaglAsa pRthvInA paramANuono banelo che. teno artha e ke suvarNa pRthvImAM dhAtuno vikAra che. bAkI te pRthvInA tema bIjAnA vikAra rUpe nathI. dhAtunA paramANuono banelo che, teno artha e ke te suvarNa zuddha che ke khANamAMthI nIkaLela che? zuddha kriyA vinAno che? a no banAvela che ke ka no banAvela che? teno artha e ke te paramANuono banelo che ane glAsanA rUpamAM banela che, ghaTanA rUpamAM banela nathI. A pramANe jaina darzana kahe che ke vastuo amuka vizeSa sImA sudhI satya kahevAya che paraMtu te sarvathA satya kahevAtI nathI. koI paNa vastu ekAnta bolavAthI tenA guNa jovA tarapha dRSTi rahetI nathI. AthI tenA anaMta dharmo jovAnuM temanuM jJAnadvAra baMdha thAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke, koI paNa vastu sarvathA AvI ja che ema kahevuM te yogya nathI. uparanA dAkhalAmAM joyuM haze ke, eka suvarNa glAsa paNa keTalI badhI daSTiothI avalokI zakAya che. koI kaheze, agni dahana che; syAdvAdI kaheze, adahana paNa che; kAraNa ke te lAkaDAM vagere bALe che? mATe adahana paNa che. vaLI koI kahe, jIva ane ghaTa banne bhAvAtmaka che; tyAre syAdvAdI kahe, abhAvAtmaka paNa che; dAkhalA tarIke jIva caitanya rUpe che ane rUpa Adi guNa svarUpe nathI. temaja ghaTa rUpa Adi paugalika dharma svarUpe che ane caitanya rUpe nathI. koI kahe sAkara khAvAnA upayoganI che, tyAre syAdvAdI kahe te gadheDAnI dRSTie khAvAnA upayoganI nathI; kAraNa ke gadheDuM sAkara khAya to marI jAya. A pramANe dareka vastuo anaMta dharmavALI che, tethI te sarvathA AvI ja che ema kahevuM te yogya nathI. vastumAtra anaMta dharmavALI che. jyAM vastunA anaMta dharmo paikI be dharma yugapatu (ekI sAthe) akramathI bolI zakAtA nathI tyAM ekAMta vacanamithyA gaNAya temAM navAI zI? AthI to vastunA pratyeka dharmanA vidhAna tathA niSedhane lagatA sAta prakAranA zabdaprayogonI arthAt saptabhaMgInI racanA paramazratoe karI che, jenuM TUMka svarUpa A ja pustakamAM saptabhaMgInA zIrSaka nIce jaNAvela che. , - AthI ekAMte bhAkhelAM vacanone sarvasatya kevI rIte kahI zakAya? vaLI jo jIvane ekAMta nitya mAnIe to te bAla, yuvA, vRddhAvasthA je avasthAo dhAraNa kare che te avasthAone zuM kahevuM? teto dekhItI anitya che. vaLI avasthAone dhyAnamAM laIne tene anitya kahevo te paNa mUrkhAI che; kAraNa ke tenI badhI avasthAomAM AtmA to rahelo ja che, je nitya che. AvI rIte vastune ekAMta nitya ke ekAMta anitya na kahetAM te nityAnitya kahevI e ja munAsana che. temaja koI paNa vastu sarvathA AvI ja che evuM syAdvAdI bolato nathI. ekAMtI haMmezAM Narrow minded eTale saMkucita manano che jyAre anekAMtI haMmezAM Broad minded eTale vizALa manano che. ekAMtI hamezAM Imperfect eTale apUrNa che, jyAre anekAMtI Perfect minded eTale pUrNa che. AthI haMmezAM anekAMta daSTinA upAsaka thavuM e ja hitAvaha Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. saraLa akAdamata ramI che. ekAMtadaSTie chIcharA khAbocIA jevI che. koI paNa dRSTine cAtu lagADatAM te anekAMta daSTi bane che ane jyAre anekAMta thAya che tyAre te vizALa ane gaMbhIra sAgara jevI bane che. samudranA taLIe jema ratno che; sarovara upara pazu pakSIo jema. kilakilATa kare che, tenA jalanuM pAna kare che; temasyAdvAdasAgaradaSTi paNa guNa-ratnone dhAraNa kare che. ane guNIjano tenA Azraye AvI tenA guNAmRtanuM pAna kare che. Avo syAdvAdadaSTino prabhAva che, mATe guNaze haMmezAM syAdvAdadaSTi grahaNa karavI, e ja kahevAno Azaya che. OM zAMtiH syAdvAdamAM sarva dRSTinuM samAsasthAna che te upara adhyAtmabhAvanA he Atma! A saMsAra sarvathA khAro che, evuM na mAnatAM, dharma, artha, kAma ane mokSanA puruSArthathI tene mITho kara, kAraNa ke vastumAtra anaMta guNAtmaka che. vaLI te AtmA! tuM paraduHkhabhaMjanathA ke jethI tArA Azraye ghaNA duHkhI jIvo AvI AzvAsana meLave. vaLI jJAna, darzana, cAritranAM triratno prApta karI jhaverI thA, ke jethI tuM samIpamAM AvanArane tAruM jJAna, darzana AdinuM jhaverAta ApI zake. zabdajJAna ane apekSAzAna zabdajJAnamAM jo ke vicAravAnI agatya avazya gaNAya che paNa ati sahevAsathI temAM muzkelI jaNAtI nathI. jJAna ke apekSAjJAna to vicAravAnI vadhAre mukhya ane vizeSa agatya rAkhe che eTale temAM viTatA jaNAya te svAbhAvika che. paraMtu zabdajJAna jema abhyAsa-paricayane lIdhe saraLa paDe che ema apekSA kiMvA nayono paNa jo niraMtara abhyAsa sevavAmAM Ave to sahaja zame thoDA samayamAM te apekSA jJAnagocara thaI zake. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdamAM sarva darzananuM samAdhAna che. duniyAnA tamAma padArtho (jaDa ane cetana) sadasarUpa, nityAnitya ane sAmAnya-vizeSarUpa che. temane yathAsthita paNe samajavAthI jIvane vastunuM ekAMta sat, tema asat, nitya tema anitya, sAmAnya tema vizeSa, kahetuM nathI, paraMtu vastumAtra sadasadUrUpa, nityAnitya, sAmAnya vizeSa ubhaya rUpa che ema kahe che. tema sat vinAnuM asat nathI, nityavinAnuM anitya nathI, tema sAmAnya vinAnuM vizeSa nathI, ema mAne che. arthAta saghaLuM ubhaya rUpamAne che. je sat che tenI vyAkhyA barobara samajavAnI jarUra che, tenA mATe tattvArthadhAmasUtramAM nIcenuM sUtra che " kAvyayavyamusA. artha-je utpAda, vyaya ane dhrauvya e traNethI mukta arthAt tadAtmaka che te sat kahevAya che. - eTale vastu utpanna thAya che, teno vyaya thAya che ane temAnuM sattva kAyama rahe che. A trivedIno siddhAMta kahevAya che. tenI racanA zrutajJAnanI paraMparAnusAra, mahAvIra prabhu pachI zrI gaNadharoe karI che. jethI samajavAnuM e che ke, A kaMI jevAtevAonI racanA nathI, paraMtu paramakRtagItArthI, zrI gaNadhara mahArAjAonI che, ane te satya ane sarvottama che. AgaLa upara lakhelI sat saMbaMdhI vizeSa hakIkta tathA tattva zuM che? e viSaya uparathI te jaNAze. duniyAnA badhA padArtho je sadasarUpa, nityAnitya, ane sAmAnya vizeSarUpa che, te badhAno samAveza gItArtha puruSoe nayanA mukhya be vibhAga dravyArthika naya ane paryAyArthikanayamAM karela che. vastusthitinuM yathArtha ane saMpUrNa jJAna samajavA mATe dhuraMdhara jaina gItAe, samanaya vicArazreNI yojI che. je ogaLa upara nayarekhAdarzananA viSayomAM jaNAvela che jemAM jaina dharmanI vizeSa pratiSThA che. nayo ekaMdare sAta che, temAM upara lakhela dravyArthika naya ane paryArthika naya, e be mukhya che. bAkInA tenA peTA vibhAga che. - koI paNa vastune A sAte naiyo vaDe avalokavAthI tenuM saMpUrNa ane yathAsthita zA ApaNane thAya che. te buddhibaLanA khajAnArUpa che. nayo e kharekhara jaina dharmanuM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa akAdamata samIkSA gaurava che, te koI paNa vastunuM yathArtha ane saMpUrNa jJAna batAvavAnuM darpaNa che; jaina darzane AthI vizeSa khyAti meLavI che. nayo ekabIjAne apekSIne rahelA che. nirapekSa hoya to te mithyA che. pramANajJAnane sAte nayo grAhya kare che. A sata no vaDe jinavANI siddha che. ane je vANI nayothI siddha thAya che, te ja jinAgama pramANe pramANavANI kahevAya che. A naya saMbaMdhInA TUMka jJAnane mATe A ja pustakamAM nayarekhAdarzana' pragaTa karavAmAM AvyuM che. te vAMcavA vAcakavRMdane khAsa vijJapti che. have ApaNe dravyArthika ane paryAyArthika nayanaSei vicArIzuM. titthAyaramaNa saMgaha-visesapretthAra mUla vaagrnnii| davyavaTThio ya pajjavaNao ya sesA viyappAsi / / sanmati prakaraNa artha - tIrthakaronAM vacanonA sAmAnya ane vizeSarUpa rAzionAM mULa pratipAdaka dravyArthika ane paryAyArthikanaya che, bAkInA badhA nayo e benA ja bhedo che. dravyArthika naya, traNe kALamAM sthAyI, evA ekadhruva tattvane jue che, tenI daSTimAM trikAlika bhedo, jevI kAMI vastu nathI. jyAre paryAyArthika naya, iMdriyagocara pratyakSa rUpane ja svIkArato hovAthI, tenI daSTie, traNe kALamAM sthAyI, evuM koI tattva nathI; e phakta vartamAnakALamAM dekhAtA svarUpane ja mAnato hovAthI, tenI dRSTimAM atIta ane anAgata saMbaMdha vinAnI phakta vartamAna vastu, satya che. tene mate dareka kSaNe, vastu judI judI che. dravyArthika ane paryAyAthika banne nayonI sApekSa dRSTi vastunuM saMpUrNa svarUpa samajAvatI hovAthI pUrNa ane yathArtha che. bAkIdravyArthika ane paryAyArthikabe nirapekSa nayanI dezanA, adhUrI ane mithyA che. A baMnne nayonI sApekSa dRSTimAMthI je vicAro phalita thAya che, te yathArtha che. jemake, AtmAnA nityatvanI bAbatamAM te apekSAvizeSa nitya paNa che ane anitya paNa che. mUrtatvanI bAbatamAM te kathaMcita mUrta ane kathaMcita amUrta paNa che. zuddhatvanI bAbatamAM, te kathaMcit zuddha ane kathaMcit azuddha paNa che. parimANanI bAbatamAM te kathaMcit vyApaka ane kathaMcit avyApaka paNa che. saMkhyAnI bAbatamAM te kathaMcita eka ane kathaMcita aneka che. dravyArthika nayanI dRSTi abhedagAmI , jyAre paryAyArthika nayanI dRSTi bhedagAmI . nitya, sat ane sAmAnyano samAveza dravyArthika nayamAM thaI zake che; jayAre anitya, asat ane vizeSano samAveza paryAyArthika nayamAM thaI zake che. A baMne nayo-dravyArthika ane paryAyArthika-ekabIjAne apekSI rahyA che. ekAMta mArgalaMgaDe page cAlavA jevo che. laMgaDe page jema cAlI zakAtuM nathI tema ekAMta mArge vastunuM sAcuM svarUpa jANI zakAtuM nathI. chUTAM chUTAM motI hoya tyAre tenI kaMI kiMmata aMkAtI nathI, paraMtu tene ekatra karI teno jyAre muktAvaLI hAra thAya che tyAre ja tenI kharI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdamAM sarva darzananuM samAdhAna che. kiMmata aMkAya che ane te AbhUSaNAdimAM paNa tyAre ja vaparAya che. Ama ekAMta mArga te chUTAM motI jevo che, jyAre anekAMta mArga muktAvaLI hAra jevo che. ' ' vastu mAtra sadasarUpa che, eTale te sat ane asat ubhayarUpa che. A baMne nayone ekabIjA sAthe evo nikaTano saMbaMdha che ke, te eka vinA bIjo kadI paNa rahI zakato nathI. dAkhalA tarIke, manuSya bALavayamAM, je kaAcaraNa karyA hoya che teno yuvAnImAM te pazcAtApa kare che; ane bhaviSyamAM tevI lata nA lAge, te mATe yatna paNa kare che. AthI joI zakAze ke, dravya ane paryAyano traNe kAlano saMbaMdha rahe che, kAraNa ke pratyeka avasthAmAM AtmA nityaparNa rahelo che ane avasthAo anityapaNe rahelI che te saheja vicAra karatAM jAya che. vastune sadasarUpa eTale sat ane asatu mAnavAthI, keTalAka virodhIo taraphathI, evo AkSepa karavAmAM Ave che ke, jaino "satu ane asatu eka vastumAM mAne che, te "TaDhAmAM UnuM ane UnAmAM TADhA jevuM che." paraMtu A temanuM bolavuM buddhinI bahAranuM che; kAraNa ke jaino vastune sat mAne che te svasvarUpathI, ane asat mAne che te parasvarUpathI. dAkhalA tarIke mATIno ghaDo dravyarUpe mATIno che, te jalarUpe nathI, kSetra thakI te kAzIno banAvelo che, zaradaRtumAM banAvela nathI, bhAvathI te lAla che, lIlo nathI. AvI rIte vastumAtra svarUpathI sat che ane pararUpathI asat che. arthAt svadravya, svakSetra, svakALa ane svabhAva thakI sat che, ane paradravya, parakSetra, parakALa ane parabhAva thakI asat che. have vicAro ke AmAM TADhAUnAnI kyAM vAta rahI? A kaMI ekabIjAnA guNadharmanI bAbata nathI; paraMtu A to vastunA satu eTale astitva ane asatu eTale nAstitvanI bAbata che. vastu je sadasarUpe che temAM je sanuM svarUpa che te jANavAnI ati AvazyakatA che. tenA saMbaMdhamAM bhinna bhinna matonI mAnyatAo paNa bhinna bhinna che. A saMbaMdhamAM paMDitavarya sukhalAlajIe tattvArtha sUtranA pA.naM.225 mAM je ullekha karyo che, tenuM avataraNa A nIce karyuM che : "koI darzana, saMpUrNa sat-padArthane brahmAne) kevaLa dhruva ja nitya) mAne che. koI darzana, sat padArthane niranvaya kSaNika mAtra (utpAdavinAzazIla) mAne che. koI darzana cetana tattvarUpa satane, kevaLa dhruva (kUTanitya) ane prakRti tattvarUpa sane pariNAmI (nityAnitya) mAne che. koIdarzana aneka padArthomAMthI, paramANu, kALa, AtmA Adi keTalAka sa tattvone dUrastha nitya ane ghaTava Adi keTalAka padArthone mAtra utpAda, yazIla (anitya) mAne che. paraMtu jainadarzananuM sat saMbaMdhI, maMtavya uparokta badhA matothI bhinna che." bIjAM darzano mAne che ke, je sata vastu che, te phakta pUrNarUpe kUTasthanitya athavA phakta niranvaya vinAzI athavA eno amuka Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 saraLa sayAmata samIkSA bhAga phUTastha nitya ane amuka bhAga pariNAmI nitya, athavA eno koI bhAga phakta nitya ane koI bhAga phakta anitya mAne che. paraMtu A temanI mAnyatAo yogya nathI. , , "jainadarzana mAne che ke cetana athavA jaDa, mUrta athavA amUrta, sUkSma athavA skUla, badhI sat kahevAtI vastuo, utpAda, vyaya ane prauvyarUpe trirUpa che. pratyeka vastumAM be aMza cheH eka aMza evo che ke je traNa kALamAM zAzvata che ane bIjo aMza sadA azAzvata che. zAzvata aMzanA kAraNathI pratyeka vastu dhrauvyAtmaka (sthira) ane azAzvata aMzanA kAraNathI utpAda, vyayAtmaasthira) kahevAya che. A be aMzamAMthI koI eka bAjue daSTi javAthI, ane bIjI bAjue na javAthI, vastu phakta sthirarUpa, athavA phakta asthirarUpa mAlUma paDe che. paraMtu baMne aMzonI bAjue dRSTi ApavAthI vastunuM pUrNa ane yathArtha svarUpa mAlUma paDe che." . A pramANe jo sanuM vAstavika svarUpa samajavAmAM Ave, to pachI koI jAtanI carcA, TIkA ke upekSAne sthAna ja rahetuM nathI, eTaluM ja nahIM paraMtu tethI sarvanI sAthe samanvaya paNa sAthI zakAze. ane chUTA chUTA aMkoDA bhegA maLatAM eka sAMkaLanA rUpe te thAya che, tema sau koI darzanavALA prema-graMthimAM sadAne mATe joDAIne raheze, e nakkI che. syAdvAda siddhAMta A pramANe eka sajjana mitranI garaja sAre che. vaLI A je jagata dekhAya che, te koIe banAvyuM nathI, tema te zUnyamAMthI uddabhavyuM paNa nathI. te to sUdAkALathI cAlatuM AvyuM che, cAlaze ane cAlavAnuM che. te anAdi anaMta che. tenI aMdara rahelA saghaLA padArtho (jaDa ane cetana), te sarva utpAda vyaya ane dhruvayukta che. jagatamAM kazuM navuM utpanna thatuM nathI, tema koIno samULago nAza paNa nathI. padArthonuM je rUpAMtara thAya che teno ja, eTale paryAyano ja nAza che. bAkI vastunuM sattva to sadAya kALa kAyama ja rahe che. dezavatsala bApujI syAdvAdanA siddhAMtano abhiprAya ApatAM kahe che, "A jagata parivartanazIla che, pachIthI bhale ne mane koI syAdAdI kahe." svAmIjI matIrtha to jagata Izvare banAvyuM kahenArano upahAsa karI kahe che, tevuM kahenAra "ghoDA AgaLa gADI mUke che." vaLI AgaLa jatAM kahe che ke, paramezvare jyAre jagata banAvyuM, tyAre koI jagata upara UbhA rahIne to banAvyuM haze? TUMkANamAM A jagata koIe banAvyuM nathI. te anAdikAlathI cAlatuM AvyuM che. A vaLI jagatamAM kevaLa brahma sat che, ane bAkInuM bIjuM badhuM asat che te mAnyatA paNa buddhimAM utare tevI nathI. A mATe praoN. rAdhAkRSNana zuM kahe che te joIe! pro. rAdhAkRSNana potAnA banAvelA "upaniSadonuM tattvajJAna" pustakamAM lakhe che ke: "padArthonI anekatA, sthaLa kALanA bheda, kAryakAraNanA saMbaMdho, dazya ane adazyanA virodho, e upaniSad mata anusAra parama satya nathI, ema ame kabUla karIe chIe; 0 jainatattvasAra sArAMza' nAmanuM meMpustakalakhyuM che temAM syAdvAda mATe tattvajJoe ApelA abhiprAyo badhA darzAvyA che temAMthI A bInA lakhI che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAvAdamAM sarva darzananuM samAdhAna che. 33 paNa ema kahevAno artha evo nathI ke, A tattvo avidyamAna che arthAt tenI hastI nathI." vaLI AgaLa jatAM teo mahAzaya temAM jaNAve che ke - "ApaNe jagatanA jIvo tathA vastuone koI padArthanI paDachAyA mAnIe to paNa, jayAM sudhI e padArtha kharekhAta hastI dharAve che tyAM sudhI tenA paDachAyAnI hastI paNa sApekSapaNe sAcI che. jagatanI vastuo, e satya padArthanI adhUrI chabIo che, e sAcuM; paNa te akSarazaH satya che ema anubhavAze. AthI paNa satyapaNe joI zakAze ke, koI paNa vastu ekAMte mAnavAthI tenuM saMpUrNa svarUpa avalokI zakAze nahIM. paraMtu jayAre tene anekAMta dRSTithI nihALIzuM tyAre ja te avalokI zakAze. sAmAnya-vizeSa have sAmAnya vizeSanI bAbatamAM lakhavAnuM ke, jaina darzana sAmAnya vizeSane padArthonA guNa mAne che. tene kaMI svataMtra padArtha mAnatuM nathI. dharmIthI dharma kadApi judo hoI zake nahIM. mATe sAmAnya ane vizeSane je padArthothI judA mAne che, temanI mAnyatA yogya nathI, kAraNa ke sAmAnya vizeSa padArthomAM abhinna rUpe che. jaina darzana pramANe, sAmAnya vizeSa te padArthonA svabhAva che, kAraNa ke guNI guNIno ekAMta bheda nathI. sAmAnya vizeSane padArthothI sarvathA bhinna mAnavAthI, eka vastumAM sAmAnya vizeSa saMbaMdha banI zakaze nahIM ane jo sAmAnya vizeSane padArthothI sarvathA abhinna mAnavAmAM Avaze, to padArtha ane sAmAnya vizeSa ekarUpa thaI jaze, jethI bemAMthI ekano abhAva mAnavo paDaze. AthI sAmAnya vizeSano vyavahAra paNa nahIM banI zake! kAraNa ke sAmAnya vizeSarUpa vastunI pratIti ApaNane pramANathI paNa siddha thAya che. AthI jeo sAmAnya vizeSane padArthothI bhinna mAne che ane nirapekSa mAne che te yukta nathI. sAmAnya e vizeSamAM otaprota che, ane vizeSa abhinna sAmAnyanI bhUmikA upara ja rahelA che. tethI vastumAtra avibhAjya evA sAmAnya vizeSa ubhayarUpa siddha thAya che. dAkhalA tarIke jo ApaNe vizeSa vinAnuM kevaLa sAmAnya mAnIe, to vizeSo choDI ja devA paDaze; ke jethI kaDuM, kuMDaLa Adi aneka AkArone, vicAra ane vANImAMthI pheMkI daI, mAtra sonuM ja che, eTalo vyavahAra karavo paDaze ane A pramANe sAmAnya vinAnA kevaLa vizeSone AvakArIzuM to, sonAne pheMkI daI, mAtra vicAravANImAM kaDuM, kuMDaLa AdiAkAro ja vicAra-pradezamAM lAvavA paDaze; ApaNA anubhavathI e binA UlaTI che; kAraNa ke koI paNa vicAra athavA vANI, mAtra sAmAnya ke mAtra vizeSane avalaMbI pravartatA nathI, tethI te banne bhinna che, chatAM paraspara abhinna che e siddha thAya che. sAmAnya vizeSanI peThe vAcaka ane vAgyano saMbaMdha paNa bhinnabhinna che. ghaTAdi padArtho, sAmAnya vizeSarUpa che; tema vAcaka ane vAcya zabdo paNa Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dha pAvAgata che sAmAnya vizeSarUpache, kAraNa ke zabda (vAcA) ane artha (vA)no kathacittAdAtma saMbaMdha mAnelo che. paramazruta zrImad bhadrabAhu svAmIjIe paNa kaheluM che ke "vAcaka vAcya bhinna paNa che tema abhinna paNa che. dAkhalA tarIke "charA' zabdanuM uccAraNa karatI vakhate bolanAranuM mukha tema sAMbhaLanAranA kAna chedAtA nathI; agni zabda bolavAthI koI baLatuM nathI, tema modaka zabda bolavAthI kAMI moTuM bharAtuM nathI. AthI spaSTa samajI zakAze ke vAcakathI vAcya bhinna che. vaLI charo bolavAthI charAnuM ja jJAna thAya che, agninuM thatuM nathI; tema agni zabda bolavAthI kAMI modakanuM jJAna thatuM nathI, tema agni bolavAthI kAMI modakanuM jJAna thatuM nathI, agninuM ja thAya che. A pramANe gaNatAM vAcaka ane vAcya abhinna che. vaLI vikalpathI zabda utpanna thAya che ane zabdathI vikalpa utpanna thAya che. AthI joI zakAze ke zabdano ane vikalpane kAryakAraNa saMbaMdha che. chatAM zabda potAnA arthathI bhinna che. have ApaNe nityAnitya saMbaMdhI vicAra karIzuM. nitya-anitya-nityAnitya saMbaMdhamAM, lakhavAnuM ke, dIpakathI mAMDIne AkAza sudhInA saghaLA padArtho, nityAnitya svabhAvavALA cheH koI paNa padArtha syAdvAdanI maryAdAnuM ullaMghana karato nathI. jaina darzana utpAda, vyaya ane vayukta dareka padArtho che ema mAne che. dAkhalA tarIke, dIpaka paryAyamAM pariNata taijasanAM paramANuonA samApta thavAthI ke vAyuno jhoka lAgavAthI dIpaka gula thAya che, chatAM te sarvathA anitya nathI, kAraNa ke tejanA paramANuM, tamarUpa paryAyamAM, pudagala dravyarUpathI mojUda che. AvI rIte pUrva paryAyano nAza ane navA paryAyanA utpannane lIdhe, dIpakanI anityatA kyAM rahI? vaLI mATIno ghaDo banAvatI vakhate, tenI judI judI avasthAo koza, zivaka Adi thAya che, paraMtu temAM mATIno kaMI abhAva mAluma paDato nathI, temAM mATIApaNe pratyakSa joIe chIe. e pramANe dIpakamAM ApaNe nityatva ane anityatva dharma joIe chIe. jema tenuM anityatva sAdhAraNa che tema nityatva paNa sAdhAraNa siddha thAya che. keTalAka darzanavALA aMdhakArane prakAzanA abhAvarUpa mAne che, tethI ema siddha thAya che ke aMdhakAra e koI svataMtra padArtha nathI, paraMtu te prakAzano abhAva che ke aMdhakAra e koI svataMtra padArtha nathI. paraMtu te prakAzano abhAva che. ane AthI teo dIpakane nitya mAnatA nathI. paraMtu A yogya nathI, kAraNa ke te paNa prakAzanI mAphaka svataMtradravya che. te paNa pugalano paryAya che. dIpaka ane caMdramAnA prakAza jema cAkSuSa che (cakSuothI dekhI zakAya. tevA) tema tema aMdhakAra) paNa cAkSuSa che, ane aMdhakAra rUpavAna hovAthI sparzavAna paNa che, kAraNa ke teno sparza zIta che. pudgalanAM lakSaNa mATe navatvamAM 11mI nIcenI gAthA ApI che te uparathI vizeSa siddha thaze Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdamAM sarva darzananuM samAdhAna che. 5 saiMdhayAre ujjoa, paAchAyAtavehi a / vanna gaMdha rasAphAsA, puggalANaM tu lakkhaNaM // 11 // artha:- zabda, aMdhakAra, ujAsa, prabhA, chAyA temaja varNa, gaMdha, rasa ane sparza e pudagalanAM lakSaNa che. A uparathI siddha thaze ke aMdhakAra e paNa svataMtra dravya che ane te paNa pudgalano paryAya che. keTalAka darzanakAro "zabdAne paNa AkAzano guNa mAne che. te ghavusumavat che. ane vaMdhyAnA putranI jema gaNAya. AkAzato arUpI che. have vicAro ke arUpIno guNa rUpo kevI rIte hoI zake? tema kahevuM e to buddhinI paNa bahArano viSaya gaNAya! have to reDIo, phonogrApha, Teliphona vageree siddha karI ApyuM che ke "zabda" e pudgala che. jo te rUpI nA hoya to pakaDAya zI rIte? eka sthaLethI bIje sthaLe mokalI paNa zI rIte zakAya? paramANuo sthaLa ane sUkSma be jAtanAM che. sUkSma paramANu carma cakSuthI dekhI zakAtAM nathI, bAkI divya jJAnathI te dekhI zakAya che. AvI rIte aMdhakAra e paNa svataMtra pudgala che, paraMtu te tejano abhAva nathI. syAdvAda e saMzayavAda nathI. syAdvAda e saMzayavAda che paNa nizcayavAda nathI, tema kahenAra moTI bhIMta bhUle che. ane temanAmAM syAdvAda samajavAnuM te ajJAnapaNuM sUcave che. yAdvAda padArthone judI judI apekSAthI judI judI daSTie avalokavAnuM kahe che. jo koI paNa vastu, cokkasarUpe samajavAmAM na Ave to saMzaya kahevAya! dAkhalA tarIke koI aMdhakAramAM doraDuM joI sarSa kalpe athavA to aMdhakAramAM jhADanuM dUThuM joI mANasa dhAre to te saMzayavAda kahevAya che, paraMtu A to ekane eka be, tema dIvAnI jyota peThe cokhyuM che. kAraNa ke koI vastu apekSAe asti che e nizcita vAta che, koI apekSAe nAsti che e paNa nizcita vAta che, temaja eka vakhate eka rUpe nitya e paNa nizcita vAta che. tema bIjI dRSTie anitya e paNa nizcita vAta che. AvI rIte eka padArthamAM bhinna bhinna dharmono meLa besADavo tenuM nAma syAdvAda che, paNa te saMzayavAda nathI. OM zAMtiH syAdvAdamAM sarvadRSTi-samAdhAna che te upara adhyAtmabhAvanA he AtmAnuM ! syAdvAdasiddhAMta je dharmanI eraNa para ja ghaDAyelo che tenI adhyAtmabhAvanA zuM lakhavI? Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa pAAdamata samIkSA koI paNa dRSTine jyAre 'syAt', zabda lagADAya che tyAre te samyagadRSTi bane che ane tenuM mithyAtva (ajJAna) dUra thAya che. je samyakadRSTi jIva che, tene mana to badhI ya duniyA sarakhI che, vasudhaiva tuMvam AkhI duniyAne te kuTuMba tulya mAne che tene nathI koInA upara rAga ke nathI koI upara dveSa thato. tene koI mAna Apo ke apamAna karo, niMdo ke vaMdo, te sau sarakhuM che. paththara hoya ke sonuM hoya te paNa tene mana to sarakhuM ja che. AvA samyagadRSTi jIvo ja, salAmata rIte saMsArasAgara tarI jAya che ane sadAya dharmanI tallInatAmAM te layIna rahe che. ATalA mATe syAdvAdadaSTi grahaNa karavAnI prabhuAjJA che- jinAjJA che. tA.ka. AnI vizeSa khAtarI mATe ahiMsAne syAdvAdanA siddhAMtane kevo nikaTano saMbaMdha che te vAcakavRMdane nIceno phakaro vAMcavAthI spaSTa samajAze. 'uttarahiMdustAnamAM jainadharma.' H lekhaka cImanalAla jecaMda zAha, ema.e.nA pustakamAM pAnA naM. 54mAM te bAbatano ullekha huM dareka vAcakane vAMcavA bhalAmaNa karuM chuM. 39 Ama jo ahiMsA e jaina dharmano mukhya naitika guNavizeSa gaNAya to syAdvAda e jaina adhyAtmavAdanuM advitIya lakSaNa gaNAya ane zAzvata jagatanA kartA evA saMpUrNa izvarano spaSTa niSedha karIne jainadharma jaNAve che ke "he manuSya! tuM tAro ja mitra che." A saMdezane anulakSIne ja jaina vidhividhAnonI gUMthaNI thaI che. noTaH- dravyAthika nayanI apekSAe vastu nitya, avAcya ane sat che tathA paryAyArthika nayanI apekSAe anitya, vizeSa vAcya ane asat che. AthI nityAnityavAda, sAmAnya vizeSavAda, abhilAcyAnabhilAcyavAda tathA sadasadvAda A cAre vAdono syAdvAdamAM samAveza thaI jAya che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAda kAryasAdhaka che. AgaLa jaNAvI gayA chIe ke, pratyeka vastu sadasaya cheeTale te svadravya, svakSetra svakALa ane svabhAve karIne sat che ane paradravya, parakSetra, parakALa ane parabhAve karIne asat che. AvI rIte syAdvAda dareka vastune dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI mApe che. tema zAstramAM paNa AjJA che ke dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe cAlavuM. AthI pariNAma e Ave che ke, koI paNa vyakti A pramANe vicAra karIne cAle che to te avazya tenA kAryamAM saphaLatA meLave che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI cAlavuM eTale AryakSetra, AryakuLa, Aryadharma dvArA sabhAvathI karelI sukRta kamAIno sadupayoga karI AdhyAtmika jIvana jIvavuM. vyAvahArika jIvanamAM paNa A bhAvothI jIvIe to jIvana sukatadAyI banI rahe. dAkhalA tarIke, eka mANase mila karavAno manasUbo karyo. have te dravyathI vicAre ke mila karavA mATe tema ja tene pahoMcI vaLavA mATe mArI pAse pUratAM nANAMno joga che ke kema? vaLI kSetrathI vicAra kare che, tene mATe A kSetra anukULa che ke kema? bhAvathI vicAra kare ke, huM temAM daDha rahI zakIza ke kema? tema vAtAvaraNa ane AgaLa-pAchaLanA saMjogo anukULa che ke kema? vagere paripakva vicAra karIne badhI rIte anukULatA lAge ane mila kare to te avazya tenA kAmamAM saphaLatA meLave che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI vicArI kAma karanAra kadI paNa sAhasika ke AMdhaLuM pagaluM bharato nathI ane pukhta vicAra karI kAma kare che, jethI tene bhaviSyamAM kadI paNa pazcAttApa karavAno vakhata Avato nathI. tema te kadI paNa nAumeda ke nAhiMmata ke nirutsAhI thato nathI. tema te hareka kAmamAM vijayavaMta thAya che. trIjA viSayamAM je "vyaktiviziSTatA"no viSaya varNavyo che tenI khilavaNImAM paNa te eka ajoDacAvIrUpa che. AthI pariNAma e Ave che ke manuSyane dinaparadina tenA kAmamAM saphaLatA maLavAthI te potAnA kAmamAM hamezAM udyamI, parAkramI ane pragatizIla thAya che. pragatizIla vyaktieto, haMmezAM potAnA rojiMdA kAmamAM paNa teno upayoga karI cAlavuM te jaDahApaNabharyuM che, kAraNa ke mAnava jIvanamAM te sukhasaMpattinI cAvIrUpa che. OM zAMtiH Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saLa pAkAdamata samIkSA dravya, kSetra, kALa ane bhAva upara adhyAtmabhAvanA he AtmAnuM! tuM AryakSetramAM janmI, sAnukULa samaya pAmI, zamyaphadbhAvanA bhAvI, tArI sukRta kamAIno sadupayoga kara ane tArA bhAvI jIvanano samyaphabhAve vicAra karI, tArA saMsAranI saphara saphaLa kara. syAdvAda siddhAMtano paNa te ja marma che. chevaTa upasaMhAramAM lakhavAnuM ke syAdvAda ke anekAMtavAdanuM mukhya dhyeya saMpUrNa darzanone samAnabhAve dekhI, madhyasamabhAvanA prApta karavAnuM che ane te ja dharmavAda che ane te ja zAstrono vAstavika dharma che. jevI rIte pitA putra upara samabhAva rAkhe che te ja pramANe anekAMtavAda saMpUrNa nayone samAnabhAve lakhe che. jematamAma nadIo samudrane maLe che, temasaMpUrNa darzanono anekAMtavAdamAM samAveza che ane jaina darzana sarva darzanono samanvaya kare che. OM zAMtiH zabdasamUhane jema vaiyAkaraNIoe vyAkaraNamAM nAma, sarvanAma, vizeSaNa, kriyApada ane avyaya AdimAM Avazyaka bhedo pADI abhyAsIonA mArgamAM jema saraLatA karI Ape che tema zrImad haribhadrasUrInA kathanapramANe nayamArga apekSAonI saMkhyA gaNanAtIta hovA chatAM kuzAgrabuddhi AcAryoe dIrgha manana pachI mAtra sAta nayomAM ja te mahAna samUhane vaheMcI nAMkhyo che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdano samasta vizvanI sAthe meLa che. mAnasazAstra je vidvAna che. viniyama gesa (w. James)ne bI jillA hai sAdhAraNa manuSya ina saba duniyAoMkA eka dUsare se asambartha tathA ana apekSita rUpa se jJAna karatA hai ! pUrNa tattvavottA vahI hai, jo saMpUrNa duniyAMoM se eka dUsare se saMbaMddha aura apekSita rUpa meM jAnatA hai ! 'syAdvAdamaMjarI pAna. 31 praoN. viliyama jemsanA abhiprAyanuM ApaNe pRththakaraNa karIzuM to ApaNane spaSTa jaNAze ke jenI apekSita daSTi che te ja sakala vizvanI sAthe potAnA saMbaMdho bAMdhI zake che, duniyAnA avanavA banAvo jANI zake che, saunI sAthe managamato meLa sAdhI zake che, ane potanA mArgane mokaLo karI zake che. tyAre nirapekSa dRSTivALo eTale sAdhAraNa buddhivALo, A vizALa duniyAmAM koInI sAthe saMbaMdho bAMdhI zakato nathI, tema potAnA kAmamAM te AgaLa paNa vadhI zakato nathI. AthI phalitArtha e che ke je apekSita daSTi che - sApekSa dRSTi che te dRSTi ja jIvananI mArgadarzaka che. AthI spaSTa samajAze ke ekAMta dRSTi karatAM anekAMta dRSTi keTalI hitAvaha che. A ja praoN. viliyama jemsanA kathanano sAra che. anekAMta prakAranI vicArapaddhatie sarvadizAthI sarva rIte khullA mAnasacakSu che. te jJAnanA vicAra ke AcaraNanA koI paNa viSayamAM saMkIrNa daSTino niSedha kare che. zakya hoya teTalI adhikamAM adhika bAjuothI adhikamAM adhika dRSTikoNathI, ane adhikamAM adhika mArmika rItithI badhA vicAro ke AcaraNa karavAmAM pakSapAta kare che ane teno badho pakSapAta satya Azrita che. anekAMta ane ahiMsA e baMne tattvo mahAnamAM mahAna tattvo che, temaja te baMnne jainadharmanA AdhArastaMbho che, te baMne pratibhAsaMpanna ane prabhAvavALA siddhAMto che. ahiMsAno nAda to dezavatsalabApujIe sakaLa jagatamAM atyAre guMjato karyo che. have tenA pratIkarUpa syAdvAda siddhAMtane * The Principles of Psychology Vol.A 20 pages 261 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa spAkAmata samIkSA apanAvavAnI ati jarUra che. dezanuM saMgaThanabaLa vadhAravAmAM temaja samyagu jJAna right nowledge prApta karavAno te atyuttama mArga che. pratyeka kSetramAM ahiMsA ane anekAMta dRSTine prajJApUrvaka lAgu karavAthI samasta vizvanI sAthe teno meLa sAdhI zakAze. syAdvAdano parama (utkRSTa) uddezadarzanazAstronAjhaghaDATALI, samanvaya sAdhI janatAne samagra jJAna pamADI muktigAmI karavAno che. chatAM vyavahArupaNe tenI kaMI ochI upayogitA nathI. vyavahAramAM sAdvAda ApaNane kevI rIte madada kare che teno TUMkakhyAla nIcenA lakhANathI vAcakavRMdane AvI zakaze. kapAsanA kapAsanA mATe jJAnIoe nizcaya ane vyavahAra - be mArga batAvyA che. temAM je nizcayamArga che te AtmalakSI che, dizAsUcana karanAro mArga che, mATe tene anulakSIne vyavahAru dareka pravRttio karavAnI che. manuSyamAtranA A loka ane paraloka ema ubhaya lokanuM sArthaka karavAno A ja uttama mArga che. A mATe ja zrImanmahopAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAje kahyuM che - - nizcaya daSTi citta dharIjI pALe je vyavahAra - puNyavaMtane pAmazejI, bhavasamudranI pAra. SPACALHI 491 sej 89:- Ask your conscience and then do it. tArA AtmAne pUcha ane pachI dareka kArya kara. AtmA e ja mAnavIno sAco mitra che, tenA jevo ucca mitra jagatamAM koI nathI. tene pUchAze to te dareka vakhate sAcI ja salAha Apaze. syAdvAda daSTi samakitI daSTi che eTale nizcayadaSTi che. ane upara ApaNe batAvyuM tema dareka vyavahAru kAryo nizcayadaSTine anusarIne ja karavAnAM che AvI rIte syAdvAda daSTi jagatanA jIvonuM kalyANa karavAno paramotkRSTa mArga che. unnatinA dhavala (ujajavala) giri upara javAno manuSyamAtrane mATe je koI royala roDa (rAja mAgI hoya to te A ja che. vyApAra vyApAramAM paNa ApaNe joIzuM to temAM paNa ekAMta dRSTine tilAMjalI ApI ApaNe anekAMta daSTinuM zaraNa levuM paDaze ApaNAmAM haju paNa keTalIka jUnI rUDhinA mANaso mAne che ke "ApaNe to bApadAdA je dhaMdho karatA AvyA che te karIe" have jo bApadAdAnA dhaMdhAmAM mahenata ane mUDInA pramANamAM kaMI yogya mahenatANuM nA maLatuM hoya ane kasa vinAno dhaMdho hoya to "bApanA kUvAmAM bUDI maravAthI zo phAyado che?" duniyA keTalI AgaLa vadhI che te teNe jovuM joIe ane potAnI AvaData Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 sthAAdano samasta vizvanI sAthe meLa che. ane muDInA pramANamAM duniyAnA hajAro dhaMdhAmAMthI eka dhaMdho khoLI levo joIe? sAramAM kahevAnuM ke, ekAMta buddhine, haThIlAIthI na pakaDI letAM teNe anekAMta dRSTinuM avalaMbana levuM joIe ane e ja tenA hitano uttama mArga che. jJAtinA hAnikAraka rivAjo ApaNAmAM ghaNA kurivAjo ghara karI gayA che. temAMnA pharajiyAta nAtavarAnA hAnikAraka rivAja saMbaMdhI ApaNe avalokana karIe. jJAti e samasta jJAtijanonuM Atmadravya che ane nAtIlA e samasta jJAtirUpI Atma-dravyanA paryAyo che. dravyathI paryAya haMmezAM abhinna che, ekabIjA sApekSa che; jethI nAtIlAmAM samagra jJAtinA AtmadravyanuM dravyatva sadA vahyA ja kare che. badhAne pharajiyAta rivAja hovAthI nAtavaro karavo ja paDe che. AthI pariNAma zuM Ave che te ApaNe nihALIe. have jJAtimAM jeo sthitisaMpanna che teonA nAtavarA karavAthI kaMI jJAtine jhAjhI asara thaze nahIM. paraMtu jyAre garIbonA vArA Ave che tyAre pharajiyAta vo karavAno rivAja hovAthI gharanuM rAca-racIluM vecI de che, karaje nANAM lAve che. Ama devAno dAsa bane che ane pariNAma e Ave che ke samagra jJAtinA Atma-dravyanuM eka aMga nabaLuM paDe che ane AvA garIbonI adhika saMkhyA thatAM jJAtidravya chevaTe nabaLuM paDe che. zarIranA eka aMgane pakSAghAta thavAthI samasta zarIranI kevI dazA thAya che? tevI rIte jJAtidravyanAM aMga nabaLAM paDatAM jate divase te jJAtino hrAsa thaze. mATe AvA hAnikAraka rivAjone dUra karavAnuM syAdvAda siddhAMta uparathI paNa zIkhI zakAya che. rAjakIya dRSTi aMge ApaNuM samasta bhAratavarSa e bhAratavAsIonuM Atmadravya che ane bhAratavAsIo te Atma-dravyanA paryAyo che. jethI samasta bhAratavAsIomAM samagra bhAratavarSanI bhAvanA akhaMDitapaNe vahetI joIe chIe. AtmAnI bALa, yuvA, vRddhAvasthA thAya che, temAM Atmadravya to badhAmAM sarakhI rIte rahe che, te baMne sApekSa che. A avasthAo svataMtra thaI ekabIjAnuM varcasva sthApavA jaze to temAM potAno nAza vahoraze eTaluM ja nahIM, paraMtu potAnuM AtmA paNa gumAvI deze. tevI ja rIte ApaNA bhAratavarSanA saMpradAyo-samAjovAdo svArtha ke sattAlobhanI lAlasAe sau koI potAnuM varcasva sthApavA jaze ane samagra bhAratanuM hita UMce mUkAze to temanI paNa avasthAonA saMbaMdhamAM upara batAvyuM tevI sthiti thaze ane samagra bhAratanuM hita jokhamAze. mATe samasta bhAratavAsIoe "bhArata amAro deza che, ame tenA putrochIe ane tenA samagra hitamAM ja amAruM hita samAyeluM che." evI ja bhAvanA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "saraLa spAkAdamata ramI bhAvavI joIe. A bhAvanAthI ja bhAratano utkarSathaze, nahIMto atyAre korIAnA zA hAla che? tevI sthiti chUTA paDatAM ApaNI thaze. A pramANe Unity (aikya)no pATha paNa syAdvAda siddhAMta uparathI zIkhI zakAya che. jJAtiaMge have jJAtino prazna ApaNe saptabhaMgIthI ukelIe. koI paNa vastunuM tenA eka dharmane laI bhAva ke abhAvarUpe vAstavika kathana te bhaMga kahevAya che. tenA mukhya satya ane asat e bebhaMga paratve ja ApaNe vicAra karavAno che. jyAre teno eka bhAga sadbhAva paryAyamAM niyata hoya atha tenA astidharmanI vicAraNA hoya tyAre sarve jJAtivAe jJAtinA utkarSano savAla dhArI ekatra maLavuM joIe, kAraNa ke satu haMmezAM abhinna, nitya, avibhakta ane vyApaka che ane jayAre tenA dharmanI vicAraNA hoya tyAre temAM nAtIlAoe apakarSano savAla dhArI bhinna thavuM joIe, kAraNa ke asata hamezAM anitya, bhinna, dezavyApI ane vibhakta che. A pramANe saptabhaMgI paNa utkarSa vakhate bhegA maLavAnuM ane apakarSa samaye bhinna thavAnuM zIkhave che. - chevaTa lakhavAnuM ke syAdvAdathI anukrame samanvaya, a-virodha, sAdhana ane phaLa sucavAya che, kAraNa ke jyAM samanvaya dRSTi che tyAM virodha zamI jAya che, ane jyAM virodha zamI jAya che tyAM sAdhana maLatAM phaLanI prApti thAya che. Ama anekAMta daSTi grahaNa karatAM ghaNA ghaNA phAyadA thAya che. anekAMta vAdanA pratApe ja vizvamAM matAbhimAnanAM ane kadAgrahanAM mULa dhovAI jaze. mATe syAdvAda mArga grahaNa karavo e dareka tattvAbhilASIo mATe parama hitAvaha che kAraNa ke sarvajagatanA kalyANano te sarvotkRSTa ane sarvocca mArga che ane te ja sarva utkarSano sucavanAro che. OM zAMtiH Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAdanI maulikatA ane diddhi syAdvAda yahI pratipAdana karatA hai, ki hamArA jJAna pUrNa satya nahiM kahA jA zakatA, vaha padArthoM kI amuka apekSAko lekara hI hotA hai, isa lie hamArA jJAna ApekSika satya hai| vAstavameM satya eka hai, kevala satya kI prApti ke mArga judA judA hai! alpa zaktivAle chadmabhya jIva isa satya kA pUrNa rUpa se jJAna karane meM asamartha hai, isa lie unakA saMpUrNa jJAna ApekSika satya hI kahA jAtA hai / vahI jaina darzana kI anekAMta draSTi # pUDha IMca ! - syAdvAdamaMjarI pAnA naM 24 jagatamAM pUrNatA ke siddhi kone pasaMda nathI? sau koI te meLavavA iMtejAra nathI? kone dhanika thavuM gamatuM nathI? kone tattvavettA ke vijJAnavettA thavuM pasaMda nathI? kone yoga-yogIzvara thavuM gamatuM nathI? kone mAna pratiSThA vhAlI nathI? kIrti kone gamatI nathI? TUMkANamAM jagatanA tamAma mANasone pUrNatA ane siddhi prApta karavI game che e jagajAhera che, paraMtu temAM mAtra savAla eka ja rahe cheH "te lAvavI kyAMthI?" tenA mATe evo saraLa ane sIdho kyo mArga che ke je manuSyathI sAdhya thaI zake ane tethI unnatinI parAkASThAe pahoMcI zakAya! A mATe mahAvIra prabhue jagatane uttamottega mArga batAvyo che ke jene pAlanathI aneka mahApuruSoe pUrNatA meLavI che. te mArga "syAdvAda urphe ApekSita satya" che. unnata girinA zikhare pahoMcavAno jagatane mATe A ja sarvocca ane sarvotkRSTamArga che. anekAMta dRSTie satyanI parabaDIche. badhAM darzano karatAM mahAvIra prabhunI -satyanirUpaNa karavAnI zailI judI che. mahAvIra prabhunI satyaprakAzana karavAnI zailInuM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa rayAkAdamata samIkSA nAma jaanekAMtavAda che. tenA mULamAM be tattvo che: eka pUrNatA ane bIjuM yathArthatA. je pUrNa hoIne yathArtharUpathI pratIta thAya che te ja satya kahevAya che. A anekAMta dRSTine pahelAM to prabhue potAnA jIvanamAM utArI hatI tyAra pachI ja temaNe jagatane upadeza dIdho che." upara ApaNe batAvI gayA ke apekSita satyathI padArthanA pUrNatA yA to pUrNa satya ApaNe meLavI zakIe chIe. tethI ApaNane saheja vicAra uddabhave che ke A apekSita satya zuM haze ke jenAthI pUrNa satya ke siddhi prApta thaI zake? A bAbatanuM ApaNe pRthakkaraNa karIzuM. - vijJAna paNa ananta samaya sudhI vividha rUpathI prakRtino abhyAsa karI rahela che chatAM prakRtinA aneka aMzane pUrNatayA jANI zakyuM nathI. A pUrNa satya pAmavAnA kAraNamAM jainadarzana jaNAve che: "amukaapekSAone laIne ja padArthanuM saMpUrNa satya pAmI zakAya che." jedarzana padArthamAtrane "sadasarUpa apekSAthI mAne che te ja pUrNa satya meLavI zake che. bAkI jeo padArthane kevaLa sat mAnanArA che tema padArthane kevaLa asatu mAnanArA che temanAthI prApta thaI zakatuM nathI? temaja padArthanuM lakSaNa je arthakriyAkAritva che te paNa tethI pAmI zakAtuM nathI. padArthamAtra sadasad rUpa che eTale te sva svabhAve sat che ane parasvabhAve asat che. pAzcAtya tattvazAstramAM jema sara viliyama hemilTana Adi paMDito A apekSAvAdano Adara kare che, ane jaNAve che ke "padArthamAtra paraspara sApekSa che. apekSA vinA padArthatva ja nathI batanuM. azva kaho tyAM anazvanI apekSA thaI ja, divasa kahyo tyAM rAtanI apekSA thaI ja, abhAva kahyo to bhAvanI apekSA thaI ja." (nayakarNikA pAnuM pAMcamuM) A syAdvAda siddhAMtane puSTAlaMbana che. syAdvAda paNa e ja kahe che ke satunI pAchaLa asatu haMmezAM UbhuM ja hoya che, te ubhaya paraspara sApekSa che te necarala (svAbhAvika) che. vaLI te sahune jema apekSita satya mAne che tema asat ne paNa apekSita satya mAne che; AthI sAdvAdI je bolato hoya ane sAmo tenAthI viruddha bIjI daSTithI bolato hoya to tethI tenA para gusse thato nathI, tema bhavAM paNa caDAvato nathI. te to virodhanuM kAraNa tapAsavA maMDI jAya che ane kAraNa poLI samanvaya kare che, jethI virodhanuM kAraNa zamI jAya che te to jANe che ke "vastumAtra anaMta dharmAtmaka che." A ja syAdvAda kaho ke anekAMta kaho tenuM gUDha rahasya che. A sthaLe eka vAta yAda rAkhavAnI hoya to te padArtha pramANathI siddha hovo joIe. pramANathI asiddha padArthane syAdvAda mAnato nathI. chevaTa sArAMzamAM lakhavAnuM ke, mumukSuo tattvane samyajJApUrvaka asaMkhya dRSTithI vicArI saMsAranI asAratA choDI mukti meLave che tema gRhasthIo paNa amuka vastune asaMkhya dRSTithI tapAsI lAbha meLave che. arthAt syAdvAda e vyavahAra temaja nizcaya ubhaya mArga pradAtA che. OM zAMtiH Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 syAdvAdanI siddhi pratyeka dravya, pratikSaNa uttara paryAya hovAthI ane pUrva paryAyano nAza hovA chatAM paNa sthira rahe che. dAkhalA tarIke be bALakanI mAtA eka hoya che tema utpanna ane nAzanuM adhikaraNa eka ja dravya che. A pramANe utpAdana ane vyaya hovA chatAM paNa dravya to sthira ja rahe che. eka vastu utpAda vyaya ane dhruvarUpa che, chatAM dravyanI apekSAe koI vastu utpanna thatI nathI tema nAza pAmatI nathI, kAraNa ke dravyamAM bhinna bhinna paryAyo utpanna ane nAza thavA chatAM paNa dravya to eka rUpe ja dekhAya che. dravyanI apekSAthI to pratyeka vastu sthira che, kevaLa paryAya dRSTithI ja temAM utpanna-nAza thAya che. utpAda Adi paraspara bhinna hovA chatAM eka bIjAnI nirapekSa nathI, ane jo te eka bIjAthI nirapekSa mAnavAmAM Ave to AkAza-kusumanI mAphaka teno abhAva thaI jAya. dAkhalA tarIke eka rAjAne eka putra ane eka putrI hatI. rAjAnI putrI pAse eka sonAno ghaDo hato. rAjAnA putre tene toDI teno mugaTa banAvyo. AthI rAjAnI putrIne zoka thayo ane putrane harSa thayo ane rAjA to madhyastha che tene zoka ke harSa nathI. A pramANe pratye vastumAM utpAda vyaya ane dhrauvya traNe avasthA mojuda che; utpAda, vyaya ane dhrauvya e vastunuM lakSaNa che. vedAMtAnusAra vastu tattva sarvathA nitya che ane bauddha matAnusAra sarva vastu kSaNika che. paNa jaina matAnusAra pratyeka vastumAM utpatti ane nAza thato hovAthI paryAyanI apekSAe vastu anitya che tathA utpatti nAza hovA chatAM paNa vastu sthira che, kAraNa ke dravyanI apekSAe vastu nitya che. A pramANe jainadarzana pratyeka vastune kathaMcit nitya ane kathaMcit anitya mAne che. utpAda vyaya ane dhrauvya paraspara kathaMcit bhinna che, chatAM te sApekSa che. nAza ane sthiti vinA kevaLa utpAdano saMbhava nathI. temaja utpAda ane sthiti vinA nAzano paNa saMbhava nathI. A pramANe utpAda ane nAza vinA sthitino paNa saMbhava nathI. pratyeka padArthamAM anaMta dharma mojuda che. padArthomAM anaMta dharma mAnyA vinA vastunI siddhi thatI nathI. je anaMta dharmAtmaka nathI te AkAzanA phUlanI peThe asat che kAraNa ke AkAzanA phUlamAM anaMta .te dharma nathI tethI karIne sat nathI. jyAM sAdhya nathI tyAM sAdhana paNa nathI. nayAbhAsa H- je naya kiMvA apekSA bIjA naya athavA apekSAnI nA kahe, athavA amuka apekSA kharI, ane zeSa badhI apekSA khoTI ema TharAve tene paMDita puruSo nayAbhAsa kahe che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayarekhAdarzana nayonuM nirUpaNa nayonuM nirUpaNa eTale vicAronuM vargIkaraNa. nayavAda eTale vicAronI mImAMsA. A vAdamAM vicAronAM kAraNo, tenAM pariNAmo ke tenA viSayonI carcA nathI AvatI; paraMtu temAM paraspara virodhI dekhAtA chatAM vAstavika rIte virodhI evA vicAronA a-virodhIpaNAnA kAraNanuM gaSaNa mukhyapaNe hoya che tethI TUMkANamAM nayavAdanI vyAkhyA ema ApI zakAya ke "virodhI dekhAtA vicAronA vAstavika avirodhanuM mULa tapAsanAra ane tema karI te vicArono samanvaya karanAra zAstra." : tatvArthasUtra pAnuM-64 nayanI jarUra manuSyanI jJAnavRtti sAmAnya rIte adhUrI hoya che ane ghamaMDa vizeSa hoya che ane AthI karIne potAnA karelA vicArone 'sUMThanA gAMgaDe gAMdhImAM khapavAnI mAphaka pUrNa mAne che, ane chevaTano mAne che. AthI karI bIjAnA vicArone samajavAnI dhIraja khoI bese che, ane chevaTe potAnA AMzika zAnamAM saMpUrNatAno Aropa kare che. AthI pariNAma e Ave che ke, AvA Aropane lIdhe eka ja vastu paratve sAcA paNa judA judA vicAro dharAvanArAo pratye tene aNagamo utpanna thAya che, ane tethI karIne tenA mATe pUrNa ane satya jJAnanuM dvAra baMdha thaI jAya che. A mATe janayajJAnanI AvazyaktA che. vastunA anaMta dharmomAMthI eka samayamAM koI paNa eka dharma sApekSapaNe laI vastunuM pratipAdana karavuM tene naya kahevAya che. AthI jeTalA jeTalA vacananA prakAro che teTalA naya thaI zake ane tenA ekathI laI asaMkhyAta bheda hoI zake. bAkI sAmAnyathI tenA sAte bheda karavAmAM AvyA che. (1) naigama (2) saMgraha (3)vyavahAru (4) RjusUtra (5) zabda (6) samabhiruDha (7) evaMbhUta e prakAre sAta nayo che. tenA TUMkANamAM be bheda pADavAmAM Avela che. (1) dravyArthika ane (2) paryAyArthika, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAyarekhAdarzana : dravyArthikanaH-dravyArthikanayA sAmAnya aMzagrAhI che. sAmAnya aMzagrAhI eTale kALa ane avasthAbhedanAM citro tarapha dhyAna na ApatAM mAtra zuddha cetanA tarapha dhyAna apAya tyAre te dravyArthika naya kahevAya che. paryAyArthika - paryAyArthika naya vizeSa aMzagrAhI che. cetanA uparanI dezakALAdikRta vidhavidha dazAo tarapha dhyAna jAya tyAre paryAyArthika naya samajavo. paryAyanuM kAraNa ApaNe jedezakALa kahIe chIe tene vedAMta sthaLakALa kahe che. paryAyano artha ja e che ke "uttapatti vinAzane je prApta thAya te paryAya kahevAya che. uparokta sAta nayo paikI prathamanA traNa-naigama, saMgraha ane vyavahAra e dravyArthika nayane lagatA che ane bAkInA cAra RjusUtra, zabda, samabhiruDha ane evaMbhUta e paryAyArthika nayane lagatA che. 1. naigama naya Worldwide Opinion vastumAtramAM sAmAnya dharma che ane vizeSa dharma che. vastu A baMne dharma che e mAnya rAkhanAra naigama naya che. naigama nayano vyutpatti artha e che ke tene puche eno yaza) eTale jene eka jagama eTale vikalpa nathI, jene bahu vikalpa ke bheda che. A vicAra laukika rUDhi ane laukika saMskAranA anusaraNamAMthI paNa janme che. naigama nayano viSaya sauthI vadhAre vizALa che, kAraNa ke te sAmAnya vizeSa banne lokaDhi pramANe kyAreka gauNabhAve ane kyAreka mukhyabhAve avalaMbe che. tenAnIlama ane prastha be dacaMta zAstramAM syAdvAdamaMjarImAM) ApelAM che. nIlamano artha nivAsasthAna thAya che. ane prasthano artha pAMca zera dhAnya bharavAnI pyAlI. nivAsa sthAnanA dAkhalA mATe lakhavAnuM ke koIe pUchyuM ke tamo kyAM raho cho? tyAre sAmo javAba Ape ke muMbAImAM. tyAre sAmo tene pUche che ke tamo muMbaImAM kyAM AgaLa raho cho? tyAre te javAba Ape ke jhaverI bajAramAM. jhaverI bajAramAM kyAM? tyAre te javAba Ape ke mammAdevI AgaLa. A pramANe cheka ghara sudhInA javAba tenI jANamAM hoya che te Ape che. AmAM sAmAnya eka vakhata gauNa ane eka vakhata pradhAna bane che tema vizeSa paNa eka vakhata vizeSa ane eka vakhata gauNa bane che. Ama A banne dharmane mAnya rAkhanAranaigamanaya kahevAya che. prasthanA saMbaMdhamAM lakhavAnuM ke koIe pUchyuM ke tamo kyAM jAo cho? jo ke haju to lAkaDuM kApavA mATe hAthamAM kuhADo laI jato hoya che to ye kahe ke prastha levA jAuM chuM. A vartamAna naigama kahevAya che. tevI rIte bhUta ane bhaviSya naigama paNa kahevAya che. dAkhalA tarIke mahAvIra svAmIne thaye Aje ghaNAM varasa thaI gayAM chatAM caitra sudI trayodazIne divase pUche to. kaheze ke Aje mahAvIra prabhuno janmano divasa che. A bhUta naigama naya kahevAya che. vaLI koI pUche ke cokhA dhAyA? tyAre kaheze ke raMdhAI gayA. jo ke haju to tene sanmati prakaraNa, tattvArthasUtra, syAdvAdamaMjarI ane nayakarNikA uparathI uddharita Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa akAdamata samIkSA raMdhAvAnI ghaNI vAra che chatAM cUlA upara mukelA che tethI kaheze ke raMdhAI gayA. A bhaviSya naigamano dAkhalo che. A pramANe vartamAna bhUta ane bhaviSya ema naigama nayanA traNa bheda che. noTaH-naigama nayanA saMbaMdhamAM ziSya gurune pUche che ke, naigama naya jyAre vastune sAmAnyavizeSavALI mAne che tyAre te samyagadRSTi kema na gaNAya? tyAre guru javAba Ape che ke "te samyaga dRSTi gaNAya nahIM kAraNa ke te dravyane ane paryAyane baMne sAmAnya ane vizeSayukta mAne che. padArtha mAtra sAmAnya vizeSarUpa che, temAM te dravyathI sAmAnya che ane paryAyathI vizeSa che. naigama nayanA sAmAnya vizeSamAM ane padArthanA sAmAnya vizeSamAM A pramANe phera che. 2. saMgraha naya sattArUpa tattvane akhaMDapaNe grahaNa karanAra dRSTi te saMgraha naya che. A naya kevaLa sAmAnyagrAhI che. mahAvyApaka sAmAnyano artha e che ke jemAM koI paNa jAtano vizeSa, parimartatA khaMDa ke vibhAga nathI. evuM sattA sAmAnya te ja mahAvyApaka sAmAnya che. teno vyutpatti artha (saMhUti rUti saM.) jesaMgraha-ekatrita kare che te. eTale vizeSa dharmano sAmAnya sattA e saMgraha kare che. A naya mukhyapaNe sAmAnya dharmane - sattAne svIkAre che. A naya sattAgrAhI che eTale mAne che ke sarva jIvo sattAguNe sarakhA che. bIjamAM jema vRkSanI sattA che. jemake "mAtra" nAma levAthI sarvaguNa-paryAya Ave. koI zeTha potAnA nokarane kahe ke "dAtaNa" lAva tyAre nokara dAtaNanI sAthe pANIno loTo, rUmAla Adi lAve. AthI dAtaNamAM pANI, rUmAla Adino saMgraha thayo. tevI ja rIte vanaspatimAM lIMbaDo, AMbo vAsa Adi vRkSano samAveza thAya che. sAmAnyamAtrane saMgraha karavAvALuM zAnta saMgraha na kahevAya che. dAkhalA tarIke "saturUpa'paNAno uccAra karavAthI temAM jagatanAM saMpUrNa padArthanuM grahaNa thAya che. saMgraha nayanA sAmAnya tattva pramANe caDhatA UtaratA aneka dAkhalAo kalpI zakAya! sAmAnya jeTaluM nAnuM teTalo saMgraha naya TUMko ane sAmAnya jeTaluM moTuM teTalo saMgrahanaya vizALa sAramAM lakhavAnuM ke - je vicAro sAmAnya tattvane laI vidhavidha vastuonuM eka kAraNa karavA tarapha pravartatA hoya te badhA ja saMgraha nayanI koTimAM gaNAya che. jAti vagere sAmAnya dharmathI aneka vyaktiomAM eka jAtithI ekatA buddhi thAya che. A pramANe saMgrahanayanuM digadarzana che. 3. vyavahAra naya. special opinion prathama grahaNa karelasatarUpa akhaMDatattvanA prayojana pramANe jIva, ajIva Adibhedone avalaMbe tyAre te vyavahAra naya che. vyavahArano vyutpatti artha (vi=vizeSatAthI + Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narekhAdarzana 49 avaharati mAne che-svIkAre che je te) ema che eTale ke je kevaLa vizeSAta gata sAmAnyane mAne che. arthAt mukhyapaNe vizeSa dharmane ja grahe che. vividha vastuone ekarUpe sAMkaLI lIdhA pachI tenA bheda karI pRththakaraNa karavuM tene vyavahA2 naya kahe che. dAkhalA tarIke kApaDa kahevAthI kaMI judI judI jAtanA kApaDanI samaja paDatI nathI ane tenuM nAma dIdhA vinA amuka kApaDanI jAta maLI paNa zakatI nathI. tattvajJAnanA pradezamAM sarUpa vastu cetana ane jaDa be che. cetana paNa saMsArI ane mukta be prakAranuM che. tema tenA ghaNA prakAro thaI zake che. te prakAro badhA vyavahAra nayanI koTimAM samAya che. jethI sAra rUpe lakhavAnuM ke A jAtanA pRthakkaraNonmukha vicAro vyavahAra nayamAM Ave che. bhinna bhinna vyakti vagerene vizeSa dharmathI bhinna bhinna oLakhI zakAya che. vyakti pote vizeSa che ane te vyaktimAM rahelA vyaktigata guNo paNa vizeSa che ane vizeSa dharmathI eka vyaktine bIjI vyaktithI bhinna oLakhI zakIe chIe. noTaH- uparokta traNe nayomAM naigama nayano viSaya sauthI vadhAre vizALa che, kAraNa ke te sAmAnya vizeSa baMne lokarUDhi pramANe kyAreka gauNa bhAve to kyAreka mukhya bhAve avalaMbe che. saMgrahano viSaya naigamathI ocho che, kAraNa ke te mAtra sAmAnya lakSI che, ane vyavahArano viSaya saMgrahathI paNa ocho che kema ke te saMgraha naya saMkaLita karelA viSaya upara ja amuka vizeSatAone AdhAre pRththakaraNa karato hovAthI mAtra vizeSagAmI che. A rIte traNenuM viSayakSetra uttarottara TuMkAtuM jatuM hovAthI temano aMdara-aMdara pUrvApara saMbaMdha che. sAmAnya ane vizeSa e ubhayanA saMbaMdhanuM bhAna naigama naya karAve che ane emAMthI ja saMgraha naya janma le che ane saMgraha nayanI bhIMta u52 vyavahAranuM citra dorAya che. A vyavahAra nayanuM prayojana e che ke kaMI sAmAnya saMgrahathI vyavahAra cAlI zakato nathI. koIe kahyuM 'dravya lAva' ema kahevAthI evI AkAMkSA thAya che ke 'kayuM dravya?' jIva ke ajIva? saMsArI ke mukta? AthI siddha thAya che ke vyavahAra naya vinA ekalA saMgrahathI kaMI jagatano vyavahAra cAlI zakato nathI. padArtho e sAmAnya vizeSa baMne dharmavALA hoya che. temAM eTale jAtitva, prameyatva, dravyatva ityAdi sAmAnya dharma, ane judApaNuM dharAvanArA te vizeSa dharmo. sAmAnya dharma vaDe seMkaDo ghaDAmAM ekAkAra buddhi thAya ane vizeSa dharma vaDe manuSyo pota potAno lIlo, pILo utyAdi raMgathI ke koI evA bhedathI potAno ghaDo oLakhe che. 4. RjusUtra naya Present opinion je dRSTi tattvane phakta vartamAnakALa pUratuM ja svIkAre che ane bhUta bhaviSyakALane kAryano asAdhaka mAnI teno svIkAra nathI karatI te kSaNika dRSTi jusUtra naya kahevAya Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa spAkAdamata samIkSA che. RjusUtranI vyutpatti A pramANe che : (Rju= sarala+sUtra+bodha) je sarala evA je vartamAnane ja sUtra tarIke mAne che athavA jemAMthI sarala evo je vartamAna teno bodha thAya che tenuM nAma RjusUtra naya che. A naya atIta (bhUta) ane anAgata (bhaviSya) kALanI apekSA karato nathI. vastunA atIta paryAya nAza thavAthI vartamAnamAM teno abhAva che ane bhaviSya kAlanA paryAyanI uttapatti thaI nathI; tethI vartamAna kALamAM vastumAM je paryAya hoya tene mAnavuM te RjusUtra nayanuM kathana che. dAkhalA tarIke eka paramANuM pUrve kALuM hatuM, hamaNAM lAla che ane bhaviSyamAM pILuM thaze. A udAharaNamAM be kALa (bhUta ane bhaviSya)no tyAga karIne te paramANuMne vartamAnamAM lAla dekhIne lAla kahevuM e A nayanuM lakSaNa che. A naya AthI vastu jevA guNe vartamAna kALe pariNAme varte te pramANe te vastune kahe che. jema koI jIva gRhastha che paNa aMtaraMga muni pariNAme varte che tethI muni kahevAya che ane je munimAM gRhasthanA guNa pravartatA hoya te gRhastha kahevAya che. je jevo hoya tene tevo bolAve e RjusUtra nayano uddeza che. kAlakRta bhedane avalaMbI vastu vibhAgathI zarU thatAM RjusUtra naya mAnavAmAM Ave che. 50 5. zabda naya Opinions of the same meaning synonyms vartamAnakAlIna tattvamAM je daSTi liMga ane puruSa Adi bhede bheda kahyuM che te zabda naya kahevAya che. teno vyatpatti artha (zate AdUte vastu anena kRti zabda:) jenAthI vastu bolAya che te zabda te zabda naya. aneka zabdo vaDe sUcavatA eka vAcyArthane zabdanaya eka ja padArtha samaje che. jevI rIte kuMbha, kalaza, ghaTa ityAdi aneka zabdo eka vAcyArtha (ghaTane) eka ja padArtha eTale ghaDo samaje che. A nayamAM upara lakhyA pramANe kALa, liMga, vacana Adi bhede paNa eka ja padArtha - vAcyArtha sUcavAya che. kAlabhedathI sumeru nAmano parvata hato, che ane haze. AmAM traNa kAlanA bhedathI paNa sumeru eka ja che. liMgabhede - taTaH taTI, taTam : ahIM traNa liMga che chatAM vAcyArtha taTa eka ja che. vacanabhede - dArAH (bahu vacana), kalax (ekavacana, ahIM vacana judAM hovAM chatAM vAcyArtha eka ja eTale strI che.) sAramAM e lakhavAnuM ke, zabda naya aneka zabdo vaDe (Synonyms=paryAyo) eka arthavAcaka padArthane eka ja padArtha samaje che. jema ke kuMbha, kalaza, ghaTa ityAdi eka ja (ghaTa) padArthane dekhADanArA che. A naya nAma, sthApanA ane dravya nikSepAne mAnato nathI, paNa bhAva nikSepAne mAne che. A nayanuM ema mAnavuM che ke jo vartamAna kALa bhUta ane bhaviSyathI judo hoI mAtra te ja svIkArAya to eka ja arthamAM vaparAtAM bhinna bhinna liMga, kALa, saMkhyA, kAraka, puruSa, upasargovALA zabdo paNa judAM judAM zA mATe na mAnavAmAM Ave? Ama vicArI buddhi, kALa ane liMga Adi bhede zabdabheda mAne che. A prakAre vidhavidha zAbdika nayane AdhAre je zabdabhedanI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nacarekhAdarzana : aneka mAnyatAo cAle che te badhI zabdanayanI zreNimAM samAya che. samAna arthavAcaka jeTalA jeTalA zabdo hoya te A koTimAM Ave che; iMglizamAM jene synonyms ke other wordsnA nAme kahevAya che. samAnArthanA bIjA dAkhalA-rAjA, nRpa, bhUpati tema iMdra, zakra ane puraMdara che. 6. samabhirUDha naya Root of the opinion zabda naye mAnela samAna liMga vacana AdivALA aneka zabdonA eka arthamAM vyutpattibheda- paryAyabhede, je dRSTi artha bheda kahyuM che te samabhirUDha naya che. teno vyutpatti artha ( saca kareNa paryAya zabde nirukTi mena minne martha samarohanuM samarudra.) eTale je je zabdaparyAyanI vyutpatti thatI hoya te vyutpatti temAM dhvandrita hoya che. mATe zabdaparyAyane judA judA arthavAcaka mAnavA e A nayano mata che. zabda nayamAM zabda paryAya bhinna hovA chatAM arthano abheda mAne che eTale artha eka ja mAne che. jyAre A nayamAM zabda paryAya bhinna hoya to artha paNa bhinna thAya che ane ane te paryAya zabdonuM vastutaH ekatva hoya to tenI te upekSA kare che. zabda nayamAM iMdra, zakra, puraMdara e sarva ekAWvAcya che eTale te sarvano artha iMdra thAya che, jyAre A nayamAM aizvaryavALo hovAthI iMdra, zaktivALo hovAthI zukra ane nagarano nAza karanAra hovAthI puraMdara kahevAya che. A nayanuM mAnavuM che ke liMgabheda ane saMkhyA Adi bheda vagere arthabheda mAnavA mATe basa hoya to zabdabhede paNa arthabheda kema nA thAya? ema kahIne te rAjA, nRpa, bhUpati Adi ekArtha manAtA zabdono vyutpatti pramANe judo judo artha kahyuM che, kahe che, ane che ke rAjacinhothI zobhe to rAjhUMjA, naranuM je rakSaNa kare te nRpati, ane pRthvInuM pAlana kare te bhUpati. A pramANe ukta traNe nAmothI kahevAtA eka arthamAM vyutpatti pramANe arthabhedanI mAnyatA dharAvanAra vicAra samAbhirUDha naya kahevAya che. paryAyabhede karavAmAM AvatI badhI ja kalpanAo A nayanI zreNImAM AvI jAya che. TUMkANamAM lakhavAnuM ke samabhirUDhanaya zabda (kaparyAya) bhedathI vastu bhinna kahe che, jema ghaTa ane paTa bhinna che tema jo paryAyabhedathI vastuno bheda na hoya to bhinna paryAyavALA kuMbha ane paTamAM paNa e bheda na hoya? 7. evaMbhUta naya Opinion in working order samabhirUDha naye svIkArela eka paryAya zabdanA eka arthamAM paNa je dRSTi kriyAkALa pUratuM ja arthatattva svIkAre che ane kriyAzUnya kALamAM nahIM-te evaMbhUta naya kahevAya che. teno vyAtti artha ( = e prakAre + bhUta = thayeluM) eTale vastune vastu rUpe mAnanAra A nayache. arthAt je padArtha paoNtAnA guNe karIne saMpUrNa hoya ane potAnI kriyA karato hoya tene tevA rUpamAM kahezo e A nayano mata che. arthAta je samaye padArthamAM kriyA thatI hoya che te samaye kriyAne anurUpa zabdonA arthane pratipAdana Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa pAkAdamata mA karavAne evaMbhUta naya kahe che. dAkhalA tarIke - parama aizvaryano anubhava karatI vakhate IMdra, samartha hovAnI samaye zakra ane nagarano nAza karavAnA samaye puraMdara. para padArthomAM je samaye kriyA thatI hoya te vakhata sivAya bIjA samaye te padArthane padArtho e zabdathI kahevA te evaMbhUta nayAbhAsa che. (arthAt bIjA samaye te padArthane padArtha mAnato nathI.) vastu potAnuM kArya karatI hoya tyAre ja A naya tene vastu kahe che, nahIM to te vastu kaheto nathI. strI mAthe pANIno ghaDo laI jatI hoya tyAre ja te ghaTa kahevAya. bIjA samaye A naya dhaTa mAne nahIM. TUMkANamAM lakhavAnuM ke eka paryAya vaDe bolAtI vastu (bolatI vakhate) potAnuM kArya karatI hoya to ja evaMbhUta naya tene vastu kahe che, bIjI vakhate nahIM. OM zAMtiH A nayane cetana ane jaDa padArtho upara kevI rIte utArI zakAya che tenI mAtra jhAMkhI arthe A nIce cetanamAM jIva upara ane jaDamAM rUpIAnA calaNa upara sAte nayo utAravAmAM Avela che. jIva upara sAta nayo (1) naigama naye (2) saMgraha naye (3) vyavahAra naye (4) RjusUtra naye (5) zabda naye (6) samabhirUDha naye (7) evaMbhUta naye - jIva guNaparyAyavAna che. - jIva asaMkhyAta pradezavAna che. te viSayavAsanAsahita zarIravAna che. te upayogavaMta che. tenAM nAma, paryAya, jIva, cetanA Adi che, ane te ekArthavAcI che. te jJAnAdi guNavALo che. mATe artha cetanA che. jIvaMta che. te anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritravAna ane zuddha sattAvAna che. rUpIAnA calaNa upara sAta naya (ApaNe atyAre cAlato ApaNA rAjyacihnavALo rUpIo joIe chIe.) 1. naigama naye - samasta duniyAnuM calaNa levAnuM che, pachI koI sthaLe sonAnANuM hoya ke koI sthaLe cAMdInANuM hoya ke koI sthaLe kAgaLanANuM hoya. bAkI calaNa to dareka sthaLe hoya che ja. ; 2. saMgraha naye - A naya sAmAnya sattAgrAhI che, jethI temAM hindustAna, pAkIstAnanuM calaNa levAnuM che. 3. saMgraha naye - A naya vizeSagrAhI che jethI te AdhAre hindustAna, Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAyabarzana. pAkistAna, brahmadeza AdinAM judA judAM calaNa che te levAnAM nathI, paraMtu bhArata sarakAranuM calaNa levAnuM che. - 4. jusUtra naye - A naya vartamAnagrAhI che. te bhUta ane bhaviSyane mAnato nathI. tethI ApaNI yA bIjI sarakAre bhUtakALamAM bahAra pADela calaNa svIkArato nathI, paraMtu atyAre je noTonuM ane rUpIAnuM calaNa cAle che te ja svIkAre che. pa.zabda naye - A nayamAM samAnArthaka zabdo Ave che. synonyms. jethI A nayanA AdhAre ApaNe atyAre je jyorjanA, eNDavarDanA, rANInA ane ApaNA anya cihnanA sikkA cAle te levAnA che; kAraNa ke ApaNe rUpIA nANuM joIe chIe. noTonuM calaNa joItuM nathI. 6. samabhirUDhanaye-Anaya vyutpattivAcaka che. te dareka judA judA paryAyane mAnanAra che. ApaNe paNa ApaNA rAjyacihnavALo rUpIo joIe chIe te levAno che. bIjA sikkAnA rUpIAnI A naya darakAra karato nathI. 7. evaMbhUta naye - A nava vastu vastu pramANe yathArtha hoya ane jyAre kriyA paNa barobara karatI hoya to ja vastu mAne; te sivAya nahIM. tevI rIte ApaNA rAjyacihnavALA rUpIAne ApaNe pasaMda karyo. te nakalI hoya ne bajAramAM cAlato nA hoya, temane kAnasavALo hoya ane tenAM ochAM dAma upajatAM hoya to te A naya svIkArato nathI. A naya to bajAramAM tenAM pUrA dAma eTale soLa AnA maLatA hoya to ja svIkAre che. nahIM to nahIM. noTaH- A uparathI joI zakAze ke uttarottara darekanayanuM kSetra ekabIjAthI sUkSma che. koI paNa padArthane A sAte navo lagADavAthI tenuM pUrNa svarUpa pAmI zakAya che. je vANI paNa saMpUkta naye siddha che te ja yathArtha ane pramANa-vANI che. A sAte nayo ekabIjAne apekSIne rahelA che, koI svataMtra nathI. sAtenA sahakArathI samagra yA to samUhasatya samAya che. jevI rIte nAma, sarvanAma, vizeSaNa, kriyApada ane avyavamAM samagra vyAkaraNazAstra samAya che tevI ja rIte A zabdamImAMsAzAstra che, jenA jJAnIoe samagra zabdasRSTinA sAmAnyathI sAtastrakAra racyA che. jenI aMdara tamAma darzanono samAveza thAya che. dAkhalA tarIke -nyAya ane vaizeSika darzana naigamanayanuM ja grahaNa kare che, vedAMta ane sAMkhya saMgraha nayane svIkAre che, cArvAka darzana kevaLa vyavahArane ja svIkAre che, bauddha darzana RjusUtra nayane svIkAre che, jayAre vaiyAkaraNIo zabda samabhirUDha svIkAre che ane jaina darzana A sAteno svIkAra kare che. A nayo vaDe jagatanA kaThinamAM kaThina praznonA paNa uttaro meLavI zakAya che. nayane keTalAka nyAya kahe che, AthI nayajJAna-nyAyajJAna ke apekSAjJAna che ane - zAna e ja samagra bhUmaMDaLonA tattvajJonA kathanano sAra che ane AthI ja kahyuM che ke - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa akAdamata ramIkSA knowledge is power jJAna e ja vIrya che, sAmarthya che, baLa, parAkrama che. A buddhivikAsanA kALa (Intellectual age)mAM AjJAna karavAnI ati anivArya jarUra che, kAraNa ke te buddhimattAno khajAno che ane sarvasatya jJAnasamUha che. paramata-sahiSNutA (Principal of tolerence) no A advitIya ane amUlya mArga che, tenAthI sugama jagatamAM evo bIjo koI mArga nathI. sarvanAma, vizeSaNa, kriyApada ane avyayamAM jema savistara vyAkaraNa gUMthavAmAM AvyuM che tevI rIte duniyAnA samagra satyane A sapta nayomAM gUMthavAmAM AvyuM che. mATe mumukSuoe tema tattvajJAnAbhyAsIoe teno khAsa abhyAsa karavA jevo che. uOM zAMtiH dharma upara sata naya (sphaTa samaja sAthe) dharmanI vyAkhyA AtyaMtika mokSAnukULa AdhyAtmika vikAsane dharma kahe che. naigamanayamateH A nayaWorldwide opinion eTale vizvavyApI vicAra sUcave che. A nayanA mate duniyAnA tamAma dharmano samAveza thAya che. duniyAnA dareka saMpradAyo koIne koI prakArano dharma pALatA hoya che. caramAvartamAM (chelluM pudgala parAvartana) praveza karela jIvane dharma hoya; jethI koI paNa dharmane mAnanArA jIvane e apekSAe dharmI kahevAmAM aDacaNa nathI. saMgraha nayamate : A naya Existence of common opinion eTale sAmAnya sattAgrAhI che ane te paNa mahAvyApaka sAmAnya che. mahAvyApaka sAmAnya jemAMno koI paNa jAtano vizeSa, parimitatA, khaMDa ke vibhAga nathI evuM sattA sAmAnya teja mahAvyApaka sAmAnya che. A naya kevaLa vastune sAmAnya dharmavALI ja mAne che. A nayane mate ApaNe sadAcAra laIzuM, kAraNa ke dharmanuM aMtima dhyeya je mukti tenuM bIja sadAcAramAM ja samAI zake che. vyavahAra nayamateH A naya Existence of special opinion eTale A naya vastune vizeSa dharmavALI ja mAne che, jethI te vyavahArasUcaka che. A nayanA mate ApaNe iMdriyanigraha laIzuM, je muktimArganuM asAdhAraNa kAraNa che. ' RjusUtra nayamateH A naya Present opinion eTale vartamAnagrAhI che. te bhUta ane bhaviSyanI darakAra karato nathI, tema pArakA bhAvathI kAryasiddha thatI hoya tema mAnato nathI. A nayanA mate zuddhopayoga samajavo. arthAt jemanA vicAro samyaka jJAna, darzana, cAritramAM pravartatA hoya, te ja A koTimAM AvI zake che. samyak jJAna eTale jemaNe zarIra ane AtmAne judAM mAnyA che. je sonuM ane kathira, vedaka ane niMdaka, sukha ane duHkha saghaLAM sarakhAM gaNe che te ja AvI koTinA jIva hoya che. A mATe paramazruta umAsvAti mahArAje tattvArtha sUtramAM te mATe nIce pramANe Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayarekhAdarzana prathama sUtra mUkyuM cheH samyaga darzana jJAna cAritrANi mokSamArga : / 1 / artha -samyagdarzana, samyajJAna ane samyagu cAritra e traNe maLI mokSanuM sAdhana che. ' zabdanayamate A naya Opinions of the same meaning eTale aneka zabdono eka artha mAne che, je samAnArthaka che. iMglizamAM jene synonyms kahe che. RjusUtra nave mAnelA vartamAna paryAyamo kAraka, kALa, saMkhyA, puruSa, liMgAdithI paryAya bheda sUcavAya che tene zabda naya kahe che. jethI A nayanA mate dhyAnAvalaMbI, mumukSu ane tattvajJAnI samAveza thaI zake che. atre kArakathI paryAyabheda thayo che. (kAraka eTale karanArA) uparokta vicAra karanAra A ja koTinA manuSyo che. prathamanA cAra navo-naigama, saMgraha, vyavahAra ane 28jusUtra naya - ene arthana mAnelA che . ane bAkInA zabda, samabhirUDha ane evabhUtane zabdanaya mAnelA che. tenI samaja evI rIte che ke arthanamAM zabdanA liMgAdi badalavAthI paNa arthamAM attara paDatuM nathI. AthI temAM arthanI pradhAnatA hovAthI te arthanaya kahevAya che. ane zabda samabhirUDha ane evabhUta nayamAM zabdonA liMga Adi badalAvAthI arthamAM paNa parivartana thAya che. AthI AmAM zabdanI pradhAnatA hovAthI zabdanaya kahevAya che. samabhirUDha nayamateH- A naya Root of the opinion vyutpattivAcaka che. eTale vyutpatti pramANe arthane bhajanAro che. A naya zabdabhede arthabheda mAne che. AmAM ApaNe dhyAnAvalaMbana zabda levAno che, je sIdho mukti pradAtA che." evaMbhUta namate - A naya Opinion of working order eTale vastu bolatI vakhate potAnuM kArya karatI hoya to ja A naya vastu kahe che: samabhirUDha naye nizcaya karela vastu jyAre pUratI rIte potAnA kAryamAM pravartatI hoya tyAre ja A naya vastu mAne che. arthAta dhyAnAvalaMbI jyAre dhyAnamAM nimagna raheto hoya to ja tene dhyAnAvalaMbI kahe che; te sivAya nahIM. pUrNa cAritra caudamAM guNasthAnamAM prApta thAya che ane tarata ja azarIrasiddhi thAya che. te vakhate te zailezIkaraNa kare che. zailezI avasthA eTale AtmAnI eka evI avasthA ke jemAM dhyAnanI parAkASThAnA kAraNathI meru sarakhI niSpakaMpatA kenizcalatA Ave che. A nayavALo dhyAnathI pariNAme mukti meLave che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptabhaMgI" koI paNa vastunuM tenA eka dharmane laI bhAvake abhAve rUpe vAstavika kathana te bhaMga kahevAya che. evA sapta bhaMgo sapta bhaMgImAM hoya che. evA bhaMgo mULamAM be ane bahu to traNa gaNAya che. bAkInA bhaMgo pachI arasaparasa mizraNathI thAya che. ane te vadhAremAM vadhAre sAta thAya che ane A ja sAta prakAranI vAkyaracanAne saptabhaMgI kahe che. bhinna bhinna apekSAo, daSTikoNo, manovRttiovALuM je ekatattvache, tenuM juduM juduM maMtavya jaNAya che te sarvanA AdhArabhUta saptabhaMgInI racanA che. be virodhI darzano hoya teno samanvaya karavA mATe tenA vizeSabhUta bhAvAtmaka ane abhAvAtmaka banne aMzone laIne tene saMbhavita vAkya bhegAM je batAvAya che tene saptabhaMgI kahe che. bAkI saptabhaMgIno AdhAra nayavAda che. vAstavika rIte kahIe to A saptabhaMgI ane nayono zubha uddeza virodhI darzano sAthe samanvaya karavAno che. AtmA upara saptabhaMgI te AtmA nitya che, anitya che, avaktavya che, nitya tathA anitya che, nitya tathA avaktavya che, anitya tathA avaktavya che, ane nitya anitya tathA avaktavya che. ' AtmA game teTalI judI judI dazAo anubhave che chatA e tattvarUpa nathI. tema kyAreya navo, utpanna thato nathI ane nathI taddana nAza pAmato, tethI e dravyArthika nayanI dRSTie nitya che ane e ja rIte te tattva rUpe anAdi anaMta hovA chatAM nimittAnusAra judI judI dazAo anubhave che, tethI paryAyArthika nayanI dRSTie anitya che. ' eka eka daSTi laI teno vicAra karatAM tene nitya paNa kahI zakAya ane anitya paNa kahI zakAya (paNa te baMne dRSTie yugapatu, eke je sAthe akrame tenuM 1. sanmati prakaraNanA "sAtA bhAgAnA svarUpa' uparathI sArarUpe uddharita Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptaraMgI nirUpaNa karavuM hoya to zabda dvArA ema karavuM zakya ja nathI tethI te apekSAe tene avaktavya kahI zakAya. banne dRSTi sAthe lAgu pADI kramathI nirUpaNa karavuM hoya to tene te apekSAe nitya temaja anitya ema kahI zakAya eka dravyArthika dRSTi judI laIne ane banne dRSTione akramathI eka sAthe laIne nirUpaNa karavuM hoya to nitya temaja avaktavya ja kahI zakAya. e ja rIte paryAyArthika dRSTi judI judI laIne ane banne dRSTio akramathI sAthe laIne vicAra karatAM anitya tathA avaktavya ja kahI zakAya. banne dRSTine kramathI sAthe laIne temaja akramathI sAthe laIne vicAra karatAM nitya anitya avaktavya ja kahI zakAya. eka ja AtmAnA viSayamAM te nitya hovA ane na hovA saMbaMdhI banne vidhAno paraspara virodhI chatAM asaMdigdha che kAraNa ke te dRSTibheda sApekSa hoI kharI rIte avirodhI ja che. manuSya upara samabhaMgI (1) apekSA vizeSa manuSya che, (2) amanuSya che, (3) avaktavya che, (4) manuSya tathA amanuSya che, (5) manuSya tathA avaktavya che, (6) amanuSya tathA avaktavya che, (7) manuSya tathA amanuSya avaktavya che. noTaH- apekSAvizeSe kaho ke syAt kaho ke kathaMcit kaho te badhuM sarakhuM ja che. manuSya ane amanuSyanI samajamAM samajavuM ke manuSyapaNuM eTale cokkasa AkAra ane guNadharmanuM hovuM ane bIjA AkA2 tathA guNadharmanuM na hovuM, jethI manuSya e svarUpathI manuSya che, pararUpathI nahIM. temaja svarUpathI ane pararUpathI tenuM akrame ekasAthe nirUpaNa karavuM hoya to tene avaktavya ja kahI zakAya. A rIte manuSya, amanuSya ane avaktavya e traNa mULa bhaMgo thatAM ja bAkInA bhaMgo banI jAya che. OM zAMtiH tattvArtha sUtranI dRSTie samabhaMgI arpitAnarpitasiddhe : (tattvArtha sUtranI bIjI vyAkhyA) pratyeka vastu aneka prakAre vyavahArya che, kema ke arpaNA ane anarpaNAthI arthAt vivakSAne lIdhe pradhAna, apradhAna bhAve vyavahAranI siddhi-utpatti thAya che. bhAvodghATana dareka vastu aneka dharmAtmaka che, paraMtu ekasAthe saghaLA dharmo vivakSita hotA nathI. tethI kyAreka eka dharma dvArA ane kyAreka tenA viruddha bIjA dharmo dvArA vastuno vyavahAra Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa pAkAdamata samIkSA, thAya che. AthI samajavAnuM e ke je dharmanI vivakSA karavAmAM Ave te sadhAna bane che ane tenA viruddha bIjA dharmo apradhAna bane che. dAkhalA tarIke : je karmano kartA che te bhoktA che. AmAM AtmAmAM dravyadRSTie kartRtvakALa ane paryAyadRSTie bhoktRtvakALa banne siddha thAya che. jemAM dravya dRSTi nitya mAlUma paDe che, jyAre paryAyadRSTi nitya mAlUma paDe che. kAraNa ke kartRtvakALe karmajanya phaLa hAjara hotuM nathI. paraMtu amuka samaye jyAre karmanuM phaLa maLe che te samaye AtmA to hAjara ja hoya che. avasthAphera paryAyane laIne hoya che. AthI AtmAnuM nityapaNuM ane paryAyanuM anityapaNuM sAbita thAya che. have jyAre kartRtvakALa hoya che tyAre te dharma pradhAna bane che ane bhokatRtvakALa apradhAna bane che. ane bhoktatva kALa samaye bhoktatvakALa pradhAna bane che ane kartRtvakALa apradhAna bane che. A pramANe vivakSA ane avivakSAnA kAraNe kyAreka AtmA nitya ane kyAreka anitya kahevAya che. A be bhaMgI thaI. jyAre banne dharmonI vivakSA ekIsAthe thAya che tyAre banne dharmonuM yugapat (ekI sAthe) pratipAdana kare evo vAcaka zabda na hovAthI AtmAne avaktavya kahe che. e trIjI bhaMgI thaI. A pramANe vivakSA, avivakSA ane sahavivakSAne lIdhe uparanI traNa vAkyaracanAo bane che. bAkI to traNenA paraspara mizraNathI cAra bhaMgI bane che. jemake cothI nityAnitya, pAMcamI nitya avaktavya, chaThThI anitya avaktavya ane sAtamI nitya anitya avaktavya ema sAta saptabhaMgI che. OMOM zAMtiH praka Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilepo nikSepothI namaskAranI utpattinI siddhi nikSeponA saMbaMdhamAM lakhavAnuM ke badhAM jJAnane Apale karavAnuM mukhya sAdhana bhASA che, te zabdanI banelI che. eka ja zabda, prasaMga pramANe aneka arthamAM vaparAya che. dareka zabdanA ochAmAM ochA cAra artha jovAmAM Ave che ane e ja cAra artha e zabdanA artha sAmAnyanA cAra vibhAga che. e vibhAgane janikSepa-nyAsa kahe che. A jANavAthI tAtparya samajavAmAM ghaNI ja anukuLatA prApta thAya che. nikSepAnA cAra vibhAga (1) nAma nikSepa (2) sthApanA nikSepa (3) dravya nikSepa ane (4) bhAva nikSepa. - nAma nikopaH jeno artha vyutpattisiddha nathI paNa phakta khAtApItA athavA bIjA lokonA saMketabaLathI jANI zakAya che te artha nAma nikSepa che. atre namaH evuM nAma te namaskAra nAma nikSepo kahI zakAya ane nama: evA be artho lakhavA te sthApanA namaskAra che. je vastu mULa vastunI pratikRti, mUrti athavA citra hoya athavA jemAM mULa vastuno Aropa karAyo hoya te sthApanA nikSepa che. dravya namaskAra te dravya nikSepo che. je artha bhAva nikopano pUrvarUpa athavA uttara rUpa hoya athata tenI pUrva athavA uttara avasthArUpa hoya te dravya nikSepa kahevAya che. A dravya namaskAra paNa be prakAranA che (1) AgamathI (2) noAgamathI. upayoga sahita namaskAra evo zabda bolanAra AgamathI dravyanamaskAra che. upayoga rahita samyakatvavAnano namaskAra paNa dravya namaskAra che. bhAva nikSepoH bhAva namaskAra te bhAvanikSepo che. je zabdanuM vyutpattinimitta tathA pravRtti-nimitta barAbara ghaTatuM hoya te bhAva nikSepa che. bhAvanikSepa paNa be prakAre cheH (1) AgamathI ane (2) noAgamathI. je namaskAranA arthane jANe ane upayoga rAkhe te vyakti bhAva namaskAra che ane mana 1 namaskAra mahAmaMtranA lakhelanibaMdha uparathI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caraNa mAsa sI che. vaDe upayogapUrvaka vANIrUpa kriyA vaDe paMcAga praNidhAnapUrvakanamaskAratenoAgamathI bhAva namaskAra che. phUTa samajaNaH nilepAnI chUTa samajaNa mATe lakhavAnuM ke ApaNe te mATe eka dAkhalo laI tapAsIzuM. nAmanilepaH sevakarAma nAmano eka mANasa che. tenA pitAe tenuM nAma sevakarAma rAkhyuM che te nAma mAtrano ja AnipAmAM samAveza thaI zake che. sthApanA nikSepaH "sevakarAmano phoTo, pratikRti athavA to ApaNA muni mahArAjAo jema AcAryanI sthApanA rAkhe che temAM koI vastumAM teno Aropa karAyo hoya te sthApanA nikSepa che. dravyanipara sevakarAmanA vaDIloe sevA bajAvI haze jethI tenI aTaka sevakarAma haze ke sevakarAmabhaviSyamAM sevaka thavA mATe vartamAnamAM prayatna karato haze tethI sevakarAma kahevAto haze. A dravya nilepa kahI zakAya. bhAvanipaH nAma paNa sevakarAma che ane nAma pramANe sevAnAM kArya paNa kare che tethI te bhAvanikSepa che. tAtparya e che ke cA nAma tathA gunA jevAM nAma hoya tevA ja guNa hoya to ja te saMpUrNa nilepAne yogya thaI zake. bAkI kahevAya guNavata paNa jemAM guNano choTe sarakho paNa nA hoya tene bhAva nikSepo lAgI zakto nathI. koI vaktA bhASaNa karato hoya ane pachI amuka viSayanA badale bIjA viSaya upara bolato hoya yA viSayAMtara karato hoya to bhAva nikSepo teno satkAra karato nathI arthAt InkAra kare che. madhyasthabhAva upara jainazAsoe bahu bhAra mUkyo che. ane zAstronuM gUDha rahasya paNa tene jamAnela che ane dharmavAda paNa tene gaNela che. te to eTale sudhI kahe che ke bhAratanuM eka padanuM jJAna paNa saphaLa che ane te vinA karoDo zAso bhasyAthI paNa kaMI lAbha nathI. jainAcAryoe nisaMdeha ektAmAM vividhatA ane vividhatAmAM ekatAne pekhIne A syAdvAda siddhAMta pratipAdana karela che temaja te siddhAMte vizvanI mahAna sevA paNa karI che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 4i ] syAdvAdaprati ArAmajano paNa keTalAkanAmacIna gaNAtA vidvAno paNa syAdvAdasiddhAMtanA sadasane pleTo AdinA sadasanA siddhAMta sAthe sarakhAmaNI karI "cAt'no arthamanamAnato karI sadasane sat asanuM mizraNa gaNe che, vidyA avidyA kahe che, ne vaLI kahe che ke syAdvAda ardha satyonI pAse laI jaI paTakI de che - Adi kare che. paraMtu te binA satyathI vegaLI che. vaLI layalAne majanuno dAkhalo ApI premadaSTie naisargika prema ane gharanI daSTie ghelachAno temAM samAveza kare che ane dahIM dUdhIAno paNa temAM Aropa kare che. A badhuM svAdAdanA siddhAMtanuM ajJAnapaNuM sUcave che. A mATe nIcenA ullekha upara dhyAna ApavAthI temanA mananuM saghaLuM samAdhAna thazeH... syAdvAda padArtho ko jAnane kI eka draSTi mAtra hai / syAdvAda aMtima satya nahIM hai / yaha hameM aMtima satya taka pahuMcAne ke lie kevala mArgadarzaka kA kAma karatA hai| syAdvAda se kevala vyavahAra satya ke jAnane meM avasthita honevAle virodho ko hI samanvaya kiyA jA sakatA hai / isi lie jaina darzanakArone syAdAda ko vyavahAra satya mAnA hai ..Ataeva syAvAda hameM kevala jaise taise ardhasatya ko hI pUrNa satya mAna ke lie bAdhya nahIM karatA, kintu vaha satyakA darzana karane ke lie aneka mArgo kI khoz2a karatA hai| syAddhAda kA itanA hi kahanA hai kI manuSya kI zakti simita hai, isalie vaha apekSita satya ko prApta karanA cAhie / apekSita satya jAnane ke bAda hama pUrNa satya kevalajJAna kA sAkSAtkAra karane ke adhikArI hai| syAdvAdamaMjarI pAne- 26 A uparathI samajAze ke smAtAdanuM sadasadu e satasanuM mizraNa nathI ke te ardha satya sUcavatuM nathI. . AnaMdazaMkara bApubhAI dhruve paNa kaheluM che ke te - vAdanuM aMjanA che. bIjA daata rUpe kahIe to te tALuM nathI paNa kUMcI che. mukadamo Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraLa rayAkAmata samIkSA. nathI paNa jaja karavAnuM sAdhana che (nyAyatolavAno kAMTo che.) vaLI syAdvAdanA "sadasad rUpane jeo satya ane asatya rIte mAne che temAM syAdvAdanuM je "smAtu' arthAta apekSita satyatene lAge paNa kevI rIte? AthI te syAdvAdanuM lakhANa che tema kahI paNa kevI rIte zakAya? dahIM-dUdhIA kahenAra mATe to A ja pustakamAM atrenI lohIA kaoNlejanA pro. sAheba zrIyuta dhIrUbhAIe "syAdvAda matasamIkSA"no abhiprAya ApatAM jaNAvyuM che ke - "syAdvAnneDIM-dUdhIba kahenArA bhIMta bhUle che." vaLI teo, vedAMta jagatane anirvacanIya kahe che. buddho niHsvabhAva kahe che evuM kaye che te, te darzanakAronI mAnyatA pramANe yogya che, paraMtu sAthe jainadarzana paNa jagatane avaktavya kahe che evuM jaNAve che te yogya nathI. jaina darzana to jagatanA padArthone satu asata ubhaya mAne che jethI jagatane vacanIya tema anirvacanIya ubhaya kahe che. je avaktavya kahe che e to vacana bolavAnA sAta prakAro je varNavyA che, jene saptabhaMgI kahe che teno trIjo prakAra che, je saptabhaMgInuM svarUpa A ja pustikAmAM ApeluM che te avalokavAthI jaNAze. tenuM tAtparya e che ke padArthomAM anaMtA dharmo che. temAMthI ekI vakhate kramathI bolIe to nitya anitya e be dharmaja bolI zakAya che, paraMtu yugapatuM eTale ekI sAthe te be dharmo akramathI bolavA jatAM bolI zakAtA nathI, tethI trIjo bhaMgo avaktavyano kahyo che, bAkI tene jagatanI sAthe kaMI levAdevA nathI. " vaLI jeo jagatukartA izvara mAne che ane te ja sarvazaktimAna che, bAkI badhAya tenAthI nIce che evI mAnyatAvALA jagatane vacagALAnuM mAdhyamika, satya asatyanuM mizraNa mAne che. bAkI jeo sakhA to parampa AtmA te ja paramAtmA che, Izvara che, prabhu che, sarvazaktimAna che evuM mAne che, teo tevI mAnyatA dharAvatA nathI, tema syAdAda siddhAMta tema sUcavato paNa nathI te to samagra satya pahoMcADavAnI sImA taka laI jAya che. vaLI syAdvAda vANI te satya ane nizcita vANI che, temAM asatya ke anizcitapaNAne sthAna nathI. kAraNa ke te apekSita satya che, hetupUrvakanI vANI che. je hetupUrvakanI vANI che te satya ja che, nahIM to pramANazAstranA AdhAre te hetvAbhAsa gaNAya. AthI samajAze ke syAdvAdanI vANImAM asatya ke anizcitatAne sthAna nathI. temAM saMzayavAdane paNa sthAna nathI. pro. AnaMdazaMkara bApubhAIesyAdvAdano abhiprAya ApatAM paNa jaNAvyuM che keH-syAdvAda saMzayavAda nathI kintu te vastudarzananI vyApaka kaLA ApaNane zIkhave che. . vaLI vastu anaMta dharmAtmaka che. jethI tenA apekSita virUddha dharmono paNa te samAveza karI zake che. dAkhalA tarIke eka ja manuSya bApanI apekSAe dIkaro che ane Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvAda prati ArAmajano ukela dIkarAnI apekSAe bApa che. tema tenA apekSita viruddha dharmono samAveza karI zake che te satya che, paraMtu tethI ema samajavAnuM nathI ke te vastu tenAthI viruddha svabhAvavALI bIjI vastune potAnAmAM samAve che. AthI syAdvAdIne "TADhAne UnuM ne UnAmAM TADhuM kahI" AkSepa kare che te satyathI vegaLo che. vaLI vastumAtra sva svabhAve satu che ane para svabhAve asatu che. te para svabhAvavALI sat vastune potAnA samAM kevI rIte meLavI zake? te buddhimAM paNa bese evI vAta nathI. OM zAMtiH prasiddha praoNphesara harbaTa spensara paNa kahe cheH "AkRti phare che, vastu nahIM." A vAta tripadInA siddhAMtane puSTi Ape che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * . saraLa kA ra . mukhapRSTha-1 para citrano sAra e che ke, jeya hAtha chUTo hoya che tyAre kaMIka vRkSone bhAMgI nAkhe che, paraMtu tene tevI rIte ekAMtamatavALAo potAne amuka satya prApta thavAthI, tene AkhA rUpamAM pratipAdana karavA mathe che tyAre ja mata saMgharSaNo thAya che, paraMtu teo jyAre syAdvAdane anusare che tyAre tattva-tara prApta kare che, eTaluM ja nahIM paraMtu jagatamAM kIrti saMpAdana kare che. AthI nayanehathInI upamA ApavAmAM AvI che ane svAdvAdane aMkuzanI upamA ApavAmAM AvI che. anyAnya pakSa pratipakSamAvAda yathA pare matsariNaH pravAdA: nayAnazepAnavizeSamicchan na pakSapAtI samayastathA te // zrI memacaMdrAcArya sUri he bhagavAna! tAro siddhAMta niSpakSa che kAraNa teM amane eka ja vastu keTalI asaMkhya daSTithI joI zakAya che te batAvyuM che. je kevaLa siddhAMtabhedanI khAtara paraspara I-matsara dharAve che te tArA syAdvAda darzanamAM nathI saMbhavatI. ekasmin vastuni sApekSa rItvA viruddha nAnAdharmasvIkArA hi syAdvAdaH / eka vastumAM apekSApUrvaka viruddha judA judA prakAranA dharmano svIkAra karavo te syAdvAda che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- _