________________
(૨) વસ્તુ એક હોવા છતાં અનેકરૂપ છે.
ર્ષિતાર્ષિતસિદ્ધ બ્રીજ રીતે, “9 vi નાડુ રે સળં નાપારૂં . ને સબ્બે ગાળ તે જ ગાડું !” તથા “અને માથ, સર્વથા ન : | सर्वे भावा: सर्वथा लोम द्रष्टाः ।। सर्वे भावाः सर्वथा येन द्रष्टाः । મા સર્વથા તેન . ”
‘સ્યાદ્વાદમંજરી પાનું ૧૪)
ભાવોદ્ઘાટન -પ્રત્યેક વસ્તુ, સ્વરૂપથી સત્ અને પર રૂપથીઅસત્ હોવાથી તે ભાવ અને અભાવરૂપ પણ છે.
પ્રત્યેક વસ્તુ સ્વરૂપથી વિદ્યમાન છે અને પરરૂપથી અવિદ્યમાન છે. તેમ છતાં વસ્તુને જો સર્વથા ભાવરૂપ માનવામાં આવશે તો એક વસ્તુના સ્વભાવમાં સંપૂર્ણ વસ્તુઓનો સ્વભાવ માનવો પડશે અને કોઈ પણ વસ્તુ પોતાનો સ્વભાવવાળી માલૂમ પડશે નહીં અને વસ્તુનો જો સર્વથા અભાવ માનીશું ત વસ્તુઓને સર્વથા સ્વભાવરહિત માનવી પડશે.
: આથી એ સિદ્ધ થાય છે કે “ઘટમાં તેને છોડીને તેમાં સર્વવસ્તુઓનો અભાવ માનવાથી ઘટે અનેક રૂપે સિદ્ધ થશે.”, “ “ ”
આથી માલૂમ પડે છે કે એક પદાર્થનું જ્ઞાન કરવાની સાથે બીજા પદાર્થોનું જ્ઞાન થાય છે, કારણ કે તે તેનાથી બીજા બધા પદાર્થોની વ્યાવૃત્તિ (અભાવ) કરી શકતો નથી. આ આગમમાં પણ કહ્યું છે કે, “જે એકને જાણે છે તે બધાને જાણે છે અને જે - બધાને જાણે છે તે એકને જાણે છે.” તેમજ જેણે એક પદાર્થને સંપૂર્ણ રીતે જાણ્યો છે
