Book Title: Meru Trayodashi Mahatmya Ane Devdravya Bhakshan Ka Natija
Author(s): Mansagar
Publisher: Hindi Jainbandhu Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002498/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janavandhu graMthamAlA graMthAMka 7 ||shrii pArzvanAthAya namaH // mestrayodazI mahAtmya. devadravya bhakSaNa kA natIjA. anuvAdaka, munirAja zrI mAnasAgarajI. S dravya sahAyaka, kukaDezvara (mAlavA ) nivAsI, zrImAn seTha kisanalAlajI paTavA. prakAzaka, hindI jainabandhu graMthamAlA, indaura, F vIra saM.2452 kImata ! i. sa. 1926 vi. saM.1983 / tIna paise. prathamAvRtti. jainabandhu priM. presa, pIpalIbajAra indaura. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA Aja kala hamAre jaina samAja meM kuprathAoM kA vizeSa kara pracAra bar3ha gayA hai. hama hamAre pUvAcAryoM bhASita vrata, niyamAdi choDa saMsAra vardhaka upanyAsa naoNvela paDhakara vyartha hI TAima khote haiM. - isa bAta para lakSa dekara parama pUjya AgamoddhAraka jainAcArya zrImad sAgarAnandasUrIzvarajI ke laghu ziSya munirAja zrImAnasAgarajI mahArAja sAhaba ne vrata niyamoM kI kathAeM upanyAsa ke taura para hindI meM anuvAda kara chapavAnA zuru kiyA hai| . yaha pustaka meru trayodazI mahAtmya kI hai. isameM deva dravya bhakSaNa karanese kyA hAni hotI hai? aura kisako huI? tathA kisa taraha se vaha prAyazcita se mukta huA ? evaM vrata kA ArAdhana kisa rIti se karanA ? ityAdi acchI taraha se batalAyA gayA hai| Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] nIti se ikaTThe kiye hue paise acche kArya meM hI jAte haiM. usI mutAbika kukaDezvara [ mAlavA ] nivAsI seTha kizanalAlajI paTavA ne isa pustaka ke chapavAne meM sahAyatA de udAratA dikhalAI hai / tathA graMthamAlA ke unnati ke hetu anya sajjanoM ke vAste alpa kimata rakha tathA sAdhu sAdhvI pAThazAlA va lAyabrerI ko bheTa dene kA rakkhA hai| prakAzaka. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainabandhu graMthamAlA graMthAMka 7 zrI zAntinAthAya namaH meru trayodazI kathA. zrI merU trayodazI vrata AzrayI. piMgala rAjA kI kathA. RSabha prabhu ko namana karI, kahuM kathA meru trayodasI / mana vaca kAya sthira karI, ho mukti sukhavAsI // 1 // mArudevaM jinaM natvA, smRtvA sadgurubhAratIm / merutrayodazIghatra vyAkhyAnaM likhyate mayA || 2 | sarva prathama zrI RSabha deva bhagavAnako namaskAra karake, tadantara jJAna dAtA gurU ko tathA bhagavat vANI rUpa zrI sarasvatI devI kA hRdaya meM smaraNa rakha, zrI merU trayodazI vratakI kathA kahatA hUM / aSTa mahA prAtihAroM se virAjamAna trijagadguru zrImahAvIra svAmI ne jisa bhAMti paramparAgata pUrva Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) tIrthaMkaroM ke kathanAnusAra mAha kRSNa trayodazI mahAtmya gautama svAmI ke sanmukha varNana kiyA hai, usI AdhAra para maiM bhI kahatA hUM / zrI RSabhasvAmI ke bAda pacAsalAkha koDA koDi sAgaropama ke aMtara se zrI ajitanAtha nAmaka tIrthaMkara hue| usI samaya ke madhya meM zrI ayodhyA nagarI meM ikSvAku vaMza meM kAzyapa gotrIya anantavIrya nAmaka rAjA huaa| vaha anekoM hAthI, ratha, ghoDe, pyAde Adi senA kA svAmI thA / usake pAMcoM rAniyAM thiiN| unameM priyamatI nAmaka rAnI mukhya paharAnI thii| rAjya maMtrI kA nAma dhanaMjaya thaa| vaha bhI caturbuddhi nidhAna tathA mahA catura thA. isa bhAMti rAjA sarva sukha samAdhi se rAjya pAlana karatA thaa| eka samaya rAjA ko baDI cintA huI ki dekho ! maiM aisA rAjyAdhipati hUM kintu mere eka bhI putra nahIM hai to mere bAda mere isa rAjya ko kauna bhogegaa| kahA bhI hai ki:-- putrasya gRhaM zUnyaM dizaH zUnyA a bAMdhavAH / " mUrkhasya hRdayaM zUnyaM sarvazUnyaM daridriNaH // " Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) arthaH-putra binA gRha zUnya, mitra binA dizA zUnya, jJAna binA mUrkha kA hRdaya zUnya aura daridra ko saba jUnya lagatA hai. ___ isaliye putra binA ghara kadApi nahIM zobhatA. yaha vicAra karake putra prApti ke liye aneka upAya kiye kintu saba vyartha hue| isI avasara meM koNika nAmaka eka sAdhu AhArArtha rAjA ke gRha para AyA. usako sanmukha AtA dekhakara rAjA, rAnI donoM harSita hokara uThe / vidhi pUrvaka vaMdana karake zuddha AhAra bahorAyA, aura hAtha joDakara pUchane lage ki he svAmin ! hamAre putra hogA ki nahIM? yaha sunakara sAdhu ne kahA ki he rAjan ! jyotiSa nimitta saMbandhI praznoM kA uttara denA yaha sAdhu kA dharma nhiiN| yaha suna punaHrAjA aura rAnI sAdhu kI aneka prakAra se vinaMtI kara pUchane lge| yaha dekha sAdhu ke manameM karuNA utpanna huI / isase vaha rAjAse kahane lagA, ki dekho, Apa dharmadhyAna, prabhupUjA Adi karo, isase aMtarAya TUTegA aura tumhAre putra hogA, kintu vaha paMgu (laMgaDA) hogA. yaha kaha kara Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sAdhu clegye| tatpazcAt rAjA va rAnI vicArane lage ki are ! apane ko paMgu putra hovegA!!! astu. kramazaH dharmadhyAna ke prabhAva se rAnI ko garbha rahA aura naumAsa pUrNa hote hI rAnI ko putrotpatti huI / badhAiye ne rAjA ko jAkara vadhAI dI. he mahArAja ! Apake gRha para putra janma huA hai / suna kara rAjA atyaMta harSita huA aura baDA bhArI janma mahotsava kiyaa| bArahaveM dina sarva kuTuMbiyoM ko bhojana karAyA, aura usa kumAra kA piMgala rAjA nAma rkhaa| usa kumAra ko sadaiva ataHpura meM hI rakhate the, kabhI bAhara nahIM nikAlate the| isase saba loga rAjA se pUchane lage ki Apa rAjakumAra ko bAhara kyoM nahIM nikAlate? rAjA ne unako vakroktise uttara diyA ki kumAra ati adbhuta rUpavAna hai, isaliye koIkI najara lagajAne ke bhaya se bAhara nahIM nikAlate haiN| yaha bAta sAre nagara meM prasiddha hogaI / aura saba kahane lage ki piMgala rAjakumAra sadRza kisIkA bhI rUpa nahI hai. isI avasara meM isa ayodhyA nagarI se savAsI yojana dUra malaya nAmaka eka deza thA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usake antargata brahmapura nAmaka nagara meM ikSvAku vaMzIya, kAzyapa gotrIya satyaratha rAjA thA / usakI paTTarAnI kA nAma indumatI thA / usake garbha se guNasundarI nAmaka putrI utpanna huii| yaha rAjakumArI atyanta rUpa lAvaNya guNa yukta thI, tathA isa rAjA ke bhI putra nahIM thA. isa kAraNa rAjakumArI mAtA pitAoM ko bar3I hI pyArI thii| kramazaH yaha rAjaputrI paDha guNa kara causaThoM kalAoM meM nipuNa hogaI, aura yauvanAvasthA ko bhI prApta huI / kumArI kI yaha avasthA dekhakara usake pitA usake samAna hI kisI svarupavAn vara kI zodha karane lage / parantu usake yogya vara kahIM nahIM milA / isase rAjA ko bar3I cintA hone lgii| isI avasara meM nagara ke bahuta se vyApArI gADiyoM meM nAnA prakAra kA kirAnA bhara kara vyApAra ke artha dezadezAntara jAne lage / rAjAne unako bulavAkara kahA ki, tuma deza dezAntara jAte ho, vahAM apanI rAjakumArI ke yogya koI jagaha yadi suyogya vara mila jAya to sagapana (saMbaMdha) kara AnA. vyApArI gaNa rAjA kA vacana svIkAra kara ravAnA hue| Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApArI loga kramazaH nagara nagara bhramaNa karataM ayodhyA nagarI meM Aye / vahAM sarva kirAnA beMca kara bahutasA dravya upArjana kiyA.. pazcAt apane deza meM khapane yogya dUsarI jAti kA kirAnA kharIda kara svadeza jAne ko taiyAra, hue, itane hI meM nAgariko ke mukha se rAjakumAra ke adabhuta rUpa kA varNana suna, ve rAjA ke pAsagaye aura kumAra ke sAtha guNasuMdarI kA saMbaMdha ( sagapaNa) nizcita kiyA. rAjAne bhI ina vyApAriyoM kA bar3A sanmA. na kiyA, tathA unako dANa (mahasUla) mApha kara diyaa| isase vyApArI loga bhI AnaMdita ho apane deza ko ravAnA hue| apane nagara Akara unhoMne rAjA se saMpUrNa vRttAMta kahA / rAjA bhI kumAra kA adabhuta rUpa tathA guNa muna atyanta hI harSita tathA saMtuSTa huA / jaba putrI vivAha ke yogya huI tava rAjAne kumAra ko bulAneke lie apane sevako ko ayodhyA bheje. unhoMne jAkara rAjA anantavIrya se prArthanA kI, he mahArAja ! rAjakumAra ko vivAha ke liye zIghra bhejie / yaha suna rAjA manameM bar3A Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) udAsa hokara mahala meM gayA, aura ekAnta meM jAkara maMtrI se pUchane lagA ki aba kyA upAya karanA cAhiye ? apanA kumAra to paMgu hai, isakA kisa prakAra vivAha karanA ? kauna ise kanyA degA ? yaha suna pradhAna (rAjamaMtrI) ne kucha vicAra kara bulAne ko Aye hue sevakoM ko bulAkara kahA ki, abhI rAjakumAra yahAM nahIM hai / isa samaya vaha yahAM se do sau yojana dUra muhaggI paTTana nAmaka nagara meM apane mosAla (mAtA ke gRha) ko gayA hai / isa liye abhI lagna nahIM ho sakegA / jaba kumAra A jAyagA taba tumako saMdezA dUMgA aura kumAra ko bhejuuNgaa| rAjamaMtrI ke ye vacana suna sevakoM ne kahA ki he svAmin ! hamArA nagara yahAM se bahuta dUra hai / isase bAraMbAra yahAM AnA nahIM banasakatA. isaliye lagna kA dina Apa abhI nizcita karake kaha dIjie, aura usa lagna para ApabhI zIghra pdhaariegaa| yaha suna pradhAna ne uttara diyA ki Aja se solahaveM mAsameM lagna kareMge. yaha lagna samAcAra lekara sevakagaNa apane deza ko gaye, aura jAkara rAjA se sarva vRttAnta kaha sunAyA. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) .. idhara sevakoM ko vidA karake rAjA anaMtavIrya cintAtura ho pradhAna se kahane lagA ki, aba kumAra kA kyA upAya karanA cAhiye / solaha mAsa to kala vyatIta ho jAveMge; isa prakAra kaha kara rAjA. rAnI tathA pradhAna baDe cintA magna hokara upAya DhUMDhane lage / parantu kucha bhI sUjha nahIM pddaa| . . isI samayameM pAMca sau sAdhuoM sahita catuAnI gAMgila nAmI AcArya nagara ke udyAna meM Akara samosare / banapAla ne unakI bahuta sevA bhakti karake nagara meM jAkara rAjA anantavIrya ko AcArya mahArAja ke Agamana kI badhAI dii| rAjA ne harSita ho banapAlaka ko bahuta sA dravya diyA. aura hAthI, ghoDe Adi bar3I Rddhi ke sAtha udyAnameM jAkara AcAryAdi sarva sAdhuoM ko vandana kara hAtha jor3a kara sanmukha baiThagayA. munirAja ne zAnti ho jAne para upadeza denA prAraMbha kiyA. dharmopadeza. . jIvadayAI ramijjaI, indiyavago damijjai sayAvi / sacaM cava vadijjaI, dhammassa rahassamiNaM ceva // 1 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) bhAvArtha:- uttama prANI sadaiva jIvadayA meM ramatA hai, paMcendriya samUha ko vaza karatA hai, satya vacana bolatA hai, yahI jaina dharma kA rahasya hai // 1 // jayaNA dhammassa jaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / taha buDhikarI jayaNA, egaMta suhAvaNA jayaNA // 2 // bhAvArtha:- jayaNA dharmakI mAtA hai, jayaNA [ upayoga] dharma kI pAlaka hai, tathA jayaNA dharma kI atyanta vRddhi karane vAlI hai, aura vaha jayaNA hI ekAMta mokSa sukha kI dAtA hai // 2 // AraMbhe natthi dayA, mahilAsaMgeNa nAsae baMbhaM / saMkA sammataM pavvajjA atthagahaNeNaM // 3 // bhAvArtha : - AraMbha meM dayA nahIM hotI, strI kI saMgati karane se brahmacarya kA nAza hotA hai, jina baccana meM zaMkA rahe use samakita nahIM hotA, aura dravya parigraha kA saMgraha kare use cAritra nahIM hotA // 3 // je vaMbharabhaTThA, pAe pADaMti baMbhayAriNaM / te huMti TuMTa yuMgA, bohI puNa dullahA tesiM // 4 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) bhAvArtha:- jo prANI svayaM brahmacarya se bhraSTa. zIla guNa rahita hokara dUsare jo brahmacarya ke pAlana karane vAle haiM unase namaskAra karAve vaha prANI hUMTA lUlA paMgu tathA baharA hove tathA bahuta dukha pAve, va aise prANI ko jo samakita haiM, ve bhI duHkha se prApta hote haiM. isaliye dayA dharma kA mUla hai, aura jIvahiMsA pApa kA mUla hai| jo svayaM hiMsA kareM dUsara se hiMsA karAve, jo hiMsA karatA ho usakI prazaMsA kare, ye tIno jane samAna pApaphala bhogeM / phira jo manuSya pApa karatA huA bhI mana meM nahIM DaratA usake hRdaya meM dayA hI nahIM hai| tathA jo puruSa nirdayI hokara bahuta se ekendriya jIvoM kA nAza karatA hai, vaha prANI para bhava meM vAta, pitta, zleSmAdika aneka rogoM ko bhogatA hai. aura jo do indriya jIvoM kA vinAza karatA hai vaha parabhava meM gUMgA, tathA mukharoga vAlA va durgandha mizvAsa yukta hotA hai, aura jo tIna indriya jIvoM kA nAza karatA hai, use parabhava meM nAsikA roga hotA hai. aura caurindriya jIvoM kA vadha karatA hai, Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) vaha parabhava meM kAnA, aMdhA, cUMcA ityAdika anekoM netra rogoM kA bhoktA hotA hai, tathA jo jIva paMcendriya jIvoM kA vinAza karatA hai, usako parabhava meM pAMcoM iMdriyoM kI ArogyatA nahIM milatI. isa kAraNa se he bhavya lokoM ! hiMsA kA tyAga karo. asatya ko tyAga satya bhAvana karo, ityAdika isa prakAra kA dharmopadeza sunakara rAjAne guru se pUchA ki, he svAmin ! merA putra kisa karma se paMgu huA ? yaha suna caturja / nI gAMgila muni kumAra kA pUrvabhava varNana karane lage. pUrvabhava he rAjana! isa jabUdvIpa ke airavata kSetra meM acalapura nAmaka nagara meM mahendradhvaja nAmI rAjA thA / usakI umayA nAmaka paharAnI kA sAmantasiMha nAmaka kumAra thA / eka samaya usa kumAra ko pAThazAlA jAte hue mArga meM juArI loga mile, unakI saMgati se vaha jUMA khelanA sIkhA. isI bhAMti nIcoM kI saMgati se sAtoM vyasana kA sevana prAraMbha kara diyaa| rAjA ne usake vyasanoM ko Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) chuDAne ke liye aneka upAya kiye, parantu saba niSphala hue| rAjA ne kumAra ko bahuta kucha zikSA bhI dI, parantu usane eka na mAnI / anta meM rAjA ne use deza se nikAla diyA, parantu to bhI kumAra ne vyasanoM kA tyAga nahIM kiyA / deza se nikAlA jAne ke bAda kumAra aneka dezoM meM bhramaNa karatA huaa| zivapura nagara meM aayaa| vahAM caMpaka nAmaka seTha ne usake sundara rUpa va AkAra ko dekhakara samajhA ki yaha koI uttama purUSa hai tathA isakA zarIra baDhA hI sukumAra hai, isa se parizrama kA kAma nahIM ho sakegA, yaha vicAra karake seTha ne usako apane ghara ke pAsa eka devAlaya thA, usakI pUjA karane ke liye apane ghara rakha liyA / parantu kumAra to duSTAtmA thA. vaha bhagavAna ke sanmukha rakkhe hue cAvala, supArI, phalAdika jo kucha bhI hoveM unako gupa cupa becadiyA karatA, aura usase jo dravya utpanna hotA thA usase jUMA khelatA / jaba isa taraha bahuta dina vyatIta ho gaye, taba isa bAta kI caMpaka seTha ko khabara huI to seTha ne kumAra se kahA ki he Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) bhole ! jo prANI deva dravyAdi khAtA hai vaha bahuta kAlataka saMsAra kA paribhramaNa karatA hai, isaliye aba tU kabhI aisA kAma mata karanA. ai upadeza diyA parantu to bhI usa duSTa mithyA dRSTi kumAra ne tIvra ajJAna ke udaya se kukarma nahIM choDe / ____eka dina bhagavAna ke chatra Adi AbharaNoM ko curAkara beca diyA, aura upArjita dravya se anAcAra sevana kiyA / jaba yaha bAta seTha ko mAlUma huI to use duSTAcArI samajha vahAM se nikAla diyaa| vahAM se nikala bana meM bhramaNa karatA huA AkheTa (zikAra ) kara ne lagA aura mRgAdika aneka jIvoM kA vinAza kara udara poSaNa karane lgaa| usa bana meM tapasviyoM kA Azrama thA, vahAM bahuta tapasvI paDe rahate the, tathA vana meM se bahuta se mRga, pazu bhI vizrAma lene ke liye vahAM AbaiThate the| eka dina eka sagarbha mRgI vahAM AI. sAmantasiMha kumAra ne use dekhakara bANa dvArA usake cAroM paira cheda diye. isase mRgI (hiranI) bhUmi para girapaDI. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) use eka tapasvI ne dekhakara dharma zravaNa karAyA usase mRgI mRtyu pAkara zubha gati ko gaI aura unakA garbha bhI duHkha ke mAre gira paDA.. unako dekha eka tapasvIko bahuta gussA AyA, aura usa tapasvI ne sAmanta siMha kumAra se kahA, ki he duSTa ! jaise taiMne isa mRgI ke pAMva cheda diye haiM vaise hI tU bhI para bhavameM paMgu hoyagA / yaha zrApa dekara tapasvI to apane Azrama ko calA gayA aura sAmantasiMha kumAra tapasvI ko krodhAtura dekha DaratA huA bana meM bhAga gayA / parantu azubha karma ke udaya se use banameM eka siMha milA usane tatkAla kumAra ko maarddaalaa| vahAM se azubha dhyAna meM mRtyu pAkara kumAra naraka meM gayA / vahAM Ayu pUrNa karake tiryaMca tathA nArakI bhavoM meM asaMkhyAtA varSoMtaka rahA, aura unameM akAma nirjarA se bahuta se karmoM kA kSaya karatA huA, eka bAra mahAvideha kSetra meM kusumapura nagara ke rAjA vizAlakIrti kI dAsI zivA ke garbha se putra hokara utpanna huA. mAtA pitAne 'vajra sena' nAma rakhA. kramase baDA hote yuvAnI meM padArpaNa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) kiyA. dAsI putra hone se rAjA mahArAjAoM kI sevA cAkarI kararahA hai. pUrvakarma ke udaya se vahAM bhI galitakuSTha roga huA, jisase hAtha pAMva khira gaye aura vaha paMgu hogyaa| aMta samaya meM zivAdevI dAsI ne navakAra maMtra sunAyA usase samAdhi maraNa pA vyaMtarika devatA huA / phira vahAM se Akara isa jambUdvIpa ke bharata kSetra meM sauhArdapura nAmaka nagara meM sUradAsa seTha ke ghara meM vasaMtatilakA nAmaka bhAryA ke garbha se putra hokara jnmaa| aura usakA svayaMprabha nAma huaa| vaha baDA guNI va vivekI huA, parantu usake pAMva meM atyanta phoDA phusI huA karate the jisa se vaha cala nahIM sakatA thA, aura baDA dukhI rahatA thA. jaba vaha ATha varSa kA huA taba usake mAtA pitA baDe cintAmagna rahane lage ki apane eka mAtra putra hai vaha bhI pAMvoM se rogI hai. __isI avasara meM zrI zatraMjaya tIrtha kI yAtrA karane ke liye eka bar3A saMgha udyata huA. yaha suna seTha bhI apane putra ko sAtha le saMgha ke sAtha yAtrA karane cale / calate 2 sarva zrI saMghane siddhakSetra meM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahuMcakara mukAma kiyA. pazcAt darzana ke nimitta saba loga parvata para caDhe / unhoMne zrI RSabhadevI kI sevA bhakti kI / sUradAsa seTha bhI strI sahita putra ko lekara parvata para caDhA aura putra ko sUryakuMDa meM snAna karAyA, parantu vaha jala devatA adhiSThita thA, aura svayaMprabha kumAra ko abhI bahuta se karma bhoganA zeSa the, isa kAraNa se kaMDa kA jala usake pAMvoM ko sparza taka nahIM karatA thA, arthAt sparza to kare paraMtu kucha bhI pAMva para ThaharatA nahIM jaise cikaTe bhAjana para pAnI nahIM Thera sakatA hai. yaha dekha kara sarva saMgha ke manuSya cakita hue, aura munirAja ke pAsa jA vaMdana karake isakA vicAra pUchane lage / munIzvara ne kahA ki isane pUrva bhava meM bahuta devadravya khAyA hai, aura eka mRgI ke cAroM pAMva chede haiM. unameM se bahuta se karmo kA to akAma nirjarA se kSaya hogayA hai, aura svalpa zeSa hai, parantu ve zeSa karma nikAcita-cIThe haiM, isase binA bhoge unako isa kA chuTakArA hone kA nahIM. isI kAraNa se tIrthajala isako sparza nahIM karatA hai| Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 17 ) muni ke yaha vacana suna kara mAtA, pitA tathA putra tInoM vyaktiyoM ko vairAgya utpanna huA, aura zrI RSabhadeva ke caraNa kamala ko namaskAra kara Aye aura dharma meM udyamavaMta hue / vaha kumAra solaha hajAra varSa paryanta kucha, vraNAdika rogoM kI vedanA bhoga kara aMtasamaya meM karma kA Alocana kara zubha pariNAma se mRtyu pAkara prathama devaloka meM devatA bhava meM utpanna huA vahAM se nikala kara he rAjan ! yaha terA putra peMgalakumAra huA hai / isa bhAMti kumAra kA pUrva va varNana karake gAMgila muni phira kahane lage zloka madyapAnAdyathA jIvo, na jAnAti hitAhitam / dharmAdharmo na jAnAti, tathA mithyAtvamohitaH // 1 // artha - jisa bhAMti jIva madyapAna karane se hitAhita ko nahIM jAnatA hai, usI bhAMti mithyAtva ke udaya se mithyAtvI jIva dharma adharma ko nahIM jAnatA // 1 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) zlokamithyAtvenAlIDhacittA nitAtaM, tatvAtatve jAnate naiva jIvAH kiM jAtyaMdhAH kutracidvastujAte, ramyAramyavyAktimAsAdayeyuH ____ artha-jisa prANikA jIva mithyAtvase bahutahI mohita hogayA hai. ve prANI tatvAtatva ko nahIM jAnate haiM jaise koI janmAndha puruSa kisI bhI vastu ko pAkara bhalI burI nahIM samajhatA vaisAhI jAno zlokaabhavyAzrayimithyAtve'nAdyanaMtA sthitirbhavet // sA bhavyAzrayimithyAtve-'nAdisAMtA punarmatA // 3 // artha-jo abhabya AzrayI mithyAtvakI sthitI hai vo anAdi ananta samajhanA aura bhavyajIva AzrayI mithyAtva kI sthitI anAdi, sAnta hotI hai. // 3 // isa bhAMti ke mithyAtva ke udaya se jIva ananta karma bAMdhate haiM. vaise hI tere putra ne bhI aise anucita karma upArjana kiye haiM ki jinase paMgu huA hai __ ye vacana suna rAjA ne pUchA ki he svAmin ! aba koI aisA upAya batAie ki jisase isa kumAra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) ke karmoM kI nivRtti ho jAya / munirAja ne kahA ki, he rAjan ! tIsare Are ke aMtima tIna varSa aura sADhe ATha mAsa zeSa rahe the, usa samaya mAgha (mAha ) kRSNa trayodazI ke dina zrI RSabhadeva svAmI kA nirvANa kalyANa huAthA. isa se isa dina kA baDA bhArI mAhAtmya hai. vrata vidhii| isakA baDA parva mAnakara usa dina cauvihAra upavAsa karanA, ratna ke pAMca meru banAnA, cAroM dizAoM meM cAra choTe meru banAnA, unake Age cAroM dizAoM meM nandAvarta karanA, dIpa dhUpa Adi aneka prakAra se pUjana karanA, isa bhAMti teraha mAsa athavA teraha varSa paryanta karanA, aura zrI RSabhadeva svAmI ke * OM hrIM zrIM RSabhadeva pAraMgatAya namaH' aise do hajAra jApa karanA, naukAravAlI ginanA isaM bhAMti pratimAsa kare to karma kA kSaya hove, isa bhava tathA parabhava meM sukha saMpatti pAve / aura trayodArI ke dina pauSadha kare tathA pAraNe (punbhojn ) ke dina guru ko paDilAbhI atithi saMvibhAga kara pazcAt bhojana kre| Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) guru mahArAja ke ye vacana suna kara anaMtavIrya rAjA putra ko vrata aMgIkAra karA, guru ko namaskAra kara apane sthAna ko gayA / piMgalakumAra ne prathama mAgha kRSNa trayodazI kA vrata kiyA, usase pAMva ke aMkura pragaTa hue / isI bhAMti teraha mAsa paryanta vrata kiyA taba suMdara. rUpavAna hAtha pAMva pragaTa hogye| yaha dekha kara rAjA atyaMta harSita huaa| dharma kI mahimA dekha kara parama vairAgyavAna hokara vizeSa dharma karane lagA / pazcAt solahaveM mAsa meM piMgalakumAra ne guNasuMdarI kA pANigrahaNa kiyA. sAtha hI anya bhI bahuta sI kanyAoM se vivAha kiyA / isake bAda anantavIryaM rAjAne piMgalakumAra ko rAjya sauMpa kara svayaM gAMgilamuni se cAritra grahaNa kiyA aura niraticArapana pAlana karake zrI zatruMjaya tIrtha meM anazana kara, karma kSaya kara mokSa pada pAyA / udyApana vidhi. idhara piMgala rAjA bhI putravat prajA kA pAlana kara nIti ke anusAra rAjya kArya karatA rahA, aura . Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 21 ) teraha varSa paryanta vidhi pUrvaka usane meru trayodazI kA tapa kiyA. tapa pUrNa hone para zaktyAnusAra udyApana kiyA, bhagavAna ke baDe 2 zikharabaMdha teraha devAlaya banavAye, unameM teraha pratimAeM svarNa kI, tathA teraha pratimAeM ropya (cAMdI) kI, aura teraha pratimAeM ratna kI sthApita kI / teraha prakAra ke ratnoM se pAMca meru banavAkara car3hAye / teraha vakta zrI siddhAcalajI ke saMgha nikAle, teraha svAmivAtsalya kiye. teraha teraha sAdhuke upagaraNa pAtrA, tarapaNI, dAMDe, oghA, kaMvala Adi rakhe aura teraha teraha maMdira ke upagaraNa kaTorI, kalaza, caMdravA, eMThIA, tAsaka, vAlAkuMcI, dhUpadAnI, dhotI, uttarAsana, mukhakosa, aMgalUhaNA ityAdi rakhe. aura teraha teraha cAritra ke upakaraNa, kaTAsaNA, muhapattI, dhotI, caravale, navakAravAlI Adi rakhake zAsanonnatti kI. isa bhAMti aneka prakAra se jJAna kI bhI bhakti kI / isake bAda bhI kitane hI pUrva varSa paryanta vrata mahita rAjya kA pAlana kiyA aura anta meM apane putra mahasena ko rAjya pada de Apane zrI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) suvratAcArya guru ke pAsa bahuta se rAjyapuruSo sahita dIkSA aMgIkAra karake dvAdazAGgI paDhA, aura AcArya padavI pAI / isake pazcAt kSapaka zreNI caDhane ke liye aSTama guNasthAna meM zukla dhyAna dharate hue cAritra kA pAlana kara kramazaH bArahaveM guNa sthAna para caDha usake aMta samaya meM caturghAtika jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya karmo kA kSaya kara terahaveM guNa sthAna ke prathama samaya meM kevalajJAna prApta kiyA tatpazcAt pRthvImaMDala meM vihAra karatA huA, bahuta se bhavya prANiyoM ko pratibodha detA huA, sarva bahattaralakSa pUrva kA Ayu pAlana kara caudahaveM guNa sthAna meM pAMca hasva akSara ke samAna kAlameM yoga nirodhana kara zeSa rahe hue caturaghAtika karma vedanIya nAma, AyuSya, gotra kA kSaya kara, zarIra tyAga, pUrva prayoga se baMdhana chedana Adi kara eka yojana pramANa lokAnta para siMddha kSetra meM eka samaya meM sAdi ananta bhAga meM sthira ho rahA / isa bhAMti piMgala rAjA se isa bheru trayodazI: kA vrata pravartamAna huA / usake bAda kucha samaya * Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 23 ) paryanta to loka ratnamaya meru caDhAte rahe, pazcAt kucha kAla paryanta sone ke meru caDhAte rahe kintu Aja kala ghRta ke meru caDhAte haiN| isa prakAra meru trayodazI kA mahimA zravaNa kara he bhavya loko ! zubha bhAva se yaha vrata aMgIkAra karo. jisase isa loka meM manavAMchita sukha saMpatti tathA paraloka meM devagati kA sukha aura mokSarUpa ananta sukha kI prApti ho / vizeSa vidhi. 1 upavAsa ke dina 12 khamAsamaNa denA aura 12 sAthiye karanA. 2 upavAsa kiyA ho aura strI jAti ko kAraNa AjAve ( rajasvalA hojAya ) to upavAsa gInatI meM AtA hai guNanA Adi dUsarI terasa ko karadenA. 3 tIna TaMka devavaMdana, pratikramaNa Adi karanA. 4 khamAsamaNa deke iriyAvahI karake 'AdinAtha nirvANa pada ArAdhanArthaM kAussaraga karUM kahake Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) vaMdaNa vatti. annatya kahake 12 logassa yA 48 naukAra kA kAussagga karake pragaTa logassa kahanA. 5 yaha vrata mahine mahine karanA ho, to 13mahine meM, aura sirpha mestrayodasI ke dina karanA ho, to 13 varSa pUrNa hotA hai. caitya vaMdana. aSTApada girI upare, daza hajAra muni sAtha / bhakta caturdazaM tapa kiyo, anazana dInAnAtha // 1 // suna Aye cakrI vahAM, bharata bharata bharatAra / Asana kaMpe iMdra bhI, Ae sura parivAra / / 2 / / avasarpiNI ara tIsare, pakSa nevAsI zeSa / triyodazI vadI mAgha kI, abhici tAra vizeSa // 3 // vAsara pUrava bhAga meM, paryakAsana dhIra / dhyAna zukla bala kame ko, naSTa kare vaDa vIra // 4 // karma abhAva AtamA, siddha paraM pada jAsa / ajara amara aja nityatA, sAdi anaMtA vAsa // 5 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janabandhu graMthamAlA graMthAMka 7 ||shrii pArzvanAthAya nmH|| mestrayodazI mahAtmya. devadravya bhakSaNa kA natIjA. anuvAdaka, munirAja zrI mAnasAgarajI. dravya sahAyaka, kukaDezvara (mAlavA ) nivAsI, zrImAn seTha kisanalAlajI paTavA. QGO prakAzaka, hindI jainabandhu graMthamAlA, indaura, OF vIra saM.2452 kImata ! i. sa. 1926 vi. saM.1983 / tIna paise. prathamAvRtti. jainabandhu priM. presa, pIpalIbajAra indaura.