Book Title: Sanskrit Shloak Sangraha Part 02
Author(s): Suryamuni
Publisher: Dharmdas Jain Mitra Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020648/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Barn 2008 58 8392 saMgrAhaka "pUjya jainAcArya zrI 1008 zrI dharmadAsajI ma. sA. kI sampradAya ke zAntasvabhAvI pra. mu. zrI tArAcandrajI ma. sA. ke AjJAnuvartI kaviratna paM. mu. zrI sUrya munijI ma. sAhaba Sh 29 www.kobatirth.org saMskRta zloka-saMgraha:30-03 U prathamAvRtti 1000 P-13233 [dvitIya, bhAga] panyAsajI bhAnuvijayajI gaNiva pustaka saMgraha ara bI. saM. 2466 vi. saM. 1666 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gvanmandir prakAzaka zrI dharmadAsa jaina mitra maMDala, 64 ratalAma ( mAlavA ) 2058 pustaka sabha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *zrI vItarAgAya namaH saMskRta-zlokasaMgrahaH (dvitIyo bhAgaH ) vairAgyam / niHsneho yAti nirvAvAM, sneho'narthasya kAraNam / / mAtRpitRsahasrANi, putradArazatAni ca / pracaNDavAsanAvAtairudhUtA naumanomayI / | niHsnehena pradIpena, yadetaprakaTIkRtam // | tavAnantAni yAtAni, kasya te kasya vA bhavAn / vairAgyakarNadhAreNa, vinA roDuM na zakyate // yeSu yeSu ra baddhA, bhAvanA divstussu| | sarve sayAntA nicayAH, patanAntAH samucchUyAH / nAtyaktvA sukhamApnoti, nAtyaktvA vindate param / nAtyaktvA cAbhayaH zete, tyaktvA sarvaH sukhI bhavet // | tAni tAni vinaSTAni, dRSTAni kimihottamam // saMyogA viprayogAntA, maraNAntaM hi jIvitam // yAvataH kurute jantuH sambandhAnmanasaH priyAn // gatenApi na sambandho, na sukhena bhvissytaa|| janmaiva vyarthatAM nItaM, bhavabhogapralobhinA / tAvanto'sya nikhanyante, hRdaye shokshngkcH|| | vartamAnaM raNAtItaM, sAtiH kasya kena vaa|| | kAcamUlyena vikrIto, hanta cintAmaNiyathA // For Private And Personal use only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 23 yasyA rAtrI vyatItAyo, na kibicchabhamAcaret / | gRhArambho hi duHkhAya, na sukhAya kadAcana / kuTumbacintAkulitasya puMsaH, tadeva bandhyaM divasa, pratividyAvicakSaNaH // sarpaH parakRtaM vezma, pravizya sukhamedhate // kulaJca zIlaJca guNAca sveN| apakkakumme nihitA ivApaH, jIvitaM maraNAntaM hi, jarAnte rUpayauvane / anitye priyasaMvAse, saMsAre cakravadatau / prayAnti dehena samaM vinAzam // sampado vipadAntA vA, pratra ko ratimApnuyAt // pathi saMgatamevaitadmAtA mAtA pitA sakhA / / 24 surUpaM zarIraM navInaM kalatraM, na bandhurasti te kazcitra, svaM bandhuzca kasyacit / | yato yato nivartate, tatastato vimucyate / dhanaM mestulyaM bacazcArumitram / pathi saGgatamevaitahArabandhusuhRjanaiH // nivartanAdi sarvato, na vetti duHkhamarAvapi // | jinAdhidvaye te manazcedanama, 20 ___ tataH kiM tataH kiM tataH kiM tataH kim // anitya sAMta mAnuSya, vidyutsphuraNacaJcala / na mAtRputravAndhavA, na saMstutaH priyo janaH / ye ramanti namastebhyaH, sAhasaM kimataH param // anubrajanti sakRte, prajantamekapAtinam // | mitraM kanavamitaraH parivAraloko, tadanityamiti jJAvA, sarvabhAveSvanityatAm / bhogaikasAdhana mimAH kila sampado nH| | yAvadvittopArjanasakrastAvannijaparivAro rakaH / / ekaH dhayaH sa tu bhaviSyati yantra bhUyo, sarvArambhAn parityajya, bhava cAtmani yogavit // tadanu ca jAyA jarjaradehe, vArtA ko'pi na pRcchtigehe|| nAyaM na yUyamitare na vayaM na caite / saJcitaM sacitaM inyaM, naSTaM tava punaH punaH / kadAcinmocyase mUDha, dhanehA dhnkaamuk!|| - hariSyamANo bahudhA parastra, | yAnIva tiSThati jarA paritarjayantI, kariSyamANaH sutasampadAdi / rogAdha zatrava iva praharamti deham / / | svadehAzucigandhena, na virajyeta yaH pumAn / | dhariSyamANo'rizimsupAdaM, mAyuH parisravati bhinaghaTAdiSAmbho, | vairAgyakAraNaM tasya, kimanyadupadizyate // | nasvaM mariSyantamavaiti ko'pi // | jokastathApyahitamAcaratIti citram // For Private And Personal use only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit deho vinazyati sadA pariNAmazIla vyAkhyAnAnte zmazAnAnte, bhojanAnte ca yA mtiH| kAtava kAntA kasteputraH, saMsAro'yamatIva vicitrH| vitta khicati sadA vissyaanuraagi| |sA matiH sarvadA cetsyAt ko na mucyeta bandhanAt // | kasya svaM vA kuta bhAyAtastavaM cintaya tadidaM bhrAtaH! buddhiH sadA hi ramate viSayeSu nAntastasmAt tvamadha zaraNaM mama diinbndho!|| yasmin sarvANi bhUtAni AtmaivAbhUdvijAnataH / tatra ko mohaH kaH zoka, ekatvamanupazyataH / yatra jAtA ratAstatra, ye pItAste ca mrditaaH| mAyuvinazyati yathA''maghaTasthatoyaM, |baho! lokasya mUrkhasvaM, vairAgyaM kina jAyate // vidyutyameva capallA vata yauvnshriiH| | pradIpte rAgAnau sudRDhataramAzliSyati vdhuuN| vRddhA pradhAvati yathA mRgarAjapatnI, pratIkAro nyAdheH sukhamiti viparyasyati jnH|| bahanyahani bhUtAni, gacchanti yamamandiram / tasmAt tvamaya zaraNaM mama diinbndho|| zeSA jIvitumicchanti, kimAzcaryamataH param // - 26 yathA vyAlaganasthopi, bheko dezAnapecate / Adityasya gatAgatairaharahaH saMkSIyate jIvitaM / tathA kAlAhinA prasto, loko bhogAnazAzvatAn / saMsArAvAsabhIrUNAM, syakAntarvAyasaninAm / myApArairbahukAryabhAragurubhiH kAlo na vijJAyate // viSayebhyo nivRttAnAM, zlAghyaM teSAM hi jIvitam // dRSTA janmajarAvipattimaraNaM trAsazca notpadyate / dantIndra-danta-dabanekavidhau samarthAH, pItvA mohamayIM pramAdamadirAmunmattabhUtaM jagat // santyatra raudramRgarAjavadhe prviinnaaH| prAzIviSoragavazIkaraNepi dakSAH, na cendrasya sukhaM kiJcinna cApi cakravartinaH / bhoge rogabhayaM kule cyutibhayaM vitte nRpAlAdayaM / paMcAyanirjayaparAstu na santi maaH|| | sukhamasti virakrasya, munerekaamtjiivinH|| maune dainyabhayaM bale ripubhayaM rUpe jarAyA bhayam // zAne vAdabhaya guNe khalabhayaM kAye kRtaantaadbhyN| mAtRpitRsahastrANi, putradArazatAni c| vimeSi yadi saMsArAnmocaprAptiM ca kAtAsi / | sarva vastu bhayAnvitaM bhuvinRNAM vairAgyamevA'bhayam // | pratijanmani vartante, kasya mAtA pitA'pi vA ? // | tadendriyajayaM kartuM, sphoraya sphArapauruSam // |" For Private And Personal use only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 kopArjitamatra vittamakhilaM ghRte mayA yojitaM / | sarve militvA niSpavaM, samudAyaH suduHkhdH| | bhUSayocAnavAppAdau, mUrSitAnidazA api / vicA kaSTataraM guroradhigatA byApAritA kustutau // tasya mohena jIvo'yam, duHkhaM nAnAvidha zrayet // vyutvA tatraiva jAyante, pRthvIkAyAdiyoniSu // pAramparyasamAgataca vinayo vAmekSaNAyAM kRtH| 13 satpAtre kimahaM karomi vivazaH kAle'ya nedIpasi? mucyate zrRGkhalAbaddho, nADIbaddho'pi mucyte| karmaNA mohanIyena, mohitaM sakalaM jagat / moh| na mucyate kathamapi, premNA baddho nirrglH|| dhamyA mohaM samusArya, tapasyanti mahAdhiyaH // bohadArumayaiH pAzaH, pumAn bado vimucyate / bhartuvirahato nAryaH, pravizaMtyanAMtare / nirmamatve sadA saukhyaM, saMsArasthitichedanam / putradAramayaiH pAzabaddho naiva vimucyate / svecchayA ca saharSeNa, tatra premaprapaJcakaH // |jAyate paramotkRSTamAtmani saMsthite sati / aho mohasya mAhAtmyaM, vidvAMso ya'pi mAnavAH / pApAlakhaNdeSvapi ratnabuddhiH, chitvA snehamayAn pAzAn , bhivA mohamahArgalam / ____kAmteti dhIH zoNitAsapiNDe / mudyanti te'pi saMsAre, kaamaarthrtittpraaH|| saccAritrasamAyukrAH, zUrA mokSapathe sthitAH // pamcAtmake varmaNi cAtmabhAvo, nirmavaM sphaTikasyeva, sahaja rUpamAtmanaH / japatyakI kAcana mohalIkhA // adhyastopAdhisambandho, jastatra vimumati // yadayaM svAmI yadidaM sama, sarva caitanmathyA snm| yadiyaM kAntA yadayaM kAntaH, so'yaM mohohanta durntH|| maho vikavipataM vizvamajJAnAnmayi vartate / | dArAH paribhavakArAH, bandhujano bandhanaM viSaM viSayAH / raupyaM ko phazI rajau, vAri sUryakare yathA / / | ko'yaM janasya moho, ye ripavasteSu suhRdaashaa!|| jAnAmi kSaNabhaGguraM jagadidaM jAnAmi tuccha sukhaM / jAnAmIndriyavargametadakhilaM svAthai kaniSThaM sadA // bnekshtsNspaabhi-khrkvyaakrnnaadibhiH| | mAribhakSite duHkha, yAdRzaM gRhakukkuTe / jAnAmisphuritAciradyuticalaM visphUrjitaM sampadAm / patitA zAbajAleSu, prajJAvanto vimohitAH // | na tAGmamatA zUnye, kalavike'tha mUSike // | no jAnAmi tathApi kaH punarasau mohasya heturmama // 10 For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit 15 bhAryeyaM madhurAkRtirmama prItyanvito'yaM sutH| | nAti lobho vinItaca, dyaadaanrucirmduH| | mithyASTiH kuzIvaca, mahAraMbhaparigrahau / svarNasyaiva mahAnidhirmama mamAsau bandhuro bAndhavaH // prasannavadanazcaiva, manuSyAdAgato naraH // | pApaH RrapariNAmo, narakAyurnibandhakAH // ramyaM hamya midaM mametthamanayA vyAmohito mAyayA / mRtyu pazyati naiva daivahatakaH kruddhaM purazcAriNam // | svargacyutAnAmiha jIvaloke, unmArgadezako mArga-nAzako bahumAyikaH / catvAri cihnAni vasanti dehai|| zaThavRttiH sazaSyazca, tiryagAyurnibandhakAH / / mInA mRtyu prayAtA rasanavazamitA dantinaH sparzaruddhAH, | dAnaprasaGgo madhurA ca vANI, badAste vAribandhe jvalanamupagatA patriNazcAcadoSAt / devArcanaM paNDitatarpaNaca // prakRtyA'rupakaSAyaH sthAcchIjasaMyamavarjitaH / bhRGgA gandhodatAzAH pralayamupagatAgItanojAH kukhAra, dAnazIlo manuSyAyuguNenAti madhyamaiH // kAlavyAlena daSTAstadapi tanubhRtAmindriyArtheSu raagH|| | | budhAlutA mAnavihInatA ca, zAvyaM bhayaM zokamano'prazasti / kAmanirjarAbAla-tapo'NuvratasuvrataiH / ekaikakaraNaparavazamapi, mRtyuM yAti jntujaatmidm| | AhAranidre pracure ca cihnaM, jIvo bandhAti devAyuH samyagdRSTizca yo bhavet // sakalApaviSayalolaH,kathamiha kuzalI jano'nyaH syAta tiryagbhavAdAgatamAnavAnAM // 4gativarNana / (manuSya gati) nirdambhatAmAnadayAlutA ca, RjusvabhAvo vinayo vivekaH / narasya cinarakAgatasya,virodhitA bandhujaneSu nitym| cAturya-nilobhamanovizuddhi anulobho vinItazca, dayAdAgarucida'duH / sarogatAnIcagateSu sevA, satIva doSA kaTukA ca vaannii| thiI narANAM manujAgatAnAm // saharSo madhyadarzI ca, manuSyAdAgato nrH|| bahAzI naiva santuSTo, mAyAvI ca sudhAdhikA vadAnyatA dharmagurau cina,namnasvabhAvo madhurAca vANI nirdambhaH sadayo dAnI, dAnto dara ajuH sdaa|| svapanmUDho'lasacava, tiryagyonyAgato naraH // | udArabuddhirjanake ca bhanizciI narANAmamarAgatAnAm // | mayaMyonisamudbhUto, bhAvI tatra punaH pumAn // 20 For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 14 satuSTatA madhyamavartitA ca, svalpazca kopo nikaSAyatA ca / bhogAbhilASe samacittatA ca, bhavanti mAnuSyasamAgatAnAm // 15 mArdavArjava sampanno gatadoSakaSAyakaH / nyAyavAn guNagRhyazca manuSyagatimAgamet // ( niyaMza gati ) 16 1 mAyAlo bhannudhA'lasya -- bahnAhArAdiceSTitaiH tiryagyonisamutpati, khyApayatyAtmanaH pumAn // 17 unmArgadezanaparAH kRtamArganAzAH / mAyAvino vihitajAtibalAdimAnAH // antaH sazasyazaThazIlaparAdha jIvastiryaggaterjananamAyurupArjayanti 18 tuhi moSNAnilazItagRha - // dAridryazokapriyaviprayogaiH / www.kobatirth.org daurbhAgya mauryAnabhijAtyadAsya vairUpyarogAdibhirasvataMtraH // ( naraka gAmI) 16 kUpAnAca taDAgAnAM, prapAnAca parantapa / rathyAnAcaiva bhettAraste vai nirayagAminaH // 20 gRhI narAH / zrAzAchedaM prakurvanti te vai nirayagAminaH // 21 1 madyamAMsaratAbaiva gItavAdyaratAzca ye dyUtasaGgaratAbaiva te vai nirayagAminaH // 22 anAthaM kRpayAM dInaM, rogAcaM vRddhameva ca / nAnukampanti ye mUDhAste vai nirayagAminaH // paradrohavidhAyakaH / narakamAgamet // naro For Private And Personal Use Only 23 kRtaghno nirdayaH pApI, raudradhyAnaparaH krUro Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (svargagAmI) 24 dAnenAdhyayanena ca / satyena tapasA cAntyA ye dharmamanuvartate, te narAH svargagAminaH // 21 cAvyAzca rUpavantaztha, yauvanasthAzca bhArata / ye vai jitendriyA dhIrAste narAH svargagAminaH // 26 yesbhyAsabalAdvaktuM na jAnanti vaco'priyam / priyavAkyaikavijJAnAste narAH svargagAminaH // 27 zrAkrozantaM stuvantaJca tulyaM pazyanti ye narAH / zAntAtmAno jitAtmAnaste narAH svargagAminaH // 28 manasazcendriyANAJca nityaM saMyamane ratAH / yazokabhayakrodhAste svargagAminaH // narAH 23 karmaNA manasA vAcA, nopatApayate param / sarvathA zuddhabhAvo yaH, sa yAti tridivaM naraH // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 17 dhyaan| parasve nirmamA nityaM, paradAravivarjakAH / | mAtRvatsvasavaccaiva, nityaM duhitRvadha ye / dharmavadhArthabhokAraste narAH svargagAminaH // | paradAreSu vartante, te narAH svargagAminaH // utkRSTakAyabandhasya, sAdhorantarmuhUrtataH / pizunA ye na bhASante, mitrabhedakarI giram / bhayArtAJca sazokAnca, daridrAn vyAdhikarSitAn / dhyAnamAhurathaikAmacintArodho budhottamAH // bataM maitrantu bhASante, te narAH svargagAminaH / |vimocayanti ye jantUn , te narAH svargagAminaH // yadaiva saMyamI sAhArasamatvamavasambate / 32 ye varjayanti paruSaM, paradrohA mAnavAH / sarvajIvadayArtha tu, ye na hiMsanti prANinaH / syAttadaiva paraM dhyAnaM vastra kamauvaghAtakam // sarvabhUtasamA dAntAste narAH svagaMgAminaH / / nizcitaM dharmasaMyukAste narAH svargagAminaH // 13 anAdivibhramodbhUtaM rAgAditimiraM dhanam / asamabApAviratA, viruddhaparivarjakAH / saddharmaH subhago nIruk , susvamaH sunayaH kaviH / | sphuTatyAzu jIvasya dhyAnArkaH pravijRmbhitaH / saumyaprajApino ye ca, te narAH svargagAminaH // sUcayatyatmanaH zrImAn, naraH svarge gmaagmii|| dhyAnamevApavargasya mukhyamekaM nibandhanam / zrutavanto dayAvantaH, zucayaH satyasakArAH / mAtApitrozca zuSAM, ye kurvanti sadA''tAH / | tadeva duritavAtagurukabahutAzanam // svairathaiH parisantuSTAste narAH svargagAminaH // varjayanti divA svApa, te narAH svagaMgAminaH / zraddhAvanto dayAvantazcotAzcoSajana priyAH / astagago muniyaMtra vastutatvaM vicintayet / dharmAdharmavido nityaM, te narAH svrggaabhinH|| | dAnaM daridrasya prabhozca zAnti taraprazastaM mataM dhyAnaM sUribhiH kSINakalmaSaiH // yUnAM tapo jJAnavatAM ca maunam / 8 sarvahiMsAnivRttA ye, narAH sarvasahAzca ye| icchAnivRttizca sukhAnvitAnA, ajJAtavastutasvaspa rAgAyupatAsmanaH / sarvasvAzrayabhUtArava, te narAH svrggaaminH|| dayA ca bhUteSu divaM nynti| khAtalyavRttiryA jantokhaisathAnamucyate // 35 / / For Private And Personal use only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 27. 25 patraM naiva yadA karIraviTape doSo vasantasva ki| | pade pade ca ratnAni, yojane rasakUpikA / | uparyupari lokasya, sarvo gantuM samIhate / nolUkena vilokyate yadi divA sUryasya kiM dUSaNam // | bhAgyahInA na pazyanti, bahuratnA vasundharA // yatate ca yathAzakri, na ca tadvartate tathA // bhArA naiva patanti cAtakamukhe meghasya kiM dUSaNaM / yadAvA nijabhAnapaTTalisvitaM tanmArjituM kaH cmH|| | vaidyA vadamti kaphapittamaruvikArAn , santi punnAH subahavo, daridrANAmanicchatAm / jyotirvido grahakRtaM pravadanti dossm| nAsti putraH samRddhAnA, vicitra vidhiceSTitam // majhA yena kukSAlavaniyamito brhmaaNddhbhaannddodre| | bhUtAbhiSA iti bhUtavido vadanti, viSNAryena dazAvatAragahane ziptaH sadA saMkaTe // prAcInakarma balavanmunayo vadanti / / | prAyeNa zrImatAM loke, bhoktuM zaktirna vidyate / rudro yena kapAlapANipuTake mikSATanaM kAritaH / kaSTAnyapi hi jIryante, daridrANAJca sarvazaH / sUryo bhrAmyati nityameva gagane tasmai namaH karmaNe // zrArUDhAH prazamazreNI, zrutakevalino'pi ca / bhrAmyante'naMtasaMsAramaho? duSTena karmaNA // hasatA kriyate karma, rudatA paribhujyate / jAtaH sUryakule pitA dazarathaH kSoNIbhujAmagraNIH / 22 sukhaJca jAyate tena, duHkhaM tenaiva jAyate // sItA satyaparAyaNA praNayinI yasyAnujo lcmnnH|| dordaNDena samo na cAsti bhuvane pratyakSaviSNuH svayaM / sA sA sampayate buddhiH, sA matiH sA ca bhAvanA / | nAlaM sukhAya suhRdo, nAlaM duHkhAya zatravaH / rAmo yena bimbito'pi vidhinA cAmye janekA kthaa|| sahAyAstAczA eva, vAdazI bhavitavyatA // na ca prajA'lamarthAnAM, na sukhAnAmalaM dhanam // 23 satyAnusAriNI lakSmIH, kiirtistyaagaanusaarinnii| ApadA-mApatantInAM, hito'pyAyAti hetutAm / asuhRtsamuhRyApi, sazatrumitravAnapi / abhyAsasAriNI vidyA, buddhiH krmaanusaarinnii|| mAtRjalA hi vatsasya, stambhIbhavati bandhane // suprajJaH prajJayA hIno devena babhate sukham // 18 pUrvadateSu yA vidyA, pUrvadateSu yaddhanam / brajalyadhaH prayAtyucarnaraH svaireva ceSTitaiH / | dazyate hi kule jAto, darzanIyaH pratApavAn / pUrvadateSu yA bhAryA, ane dhAvati dhAvati // | adhaH kUpasya khanaka urva praasaadkaark;|| | duHkhaM jIvansahAmAtyo, bhavitavyaM hi tattathA // For Private And Personal use only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pamcendriyamyapagamazca dayA ca bhUte, kecivAlAvalIDhA harizarabhagajanyAkhavidhvastadehAH, cyAnaM tu dharmamiti tatpravadanti dhiiraaH|| | dharmadhyAne bhavet bhAvaH bAyopazAmikAdikaH / kecitrAdidaityairadayamatihatAzcakAlAsidaNdaiH / leNyAH kramavizuddhAH syuH, pItapa prasitAH punH|| bhUkampotpAtavAtapravanapavidhanamAtaruddhAstathA'nye / |ysyendriyaanni viSayeSu parAGmukhAni, dharma dhyAna ke medakRtvA sthairya samAdhI rUpadi zivapadaM niHprapancaM prapannAH sakalpanAtikuvikalpavikAradoSaiH / cAra dhyAna varNana / yogaiH sadA tribhiraho nibhRtAntarAtmA, mAjJA'pAyavipAkAnAM saMsthAnasya ca cintanAt / yAnottamaM pravarazukramidaM vadanti // | ithaM vA dhyeyamedena dharmya dhyAnaM caturvidham // rAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu, (1AjhAvicaya dhyAna) bIsajhamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / / niSkriya karaNAtItaM, dhyAnadhAraNavarjitam / icchAmilApamatimAtramupaiti mohAt , | antarmukhaM ca yaccittaM, tacchukamiti paThyate // nayabhaMgapramANAvyo, hetUdAharaNAnvitAm / dhyAnaM tadAtamiti tatpravadanti dhiiraaH| | bhA bhyAnejinendrANAmaprAmANyAkalaMkitAm // mArne tiryagatho tathA gatiradho dhyAne tu raudre sdaa| (2 apAyavicaya dhyAna) samvedanardahanabhajanamAraNaizca, bhameM devagatiH zubhaM bahuphalaM zukle tu jnmkssyH|| bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / / tasmAd nyAdhirugantake hitakare sNsaarnirvaahke| bevAnti rAgamupayAnti ca nAnukampaM, dhyAne zukravare rajaHpramathane kuryAt prayatnaM budhH| | aihikAmuSmikAMstAMstAnAnA'pAyAn vicintayet // dhyAnaM tu raudramiti tatpravadanti dhIgaH / (3 vipAkavicaya dhyAna) padasthaM mantravAkpasthaM, piNDasthaM svAsmacintanam / 13 ..|sUtrArthasAdhana-mahAvratadhAraNeSu, | rUpasthaM sarvacidrUpaM, rUpAtItaM niraJjanam // dhyAyerakarmavipAkaM ca, taM taM yogAnubhAvajam / bacapramogamanAgama hetucintA / / indriyAtItam prakRtyAdicaturbhadaM, zubhAzubhavibhAgataH // For Private And Personal use only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit pratiSaNasamudbhUto, yatra karmaphalodayaH ||ythaa dhenusahasrapu, varaso vindati mAtaram / | na bhUtapUrvona cakena sTo,hennaH kuraMgona kadApi vaartaa| cintyate citrarUpaH sa vipAkavicayo mataH // tathA parvataM karma. kAramanugacchati // / | tathA pUrvakRtaM karma, kartAramanugacchati // | tathApi tRSNA raghunandanasya,vinAzakAle vipriitbuddhiH| (saMsthAna vicaya dhyAna) 14 vipattau kiM viSa-dena, saMpatI harSaNena kim / bhanAmi bhUmau pazavazna goSTe,bhAryA gRAdvAri janaH zmazAne utpAda sthitibhaMgAdiparyAya caNaH pRthak / / bhavitavyaM bhavatyeva, karmaNAmIdazI gatiH // | dehazcitAyAM paralokamArge, karmAnugo gacchati jIva ekaH medairnAmAdimirlokasaMsthAnaM ciMtayed bhRzam // pitA rakhAkaro yasya, lakSmIryasya sahodarI / | vane jane zatrajavAnimadhye, manAcanantasya bokasya, sthityutpattivyayAtmanaH / / | zaGkho noditi bhikSArthI, phalaM bhAgyAnusA.taH // mahArNace parvatamastake vaa| mAruti cintabed yatra, saMsthAnaviSayaH sa tu // suptaM pramarI viSama sthitaM vA, karmaNA bAte buddhirna buddhayA karma bAdhyate / ranti puNyAni purAkRtAni // nipasya nirUpasya, sidyasya paramAtmanaH / mubuddhipi yo rAmo, haima haNimanvagAt // cidAnandamayasya syAd . dhyAna rUpavivarjitam / sukhasya duHkhasya na ko'pi dAtA, avazyaM bhAvino bhAvA, bhavanti mahatAmapi / pase dadAtIti kubuddhireSA / mAzeraudraparityAgAda, dharmazukrasamAzrayAt / nasatvaM nIlakaNThasya, mahAhizayanaM hareH / | ahaM karomIti vRthAbhimAnaH, jIvaH prApnoti nirvANamanantasukhamacyutam // svakarmasUtraprathito hijokH|| kiM karoti naraH prAjJaH, preryamANaH svakarmaNA / krm| | prAgeva hi manuSyANAM, buddhiH karmAnusAriNI // | sa hi gagana vihArI kalmaSadhvaMsakArI / dazazatakaradhArI jyotiSAM madhyacArI // | devaM phalati sarvatra, na vidyA na ca pauruSam / | asaMbhava hemamRgasya janma,tathApi rAmo lulume mRgAya / vidhurapi vidhiyogAd asyate rAhuNAsau / / samudramathanArale bhe, harita cI hase viSam / prAyaHsamApa savipachikAle,dhiyo'pi puMsAM malinA bhavanti likhita miha balATe progmituM kA samarthaH / / 16 12 For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 saMvAsaH saha nirdayairavirataM naisargikI krUratA, zauivikalpena duyAnaM dehinAM dvidhA / dRSTathutAnubhUtastaiH padArthazcittaraJjakaiH / / | batsyAdehabhUtAM tadatra gaditaM rauI prazAmtAzayaiH / dvidhA prazastamapyuktaM dharmazukravibhedataH / viyoge yanmanaH khinnaM syAdAtaM tadvitIyakam // bhAbhilapati nitAntaM yatparasyApakAram , smAtAM vAtarone dve bhyAneupantaduHkhade / kAsazvAsabhagandarodarajarAkuSThAtisArajva, vyasanavizikhami bIcaya pattoSameti / dharmazukle tato'nye dve karmanirmUlanakSame // pittazleSmamaraprakopajanita rogaiH shriiraantkaiH| | yadiha guNagari dveSTi dRSTAnyabhUti, (mArca dhyAna ke cAra meda) syAtsavapraH pratikSaNabhavairya cAkulatvaM nRNAm , bhavati hadi sazakyatAdi raudrasya liGgam // sadrogAmininditaiH prakaTitaM durvAcaduHkhAkaram // jvalanavanaviSAnanyAlazArdUladaityaH, 14 jJAnavairAgyasampaH saMvRtAsmA sthirAzayaH / janavilasatvairdurjanAratibhUpaiH / bhogA bhogondrasevyAtribhuvana mumudhurayamI zAnto pAne dhIraH prazasyate // svajanadhanazarIsibhistairaniSTaH, jayinI rUpasAmrAjyalakSmIbhavati yadiha yogAdAyamAttaM tadetat // rAjyaM kSImAricakraM vijitasura dhyAnadhvaMsanimittAni tathAnyAnyapi bhUtale / vadhUlAsyalIlA yuvatyaH / na hi strame'pi sevyAni sthAnAni munisatamaH // azeSAniSTasaMyoge tadviyogAnucintanam / anyaccAnandabhUtaM kathAmihapatsyAcadapi tattvajJaiH pUrvamA prakIrtitam // _ bhavatItyAdicintAsubhAjAm , yattagogArthamuktaM parama |kizca cobhAya mohAya sadvikArAya jAyate / satyazcaryakalanavAbdhaksuhassaubhAgyabhogAtyaye, guNadharairjanmasantAnamUlam // | sthAnaM tadapi mokramyaM dhyAnavidhvaMsazaktitaH // cittadhItikarapramaviSayamadhvaMsamAve'thavA / saMtrasamamakokamohavivapat khicate'hanizam, hiMsAkarmaNi kauzalaM nipuNatA pApopadeze bhRzam, | yatra rAgAiyo doSA ajasraM yAnti bAghavam / [1] tatsyAdiSTaviyogajaM tanumA dhyAnaM kalavAspadam // | dApaya nAstikazAsane pratidinaM prAthAtipAte rtiH| tatraiva vasatiH sAdhvI bhyAnakAle vizeSataH // For Private And Personal use only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 | karmANi pUrvatapasA kila saMcitAni, kAle phalanti puruSasya yatheha vRkSAH // daivaM nihatya kuru pauruSamAtmazaktyA, yatne kRte yadi na sidhyati ko dossH| 3. B kaca nanu janakAdhirAjaputrI, kaca dazakandharamandire nivAsaH / ati svalu viSamaH purA kRtAnA, bhavati hi jantuSu karmaNAM vipaakH|| 3 yadeva karma kevalaM, purAkRtaM zubhAzubham / tadeva putra sArthakaM, bhavatyamutra gacchataH // yatena dhana mizchanti, mAna micchanti sevayA / | yadyapi taraNe kiauH sakalamidaM vizvamujjvalaM viddhe| | bhikSayA bhogamicchanti, te daivena vidaMbitAH // tadapi na pazyati ghUkaH purAkRtaM bhujyate karma / | kRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTizatairapi / avazyameva bhokavyaM, kRtaM karma zubhAzubham // naivAgacchati no yAMti, svayaM jIvA hi paMguvat / | kammAribhizca nIyaMte, caturgatiSu lolupAH // 34 tribhirvastibhirmAsai-svibhiH pakSastibhirdinaiH / atyugrapuNyapApAnA-miheva phalamaznute // svakRtairjAyate jantuH, svakRtaireva vardhate / sukhaduHkhe tathA mRtyu, svakRtareva vindati // paulastyaH kathamanyadAraharaNe doSa na vijJAtavAn / rAmeNApi kathaM na hema hariNasyAsambhavo lakSitaH // azciApi yudhiSThireNa sahasA prApto banarthaH katham / pratyAsacavipattimUDhamanasAM prAyo matiH kSIyate // yadAtrA nijamAlapaTTalikhitaM stokaM mahadvA dhanaM / tasprApnoti marusthale pi nitarAM merau tato nAdhikam // taddhIro bhava vittavatsu kRpaNAM vRtti vRthA mA kRthAH / kUpe pazya payonidhAvapi ghaTo gRhNAti tulyaM jalam // | eka utpadyate jantu-reka eva vipadyate / karmANyanubhavatyekA, pracitAni bhavAntare // yanmayA parijanasyAtheM kRtaM karma zubhAzubham / ekAkI tena do'haM, gatAste phalabhoginaH // | yathA kena cakreNa, na rathasya gatirbhavet / evaM puruSakAreNa, vinA devaM na sidhyati // svayaM karma karotyAtmA, svayaM tatphalamaznute / svayaM bhramati saMsAre, svayaM mokSaca gacchati // 36 12 13 13 navAkRtiH phalati naiva kulaM na zIlam, udyoginaM puruSasiMha mupaiti lakSmI, sukhasyA'nantaraM duHkhaM duHkhasyA'nantaraM sukham / vidyApi naiva na ca janmakRtApi sevaa| / devena deyamiti kApuruSA vadanti / | sukhaduHkhau samAnAntau cakravat parivartate // For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir matimatAM ca vilokya daridratA, vidhiraho balavAniti me mtiH|| yA sundaratadvanitA kurUpA, yasmin kAle ca yaddeze, yanmuharne ca yahine / yA sundarI sA ptiruuphiinaa| | hAnimatyuryazolAbhastattakAle bhaviSyati // matrobhayaM tatra daridratA ca, vidhevicitrANi viceSTitAni / prApavarthe dhanaM rakSecchrImatazca kimApadaH / kadAcicalitA bacamIH saMcitApi vinazyati // nAdatte kasyacitpApaM, na caiva sukRtaM vibhuH / majJAnenAvRtaM jJAnaM, tena mukhAnti jantavaH / piMDIbhUtaH paTaH linazcirakAlena zuSyati / prasAritaH sa evAzu, tathA karmApyupakramaiH // arakSitaM tiSThati devarakSitaM, - surakSitaM daivahataM vinazyati / jIvasyanAtho'pi vane visarjitaH, kRtaprayatno'pi gRhe na jIvati // 62 karmayA jAyate jantuH, karmazaivAbhillIyate / khalvATo divasezvarasya kiraNaH saMtApito mastake / mukhaM duHkhaM bhayaM kSema, karmaNaivAbhipayate / / vAnchandezamanAtapaM vidhivazAttAvasya mUlaM gataH // tatrApyasya mahAphalena patatA bhagnaM sazabdaM ziraH / kAntaM vakri kapotikAkulatayA naathaantkaano'dhunaa||praayo gacchati yantra bhAgyarahitastatreva yAMtyApadaH / bhyAdho'dho etacApasa jitazaraH zyena: paribhrAmyati // itthaM satyahinA sa daSTa iSuNA zyenopi tenaahtH| prakRte'pyudyame puMsAmanyajanmakRtaM phalam / varNa tau tu yamAlayaM pratigatau daivI vicitrA gtiH|| zubhAzubha samabhyeti, vidhinA saSiyojitam / nimanasya payorAzI, parvatAt patitasya ca / takSaNApi daSTasya, svAyumarmANi rakSati // nAkAle niyate janturviddhaH zarazatairapi / kuzAgrezaiva saMspRSTaH prAptakAlo na jIvati // 63 AkAzamutpatatu gacchatu vA diganta mambhonidhiM vizatu tiSThatu vA yatheccham / janmAntarjitazubhAzubhakRvarAyAM, chAyeva na tyajati karmaphalAnubandhaH / khanannu sapta pAtALaM, bhrmnsvaa''kaashmnnddle| | zazidivAkarayograhapIDana, | bhImaM vanaM bhavati tasya puraM pradhAnaM, | dhAvantu sakalAM pRthvI, nAdattamupatiSThate // / gajabhujaGgamayorapi bandhanam / / sarvo janaH sujanatAmupayAti tasya / / For Private And Personal use only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 71 74 kRtsnA ca bhUrbhavati sabidhiratnapUrNA, yasyAsti pUrvasukRtaM vipulaM narasya / grahA rogA viSAH sapa, DAkinyo raacsaastthaa| | itthaM karmakaTuprapAkakalitAH saMsArayorANace, pIDayanti naraM pazcAt, pIDitaM pUrvakarmayA // jIvA durgatiduHkhavADavazikhAsantAnasaMtApitAH / sa zAnadarzanAvaraNavedyamohAyuSAM tathA nAnaH / mRtyUtpatimahormijAla nicitA mithyAtvavAteritAH, gotrAntarAyayozceti, karmabandho'STadhA maulaH // yAdRzaM kriyate karma, tAdRzaM bhujyate phalam / krizyante tadidaM smarantu niyataM dhanyAH svsiddhaarthnH|| 66 yAdRzamupyate bIjaM, tAdRzaM prApyate phalam // jJAnasya jJAninAM vA'pi nindApradveSamasaraiH / sNsaarsvruup| upanAtaizca vizna, jJAnanaM karma badhyate // nipAna miva maNDUkAH, saraH pUrNamivANDajAH / zubhakarmANamAyAti, tazAH sarvasampadaH // | janma duHkhaM jarA duHkhaM, mRtyudakhaM punaH punH| snehabhyakrazarIrasya, reNunA''zliSyate yathA gAtram / saMsArasAgare duHkhaM, tasmAjAgRta jAgRta // rAgadveSavizvasya, karmabandho bhavatyevam no mRrikA naiva jalaM, nApyagniH krmsodhnH| // zodhayanti budhAH karma, jnyaandhyaantpojlH|| | svayaM kRtAni karmANi, svayamevAnubhUyate / mAtA nAsti pitA nAsti, nAsti bhrAtA sahodaraH / | karmaNAmakRtAnAM ca, nAsti bhogaH kadA'pi hi // yantra vA taba vA yAtu yadvA tadA krosvsau| artho nAsti gRho nAsti, tasmAjAgRta jAgRta // tathApi mucyate prANI na pUrvakRtakarmaNA // na karmaNA pituH putraH, pitA vA putrakarmaNA / kAmaH krodhastatA lobho, dehe tiSThanti taskarAH / mArgeNAmyena gachanti, badAH sukRtaduSkRtaH // svayaM kRtaM karma yadAtmanA purA, jJAnakhaDgaprahAreNa, tasmAjagRta jAgRta // phalaM tadIyaM jamate zubhAzubham / yadiha kriyate karma, tat paropabhujyate / | pareNa dara yadi labhyate sphuTaM, aAzA hi lokAnbadhnAti, karmaNA bhuciNtyaa| mUlasikkeSu vRkSeSu, phalaM zAkhAsu jAyate // svayaM kRtaM karma nirarthakaM tadA // |zrAyuHvayaM na jAnAti, tasmAjjAgRta jAgRta // For Private And Personal use only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . . 10 eke gAyanti nRtyanti, rudantyanye suduHkhitaaH| nalinIdalagatajalamatitaralaM / gatasAre'tra saMsAre, sukhabhrAntiH zarIriNAm / krIDansyeke hasansyeke, citrAH saMsAravRttayaH // tajjIvitamatizayacapalam // | lAkhApAnamivAGguSThe, yAkSAnAM sanyavizramaH / | vidi vyAdhiyAlagrastaM / ramyaM hayaMtalaM balaM ca bahulaM kAntA mnohaarinnii| lokaM zokahataM ca samastaM // dinamekaM zazI pUrNaH, kSINastu bahuvAsarAn / jAspazcAbaTulA gajA girinibhA prAjJAvazA praarmjaaH|| sukhAd duHkhaM surANAmapyadhikaM kA kathA nRNAm // etAnyekadine'khilAni niyataM syacyati te saGgatiM / netre mUDha ! nimIlite tanuriyaM te nAsti kiM cAparam // AyurvarSazataM nRNAM parimitaM rAtrau tadadhaM gataM / / saMsAraviSavRkSasya, dve phale samRtopame / tasyAsya parasya cArdhamaparaM baaltvvRddhtvyoH|| zAstrAmRtarasAsvAda ghAlApaH sajanaiH saha // devaloke nRloke ca, tirazci narake'pi ca / zeSa vyAdhiviyogaduHkhasa hitaM sevAdibhirnIyate / na sA yonina tadrUpaM, na sa dezo na tatkulam // jIve vAritaraGgabubudasame saukhyaM kutaHprANinAm // etA yAH prekSase bacamIzchatracAmaracaJcalAH / svama eSo mahAbuddhe, dinAni zrINi paJca vA // na tadduHkhaM sukhaM kicina paryAyaH sa vidyate / aneka zAstraM bahuveditavyamalpazca kAlo bahavazca vighnaaH| yatra te prANinaH zazvadyAtAyAtainaM khaNDitAH // yatsArabhUtaM tadupAsitavyaM,haMso yathAkSIramivAmbumadhyAt | eko'dya prAtaspare, pazcAdanye punaH pare / khargI patati sAkaMda, zvA svargamadhirohati / sarve niHsI ni saMsAre, yAnti kaH kena zocyate // zrotriyaH sArameyaH syAt kRmirvA zvapaco'pi vaa| nirvivekatayA bAlyaM, kAmonmAdena yauvanam / yathA kASTha kASTaJca sameyAtA mahodadhau / kvacidvINAvAdaH kacidapi ca hAheti ruditaM / vRddhatvaM vikalatvena, sadA sopadravaM nRNAm // sametya ca vyapeyAtAM, tadvad bhUtasamAgamaH // kacinArI ramyA kacidapi jarAjarjaravapuH // "kacidvidvadgoSThI kacidapi surAmarAkalaho / / prAtarmUtrapurISAbhyAM madhyA sutpipAsayA / | yathA hi pathikaH kavicchAyAmAzritya tiSThati / na jAne saMsAra, kimamRtamayaH kiM viSamayaH // | tRptAH kAmena bAdhyante, prANino nizi niyA // / vizvamya ca punargacchattadvad bhUtasamAgamaH // For Private And Personal use only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 putramitrakalatreSu, sanAH sIdanti jantavaH / rAgadveSamayo jIvaH, kAmakrodhavazaMgataH / / na samA vAsarAH sarve, naikarUpamidaM jagat / sarapakAve manA jIrNA banagajA iva // lobhamohamadAviSTaH, saMsAre saMsaratyasau // bhavanti vividhairbhAvaH, prAyazaH prANinAM dshaaH|| 23 rambhAga samaH sukhI zikhi zikhAvarNAbhirucaragaH / svajhe yathA'yaM puruSaHprayAti, dadAti gRhAti karoti vakri ganacadhumilajjAnuH, praskhalaMca pade pade / sUcIbhiH pratiromameditavapustAruNyapuNyaH pumAn // | macikAlacasaMyukro, bhaTTataTurvirAjate nidrAmaye taccana kizcidasti,sarva tathedaM hi vicAryamANam // duHkhaM yajabhate tadaSTaguNitaM striikukssimdhysthitii| nyAvajananaM tAvanmaraNa, tAvajananIjaThare zayanam / saMpayeta tato'pyanantaguNitaM janmapaNe prANinAm // na pitA bhrAtaraH putrA, na bhAryA na ca bAndhavAH / iti saMsAre sphuTataradoSaH,kathamiha mAnava! tava saMtoSaH kasya doSaH kule nAsti, vyAdhinA ko na pIDitaH / | na zakA maraNAt trAtuM, mannAH saMsArasAgare / prAdhivyAdhijarAmRtyujvAlAzatasamAkukhaH / vyasanaM kena na prApta, kasya saukhyaM nirantaram // pradIpsAGgArakalpo'yaM, saMsAraH sarvadehinAm / kenAkSitAni nayanAni mRgAjanAnAM / vayasi gate kaH kAmavikAraH, zuSke nIre kaH kAsAraH / ko'karoti rucirAGgaruhAnmayUrAn // sarvatra sarvasya sadA pravRttizrI vite kA parivAro, jJAte tave kA saMsAraH kazcotpaleSu dalasanicayaM karoti / duHkhasya nAzAya sukhasya hetoH|| ko vA dadhAti vinayaM kulajeSu puMsu?, tathA'pi duHkhaM na vinAzameti / sukhaM na kasyApi bhajet sthirtvm|| kA tava kAmtA!kaste putraH, saMsAro'yamatIva vicitrH| kasya svaM vA kuta AyAtaH, tavaM cintaya tadidaM bhraatH||| kaH kayaTakAnAM prakaroti tai parayaM / yathA mRgA mRtyubhayena bhItAvicitrabhAvaM mRgapatiyAM c|| uddhRtya kaNoM na karanti nidrAm // mAtrA putrI svasA bhAryA saiva sampadyatejA / | svabhAvataH sarvamidaM pravRttaM / evaM budhA jJAnasamanvitA hi / |pitA putraH punaH so'pi labhate pautrikaM padam // na kAmacAro'sti kutHprytnH?|| saMsArabhItA na karanti pApam / For Private And Personal use only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18 dyUta / dyUtaM yatra pravartate / vidyante yatra pAvakaH // na zriyastatra tiSThanti na vRkSajAvayastatra 2 dyUtametatpurA kalpe. dRSTaM vairakaraM nRNAm / tasmAt yUtaM na seveta, hAsyArthamapi buddhimAn // viSAdaH kalaho 'rATiH, kopo mAnaH zramo bhramaH / paizunyaM matsaraH zokaH sarve yUtasya bAndhavAH // 4 taM ca mAMsaM ca surAca vezyA, pApardhicaudayeM paradArasevA patAni sapta vyasanAni loke, ghorAtighoraM narakaM nayanti ekaikamyasanAd du:kham, prAptAzcaite vicakSaNAH / saptamyasanataH kiM na, prANI prApto'ti duHkhitAm // 6 nAsti cUtasamaM pApaM nAsti dyUtasamo ripuH / pANDavA: prauDhapuNyAzca prAptAH duHkhaM tu dyUtataH // 3 rAya, rAra www.kobatirth.org anye nalAdayo bhUpAH, bahavo duHkhamukhyayAm / prAptA dyUtaphalenaiva, kastAn hi vadituM camaH // n dyUtaM hiMsAkaraM loke, dyUtaM kUTaprabhASitam / dyUtena cauryabhAvo'pi dyUtAd duHkhaM nRNAM khalu // ghRtaM hi sarvathA tyAjyam prAjJairbuddhivizAlibhiH / narakaM prApyate dyUtAdyUtAt tiryaJcatA bhavet // 3 30 ekayA jihvayA duHkhaM, procyate dyUtajaM phalam / bhato vai sarvathA tyAjyam, dyUtaM saMsAravarddhanam // mAMsa / , mayaM mAMsAzanaM rAmro bhojanaM kandabhacaNaM / ye kurvanti vRthA teSAM tIrthayAtrA japastapaH // na bhakSayati yo mAMsaM na ca hanyAna ghAtayet / tanmitraM sarvabhUtAnAM manuH svAyambhavo'bravIt // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nahi mAM tRNakASThA - dupalAdvA'pi jAyate / hasvA jantuM tato mAMsaM tasmAddoSastu bhakSaNe // " 4 yadi cesvAdako na syAzca tadA ghAtako bhavet / ghAtakaH khAdakArthAya tadudghAtayati vai naraH // bhakSayitvA'pi yo mAMsaM pazcAdapi nivartate / tasyApi sumahAn dharmo yaH pApAhinivartate // ye bhakSayanti mAMsAni bhUtAnAM jIvitaiSiNAm / acyante te'pi bhUtaistairiti me nAsti saMzayaH // zukrAca tAta saMbhUtimAMsasyeha na saMzayaH / bhakSaNe tu mahAdoSo nivRtyA puNyamucyate // 2 gRhAsanasya no vidyA, no dayA mAMsabhojinaH / dravyalubdhasya no satyaM, ' straiNasya na pavitratA // 1 kAmI 15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 18 mAMsabhacaiH surApAnairmUkhekhAntaravajitaiH paJcabhiH puruSAkArairbhArAkrAntAsti medinI 10 sarva zukraM bhaved brahmA, viSNumAMsaM pravartate / Izvaro'sthinisaMghAtaM tasmAnmAMsaM na bhakSayet // 11 mitro mAMsaniSevaNaM kimucitaM kiM tena madyaM vinA / madyaM cApi tava priyaM priyamaho vArAGganAbhiH saha // vArastrIrataye kutastava dhanaM dyUtena cauryeNa vA / parizramo'pi bhavato bhraSTasya kA vA gatiH // 12 bhasa bhakSayitA'mutra, yasya mAMsamihAdmyaham / etanmAMsasya mAMsatvaM pravadanti manISiNaH // 13 yo yasya yadA mAMsamubhayoH pazvatAntaram / ekasya kSaNikA prItiramyaH prANairvimucyate // 14 svamAMsaM paramAMsena, yo varddhayitumicchati / nAsti DuGgatarastasmAt sa nRzaMsataro naraH // www.kobatirth.org 15 paramAMsAni bhukrAni vividhAni purA bhavet / idaM te hi zarIrodhthaM kathaM no bhujyate svayA // 13 " pacyate pAvake pApaiH pIlyate tilavat khalaiH / dadyate dahane raudre, narake ghoravedane 17 na patnaM jAyate vRkSAt, na bhUmyAM naiva parvate / jantUnAM ghAtato nUnaM, palaM bhavati nizcitam // 18 kulazIlavatA tasmAnmAla tyAjyaM sadaiva hi / loke'pyapi narake 16 nindyaM pApakaraM paraM zuciharam duHkhasya mUlaM palam / tyAjyaM bhavyajanairvivekasaditairlokadvaye ninditam // 20 nAkRtyA prANinAM hiMsA, mAMsamutpadyate kacit / na ca prANivadhaH svastasmAnmAMsaM vivarjayet // 21 mAMsAdanAtpraNazyanti dehazrIH sumatiH sukham / zaucaM satyaM yazaH puNyaM zraddhA-vizvAsasadgatiH // " For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 prapazyanti pazUn patra, manastatra pravartate / rAgitA mAMsapuSTe syAd durbalave virAgatA // 23 1 pApakarmaghaTe pUrNe, raudra dhyAnavazaMgate mAMsabhug maraNaM prApya, vyathAM sahate durgateH // 24 tilasarSapamAtraM tu, mAMsaM yo bhacayennaraH / sa eva narakaM yAti yAvacandradivAkarau // 25 mAMsAzinA dRzyante, rogArttA hInadurbalAH / amAMsAdA nIrogAzra, balavantaH sukhAnvitAH // 26 yAvajjIvaM tu yo mAMsaM viSavat parivarjayet / vasiSTho bhagavAnAha svargalokaM sa gacchati // 27 sA revatI yA narake praviSTA / mAMsAdanAv bhImakukarmakartrI // zrI zreNikenApi palAzanAtha / prAptA hi pIDA narakasya tIvrA // 18 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 20 28 // sneho dayA'pi hRdi kAssmiSalolupAnAM ? kiM cihnaNAspi patimAMsadakhAni naicchat 1 nAznAti kiM nijakuTumdhamapi dvijihvI ? sthAnaM svamanyadapi kiM dahatIha nAbhiH 1 // 1 26 mAMsAzino nAsti dayA'subhAjAM dayAM vinA nAsti janasya puNyam / puNyaM vinA yAti durantaduHkhaM, saMsArakAMtAramalabhyapAram ! 3. varaM viSaM bhakSitapradoSaM yadekavAraM kurute'sunAzam / mAMsaM mahAduHkhamanekavAraM dadAti jagdhaM manasApi puMsAm / 31 cirAyurArogyasurUpakAnti-prItipratApa priyavAditAdyAH guhA viniMdyasya satAM narasya, mAMsAzinaH santi paratraneme 32 www.kobatirth.org 33 karoti mAMsaM balamiMtriyANAM tato'bhivRddhiM madanasya tasmAt / karotyayukti pravicintya buddhadhA, tyajanti mAMsaM trividhena santaH // madirA | 1 yeSAM pazyata bho ! surAvyasaninAM duHkhAnvitAM durdazAM / gacchanto'pi patanti dRSTivikalA mArge kiletastataH // ajJAnAtmaka pantya saMgatamathA'vyakraM ca tucchaM baco / resires parasparaM vidadhate niSkAraNaM bAlizAH // 2 khyAtaM bhAratamaNDale yadukulaM zreSThaM vizAlaM paraM / sAkSAdeva vinirmitA vasumatIbhUSA purI dvArikA // etad yugmavinAzanaM ca yugapajjAtaM kSaNAtsarvathA / tanmUlaM madirA nu doSajananI sarvasva saMhAriNI // k mahmacarya madyapAnaM mAMsAzanAjIvavadhAnumoda-stato bhavetpApamanaMtamupram ekatazcaturo vedAn tato vrajedurgatimupradoSAMmadhyeti mAMsaM parivarjanIyam ekataH sarvapApAni tathaikataH / tathaikataH // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaivalyaM dharaNIpAtamayathocitajalpanam 1 sacipAtasya cihnAni mayaM sarvANi darzayet // Di madyapasya kutaH satyaM dayA mAMsAzinaH kRtaH / kAminazca kuto vidyA, nirdhanasya kutaH sukham // 6 ayukraM bahu bhASante yatra kutrApi zerate / najhA vikSipya gAtrANi, bAlakA iva madyapAH // " citte bhrAntirjAyate madyapAnADrAntaM caryAmupaiti / pApaM kRtvA durgatiM yAnti mUDhAtasmAnmayaM naiva peyaM na peyam // 8 yatpItvA gurave'pi kupyati vinA hetostathA roditi / bhrAnti yAti karoti sAhasamapi vyAdherbhavatyAspadam // kaupInaM vivRNoti lokapurato'pyunmattavaceSTate / talajA paripanthimohajananaM madyaM na peyaM budhaiH // 3. nAdattamicchresa pibeca madyaM prAna hiMseca vadeva miSyA parasya dArAmmanasA'pi necchedyaH svargamicched gRhavatpraveSTum 20 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 20 buddhi hinasti sA,mithyA pralapati hi vikalayA buddhA doSANAM kAraNaM mayaM, macaM kAraNamApadAm / / madyapAnarase mano, nannaH svapiti catvare / kAmayate cAgamya, sAvayaM madyapAnamattaH // romAtura ivApaH, tasmAnmamaM vivarjayet // gUDhaM ca svamabhiprAya, prakAzayati lIlayA // yAdavA madyadoSaNa, sarvanAzaM yathA gatAH / na jAnAti paraM svaM vA, madyAcalitacetanaH / madyapAne kRte krodho, mAno nobhazca jAyate / svAmIyati varAkaH svaM, svAminaM kirIyati / tadA sAmAnyalokasya, duHkhasya varNanA hi kA // mohazca matsarazcaiva, duSTabhASaNameva ca // 12 mayaM hi sarvathA nindha, tyAjyaM vai buddhishaalibhiH| madhamatto na jAnAti, svajanAnyajanAni ca / madyadoSeNa ye ye hi, prAptA duHkhaM narA bhuvi // madhupAne matibhraMzo, narANAM jAyate svalu / / na zatru naiva mitraM ca, na kalatraM na mAtaram // dharmeNa tebhyo dAtAM, na dhyAna na ca saskriyA // kastA~stAn gadituM zakro, jJAnahIno naro'paraH / madyapasya zavasyeva, luThitasya catuSpathe / madyAdai naraka yAnti, jIcA saMsargato'pi vaa| 2. mUtrayanti mukhe zvAno, vyAtte vivarazaGkayA / vivekaH saMyamo jJAna, satyaM zaucaM dayA camA / madyapAne kutaH zaucaM, mayaM lokeSu garhitam / macAta pralIyate sarva, tRNAni vahikaNAdiva // | saMtatinAsti vaMdhyAyAH, kRpaNasya yazo na hi / maghAdanavinAzaM ca, ninyaM madyaM hi sarvathA // kAtarasya jayo naiva, madyapasya na sadagatiH // vAruNIpAnato yAnti, kAntikIrtimatizriyaH / SaT-paJcAzat-koTI ca, kulAni prathitAni vai / / hasati nRtyati gAyati valgati, vicitrAzcitraracanA, viluTatkajjalAdiva // yAdavAnAM paraM duHkhaM, prAptaM hi mayato dhruvam // bhramati dhAvati mUrchati shocte| | patati roditi jalpati gadravaM, .. yaduvaMzaH zayaM yAtaH dagdhA hi dvArikA tathA / / devatArAdhanaM caiva gurUNAM caiva sevanam / dhamati tAmyati mdymdaaturH| | ekena maghadoSeNa, mayaM tyAjyaM tato nRbhiH // | ziSTasaMgo'pi naivAsya, na dharmo na ca sAdhanam // cauka For Private And Personal use only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir veshyaa| tasmAcareNa kukhazIlasamanvitena, 12 vezyAH zmazAnaghaTikA iva vrjniicaaH|| bobhayuktA guNairmukA, rakne'sau jIvahAriNI / tyAjyA vezyA budhairninyA, viSaminaM jalaM yathA // vezyAsau madanajvAlA, rUpendhanasamedhitA / tapo vrataM yatho vidyA, kulInatvaM damo vayaH / kAmibhiryatra hUyante, yauvanAni dhanAni ca // vidyante bezyayA sadyaH, kuThAreNa khatA yathA // | azucemandiraM vezyA, vezyA dharmavinAzinI / ayaM ca suratajvAlaH, kAmAgniH praNayendhanaH / dhanahAnikarA vezyA, vezyA kIrtivinAzikA / dUrasthAH parvatA ramyA, vezyA ca mukhmnnddne| narANAM yantra hUyante, yauvanAni dhanAni ca // yuddhasya vArtA ramyA ca, trINi ramyANi dUrataH / / vezyA sarvadhanApahA sukhaharA dharmasya vidhvNsinii| jJAsvaivaM caturaivivekasahitaiH tyAjyA tu vezyA sdaa|| iha sarvasvaphalinaH, kulaputramahAdamAH / / sadbhAvo nAsti vezyAnA, sthiratA nAsti sampadAm / sarvajJena niSevitaM budhanutaM jainaM dayAsaMyutam / niSphalasvamalaM yAnti, vezyA-vihaga-bhacitAH // viveko nAsti mUrkhANAM, 'vinAzo nAsti karmaNAm // yo dharmakurute kalAguNanidhiHso'tIva vanyo nRNAm // satyaM zaucaM zarma zIlaM, saMyama niyama yamam / pAradhiH / jAtyandhAya ca durmukhAya ca, jarAjI khilAya c| prAmINAya ca duSkulAya ca galatkuSTAbhibhUtAya ca // pravizanti bahirmuktvA, "viTA paNyAjanA gRhe| vasantyaraNyeSu caranti dUrvA, 'yacchantISu manoharaM nijavapulacamIlavazraddhayA / jananI janako bhrAtA, tanayastanayA vasA / pibanti toyAnyapariprahANi / paNyastrISu vivekakalpajatikA zastrISurajyeta kH|| na santi vallabhAstasya, gaNikA yasya vallabhA // tathApi vabhyA hariNAM narAyA, ko lokamArAdhayituM smrthH|| etA hasanti ca rudanti ca vittaheto kA prItiH saha mAjIraiH, kA prItiravanItapatI / .vizvAsayanti puruSaM na ca vizvasanti / gaNikAbhima kA prItiH, kA prItibhiH sh| vairiyo'pi hi mucyante, prANAnte tRNamacyAt / 2 gnnikaasu| 1 phavaM vinA, iti yojyam, 2 vybhicaarii| tRthAhArAH sadaivaite, hanyante pazavaH katham // 22 arpaNa, For Private And Personal use only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pApATagyAH prabhAveNa, zvane yAti naro dhruvam / | paripUrNe'pi taTAke, kAkaH kumbhodakaM pibati / | parakhIsaraNenApi, kolyanarthAgamaH paNAt / raudracittaH sadA krodhI, duSTadhIH pApacintakaH // | anukUle'pi kalatre, nIcaH paradArakSampaTo bhavati / dRSTau kulAdihantArI, hA duryodhanarAvaNI / 12 jIvAnAM bhayabhItAnA, yA hiMsA kriyate sdaa| taskarasya kuto dharmoM, durjanasya kutaH pamA / | paranArI mahAmArI, sraSTA'kAri yatastataH / pApATavI tu sA jJeyA, tanna syAt zUratA katham // vezyAnAM ca kutaH snehaH, kutaH satyaM ca kAminAm | kimityeSA punarmUlyuH, sarvajJenApi nirmitaH // svadezajAtasya narasya nUnaM, guNAdhikasyApi bhavedavajJA | trividhaM narakasyedaM dvAra nAzanamAtmanaH / kaNTakairapi ye viddhA, duHkhaM jAnanti cAtmanaH / nijAganA yadyapi rUparAzistathApi lokaH prdaarsnH|| kAmaH krodhastathA lobhastasmAdetantrayaM tyajet // te duSTAH malakaiH kRtvA, hiMsAM ca kurute katham // vAsareNa cudhA nAsti, nidrA nAsti ca shrvrii| | yaH kurute parayoSitsaGga, vAmchati yatra dhanaM parakIyam / pApATamyAH prabhAveNa, rauravaM narakaM gataH / sakAmasya hi puruSasya, hRdaye basati kAminI // | yA sadA guruddha vimAnI, tasya sukhaM na paratra na ceh|| so'pi vrataphalenaiva, mukti thAto'tha puNyataH // paradArA na gantavyA, puruSeNa vipazcittAM / atuSTha sveSu dAreSu, capalaM capalendiyam / prstriilmpttii| yato bhavaMti duHkhAni, nRNAM nAstyatra saMzayaH // | nayanti nikRtiprajJa, paradArAH parAbhavam // ajJAnatimiragrastA, viSayAmiSalampaTAH / / badho bandho dhanabhraMzastApaH zokaH kulakSayaH / | prANAtipAta: stanyaM ca, paradArAbhimarzanam / bhramanti zatazo jIvA, nAnAyoniSu dukhitAH // [bhAyAsakalado mRtyulabhyante pAradArikaiH // zrINi pApAni kAyena, nityazaH parivarjayet // 2 23 divA pazyati no cUkA, kAko nakaM na pazyati / | paradArA na gantamyA, sarva vaNeSu kahiMcit / |assttau manuSyA na labhaMti nidrA, |apUrvaH ko'pi kAmAndho, divA naktaM na pazyati // | nahIrazamanAyuSyaM, triSu lokeSu vidyate // | pravAsiko gyASiyutazca rogii| For Private And Personal use only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 vidyAryasaktau paradAra raktaH, priyAviyomI vajanena mukH|| | saMbhASayet striyaM naiva pUrvadRSTAMcana maret / / pazyatAM rAvaNasyaiva, sarvarAjyAvinAzanam / 17 kathA ca varjayettAsAM, no pazyacikhitAmapi / doSeNa pararAmAyAH, kIrtinAzaM tathaiva ca // vRthA jJAnaM vRthA dhyAnaM, vRthA jaapstpstthaa| 24 vRthA vinaya dharmazca, yasya nAryA mano hatam / parastrI hi paraM tyAjyA, paralokavinAzinI / parastrIvyasanAnnUna, dhanahAni kulaSayam / dravyahAnikarI zeyA, kIrtideha binAzikA // apriya puruSaM cApi, paradrohaM parastriyam / dehanAzAdikaM duHkhaM, prApto'trA'sau dazAnanaH / adharmamanRtaM caiva dUrAvyAjJo vivarjayet / parastrItyAginaH zUrAH, nirbhayA: sarvaviSTape / yasyAH patirbalI rAmo vartate lkssmnnaa'nvitH| vicaranti yathecchaM te, kIrtiyukAH narottamAH / / kAmI tyajati savRtta, gurovANI hiyaM tthaa| corayitvA'sya ramA vai sukhena jImyate na hi // anyeSAM zudralokAnAM, duHkhasya varNanA hi kA / guNAnAM samudAyaM ca, cetaHsvAsthyaM tathaiva ca / ihaiva gyahAnistu, parana narakaM vrajet // 20 rAvaNaM sa tadA prAha, zrRNu bhrAtaH! vaco mama / liGgacchedaM kharAropaM, kulAlakusumArcanam / avazyaM maraNaM loke, saGgena pasyoSitAm // mAlijayate varaM RddhA, vyAghrI ca sarpiNI tthaa| jananindAmabhogavaM, labhate pAradArikaH // na tu kautUhalenA'pi, pararAmA kadAcana // nAryA paricayaM sAda, kurvANaH parakIyayA / dIyatAM rAmadevasya, maithilI sukha hetave / parabhukrA ca ye rAmA, bhujante vai narAdhamAH / vRddho'pi dUpyate prAyastaruNoM na kathaM punH|| kulakIyoryaMto vRddhirjAyate niyataM vibho ! // tairbhukaM hi parocchiSTha, nA'tra kAryA vicAraNA // 22 paMDhatvamindriyaccheda, vISayAnamaphalaM sudhIH / | tena vAkyena kruddho'sau, jagAdevaM vibhISaNaM / / iti jJAtvA budhaissyAjyA, prraamaa'tininditaa| bhavetsvadArasaMtuSTo'nyadArAn vA vivarjayet // re re pApa! durAcAra !, mamAgre kiM prajalpasi // | santoSo nijanArIbhiH, kartavyo dharmalAlasaiH // 24 27 For Private And Personal use only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit 15 kaamdev| | vastraM ca jIrya zatakhaMDamayI ca kanthA / udyogaH kalahaH kaNDUtaM mathaM parakhiyaH / hA hA tathApi viSayAca parityajanti / na kaThora na vA tIkSNamAyudhaM puSpadhanvamaH / thAhAro maithunaM nidrA, sevanAstu vivaIte / tathApi jitamevAsI-damunA bhuvanazrayam // bAlaraNDA tapasvI ca, kIlabaddhaca ghoTakA / |divA pazyati nolUkaH, kAko nakraM na pazyati / antaHpuragatA nArI, nityaM dhyAyanti maithunam / uDurAjamukhI gajarAjagati-starurAjavirAjitajaMghataTi / apUrvaH ko'pi kAmAMdho, divA nakaM na pazyati / yadi sAdayitA hRdaye vasati ka japaHkatapaHka samAdhiratiH.. kAmaH krodhastathA lobho,'harSoM mAno mdstthaa| | na pazyati hi jammAndhaH, kAmAndho nava pazyati / | SaDgarvamRtmajedevaM, tasmistyake sukhI bhavet / na pazyati madonmatto, barthI doSaM na pazyati // vizvAmitra-parAzaraprabhRtayo vAtAmbuparNAzanAste'pi strImukhapaja sulalitaM raNava mohaM gtaaH| mAtrA svakhA duhitrA bA, na vivikrAsano bhavet / yauvanaM dhanasampattiA, prabhutvamavivekitA / balavAnindriyagrAmo, vidvAMsamapi karSati / zAlyanaM sadhRtaM payoda dhiyutaM ye bhujate mAnavAH / | pakaikamapyanIya, kimu yatra catuSTayam // steSAmindriyanigraho yadi bhavet vindhystresaagre| yAM cintayAmi satataM mayi sA virakA / nAsti kAmasamo vyAdhi-nAsti mohasamo ripuH / sApyanyamicchati janaM sa jno'bhyskH|| kRzaH kAyaH vajaH zravaNarahitaH pucchviklo| nAsti krodhasamo bahirgasti jJAnAtparaM sukham // |amaskRte ca parituSyati kAcidanyA / praNI pUrvakliAsaH kRmikucha zatairAcinatanuH // dhika tAM ca taM ca madanaM ca imAca mAM ca // pudhAcamo jIrNaH pITharakakapAvAvRtagataH / rAjapatnI guroH patnI, bhrAtRparanI tathaiva ca / zunImamveti vA hatamapi nihasyeva madanaH // patnI mAtA khamAtA ca, paJcaitA mAtaraH smRtAH // zUrAnmahAzUratamoti ko vA, manojabAzayethito nayastu / kumbhasamA nArI, saptAkArasamaH pumAn / / minAzanaM tadapi nIrasamekavAram / / prAjJo'ti dhIrakhA samosti ko vA, tasmAt pataM ca vaci , naikatra sthApayet budhaH // zayyA ca bhUH parijano nijadehamAnaM / / prApto ma mohaM lkhnaa-kttaacH| For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 21 18 yauvanaM vikarotyeva, manaH saMyaminAmapi / rAjamArge prarohanti, varSAkAle kitAMkuraH // 16 kakSahAntAni harmyANi, kuvAkyAntaM ca sohradam kurAjAntAni rASTrANi, kukarmAntaM yazo nRNAm // 20 viSasya viSayANAJca dRzyate upabhukraM viSaM hanti, viSayAH 21 mahadantaram / smaraNAdapi // pataGgamAtaGgakuraGgabhRGga-mInA hatAH paJcabhireva paca / ekaH pramAdI sa kathaM na hanyate, yaH sevate paJcabhireva paJca // 22 prANiarasatar bahavaH santi bhUtale / kandAtako vIraH kacittiSThati vA na vA // 23 na strIjitaH pramUDhaH svAdgADharAgavazIkRtaH / putrazokAdazaratho rAmaM, 'jIvaM jAyAjito'tyajat // 1 rAmaM / www.kobatirth.org 24 vIme tapasi cInAnAmindriyAyAM na vizvaset / vizvAmitrospi sotkacaH kayaThe jagrAha menakAm // 21 prathame jAyate ciMtA, dvitIye draSTumicchati / tRtIye dIrghanizvAsAzcaturthe bhajate jvaram // 26 paJcame dajhate gAtraM, SaSThe bhukraM na rocate / sasame syAnmahAmUrchA, unmattatvamathASTame " 27 navame prANasandeho, dazame mucyate'subhiH / etairvagaiH samAkrAnto jIvastavaM na pazyati // 28 pAdAhataH pramadayA vikasatyazokaH / zokaM jahAti vakuloM madhusiMdhusikaH // bhaliMgataH kuruvakaH kurute vikAsa mAlokitastilaka utkalitto vibhAti // 26 kAmena vijito brahmA, kAmena vijito hariH / kAmena vijitaH zambhuH zakraH kAmena nirjitaH 11 For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bho, satsaMgatirbrahmavicArayA yAgo hi sarvasya zivAtmabodhaH, ko durjayassarva janairmanojaH // 31 yAsAM nAnApi kAmaH syAt saGgamaM darzanaM vinA / tAsAM dRksaGgamaM prApya na dravetkautukaM hitam // 32 na jAtu kAmaH kAmAnAmupabhogena zAmyati / 'haviSA "kRSNavaraca bhUya evAbhivardhate // 33 upavAso'vamaudarya, rasAnAM svajanaM tathA 1 svAnasyAsevanaM caiva, tAmbUlasya ca varjanam // 34 sevecchAnirodhastu jJAnasya smaraNaM tathA / ete hi nirjaropAyAH, madanasya mahAripoH // 39 dhanyAste vaMdanIyAste, taistrailokyaM pavitritam / yaireSa bhuvanakrezI, kAmamalo vinirjitaH // 1 homa, 2 abhi / 26 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 36 52 mAtaraM svasutAM jAmi, rAgAndho naiva pazyati / / tAvammInI yatiAnI sutapasvI jitendriyaH / na gaI gRhamityAhuhiNI gRhamukhyate / / pazuvadramate tatra, rAmA'pi svasutAdiSu // yAyana yoSitAM dRSTi-gocaraM yAti puruSaH // | gaI tu gRhiNIhInaM, kAntArAdatiricyate // madano'sti mahAbyAdhiduzcikitsyaH sadA budhaiH / nAsau jayI jitA yena nakravyAlamRgAdhipAH / saMsAravardhano'tyartha, duHkhotpAdanatatparaH |kArye dAsI ratI vezyA, bhojane ananIsamA / jitaM tenaiva yeneha dAmto mArasmilokajit // // vipattI buddhidAtrI ca, sA bhAryA sarvadurvamA / prajJAM vinAzayatyAdau praviSTa hRdi manmathaH / yAvadyasya hi kAmAgnirhadaye prajvalatyanam / dakSo gehaM samAyAti dIpaM nirvANya taskaraH / / pAzrayanti hi karmANi, tAvattasya nirantaram // vazyabhAvena sumanAH, subatA susamAhitA / vyAkIrya kezara-karAlamukhA mRgendrA, anasyacittA sumukhI, bhAtuH sAdharmacAriNI // doSANAmAkaraH kAmo, guNAnAM ca vinAzakRt / nAgAca bhUrimadarAjivirAjamAnAH / pApasya ca nijo bandhurApadAM caiva saGgamaH // | medhAvinazca puruSAH samareSu zUrAH, na kAryeSu na mogeSu, naizvaryaM na sukhe tathA / strIsa nidhau paramakApuruSA bhavanti // | spRhA syAca tathA bhartuH, sA nArI sukhbhaaginii|| kAminA kAminInAMca, sAt kAmI bhavet pumAn / striigunn| dehAntare tataH krodhIH, lobhI mohI ca jAyate // vadhUzvarayoH pAdau, toSayantI pativratA / | yasya bhAryA zucirdazA bhartAramanugAminI / / pANDatvaM gamitAnkacAnpratihatAM tAruNyapuNyazriyaM / / nisyaM madhuravaktrI ca, sA ramA na ramA ramA // | mAtRpitRparA nityaM, yA nArI sA pativratA / / cakSuH kSINavalaM kRtaM zravaNayobAdhiryamutpAditam // sthAnabhraMzamavApitAza jarayA dntaasthimaaNstvcH| rUpasaMpancamamAmyaM, premaprAya priyaMvadam / / patirhi devo nArINAM, patibandhuH patirgatiH / / 2. parayanto'pi jahAhahA hadi sadA dhyAyanti tAM preyasIm | kulInamanukUlaM ca, kavanaM kutra babhyate // | patyurgati samA nAsti, daivataM vA yathApatiH / For Private And Personal use only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 21 - 1 kAryeSu mantrI karaNeSu daasii| bho devo gururbhA, dharmatIrtha pratAni / cAsane bhojane dAne sammAne priyabhASaNe / bhojyeSu mAtA zayaneSu rambhA / / | tasmAtsarva parityajya, patimekaM bhajetsatI / dilyA sarvadA bhAgya, bhAryayA gRhamukhyayA / dharmAnukUlA kSamayA dhritrii| bhAyaryA ca pAiguNyavatIha dukhbhaa|| | kokilAnA kharo rUpaM, nArIrUpaM pativratam / | satInAM pAdarajasA, sadyaH pUtA basundharA / vidyArUpaM kurUpANI, camArUpaM tapasvinAm / patipratAM namaskRtya, mucyate pAtakAsaH / yatra nAsti dadhimathanaghoSo, yatra nokhaghutarAH zizavazca yatranAsti guNagauravaraMbhAtadagrahAzinagaDAgibhavati pativratAyAH kuckumbhyugmmtyugrshaarduulnkhaavlishc| bhartI hi paramaM nAyaryA, bhUSaNaM bhUSaNairvinA / vIrasya zastra kRpaNasya vitta,jabhyAni catvAri tadantakAle eSA virahitA tena, zobhamAnA na zobhate / manasi vacasi kArya jAgare svama mAgeM / yadi mama patibhAvo rAghavAdanyapuMsi // na bhAryAntAdayet kApi, mAtRvat pAlayet sdaa|| susvabhAvA suvacanA sunatA sukhadarzanA / tadiha daha zarIraM mAmakaM pAvakedaM / | na tyajed ghorakaSTe'pi, yadi sAdhvI pativratA // ananyacittA sumukhI, bhartuH sA dhrmcaarinnii| sukRtavikRtabhAjo deva! lokeSu sAcI // paizunyahiMsA-vidveSa, madA'haMkAradhUrtatA / sA bhAryA yA gRhe dakSA, sA bhAryA yA prajAvatI / yathA'haM rAghavAdanyaM, manasApi na cintaye / nAstikyasAhasasteya, dambhAnsAdhvI vivarjayet // sA bhAryA yA patiprANA, sA bhAryA yA ptivrtaa| tathA me 'mAdhavI devi, vivaraM dAtumarhati / zAzvatoyaM dharmapathaH, saddhirAcaritaH sadA / / chAyevAnugatA svacchA, sacIva hitakarmasu / daridratA dhIratayA virAjate, kurUpatA zIlatayA virAjate| banAryAH parirapanti, bhataro nirbajA api // | dAsIvAdiSTakAryeSu, bhAryA bhastuH sadA bhavet // bhojanaM copyAtayA virAjate,kuvanatAzubhratayA virAjate anukUlA vimalAGgI, kubajA kuzalAM sushiilsNpvaam| kAryArthe nigataM cApi, bhAraM gRhamAgatam / | pRthvI, 2 sthAna / etAzI subhAryA, puruSaH puNyodayAlabhate // zrAsanenopasaMyojya, pUjayesusamAhitA // 25 28 For Private And Personal use only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 34 na ca bhAryAsamaM kiMcidvicate bhiSajAM matam / | sakhAyaH 'pravivikteSu, bhavansyetAH priyNvdaaH| | darzanAt asate citaM, sparzanAt asate dhanam / auSadhaM sarvaduHkheSu, satyametat bravImi te // pitaro dharmakAryeSu, 'bhavansyArtasya mAtaraH // | saMbhogAt harate vIrya, nArI pratyakSarAkSasI // udeti yadi vAruNyA, bhAnuAMgAramuk shshii| | antarviSamayA khetA, bahizcaiva manoramAH / nAsti bhAryAsamo bandhunAsti bhAryAsamA gatiH / | tathApi sA satI zIlaM, prANAnte'pi na lumpati / gunAphalasamAkArA, yoSitaH kena nirmitAH / nAsti mAryAsamo boke, sahAyo dharmasaMgrahe // strI-svabhAva-niMdA / tADitA api daNDena, zastrairapi vikhaNDitAH / arddha bhAryA manuSyasya, bhAyA~ zreSThatamaH sakhA / na vazaM yoSito yAnti, na dAnairna ca sNstvaiH|| anRtaM sAhasaM mAyA, mUrkhatvamatilobhitA / asahAyasya loke'smin, lokyaatraashaayinii|| azIcaM nirdayatvaM ca, strINAM doSAH svabhAvajAH // etAH svArthaparA mAryaH, kevalaM svamukhe ratAH / na tAsAM vallabhaH ko'pi suto'pi svasukhaM vinA // kAntAreSvapi vizrAmo, janasya gRhiNI mtaa| jaspanti 'sArdhamanyena, pazyantyanyaM savibhramam / yaH sadAsa sa vizvAsyastasAhArAH parA gatiH / hRdaye cintayantyanyaM, priyaH ko nAma yoSitAm // na dAnena na mAnena, nArjavena na sevayA / 32 na zastreNa na zAstreNa, sarvathA viSamAH striyaH / strINAM dviguNa AhAro, lajjA cApi cturgunnaa| sA saumavasanA hRSTA, nityaM vrataparAyaNA / sAhasaH SaDguNazcaiva, kAmazcASTaguNaH smRtH| na strINAmapriyaH kazcitpriyo vApi na vidyate / juhoti sa tadagniM yA-mantravatkRtamaGgalA // gAvastRNa mivAraNye, prArthayanti navaM navam // antArAH suvAdinya, agAdhahRdayAH striyH| paMgumandhaM ca kujaM ca, kuSThAGgaM vyAdhipIDitaM / / | antarviSA bahiH saumbA, bhakSyA viSakRtA iva // | yasya strI tasya bhogecchA, nisstrIkasya ka bhogabhUH / vAparasu ca gataM nArtha, na tyajesA mahAsatI / ekAnta meM, 2 duHkha meM, 3 saha / - | striyaM tyaktvA jagatyarka, jagasyatvA sukhI bhavet // 10 29 For Private And Personal use only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 | nirgaccha svaritaM gRhAt bahirito nedaM svadIyaM gRham / navanavikArairamyaM vacanairanyaM viceSTitairanyam / hAhA! nAtha mamAca dehi mara jArasya bhaagyodyH|| mAtA yasya gRhe nAsti, bhAryA cApriyavAdinI / ramayati suratenAnyaM, strI bahurUpA nijA kasya / / bharaNyaM tena gantamyaM, yathAraNyaM tathA gRham // nUnaM hi te kavivarA viparItabodhAH / / striyo hi mUlaM nidhanasya puNsH| ye nityamAhurabalA iti kAminIstAH // striyo hi mUlaM vyasanasya puNsH|| asaMtuSTA dvijA naSTAH, saMtuSTazca mahIpatiH / yAbhirvilolavaratAraka-raSTipAtaH striyo hi mUlaM narakasya puNsH| zakrAdayo'pi vijitAsvabajAH kathaM tAH // sajajA gaNikA naSTA, nirlajjAva kulaciyaH // striyo hi mUlaM kalahasya puMsaH // 11 lalATe kastUrI tilakamabalAH kajalaruci / / pAnaM durjanasaMsargaH, patyA ca viraho'Tanam / saMmohayanti madayanti viDambaranti / dRzoH karNadvaMdve vimalamaNi-tATaGkayugalam // svabhamanyagRhe vAso, nArIyAM dUSaNAni SaT // nirbhasayanti ramayanti viSAdayanti // gale makAmAnAM zacivasanamaGge ca satataM / etAH pravizya sadayaM hRdayaM narANAM / vazIkartuM vizvaM dadhati khalu vAghopakaraNam // nirbhUmirviSakaMdalI gatadarI myAghrI nirAmho mhaa| kiM nAma vAmanayanA na samAcaranti / vyAdhimRtyuskAraNaca bananA naSTAbhravajrAzaniH / rere gharaha mA rodI:, kaMkaM na bhrAmayansyamUH / bharttA yadyapi nItizAstranipuNo vidvAnkulIno yuvaa| bandhusneha-vidhAta-sAhasa-mRSAvAdAdisaMtApabhUH / | kaTAcavISaNAdeva, karAkRSTasya kA kathA // | pratyakSApi ca rAkSasIti virudaiH khyAtAgame tyajyatAm // dAtA karNasamaH prasiddha vibhavaH zRGgAradItAguruH // svaprANAdhikakalpitA svavanitA snehena sNjaapitaa| madyapAH kiM na jalpanti, kiM na bhavanti vAyasAH / taM kAntaM pravihAya saiva yuvatI jAraM pati vAnchati // kavayaH kiM na pazyanti, kiM na kurvanti yossitH|| | dharmAsthimajjAtravasAnamAMsa medhyAyazugyasthirapudgalAnAm // 3.mA:pAkaM na karoSi pApini kathaM pApI svadIyaH pitaa| | kudeza ca kuvRttiM ca, kubhAryA kunadI tathA / sIdehapiMDAkRtisaMsthiteSu / ragaDe jalpasi kiM tavaiva jananI rayaDhA tvadIyA svsaa|| kudrayaM ca kubhojyaM ca, varjayettu vicakSaNaH // skaMdheSu kiM pazyasi ramyamAtman // 2. For Private And Personal use only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra so buddhiharA suMDI, sadyaH prajJAkarI bcaa| sadyaH zaktiharA nArI, sadyaH zakrikaraM payaH // 28 stanau mAMsagranthI kanaka - kalazA vityupamitau / mukhaM zleSmAgAraM tadapi ca zazAMkena tulitam // sravanmUtranicaM karivaraziraHspardhi jaghanaM 1 muhurnimyaM rUpaM kavijanavizeSairguru kRtam // 23 mAMsaM mRgANAM dazanau gajAnAM / mRgadviSAM dharma phalaM drumANAm // yAM surUpaM ca nRNAM hiraNyamete guNA vairakarA bhavanti // 30 anucita kAryAraMbhaH, svajanavirodho balIyasA spardhA / pramadAjanavizvAso mRtyudvArANi catvAri // 31 21 apakke tu ghaTe nIraM cAlinyA sUcamapiSTakaM / strIyAM ca hRdaye vArtA, na tiSThati kadApi hi // www.kobatirth.org 32 lokeSu nirdhano duHkhI, RNaprastastato'dhikam / tAbhyAM rogayuto duHkhI, tebhyo duHkhI kubhAryakaH // 23 yasya bhAryA virUpAkSI, paramandirakAGkSiNI / kulakSaNA kuzIlA ca dUrataH parivarjayet // 34 asyAsannA vinAzAya dUrasthA na phalapradAH / sevyantAM madhyabhAvena, rAjA vahnirguruH striyaH // 31 nirApaH striyo mUrkhaH, sarpoM rAjakulAni ca / nityaM yasnena sevyAni sathaH prANaharANi SaT // 36 vilIyate taM bahUdaneH saMsargatastathA 1 nArIsaMsargataH puMso, dhairya nazyati sarvathA // 37 striyo hi nindyatAM khoke, striyaH prItivinAzikAH / pApabIjaM kalermUlaM dharmasya nAzikAH striyaH // 38 strIyAM vAkyaM tu ye mUDhA, mAnayitvA parasparam / virodhaM cAtra kurvanti te narA lokaninditAH // For Private And Personal Use Only 33 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kudehAM vigatasnehAM lajjAzIlakulojjhitAm / atipracaDAM dustu gRhiNIM parivarjayet // 40 ke dumAste ka vA santi santi kena praropitAH / nAtha ! maskakkayanyastaM yeSAM mukrAphalaM phalam // 41 samyakparihRtA yena kAminI gajagAminI / kiM kariSyati ruSTo'pi tasya vIravaraH smaraH // 42 ka kaphAtaM mukhaM nAyaH ka pIyUSanidhiH zazI / zramanamti tayoraikyaM kAmino mandabuddhayaH // svabhAva-varNanam / 1 yaH svabhAvo hi yasyAste, sa nityaM duratikramaH / zvA yadi kriyate rAjA, sarTika nAzcAtyupAnaham // na dharmazAstraM paThatIti kAraNAM naM cApi vedAdhyayanaM durAtmanaH / 31 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra svabhAva evAtra tathAtiriSyate, yathA prakRtyA madhuraM gavAM payaH // kAkaH padmavane ratiM na kurute haMso na kUpodake / mUrkhaH paNDitasaMgame na ramate dAso na siMhAsane // kustrI sajjanasaMgame na ramate nIcaM janaM sevate / yA yasya prakRtiH svabhAvajanitA kenApi na tyajyate // 8 piNDe piNDe matirbhinnA, kuNDe kuNDe navaM payaH / jAtI jAtI navAcArA, navA vANI mukhe mukhe // madhunA siJcayevimbaM nimbaH kiM madhurAyate / jAtisvabhAva-doSo'yaM, kaTukatvaM na muJcati // mUrkhANAM pariDatA dveSyA, nirdhanAnAM mahAdhanAH / vratina: pApazIlAnAmasatInAM kulastriyaH // kAke zaucaM dyUtakAre ca satyaM, sarpe kSAntiH strISu kAmopazAntiH / 32 krIne dhairya madyape tasvacintA, rAjA mitra kena dRSTaM zrutaM vA // www.kobatirth.org markaTasya surApAnaM, tana vRzcikadaMzanam / tanmadhye bhUtasaMcAro, yadvA tadvA bhaviSyati // induM nindati taskaro gRhapati jAro suzIlaM khalaH / sAdhvImapyasatI kulInamakulo jahAjarantaM yuvA // vidyAvantamanantaro dhanapatiM nIcazca rUpojjvalam / vairUpyeNa hataH prabuddhamayudho kRSTaM nikRSTo janaH // 10 kAkasya gAtraM yadi kAMcanasya, ekaikapakSe prathitaM mANikya ratnaM yadi cudeze / maNInAM, tathApi kAko na tu rAjahaMsaH // " nairmazyaM vapuSastavAsti vasatiH padmAkare jAyate / mandaM yAhi manoramAM vada giraM maunaM ca saMpAdaya // dhanyastvaM baka rAjahaMsapadavIM prAsosi kiM tairguNainIrakSIravibhAgakarmanipuNA zaktiH kathaM labhyate // 12 nalikAgatamapi kuTilaM, na bhavati saralaM zunaH puccham / tadvatkhalajanahRdayaM, bodhitamapi naiva yAti mAdhuryam // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 asti yadyapi sarvatra, nIraM nIrajamaNDitam / ramate na marAlasya, mAnasaM mAnasaM vinA // 14 bhavatyekasthale janma, gandhasteSAM pRthak pRthak / utpakSasya mRNAlasya, matsyasya kumudasya ca // 15 kiM kulena vizAlena, zIlamevAtra kAraNam / kRmayaH kiM na jAyante kusumeSu sugandhiSu // 16 na durjanaH sAdhudazAmupaiti, bahuprakArairapi zikSyamAyAH / manomayameva // 17 prakRtyaiva vibhidyante, guNA ekasya vastunaH / vRntAkaH zleSmadaH kasmai, kasmaicidvAtarogakRt vIra-svabhAvaH / labdhvApi saMpado dInoM, hInatvaM naiva muJcati / zirazchede'pi vIrastu dhIratvaM naiva muJcati // 12 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isI sthUbatanuH sa caaNkushvshaahitimaatro'kusho| vanezAbhihatAH patanti girayaH kiM zalamAtra: paviH // dhApadi mitraparIcA, zUraparISA raNANe bhvti|| yadi santi guNAH puMsAM, vikasamrayeva te svayam / | vinaye vaMzaparIcA, khiyaH parIkSA tu nirdhane pusina hi kastUrikAmodaH, zapathena pratIyate / dIpe prajvalite vinazyati tamaH kiM dIpamAtraM tamaH / tejo yasya virAjate sabalavAn sthUleSu kaH pratyayaH / / | nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu, guNavajanasaMsargAcAti, svalpo'pi gauravam / puSpamAlAprasaGgena, sUtraM zirasi dhAryate // yatrAsti lakSmIvinayo na tatra / bacamI: samAvizatu gacchatu vA yatheSTam / abhyAgato yatra na tatra bghmiiH|| | adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA, zarIrasya guNAnAja, dUramatyantamantaram / ubhau ca to yatra na tantra vidyaa| nyAyyAtpathaH pravicalnanti padaM na dhiiraaH|| | zarIraM SaNavidhvaMsi, kalpAnta-sthAyino guNAH // naikatra sarvo guNasanipAtaH // calanti girayaH kAmaM, yugAntapavanAhatAH / / guNagauravamAyAti, nocairAsanamAsthitA / kodAreza vidAritA vasumatI pazcAtvarArohaNam / | kRcchre'pi na calatyeva, dhIrANAM nizcalaM mnH|| prAsAdazikharastho'pi, kAkaH kiM garuDAyate // tatpApiSTakubAlapAdahananaM vaMDena cakranamaH // .. rajvA chedana-tApa-tADanamatho hyetadviSoDhaM mayA / vidArayati yatkarma, tapasA ca virAjate / guNino'pi hi sIdanti, guNagrAhI na cediha / kAminyAH karaTaMkarNa bahukRtaM khetaddhi duHkhaM mahat // tapo vINa yukrazca tasAhIra iti smRtaH // saguNaH pUrNa-kumbhopi, kUpa eva nimajjati // sthAnamutsRjya gacchanti, siMhAH satpuruSA gajAH / guNAH sarvatra pUjyante, pitRvaMzo nirarthakaH / tatraiva nidhanaM yAnti, kAkAH kApuruSA mRgAH // gunnH| vAsudevaM namaspanti, vasudevaM na mAnavAH // 1 nAbhiSeko na saMskAraH, siMhasya kriyate mRgaiH| / guNAH kurvanti dUtasvaM, dUre'pi basatAM satAm / guNAnanti jantUnAM, na jAti kevalA kacit / vikramArjitarAjyasya, svayameva mRgendratA // | ketakIgandhamAghrAya, svayaM gacchanti ssttpdaaH|| | sphATikaM bhAjana bhagnaM, kAkiNyA'pi na gRhyate // For Private And Personal use only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit nAguNI guNinaM vetti, guNI guNiSu mtsrii| | guNaH sthAnacyutasyA'pi, jAyate mahimA mahAn / sAdhUnAM darzanaM puNyaM, tIrthabhUtA hi sAdhavaH / guNI ca guNarAgI ca, virajaH sarano janaH // | api bhRSTaM taroH puSpaM, janaiH zirasi dhAryate // kAlena phalate tIrtha, sadyaH sAdhusamAgamaH // paraiH prokA guNA yasya, nirguNo'pi guNI bhavet / / vidyottamA sadA mAjhA, nIcagApi mahAtmabhiH / / | kAcaH kAcanasaMsargA-vRtte mArakatIM dyutim / indro'pi laghutAM yAti, svayaM prakhyApitairguNaiH // amedhyapatitaM svarNa, na tyajanti yathA budhAH // | tathA sarasaMnidhAnena, mUkhoM yAti pravINatAm // guNI guNaM vetti na cetti nirguNo, virajAH paNDitA loke virajAzca parIkSakAH / balI balaM vetti na vetti nirblH| yadi satsaMganirakho, bhaviSyasi bhaviSyasi / viralA duHkhabhelAro, ta eva jagaduttamAH // madhorguNaM vetti piko na vAyasaH, | atha durjanasaMsarga, patiSyasi patiSyasi // karI ca siMhasya balaM na muusskH|| stsNgH| jADyaM dhiyo harati siMcati vAci satyaM / bAlAdapi grahItavyaM, yuktamukta manISibhiH / saMsArakaTuvapasya, dve phale amRtopame // mAnonnati dizati pApamapAkaroti / svaraviSaye kiMna, pradIpasya prakAzanam // subhASitarasAsvAdaH, saMgatiH sujanainanaiH / cetaH prasAdayati dipu vanoti kIrti / satsaMgatiH kathaya kiM na karoti puMsAm // yuktiyuktamupAdeyaM, vacanaM bAlakAdapi / mahAjanasya saMsargaH, kasya notikArakaH / viduSA'pi sadA prAyaM, vRddhAdapi na durvcH|| | padmapatrasthitaM vAri, bhatte muktAphalaniyam // ko lAbho ? guNisaGgamaH,kimasukhaH? prAjJetara sNgtiH| 11 kA hAniH ! samayacyutinipuNatA kA? dharmatatve rtiH|| bhaNubhyazca vRhadbhyA , zAkhabhyaH kuzalo nrH| candanaM zItalaM loke, caMdanAdapi candramAH / / |kaHzUro vijitendriyaH priyatamA kA'nubratA kiM dhanaM-|34 sarvataH sAramAdadyAt , puSpebhya iva SaTpadaH // | candracandanayormadhye, zItajA sAdhusaMgatiH // | vidyA kiM sukha ? mapravAsagamanaM, rAjyaM kimAjJAphalam // For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 malayAcalagandhena, vindhanaJcandanAyate saMtoSaH sAdhusaGgazca, vicAro'tha zamastathA / harati hRdayabandhaM karmapAzArditAnA, tathA sajanasaGgena, durjanaH sajjanAyate eta eva bhavAmbhodhA-vupAyAstaraNe nRNAm // vitarati padamuccairalpajaspaikabhAjAm / jananamaraNakarmazrAntavizrAntihetutyaja durjanasaMsarga bhaja sAdhusamAgamam / sambhASA darzanaM sparzaH, kIrtanaM smaraNa tthaa| khijagati manujAnAM durlabhaH saadhusNgH|| kuru puNyamahorAtraM, sara nityamanityatAm // pAvanAni kikSatAni, sAdhUnAmiti zuzruma / padmani rAjahaMsAca, nirgranthAzca tpodhnaaH| | dUrIkaroti kumati vimalIkaroti, zUnyamApUrNatAmeti, mRtyurapyamRtAyate ye dezamupasarpanti, tatra deze zivaM bhavet // cetazviramtanamaghaM culukIkaroti / ApasaMpadivAbhAti, vidvajjanasamAgamAt | bhUteSu kiM ca karuNAM bahulIkaroti, mokSadvArapratIhArAzcatvAraH parikIrtitAH / saGgaH satAM kimu na maGgalamAtanoti // zamo vivekaH santoSazcaturthaH sAdhusaGgamaH // kAntArabhUmirahamaulinivAsazIlAH, prAyaH palAyanaparA janavIkSaNena / kITo bhramarayogena, bhramaroM bhavati dhruvam / sadbhirAsIta satataM, sadbhiH kurvIta saGgatim / kUjanti te'pi hi zukAH khalu rAmanAma, mAnavaH zivayogena, zivo bhavati nizcitam // sadbhirvAdaM sumaitrIM ca, nAsa niH kizcidAcaret // saGgaH svabhAvaparivartavidhau nidAnam // 24 tattvaM cintaya satataM citte, parihara cintAM nazvaravitte / pUrvapuNyavazato'khila hi,tallabhyate yadi sukrmpaaktH| saMtaplAyasi saMsthitasya payaso, nAmApi na thuuyte| cayamiha sajjanasaMgatirekA, bhavatibhavAryavataraNe naukA durlabhastadapi kalpavRkSavadyogyasaMyamiguroH smaagmH|| muktAkAratayA tadeva nalinIpatra sthitaM rAjate / / 20 | svAlyA sAgarazukrisaMpuTagataM, tajAyate mauktik| nalinIdalagatajalavattaralaM,tadvajjIvanamatizayacapanam | pazya satsaGgamAhAtmyaM, sparzapASANayogataH / prAyeNA'dhamamadhyamottamaguNaH saMsargato jAyate // |kSaNamapi sajjanasaGgatirekA, bhavati bhavANataraNe naukA | lohana jAyate svarNa, yogAskAco maNIyate // For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUrvapuNyataroraya, phaLa prAsaM mayAnaghaM / / zirasA sumanAsaMgAcAryante taMtavopi hi / saMgenAsaMgacittAnA, sAdhUnAM guNavAriNA // aNurapyasatA saGgaH, sadguNaM hanti vistRtam / tepi pAdena mRcate, paTe'pi manasaGgatAH // guNo rUpAntaraM yAti, takrayogAdyathA payaH / astsNgtiH| AkRtau hi guNA nUnaM, satpIbhUtamidaM vacaH / yasyaiva darzanenApi, netraM ca saphalIbhavet // InasevA na kartavyA, kartavyo mahadAzrayaH / asatsakAd guNajJo'pi, viSayAsaktamAnasaH / akasmAtpravayaM yAti, gItarako yathA mRgaH // yatI pratI cApi pativratAca, vIsazca zUrAzca dyaapraav|| payo'pi zauNDikIhaste, vAruNItyabhidhIyate // tyAgIca bhogI cabahuzrutamA,susaMgamAtreNa vahanti pApam re jIva! sarasaMgamavApnuhi tvana sthAtamyaM na gantavyaM, paNamapyadhamaiH saha / masatprasaGgaM svarayA vihAya / nAha kAko mahArAja, soDA vimale jle| |payo'pi zaukhiDakIhaste, madirAM manyate janaH // Ijogine | dhanyo'pi nindA khabhate kusaGgAt nIcakAkaprasaMgena, mRtyureva na saMzayaH // sindUravindurvidhavAlalATe // | aho durjanasaMsargAmmAnahAniH pade pade / kusaMgasaMgadoSeNa, sAdhavo yAnti vikriyAM / | pAvako khohasaGgena, mudgarairabhihanyate // sjjnsvbhaavH| ekarAtraprasaMgena, kASTaghaNTAviDaMbanA mahAnubhAvasaMsargaH, kasya notikArakaH / asatA sanandopeNa, sAdhavo yAnti vikriyAm / | saMpado mahatAmeva, mahatAmeva cApadaH / rathyAmbu jAhavIsaMgAt, tridazairapi vandyate // | duryodhanaprasaGgena bhImo goharaNe gataH // | vardhate kSIyate candro, na tu tArAgaNaH kacit // 21 12 36 asatA saMgapakena, yanmano malinIkRtaM / buddhina hIyate puMsAM, nIcaiH saha samAgamAt / | gaGgA pApaM zazI tApaM, dainyaM kalpatarustathA / | tamme'dya nirmalIbhUtaM, sAdhusambandhavAriNA // | madhyamairmadhyatAM yAti, zreSThatA yAti cottamaiH // | pApaM tApaM ca dainyaM ca, hanti munimhaashyH|| For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 37 mahatAM prArthanenaiva, vipattirapi zobhate / dantamaGgo hi nAgAnAM lAdhyo girividAraNe // Jiang udaye savitA rakro, saMpattau ca vipattau ca rakrazvAstamaye tathA / mahatAmekarUpatA // * nArikelasamAkArA dRzyante'pi hi sajjanAH / dhanye badarikAkArA, bahireva manoharAH // 6 paropadeze pAvidvatthaM sarveSAM sukaraM nRNAm / dharme svIyamanuSThAnaM kasyacittu mahAtmanaH // saMpattIca patsu ca mahAzaila - zilAsaMghAtakarkazam // 8 lokastu lokatAM yAti yatra tiSThanti sAdhavaH / lakAse lupyate tatra yatra tiSThantyasAdhavaH // 6 yathA cittaM tathA vAco, yathA vAcastathA kriyAH / cite vAci kriyAyAM ca sAdhUnAmekarUpatA // www.kobatirth.org 10 svabhAvaM va jahAtyeva sAdhurApaGgato'pi san / karpUraH pAvakaspRSTaH, saurabha labhatetarAm // 29 vitte tyAgaH kSamA zakau duHkhe dainyavihInatA / nirdambhatA sadAcAre, svabhAvo'yaM mahAtmanAm // 12 saMpadi yasya na harSo, vipadi viSAdo raNe ca dhIratvam / taM bhuvanatrayatilakaM janayati jananI sutaM viralam // 13 mUkaH parApavAde, paradAranirIkSaNe'dhyandhaH / paguH paradhanaharaNe, sa jayati lokatrayaM puruSaH // 18 guNinaH samIpavartI, pUjyo lokasya guNavihIno'pi / vimalekSaNaprasaGgAdaJjana mAzoti kAyAci // 15 vanespi siMhA mRgamAMsabhakSiyoM, bubhukSitA naiva tRNaM caranti / evaM kulInA vyasanAbhibhUtA, na nIcakarmANi samAcaranti // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 pibanti nadyaH svayameva nAmbhaH, svayaM na khAdanti phakhAni vRSAH / nAdanti sasyaM khalu vArivAhAH, paropakArAya satAM vibhUtayaH // 10 ratnAkaraH kiM kurute svararanai vindhyAcalaH kiM karibhiH karoti / zrIkhaNDakhaNDairmalayAcalaH kiM, paropakArAya satAM vibhUtayaH 18 manasi vacasi kAye, puNyapIyUSapUrNAtribhuvanamupakArazreNibhiH prINayantaH // paraguNaparamANuH parvatIkRtya nityaM / nijahRdi vikasantaH santi santaH kiyantaH // 18 ghRSTaM dhRvaM punarapi punazcandanaM cArugandhaM / chi chinnaM punarapi punazceSu kArADaM rasAlaM // dagdhaM dagdhaM punarapi punaH kAJcanaM kAntivarNa / prANAnte'pi prakRtivikRtirjAyate nosamAnAm // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 31 25 vAmchA sajjanasaMgame paraguye prItirmurau nmrtaa| amantramacaraM nAsti, nAsti mUkhamanauSadham / | mUrkha bhujaMgaiH zikharaM 'pravaGgaH, vidyAyAM vyasanaM svayoSiti ratirlokApavAdAdayam // bhayogyaH puruSo nAsti, yojakastatra durlabhaH // zAkhA vihaMgaiH kusumAni bhRGgaH / bhakriH zUlini zakirAtmadamane saMsargamuktiH khale nAstyeva tacandanapAdapasya, vete yeSu vasanti nirmalaguNAstebhyo narebhyo namaH / guNinAM nirguNAnAM ca, dRzyate mahadantaram / yacAthitaM sattvabharaiH samantAt // hAraH kaNThagataH strINAM, nUpurANi ca pAdayoH // pazyante bhuvi bhUri nimbataravaH kutrApi te candanAH / yadyapi dizi dizi taravaH,parimalabahulAca pArijAtAdyAH pASANaiH paripUritA vasumatI bajro maNi?rlabhaH // tadapi rasAlopyekA, kokilahRdaye sadA vasati // zrUyante karaTAravAzca satataM caitre kuhU kUjitaM / vipadyapi gatAH santaH, pApakarma na kurvate / tanmanye khalasaMkulaM jagadidaM dvitrAH kSitI sjjnaaH|| haMsaH kurkuTavat kITA-natti kiM zudhito'pyalam // prabhuvivekI dhanavAMzca dAtA,vidvAnvirAgI pramadA suzIla turaMgamaH zastranipAtadhIro, bhUmaNDalasyAbharaNAni paJca dharme tatparatA mukhe madhuratA dAne smutsaahitaa| svAdusvAdA'nabhijJazced-dvAjJAsu 'karabho mukham / nirguNeSvapi satveSu, dayAM kurvanti sAdhavaH / mitre'vakatA gurau vinayitA citte'pi gambhIratA // vakrIkuryAt tatastAsAM, mAdhurya kApi kiM gatam // nahi saMharate jotnAM, candrazcANDAlavezmani // prAcAre zucitAguNe rasikatA zAstreti vijnyaanitaa| rUpe suMdaratA harau bhajanitA satsveva saMrazyate // guNagauravamAyAti, norAsanamAsthitaH / sajanA evaM sAdhUnA, prathayanti guNotkaram / prAsAdazikharArUDhaH, kAkaH kiM garuDAyate / puSpANAM saurabhaM prAyastanute diDa mArutam // garva nodbahate na nindati parAmro bhASate nisstthurN| prokra kenacidapriyaM ca sahate krodhaM ca nAnambate / / | SaTpadaH puSpamadhyastho, yathA sAraM samuddharet / / rakatvaM kamalAnAM satpuruSANAM paropakAritvam / zrutvA kAgyamalakSaNaM parakRtaM satiSThate makava- | tathA sarveSu zAkheSu, sAraM gRhanti paNDitAH // |asatAM ca nirdayatvaM. khabhAvasiddhaM triSa nitayama // / | 38 doSAMzcAdayate svayaM na kurute setarasatA lakSaNam // [ UMTa / kpi| 12 2. For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit 36 durjnH| . vidyA vivAdAya dhanaM madAya zaktiH pareSAM pripiiddnaay| * paraSA pripiiddnaay| prabhUtavayasaH puMso, dhiyaH pAkaH pravartate / salasya sAdhoviparItametajjJAnAya dAnAya ca raNAya jIrNasya candanatarorAmoda upajAyate // | mUrkhaziSyopadezena, duSTastrIbharaNena ca / asatAM saMprayogena, paNDitopyavasIdati // vipadi dhairyamathAbhyudaye camA, sadasi vAkpaTutA yudhi vikrmH| cocamAno'pi pApeSu, zuddhAramA na pravartate / yazasi cAbhirucirvyasanaM dhutI, vAryamAyo'pi pApebhyaH, pApAtmA na nivartate / / durjana prathamaM vande, sajanaM tadanantaram / mukhaprakSAlanAtpUrva, gudaprakSAlanaM yathA prakRtisiddhamidaM hi mahAtmanAm // // 38 prAtataprasaGgena [bhArata madhyAI svIprasaMgataH rAmAyaNa] sarpadurjanayormadhye, varaM sarpo na durjanaH / chAyAmanyasya kurvanti, tiSThatti svayamAtape / rAtrI coraprasaGgena [bhAgavata] kAlo gacchati dhiimtaam| sarpo dazati kAlena, durjanastu pade pade / phalAnyapi parArthAya vRkSAH satpuruSA iva // sevitavyo mahAvRkSaH, phalarachAyApsamanvitaH / mAne tapasi zaurya vA, vijJAne vinaye nye| / | khalo na sAdhutAM yAti, sadbhiH saMbodhito'pi san / yadi daivAtphalaM nAsti, chAyA kena nivAryate // | vismayo nahi kartavyo, nAnAratnA vasundharA // saritpUraprapUrNopi, kSAro na madhurAyate // nIrasAnyapi rocante, kAryAsasya phalAni me / upakAropi nIcAnAmapakAro hi jAyate / veSAM guNamayaM janma, pareSAM guhmaguptaye // | vArtA ca kautukavatI vimalA ca vidyA, payaHpAnaM bhujaGgAnA, kevalaM viSavarddhanam // lokottaraH parimalazca kuraMganAbhaH / adhaH karoSi pavana, mUrnA dhArayase tRnnm| / taikSasya vindukhi vAriNi durnivAra durjanaH parihartavyo, vidyayA'laMkRtopi san / / 35 doSastavaiva jabadhe, rasnaM rasnaM tRNamtRNam // | metastrayaM prasarati svayameva joke // | maNinA bhUSitaH sarpaH, kimasau na bhaya kkaraH // For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir spRzamapi gajo hanti, jinamapi bhujaGgamaH / / khalAnAM kagaTakAnAba, dvividhaiva pratikriyA / |n devAya na dharmAya, na bandhubhyo na cArthine / hasannapi nRpo hanti, mAnayatnapi durjanaH // | | upAnammukhamako vA, dUrato vA'pi varjanam // | darjanenArjitaM yaM, bhujyate rAjataskaraiH / 22 na vinA paravAdena, ramate durjano janaH / durjanaH svasvabhAvena, parakArya vinazyati / kAkaH sarvarasAn bhuikke, vinA'medhyaM na tRpyati / nodaratRptimAyAti, mUSako vastrabhakSakaH / vipulahRdayAbhiyogye khicati,kAmye jaDonamaulye sve nindati kamyukikAra, prAyaH zuSkastanI naarii| durjano doSAmAdatte, durgandhamiva sUkaraH / tantrakasya viSaM dante, matikAyA viSaM ziraH / sajjanA gugyapAhI, haMsaH kSIramivAmbhasaH / / vRddhikasya viSaM pucche, saGgi durjano viSam // durjana sajjanaM kartumupAyo nahi bhUtale / apAnaM zatadhA dhotaM, na zreSThamindriyaM bhavet // darjanaH priyavAdI ca naitadvizvAsakAraNam / | yathA paropakAreSu, nityaM jAgarti sajjanaH / madhu tiSThati jihvAne, hRdi hAlAhalaM viSam // tathA parApakAreSu, jAgarti satataM khalaH // pApaM vardhayate cinoti kumati kIyAnA nazyati / darjanasya viziSTatvaM, paropadvakAraNam dharma dhvaMsayate tanoti vipadaM sampattimunmadati // aniSTAdiSTalAme'pi, na gatirjAyate zubhA / / nIti hanti vinItimatra kurute kopaM dhunIte zamaM / vyAghrasya copavAsena, pAraNaM pazumAraNam / / yatrAste viSasaMsargo'mRtaM tadapi mRtyave / kiM vA durjanasaMgatinaM kurute lokadvayadhvaMsinI // mukhaM padmadalAkAra, vAcA candanazItalA / durjanadUSitamanasA, puMsAM sujane'pyavizvAsaH / hRdayaM krodhasaMyukaM, vividhaM dhUrtalaSaNam // bAlaH pAyasadagdho, dabhyapi phUtkRsya bhakSayati // | tyasvA mauphrikasahatikaraTino gRhaNanti kAkAH pnn| tyatvA candanamAzrayanti kuthitaM yonikSataM makSikAH // kApuruSaH kukaraca, bhojanakaparAyaNaH / zakaTaM panAhastena, dazahastena vAjinam / hivArya vividha manohararasa zvAno malaM bhunyjte|.. lAlitaH pAzrvamAyAti, vArito na ca gacchati // | garja hastasahasreNa, dezatyAgena darjanam / yadvavAMti guNAM vihAya satataM doSaM tathA durjnaaH| 18 12 . For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khataH sarSapamAtrANi, paracchidrANi pazyati / | tuSyanti bhojanarviprA, mayUrAH ghanagarjitaiH / mUrkhasya patra cihAni, garvo durvacanaM mukhe / mAtmano visvamAtrANi, pazyannapi na pazyati // | sAdhavaH parakalyANa, khalA prvipttibhiH|| | haThI caiva viSAdI ca, paroknaM naiva manyate // na durjanaH sajjanatAmupaiti, bahaprakArairapi sevymaanH| |atyaMtasikaH payasA ghRtena,na nimbavRkSo mdhutaamupaiti|| mUryo'pi mUrkha haTA ca, candanAdapi shiitlH| yadi pazyasi vidvAMsa, manyate pitRghAtakam // 31 sarpaH kRraH khalaH krUraH, sIkrUrataraH khalaH / maMtraNa zAmyate sarpo, na khalaH zAmyate kadA // 8 durjano nArjavaM yAti, sevyamAno'pi nityazaH / svedanAbhyaJjanopAyaiH, zvapuccha miva nAmitam / / 23 pASANo bhidyate TarvajraH, vajreNa bhidyate / sarpo'pi bhidyate mantrairduSTAtmA, nava bhidyate // kRtavaire na vizvAsaH kAryasviha suhRdyapi / channaM saMtiSThate vairaM gUDho'gniriva dAruSu // upadezo hi mUrkhANAM, prakopAya na zAntaye / payaHpAnaM bhujaGgAnAM, kevala viSavardhanam // atyAcAro jhanAcAro'tyanta nindA'ti saMstutiH / ati zaucamazaucaM vA, SaDvidhaM mUrkhalakSaNam // madopazamanaM zAstra, khalAnAM kurute madam / cakSuHprakAzakaM tejaH ulUkAnAmivAndhatAm / asArasya padArthasya prAyeNADambaro mahAn / nahi tAdRg dhvaniH svarNe yAdRzaH kAMsyabhAjane // 37 atiramaNIye kAvye'pi pizuno dUSaNamanveSayati / atiramaNIye vapuSi vraNamiva makSikAnikaraH // mUrkha / yathA gajapatiH zrAntazchAyArthI vRkSamAzritaH / vidhamya taM dumaM halti, tathA nIcaH svamAzrayam // naSTamapAnne dAnaM, naSTaM hitamaphalabuddhyavajJAne / naSTo guNo'guNaje, naSTaM dAkSiNyamakRtajJe // zobhate viduSAM madhye, naiva nirguNamAnasaH / antare tamasA dIpaH, zobhate nAtejasAm / mRgamadakarpUrAgurucandanagandhAdhivAsito lazunaH / varaM parvatadurgeSu, bhrAMtaM vanacaraiH saha na tyajati gaMdhamazubha, prakRtimiva sahosthitAM niicH|| |na mUrkhajanasaMsargaH surendrabhuvaneSvapi / | kAvyazAstravinodena, kAlo gacchati dhImatAm / // | vyasanena tu mUrkhANAM, midyA kalahena vA / / For Private And Personal use only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUryo'pi zobhate tAvatsabhAyAM vanaveSTitaH / kiM karoti guruH prAjJaH, mithyaatvmuuddhcetsaaN| | zakyo vArayituM jalena hutabhukchatreNa sUryAtapozobhate mo. yAvAskilita bhASA ziSyANAM pAparakAnA, maMkhalIputrasadRzAm // | nAgendro nizitAkuzena samado daNDena gogrdbhau| vyAdhibhaiSajasaMgrahaizca vividhairmantraprayogaviSa / ajJaH sukhamArAdhyA, sukhataramArAdhyate vishessjnyH| yathA kharazcaMdanabhAravAhI, bhArasya vettA natu cNdnsy| | sarvasyauSadhamasti zAstravihitaM mUrkhasya nAstyauSadham // evaM hi zAstrANi bahUnyadhItya,cArtheSu mUDhAHkharavad vahanti jJAnalavadurvidagdhaM, brahmApi taM naraM na raJjayati // mukkAphalaiH kiM mRgapakSiNAM c| prAyeNAnna kulAnvitaM kukulajAH zrIvazcamaM durbhgaaH|| miSTAsapAnaM kimu gardabhAnAm // khAdA gacchAmi hasanna jalpe, dAtAraM kRpaNA RjUna nRjavastejasvinaM kaatraaH||andhsy dIpo badhirasya gItaM / gataM na zocAmi kRtaM na manye / / vairUpyopahatAzca kAntavapuSaM dharmAzrayaM paapino| mUrkhasya kiM dhrmkthaaprsnggH|| dvAbhyAM tRtIyo na bhavAmi rAjan, nAnAzAstravicacaNaM ca, puruSaM nindati mUrkhA jnaaH| kiM kAraNa bhoja bhavAni muurkhH|| AlasyaM garvitaM nidrA, parahaste ca lekhakA / varaM daridaH zrutizAstrapArago / alpabuddhirvivAdI ca, mUrkhANAM lakSaNAni SaT // | na cApi mUkhoM bahuratnasaMyutaH // dvau hastau dvau tu pAdau ca, dRzyate puruSAkRtiH / | sulocanA jIrNapaTApi zobhate / zItakAlaharaM mUDho, gRhaM kisa karoSi bhoH // mUrkhatvaM hi sakhe mamApi rucita tasmin yadaSTau guNA na netrahInA kanakairalaMkRtA / nizcinto bahubhojano'ti mukharorAtriMdivAsvapnabhAk / / 12 | upadezo na dAtavyo, yAdRze tAdRze nare / / kAryAkArya vicAraNAndhabadhiro mAnApamAne smH| | sukhampradazya duHkhaM, syAthadi vAdena kiM phalam / / 41 | prAyeNAmayavarjito dRr3havapurmUrkhaH sukhaM jIvati // | niyeta ced guDaM datvA, kiM viSeNa prayojanam // For Private And Personal use only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vahinA'pi na sidhyaMti yathA 'kaMkaTukAH knnaaH| zrAramajJAnaM samArambhastiticA dharma nityatA / paNDitaiH saha sAGgasya, paNDitaiH saha saMkathA / tathA sidirabhaNyAnA jinenA'pi na jAyate // | yamarthA nApakarSanti, sa vai paNDita ucyate // | paNDitaiH saha mitrarva, kurvANo nAvasIdati // yathoSaratiptaM dhAnyaM na syAd vRSTe'pi niirde| bodho na syAdabhavyAnAM jinadezanayA tathA // pnndditH| vidyAvinayasampace, brAhmaNe gavi hastini / nirastapAdape deze eraNDo'pi gumAyate // | zuni caiva zvapAke ca, paNDitAH samadarzinaH // svagRhe pUjyate mUrkhaH, svagrAme pUjyate prbhuH| kha deze pUjyate rAjA, vidvAnsarvatra pUjyate // prAtmaupamyena sarvatra, samaM pazyati yo'rjuna / sukhaM vA yadi vA duHkhaM, sa yogI paramo mataH // paNDite hi guNAH sarve, mUrkhe doSAzca kevalAH / tasmAnmUrkhasahasrebhyaH, prAjJa eko viziSyate // zokasthAnasahastrANi, bhayasthAnazatAni ca / divase divase mUDhamAvizanti na paNDitam // paNDito hi varaM zatrurna mUryo hitakArakaH / / jAnanti pazavo gandhAdvedAjAnanti paNDitAH / vAnareNa hato rAjA, vipracaureNa rakSitaH // | cArAjAnanti rAjAnabatubhyomitare janAH // niSevate prazastAni, ninditAni na sevate / anAstikaH zradhAna etaspaNDitalapaNam // mAtRvatparadArAMzca, paradvyANi loSThavat / AtmavatsarvabhUtAni, yaH pazyati sa paMDitaH // chando byAkaraNaM nighaNTugaNitaM takAMgamo jyotiSa / zikSAsUtra vikalpavaidyakamala kAvyaM purANa tathA / campUnATakanATikAmahasanaM karAThIkRtaM prAyazaH / syAcetazca vivekabIjarahitaM sarva hi bhArAyate / AryakarmaNi rajyante, bhUtikarmANi kurvate / hitaca nAbhyasUyanti, paNDitA bharatarSabha / | dhAnya jaati| vaidyaM pAnarataM naTaM kupaThitaM svAdhyAyahInaM vijN| yodhaM kApuruSaM hayaM gatarayaM mukhaM parivAjakam // rAjAnaM ca kumantribhiH parivRtaM dezaM ca sopdrvN| bhAyAM yauvanagarvitAM pararatA muJcanti te paNDitAH // garva nodahate na niMdati para no bhASate niSThuraM / / 43 prokaH kenacidapriyANi sahate krodhaM ca naalNbte| For Private And Personal use only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 zrutvA kAgyamalakSaNaM parakRtaM saMtiSThate mUkavat / doSAMzchAdayati svayaM na kurute pANDityamaSTau gunnaaH|| | yUtaM pustakavAdye ca, nATakeSu ca sakritA / / mAtA zatru: pitA vairI, yena bAlo na pAThitaH / vidyaa| striyastandrA ca nidrA ca, vidyAvinakarANi SaT // | na zobhate sabhAmadhye, haMsamadhye bako yathA // | anayamapi mANikya, hemAzrayamapekSate apUrvaH ko'pi kozo'yaM, vidyate tava bhaarti|| / anAzrayA na zobhate, paNDitA vanitA ltaaH|| vyayato vRddhimAyAti, kSayamAyAti saMcayAt // | akulIno'pi vidyAvAndevairapi sa pUjyate // anekasaMzayocchedi, parokSArthasya darzakam / bidvAneva vijAnAti, vidvajjanaparizramam / nakSatrabhUSaNaM candro, nArINAM bhUSaNaM patiH / sarvasya locanaM zAstraM, yasya nAstyandha eva saH // nahi vandhyA vijAnAti, guvI prasavavedanAm // pRthivI bhUSA rAjA, vidyA sarvasya bhUSaNaM / vidvaM ca nRpatvaM ca, naiva tulyaM kadAcana / | sukhArthI syajate vidyA, vidyArthI syajate sukham / zunaH pucchamiva vyartha, jIvitaM vidyayA vinaa| svadeze pUjyate rAjA, vidvAn sarvatra pUjyate // sukhArthinaH kuto vidyA, kuto vidyArthinaH sukham // na guhyagopane zarka, na ca daMzanivAraNe // yasya nAsti svayaM prajJA, zAsvaM tasya karoti kim / | annadAnAtparaM dAnaM, vidyAdAnamataH param / vidyA zastraM ca zAstraM ca, dve vidye pratiparaye / / locanAbhyAM vihInasya, darpaNaH kiM kariSyati // | manena kSaNikA tRptiryAvajjIvaM ca vidyA // zrAdyA hAsAya bRddhatve, dvitIyAdriyate sadA // jalabindunipAtena, kramazaH pUryate ghaTaH / zrutvA dharma vijAnAti, thuvA tyajati durmatim / vidyA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM / sa hetuH sarvavidyAnAM, dharmasya ca dhanasya ca // | thutvA jJAnamavAmoti, zrutvA mokSaM ca vindati // vidyA bhogakarI yazaHsukhakI vidyA gurUNAM guruH|| 44 | vidyA bandhujano videzagamane vidyA para daivataM / rUpayauvanarUMpanA. vizAlakulasaMbhavAH / kokilAnAM svaro rUpaM, nArIrUpaM pativratam / / 44 vidyA rAjasu pUjyate nahi dhanaM vidyAvihInaH pshuH|| | vidyAhInA na zobhante, mirgandhAH kiMzukA iva // | vidyA rUpaM kurUpANAM, AmA rUpaM tapasvinAm // 10 For Private And Personal use only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 31 32 vastrahInastvalaMkAro, ghRtahInaM ca bhojanam / mAtAsamaM nAsti zarIrapoSaNaM, kalAratnaM gItaM gaganatajaranaM dinamaNiH / tanahInA ca yA nArI, vidyAhInaM ca jIvanam // cintAsamaM nAsti zarIrazoSaNam / sabhAranaM vidvAn zravaNapuTarasnaM prabhukathA / bhAryAsamaM nAsti zarIratoSaNaM, ko'ti bhArA samarthAnAM, kiM dUraM vyavasAyinAm / vidyAsamaM nAsti zarIrabhUSaNam // ko videzaH savidyAnAM, kaH paraH priyavAdinAm // nizAranaM candaH zayanatavaratnaM zazimukhI / | haMso vibhAti nalinIdalapuJjamadhye, mahIranaM zrImAJjayati raghunAtho nRpavaraH / na ca vidyAsamo bandhuna, ca vyAdhisamo ripuH / siMho vibhAti girighvrkNdraasu| na cApatyasamaH sneho, na ca daivAtparaM balam // jAtyo vibhAti turago raNayuddhamadhye, kalAsImA kAvyaM sakalaguNasImA vitaraNa / vidvAn vibhAti puruSeSu vickssnnessu|| bhaye sImA mRtyuH sakalasukhasImA suvadanA / pustakasthA tu yA vidyA, parahastagataM dhanam / tapaHsImA mukiH sakalakRtisImAzritabhRtiH / 26 kAryakAle samutpazce, na sA vidyA na taddhanam // na caurahArya na ca rAjahArya, priye sImAhAdaH zravaNasukhasImA prabhukathA / na bhrAtRbhAjyaM na ca bhaarkaarii| nAsti vidyA samaM canunAsti satyasamaM tapaH / vyaye kRte vardhata evaM nityaM, bAlasyena hatA vidyA bAlApena kila striyH| nAsti rAgasamaM duHkhaM, nAsti tyAgasamaM sukham // vidyAdhanaM sarvadhanapradhAnam // alpabIja hataM kSetraM, hRtaM sainyamanAyakam // kAkaceSTA bakadhyAnaM, zvAnanidrA tathaiva c| svalpAhAraH pistyAgI, vidyArthI pnyclkssnnH|| | haMso na bhAti balibhojanabandamadhye. zrAcAryapustakanivAsasahAyavAMso, / gomAyumaNDalagato na vibhAti siNhH| bAhA ime paThanapaMcaguNA narANAm / kAmakrodhau tathA lobha, svAduGgArakautukam / | jAlyo na bhAti turagaH sarayUthamadhye, | ArogyabuddhivinayodyamazAstrArAgA, ati nidAtiseve ca, vidyArthI jhaSTa varjayet // / vidvAna bhAti puruSeSu nirakSareSu // | AbhyaMtarA: paThanasiddhikarA bhavanti / 15 For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . . vidyAdhanaM zreSThadhanaM, tanmUlamitaraddhanam / / |anabhyAse viSa vidyA, ajIyoM bhojanaM vissN| | triyamANaM mRtaM bandhu, zocante paridevinaH / dAnena varddhate nityaM, na bhArAya na nIyate // mUrkhasya ca viSaM goSThI, vRddhasya taruNI viSam / |mAtmAnaM nAnuzocamti, kAlena kavalIkRtam // vidyA dadAti vinaya, vinayAdyAti pAtratAm / kAlacaritam / acava hasitaM gItaM, paThitaM yaiH zarIribhiH / pAtratvAddhanamAmoti, dhanAbarma tataH sukham // acaiva te na pazyante, kaSTaM kAlasya ceSTitam // mRtyorvimeSi kiM mUDha !, bhItaM munnati no ymH| vidyayA zasyate khoke, pUjyate cottamaiH sdaa| paridate caiva makheM ca, bakhavasyapi nirbale / vidyAhIno naraH prAjJaH, sabhAyAM naiva zobhate / ajAtaM naiva gRhNAti, kuru! yatnamajanmani / Izvare ca daridreca, mRtyoH sarvatra tulyatA / dharmAdhauM na jAnAti, joko'yaM vidyayA vinaa| tasmAt sadaiva dharmAtmA, vidyAdAnaparo bhavet // kAmadhenuguNA vidyA prakAle phaladAyinI / pravAse mAtRsadazI, vidyA guptaM dhanaM smRtam // punaH prabhAtaM punareva zarvarI, kAlaH pacati bhUtAni, kAlaH saMharate tathA / punaH zazAGkaH punarudyate raviH / kAnaH supteSu jAgarti, kAlo hi duratikramaH / kAlasya kiM gacchati yAti yauvanaM, tathApi bokaH kathitaM na budhyate / / | mRtyurjanmavatAM vIra!, dehena saha jAyate / atha vA'bdazatAnte vA, mRtyu prANinAM dhruvaH / / mAtuno yasya govindaH, pitA yasya dhanaJjayaH / tuSyajAtivayorUpAnhatAnpazyasi mRtyunA / so'pi kAlavaza prAptaH, kAlo hi duratikramaH // kathaM te nAsti nirvedo, bohaM hi hRdayaM tava / / kiM tasya mAnuSatvena, buddhiyasya na nirmalA / buddhayA'pi kiM phalamtasya, yena vidyA na sacitA // pustakeSu ca nAdhItaM, nAdhItaM gurusavidhau / | purandarasahasrANi, cakravartizatAni ca / / kiM zriyA kisa rAjyena, kiM kAmena kimiihitaiH| na zobhate sabhAmadhye, Isamadhye bako yathA // | nirvApitAni kAlena, pradIpA iva vAyunA / |dinaiH katipayareva, kAlaH sarva nikRntati / For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 na cAstreNa na zauryeNa, tapasA medhayA na c| [na mantrA na tapo dAnaM, na mitrANi na bAndhavAH / svamastakasamArUDhaM, mRtyu pazyejano yadi / na tyA na punastyAgAnmRtyoH kazcidvimucyate // | zaknuvanti parivAtuM, naraM kAlena pIritam // | pAhAro'pi na roceta, kimutAnyA vibhUtayaH // anatikramaNIyo vai, vidhirepa yudhiSThira! / / yathA byAlagana stho'pi, bheko daMzAnapecate / ko modate kimAzcarya, kaH panthAH kA ca vArtikA / devadAnavagandharvAnmRtyuIrati bhArata! // | tathA kAlAhinA prasto, loko bhogAnazAzvatAn / vada me caturaH praznAnmRtA jIvantu bAndhavAH / 28 mahAvidyo'spavidyazca banavAndurvalaca yaH / na kAkhasya priyaH kazcid, dveSyazcAsya na vidyte| | paJcame'hani SaSThe vA, zAkaM pacati yo gRhe| darzanIyo virUpazca, subhago durbhagazca yaH // | AyuSye karmaNi kSINe, prasahya harate janam // anRNI cApravAsI ca, sa vAricara modate / 11 22 sarva kAlaH samAdatte, gambhIraH svena tejasA / / hA kAnte ! hA dhanaM putrAH, krandamAnaH sudAruNam / tasminkAlavazaM prAse, kA byathA me vijaanitH|| bhaNDUka iva sarpaNa, mRtyunA gIryate naraH // ahanyahani bhUtAni, gacchantIha yamAlayam / 23 zeSAH sthAvaramicchanti, kimAzcaryamataH param // idamadya kariSyAmi, zvaH kartA'smIti vAdinam / yasya vA mRtyunA sakhya, yo vA syaadjraamrH| kAlo harati saMprApto, nadIvega iva drumam // tasyedaM yujyate vaktumidaM zvo me bhaviSyati / | tarko'pratiSThaH zrutayo viminA, 21 naiko RSiryasya mataM pramANam / nazyantyAMstathA bhogAH, sthAnamaizvaryameva ca / |blino mRtyasiMhasya, saMsAravanacAriNaH / / dharmasya tatvaM nihitaM guhArvA, jIvitaM jIvalokasya, kAlenAgamya nIyate // | zRNvan vyAdhijarAnAdAn , kathaM tiSThasi nirbhayaH // mahAjano yena gataH sa prthaaH|| 18 nAkAle mriyate janturviddhaH zarazatairapi / dazavarSAH SoDazikA, viMzastrizaMtikAstathA / | aminmahAmohamaye kaTAhe,sUryAgninA rAtridivedhanena / " tRNAna susaMspRSTaH prAptakAlo na jIvati // sarve varSazatAdUrva, na bhaviSyati mAnavAH / mAsartudarvIpariSaTTanena, bhUtAni kAlaH pacatIti vaav| 21 47 For Private And Personal use only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit jalajantugavAna jale balavAna, callA vibhUtiH paNabhani yauvanaM / 'samabarti vibhunikhile bhuvne| pAramArtha jIvalokessinko na jIvati mAnavaH / kRtAntadantAntati jIvitam // paraM paropakArArtha, yo jIvati sa jIvati // tathApyavajJA paralokasAdhane / candrAdityapuraMdarakSitidharazrIkaMTha sIryAdayo / nRNAmaho vismayakAriceSTitam // ye kIrtidyutikAntidhIdhanabalaprakhyAtapuNyodayAH // paropakArazUnyasya, ghiG manuSyasya jIvitam / rAme pravrajanaM baleniyamanaM pANDoH jIvantu pazavo yeSAM, carmApyupakariSyati / sve sve te'pi kRtAntadantakalitAH kAle brajanti jyN| sutAnAM vanaM / vRSaNInAM nidhanaM nalasya nRpate rAjyAtparibhraMzanam // kiM cAmyeSu kathA sucAru matayo dhame matiM kurvatAM // paropakArAya phalanti vRkSAH,paropakArAya vahanti nyH| nAvyAcAryakamarjunasya patanaM saMcintya lakkezvare / propkaarH| paropakArAya duhanti gAvaH, paropakArArthamidaM zarIram / sarvaH kAlavazena nazyati naraH ko vA paritrAyate // paropakaraNaM yeSAM, jAgati hRdaye satAm / Ayurnazyati pazyatAM pratidinaM yAti cayaM yauvanaM / paropakAraH kartavyaH, prAyorapi dhanarapi / / vipadazcava nazyanti, sampadaH syuH pade pade / pratyAyAmti gatAH punarna divasAH kAlo jgnckH|| paropakArajaM puNyaM, na syAkratuzatairapi / lakSmIstovataraGgabhaGgacapattA vidyutazcalaM jIvitaM / tRNaJcAhaM varaM manye, narAdanupakAriNA / tasAmmA zaraNAgataM zaraNada tvaM raca rakSAdhunA // dhanAni jIvitaM caiva, parArthe prAjJa utsRjet / / ghAso bhUtvA pazUnpAti, bhIrUpAti rnnaaknne| tavimitto vara tyAgo, vinAze niyate sati // kAjaH samaviSamakarA, paribhavasaMmAnakArakaH kaalH| jIvitAnmaraNa zreSThaM, paropakRtivarjitAt / kAlaH karoti puruSa, dAtAraM yAcitAraM ca // ravindro ghanA vRttA, nadI gAvaca sajanAH / maraNaM jIvitaM manye, yatparopakRtikSamam // ete paropakArAya, yuge devena nirmitAH // | bhuvi yAnti hayadvipamArtyajanA, vidyAvinAsamanaso dhRtazIlazikSAH / gagane zakunigrahazItakarAH / / , yamarAja, rAma baladeva / satyavratA rhitmaanmlaaphaaraaH| 31 16 For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 43 saMsAraduHkhadalanena subhUSitA ye / dhanyA narA vihitakarma paropakArAH // 11 paraduHkhapratIkArameva dhyAyanti ye hRdi labhante nirvikAraM te, sukhamAyati sundaram // 12 sarvatra khalu dRzyante sAdhavo dharmacAriNaH / zUrAH zaraNyA: 'saumitre, tiryagyonigatedhvapi // 13 zrotraM zrutenaiva na kuNDalena dAnena pANirna tu kaMkaNena / vibhAtikAyaH karuNA parANAM paropakArairna tu candanena // 14 padmAkaraM dinakaro vikacI karoti, candro vikAsayati kairavacakravAlam | nAbhyarthito jaladharo'pi jalaM dadAti, santaH svayaM parahite sukRtAbhiyogAH // aSTAdaza purANeSu paropakAraH puNyAya, 1 he lakSmaNa / 1* vyAsasya pApAya 1 vacanaM dvayam parapIDanam // www.kobatirth.org 16 1 parakAryarato nUnaM, saralo viralo janaH paraduHkhasya duHkhena, pIDyante viralA janAH // apakAriSu mA pApaM svayameva patiSyanti, ngng ciMtaya tvaM kadAcana / 'kUlajAtA iva drumAH // 1 15 suvarIkAkacayAdi, pakSiNo'pi anekazaH / kurvante svagRhaM yatnAt na puNyaM tatra jAyate // jIvita sAphalyam | " vANI rasavatI yasya bhAryA putravatI satI / lakSmIrdAnavatI yasya saphalaM tasya jIvitam // 2 sa jIvati guNA yasya dharmo yasya sa jIvati / guNadharmavihIno yo, niSphalaM tasya jIvitam // 3 dAnopabhogarahitA, divasA yasya yAnti vai / sa lohakArabhastreva, zvasamapiM na jIvati // 1 tIra / For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yasya jIvanti dharmeNa putrA mitrANi bAndhavAH / saphalaM jIvitaM tasyeM, nAtmArthe ko hi jIvati // 5 yasmin jIvati jIvanti bahavaH sa tu jIvati / kAkopi kina kurute, caMcvA svodarapUraNam // zrAtmArthaM jIvaloke'sminko na jIvati mAnavaH / paraM paropakArArthaM, yo jIvati sa jIvati // calaM vittaM ca cittaM cale jIvitayauvane / calAcalamidaM sarva, kIrtiryasya sa jIvati // 8 bahunAmarUpaH / zrAnaMdarUpo nijabodharUpo, divyasvarUpo tapaH samAdhI kalito na yena, vRthA gataM tasya narasya jIvitam // 6 mAyA karaNDI narakasya haNDI, tapovikhaNDI sukRtasya maMDI / nRNAM vikhaNDI cirasevitA ced, vRthA gataM tasya narasya jIvitam // 4.6 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit vRthaajnm| sambhAnAM hi sahasramaSTasahitaM pratyekamaSTottaraM / / svame kArpaTikena rAtrivigame zrImUkhadevena ca / uttamA prAramanA kyAtAH, pitrA khyAtA mdhymaaH| koNAnAM zatameSu tAnapi jayan ghRte'tha tasaMkhyayA / preSayenduM sakalaM kunirNayavazAdapaM phalaM prApya / mAtulenAdhamAH khyAtAH, zvazureNAdhamAdhamAH // sAmrAjyaM janakArasutaH sa labhate syAcadidaM durghtt| |svamastena punaH sa taMtra zayitenAlokyate kutracit / bhraSTo maryabhavAttathApyasukRtI bhUyatamAmoti na. bhraSTo maryabhavAttathApyasukRtI bhUyastamApnoti na / na saMdhyA saMdhatte niyamitanamAz2a na kurute / na vA mauMjIbandha kakhayati na vA sucatavidhim / vRddhA kApi purA samastabharatakSetrasya dhaamyaavhiN|| | rAdhAyA badanAdadhaH kramavazAcANi catvAryapi / na rojA jAnIte vratamapi hare va kurute / piNDIkRtya ca tatra sarvapakyAn vivAdakenonmitAn / bhrAmyantIha viparyayeNa tadadho dhanvI sthito'vaangmukhH| na kAzI makA vA zivaziva na hindurna yavanaH / pratyekaM hi pRthakaroti kina sA sarvANi cAnAni ced / tasyA vAmakanInikAmiSumukhenaivAzu vidhytyho| bhraSTo maryabhavAttathApyasukRtI bhUyastamAmoti na / bhraSTo mayaMbhavAttathApyasukRtI bhUyastamApnoti na // paThanti caturo ghedAn, dharmazAstrApyanekazaH / mAtmAnaM naiva jAnanti, 'darvI pAkarasaM yathA // sighRtakalAbajAinijanaM jitvAtha heno bhara-raSTrA kopi hi kacchapo havamukhe sevAbabandhacyute / bANakyena nRpasya kozanivahaH pUrNAkRto hekhayA / pUrNendu muditaH kuTumbamiha taM draSTuM samAnItavAn / manuSya bhava ke dasa dRSTAnta / devAdAkhyajanena tena sa punarjIveta mantrI kacit / sevAle milite kadApi sa punazcandraM smaalokte| bhraSTo martyabhavAttathApyasukRtI bhayatamAmoti n|| bhraSTo mayaMbhavAttathApyasukRtI bhUyastamAmoti na / vipraH prArthitavAn prasavamanasaH zrImadattAt purA / kSetre'smin bharate'khile pratigRhaM me bhojanaM dApaya // ratnAnyAvyasutairvitIrya vaNijo dezAntarAdIyuSAM / zamyA pUrvapayonidhau nipatitA bhRSTaM yuga pazcimAitthaM bandhavaro'tha teSvapi kadApyamAtyaho hiHsacet / pazcAttApavazena tAni punarAdAtuM kRtopakramaiH ||mbhodhii durdharavIcibhizca sucirAsaMyojitaM tavayam // | bhraSTo martyabhavAttathApyasukRtI bhUyastamAnoti na / khabhyante nikhivAni durghaTamidaM daivAd ghaTettakacit / sA zamyA pravizedhugastha vivare tasya svayaM kApi cet / 10 | "kudddd'ii| | bhraSTo maryabhavAsa thApyasukRtI bhUyastamApnoti na / bhraSTo martyabhavAttathApyasukRtI bhUyastamApnoti na / For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir . vidvatvaM sujanasvamindribajayaH satpAtradAne raticUrNIkRsya parAkramAmahimavaM stambha suraH kriiddyaa| ste purana vinA trayodaza guNAH saMsAriNAM durbabhAH // | 'zamena nItirvinayena vidyA,zaucena kIrtistapasA saparyA merI samalikAsamIravazataH kSipavA rajo viSu cet // vinA narasvena na dharmasiddhiH, prajAyate jAtu janasya pathyA stambhaM taiH paramANubhiA sumilitaH kuryAssa cetpUrvavat / anityaM yauvanaM rUpaM, jIvitaM dravyasanayaH / bhraSTo masya'bhavAttathApyasukRtI bhUyastamApnoti na // aicarya priyasaMvAso, muattatra na paNDitaH / kAmaM ko lobha mohaM, tyakRtvAtmAnaM pazya hi ko'Dam ghAtmajJAnavihInA mUDhAH, te pacyante narakanigUDhAH // upadeza / veSAM na vicA na tapo na dAnaM, jJAnaM na zIlaM na guNo na dhrmH| yA rAkA zazizobhanA gatadhanA sA yAminI yAminI kA vidyA kavitA vinArthini jane tyAgaM vinA zrImAAte mRtyuloke bhuvi bhArabhUtA | yA saundaryaguNAgvitA patiratA sA kAminI kAminI ko dharmaH kRpayA vinA kSitipatiH ko nAma nIti vinaa|| manuSyarUpeNa 'mRgAcaranti / | yA govindarasapramodamadhurA sA mAdhurI maadhurii| kaH sUnuvinayaM vinA kulavadhUH kA svAmibhakri vinA / thA jokadvayasAdhanI tanubhRtAM sA cAturI caaturii| bhogyaM kiM ramaNIM vinA vititale kiMjamma kIrti vinaa|| no dAnaM vihitaM tapo na caritaM zIlaM ca no pAlitaM / tasvAtatvavicAraNA ca na kRtAno bhAvanA bhaavitaaH|| sevA sAdhujanasya bhakriramalA nAkAri kicicchoM / | dAnaM daridrastha prabhozca zAntiH, ghetoharA yuvatayaH svjno'nukuulH| hA kaSTaM viphalaM gato narabhavo'raNye yathA maaltii|| yUnAM tapo jJAnavatAca maunam / sAMdhavAH praNatinamnagiratha bhRtyAH / "icchAnivRttizca sukhAzritAnA, 'garjanti dantinivahAstarakhAsturaGgAH / nareSu cakro bridazeSu 'vanI, dayA ca bhUteSu divaM nayanti / saMmIlane nayanayornahi kiMcidasti / ___ mRgeSu siMhaH prazamo vrateSu / mato 'mahIbhRtsu suvarNazailo, | svaja kAmArthayoH saGga, dharmadhyAnaM sadA bhaja / mAnuSyaM vasvaMzajanma vibhavo dIrghAyurArogyatA / bhaveSu mAnuSyabhavApradhAnA // | chindhi snehamayAn , pAzAmmAnuSyaM prApya durlabham / / sanmitraM susutaH satI priyatamA bhakrizca tIrthakare // | pazu, 2 cakravartI, 3 indra, 1 prvt| | zAnti, 2 svargam / For Private And Personal use only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 . dhanaizvaryAmimAnena, pramAdamadamohitAH / durlabhaM prApya mAnuSyaM, hArayadhvaM mudhaiva mA // ko na yAti vaza loke, mukhe piNDena puuritH| | satyaM zauca tapaH zaucaM, zaucamindriyanigrahaH / mRdaGgo mukhalepena, karoti madhuradhvanim // | sarvabhUtadayA zaucaM, jalazauca ca paJcamam / duSmApaM prApya mAnuSyaM, kArya tat kizciduttamaiH / | putraM hi mAtApitarau, tyajataH patitaM priym| [mRdo bhArasahasreNa, jalakumbhazatarapi / muhUrtamekamapyasya, yAti naiva yathA nRthA // khoko rapati cAtmAnaM, pazya svArthasya sAratAm // |na zucanti durAcArAH, sAtAstIrthazatairapi / dAkha svIkRtimadhye prathamamiha bhave garbhavAse narANAM / kAryArthI bhajate loke, yAvaskArya na sidhyati / jAyante ca mriyante ca, janeSveva jalaukasaH / bAlasvecApi duHkhaM manalulitatanuskhIpayA paanmishrm|| | uttINe ca pare pAre, naukAyAH kiM prayojanam // | na ca gacchanti te svarga, na vizuddhamanomalAH // tAruNye cApi duHkhaM bhavati virahajaM vRddhabhAvo'pyasAraH saMsAreremanuSyAH! vadata yadi sukhaM svalpamapyasti kiMcit jJAnaM tIrtha pratistIrtha, dAnatIrthamudAhRtaM / nirdhana puruSa vezyA, prajA bhagnaM nRpaM tyajet / / tIrthANAmapi yattIrtham, vizuddhirmanasaH parA // svaarth| khagA vItaphalaM vRttaM, bhukkA abhyAgatA gRham // bhAramAnadI saMyamatoyapUrNA,satyAvahAzIlataTA dayomiH vRkSa kSINaphalaM tyajanti vihagAH zuSkaM saraH saarsaaH|| sara sArasA | yAvad vittopArjanazanaH, tAvat nijaparivAro rkH| tatrAbhiSekaM kuru pANDuputra,navAriNAzudhyati cAmtarAsmA nidavyaM puruSa tyajanti gaNikA bhraSTaM nRpaM mantriNaH // tadanu ca jarayA jarjaradehe, vAta ko'pi na pRcchati gehe // puSpaM paryuSitaM tyajanti madhupA dagdhaM vanAntaM mRgAH / / sarvaH kAryavazAjano'bhiramate tatkasya ko vallabhaH / mRttikAnAM sahasraNa, codakuMbhazatena ca / shaucm| na zudadhanti durAsmAno, yeSAM bhAvo na nirmnH| naukAM vai bhajate tAvadyAvatpAraM na gacchati / | abhayaparihAraca, saMsargazcApi niMditaH / zaucantu dvividhaM prokta, vAmamAbhyantaraM tathA / uttINe tu nadIpAre, naukAyA: kiM prayojanam // | zrAcAreSu vyavasthAnaM, zaucamityabhidhIyate // | mRjalAbhyAM smRtaM bAhya, manaHzuddhistathAntaram // For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 53 sarveSAmeva zaucAnAmantaH zaucaM paraM smRtam / yo'ntaH zucirhi sa zucirna mRdvArizuciH zuciH // na zarIramalatyAgAca bhavati nirmalaH / mAnase tu male tyakre, bhavatyantaH sunirmalaH // 11 nodakacigAtrastu snAta ityabhidhIyate * sa snAvo yo damasnAtaH, sa vAhyAbhyantaraH zuciH // 12 manaHzauca karmazIcaM, kulazocaJca bhArata 1 dehazaucaM ca vAkazauca, zaucaM paJcavidhaM smRtam // 13 antargatamalo duSTastIrthasnAnazatairapi 1 na zudhyati yathA bhANDaM surAyA dAhitaM ca tat // 12 tIrtheSu zudhyati jalaiH zatazo'pi dhItaM, nAntargataM vividhapApamajAvaliptaM / ci vicintya manaseti vizuddhabodhAH, samyavapUtasalilaiH kurutAbhiSekaM // www.kobatirth.org 15 yacchukrazoNitasamutthama niSTagaMdha, nAnAvidhakRmikulAkulitaM samaMtAt / vyAdhyAdidoSamasa vinindanIyaM, tadvAritaH kathamicchati zuddhimaGgam // 16 garbhe'zucau kRmikulairnicite zarIraM, yadvardhitaM malarasena naveha mAsAn / varcogRhe kRmirivAtimallAvalipte, zuddhiH kathaM bhavati tasya jalaplutasya // 119 dugdhena zudhyati mazIvaTikA yathA no, dugdhaM yeti malinatvamiti svarUpaM / nAGgaM vizudhyati tathA salilena dhautaM, pAnIyameti nu malImasavAM samastaM // 18 mAlAmbarAbharaNabhojanabhAminInAM, loke tizAyikamanIyaguNAnvitAnAM / hAniM guNA jhaTiti yAnti yamAzritAnAM, dehasya tasya salilena kathaM vizuddhiH // For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 samyarvazI managhaM jinavAkpatIrtha, yattatra cAruviSaNAH kurutAmiSekaM / tIrthAbhiSekavazato manasaH kadAci-, nAntargatasya hi manAgapi zuddhi siddhiH // 20 vAyvagnibhAravi maMtradharAdibhedAt, zuddhiM vadanti bahudhA bhuvi kintu puMsa / sujJAnazIlasamasaMyamazuddhito'bhyA no pApalepazamanI hi vizuddhiH kAcit // 21 abhedadarzanaM jJAnaM dhyAnaM nirviSayaM manaH / snAnaM manomalatyAgaH, zaucamindriyanigrahaH // 22 idaM tIrthamidaM tIrtha, bhramanti tAmasA janAH / zrAtmatIrthaM na jAnanti kathaM mocaH zRNu priye ! // n 23 mano vizuddhaM puruSasya tIrtha, vAksaMyamazcendriyanigrahazca zrIyeva tIrthAni zarIrabhAjAM, svargaM ca mokSaM ca nidarzayanti // 1 23 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit jJAnaM tIrtha mA tIrtha, tIrthamimbiyanigrahaH / zaucamAdhyAtmikaM tyaktvA, bhAvazuddha yAtmakaM shubhm| | pUjyate yadapajyopi, yadagamyopi gamyate / zamastIrtha dayA tIrtha, satyaM tIrthamathArjavam // anAdizaucaM yatredaM, mUDhavisApanaM hi yat / / vanyate yadavanyo'pi, sa prabhAvo dhanasya ca // 22 dAnaM tIrtha bamastIrtha, saMtoSastIrthamucyate / pratisaMvatsaraM prArtha, prAyazcittaM guroH puraH / azanAdindriyANIva syuH, kAryApayakhikhAmyapi / mAjhacarya paraM tIrthamahiMsA, tIrthamucyate // zodhyamAno bhavedAramA, yenAdarza ivojjvalaH // etasmAtkArayAdvirI, sarvasAdhanamucyate // dhyAnAmbhasA tu jIvasya, sadA yachuddhikAraNam / dhnprshNsaa| brahmanopi naraH pUjyo, yasyAsti vipulaM dhanaM / malaM karma samAzritya, bhAvasnAnaM taducyate // zazinA tulyavaMzo'pi, nirdhanaH paribhUyate / samatA sarvabhUteSu, manovAkAyanigrahA / strIrUpaM mohakaM ghuso, yUna evaM bhavetkSaNam / dhanaM saJcaya kAkutstha, dhanamUlamidaM jagat / pApadhyAnakaSAyANA, nigraheNa zucirbhavet // kanakalI bAlavRddhaSaeDhAnAmapi sarvadA // antaraM naiva pazyAmi, nirdhanasya mRtasya ca // vAcA zaucaM ca manasaH, zaucamindriyanigrahaH / vibhavo hi yathA loke, na zarIrANi dehinAm / / na narasya naro dAso, dAsazcArthasya bhUpate / sarvabhUtadayA zaucametacchaucaM parArthinAm / cANDAlo'pinaraH pUjyo, yasyAsti vipulaM dhanam // | | gauravaM lAghavaM vA'pi, dhanAdhananibamdhanam // na tathA puSkare snAsvA, gayAyAM kurujaanggle| vayovRddhAstapovRddhA, ye ca vRdA bahuzrutAH / / arthasya puruSo dAso, dAsasvarthoM na kasyacit / mucyate puruSaH pApAyathA snAtaH mAdiSu // | sarve te dhanavRddhAnAM, dvAri tiSThanti kikkarA // | ato'rthAya yatetaiva, sarvadA yatnamAsthitaH // paradAra-paradravya-- paradrohaparAGmulA yasyAstisya mitrANi, yasyArthAstasya bAndhavAH / | dhanamAhuH paraM dharmaH, dhane sarva pratiSThitam / gamA brUte kadA''galya, mAmayaM pAvayibhyati // | yasyArthAH sa pumAMjhoke, yasyArthAH sa ca pnndditH|| | jIvanti dhanino boke, mRtA ye svadhanA narAH / / 3 . 4 24 15 For Private And Personal use only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 hA khoke hi dhaninA-, paro'pi svjnaayte| | maho nu kaSTaM satataM pravAsa, dhanarni kulInAH kulInA bhavaMti, khajano'pi daridrAyAM, sarvadA durjanAyate // tato'tikaSTA paragehavAsaH / / ___ dhanarApadaM mAnavA nistaranti / kaSTAdhikA nIcajanasya sevA, dhanebhyaH paro bAndhavo nAsti loke, asti yAvatta sadhanastAvarasarvaistu sevyate / tato'pi kaSTA dhanahInatA ca // dhanAnyajaya, dhanAnyajayadhvam // nirdhanastyajyate bhAryAputrAthaiH saguNo'pyataH // 2. bubhuktiyAkaraNaM na bhujyate, varaM vanaM vyAghragajendrasevitaM, dhanI bhogAnsamAmoti, dhanI svargaza gacchati / pipAsitaiH kAvyaraso na piiyte| dumAlayaM patraphalAmbubhojanam / vipulA tathA kIrti, guNAbAnAvidhAnapi // na chandasA kApi samundRtaM kulaM, tRNAni zacyA vasanaca vakSkalaM, hisyayamevAzraya niSphalA gunnaaH|| pradhAdarmazca kAmazca, svargazcaiva narAdhipa / na bandhumadhye dhanahInajIvanam // prANayAtrApi lokasya, vinA artha na sidhyati // yasyAsti vittaM sa naraH kulIna:, paJa mUDhajane dadAsi draviNaM vidvatsu kiM massaro ! adhanaM durbalaM prAhurdhanena balavAnbhavet / sa paNDitaH sa shrutvaangunnH| nAhaM matsariNI na cApi capalA naivAsti mUkheM rtiH| sarva dhanavatAM prApyaM, sarva tarati kozavAn / sa evaM vakrA sa ca darzanIyaH, mUrkhabhyo draviNaM dadAmi nitarAM tatkAraNaM yAM / sarve guNAH kAJcanamAzrayanti // | vidvAnsarvaguNeSu pUjitatanurmUrkhasya nAmyA gatiH // hetupramANayuktaM, vAkyaM na zrUyate daridrasya / aryAt paruSamasatyaM, pUjyaM vAkyaM samRbasya / tyati mitrANi dhanavihInaM, bAlasyaM sthiratAmupaiti bhajate cApalyamudyogitAM / putrAMzca dArAva sujanAMva / | mUkatvaM mitabhASitA vitanute maukhyaM bhavedArjavam / 25|zIvaM zaucaM zAntidISiNyaM madhuratA kukhe janma / | tamarthavantaM punarAnayanti, pAtrApAtravicAraNAvirahite yacchatyudvArASmatA / na virAjasti hi sarve, vittavihInasya puruSasya / artho hi khoke puruSasya bandhuH // | mAtalaM cima tava prasAdavazato doSA amiisyurgunnaaH|| 15 For Private And Personal use only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 1 | utsAhasaMpanamadIrghasUtra, zUraH surUpaH subhagazca vAgmI, bhakke iSo jaDe prItiraruciguruvAnam / kriyAvidhizaM vyasaneSvasanam / | zamANi zAstrANi vidaaNkroti| mukhe ca kaTutA nityaM, dhaninAM jvariSyAmiva / zUraM kRtaI DhasauhadaM ca, |artha vinA naiva yazazca mAne, bacamIH svayaM yAti nivaashetoH| | prApnoti mo'tra manuSyaloke // | janayantyarjane duHkhaM, tApayanti vipattiSu / 28 32 mohayanti ca sampattI, kathamAH sukhAvahAH / mAtA nimdati nAbhinandati pitA, mAtA na sNbhaasste| | TakA dharmaSTakA karma, TakA hi paramaM padam / bhRtyaH kuppati nAnugacchati sutaH,kAntA ca naalinggte||[ yasya gRhe TakA nAsti, hA TakA TakaTakAyate // | mAtaraM pitaraM putrAnbrAhmaNAMzca bahudhutAn / arthaprArthanazakyA na kurute, saMbhASaNaM vai suhRt / karmaNA manasA vAcA, samartho hanti mohtH| tasmAdamyamupArjayasva sumate dravyeNa sarve vazAH // dhndossaaH| mRtyuH zarIragopsAra,vasuravaM vasundharA / yathA vihAstaramAzrayanti, duzvAriNI ca hattati, svapati putravatsallam // nadyo yathA sAgaramAzrayanti / | vittavAn svajanAttacaurebhyo'pi ca durjanAt / arthArthI jIvaloko'yaM, zmazAnamapi sevate / yathA taruzyaH patimAzrayanti, rAjyAdibhyo'pi satataM, mRtyumAmoti duHkhataH // janitAramapi tyaktvA, niAsvaM gacchati dUrataH / sarve guNAH kAJcanamAzrayanti / vittavAn ko hi loke'sminizcitaH kutracidvaset / / varaM hAlAhalaM pItaM, sadyaH prANaharaM viSam / nidraya puruSa sadaiva vikalaM sarvatra mandAdaraM / api svame'pi tasyAsti, bhayaM rAjAdijaM mahat // na draSTavyaM dhanavyasya, bhramaNakuTilaM mukham / tAtabhrAtRsujanAvikupitaM dRSTvA na saMbhASitam // bhAryA rUpavatI kuraGganayanA snehena nAlijhate / gyeNa jAyate kAmaH, krodho vyeNa jAyate / rAjataH salilAdanezcorataH svajanAdapi / tasmAdanyamupArjayAzu sumate inyeNa sarve vshaaH|| | dravyeNa jAyate lobho, moho dravyeNa jAyate // | bhayamarthavatAM nityaM, mRtyoH prANabhRtAmiva / 21 For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir arthasyopArjane duHkhamarjitasyApi rakSaNe / / nA'haM duzcariNI na cApi capalA mUryo na me rocte| | he dAridya namastubhyaM, siddho'haM tvatprasAdataH / nAze duHkha vyaye duHkha ghigartha duHkhabhAjanam // nozUro na ca pariDato na ca zaTho hInAkSaro naivc|| | pazyAmyahaM jagatsarva, na mAM pazyati kazcana // pUrvasminkRtapuNyayogavibhavo bhukkaM sa me satphalaM / avizvAsanidhAnAya, : mahApAtakahetave / lokAnAM kimasamatA sakhi punardaSTA parI sNpdm|| |ki karomi ka gacchAmi, kamupAma durAtmanA / pitRputravirodhAya, hiraNyAya namostu te // durbharegodareNAhaM, prANairapi viDambitaH // yathAmiSaM jale matsyai bhakSyate zvApadairbhuvi / AkAze patibhizcaiva, tathA sarvatra vittavAn // duHkha duHkhamiti yAnmAnavo narakaM prati / varamasidhArA tarutana vAso, dAridyAdadhika duHkhaM, na bhUtaM na bhaviSyati / varamiha micA varamupavAsaH / prAyazcitte rAjadaNDe, vezyAnRtye ca bhArata / varamapi ghore narake patana, dharmArthakAmahInasya, parakIyAbamojinaH / madyayutaparastrISu, dhanaM gacchati pApinAm // na ca dhanagarvitabAndhavazaraNam // kAkaspeva daridrasya, dIrghamAyurviDambanA .. rAjA rocati kiMtu me hutavaho dagdhA kimetaddhanaM / aputrasya gRhaM zUnyaM, dizaH zUnyAstvabAndhavAH / guNinaM janamAlokya, nijabandhanazaGkayA / kiM vAmI prabhaviSNavaH kRtanibhaM nAsyaMtyado gotrikaaH|| mUrkhasya hRdayaM zUnya, sarvazUnyA daridratA / rAjanacamI kurajIva, dUra dUraM palAyate // moSiSyanti ca dasyavaH kimu tathA naSTA nikhAtaM bhuvi / dhyAyanevamanizaM dhanayutopyAstetarI duHkhitaH ||dhRtN na zrayate kaNe, dapi svame na pazyate / he laghima vazike svabhAvacapale mUDhe ca paape'dhme| daridra | mugdhe dugdhasya kA vArtA, takraM zakrasya durlabham // natvaM cottamapAtramicchasi khale prAyeNa duzvAriNi / ye devArcanasatyazI caniratA ye cApi dharme ratA- . utthAya hRdi lIyante, daridrANAM mnorthaaH| | zakkiM karoti saMcAre, zItoSNe marSayatyapi / stebhyo bajasi nirdaye gatamatirnIco jano vllbhH|| | zalavaidhavyadagdhAnAM, kulastrINAM kucA iva // dIpayatyudare varti, dAridrayaM paramauSadham // 9 For Private And Personal use only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aicaryatimiraM cakSuH, pazyatrApi na pazyati / | anaM nAsyudakaM nAsti, nAsti tAmbUlacarvaNam / zaraNaM kiM prapanAni, viSavammArayanti kim / tasya nirmakhatAyAM tu, dAridrayaM paramauSadham // | mandireSu mahotsAhaH, zuSkacarmasya tADanam // | na tyajyante na bhujyante, kRpaNena dhanAni yat // 10 salvATo divasezvarasya kiraNaiH saMtApito mastake / | ayaM paTo me piturAdhabhUSaNaH, atisaJcayakartRNAM, vittamamyasya kAraNam / vAgchandezamanAtapaM vidhivazAratAlasya mUlaM gtH| pitAmahAyarapi bhuvayovanaH / anyaH saMcIyate yasnAdanyaizca madhu pIyate / tatrApyekaphalena mUrSi patatA manaM sazabdaM shirH| |mputrpautraansmlNkrissypraayo gacchati yatra bhAgyarahitastatrApi yaantyaapdH|| tyato mayA kakSapuTena dhAryate / upabhogakAtarANAM, puruSANAmarthasaJcayaparANAm / cANDAvaraca daridraraca, dvAvetau sarazAvida / namaskArasahasreSu, zAkapatraM na labhyate / kanyAmaNiriva sadane, tiSThatyarthaH parasyAtheM / cANDAlasya na gRhanti, daridro na prayacchati // zrAzIrvAdasahasreSu, romavRddhirna jAyate // prAptAnapi na labhante, sarve sahAyAH sabale, bhavanti na tu nirbale / kRpaNena samo dAtA, na bhUto na bhaviSyati / bhogAmbhoktuM svakarmabhiH kRpaNAH / vahiM pradIpayanvAyuH, pradIpaM zamayasyaram // aspRzanneva vittAni, yaH parebhyaH prayacchati // | 'mukhapAka: kikSa bhavati, drAkSApAke balibhujA hi . yadaya'te pariklezararjitaM yana bhujyate / 12 kRpaNa / vibhajyate yadante'nyaiH, kasyacinmAstu taddhanam // pradAtari samRddho'pi kiM kurvantyupajIvinaH / kiMzu ke kiM zukaH kuryAt phalite'pi bubhukSitaH // 28 | yasya kiMcina dAtavyaM, tasya deyaM kimuttaraM / | dAnopabhogarahitA divasA yasya yAnti vai / aca sAyaM punaH prAtaH, sAyaM prAtaH punaH punaH // | sa nohakArabhastreva, zvasanapi na jIvati // | mukharoga 2 kAkAnAm For Private And Personal use only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 21 yAcaka | karU , vepathumalinaM vaktraM dInA vAggadgadaH svaraH / maraNe yAni cihnAni tAni cihnAni yAcake // 2 gaterbhaGgaH svaro hIno, gAtre svedo mahadbhayam / maraNe yAni cihnAni tAni cihnAni yAcake // anAhUtAH svayaM yAnti, rasAsvAdavilolupAH / nivAritA na gacchanti, makSikA va bhikSukAH // ? tIcNadhAreNa khagena, varaM jihvA dvidhAkRtA / na tu mAnaM parityajya dehi dehIti bhASitam // * ekena tiSThatA'dhastAdanyenopari tiSThatA dAtRyAcakayorbhedaH karAbhyAmeva sUcitaH 6 www.kobatirth.org kAka cAhate kAkAnU, yAcako na tu yAcakAn / kAkayAcakayormadhye, varaM kAko na yAcakaH // sAdhurevArthibhiryAcyaH kSINa vitto'pi sarvadA / zuSkospi hi nadImArgaH, khamyate sajilArthibhiH // 8 lakSmIrbasati vANijye, tadarthaM kRSikarmaNi / tadarthaM rAjasevAyAM, bhikSAyAM naiva naiva hi // Kan dvAre dvAre pareSAmaviralamaTati dvArapAlaiH karAlaH / dRSToyo'pyAhataH san ra ti gaNayati svApamAnantu naiva // intuM zaknoti nAnyaM svasadRzamitarAgAramadhyAzrayantaM / zrAmyatyAtmodarArthe kathamahaha zunAno samo yAcakaH syAt 10 bhikSukA naiva bhicaMte, bodhayanti gRhe gRhe / dIyatAM dIyatAM nityamadAtuH phalamIdRzam // 11 1 dvAraM dvAraM raTanto, bhikSukAH pAtrapANayaH // darzayatyeva lokAnAmadAtuH phalamIdRzam // ---- For Private And Personal Use Only naukara | , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svAbhiprAya parokSasya, paracittAnuvartinaH 1 svayaM vikrItadehasya, sevakasya kutaH sukham // 2 , varaM vanaM varaM bhaicyaM varaM bhAropajIvanam / puMsAM vivekahInAnAM, sevayA na dhanArjanam // tAvajanmAti duHkhAya, tato durgatatA sadA / tatrApi sevayA vRttiraho duHkhaparamparA // 4 ehi gaccha patociSTha, vada maunaM samAcara I evamAzAgrahaprastaiH krIDanti dhanino'rthibhiH // 5 sevayA dhanamicchadbhiH, sevakaiH pazya kiM kRtam / yatsvAtantryaM zarIrasya mUDhaistadapi hAritam // 6 maunAnmUko bhASaNAtha, dhUrtI vA jalpakastathA / pArzvavartI ca dhRSTaH syAdapragalbhazca dUrataH // ta Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit pAntyA bhI kopayukto mUrkhasevaka ucyate / | mAhAre vaDavAnalazca zayane yaH kumbhakarNAyate / | vivAdo dhanasambandho, yAcanaM strISu saMgatiH / rUpAMsa bhavejAraH, sevAdharmo'ti durgamaH / [saMdeze badhiraH palAyanavidhau siMhaH RgAlo rnne| adAnamagrataH sthAnaM, maitrIbhAsya hetavaH / andho vastunirIkSaNe'tha gamame khAH paTuH krndne| sevA pravRzciyazakA, na taiH samyagudAitam / | bhAgyenaiva hi bamyate punarasau sarvottamaH sevakaH / darzitAni kasatrAANa, gRhe bhukramazAstam / svacchandacArI kucha thA, vikrotAsuH ka sevakaH / mitralakSaNam / kathitAni rahasyAni, sauhRdaM kimataH param // bhUzakhyA brahmacarya ca, kRzatvaM baghubhojanam / dadAti pratigRhNAti, guhyamAkhyAti pRcchati / sevakastha yateyadvizeSaH pApadharmajaH // pApAnivArayati yojayate hitAya, bhukke bhojayate caiva, SaDvidhaM prIvitaraNam // guhyaM ca gRhati guNAnprakaTIkaroti / mRdunA'ti suvRrona, sumRSTenAtihAriNA / bhApadgataM ca na jahAti dadAti kAle, sadbhAvena jaye nmitraM, sadbhAvena ca bAndhavAn / modakenApi kiM tena, niSpatiryasya sevayA / sanmitralakSaNamidaM pravadanti samtaH // strIbhRtyAndAnamAnAmyA, dAkSiNyenetaraM janam / jIvanto'pi mRtAH paJja, vyAsana parikIrtitAH / zucitvaM tyAgitA zaurya, sAmAnya sukhaduHkhayoH / bhinne citte kutaH prItiH,syAdvA prItiH kutaH sukham / daridro vyAdhito mUrkhaH, pravAsI nIcasevakaH / | dApiNyaM cAnurakizza, satyatA ca suhRdguNAH // | tvaM ca smarasi taM putraM, pucchacchedaM sarAmyaham / caleSu svAmicitteSu, sulabhe pizune jane / / | utsave vyasane caiva, durbhikSe rASTravipnave / / karAviva zarIrasya, netrayoriva pacamaNI / yadi jIvantyaho citraM, paNamapyupajIvinaH / rAjadvAre zmazAne ca, yastiSThati sa bAndhavaH // | avicArya priyaM kuryAttanmitraM mitramucyate // " zItAtapAdikaSTAni, sahate yAni sevakaH / | darzane sparzane vApi, zravaNe bhASaNe'pi pA / na mAtari na dAreSu, na sodayeM na cAtmani / dhanAyattAni cAkpAni yadi dharmAya mucyate // | yatra dravatyantarajaM, sa sneha iti kathyate // | vizvAsastAdazaH pusA, yAmitre svabhAvaje // . For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 21 26 12 gyASitaspArthahInasya, dezAntaragatasya ca / parone kAryahantAraM pratyace priyavAdinam / avRttikaM tyajeddeza, burti sopadrA tyajet / narasya zokadagdhasya, suhRddarzanamauSadham // varjayettAdarza mitraM, viSakumbhaM payomukham // | sthajenmAyAvinaM mitra, dhanaM prANaharaM tyajet / / 20 zokArAtibhayatrArtha, prItivizrambhabhAjanam / dUrasthopi samIpastho, yo yasya hRdi vartate / kena rasna midaM sRSTaM, mitramityacaradvayam // mitradrohI kRtamazca, yazca vizvAsaghAtakaH / yo yasya hRdaya nAsti, samIpastho'pi dUragaH // te narA narakaM yAnti, yAvaracandradivAkarau // tiH zamo damaH saucaM, kAruNyaM vAg niSThurA / aho sAhajika prema, dUrAdapi virAjate / mitrANAcAnAbhidrohaH, saptaitAH samidhaH zriyaH // vidyA zauryaca dApayaM ca, balaM dhairya ca pamcamam / cakoranayanadvandvamAhAdayati candramAH // mitrANi sahajAnyAhurvatayanti hitairbudhAH // zIlaM zauryamanAlasya, pANDityaM mitrasaMgrahaH / sakhyoH sodaryayoAtro-dampatyovA parasparam / pracoraharaNIyAni, pancatAnyakSayo nidhiH // kaspacinAbhijAnAmi, prIti niSkAraNAmiha // |mRgA mRgaiH saGgamanuvrajanti, prArtirAte priye prItiretAvanminalakSaNam / gAvazcagobhisturagAsturajhaiH / na vizvasetkumitre ca, mitre cApi na vizvaset / viparItantu bodavyamarilakSaNameva tat // | mUrkhAzca mUkhaiH sudhiyaH sudhIbhiH, kadAcitkupitaM mitraM, sarva guhyaM prakAzayet // samAnazIlavyasaneSu sakhyam // suhRdAM hitakAmAnAM, yaH zRNoti na bhASitam / kiM candanaiH sakaustuhinaiH kiM zItalaiH / vipallanihitA tasya, sa naraH zatrunandanaH // cIreNAtmagatodakAya hi guNA dattAH purA te'khilaaH| | sarve te mitragAtrasya, kalA nAInti SoDazIm // kSIre tApamaveSaya tena payasA bAramA kRzAnI hutaH / yadIcchedvipulAM maitrI, tatra trINi na kArayet / | gantuM pAvakamunmanastadbhavat dRSTvA tu mitrApadaM / kenAmRtamidaM sRSTaM, mitramityacaradvayam / vivAdamarthasambandha, paroce dAramASaNam // yuktaM tena jalena zAmyati satAM maitrI punastvIdazI // ApadAba parivANaM, zokasantApameSajam / 28 18 For Private And Personal use only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. 33 bhApatkAle tu samprApse, yanmitraM mitrameva tat / |yN mAtApitarau klezaM, sahete saMbhave nRNAm / zarvarIdIpakazcandrA, prabhAte dIpako raviH / vRddhikAle tu samprApte, durjano'pi suhRd bhavet // na tasya nizkRtiH zakyA, kartuM varSazatairapi // | trailokyadIpako dharma, satputrAH kuladIpakA / 12 rahasyamedo yAcA ca, naiSThurya calacittatA / / eko'pi guNavAn putro, nirguNaiH kiM zatena taiH / / pitRbhisvAritaH putraH, zidhyastu guruzikSitaH / krodho niHsatyatA pUtametanmitrasya dUSaNam // | ekazcandro jagaccaturnapatraiH kiM prayojanam // | ghanAhataM suvarNa ca, jAyate janamaNDanam / mukhaM prasavaM vimalA ca raSTi, ekenApi suputreNa siMhI svapiti nirbhayA / |suputro yaH piturmAtubhUribhakisudhArasaiH / kathAnurAgo madhurA ca vaannii|| gardabhI dazaputraizca, bhAra vahati sarvadA // nirvApayati saMtApaM, zeSAstu kRmikITakAH / sneho'dhikaM sambhramadarzanaca, sadAnurakrasya janasya lkssnnm|| bhAstanyapAnAjananI pazUnA ekena rAjahaMsena, yA zobhA saraso bhavet / mAdAranAmAvadhi cAdhamAnAm / na sA bakasahasreNa, paritastIravAsinA / mAgehakarmAvadhi madhyamAnA haMsaH zveto bakaH zvetaH, ko bhedo bakahaMsayoH / putravarNanam mAjIvitAttIrtha bhivottamAnAm / | nIrakSIravibhAge tu, iMso haMso bako bkH| mAtaraM pitaraM caiva, sAcAtyacadevatAm / | pitA guruH pitA devaH, pitA dharmaH snaatnH|| kAkaH kRSNaH pika: kRSNA, ko bhedaH pikkaakyoH| matvA gRhI niSeveta, sadA sarvaprayatnataH / | tuSTe pitari putrANAM, tuSTAH syuH sarvadevatAH // vasantasamaye prAse, kAkA kAkaH pikA pikaH / 11 zrAvayenmRdunA vANI, sarvadA priyamAcaret / pitrorAjJAnusArI syAt , sa putraH kukhapAvanaH // janitA copanetA ca, yazca vidyApradAyakA / |jananI janmabhUmizca, jAhavI ca janArdanaH / annadAtA bhayatrAtA, pacate pitaraH smRtH|| |janakA patrAmadhava, jakArAH paJca durlabhAH // For Private And Personal use only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir uttamA mAtmanAkhyAtAH, pituH khyAtAca mdhymaa| madhamA mAtullAkyAtAH, zvazurApacAdhamAdhamAH / 21 | prajAtamRtamUrkhayAM, varamAcau na cAntimaH / / yadi putra: kuputraH syAdvayoM hi dhanasamAyaH / sakRduHkhakarAvAcAvantimastu pade pade // | yadi putrA suputraH syAyoM hi dhanasatrAyaH / . 2 // dAne tapasi zaurye ca, yasya na prathitaM pshH| dhiggRhaM gRhiNIzUnyaM, vikalatramaputrakam ||eken zuSkavRkSeNa, samAnena vaDinA / vidhAyAmathailAme ca, mAturu cAra eva sH| dhikputramavinItaM ca, dhigjyotiSamajAtakam // | dahyate tadanaM sarva, kuputreNa kuvaM yathA // 1 dharmArthakAmamocANAM, yasyaiko'pi na vidyate / ekenApi suputreNa, jAyamAnena saskulam / vinaya majAgabastanasyeva, tasya jamma nirarthakam / / zazinA gheva gaganaM sarvadevojjvalIkRtam // namanti phalitA vRkSAH, namanti vibudhA janAH / sa jAto yena jAtena, yAti vaMzaH samunnatim / | ekenApi suvRkSaNa, puSpitena sugandhinA / | zuSkakAeM ca mUrkhAca, bhajyante na namanti ca // parivartini saMsAre, sataH ko vA na jaayte| | vAsitaM tadvanaM sarva suputreNa kulaM yathA / nabhobhUSA pUSA kamalavanabhUSA madhukaro / ekenApi suputreNa, vidyAyukrena bhAsate / / durbakhArtha balaM yasya, dharmArthazca parigrahaH / bacobhUSA satyaM baravibhavabhUSA vitaraNam // kulaM puruSasiMhena, candreNeva hi zarvarI // | vAka satyavacanArthI ca, pitA tenaiva putravAn // manobhUSA maitrI madhusamayabhUSA manasijaH / 28 puNyasthAne kRtaM yena, tapaH kvApyati duSkaram / / mRSTaM ki sutavacana , mRSTataraM kiM tadeva sutavacanam / sado' bhUSA sUkriH sakalaguNabhUSA ca vinayaH / / tasya putro bhavedvazyaH, samRddho dhArmikaH sudhIH // mRSTAnmRSTatama thuitiparipakaM tadeva sutavacanam // saMbhramaH snehamAkhyAti, vapurAkhyAti bhojanam / 22 | nirutsAhaM nirAnandaM, nirvIryamarinandanam / | avinItaH suto jAtA, kathaM na dahanAramakaH / vinayo vaMzamAkhyAti, dezamAkhyAti bhASitam // |mA yA sImamtinI kAcijjanayetputramIpzam // | vinItastu suto jAtA, kathaM na puruSottamaH // sabhA For Private And Personal use only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidyAvinayopeto, vinayena vihInasya, pratazIlapuraHsarAH ||ythaa namanti pAdhobhiH, pAyodA:' phldaa:'| harati na cetAMsi kasya manujasya / niSphalAH santi niHzeSA, guNA guNavato mtaaH|| |namanti vinayenaiva, taduttamapuruSAH // kAJcanamaNisaMyogo, mo janayati kasya khocanAnandam // vinazyanti samaskhAli, vratAni vinayaM vinA / "vinayaphalaM zuzrUSA, guruzuzrUSAphalaM zrutajJAnam / saroruhANi tiSThanti, salilena binA kutaH // jJAnasya phalaM virati-viraviphalaM caashrvnirodhH|| 18 chAyAM prakurvanti namanti puSpaiH, vinayaH kAraNaM mukkevinayaH kAraNaM zriyaH / phalAni yacchaMti taTadumA ye| saMvaraphalaM tapobalamatha, tapaso nirjarAphalaM dRSTam / vinayaH kAraNaM prIte-vinayaH kAraNaM mateH // | unmUlya vAneva nadI prayAti, tasmAt kriyAnivRttiH, kriyAnivRtterayogisvam / 12 taraviNoM ka pratipannamasti / | kA saMpadavinItasya, kA maitrI canacetasaH / kA tapasyA vizIvasya, kA kIrtiH kopavartinaH // | yoganirodhAvasaMtatikSayaH santatikSayAnmotaH / vipattidhvagyatho do, nityamusthAnavAsaraH / tasmArakalpAyAnA, sarveSAM bhAjanaM vinayaH" / apramatto vinItAramA, nityaM bhadrANi pazyati // zrutazIlamUbInakapo, vinItavinayo yathA naro bhaati| / 2.. na tathA sumahAdhairapi, vasvAbharaNaralaGkRto bhAti // | susutA rUpasaMpanA, yauvanAmimukhA yathA / bhAkArariktirgatyA, ceSTayA bhASitena ca / | dattA paMDhAya viphallA, tatheyaM durSiye sadA / vinayAyattAba guNAH sarve vinayazca mArdavAyattaH / / netravastravikAraiza, gRpate'ntargataM manaH // yasminmAdevamakhilaM, sasarvaguNabhAkvamApnoti // kurAjarAjyena kutaH prajAsukhaM, mitramitreNa kuto'minivRttiH / prAkArezava caturAstarkayanti parejitam ||praasmaanN bhAvayecisya, jJAnena vinayena ca / garbhastha ketakIpuSpamAmodeneva SaTpadAH / mA punaniyamAzyasya, pazcAttApo bhaviSyati // bAdala 2 vRkSa 21 For Private And Personal use only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kuhAradArazca kuto gRhe ratiH, kuziSyamadhyApayataH kuto yazaH / bahUnAM caiva satvAnA, samavAyo ripuJjayaH / / kulInaiH saha samparka, paNDitaiH saha mitratAm / varSadhArAdharI meghastRNarapi nivAryate // jJAtibhizca samaM mela, kurvANo nAvasIdati // zarIraM caiva vAcaM ca buddhIndriyamanAMsi ca / niyamya prAlistiSTadvIcamANo gurormukham // anyonyaikyaprabhAvena, pANDavAnAM jayaH kila / / saMbhojanaM saMkathanaM, saMprItizca parasparam / vinaSTAH kauravAH sarve, tadabhAvAna saMzayaH // jJAtibhiH saha yANi, na virodhaH kadAcana // nIcaM zasyAsanaM cAsya sarvadA gurusannidhau / 13 gurostu cacurviSaye na yatheSTAsano bhavet // bhUmijalAgnivAyUnAmaNavo militA yadi / kuThAramAliko dRNA kampitAH sakalA drumAH // sAdhayanti sva kArya, na bhinnAH kAryasAdhakAH // vRddhastaruruvAcedaM, svajAtiva zyate / aikyam ekasminyatiNi kAke, yadA vijJAyate vipat / na vai minnA jAtu caranti dhrm| te kAkA militAH santo, yatante tnivRttye| navai sukhaM prApnuvantIha bhivAH // yatrAtmIyo jano nAsti, medastatra na vidyt| vAnarANAM yathA dRSTA, jhamyogyasya sahAyatA / na vai bhinnAH gauravaM prApnuvanti / kaTaudaeDanirbhidyante taravaH katham // | manuSyairapi kartavyA, na virodhaH kadAcana // na vai minAH prazama rocayanti / bhAvAnAmapi vastUnA, saMhatiH kAryasAdhikA / |mhaanpyekjo vakSo. balavAsapratiSThitaH / |ashaayH pumAnekA, kAryAntaM nAdhigacchati / tRNairguNatvamApaJcaibadhyante mattadantinaH // prasahya eva vAtena, zakyo dharSayituM paNAt // | tuSeNApi vinirmukrastarAkhuno na prarohati // 15] saMhatiH zreyasI puMsAM, svakulararupakairapi / paJcabhiH saha gantavyaM, sthAtavyaM paJcabhiH saha / | vahavo na viroddhacyA durjayAste'pi durvalAH / | 15 tuSeNyApi parityakkA na prarohanti taNDulAH // | paJcabhiH saha vaktavyaM, na duHkhaM paJcabhiH saha // | sphurantamapi nAgendraM bhakSayanti pipIlikAH // For Private And Personal use only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaliyuga na deve devatvaM kpttpttvsaapsjnaa| | guNavAnapi cirajIvI, sadhano vinataH satI vidagdhA lii| bacamIH lapaNahIneSu, kunahIne sarasvatI / jano mithyAvAdI virltrvRssttirjldhrH|| / haribhakto'pi dhanAkyaH samAtale na zrutaM na vA sTam // kupAtre ramate nArI, girau varSati mAdhavaH // prasako nIcAnAmavanipatayo dussttmnso| janA bhraSTA naSTA ahaha kalikAlaH prabhavati // hRdayaM sadayaM yasya bhASitaM satyabhUSitam / dAtA daridrI kRpaNo dhanADhyaH, kAyaH parahitopAyaH kaliH kuti tasya kim // pApI cirAyuH sukRtirgtaayuH| nivAryA pRthivI niroSadhirasA nIcA mahatvaM gtaa| kule ca dAsyaM akule ca rAjya, bhUpAlA nijakarmadharmarahitA viprAH kumArge ratAH // udyama kalau yuge SaDguNamAvahanti / bhAryA bhartRvirodhinI pararatA putrAH pitudveSiNo / hA kaSTaM khalu vartate kaliyuge dhanyA narA ye mRtaaH| udyogaH khalu kartavyaH, phalaM mAjAravamavet / sIdanti samto villa santya santaH, janmaprabhUAte gaurnAsti, payaH pibati nityazaH // putrA niyante janakazcirAyuH / dharmaH prabajitastA pracalitaM satyaM ca dUre gatam / pareSu maitrI svajaneSu vairaM, pRthvI maMdaphalA narAH kapaTinazcitaM ca zATyorjitam / / udyama sAisaM dhairya, buddhiH zaktiH parAkramaH / pazyantu lolA: klikautukaani|| rAjAno'rthaparA na rakSaNaparAH putrAH pituSiNaH / | SaDete yatra vartate tatra devaH sahAyakRt // sAdhuH sIdati durjanaH prabhavati prApta kalau duryuge| parAJjena mukhaM dagdha, hastau dagdhaM pratimahAt / |na devamiti saMcintya, syajedudyogamAtmanaH / parakhIbhirmano dagdhaM, kutaH zApaH kalau yuge / santaH kApi na santi santi yadi vA duHkhena jIvanti te | anuyamena kastalaM, tilebhyaH prAptumarhati // vidvAMso'pina santi santi yadi vA maasyyuknaacte|| vAgucArotsarva mAtra, tatkiyo kartumattamAH / rAjAno'pina santi santi yadi vAlobhAvanaM graahiyo| udyamena hi sidhyanti, kAryANi na mnorthH| / / kalI cedAmtino bhAnti, phAgune pAlakA iva // | dAtAro'pi na santi santi yadi vA sevAnukUlAH klau|| na hi suptasya siMhasya, pravizanti mukhe mRgAH / For Private And Personal use only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 vIraH sudhIH suvidyA, puruSaH puruSArthavAn / yorasAisamArambho, yatrAlasyavihInatA / | pazya karmavazAtprApta, bhojyakAle'pi bhojanam / tadanye puruSAkArAH, pazavaH pucchavarjitAH // | nayavikramasaMyogastana zrIracallA dhruvam // | hastodyama vinA vaktre, pravizeSa kathamcana // 21 siMhAH sarapuruSAzcaiva, nijadopajIvinaH / utsAhI banavAnArya, nAstyutsAhAtparaM balam / | prAkarmavazataH sarva, bhavatyeveti nizcitam / parAzrayeNa jIvanti, kAtarAH zizavaH striyaH // tadopadezA vyarthAH syuH, kAryAkAryaprabodhakAH / 14 pAlasyaM hi manuSyANAM, zarIrastho mahAripuH / / utsAhavantaH puruSA nAvasIdanti karmasu / / tyAjyaM na dhairya vidhure'pi kAle / nAstyudyamasamo bandhuH, kRsvA yaM nAvasIdati // utsAhamAtramAzritya pratilapsyAma jAnakIm // dhairyaatkdaacidgtimaapnuyaatsH|| 15 yathA samudre'pi ca potbhngge| manasasya kuto vidyA, jhavidyasya kuto dhanam / / sarva paravazaM duHkhaM sarvamAtmavazaM sukham / soyAtriko vAmchati tartumeva / pradhanasya kuto mitramamitrasya kutaH sukham // | etadvidyAsamAsena, lakSaNaM sukhaduHkhayoH // | uttama svArjitaM dravya, madhyamaM piturarjitam / na kazcidapi jAnAti, kiM kasya zvo bhaviSyati / | kAkatAlIyabatUprAptaM, haTApi / nidhimagrataH / kaniSTaM bhAtRvittamca, strIvittaMcAdhamAdhamam / ataH zvaH karaNIyAni, kuryAdadhava buddhimAn / na svayaM devagAdatte, puruSArthamapekSate // zarIranirapekSasya, dakSasya vyavasAyinaH ||yo na saMcarate dezAnyo na seveta paNDitAn / | abhyAsena kriyAH sarvA, abhyAsAtsakalAH klaaH| buddhiprArabdhakAryasya, nAsti kincana duSkaram // | tasya saMkucitA buddhi ghRtabindu rivAmbhasi // abhyAsAd bhyAnamaunAdiH, kimabhyAsasya duSkaram // 24 vidyA vitarko vijJAnaM, smRtistatparatA kriyA / yastu saMcarate dezAnyastu seveta paNDitAn / azvasya lakSaNaM vego, mado mAtaGgalakSaNam / | yasyaite SaD guNAstastha, na sAdhyamativartate // | tasya vistAritA buddhisauta bindurivAmbhasi // | cAturya lakSaNaM nAryA udyogaH puruSalakSaNam / 18 . For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 25 manasA cintitaM kArya, cAcA naiva prakAzayet / zubhakAya bilambaH syAzAzubhe tu kadAcana / mamvaramaNagUDhAtmA, kAryasidi prakAzayet // [vilambo jAyate gehanirmANe na tu pAtane // cintA jarA manuSyANAmanadhvA vAjinAM jarA / asaMbhogo jarA strIyAM, vasAyAmAvapo jarA // pramAdaH paramadveSI, pramAdaH paramo ripuH / pramAdaH munipurdasyuH, pramAdo narakAyanam / zrameNa lamyaM sakalaM, na zrameNa vinA kacit / saralAgulisaMgharSAta, niryAti ghanaM ghRtam // rUpaM jarA sarvasukhAni tRssnnaa| khaleSu sevA puruSAbhimAnaM // yAmcA gurutvaM gunnmaatmpuujaa| cintA balaM hantyadayA ca lkssmiim|| SaD doSAH puruSeNeha, hAtamyA bhuutimicchtaa| nidrA tandrA bhayaM krodhamAvasyaM dIrghasUtratA / ciMtA 28 bhAryAviyogaH svajanApavAdo, RNasya zeSaM kRpaNasya sevA / dAridvayakAle priyadarzanaM ca, vinAminA pAca dahanti kAyam // utsAhasampannamadIrghasUtraM, cintA citayormadhye, cintA eva garIyasI / kriyAvidhijJaM vyasaneSvasakam / | citA dahatinirjIva, cintA dahati sajIvakam // zUraM kRtajJaM dRDhasauhRdaM ca, __jacamI: svayaM yAti nivAsa hetoH| | cintAturANAM na sukhaM na nidrA, arthAtugaNAM svajano na bndhuH| prayatnastAdazo naiva, kAryoM yena phalaM na hi / | kAmAturANAM na bhayaM na bajjA, parvate kUpaskhananAtkathaM toyasamAgamaH // kSudhAturANAM na balaM na tejaH // kugrAmavAsaH kujanasya sevA, kumojanaM krodhamukhI ca bhAryA / mUrvazca putro vidhavA ca kanyA, binAgninA pamca dahanti kAyam / / . 15 mamdopi sujJatAmeti, abhyAsakaraNArasadA / omiti paNDitAH kuryurabhupAtaM ca madhyamAH / / cintAyAM nazyate rUpaM, cimtAyAM nazyate bjm| 1] gharSaNAtsatataM rAjo rekhA bhavati copale // | adhamAH zirasaH sphoTaM, zoke puNyaM vivekataH // / cintAyAM nazyate jJAna, vyAdhirbhavati cintayA // For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 23 12 sukhasyAnantaraM duHkha, duHkhasyAnamtara sukham / / yasmin ruSTe bhayaM nAsti, tuSTe naiva dhnaagmH| / | yadi vA''gamanaM kurute'na mRtaH, sukhaduHkhe manuSyANAM, cakravatparivartataH / / nigrahAnugrahI na staH, sa ruSTaH kiM kariSyati / saguNaM bhuvi zocanamasya tadA / viguNaM vimamA baha zocayati, naSTaM mRtamatikAntaM, nAnuzocanti paNDitAH / / saMtApAd bhrazyate rUpaM, saMtApAna bhrazyate balam / viguNAM sa dazAM labhate manujaH / papiDhatAnAM ca mUrkhANAM, vizeSo'yaM yataH smRtH|| saMtApAd bhrazyate jJAna, saMtApAdvayAdhimRcchati // paridhAvati roditi pUtkurute zoko nAzayate dhairya, zoko nAzayate zrutam / | vyavasthitaH prazAmtAtmA, kupito'pyabhayaMkaraH / patati skhalati tyajate vasanaM / zoko nAzayate sarva, nAsti zokasamo ripuH // avyavasthita cittasya, prasAdo'pi bhayaGkaraH // | vyathate lathate jamate na sukhaM, guruzokapizAcavazo manujaH / ye zokamanuvartate, na teSAM vidyate sukham / yadbhAvi tadbhavatyeva, yA mAvi na tadbhavet / tejazca payate teSAM, na vaM zocitumarhasi / iti nizcitabuddhInAM, na cintA bAdhate kvacit // |ka japaH ka tapaH ka gRhaM ka zamaH, ka yamaH ka damaH ka samAdhividhiH / bhaye vA yadi vA harSe, saMprApte. yo vimarzayet / uttamA yAtmacintA ca, mohacintA ca madhyamA / ka dhanaM ka balaM ka gRhaM kRtya na kurute begAna sa santApamApnuyAt // guNo, adhamA kAmacintA ca, paracintA'dhamAdhamA / bata zokavazasya narasya bhavet // adhyAvasthitacittasya, na jane na bane sukham / rAja-dharma jane klibhAti saGgena, bane saGgavivarjitaH // | na tirna matirna ratirna gatirna, natinaM nutirna ruciH paramA / kaciguSTaH kacittuSTo ruSTastuSTaH paNe saNe / / puruSasya gatasya hi zokavaza, asapralApaH pAruSyaM, paizunyamanRtaM tathA / |" avyavasthitacittasya prasAdo'pi bhayaGkaraH // vyapayAti sukhaM sakataM sahasA // | catvAri vAcA rAjendra ! na jalpezAnucintayet // 13 2. For Private And Personal use only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 jite ca labhyate khapamIte cApi suraanggnaa|| | nRpANAM ca narAyAMca, kevala tukyamUrtitA / zuci bhUmigataM toyaM, sucinArI pativratA / pathavidhvaM sini kAye kA cintA maraNe raNe // mAdhikyaM tu camA dhairyamAjJA dAnaM parAkramaH / zuciH kSemaMkaro rAjA, saMtoSI prANaH zuciH // apramattazca yo rAjA, sarvajJo vijitendriyaH / prajA na rAyedyastu, rAjA rakSAdibhirguNaiH / abhayasya hi yo dAtA sa pUjyaH satataM nRpaH / kRtajJo dharmazIkhana, sa rAjA tiSThate ciram // ajAgajastanasyeva, tasva janma nirarthakam // satraM hi barddhate tasya sadaivAbhayadaSiNam / gopAlena prajAdhenorvittadugdhaM zanaiH zanaiH / mAtA yadi viSaM dadyAt, vikrINAti pitA sutaM / putra iva piturgehe, viSaye yasya mAnavAH / pAlanAtpoSaNAmAA , nyAyyAM vRtti samAcaret // rAjA harati sarvasvaM, tana kA parivedanA // nirbhayA vicariSyanti, sa rAjA rAjasattamaH // rAjA bandhura pandhUnA, rAjA cakSuracakSuSAm / zasyAni svayamatti cevasumatI mAtA sutaM hanti ce| | rAjA pitA ca mAtA ca, sarveSAM nyAyavartinAm // duSTasya daNDaH svajanasya pUjA, devAmambunidhivijayati ced bhUmi dahelpAvakaH / nyAyena kozasya hi barddhanaM c| prAkAzaM janamastake patati cedanaM viSaM ceddhave- // | apakSapAto nijarASTrarakSA, danyAyaM kurute yadi kSitipatiH kastaM niroSTuM kssmH|| sAmadAne bhedadaNDAvityupAyacatuSTayam / pamcaiva dharmAH kathitA nRpAyAm // hastyazvarathapAdAti, senAGgaM syAzcatuSTayam // sarasvatI sthitA vaktre, laghamIrvezmani ne sthitA / vAgdaNDaM prathama kuryAdigdava tadanaMtaram / kIrtiH kiM kupitA rAjanyena dezAntaraM gtaa|| | sanmapriyA vardhayate nRpANAM, tRtIyaM dhanadaMDa tu, vadhadaNDamataH param / vacamImahIdharmayazaHsamUhaH / | rAzi dharmiNi dharmiSThAH pApe pApA: same samAH / / durmantriNA nAzayate tathaiva, sarvadevamayasyApi, vizeSo bhUpaterayam / lokAstamanuvartate, yathA rAjA tathA prajAH // | kA ghamImahIdharmayazaHsamUhaH // | zubhAzubhaphalaM sayo, nRpAdevAjavAntare // For Private And Personal use only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 71 20 pAtre tyAgI guNe rAgI, bhogI parijanaiH saha / bhavaboddhA raNe yoddhA prabhuH paJcaguNo bhavet // 21 nayanAbhyAM prasupto'pi, jAgarti nayacacuSA / vyakrakrodhaprasAdazca sa rAjA pUjyate janaiH // 22 azvamedhasahasreNa yo yajetpRthivIpatiH / pAjayedvApi dharmeNa prajAstutyaM phalaM labhet // 23 prajApAlanatatparaH 1 prakRtiH vinItAtmA hi nRpatirbhUyasIM zriyamastute // 24 na tiSThati sva-sva dharme, vinA pAlena vai prajAH / prajayA tu vinA svAmI, pRthivyAM naiva zobhate // kRpaNAnAtha vRddhAnAM harSaM saMjanayan nRNAM 25 yadadhuM parimArjati 1 sa rAjJo dharmaM ucyate // 26 yathA madhu samAdatte, racampuSpANi SaTpadaH / daryAzva dAdavihiMsayA // www.kobatirth.org 27 puSyaM puSyaM vicinvIta mUlacchedaM na kArayet / mAlAkAra ivArAme, na yathA'GgArakArakaH // 28 yathA bIjAMkuraH sUkSmaH, prayatnenAbhirakSitaH / phalamado bhaSekAle, tanmantrAH surakSitAH // 26 lokAnugrahakartAraH, pravarddhante narezvarAH 1 lokAnAM saMkSayAccaiva cayaM yAnti na saMzayaH // 30 AjJA kIrtiH pAlanaM sajjanAnAM dAnaM bhogo mitrasaMrakSaNaca / yeSAmete padguNA na pravRttAH, ko'rthasteSAM pArthivopAzrayeNa // 31 adaNDyAndaNDayan rAjA, daNDyAMzcaivApyadaNDayan / zrayazo mahadApnoti narakazcaiva gacchati // 32 rakSApi zAkhoTake / chedazvandana cUta campakaca disA mAnA For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAtaGgena kharakrayaH samatulA karpUrakArpAsayoH / eSA yatra vicAraNA guNigaNe dezAtha tasmai namaH // 33 yathA dezastathA bhASA yathA rAjA tathA prajAH / yathA bhUmistathA toyaM yathA bIjaM tathAGkuraH // 34 svadharmarUpo rAjendro dayArUpeNa mantriNaH / sevakAH sAdhurUpeNa yathA rAjA tathA prajAH // 31 rAjA rAkSasarUpeNa vyAghrarUpeNa mantriNaH / sevakAH sAghurUpeNa yathA rAjA tathA prajAH // 36 azvinI sUyate vatsaM kAmadhenusturaMgamam / nadyAM saMjAyate vahniryathA rAjA tathA prajAH // 37 tAvanItiparA dharAdhipatayastAvatprajAH susthitAH / sAyatira tapaH || tAvanIti surIti kIrtivimalAstAvacca devArcanam / yAvara prativatsaraM jaladharaH coNItale varSati // rjng sarvadA sarvado'sIti mithyA svaM stUyase budhaiH / nArayo lebhire pRSThaM na vacaH parayoSitaH // 71 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . varNadharma chatreSu dayAzcamareSu bandhaH zArISu mArica mado gajeSu / ye zAnta-dAntAH zrutipUrNakarNA, hAreSu vai china vilokanAni kanyA vivAhe karapIDanaM c|| jitendriyAH strIviSaye nivRttAH / 10 kAmaH krodho bhavaM lobhaH, zokavintA dhA tthaaH| | pratigrahe saMkucitAbhihastAste, niyukahatArpitarAjyabhArAsarveSAM naH prabhavati, kamAvoM vibhajyate // brAhmaNAstArayituM samarthAH // stiSThanti ye saudhavihArasArAH / biDAlavRndArpitadugdhapUrAH svedamUtrapurISANi, zleSmapitaM sazoNitam / | dharmakha satyaJca tapo damazra, svapanti te mUDhadhiyaH kSitIndrAH // | tanuH parati sarveSAM, kasmAdoM vibhajyate // amAtsarya hiistiticaa'nsuuyaa| dAnaM zrutaM caiva pratiH pamA ca, brAhmaNa mahAvatA dvAraza prAhmaNasya // vApIvapravihAravaNavanitAvAgmIvanabATikA / jitendriyo dharmaparaH, svAdhyAyanirataH zuciH / vaidhagrAhmaNavAdivezma vibudhA vAcaMyamA valaMkI // kAmakrodhI vazau yasya, taM devA brAhmaNa viduH / kSatriya vidyAvIra bivekavitta vinayA vezyA vaNika vaahinii| zrutismRtI ceva netre, viprANAM parikIrtite / na krudhyena prahRSyecca, mAnito'mAnitazca yaH / / sarvabhUteSvabhayadastaM devA prAmaNaM viduH // | ekena vikalA kAyo, dvAmyAmandhaH prakIrtitaH // va vAraNavAjivesaravaraM rAjyaM tu vai zobhate / nAnRtaM brAhmaNo brUte, na hanti prANinaM dvijaH / adho raSTineMSkRtikA, svArthasAdhanastatparaH / na sevAM kurute vipro, na dvijaH pApakRdbhavet // zaTho mithyAvinItaca, vakabata carau dvijaH // 1 kilA 2 bhavyabhavana 3 cAravarNa 4 vAcAlanara bagIcA 6 havelI. paMDita - sAdhu hai vINA | zamo damastapaH zaucaM, zAntirArjavameva c| | dharmadhvajI sadA lubdhazvAniko nokadambhakA / 1. senA "hAthI 12 ghoDA 13 kharacara / |jJAnaM vijJAnamAstikya, brahmakarma svabhAvajam // | baiDAlabatiko jJeyo, hiMsaH sarvAbhisamdhakaH // " For Private And Personal use only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kSatriya ye vakavatino viprA, ye ca mAjArAlAzanaH / zUdo brAhmaNatAmeti, brahmaNazcaiti zUdatAm / te patantyandhatAmisne, tena pApena karmaNA / zaurya tejo pRticiyaM, yuddhe cApyapakSAyanam / sagriyAjjAtamevantu, vidyAvazyAttathaiva c| dAnamIzvarabhAvazca, sAtraM karma svabhAvajam // kriyAhInazca mUkhaMca, sarvadhamAvavarjitaH / na kullena na jAtyA bA, kriyAbhiAhmaNo bhavet / nirdayaH sarvabhUteSu, viprazcANDAla ucyate // lokasaMrakSaNa dataH, zUro dAmtaH parAkramI / | cANDAlo'pi hi vRttastho, brAhmaNaH sa yudhiSThira // | duSTanigrahazIlo yaH, sa vai patriya ucyate // gaNikAgarbhasaMbhUto, vasiSThazca mahAmuniH / masijIvI maSIjIvI, devalo grAmayAcakaH / prajAnAM rakSaNaM dAnamijyA'dhyayanameva ca / tapasA brAhmaNo jAtaH, saMskArastatra kAraNam // dhAvakaH pAcakazcaiva, paDete brAhmaNAdhamAH // viSayeSvaprasakrizca, kSatriyastha samAsataH / jAto vyAsastu kaivAH zvapAkyAstu parAzaraH / una gacchanti nodvArAH, nAdho gacchanti vAyavaH / brAhmaNasya tapo jJAna, tapaH patrasya rakSaNam / bahavo'nye pi vipratvaM, prAptA ye pUrvamadvijAH // nimaMtraNa samAyAta, kiM kattavyaM mayAdhunA // | vaizyasya tapo vArtA, : tapaH zUnasya sevanam // vizvAmitro vasiSTharava, matako nAradAdayaH / bhojanaM kuru dukhaMcha, mA zarIre dayAM kuru / tapovizeSaiH saMprAptAH, uttama na jAtitaH // jAtinaM kAraNam parAcaM dularbha boke, zarIrANi punaH punaH // hariNIgarbhasaMbhUtaH, RSyazRGgI mahAmuniH / tapasA mAjhayo jAttaH, saMskArastena kArayAm / / dayAdAnaparo nityaM, jIvameva prayata / na jAsyA brAhmaNAzcAtra, itriyo vaizya evaM na / cANDAlo vA sa.zuddho vA, sa vai brAhmaNa ucyte|| | na ca zUdro na vai mleccho meditA gunnkrmbhiH| zvapAkIgarbhasaMbhUtaH, pitA gyAsasya pArthiva / / grAmajozI 2 jAsUda 3 zrAcArI | kRSi, gopAlana, vyApAra tapasA brAhmaNo jAtA, saMskArastena kAraNAm // For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit ulUkIgarbhasaMbhUtaH, kaNAdAlyo mahAmuniH / vapasA brAhmaNo jAtaH, saMskArastena kAraNam // nAvikAgarbhasaMbhUtaH, mandapolA mahAmuniH / tapasAbAhAyo jAtaH, saMskArastena kAraNam // bhidhikAgarbhasaMbhUto, vAzmIkiraca mahAmuniH / tapasA mAkSaNo jAtaH, saMskArastena kAraNam // jAto vyAsastu kaivAH, zvapAkyAzca parAzaraH / zukyAH zukaH kayAdAkhyastatholUkyA suto'bhavat // gRhastha svarUpa taevA tapasvI vipine pudhAroM, sAnandaM sadanaM sutAzca suSiyaH kAntA mnohaarinnii| gRhaM samAyAti sadAsadAtuH / sanmitraM sadhanaM svayoSiti ratizcAjJAparAH sevakAH // bhuktvA sa cAvaM pradadAti tasmai, prAtithyaM zivapUjanaM pratidinaM miSTAnapAnaM gRhe / tapovibhAga bhajate hi tasya / sAdhoH sAmupAsate hi satataM dhanyo gRhsthaashrmH|| banepi doSAH prabhavanti rAgiyAM, gRhe'pi paJcendriyanigrahasapaH / krozantaH zizavaH savAri sadanaM paGkAvRtaM cAGgaNaM / zayyA daMzavatI ca rUkSamazanaM ghUmena pUrNaH sadA // akurisate karmaNi yaH pravartate, nivRttarAgasya gRhaM tapovanam / bhAryA niSThurabhASiNI prabhurapi krodhena pUrNaH sadA / snAnaM zItalavAriNA hi satataM dhig dhig gRhasthAzramam subhivaM kRSake nityaM, nityaM sukhamarogiNi / bhAryA bhartuH priyA yasya, tasya nityotsavaM gRham // vibhAgazIlo yo nityaM, kSamAyuko dayAlukaH / | devatAtithibhatrazca, gRhasthaH sa tu dhArmikaH // a nANika arthAgamo nityamarogitA ca, priyA ca bhAryA priyavAdinI c| yathA vAyu samAzritya, vartante sarvajantavaH / / | vazyazca putro'rthakarI ca vidyA, tathA gRhasthamAzritya vartante sarva pAzramAH / SaD jIvallokasya sukhAni rAjan // devaizcaiva manuSyaizca tirya gbhizcopajIbhyate / | yasya putro vazIbhUto, bhAryA dhandAnugAminI / gRhasya pratyahaM yasmAttasmAjjeSThAnamo gRhI // | vibhave yazca samtuSTastasya svarga ihaiva hi // karmazIlaguNAH pUjyAstathA jAtikule na hi / na jAsyA na kulenaiva, zreSThatvaM pratipadyate // For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir " |tasvAni vrata dharma saMyama gati jJAnAni sadbhAvanA / pratyAkhyAna parISahendripa mada thAnAni ratnatrayam // 12 | lezyAvazyaka kAya yoga samiti prANAH prmaadaastpH| . . saMjJAkarma kapAyagupyatizayA jJeyAH sucIbhiH sadA / satI surUpA subhagA vinItA, vidyate kalaho yatra, gRhe niyamakAraNaH / premAbhirAmA saranasvabhAvA / | tadgRhaM jIvitaM vAnchan , dUrataH parivarjayet // sadA sadAcAravicAradA, zrAvaka sA prApyate puNyavazena ptnii|| zraddhAlutAM zrAti, jinendrazAsane, mAnaMdarUpA taruNI nAMgI, dhanAni pAtreSu vptynaartm| sarmasaMsAdhanasRSTirUpA / | kRntatyapuNyAni susAdhusevanAkAmArthadA yasya gRhe na nArI, dato'pi taM shraavkmaahuruttmaaH|| vRthA gataM tasya narasya jIvitam // jaino dharmo dayAmUlo, janma suzrAvake kule / prANAna hiMsthAca piveca madya, gurUNA padabhakrizca, vinA puNyaM na bamyate // badeSa satyaM na hareparArtham // parasya bhAryA manasA'pi neccheta , siddhAntazravaNe zraddhA, vivekavatapAlanam / svarga yadIcchet gRhavatpraveSTum // dAnAdikaraNaM sevA, tacchrAbakalakSaNam // cAlinI mahiSa haMsa zukasvabhAvAH, . . .. mArjAra kaMka mazakAja jajauka tulyaaH| . .... 14 sacchidrakuMbha pazu sarpa zikhopamAnAH, te zrAvakA bhuvi caturdazadhA bhavanti / kule kalaGkaH kavale kadamatA, no bhuJjat kila rAtribhojanamatho no kandamUlAzanam / / | guNagaNavRddho draviNasamRddho, sutaH kubuddhirmavane daridratA / / no kuryAda vamanyadAragamanaM mAtrA samaM manyate / nijahitabuddho viSaye'gRdA / jaH zarIre kalahapriyA priyA, no seveta kadApi saptavyasanaM no dIrghavaira tathA / | anayavirudo nijaripukunDo, gRhAgame durgatayaH Sadete // | yasyaitad guNapaMcakaM hRdi vasettacchAvakatvaM param // | satyasubaddho bhAvavizudA / / For Private And Personal use only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhayamoM paro'nartha-iti nizcayazAlinA / bhAvanIyA asthimajA dharmeNaiva vivekinA / pratyakSe guNavAdI yaH, parokSe cApi nimdakaH / sa mAnavaH zvavaDoke, naSTalokaparAvaraH // sadA mUkatvamAsevyaM, vAcyamAne'nyamamaNi / zrutvA tathA svamAthi, vASirya kAryamuttamaiH / / agnatAni paJca syukhiprakAra guNavatam / zikSAbratAni catvAri sAgArANA jinAgame / | asammAne tapovRddhiH, samAnAcca tapAiyaH / | pazyedapararaMdhrANi, svaraMdhrANyaprakAzayan / pUjayA puNyahAniH syAbindayA sannatirbhavet // mahatvA timiraM nIcairdApo'nyatra prakAzate // zrotA hastau dAnavidhau mano jinamate vAcaH sadA sUnute / | pakSiSu kAkacANDAlaH, pazuH cANDAlajaSukaH / prANAH sarvajanopakArakaraNe vittAni jJAnotsave // | munInA kopazca cANDAlaH, sarvacANDAla niMdakaH // yenaivaM viniyojitAni zatazo vizvanayImaMdanaM / dhanyaH ko'pi sa viSTapaikatilaka kAle kalau shraavkH|| | manindayA yadi janaH paritoSameti / vaktAraH kiM kariSyanti, zrotA yatra na vidyate / nambaprayatnasulabho'yamanugraho me // zrayo'rthino'pi puruSAH prtussttihetoH| | nanacapaNake deze, rajakaH kiM kariSyati / niMdaka duHkhArjitAnyapidhanAni parityajanti // apriyasyApi pathyasya, pariNAmaH sukhAvahaH / banA zrotA ca yatrAsti, ramante tatra sampadAH / / svastutiM paraniMdA bA, kartA lokaH pade pde| / vaktuM naiva camA jihvA, yadi mUkasya tadvaram / parastuti svaniMdA vA kartA ko'pi na pazyate // | paraM parApavAda ca, jaMjapyate na tadaram // sulabhAH puruSA rAjansatataM priyavAdinaH / apriyasya tu padhyasya, vakrA zrotA ca durlabhaH / 'parIvAdAsvaro bhavati, thA vai bhavati nimdkH| | paraparibhavaparivAdAramotkarSAcca badhyate karma / paribhokA kRmirbhavati, kITo bhavati matsarI / | nIcargotraM pratibhavamane kabhavakoridurmocam // | doSarUpa citra . For Private And Personal use only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRtaghnanindA paradroha vAguccArotsavaM mAtra, tarikrayAM kartumakSamAH / kalau vedAntino bhAnti, phAlgune bAlakA iva // brahmane ca surApe ca, bhagavate ca vai tathA / | tADana chadana klazakaraNa vittavandhanam / paropadeze pANDityaM, sarveSAM sukaraM nRNAm / nitirvihitA loke, kRtaghne nAsti niskRtiH|| | pareSAM kurute yatta, paradrohaH sa ucyate // dharma svIyamanuSThAna, kasyacissumahAtmanaH // mitradrohI kRtamazca, tathA vizvAsaghAtakaH / paizUnyaM parivAda ca, gAlidAnaM ca tarjanam / paropadezapANDitye, ziSTAH sarve bhavanti vai / te narAH narakaM yAnti, yAvaccandradivAkarau // marmodghATaM vidhatte yat , paradohaH sa ucyate // vismarantIha ziSTatvaM, svakArye samupasthite // vizvAsapratipanAnAM, vaJcane kA vidagdhatA / | gRhadvAravasukSetraM, vasnadhAnyaM dhanAdikam / paropadezasamaye, janAH sarvepi paNDitAH / | aGkamAruhya suptAnAM, hantuH kiM nAma pauruSam // harate yattu mUDhAtmA, paradrohaH ma ucyate // tadanuSThAnasamaye, munayo'pi na pagiDatAH / dhAgmI vyAsasamApsavispriyakathaH prastAvavitsatyavAk / tribhirvanibhirmAsaistribhiHpakSammibhirdinaH pravAsa: / saMdehacchidazeSazAstrakuzalo nAkhyAti vikSepakRt / / pratyutkaTaH puNyapApairihaiva phalamaznute // avyaMgo janaraMjako jitasabhI nA'haM kRtoddhArmikaH / saMtoSIti catuIzottamaguNA dhaktuH praNItA ime // brahmahatyAdipApAnA, kathaMciniSkrativeta / / yo na saMcarate dezAn, yo na seveta paNDitAn / vizvAsapAtakAnAM tu, niSkRtirnAsti kutracit // | tasya saMkucitA dhuddhighRtabindurivAmbhasi // yastu saMcarate dezAn ; yastu seveta paNDitAn / tasya vistAritA buddhistai labindurivAmbhasi // For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yassindeze na sammAno, na prItirna cabAndhavAH na ca vidyAgamo kavidha tatra divasa vaset // sthAnabhraSTA na zobhante, dantAH kezA nakhA nraaH| [antarvasati mArjArI, zunI vA rAjabezmani / iti vijJAya matimAnsvasthAnaM na parityajet // bahirbadopi mAtaGgaH, tataH kiM baghutAM gtH| dezATanaM paNDitamitratA ca, azvaH zaca zAkha, bINA vANI nara nArI ca / jarA ___ vArAGganA rAjasabhApravezaH / / puruSavizeSa prAptA, bhavanti yogyA ayogyA ca // anekazAstrArthavilokanaM ca, gAvaM saMkucitaM gativiMgalitA bhraSTA ca dantAvaliH / cAturyamUlAni bhavanti paJca // vinA kAryeNa ye mUDhA gacchanti paramandiram / raSTinazyati vardhate badhiratA vaktraM ca bAjAyate // avazyaM laghutAM yAMti, kRSNapakSe yathA zazI / / vAkyaM nAdriyate ca bAmdhavajanAryA nazuSate | bhraman sampUjyate rAjA, bhramansampUjyate dvijaH / hA kaSTaM puruSasya jIrNavayasaH putropyamitrAyate // bhramansampUjyate yogI, strI bhramantI vinazyati / kaSTaM khalu mUrkhatvaM, kaSTaM khalu yauvane'pi dAridrayam / kaSTAdapi kaSTataraM, paragrahavAsaH parAnaM ca // kRtAntasya dRtI jarA karNamUle, sthAnamAhAtmyam samAgatya vakrIti lokA zRNudhvam / nAbhyutthAnakriyA yatra nAlApA madhurAkSarAH / | parastrIparabramyavAnchA syajadhvaM, nakraH, svasthAnamAsAtha gajendramapi karSati / / guNadoSakathA naiva tatra hamya na gamyate // bhajadhvaM ramAnAthapAdAravindam // sa eva pracyutaH sthAnAcchanApi 2 pribhuuyte|| svacchaMdI vapuH kubjIbhUtaM gatirapi tathA yaSTizaraNA / rAjA kulavadhUrviprA, mantriNazca payodharAH / vizIrNA dantAliH zravaNavikalaM zrotrayugalam / sthAnabhraSTA na zobhante, dantAH kezAnakhA nraaH|| bandhanastho hi mAtaGgaH, sahasrabharaNakSamaH / |ziraH zukla catustimirapaTakhairAvRtamaho / . magara 2 kuttA api svacchandacArI zyA, svodareNApi dukhitH| / mano me nirlajja tadapi viSayebhyaH spRhayati // For Private And Personal use only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 73 abhaH pazyasi kiM vRddha, kiJcitte patitaM bhuvi / are mUDha na jAnAsi gataM tAruNyamaukrikam // re bhakaTimayAkRtam 1 gataM me yauvanaM ranaM pazyAmi ca pade pade // 6 yAvadvittopArjanasakastAvannijaparivAro raktaH pazcAjjarjarabhUte dehe, vArtA kopi na pRcchati gehe // 7 arthAH pAdarajopamA girinadIvegopamaM yauvanam / AyuSyaM jala lolabinducapatra phenopamaM jIvanam // dAnaM yo na karoti nizcala matirbhogaM na bhuMkre ca yaH / pazcAttApayuto jarAparigataH zokAminA dahyate ! zubhA + mAnaM muJcati gauravaM pariharatyAyAti dInAtmatAM / lajjAmutsRjati zrayatyakaruNAM nIcatvamAlambate // bhAryAsurasuteSvapakRtirnAnAvidhA ceSTate / kiM kiM yakSa karoti niMditamapi prANI dudhApIDitaH // www.kobatirth.org nAsti dudhA samaM duHkhaM, nAsti rogaH cudhA samaH / nAsyAhArasamaM saukhyaM nAsti krodhasamo ripuH // , arthAturANAM na sukhaM na nidrA, kAmAturAyAM na bhayaM na lajjA / vidhAturAyAM na sukhaM na nidrA, tudhAturANAM na rucirna belA || asya dagdhodarasyArthe kiM na kurvanti paNDitAH / vAnarImiva vAgdevIM, nartayanti gRhe gRhe // * kimakAri na kArpaNyaM, kasbAbaMdhi na dehalI / asya pApodarasyArthe, kimanATi na nATakam // " jaTilo muNDI luzcitakezaH kASAyAmbarabahukRtaveSaH / pazyannapi ca na pazyati mUDha udaranimittaM bahukRtaveSaH // kAntiH kIrtirmatiH kSAMtiH, zAntinatirgatI For Private And Personal Use Only ratiH / : zaktiryuti: prItiH, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pratItiH zrIrvyavasthitiH // = na pazyati na jAnAti, na zRNoti na jighrati / na spRzati na vA vakri, bhojanena binA janaH // 6 rAjyaM kuaracAmare ca kusumaM dhvajaH kAJcanam / gItaM nAdavinodazAstraracanA sambhogaratnAvalI // viyA kampanaTAdyanATakaguNA ratnaM tathA mandiraM / eSA sarvaviDambanA zRNu sakhe! ekaM hi cAmrIvinA // 10 yAsArUpavinAzinI smRtiharI paJcendriyA krssinnii| cakSuH zrotralalATadInakaraNI vairAgyasampAdinI // bandhUnAM tyajanI videzagamanI cAritravidhvaMsinI sA me tiSThati sarvabhUtadamanI prANApahArI sudhA // avasara 1 ati paricayAdavajJA saMtatagamanAdanAdaro bhavati / lokaH prayAgavAsI, kUpe snAnaM samAcarati // 76 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mauna ati paricayAdavajJA, saMtatagamanAdanAdaro bhavati ! tAvanmaunena nIyante, kokillaizcaiva vAsarAH / malA millapuraMdhI, candanatarukASThamindhanaM kurute|| / prAtmano mukhadoSeNa, badhyante zukasArikAH / yAvatsarvajanAnandadAyinI vAk pravartate // bakAstatra na badhyante, maunaM sarvArthasAdhanam // pazcAt prazaMsA kaTukaM vA madhuraM vA, prastutavAkyaM manohAri / paThato nAsti mUrkhatvaM, japato nAsti pAtakam / vAme gardabhanAdazcittaprItyai prayANeSu // mauninaH kala ho nAsti, na bhayaM cAsti jaagRtH|| pratyakSe guravaH stutyAH, parokSe mitrabAndhavAH / kAryAnte dAsI bhRtyAzca, punro naiva mRtAH striyH| manjulApi na vAgbhAti, proktAnavasare janaiH / | durbalasya balaM rAjA, bAlAnAM rodanaM balam / zRGgAraH zobhate naiva, saMgare bhuurivrnnitH|| | jIrNamanaM prazaMsIyAdbhAyaryA ca gatayauvanAm / balaM mUrkhasya mauniva, caurANAmanRtaM balam // raNAtpratyAgataM zUraM, sasyaM ca gRhamAgatam // bharasApi hi vAgbhAti, prokAvasara eva hi| | bhadraM bhadra kRtaM maunaM, kaukilejaladAgame / thApatsu mitraM jAnIyAdhuDhe zUramRNe zucim / sarvacittapramodAya gAlidAna karagrahe // vakAro dardurA yatra, tatra maunaM hi zobhate / bhAyAM kSINeSu vitteSu, vyasaneSu ca bAndhavAn // dhairyeNa kArya bhavati, mA'dhaiya hi samAzraya / kolAhale kAkakulasya jAte, vicAra pUrvaka kArya phalanti samaye vRkSAH, sikkA api bahUdakaiH // virAjate kokillakUjitaM kim / parasparaM saMvadatAM khajAnA, aparIkSitaM na kartavyaM, kartavyaM suparIkSitaM / vanAni dahato vajhe, sakhA bhavati mArutaH / maunaM vidheyaM satataM sudhiibhiH|| pazcAdbhavati saMtApo, brAhmaNI nakulo yathA // sa eva dIpanAzAya, kRze kasyApi sauhRdam // maukhayaM lAghavakara, maunamunnatikArakam / kRtasya karaNaM nAsti, mRtasya maraNaM na hi / yuddha meM | mukharaM nUpuraM pAde, kaNThe hAro virAjate // | piSTasya peSaNa nAsti, dvitIye nRtIye na hi // 80 8. For Private And Personal use only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. yA matijAyate pazcAt , sA yadi prathamaM bhvet| | parIcayaiva tu kartavyaM, prathama kriyate tu yat / kSamAvAn niratastyAge, devArcanarato yamI' / na vinazyettadA kArya, na hasesko'pi durjanaH // | pItvA jalaM punaH pRcchA, gehasyeti na sAMpratam // zucibhUtaH sadAnandI, pAlezyAdhiko bhavet // nirvANadIpe / kimu tailadAnaM, vinA sunizcayaM satyaM, vijJeyaM nAnyabhASitam // rAgadveSavinirmukaH, zokanindAvivarjitaH / caure gate vA kimu saavdhaanm| | rujuryathA tamasvinyAM / sarparUpeNa bhAsate // paramAtmabhAvasaMpanaH, zukkSalezyo bhvennrH|| vayogate kiM vanitAvilAsaH, papogate kiM khalu setubandhaH / SaT lezyAsvarUpa kRSNAdidravyasAcicyAt , pariNAmo yaatmnH| sphaTikasyeva tatrA'yaM, bezyAzabdaH pravartate // sukhasyAnantaraM duHkha, duHkhasyAnantaraM sukham / bhatiraudraH sadA krodhI, matsarI dharmavarjitaH / / sukhaduHkhAvRte loke, nehAyAsyekamantaram / / yAzI jAyate vezyA, samaye'nsye zarIriNaH / nirdayo vairasaMyuktaH, kRSNalezyAdhiko nrH|| | tAdRzyeva bhavevezyA, prAyastasyAmyajanmani / karmAyataM phalaM puMsAM, buddhiH karmAnusAriNI / | ajaso mandabuddhizca, khIlugdhaH paravaMcakaH / / indriyoM ko jItane vAlA tathApi sudhiyA bhAvyaM, suvicAryaiva kurvatA // kAtarazca sadA mAnI, nIjalezyAdhiko bhavet // nAstika svarUpa vedagulAMtaraM 2 jJeyaM,satyAsatyavinirNaye / / zokakulaH sadA ruSTaH, paraniMdAtmazaMsakaH / cataM na manute kopi, pramANaM prokadRSTayoH // | saMgrAme dAruNo duHsthA, kApotaka udAhataH // | prArtA devAn namasyanti, tapaH kurvanti rogiyAH / saMgrAme dAyo da. kApotaka | adhanA dAtumicchanti, vRddhA nAryaH pativratAH // vicArya svagati dhImAkhijavRtti samAcaret / vidyAvAn karuNAyukraH kAryAkAryavicArakaH / 8.vayaM dRSTA caraNayoryuktameva prasAraNam // | lAbhAjAme sadA prItaH, pItalezyAdhiko naraH // | yAvajjIvaM sukhaM jIveTaNaM kRtvA ghRtaM pivet / / bujhA humA dIpaka ra cAra rAtri meM | bhasmIbhUtasya dehasya punarAgamanaM kutaH // For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azakrastu bhavet sAdhuH, kurUpA ca pativratA / pItvA pItvA punaH pItvA, yAvatpatati bhUtale / RtusnAnA tu yA nArI pati nevopavindati / vyAdhito devabhakazca, nidhanA brahmacAriNaH // | punarutthAya punaH pItvA, svarga gacchanti mAnavAH / / |zunI vRkI zRgAlI syAcchkarI gardabhI ca sA / aputrasya gatinAsti, svargoM naiva ca naiva ca / lokAyatA vadanyevaM, nAsti devo na nirvRtiH| RtusnAnA tu yA nArI bhartAraM nopasarpati / tasmAtputramukhaM dRSTA, pazcAdbhavati tApasaH / | dharmAdharmoMna vicete, na phalaM puNyapApayoH // sA mRtA narakaM yAti vidhavA ca punaH punH|| hasa piba ca khAda moda niyaM, bhuMcava ca bhogAn yathA'tikAmaM / | paJcabhUtAtmakaM vastu, pratyakSaM ca pramAyakam / jaina-dharma yadi viditaM kapilamataM,. nAstikAnAM mate nAnyadAtmA'mutra zubhAzubham / / tatprApsyasi mobasaukhyamacireNa // syAdvAdo vartate yasmin , pakSapAto na vidyate / Izvaraprerito garachet svarga vA zvabhrameva vaa| nAstyanyapIDanaM kicit, jainadharmaH sa ucyate // yajJArtha pazavaH sRSTAH svayameva svayaMbhuvA / ajJo janturanIzo'yamAtmanaH sukhaduHkhayoH // yajJo hi bhUtyai sarvasya, tasmAthajJe vadho'vadhaH / svAdvAdazca pramANe de, pratyakSaM ca parokSakam / ma narmayukta vacanaM hinsti| nityAnityaM jagatsava, navatAvAni sapta vA // ihaloke mukhaM hiskhA, ye tapasyanti dudhiyaH / na khISu rAjanna vivAhakAne / hityA hastagataM prAsaM, te lihanti padogulim / / | prANAtyaye srvdhnaaphaare| jIvAjIvI puNyapApe, zrAsravaH saMvaro'pi ca / paJcA'nRtAnyAhurapAtakAni / bandho nirjaraNaM muktireSAM, vyAkhyAdhunocyate // kecidvadanti mUDhA, hastamyA jIvadhAtino jIvAH / parajIvarakSaNArtha, dharmArtha pApanAzArtham // na svargo vAupavargo vA, naivAtmA pAralaukikaH / / dharmAdhamI nabhaH kAlaH, pudgalazcetanastathA / 89 1 sAMkhyamata naiva varNAzramAdInA, kriyA ca phldaayikaa|| | nyaSaTakamidaM khyAtaM, sarvarjinanAyakaiH // | 2 14 1 For Private And Personal use only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit sarajoharaNA bhaityabhujo, lumcitamUrcanAH / zvetAmbarA: camAzIlA, niHsaGgA jainasAdhavaH / haste pAtraM dadhAnAba, tuNDe basasya dhArakAH / malinAnyeva vAsAMsi, dhArayanto'lpabhASiNaH // shivpuraann| bhuMke na kevallI na bImocaH prAhurdigambarAH / eSAmayaM mahAnmedaH, sadA ghetAmbaraiH saha // tatrAkAzaM sarvataH sthAsyananta- trivizad bhatarANi, metanmadhye vidyate loka eSaH / AyuH sthitibandha utkarSAt // prAgAra zabdAdhikArI udyotA, prabhA chaayaa''tpstthaa| varSagandharasasparzA, pudgalAnAM tu lakSaNam // zrAgArAH SaDvidhAH prokA, apavAde jinAdibhiH / rAja-guru-vRttikAntAra-gaNa-deva-bayutAH // 22 pariSada dravya kSetrAdisaMparcha, doSajAlavizodhanam / sudhA pipAsA zItoSyA, dNshaacelaartistriyH| | nindA gahA~ kriyA lIdaM, pratikramaNamucyate / caryA naiSedhikI zayyA, Akroza-vadha-yAcanAH // alAbharogatRNasparza, manasatkAraparISahAH / (saptanayaH) prajJA'jJAna samyaktvamiti, dvAviMzati pariSahAH // naigamaH saMgrahazcaiva, vyavahAra sUtrako / karmasthiti zabdasamabhirUDhevabhUtAzceti nayAH smRtAH // 10 // 14 jJAne ca darzanAvaraNe, vedanIye caiva antarAye ca | anyadeva hi sAmAnyamabhijJAnakAraNam / triMzat koTAkoTa tho'tarANAM sthiti utkRssttaa|| vizeSo'pyanya eveti manyate naigamo namaH // lumcitAH picchikAhastAH, pANipAtrA digmbraaH| avAzanA gRhe dAturdvitIyAH syujinarSayaH // dharmiyo'nantarUpatvaM, dharmAyA na kathaMcana / anekAnto'pyanekAnta iti jainamataM tataH // SaT-dravya dharmAdharmI pudgalaH khaarmkaanaaH| etadvayA'minna rUpo hi lokaH // saptatiH koTA koTayo, | sadrUpatA'natikrAntaM svasvabhAvamidaM jagat / moDatIye viMzatirnAma-gotrayoH / / sattArUpatayA sarva saMgRha Nan saMgraho mataH // For Private And Personal use only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavahArastu tAmeva prativastumyavasthitAm / saMkIrNaprakaraNam pustakaM vanitA vitta, parahastagataM gatam / tathaiva zyamAnatvAd vyApArayati dehinaH // 4 // rthanAzaM manastApaM, gRhe dukharitAni ca / / yadi cetpunarAyAtaM, naSTaM bhraSTaM ca khaNDitam // 10 // vatrArjusvanItiH syAdu zuddhaparyAyasaMcitA / | vajana cApamAnaM ca. matimAtra prakAzayeta zuragRha nivAsaH svagatukyo narAyA, zvarasyaiva bhAvastha bhAvAt sthitiviyogataH // 2 // brAjhe muhUrte budhyeta, dharmArthoM dhAnucintayet / / bAda yadi bhavati vivekI paJca vA pada dinAni / virodhilisaMkhyAdibhedAt bhimasvabhAvatAm / kAyaklezAMzca tanmUlAn vedatatvArthameva ca // dadhimadhughRtallobhAnmAsamekaM, tasyaiva manyamAno'yaM zabdaH pratyavatiSThate // zanaiH panthAH zanaiH kanthA, zanaiH prvtmstke| | vasaccanavati vigatavajjo mAnavo mAnahInaH | zanairSiyA zanairvirI, paJcaitAni zanaiH zanaiH // asAre khalu saMsAre, sAraM bAramaMdiram / prathAvidhasya tasyA'pi vastunaH saNavartinaH / sampatsarasvatI satyaM, samtAnaH sadanugrahaH / / sIrAmdhau ca hariH zete, zivaH zete himAlaye // 12 // mate samabhirUDhastu saMjJAbhedena bhinnatAm // vAma "" sattA sukRtasambhAraH, sakArAH sapta durlabhAH // saMmukho arthatAbhAya, dakSiNe sukhasaMpadA / sakatasambhAra: sakArAH sapta darjabhAH // saMmukho artha kasyA'pi vanervAcyaM sadA tatropapadyate / / dhanadhAnyaprayogeSu, vidyAsaMgrahaNeSu ca / | pRSTe tu maraNa caiva, vAme candre bhanakhyaH // 13 // kayAmedena bhimatvAd evaMbhUto'bhimanyate // bAhAre vyavahAre ca, syakalajjaH sukhI bhavet // zrAzIrvAda.. timirAristamo hanti, zaMkAtaMkitamAnasAH / dIrghAyubhava bhaeyate yadi tadA tabArakAyAmapi / khAnAmanusUtrato matamabhUdvedAntinA saMgrahAt / | vayaM kAkA vayaM kAkA iti jalpanti vAyasAH // 6 // cet procyeta dhanAdhiko bhava tadA tanmlecchakAnAmapi / sAkhyAnAM tata eva naigamanayAcaugazca vaizeSikaH / | idameva hi pAviDatya, cAturyamidameva hi / / yadhucyeta ca putravAn bhava tada tat kukkuttaanaampi|| zabdabrahmavido'pi zabdanayataH sarvairnayairgumphitA / | idameva subuddhivaM, mAyAdarupataro vyayaH // tasmAt sarvasukhaprado'stu bhavatAM zrIdharmalAbhaH shriye| jainI raSTiritIi sArataratA pratyakSamuvIkSyate // kacintAlako mUkhI, kacidAnavatI satI / | majhavaM bhagavAn vIro, maGgalaM gautamaH prabhuH / | ekavarNa yathA dugdhaM vahuvarNAsu dhenuSu / kvaciskAyo bhavetsAdhuH, khalvATo nirdhanaH kacit // maGgalaM sthUlabhadrAdiH, jainadharmostu maGgalam // 2 // tathA dharmasya vaicitryaM tatvamekaM paraM punaH // 1 // phalanti vedAH kAlepa, parAyAM svekmaaske| | WoPoWoooooom saMskRta zloka saMgraha dvitIya bhAga samAptam / sarA phavati gAndharvI. jyotirvecaM nirantarama // lonadams00000 For Private And Personal use only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viSaya sUcI naM0 viSaya 1 vairAgya 2 moha 3 gati varNana 4 dhyAna 5 cAra dhyAna varNana 6 karma 7 saMsAra svarUpa 8 dyUta 6 mAMsa 10 madirA 11 vezyA 12 pAradhI 13 para strI lampaTI 14 kAmadeva naM0 viSaya pRSTha zloka saM. naM0 viSaya pRSTha zloka saM. pRSTha zloka saM. 15 strIguNa 30 vRthA janma 16 strI svabhAva niMdA 264231 manuSya bhava ke 10raSTAMta 50 10 5 20 17 svabhAva varNana 32 upadeza 6 42 10 vIra svabhAva 33 svArtha 16 guNa 34 zaucam 20 satsaMga 35 dhana prazaMsA 21 asat saMgati 36 dhana doSAH 22 sajjana svabhAva 37 daridra 18 1. 23 durjana 38 kRpaNa 24 mUrkha 36 yAcaka 20 28 25 pariData 43 16 40 naukara 26 vidyA 4443 41 mitra lakSaNam 27 kAla caritam 42 putra varNana 23 29 paropakAra 43 vinaya 26 jIvita sAphalya 4 44 aikyam For Private And Personal use only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit pRSTha zlokasaM. maM0 viSaya 45 kaliyuga 46 udyama 47 cintA 48 rAjadharma 46 varNa-dharma 5. jAtinakAraNaM 51 gRhastha svarUpa 52 zrAvaka 53 nindaka pRSTha zloka saM. naM0 viSaya 66 11 54 zrotA 55 kRtaghna nindA 56 para droha 57 pravAsa 58 sthAna mahAtmya 56 svacchandI 60 jarA 75 1. 61 kSudhA 62 avasara pRSTha zloka sa. naM. viSaya 63 mauna 64 pazcAtprazaMsA 65 vicAra pUrvaka kArya 66 SaTlezyA svarUpa 67 nAstika svarUpa 68 jaina dharma 66 saptanaya 7. saMkIrNa prakaraNa 71 AzIrvAda For Private And Personal use only