Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jaina zvetAmbara konpharansa heraeNlDa. jaina saMgha sevaka. 5 15. aMka 1 vIrAta 2445. saM. 1975, jAnyuArI 1919 iDaranA caityanI paripATI gAma gaNahararAya, pAya praNamuM karajoDI, sarasati sAmiNi kapisAya jima nAIkhodI mugati mahApuri puDacivA e upara vADI, iDara girivara siDarataNa kare caitya pravADI che "havI uri siMgArahAra savi desa siMgAra, aDavaDI sadhAra zrI IlAkAra; gaDha maDha maMdira pilipara poDhA prAsAda, suravara girivara siharataNuM je maDaI vAda. 2 suvicArI vivahArIAe sasahajiMa suraMga, adhikArIa vyApArIA rAjakoji abhaMga; vinayaviveka vicAravaMti bhAI malapatI, sivaNa mRgaloaNuM cAlaI camakatI. 4 caupaTa caDDaTAmAhi caMga piDhI pisAla, sahi gurU karaI vakhANa jANa zrAvaka suvisAla; pAsajirNoda vihArasAra jANe kailAsa, khipanaka vasahI sikharabaddha AdIsara pAsa. 4. tINi nayari ThauDarAya nArAyaNadAsa, Asa pUraI jamataNI e bhegI lIvilAsa; sUravIra vikruta kaMta nijabhuja balibhIma, savi sImADA naI pAya navi lopa sIma.. " tasu naMdana iDaradhaNu e akala abIha, avara rAya tana teha taNuM navi lo paI lIha; * dAni karaNa jisiu ja jANa sahu bhAI ANa, puSyamUrati prathivI pramANu rAyAMrAya bhANa che ama gaNahara geama gaNahara anaI sarasati, paNanevIe paryakamala sugurU nAma hIaAI bAriA, siri iDara giri taNI kari cetra paravADi saria. pahiluM paNamisu talaTia grevIsamu jiNa , pAsanAha tribhuvanadhaNI pUjiM paramANuMda havaI jaIi girivaranI pAI, niramala nIra nadI tihAM vAI gAjaI jima jaladhAra tu ja javu. gA.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene tAMbara konpharansa hera che. - - - - - jimaNuI pAsaI turaMgama sAlA, savituM pAse paravata mAlA; dIsaI sarasa rasAla tu jayu. Agali pahu pahilI liI, jaII sAhAM sihara achaI savi olaI, jheli mana mohati tu ja; bIjI liI chaI DhIkalI, rAINi saghalI chaI tihAM phalIe; valIe vinoda karaMti tuM jayu. 8 UMcI trIjI pili neverI, teha Upari vAjaI anapherI, seri savi dIsaMti tuja. naMdI vRkSaNuM tihAM hAma, hAvaI laMbodara abhirAma, lakaja liMi vizrAma tu. 10 gaDha pAsaI pANInI vApI, mahi maMDalI je rahIchaI vyApI, thApAzrI. nararAya tu ja. sAmalI AI sihara tu meTau, UparipATataNu chaI eTauM, beu nahI e ThAma tu ja. 11 dahiSNa pAsi sihari samAI, loka caDaI jovA tihAM dhAI, bhAI Ima jaMpati tu ja-; bhAragi moTau khetalavIra tela sIri bhariuM asarIra, kaNavIre seti . tu ja. 12 nAnAvidha dasaI ArAma kokila madhara taNuM vizrAma, kAma ve abhirAma tu jayu-; pAI geli karaMtA caDAI harakhi karI navi lAgai ghaDII, paDii naragina tAma tu ja. 13 mera taNuM kiMgArava rAjaI dahadisi nIjharaNuM ghaNuM vAjaI, gAjaI gayaNa suramma tu ja. 14 anukami cauthI pilipaI jiguha bhUaNanie nayaNe dIThA mIThA dUA nara janma tu ja. 15 vastu girihiM caDII girihiM caDII gurU gajageli pili eli savi dIpatI dharaNi hAra prAkAra rAjaI lAdara naMditarU khittavAlanI raNa rAjai; sivi tarUara bahu phali phalyA kokilataNuM ninAda, pili para java joI tavadIThA prAsAda. bhASA purisA vAvi pa abhirAma rAma nAma che atihi UDI; tasu tali paMDara vara tusume khelAva suMDI, hATa eli mAhi rAjali ghaDiAluM maMDiA kaMcaNa kalasiM lahalaMti Agali caukhaMDia, maMdira mAhi khaDepalIa vApI kRpArAma dhavala gRha dIsaI IsyAM e nira mAlaDIe jesyAM huI suraDAma. 17 aMbAjaMbU aMbilI kiraNIya nArigI, bejurI nAliari pUra ketakI asuraMgI, rAja kuMari krIDA karaMti nayaNuDe karaMgI, navayovani navanavI raMgi oDhaNa nIraMgI, che rAja bhavana rUlIAmaNuM dekhI puhatA jAma, | jina maMdira hiliI jAIe niramAlaDIe hIaDaluM harakhiuM tAma. 18 savituM pAse siha zreNi jina deharI kerI, prahi uThI jiNa namaNa kAki jaNa AvaI serI; ATha puhura suNaI susAda daDa dahI anapherI. kalasa daMDa ghaMTA ninAda vAjaI jasa bherI,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ iDaranA cityanI paripATI (prAcIna kAvya.'. dhaja patAe Ima bhaNuI e sAMbhali ne sahu loka, jehiM yugAdina bheTIe nira. tehanuM jIviuM ke 18 dhana dhana te nara puNyavaMta kia avicala ThAma, suprabhAti jillA pavitra karUM laI tasu nAma, vacharAja pahila uddhAra bIjau arapAla trIjau saha goviMdarAji caupaTa cahesAla, caMpaka sAhi karAvie cothau jharaNuM uddhAra UlaTa hiaDuM ullasikae ni. dekhI sIha Ara. 20 pahilu prathamAraMbha pilI pAvaDIe caDII paNamia paDhamajikuMdacaMda Apada dAvaDImAM raMga maMDapa raMganu ThAma gurUI guhalIe thaMbha thaMbhi dIsaI suraMga piThI pUdlIma vaNa vaMza vajAvatI karatI nATAraMbha nayaNe hariNa harAvatIe nijisIa tilakattama raMbha 21 vastu vAvi suMdara vAvi suMdara phUpa ArAma rAjabhavana ati rUaAM rAjali prAkAra sehaI saraNAI sasura sari madana bhari riva jagatra mehaI khipanika vasahI nemijiNa nirakhI pRhatA bAri, raMga maMDapa raMgiM karI rAsa ramAI naranAri.. bhASA havaI pUjA AraMbhAI tu mArUlI, Adi jiNesara deva tuM, ciMhuM disi ghaMTAraNa jhaNuI tu, dIpa niraMtarameva tu; pahiluM jaI aghelII tu bha. alII sarIri tu, kSIrodakanAM dhotIyAM tu bha. DhaNi dakSiNa cIra tu. nava cukII nihAlItu bha. orasIAnI oli tu, caMdana ghanadhana sAra ghasI tu bha. kesara meli mAtali tu; pItalamaya samesaraNa tu bha. triNi pradakSiNa devi tuM, karmasiMhi kArAvaka tu bha. te bahu vita vecevi tu. " toraNi dIsaI koraNuM tu bha. ArAsaNuM pASANu tu, tihAM nirakhI bhamarI bhalI tu bha. loka karaI vakhANa tu; mUla gabhArA mAhi gayA tu bha. pekhiI prathama jiNuMda tu, mUrati ati rUlIAmaNuM tu bha. bhaviaNu nayaNaNaMda tu sovanamaya pagi pAlaThI tu bha. hAthi sevana bIjapUratu, bihu bAhe be bahirakhA tu bha. bahikaI aMga kapUra tu; hAra hII be bahi bahI tu bha. zrI viSNu tejanuM pUra tu, kAMne kuMDala jhalahalaI tu bha. kesa sihara kesUra tu. data sAhi karAvIuM tu bha. amalika tilaka nilADi tu, mastika mukuTa nihAlatAM tu bha. pUjaI manaharU hADi tu; havaNa karINaI lUhII tu bha. aMga lUhaI prabhu aMga tu, caMdana kesari pUri tu bha. aMgIe racI (aMga che,
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ na kahetAMbara jainpharansa heratAM. 28 lAla gulAle guMthAvAI tuM bha. jAtI phUla jAsUla tuM, sevaMtrInI mAlaDI tu bha. pAThala phUla amUla tu; daha disi parimala vAsatI tu bha. vAsaMtI suramAla tu, vAlau ula vaula sirI tu bha. caMpaka kerI bhAla tu. AkhI nirakhI kevalIDI tu bha. bevaDI phUlaha mAla tu, bisarA visarAM causarAM tu bha. ToDara guNihiM rasAla tu; damaNu bimaNuM u5ri malaI tu bha. marUna macakuMda tu, caMgerI phUle bharI tu bha. pUjiu prathama jiNaMda tu. Agali bhega UkhevII tu bha. kRSNagara kapUra tuM, mRgamada mahimA mahimahaI tu bha. vAjAM maMgala sUra tu; havaI vigati jina vAMdII tu bha. piDhI pratimA cAri tu; pItalamaya vIra pAsa jiNa tu bha. Adi saMti bhavatAri tu. nAhAM meTAM biMba sarva tu bha. pucha pahatA bAri tu, kAusagI e cakavIsa jiNa tu bha. vIra supAsa juhari tu; hastamukha biMbaha taNuM tu bha. oli ghaNuM udAra tu, biMba saMve bhaI pUcha tu bha. pItalamaya navi pAra tu. - bhadrabhalA be bAraNuI tu bha. cihuM dise causAla tu, - rAjakAja dhuraMdhara tu bha. zrI sAyara zrIpAla tu; sahajapAla sahajiM suguNu tu bha. dhana veciuM suThAma tuM, kuyu sumati kApI karI tu bha. caMdralihAviu nAma tu. snAtra mahA dhajA AratI tuM bha. maMgala dIpa karaMti tu, cihuM disi AvaI saMdha ghaNuM tu bha. puNya bhaMDAra bharaMti tu; vAjaI naMbaka daDa daThI tu bha. vAjaI Dhola nIsANu tu, maddala bhuMgala bhera ravi tu bha. raMjiu rAu zrI bhANu tu. - vastu risaha jiNavara risaha jiNavara karia mahApUja vAla ula mAlatI maa kuMda macakuMda sAria, pitalamaya vIra jiNa pAsa sAmi pAsaI juhAria; deI mahAdhaja AratI maMgaladIpa kavi, hava jugati jina vaMdII hIaDaI harakha dharevi bhASA hiva jugati jina vaMdIe bhAta, bAvana deharI paMti, suNi suMdara, bhadra bhalu madarAjanu e mA. pahiluM pUjisu saMti suka sAha sahasAvarajAMganue mA. bIjai Adi jiNuMda su, desI hemA tanA taNIe mA. deharI dharma jiNuMda su. harI deharI vaMdatA e mA, Upaja atihiM ANaMda su; 34
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ iDaranA cityanA paripATI (prAcIna kAvya. AhammadAvAdI nArayaNuM mA. sA Isara haricaMda su; tiNi aSTApada saMThavIe mA. thApIA ajia jiNuMda su, samosaraNa cakavIsa jiNa mA. pUjiI paramANuMda su. cihuM disi jAlI jeII mA. kAraNa kamalanI veli su, taraNa thaMbhA pUtalIe mA. dIsaI karaMtI geli su; Agali AvI deharIe mA. sAha sAdha teNuM jANi su, mera nAga prabhu pAdukAe bhA. rAINi rUkha vakhANi su. tihAM thikA pUjatA puhacIIe mA. trIjaI bhadra prasAdi su, saMpAhi parabata davihe e mA. pItalamaya jiNavaMdi su; huMbaDa sAha dhamI taNue bhA. cuthau bhadra vihAra su, nAhAM moTAM biMba saMve bhA. lohanaI karuMa juhAra su. nAli maDapa jeI karIe mA. valI bheTIA prabhupAya su, sIsa nAmInaI vInavuM e mA. vayaNe suNuu jirAya su; janama lagaI prabhu bhaI karIe mA. kammataNuM je keDi su, te saMbhArIe risahajiNa mA. vInavuM be kara joDi su. phUDa kapaTa kIdhAM ghaNue mA. pApi posiu piMDa su, mUDhapaNuI pAlI nahIe mA. jinavara ANu akhaMDa suM; kugurU kudeva kusaMgatie mA. maI kIdhAM mithyAtva su, samakti ciMtAmaNi caDiuMe mA. nagamiuM vizva vikhyAta su. ati lobhaI lakhimI taNuIe bhA. mIThA bolyA bola su, adhika leI ochAM dIyAM e mA. kUDAM kIdhAM tala su; paranArI paravaza paNaI e mA. zIlasi saMga na kIdha su, avasara pAmI ApaNu e bhA. suha gurU dAna na dIdha su. caUda rAja mAMhi jIva ni mA. te pharisI savivAra, su, sahasa jIbha ju mukhi dUIe mA. teIna lAbhaI pAra su; INi pari bhaI kIA bhavabhramaNa mA. cAturgatika saMsAri su, tuM havai sAmI pAmIu e mA. AvAgamana nivAra su. mAya tAya ThAkara dhaNue, naresa, tuM sevaka sAdhAra su, tuM tribhuvananuM rAjIe nare- tuM seguMja siMgAra su dayA mayA para pAmIu e na0 kalpatarU tuM deva, IDara girivara saI ghaNue nA suranara sArI seva. huM navi bhANuM bhega yoga nava maNi mANika bhaMDAra, ekaji mAguM risaha jiNa na. sAsaya ziva sukha sAra; prahi UThI je nara bhaNaI e, na. cetra pravADi rasAla,, te tIratha yAtrA taNuM e phala pAmaI suvizAla. (kala) tava ga7 diNayara lasiAyara sumati sAdhu sarIsare,.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara konpharansa harenDa. zrI hemavimala murNidujina mANika guNamaNi sAyare; saMthavi6 zrI gurU anaMtaesahiM sIsalesi jiNavare, zrI saMdha cauvita sukha bahuvihe rUddhi vRddhi suhaMkare. iti zrI iladurgamaMDana zrI AdinAtha prAsAda caityaparipATI likhitaa|| vya0 rUpAbhAryA zrA0 rAjaladeputrI zrA0 jIbAi pAThanArtha // zubhaMbhavatu // 44 ritevuM gujAne jela ane mAraparvata. lekhaka-rA. kezavalAla harSadarAya dhruva, bI. e. 2538339333333333333333333333 baMgALAnA upasAgaranA vAyavya kinAre eDiyA (saM ) prAMta che. tenuM mukhya zahera kaTaka che. enI naiRtya dizAe ogaNasa mAIla dUra Khandgiri nAme parvata Avelo che. emAM aneka guphAo che, temAMnI eka lalitejuguphA che. te siMhadAranAmathI paNa oLakhAya che. e guphAnI pAchalI bhIMta upara IsavI dasamI sadIne lekha che. te parathArathI trIsa cALIsa phuTa uMce digaMbara mUtionA samUhanA mathALe karelo che. e lekha prastuta parvatanuM jUnuM nAma jANavAmAM upayogI che, tethI te nIce ApuM chuM. oM zrIudyotakezarivijayarAjye saMvat // zrIkumAraparvatasthAne jIrNavApijIrNa izANa udyotita tasmin sthAne caturviMzatitIrthakarasthApita pratiSThA lehao pA. jasanandika kA dA ti dra thA zrIpArzvanAthasya karmakhayaH' nathI zuddha saMskRta ke nathI zuddha prAkRta evo A lekha vIsa tIrthakaranI sthApanA ane pratiSThAne lagato che. lekhaka pAThaka jasanadika kiMvA jasamaMdI che. pratiSThA pArzvanAtha nAme koI pavitra digaMbara sAdhu hastaka thaI jAya che, kemake tenA karmakSayanA lekhane aMte 1. je A saMjJA sArthaka hoya, te lekhamAM kahelI covIsa tIrtha karanI sthApanAnA makAnanuM ahIM mukhya dvAra heya. 2. A hakIkta muni zrI jinavijayajIe prasiddha karelA zAna nahIMjhaNuM prathama mana uparathI lIdhI che. 3. asala lekhamAM pahelI paMktimAM , trIchamAM tIrthane cothImAM go ne badale m che. pAMcamIne AraMbhane bhAga - esato nathI. lekhakanA saMpAdaka mi. Ara. DI. benarajI ema. e. cothI paMktimAM prati ( ) he dR [ ] : vAMce che. ahIM vA ne ri nakAmAM umerI paMkti khAlI durbodha karI che. nirdeza che. sthApanA kuuruta upara karavAmAM AvI hatI. e parvata upara eka purANI pAna eTale kArtikeya kiMvA kumAranI mUrti hatI jenA AgaLa eka purANe kuMDa hatA. e devasthAnavALA sthaLe tIrthakaranI sthApanA ane pratikA pArzvanAthadvArA thaI hatI, ane te mahArAja udyotakesarI gAdIe AvyA pachI pAMcame varSe thaI hatI.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ lalite guphAne lekha ane kumArapata, '7 kumAraparvata upara covIsa tIrthaMkaranI sthApanAne lekha lalite--guphAmAM karela che, tethI kumArapUrvata te prastuta guphAvALo parvata ja kare che. lekhamAM prasaMgavazAta kahyuM che ke e prarvata upara ezAna eTale kumAranI purANI mUrti hatI. e mUti karatAM paNa gumArvata saMjJA ghaNI jAnI jaNAya che. bhikSurAja khAravelano hastiguphAne lekha isavI sana pUrve bIjA saikAno che, temAM e saMjJAno upayoga karyo che. gAdIe AvyA pachI terame varase kaliMgarAja khAravele A parvata upara dezAMtarathI nircantha zramaNane bolAvIne rAkhyA hatA. kaliMgarAjanI paTarANue emane mATe korI kaDhAveluM vaikuMThaguphAvALuM layana A ja parvata upara che. hastiguphAnA lekhamAM caudamI paMktinA vacalA bhAganA kArane mAthe phUkAranuM cinha vadhArAnuM khodAyAthI lekhaka devane lIdhe gumAraparvate ne badale kumAraparvate vaMcAya che. evA ja pramAdathI e lekhanI cothI paMktinA uttara bhAgamAM hinA ne badale mahiranAra kareluM jovAmAM Ave che. kharA pATha kumAraparvane ane navina saMbhave che. Khandgiri te ja lalitenduguphAne ane hastiguphAne kumArapUrvata evuM siddha thatAM kaI sAdhAraNa rIte ema dhAre ke Khandgiri saMjJA svazira uparathI upajI AvI haze. kAraNa ke jU ane niri anukrame kumAra ane parvatanA paryAya che, ane saMskRta sAnit uparathI prAkRta ni cAlu Khandgiri atnasAdhya che. paraMtu vastusthiti vicAratAM ayatnasAdhya che te yatnasAdhya jovAmAM Ave che. Khand zabda mULa lensa sAthe nahi, paNa Kandh sAthe saMbaMdha dharAve che. oDiyAne AryasaMskRti maLI te pahelAM ati prAcIna kALamAM tenA nIcANanA pradezamAM aneka anArya jAto rahetI hatI." temAMnI eka Khandh ane bIjI Mali hatI. A temanA raheThANamAMthI aMgavaMganA prAcIna Aryoe samudramArge AvI pazcimanA DuMgaromAM e anArya jAtone hAMkI kADhI. navA AvanArAe Kandh jAtanA nAma uparathI hAlanA kaTaka paragaNAnA DuMgarane pAra kahyo. e zabda kAlAMtare vikAra pAmI rahyuMmri (Khandgiri) rUpamAM rUDha thayo. anArya mULanA raNamAM saMskRta mULanA hajUno bhrama thaI pacIseke zataka upara ati saMjJA prAkRta manAI, jene lIdhe saMskRta svajari (paryAya kumAraparvata) nAmathI paNa parata jANIto thayo. AvI ja rIte pAla laharA paragaNAmAM Malaygiri parvata che tenuM nAma, bIjI kALIparaja je Mali, tenA uparathI paDayuM jaNAya che. Kandh, Mai vagere kAlIparajanU sAmAnya nAma che. te uparathI dezane paNa saMskRtamAM rASTra saMjJAthI vyavahAra thAya che. cAlu oDiA nAma e zabda uparathI UtarI AvyuM che. Kandh prajA hU hovAthI temanA nAme oLakhAyalA vajiri (Kh 1. juo muni jinavijaya kRta prA. je. le. saM. 1. hAthIguphAne lekha. 2. juo sAcA svapnamAM AdizaMga puSyamitra e mathALAnA lekhamAM ApelI khAravela vizenI hakIkata. 3. juo prA. zai. le. saM. 1 vaikuThaguphAno lekha. 4 jUo sAcA svapnamAM AdizaMga puSyamitra e mathALAnA lekhanI TippaNuM 27-28 5 jUo W, W. Hunter's Orissa II. p. 69.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ kena vetAMbara konpharansa heralDa, andgiri ) ne so -iprA. jiri nAma maLeluM saMbhave che. e be nAmepakI paheluM, A parvata (arthAta gumAraparvata) ane tenuM lalitendu guphAvALuM pAMkhuM, evA sAmAnya ane vizeSa arthamAM vaparAtuM thayuM ane bAjU avaziSTa vizeSa arthamAM, eTale ke AkhA kumAraparvatanA bIjA pAMkhAnA arthamAM vaparAyuM. Ama mAruM dhAravuM che. upara ApelA covIsa tIrthaMkaranI pratiSThAnA lekhane kumArapUrvata te Khandgiri pAkhuM ema eka zodhaka samaje che. uparAMta te vidvAna hastiguphAnA lekhanA upalabdha kumAra parvata pAThane vaLagI rahI, uddiSTa gumArarvata te Udaygiri pAMkhuM evo tarka deDAve che, paraMtu mArA manane te kaMIka vAMdhA bharelU lAge che. AkhA parvatane Kha| ndgiri kaho ke tenA laliteguphAvALA paMkhAne, temAM kaMI bAdha nathI. lekhamAMnI kumA parvata saMjJA ekane tema ja bIjAne lAgu pADI zakAya evI che. vyavahAramAM Khandgiri nAma paNa eka sarakhI rIte baMnene lAgu paDAya che. tenI sAthe yu parvata ane Khandgiri zabdo vacce eka prakArano saMbaMdha meM pote ja upara darzAvela che. A rIte Khandgiri pAMkhAne koI kumAre kahevA mAge, to kahevAya evuM che. paNa mi. benarajI zA AdhAre Udaygiri pAMkhAne kumAra parvata dhArI le che, te samajAtuM nathI. Khand ane kumAra zabda eka prakArane saMbaMdha dharAve che. Udaygiri ane kumAra zabda vacce tene gaMdha paNa zodhyo jaDato nathI. lalite--guphAvALA lekhathI Khandgiri ane kumArvatanI ekatA siddha thAya che Udaygiri ane kumAranuM tAdAmya pratipAdita thatU nathI. Khandgiri pAMkhA upara aizAna kiMvA kumAranI mUrtinuM abhijJAna hatuM. Udaygiri pAMkhA upara kumArInuM abhijJAna jANavA ke sAMbhaLavAmAM nathI. mi. benarajInA kahevA pramANe eka pAMkhAnuM ane bIjAnuM gumAraparvata nAma svIkAratAM Akho parvata nanAmo banI jAya che. A lekavyavahArathI ulaTuM che. AkhA parvatanA judAjudA bhAganAM judAMjudAM nAma vakhate nathI hatAM, paNa AkhA parvatanI sAmAnya saMjJA to hoya che ja. AthI Udaygiri te kumArIparvata e kalpanA baMdha besatI nathI. e pramANe oDiyA prAMtanA eka jUnA jANItA parvatanA bhUlAyelAM ane jaLavAyelAM peDhIUtAra nAnI ane te parvatanAM pAMkhAnAM nAmonI kaMIka kalpita ane kaIka purAvAvAra hakIkata che. 2 tA. 15, jyuna 1818 | : amadAvAda, 1. juo Epigraphia Indica, 1913 October mAM mi. Ara Do. benara jIne lekha. 2. Khandgiri ane Udaygiri zabdamAM aMgrejI akSara ApaNA datya dakArane mATe che ke mUrdhanya DakArane mATe, tenI khAtarI na hovAthI IgrejI joDaNIne upa ga karyo che. A anizcayane lIdhe lakhANamAM paNa saMkoca veThavo paDyo che. bIjI IgrejI joDaNI paNa uccAranA anizcayanA kAraNathI vAparavI paDI che. - dhruva.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni mahArAjAone apIla. munimahArAjAone apIla. [zrI rAjapUtAnA jaina zvetAmbara prAntika kaoNnpharansa (sabhA) nA maMtrI amane nIcenI apIla prasiddha karavA pharamAve che, tethI prakaTa karoe chIe.) pUjyavarya, zrI rA0 jai zve0 prA0 kAnpharainsa kA prathama adhivezana mitI Asoja budi 9-10 sambata 1975 ko zrI pArzvanAtha svAmI ke tIrtha para arthAt phalodhI (mAravADa ) meM svargIya rAya bAbU badrIdAsajI vahAdura mukIma kalakattA nivAsI ke suputra bAbU rAja kumArasiMhajI kI adhyakSatA meM huvA. jisameM anyAnya prastAvoM ke sAtha hI sAtha nimnokta prastAva bhI sarva saMmatyAnusAra pAsa huvaa| __. " yaha kAnpharensa dharma pracAra tathA naitika sudhAra ke liye muni mahArAjAoM kA isa rAjapUtAnA prAnta meM vicaranA ati Avazyaka samajhatI hai / muni mahArAjAoM kA tathA sAdhvIyoM kA isa prAnta kI ora kama dhyAna dekhakara kheda prakaTa karatI hui unase savinaya prArthanA karatI hai ki zAsanonnati ke liye muni gaNa isa prAnta meM kaThina parisaha hote huve bhI vicareM !" pUjyavarya ! yaha patra rAjaputAne ke saMgha kI ora se ApakI sevA meM mejA jAtA hai aura rAjapUtAnA nivAsI sarva saMgha ke vicAra tathA icchA prakaTa karatA hai| pUjyavarya se yaha bAta chipI nahIM hogI ki samasta bhArata kI jaina jAti kA lagabhaga eka tihAI bhAga isI prAnta meM rahatA hai. aura mukhya karake zvetAmbara jainiyoMkA to yaha prAnta ghara hI hai. jainiyoM meM saba se baDI ausavAla jAti jo Aja prAyaH sarva hI prAntoM meM pAI jAtI hai usakA yaha janmasthAna hI hai. kisI kAla meM to isa prAnta ke grAma 2 meM munirAjoM tathA sAdhvIyoM kA cAturmAsa tathA vihAra huvA karatA thA para kheda ke sAtha likhanA paDatA hai arvAcIna kAla meM jaina jAti baDe bhAga kI ora se hamAre parama pUjya dharmanetA munigaNa udAsIna hI ho baiThe haiN| jahAM gujarAta prAnta ke eka eka nagra meM bIsa 2 munigaNa cAturmAsa karate haiM vahAM ke choTe 2 grAma nivAsI bhI munigaNoM ke sadupadeza se bhare huve amRta bacanoM kA sadaiva pAna karate haiM. aura yaha prAnta jaina zvetAmbara jAti kA ghara na jAne kisa hIna karmodaya se munigaNoM dvArA kevalI bhagavAna ke tArane vAle vacanoseM nIrA vaMcita hI rahatA hai| grAmoMkA to kahanA hi kyA ? baDe baDe nagramI sunigaNoM ke cAturmAsa se bauM khAlI raha jAte haiN|
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetain2 -32- 2384. pUjyavarya! jinazAsana ke liye isakA natIjA ati ahitakara huvA hai. saMgha meM se bhakti, zraddhA, tathA dhArmika jJAna dina prati dina kama hotA jAtA hai. jaina dharma ke tatvoM se to loga anabhijJa hI hogaye haiM. kaI jina maMdira apUja, besamhAla paDe haiM. dharma se prema tathA dharma zraddhA kama hotI jAtI hai. svadharmI vAtsalya, loka sevA, dharmapracAra, paropakAra ityAdi samyaka ke guNoMkA dina 2 hAsa ho rahA hai. dharma kAryoM meM paisA kharca nahIM hotA varan usake viparIta pApa kAryoM meM paisA dila khola kharca kiyA jAtA hai. dharmAnusAra AcaraNa nahIM rahA. kahAM taka likhA jAve saba kucha dina pratidina bhraSTa hotA jAtA hai. ahiMsA vrata (dayA) ko to isa prAnta ke loga yahAM taka bhUlagaye haiM ki apanI choTI 2 kanyAoM ko byAha kara una para athavA unake bAlaka pati para alpAyu hI meM isa karAla kAla kA AkramaNa karAte haiM. yA bUr3hoM ke sAtha choTI 2 kanyAoM ko bAMdhakara una aNasamaja kanyAoM ke liye vaighanya ko AmaMtraNa dete haiM. dayAlu munigaNa ! yadi Apa eka dph| marduma zumArI kI riporTa ko dekhe to Apako jhAta hogA ki isa prAnta meM isa dayAdharmI ausavAla jAti kA kyA hAla horahA hai. prati ekasau sohAgina strIyoM ke sAtha ponaso vidhavA striyoM kI osata AtI haiM. jina meM se kaI kI to udara pUrti tathA lagabhaga sabahI kI dhArmika zikSA kA koI ucita prabandha nahIM hai. pUjyavarya ! yaha esI bAta nahIM hai ki jisa tarpha krunn| sAgara munigaNoM kA dhyAna na AkarSita ho / vidhavAoM kI adhika saMkhyA hone se kevala jainiyoM kI saMkhyA hI kama nahIM hotI para Ajakala kA samaya dekhate huve jAti ke cAritra patana kA bhI bhaya hotA hai. jahAM cAroM ora vilAsa priyatA, aiza ArAma ityAdi pazcimI sabhyatA kA daura daurA hai, jahAM jAti meM pratyeka harSa ke avasara para patitacAritrA vezyA kA mAna hai, jahAM dhanake mada meM, zikSA ke abhAva meM, tathA paMcAyatiyoM kI azakti ke kAraNa kucAritra manuSyoM kI saMkhyA baDhatI hai, dhArmika jJAna tathA dharma ke tatvoM para jahAM jAgRta zraddhA hai hI nahIM, jahAM puruSa apanI AkhirI maMjila meM arthAt vRddhAvasthA meM bhI eka kama umra bholI kanyA ke sAtha zAdI karane se bAja nahIM rahate haiM, tathA eka ke bAda eka isa taraha se tIna cAra vivAha karate haiM, aisI dazA meM ina vAla vidhavAoM kI bar3I saMkhyA ke liye apane satItva dharma kA pAlana karanA dina pratidina kaThina hotA jAtA hai. pUjyavarya ! kama se kama isa jaDavAda ke
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni mahArAjAne apIla. 11 pratirodha ke liye, kucAritra puruSoM kI saMkhyA ghaTAne ke liye, alpAyu meM yuvakoM ke prANa rakSA ke liye, prasUti ke samaya alpAyu hone ke kAraNa mAtAoM ke marane ko athavA janmarogaNI hokara sarvadA ke liye duHkhoM ke pAtra hone se rokane ke liye Apa ahiMsA dharma kA pracAra kara sakte haiM. yadi pazu pakSI taka jaina dayAke tathA munigaNoM kI himAyata ke pAtra hoM to kyA abhAge manuSya aura vizeSa kara paramAtmA vIra hI ke upAsaka isa dayA yA himAyata ke pAtra nahIM ? kama se kama zAsana ko jIvita rakhane ke hetu munigaNa ko isa ora dhyAna denA cAhiye. pUjyavarya ! san 1901 se 1911 taka arthAta kevala 10 varSa kI avadhi meM isa prAnta meM 2 pratizata jainI kama hogaye haiM aura kaI rayAsatoM meM to 15 se 20 pratizata jainiyoM kI saMkhyA ghaTa gaI hai. jahAM pratyeka jainI ko dhArmika jJAna athavA sAMsArika jJAna ke liye zikSita honA cAhiye unake viparIta lagabhaga Adhe puruSa aura 98 pratizata strIyAM to kevala nirakSara bhaTTAcArya hI haiM, jahAM saMyamI jIvana vyatIta karate huve jainiyoM ko dIrghAyu pAnA cAhiye vahAM asaMyamI jIvana ke kAraNa hamArI osata Ayu kevala 25 varSa kI hI raha gaI hai. jahAM pUrvakAla meM hamAre dhanI apanI lakSmI kharca karake AbU ke dilavADe ke jaise maMdira banavAte the vahAM Aja hamAre dhanikoM kA dravya bilAsa priyatA meM kharca hojAne ke kAraNa apanI jAti ke bAlakoM kI zikSA ke liye bhI nahIM milatA. kahAMtaka kahA jAve ? hamArA naitika jIvana dina dina bigaDatA jArahA hai / pUjyavarya ! ina uparokta truTiyoM ko dUra karane ke liye munigaNa ke upadeza tathA prayAsa kI bahuta AvazyaktA hai. munigaNa apane cAritra bala se zikSA pracAra ke liye jisa se anya saba roga dUra hosake haiM bahuta kucha kara sakte haiM. rAjapUtAne ke ghara ghara meM zikSA kA pracAra karA denA munigaNa ke liye durlabha nahIM hai. jaba hama pratyakSa dekhate haiM ki dhArmika mahotsavoM ke liye munigaNa ke upadeza se hajAroM rupaye vyaya ho jAte haiM to hama ye kalpanA nahIM kara sakte ki zikSA pracAra ke liye ki jisa para hamArA dharma, karma aura sArA jIvana hI nirbhara hai unake prayAsa niSphala hoM. satya to yaha hai ki tyAgiyoM ke upadeza kA prabhAva atulanIya hotA hai. pUjyavarya ! yadi munigaNa isa prAnta ko AjakAla kI bhAMti choDa hI degeM to zAsana ko baDA nukasAna pahuMcegA. isa jaina dharma kI hAni aura jAti ke
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara konpharansa heraMs. hAsa kA uttara dAyitva Apa pUjyoM ke sira hI rahegA. kAraNa Apa dharmanetA haiM dharmarakSaka haiM, dharmaguru hai, saMgha ke liye gopAla haiM. aura aisI dazA meM uttara dAyitva sivAya munigaNa ke kisapara ho saktA hai. - pUjyavarya ! yaha nisaMdeha kahA jA sakatA hai ki isa kSetra meM parisaha bahuta hai / kSetrameM garmI bahuta paDatI hai, vAlU reta meM paira nalate haiM, kaI gAMvoM meM samaya para AhAra to dUra rahA pAnI takakI jogavAI nahIM milatI, zrAvakoM meM Adara bhakti nahIMityAdi aneka bAteM isa prAMta ke viSaya meM kahI jA saktI haiM. para pUjyavarya ! kyA yaha parisaha kAnoM meM kIle Thoke jAne se, athavA biyAvAna jamala meM zIta uSNa meM dhyAnAvasthA meM khaDe rahane se athavA sarpase Dase jAne se athavA kapAla para agnI jalAi jAne se bhI adhika kaThina hai ? paramAtmA mahAvIra Adarza haiM, mokSa uddeza hai, saMsArika dukha sAmane haiM to kyA una munivaroM ko ki jo kaJcana kAmanI tathA anya sAMsArI sukhoM ko tyAga karake cAritra aMgIkAra kiyA hai ? unheM svayaM mokSa jAne se tathA zrIsaMgha ke kalyANa ke liye prayAsa karane se koI parisaha roka sakatA hai ? kadApi nahIM. pUjyavarya yadi munigaNa thoDI sI dera ke liye apane uddeza tathA prabhUke vacanoM aura saMgha ke kalyANa kI aura dhyAna de to hameM vizvAsa hai ki ve isa prAnta se ese udAsIna raha hI nahIM sakte jaise ve isa samaya haiM ! . pUjyavarya kevala saMtAna ke sAMsArI sukha ke liye yuddha meM lAkhoM puruSa apane mANa tyAga kara rahe haiM to kyA sArI jAti ko mokSamArga para lejAne ko hamAre tyAgI munivara sAmAnya parisahoM se bhayabhIta hokara isa prAnta meM Ane tathA vicarane se hica kicAveMge aisI hameM kadApi AzA nahIM hai. pUrvakAla meM munigaNa vicarate the aura aba bhI sthAnakavAsI sAdhU vicarate hai to kyA Apa logoM ke liye vica. ranA isa prAnta meM adhika duSkara hai| pUjyavarya zAsanonnati ke liye, dhamakI rakSA ke liye jaina jAti ko vAstavika jaina jAti phirase banAne ke liye munivaroM ke kaThina parizrama kI AvazyaktA hai isaliye rAjapUtAne ke zrIsaMgha kI isa kAnpharensa ke dvArA Apa se savinaya prA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jaina zvetAMbara ejayukezana beDanA membaranuM lIsTa. 13 rthanA hai ki isa cAturmAsa ke samApta hone para isa tarpha padhArane kI kRpA kareM aura isa prAnta ke grAma 2 va nagra 2 kA sarvajJa ke vacanoM se guMjAve aura logoM meM dharma prati jAgRta zraddhA utpanna karake ki jo unheM satya mArga para calane ko majabUra kare. zrIsaMgha kA tathA saMsAra kA kalyANa kareM. yaha bhI savinaya prArthanA hai ki isa kalyANakArI kArya ke liye kisI grAma se nimaMtra Ane kI bATa na dekheM. pUjyavarya, agnI meM sone ki, saMkaTa meM vIradhIra kI ora parisaha meM dharma haDhatA kI parIkSA hotI hai // ityalam / / ApakA AjJAkArI caraNa sevaka madhyastha kAryAlaya. gopIcanda ghADIlAla. thI. paraNI. pa4 4. vI. - maga. prabhu prema. (teTaka che ) mana pAmi sadA tana bhAratamAM, kara sAdhana zrI hari AratamAM, dhi jIvana che prabhu prema vinA, tane zuM karaze prabhu prema vinA; prabhu prema thakI jaga jIvana che, prabhu prema thakI sukha sAdhana che, duHkha kema jaze prabhu prema vinA, tane karazo prabhu prema vinA. phaLa phUla taNAM vaLi vRkSa juve, tama aMtara mela samULa dhu, upakAra kare nahi prema vinA, tane zuM karazo prabhu prema vinA; nizinAtha kadI nabha nA ugaze, kumaLAM kumude karamAI jaze, madhurAM kusumo nahi snehavinA, tane zuM karazo prabhu prema vinA. saghaLAM pazuo paNa jIvanamAM, karatAM upakAra sadA jagamAM, dhana saMgraha zuM upayoga vinA, tane zuM karaze prabhu prema vinA; kamaLAMkaramAM araviMda vase, nahi citta prabhA karathIja khase, nahi zuM samajo haju bedha vinA, tane zuM karaze prabhu prema vinA. sujane saghaLe muja prema vahe, jananA mananA tana tApa dahe, jaga zuM karazo cita zuddhi vinA, tane zuM karaze prabhu prema vinA; muja yAcakane daI prema pratye, purajo uranI abhilASa vibho, jana maMDaLa zUnyaja sneha vinA, tane zuM karaze prabhu prema vinA; parituSTa sadA kumude zazimAM, tyama citta vase kamaLApatimAM, ura grAhya kare guNa ubhijanA, tane zuM karazo prabhu prema vinA. kamaLAvatI bheLAnAtha,
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalakattA, 1 - zvetAMbara konpharansa hare. zrI jaina zvetAMbara ejyukezana baoNrDanA membaronI TIpa. lAIpha membare 1 zeTha otamacaMda hIrajI The. bajArageTa koTa. * muMbaI. 2 , prANajIvanadAsa parasotamadAsa. * * bhAyaMdara (thANuM) 3 + gaNezalAlajI DAlacaMdajI. * * * * bIkAnera 4 , nAnacaMda gulAbacaMda. . . ... samalI. pa. hAMsoTa. 5. bAbusAheba puraNacaMdajI nAhara. The. 48 IDIana mIrara sTrITa kalakattA. 6 che. A puraNacaMdajI nAhATA kAmakara sTrITa.... * kalakattA. 7 zeTha viracaMda kRSNAjI. *** * * * punA. 8 >> merArajI gAMgajI. | 8 , rAmacaMda jeThAbhAI. 10 bAbusAheba rAyakumAra sIMhajI herIsana reDa. kalakattA11 zeTha dhArazI amulakha. 12 , nAgacha guNapata. . ... muMbaI. 13 i karamacaMda DosAbhAI. ... .. 14 , cImanalAla kuberadAsa. . 15 , bAbu surapatasIMhajI dugaDa... .. sthAnika membara, 16 , zeTha kalyANacaMda zobhAgacaMda. jhaverI bajAra. ... muMbaI 17 rA.rA. gulAbacaMda metIcaMda damaNIA, capATI.... . , 18 , makanajI juThAbhAI mahetA. luhAra cAla. bArisTara eNTalaeN. 18 , motIcaMda gIradharalAla kApaDIA luhAra cAla-manahara bIlDIMga , solIsITara. 20 vakIla mehanalAla dalIcaMdezAI bI. e. ela ela bI. luhAra cAla , 21 vakIla lakhamazI hIrajI maizerI. bI. e. ela.ela.bI. mAMDavI. 22 zeTha gulAbacaMda devacaMda ... .. jhaverI bajAra , 23 , mohanalAla hemacaMda ... pAyadhunI-orAno mALe. , 24 zeTha narotamadAsa bhANajI.... chIpI cAla. muMbaI 25 rA. rA. velajI ANaMdajI maizerI bI.e. ela ela. bI. mAMDavI. , 26 De. punazI hIrajI maizerI ela. ema. enDa esa. mAMDavI. , 27 rA. rA. umedacaMda zelatacaMda bareDIo. bI. e. parela cha. ema. jaina hosTela , 28 zeTha lallubhAI karamacaMda dalAla. caMpAgalI. 28 matanacaMda talakacaMda mAstara. zarApha bajAra,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jaina zvetAMbara ejayukezana benA membaronuM lIsTa.. 30 , devakaraNu mulajIbhAI. muLajI jeThA mArakITa. >> 31 motIlAla muLajIbhAI. kAlabAdevI-vAMdarAvALo mALo 32 >> dalasukhabhAI vADIlAla. vAlakezvara. 33 cunIlAla nAnacaMda caMpAgalI. 34 cunIlAla vIracaMda. 35 , muLacaMda hIrajIbhAI. koTa-kIara roDa. 36 , hIrAcaMda vasanajI. e bajAra geTa. 37 hIrajI ghelAbhAI devarAja mAMDavI. 38 , zAmajI ladhAbhAI. bhAta bajAra38 , kAnajIbhAI ravajIbhAI. lAla vADI-parela. 40 , maNIlAla surajamala. dhanajI sTrITa. 41 , ravajI sojapAla navA nAgapADA 42 amaracaMda ghelAbhAI vaDagAdI 43 rA. rA. cunIlAla muLacaMda kApaDIA bI. esa. sI. ema. e. ela ela bI. che. prIsesa reTa 44 sArAbhAI maganabhAI modI bI. e. bhIMDI bajAra 45 zeTha mohanalAla maganabhAI zarApha bajAra 46 , jIvaNacaMda dharamacaMda 47 , zAMtidAsa AzakaraNuM 48 paMDita bahecaradAsa jIvarAja seMDa kasTaDa-mahAvIra jaina ( ena. membara. ) , vidyAlaya 48 zeTha umarazI mAMDaNa kamAThIpurA 50 he. nAnacaMda kasturacaMda modI L. M. & S. zarApha bajAra 51 vakIla zobhAgacaMda pI. desAI B. A. LL. B. copATI para zeTha dalIcaMda kulacaMda vIThalavADI 53 , ratanazI dAmajI bhAta bajAra 53 (ka) zeTha hIrAlAla amRtalAla maMgaLadAsa mArakITa. pa3 (kha) rA. hemacada jasavIra mahetA. B. A. S. T, C. elphInsTana miDala la. bahAra gAmanA membare 54, De, bAlAbhAI maganalAla nANAvaTI vaDedarA 55 jhaverI lAlabhAI kalyANabhAI 56 rA. rA. gulAbacaMdajI DhaDhA ema. e. jayapura 57 , manasukhalAla kIratacaMda mahetA morabI 58 vakIla kezavalAla premacaMda modI. bI. e. - ela. ela. bI. amadAvAda, 58 zeTha. veNucaMda suracaMda mahesANu. copATI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena vetAMbara kenpharansa heralDa. 60 zeTha jagAbhAI dalapatabhAI bI. e. amadAvAda, - 61 rA. rA. maNIlAla nathubhAI dozI. bI. e. , 62 Do. pipaTalAla lalubhAI 63 zeTha. dAdara bApuzA yevalA 64 vakIla. mehanalAla maganalAla svarUpacaMda amadAvAda 65 rA. rA. maNIlAla mohanalAla zAha DI. pI. , 66 vakIla maganalAla parazotama badAma. DI.pI. surata 67 i kuMvarajI ANaMdajI bhAvanagara 68 rA. rA. DAyAbhAI hakamacaMda dhaMdhukA 68 , gulAbacaMda vAghajI vaDhavANu kaMpa 70 jagajIvana mulajI banIA - bI. e. bI. esa. sI. jAmanagara 71 , sAkaracaMda nAraNajI zAha, bI. e. * bI. esa. sI. jAmanagara 72 , devacaMda uttamacaMda pArekha ema. e. jetapura - bAraeTalo. 73 zeTha semAbhAI bhAIlAla DI. pI. kheDA 74 rA. rA. choTAlAla trIkamalAla pArekha DI. pI. viramagAma 75 , nyAlacaMda lakSmIcaMda senI bI. - e. ela. ela. bI. sAdarA 7, zeTha punamacaMda karamacaMda koTAvAlA pATaNa 77 manasukhalAla delatacaMda jhaverI raMguna - 78 , cunIlAla chaganacaMda zarApha surata 78 , bAlacaMda hIrAcaMda, mAlegAma 80 chaganalAla gaNapatadasa . punA 81 , jIvAbhAI vADIlAla pATaNa 82 rA. rA. suracaMda parazotama badAmI B. A. LL. B. valasA 83 zeTha dharamacaMda velajIbhAI koThArI pAlaNapura 84 , harajIvanadAsa dIpacaMda rAdhanapura 85 zeTha gulAbacaMda ANaMdajI bhAvanagara 86 , premacaMda ratana 87 , valabhadAsa trIbhovanadAsa gAMdhI 88 , valabhadAsa utamacaMda pArekha ema e varateja 88 , phatecaMda jhaverabhAI bhAvanagara 80 , panecaMdajI saMdhI . sujAnagaDha 41 , punamacaMdajI sAvanasukhA bIkAnera dara che hIrAcaMdajI sacetI ajamera
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jaina zvetAMbara ejayukezana beunA membazanuM vIra. 17 103 prabhAta 105 kalakattA 03 zeTha dhanarAjajI kAsaTIA ajamera 84 , ratanalAlajI ThA bIkAnera che , dalasIMhajI jeharI dIkarI che , javAharalAlajI jenI sIkaMdarAbAda 87 rA. ra. govIMdajI vakIla. bI. e. ela. ela. bI. aMbA 88 zeTha maMgArAmajI banArasIdAsajI bavaThA 48 , dayAlacaMdajI jeharI AgrA 100 + cunIlAlajI bhAvaDA amRtasara 101 , delatarAma nI - kezIArapura 102 kaluzA kanaiyAlAla gujarAnavAlA belIrAma baLadevadAsa mulatAna - 104 bhogIlAla nagInadAsa amaracaMda jasarAja bhAvanegara 106 , mulacaMda AzArAma verATI amadAvAda 107 [, cunIlAla vIracaMda kRSNA punA 108 bAbu lakSmIcaMda jIvarAja 108 parI kezavalAla pArazI zeTha , dalIcaMda kulacaMda muMbaI semacaMda maMgaLadAsa muMbaI 112 zeTha semacaMda dhArazI mAMDavI-muMbaI 113 hAthIbhAI kalyANajI dalAla ke. kALAbajAra 114 i nAthAbhAI lavajI 115 , sAkaracaMda pAnAcaMda 116 zeTha rAyacaMda nAnacaMda koThArI 117 , surajamalajI dhanasukhadAsajI : bIkAnera 118 , lalubhAI jeThAbhAI amadAvAda 118 , cunIlAla dharamacaMda luhAra cAla 120 rA. rA. vADIlAla dolatacaMda barADI polIsa inspekaTara che. prInsesa sTrITampabaI 121 zeTha tulasIdAsa manajI karANI ghATa para-muMbaI 122 , mehanalAla hImacaMda vakIla. pAdarA 127 , jhaveracaMda aMdarajI ke. bajArageTa-baI, 124 , nagInadAsa sAMkaLacaMda vakIla amadAvAda 125 Do. kezavalAla malucaMda pArekha ela ema enDa esa 5DavaMja 126 rA. rAmalAla bAlAbhAInANAvaTI ema. e.ela.ela.bI. vahedarA 127 , DAhyAbhAI bAlAbhAI korA. ela. sI. I. gADavI , 128 , bAlAbhAI gulAbacaMda ela. sI. che. A 110 - aMjAra
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ na vetAMbara konpharansa heraMTha. muMbaI raDavADI karatula umarAvatI tAsa gAma (satArA) kalakattA 128 De. trIbhovanadAsa laheracaMda L, M & S. kAlabAdevI 130 zeTha vADIlAla rAdhavajI trAMbAkATe 131 mesarsa dhArazI devajI enDa kuM. majamAma 12 sA. premarAja motIcaMda 133 , motIjI hemarAja 134 zeTha phatecaMda maMgIlAla 135 , kezavalAla umedarAma 136 , hIrAcaMda zeSakaraNa bhANazALI 177 , iMdrajI lAlajI dozI 138 amaracaMdajI vaidha 138 , budhamalajI cAMdamala vaidya mahetA 140 mahetA cAMdamalajI daregA javAhIra khAna 141 zeTha harIsIhajI koThArI kAmadAra 142 , premacaMda karamacaMda zAha DepyuTI. ekyu. inspekaTara 143 rA rA. motIlAla lakSmIcaMda zAha beDa rAITara 14 roke badaramalajI samadanA 145 rA. rA. bhIkhAbhAI bhudaradAsa koThArI ? 146, mAvajI dAmajI zAha ghATakopara 147 zeDa bhAlumacaMda mehanacaMda , -148 kAnajI nAnacaMda koThArI 148 , jecaMdabhAI becaradAsa ha. kezarIcaMdabhAi 150 ra rA raNachoDalAla chaganalAla zIrastedAra 151 zA. lADacaMda pAnAcaMda * 15ra zeTha ratanazI nAgajI kAmadAra 150 , chaganalAla lakhamIcaMda, 154 rA.rA. vADIlAla zaMkaralAla jainI. bI. e. ela ela.bI 155 zA maganalAla vAlajI trAMbAkaTo" 156 , bhANajI muLajI : AgrA chIMdavArA jodhapura narasIMhagaDha geMDaLa kapaDavaMja nAgara muMbaI muMbaI digarasa muMbaI lonAvalA sAdarA boTAda nAnA jhaMjhAvadara va ( pAdarA ). kapaDavaMja muMbaI sattA [A pramANe kula 156 ane be (53 kakha) maLI 158 sabhAsade che. A lisTa jaina ejyukezana ne ripiTa ke je gata aMkamAM chapAyela che tenI sAthe mUkaviAnuM hatuM, paNa tyAMnI gaDabaDane lIdhe na mUkAyuM tethI atra mUkavAmAM AvyuM che. vArSika lavAjama mAtra pAMca rUpiyA che te ApI harakoI sajajana sabhAsada thaI zake tema che ane tethI keLavaNInA kAryamAM sahAya ApI zake tema che. AzA che ke dareka vAMcaka sabhAsada thaI meLavI keLavaNI pracAramAM nirmitta bhUta thaze. eN. sekaTarI. jaina ejayukezana I.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ navIna varSanuM TuMka vaktavya. navIna varSay TuMka vaktavya. jIvantu me zatrugaNAssadaiva teSAM prasAdena vicakSaNo'haM / yadA yadA me zithilA ca buddhiH tadA tadA te pratibodhayanti // mArA zatraonAM ToLAM hamezAM jIvatAM rahe, ke jenA prasAdathI huM vicakSaNa boja rahuM, (kAraNa haiM) jyAre jyAre hArI buddhi zithila thAya che tyAre tyAre teo pratibodha ApyA ja kare che. priya vAcaka! ApaNe save game te pada para hAIe, paNa te te padethI ApraNAthI jeTaluM banI zake teTaluM-mati ane zaktinI maryAdA mujaba kArya karavA utsuka rahevuM joIe ane karavuM joIe. duniyAnA aptaraMgI mAnA pitAnI jevI daSTi hoya tevI daSTithI pitApitAnA khyAla, Atmaniveza, svArtha ane svabhAva mujaba anyanA saMbaMdhamAM nihALe che ane te zabdadhAre bahAra kADhe che. te tene meDhe garaNuM bAMdhavA koI jatuM nathI. sau se pitApitAne bhAve khape che-potapotAd pita prakAze che, ane tethI pitAnI unnati avanati sAdhe che. tame ane ame sarvee je jAhera kArya hAthamAM lIdhuM te pavitra daSTithI uMcA udAra bhAvathI upAye jaje-tene puSTa banAvavA sarva prayAsa zakti ane saMjoga anusAra karaje. tema karavAmAM je svArtha hitazatruo ADA Ave, nindA kare te sAme zikSA ke daMDanI najarathI na jotA pahelAM prathama te anukaMpA ne dayAthI joze. tevI dayAnI najara temanA nIca havasane zata banAvI temanI unnati sAdhaze; chevaTe je te paNa kAryagata na thAya te chevaTanA upAya tarIke ja zikSA ke daMDa tarapha najara nAMkhazo. sAdhuono kartavya-mArga. tIrtha pravartakoe tIrthane bAMdhI te tIrthamAM sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA e cArene samudAyane samAveza karI namo tiraNa eTale tIrthane namaskAra karyo e parathI jene zAsana pravartakoe bahujanavAda (Democracy) kevA bhavyarUpamAM pratipAdita karI che te saheje samajI zakAya che. A cAremAM sAdhu sAdhvI e saMsAra tyAgI hoI temane saMsAranI lAlasAthI svataH virakta rahI, te sAdhu-AzramanA AcAra barAbara pALavA uparAMta temanA zire saMsAramAM rahelA zrAvaka ane zrAvikAoe saMsAra kevI uttama rIte nivaha e mATe satya zuddha upadeza ApavAnI paNa jussedArI rahI che. te jussedArI te sanyAsI varge mULathI te atyAra sudhI niraMtara vANInA pravAhathI upadeza ApyAM ja karI yathAzakti pALI che ane te parathI pALatA jaze emAM kaMI zaka raheto nathI. paNa te upadezamAM saMsAranI hamaNunI sthiti ane saMjoga anusAra kevI rIte pheraphAra karavAnI jarUra che te paNa teoe samajuM joIe
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara kAnpharansa heralDa. upadeza dharma anusAra hovA joie ane tethI te dhama~padezamAM dharmanI zI sthiti che, kevA dharma TakI rahe, te TakAvI rAkhavA zuM karavuM joie e para khAsa lakSa rAkhavAnI jarUra che. eka bhAratasevaka aMgreja jaNAve che keH-- 20 That religion will live and prosper and spread which has sufficient vitality in it to prompt its adherents, to take active measures for teaching it to the young and to all, not only through paid official teachers, but by those who have found their religion the strength and joy of their own lives, and are intent on bringing to others the light and blessing which they themselves eujoy. teja dharma jIvavAnA, AbAda thavAnA ane prasaravAnA ke jemAM eTalA pUratI savanatA heAya ke jethI te peAtAnA anuyAyIne prerI zake ke jethI te te dharma juvAna ane badhAne zikhavavA mATe vyavahArU-sajIvana pagalAM le, ane te evI rIte ke te dharma mAtra pagAradAra bAMdhelA zikSakA dvArA zikhavavA mATe ja nahi paNa evI vyaktio dvArA ke jeAe pAtAnA dharmamAM peAtAnA jIvananAM baLa ane Ananda prApta karelAM che ane jee je prakAza ane AzIrvAda pAte bhagave che te khIjAne paNa prApta karAvavAmAM taiyAra rahe. ApaNA sAdhu niSkaMcana ane brahmacarya sthita che, temane paisAnI jarUra nathItema lAkSa paNa nathI. te te| AtmabhegI dharmopadezaka che. temanA mATe sAMsArika upAdhi kAi paNa jAtanI zAsana pravarttakAe ApelI ke karamAvelI nathI. te peAtAne peAtAnA dharmamAMthI maLelAM prakAza ane hRdayasa tASanA vistAra anya zrAvaka zrAvikAomAM karI je baLa ane AnaMda pAte le che . agara lai zake tema che te baLa ane AnaMda gRhasthAzramIone ApI zake tema che. jema sAdhunA Azrama jaina dharmAMmAM prAcInakALathI baMdhAyA che tevIja rIte hindu dharmamAM sanyAsI-sAdhubAvAo-parivrAjaka ane musalamAnI dharmamAM kIra rUpe badhAcelA che. hindu dharmamAM AvA sAdhuonI saMkhyA eMsIlAkha jeTalI kahevAmAM Ave che. ane temAMnA moTA bhAga bhIkSAnA TukaDA mAgI udara pANa karI ALasa-pramAdamAM bhaTakavAmAM gALe che tethI vidyAna anubhavI hindu sudhArakA ane vivekAnanda jevA dharma sudhArakA paNu jakharA khaLApA kare che. AmAM keTalAka teA traNA vidvAna ane dharmanAtA hAya che e paNa sAthe kharUM che. vivekAnanda mahisuranA rAjAne eka patra lakhI jaNAve che keH- kr ApaNA dezamAM ekaniSThAvALA ane svArpaNa karavAne tatpara evA hajArA saMnyAsI che. teo gAmegAma rIte dharmanA bheAdha Ape che. have evA saMnyAsIonuM jo eka suvyavasthita ma`DaLa bAMdhavAmAM Ave ane te jema dharmanA bheAdha Ape che tema dharmane badale laiAkika viSayAnuM zikSaNa ApatA thAya tA je keLavaNI zALAo dvArA lAkAte nathI pahoMcatI te A rIte ApanA AkhA rAjyamAM phelAi jaze. dAkhalA tarIke jo evA e mAsA peAtAnI sAthe mejIka lenTarna, pRthvInA geALA, gheADAka nakazA ane deza dezanA sauMsAranAM citrA rAkhIne ekAda gAmaDAmAM sAMjanA phAranA jaIne lokeAne zIkhavavA lAge
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhuene kartavya-mArga. te thoDA vakhatamAM teo khagoLavidyA, bhUgoLa ane vartamAna itihAsanuM lekane jarUrI jJAna ApI zake; ane AvA bhASaNamAM ramuja bhAga vadhAre hovAthI loko umaMgabhera - ekaThA thAya. jAdA jUdA dezanAM leko viSe vArtA kahevAthI teo janasamUhane evI saMgIna mAhitI ApI zake ane temanA mana upara evI sacoTa asara karI zake ke tene sAmo bhAga paNa varSonA varSa sudhI nizALamAM besIne copaDIo gokhAvavAthI thAya nahi. vaLI moTI umaranA lokone keLavavAne Aja rasto che." ApaNuM sAdhuo keLavaNInAM sAdhano jevAM ke mejIkalaeNTarna Adi pitAnA AcArane anusarI sAthe laI vivekAnaMda kahe che tevuM kAma bajAvI na zake. paNa dezane zIza ja rUra che, te jarUrane pahoMcI vaLavAne mATe upadezanAM vyAkhyAmAM zuM zuM hakIkta kahevI joIe, ane dezadezanI kathAo dharmakathAo sAthe mizrita karIne kevo vyavahAra upadeza ApI zakAya te upara hindu dharma sudhArako-vivekAnanda, rAmatIrtha, kezavacaMdrasena, rAmamohanarAya, dayAnanda sarasvatI vagerenAM pustako vAMcI jaina dharmane anukULa thAya tevI rIte to jarUra baMdha ApI zrAvaka zrAvikAonAM mana khIlavavA pUratI keLavaNuM ApI zakAya tema che. : gRhasthAzrama AjakAla pAzava jIvana jevo thaI rahyo che. ene badale emAM parArthatA ane dhArmikatA lAvavA mATe prAcIna gRhasthAzrama namUnArUpa che. AjakAla strIpurUSa emanuM samasta jIvana viSapabhogamAM ane dravyopArjananI cintAmAM gALe che ethI lagnanI ane jIvananI bhAvanAne hAni pahoMce che. lagnane parama udeza siddha thato nathI, jIvanane parama uddeza siddha thato nathI. ane pazunA jevuM jIvana maraNa paryata vahyuM jAya che. e deza dUra karAvI strI purUSanA sambandhanuM ane te sAthe manuSya jIvananuM parama prayajana siha + karavA pratye upadeza pravAha vALavAnI jarUra che, ke jethI karI tenI ja parAkASThA evI sAdhu avasthA prApta karAya ane AdhyAtmika pragati sAdhI zakAya. aneka zrAvaka zrAvikAo daridratAthI rIbAI pitAnI zArIrika, mAnasika ane A.dhyAtmika avanati kare che. teonAM duHkha joI koI AMsu pADe tema nathI, to te dukhInA AMsuM hoI te duHkhane dUra karavA tarapha te koInuM lakSa jAya ja kema? AvI sthiti che tyAM jIvadayApratipAlaka gaNAtA jainoe pitAnuM te birUda cheDI devuM joie. sAdhuoe A pratye jaina saMghanuM dhyAna kheMcI ane khAsa karI temAMnA agraNI ane zrImaMta mahAjanuM dhyAna kheMcI hemacaMdrAcArye kumArapAlane zikhavelo svAmI vAtsalyane pATha zikhava ghaTe che. divase divase saMjoga pharatA jAya che ane samaya e bArIka Avato jAya che ke khAvAne anna, paheravAne vastra, roga dUra karavAne davA maLavA muzkela che ane tema thaye manane nItimaya, zuddha, pavitra rAkhavA jeTalI sabaLatA kayAMthI AvI zakaze? AthI maraNa pramANa jainomAM vadhatuM jAya che tenI sAthe naitika adhogati AvatI jAya che ane hAlanA dukALa, sakhata moMghavArI, jIvaleNa roganA upadrae eka sAthe AvIne saMdhanI durdazA karI nAMkhI che te vicArI te dUra karavA pratye potAnA upadezane vALavAnI jarUra che. nahi to dharma pAtAla jaze ke gayA samajo. dharmanI hayAtI tenA anuyAyIo haIne che; dharmAnuyAyInI haIyAtIthI dharmanAM cihedharmazAstro sacavAze. tIrthonuM rakSaNa teo haIne thaze. hAlanAM tIrthomAM keTalI badhI avyavasthA cAlI rahI che ane keTalAka bIlakula rakSaNa vagaranAM paDayAM rahyAM che te para najara
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 jaina zvetAMbara konpharansa heDa karavAthI jaNAze. mAravADamAM, mevADamAM, mAlavAmAM ghaNAM prAcIna jaina maMdira marAmata vagara, darakAra vagara ageAcara paDayAM che te sarvane samrudhdhAra karavA, te para kALajI rakhAvavA, temenA itihAsa jALavanArA zilAlekhA vagerene sarakSita rakhAvavA mATe sAdhuoe 5rizrama sevavAnI jarUra che. gUjarAtanAM ane kAThiyAvADanAM manamAnyAM zaherAmAM cAturmAsa rahevAthI temaja te pradezeAmAMja viharavAthI dharma vistAranuM tA dUra rahyuM paNa dharma rakSaNanuM paNa kAryaM joIe tevuM pUratuM thai zake tema nathI. dakSiNamAM-siMdhamAM-uttara hindamAM rAjapu tAnAmAM upadezakA vagara jaina dharmI emAM aneka anAcArA, dharma pratye azraddhA, aniSTa rivAjo dhara karatA jAya che te para lakSa rAkhI tyAM vicaravAnI tA ekadama hAtha dharavAnI che. jUdA jUdA gAmA ne zaheramAM zrAvakAmAM paDelAM taDAMe amuka eka nAnA kAraNane lIdhe paDelAM jovAmAM Ave che ane te mATe evI kada Ave che ke sIdhI ke ADakatarI rIte tevA kAraNu kAi amuka sAdrArA upasthita thayelu hAya che. AmAM keTaluM satya che te tenA anubhavI kahI zake, paNa aite satyaja che ke sAdhunu kArya taDA utpanna karavAmAM nahi, paNa sAMdhavAmAM che. amukane khAsa peAtAnA zrAvakrA karavAmAM nahiM, paNa sarva vIra sattAna tarIke svIkArI sarvamAM arasparasa prema ne akyabhAva prasAravAmAM che, ane kaDhAgraha, kleza, virAdha, gacchamamatva vagere dUra karI saiAne eka dharmanA-eka dezanAM bALako gaNAvI temAM dharmabhAva dezaprema prerI temAM cetanA jagAvavAmAM che. deza, jJAti, kuTuMba ke vyakitanA samrudhdhAra karavAmAM AtmabhAganI jarUra che. AabhAgI vIre| jyAM nathI tyAM uDDayanI AzA bya che. prAcIna samayamAM jJAna, AtmabhegI RSie-satA pAsethI maphata meLavavAmAM AvatuM, dharmanA edha paNa vinA kharce prApta thatA ane tethIja prAcInakALamAM dezanA uya jAjavalyamAna hatA. je samAjamAM vinA dravye saralatAthI aneka AtmabhAgI vIrA-sAdhue maLI zake te samAja zArIrika-mAnasika A dhyAtmika avanati bhAgavatI hAvI na joIe e niHsazaya che. eka eka sAdhu dezanA eka eka bhAgane peAtAnA upadezanA pradeza svIkArI akhaMDa dhArAe uMcA tatvavALAM vyAkhyAnAthI Adha ApavA ane tethI dharma ane samAjamAM sudhArA karavA karAvavA kaTibaddha thAya, eka eka sAdhu satat abhyAsa karI tenA paripAke eka eka prAcIna pustaka sa zAdhana karavAmAM yA eka eka svataMtra ane hAlanA dezakALane anusaratuM pustaka racavAmAM gALe, eke eka jyAM jyAM viharavAnu thAya tyAM tyAMnA zrAvakeAnI, tInI, maMdiranI zuM sthiti che tenuM satya ane ye!gya TAMcaNa karavAnuM rAkhe-maLatA zilA lekhA utArI le, prA cIna itihAsa te te gAma ke zaheranA lagatA jUdA jUdA vRddha ane anubhavI pAsethI sAM bhaLI tenuM TippaNu karI le, teA keTalA sudhArA thai zake, keTaluM badhuM sAhitya utpanna thAya ane keTalA badhA prAcIna arvAcIna ItihAsa DAirekaTarI rUpamAM ekaThA karI meLavI zakAya te saheje kalpanAmAM utarI zake tema che. samAjamAM khUdAM jUdAM kSetrA paDayAM che-te dareka kSetramAM kArya karatu ghaNuM che. eka eka dAkhalA tarIke laie tAM:-dha zikSaNamAM--dhArmika vAMcanamALA dhArajIvAra zikSaNa pati para racavAnI, dharma vidhi-ta-tvajJAna-khAdya ane AMtarika rahasya sahita sarvAM haDDIkata AvI zake tevuM pustaka lakhI bahAra pADavAnI jarUra che; sAmAjika ba'dhanA-kurivAjo dUra karAvavAnI, duHkhI nirAzritone mATe-sAdhanahIna vidyArthIo mATe Athika madada maLI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhuene kartavya-mArga, zake te mATe eka mahAna janarala phaMDanI yojanA karavAnI, pustaka bhaMDAre khulA karAvavAnI, potAnA bhaMDAre jAhera karavAnI vagere Avazyaka bAbato vicAra karatAM aneka maLI Ave tema che. ATaluM TuMkAmAM mAtra digdarzanarUpe kahI pUjya munivarone vinavIe chIe ke A mAMnA upayogI tatva pramANe amala karavAnuM teo upADI leze te amane khAtra che ke jaina samAjanI thatI avanati aTakI unnati mArge jeno ane jaina dharma caDaze. ---mohanalAla da. desAi sva. vimanasTAru rahyAmA hAjI M, A, A vidyAnuM prAcIna jaina vastunA jabarA bejaka ane avirata bhagiratha prayatna karanAra nipuNa paMDita hatA. temaNe gAyakvADa sarakAra nIce vaDodarAnI seMTala lAyabrerImAM eka amaladAra tarIke kArya karI jesalamIra tathA pATaNanA sarva bhaMDAra joI tapAsI temAMnA upagI ane amUlya pustakonuM keTaloga pitAnI kuzAgra buddhinA pariNAme TuMka mudatama! aherAtre kAma karI karI lIdhuM ke je gAyakavADa sarakAra taraphathI pragaTa thavAne thoDA samaya hato tyAM ekAeka jIvaleNa InphaluenjhAnA rogathI pakaDAI svargastha thayA che tethI samagra jaina samAjane vidda vargane ane gAyakavADa sarakArane jabarI beTa gaI che. teo jUnI lipinAM hasta likhita pustako jhaDapathI vAMcI zaktA ane teno artha sapATAbaMdha karI zakatA. saMskRta prAkRta ane apabhraMza bhASAonA sAmAnya jJAtA hatA nahi paNa te saMbaMdhI ghaNuM sUkSma ane talasparzI jJAna vyAkaraNadi daSTithI dharAvatA. pitAnA nAmanI ke kItinI apekSA rAkhyA vagara zAMtapaNe satyaniSThAthI gharanA khuNe mahattvanuM saMgIna kArya karatA hatA. "C" nI saMjJAthI hIravijayasUri ane akabara e viSaya para temaNe jainazAsanamAM khAsa aMkamAM eka suMdara lekha lakhyo hato ke jethI AkarSAI vinseTa smitha jevA vidvAnane paNa " akabara ' nAmanA pustakamAM akabara jaina sAdhune gurU tarIke svIkArate evuM spaSTa ane pramANa sahita jAhera karavuM paDayuM che. jUnI gujarAtI bhASAmAM "sametazikhara rAsa' temaNe saMzodhita karI bahAra pADela che; temanA gujarAtanuM saMskRta nATaka sAhitya, sadayavatsa ane sAvaliMgAnI kathA, Adi vidvattApUrNa lekhe vasanta mAsikamAM prazna thAya che. sAhitya mAsikamAM paNa prAcIna subhASita, apabhraMza bhASA Adi viSayo para TuMka paNa upacAgI le che, temaja buddhiprakAzamAM "khaMbhAta" nA mUla saMskRta nAma saMbaMdhI rAcya lekha vagere bahAra pADyA che te parathI temanI vividha jAtanI paMDitAIne sAre khyAla AvI zake che. gAyakavADa oriyenTala sIrIjha-paryAya graMthamAlAmAM prakaTa thayelAM rAjazekhara kRta kAvyamImAMsA, vastupAlamaMtrI kRta naranArAcaNananda kAvya, paramAra kRta pAtha parAkrama vagere pustakonuM saMzodhana, te paranAM upayogI TippaNo ane zodhaka buddhithI lakhela pra. stAvanA parathI temanI uttama pratibhA, sUkSma buddhi, vivecaka zakti ane pakA, vizAla ane gaMbhIra jJAna spaSTa pratIta thAya che. tenI prazaMsA mahA vidvAnoe ekI avAje karI che. temanI sAthe mane thoDA divasa vaDodarAmAM parIcaya thayo hato te parathI temanI nirabhimAnatA, sAdI raheNI karaNI, kartavyaniSThA, ane jJAnagaMbhIratAnI prabala chApa amArA. para paDI hatI. sarasvatInA parama upAsaka, sAhityanA kartavyamagna sevaka tarIke potAnuM jIvana temaNe samAMryuM hatuM ane te tarIke temanuM AyuSya vadhu rahyuM hatuM te bhaviSyamAM evI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara phonpharansa heralDa. mahAna khyAti prApta karata ke tenI amRtatA cirakALa sudhI jaLavAI raheta paNa vidhinA viMDaMbanathI te ratna ApaNAmAMthI tene prakAza pADayo na paDe tyAM cAMlI gayuM che tethI atyaMta kheda thAya che. nAnI vayamAM A samartha purUSa je samAjamAMthI jAya te samAjanAM kamanasIbaja samajavA jeIe, temane sAhitya saMbaMdhIno pravAsa koI temane mitra pUrNa AkAre prakaTa karaze te samAjapara upakAra thaze. gUjarAtI sAhityamAM jema sva0 raNajIta rAmathI khoTa paDI che tevIja rIte jaina sAhityamAM sva. cimanalAlathI khAmI AvI che. baMne vIronA saguNo ane sAdAI eka sarakhA hatA. zrIyuta dalAlane AtmAne zAMti maLe ane tevA vIrA ApaNI samAjamAM aneka pragaTe evI prabhupratye prArthanA ApaNe saie karavI ghaTe che. -mohanalAla ha. desAIsv0 bAbu dayAcaMda goyalIya bI. e. jAti prabaMdhaka" nAmanuM patra hindImAM daramAse kADhI tenA saMpAdaka tarIke bAbu dayAcaMde sArI nAmanA meLavI hatI. sudhArApara judI judI najarathI nirbhaya ane prAmANikapaNe lekho lakhI jainonI judI judI jAtio kema ekatra thaI zake, vahema ane kurivAje kema dUra thAya ane navIna prakAzathI prAcIna sabhyatAnuM bhUlana keTalI svataMtratAthI karI zakAya te mATe A naravIre samAjanuM paNuM dhyAna kheMcyuM hatuM. bhASaNa kartA tarIke temanI bolavAnI chaTA asarakAraka ane prabhAvazALI hatI. jaina tarIkenuM abhimAna rage ragamAM vahetuM hatuM, ane pitAnA sudhAraka tarIkenA kAryamAM tene aTala vizvAsa hato jIva dayA saMbaMdhI keTalAMka pAniyAM lakhI te hilacAla upADI hatI. rAjyasudhAra ane svarAjya nA vAdI hatA. sAmAnya rIte svataMtratA devInA upAsaka, nibhaka vyAkhyAnadAtA, jAti sudhAraka hatA. temaNe F.A.nI parIkSA banArasamAM pAsa karI jayapura mahArAjA kolejamAMthI B.A.nI parIkSA pasAra karI hatI. vidyArthI dazAmAM temaNe bhAratavarSIya jainazikSA pracAraka samitinA parIkSA vibhAganuM kAma sArI rIte calAvyuM hatuM ane vidyArthIone zikhavAyegya cAra bhAgamAM eka pustaka lakhyuM hatuM ke jenI eka lAkha nakala lagabhaga chapAI cUkI che. bI. e. pachI sarakArI hAIskUlamAM bIjA mAstara tarIke rahyA hatA tyAra pachI lakhanaumAM badalI thaI ke tyAMthI pitAnuM kArya kSetra vadhAryuM. pitAnA vicAra sudhArAnA hevAthI junA vicAranA loko zrImaMte temanA pratye dhRNAnI najarathI jotA hatA ane pitAne tyAM thatA utsavamAM nimaMtraNa paNa ApatA nahi chatAM bAbujIne utsAha jarA paNa ochA thayA vagara " jAti prabodhaka' nAmanuM mAsika niyamita kAThI kurivAjo ane parataMtratAnI beDIthI samAjamAM nipajelAM bhayaMkara pariNAme dUra karavA mATe dalIlathI bharelA zAstranA pramANu sahita lekha lakhI potAnuM kArya premathI bajAvatA hatA. te digaMbarI hovA chatAM sarva saMpradAya pratye mAna rAkhatAM ane badhA saMpradAyavALA mahAvIranAM saMtAne che, temAM kaMI paNa bheda bhAva hA na joIe ane teo ekaja che, ekatra havA ke thavA joIe evo daDha nirNaya rAkhI kArya karatA. AvA utsAhI kArya karanAra InphaluenjhAnA jIva leNa roge hamaNAM ja jhaDapI levAthI vajana samAja ane khAsa karI digaMbarI samAjane beTa paDI che ke je purAvI muzkela che. temanA AtmAnI sadgati thAo ! - mohanalAla desAI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukRta bhaDAra sukRta bhaMDAra. tA. 26-9-18thI 3-11-18 saM 1974nA bhAdaravA vada 6thI Aso va, 0)) : vasula AvyA rUA. 557-12-0. gayA mAsa AkharanA bAkI rU. 4556-3(1) upadezaka mI. vADIlAla sAMkaLacaMda (mAravADa). dhanArI (pAchaLathI) 1) jodhapura, 21 phaledhI, 38 nAgAra, 16 bIkAnera, 6 lohavaTa, thakA bADamera 8 . ' kula rUA. 11-0-0 (2) upadezaka mI. puMjAlAla premacaMda (surata jIllo.. sIsodarA, mI. papA kAlIyAvADI 24 munasADa, 7 caMdavAsaNa, khaDasupA, 13 adagAma, 5ra navAtalAva, 4 pAraDI, che sarapera, 5 sAtama, 32 gaNadevA, 3 gAma, 18 TAMkela, 1 deNujA, phaDavela, 12, amaladharA, 17 talAvacerA,1) geja, 3 aTagAma, 18 vAgaladharA, " kA uMDAca, kula rUA. 27-4-0 AgevAnoe pitAnI meLe mokalyA - mAlegAMva-zeTha bAlacaMda hIrAcaMda, lalIMbaDI saMghasamasta hazeTha umeda bhAI nAnacaMda parI, 101. - kula rU, 104-4-0 muMbaInA gRhasyonA vasula AvyA, 31. kula rUA. 31-0-0 zeTha pAzavIra muLajI leDAyA-muMbaIvALAnA rUA. 51) A phaMDa khAte anAmata che tenA saM. 1874 nI sAlanA vyAjanA rUA. 3ii kula rU. 3-4-0 ekaMdara vula rUA. 5113-15 -. 4-11-18 thI 31-12-18 saM. 1975 kArataka . 1 thI bhAgazara vada 13 sudhI. vasula AvyA rUA. 720-10-00 (6), upadezaka mI. vADIlAla sAMkaLacaMda (pAlaNapura) mAlavaNa 7 kula rU. 7-0-0 (2) upadezaka mI. puMjAlAla premacaMda ( surata jIllo cAlu) * kanasADa, zImalagAma, 1 bhAThA, 2 naDAda, 16 bharelI sTezana, 4 DAbhela, 35 kapalethA, 4 maDhI, hA bAraDolI, 80 vyArA, 45 mAMDavI, 23 tarazADA, 2 kaDAda, papa japAraDI, metA, 13 zevaNI, 6 delADa, 3 vAMjha, 34 bahudhAna, 6 rUDhI, 8 varADa, 22 enA, 5 'bhalepAra, pApa puNa, 7 aMbheTI, 8 supA (11-25-36 sarabhANu 34 vaDolI 10 che . kula rUA. pA---0 () AgevAnoe pitAnI meLe mokalyA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena vetAMbara konpharansa hera a vAMkAnera (kAThiyAvADa) saMdhasamasta ha. zeTha harIbhAI makanajI, 25 zIzodarAnA zeTha govIMdajI amarAjI, 2 rANapura saMgha samasta ha. zeTha nAgaradAsa purUSottama 36 raMgunanA zeka nAthAlAla DAhyAbhAI rAkula rUA. 136-6-0 ekaMdara kula rU. 720-20-0 -- - sukRta bhaMDAra phaMDa. jAnyuArI 1919 sa. 1975 nA mAgazara vada 14 thI paNa vada 0)) sudhI. ja vasula AvyA rUA. 661-5-0 gayA mAsa Akhara sudhInA bAkI rUA. 720-10-0 (1) upadezaka mI. vADIlAla sAMkaLacaMda (pAlaNapura), pAlaNapura, 114- majAdara, 8 metA, pA kula rU. 15-1-0 (2) upadezaka mI. puMjAlAla premacaMda (surata jIllo ). mahuvA, 21 karacelIA, dara alu, 5 vAMkAnera, 33 zejavADa, 20 bAjIpurA, 41 buTavADA, ne vAloDA, 31 buhArI, 103 vAMsadA kayA vAM. jhaNa, pA kharolI, 4 degAma, 1 AlIpura, 8 gaNadevI pAkula rU. 439-4-0 (3) AgevAnee pitAnI meLe vasula karI mekalyA: teeArA zeTha harakhacaMda gulAbacaMda, 6 kalakattA-rA. rA. amRtalAla , mAvajI, 6 kula rUA. 12-00 sujAnagaDha (navamI) kAkarasa vakhate dara varSe ApavA kahela temanA AvyA - zeTha rAvatamalajI sIpANI bIkAneda vALA hAla kalakattA saM. 1871 thI 6975 sudhInA pAMca varSanA rUA. 5) kula rUA. 5-0-0 (5) muMbaInA gRhasthonA vasula AvyA rU. 16 kula rUA. 16-0-0 - - ekaMdara kula rU. 1351-015-0 ena. bI. paTelanA lagnanA bI, saMbaMdhe dhI. jaina ezezIechana epha InDIAe karela-TharAla. uparokta bIlanA saMbaMdhamAM-ezozIezananI eka janarala mITIMga tA. 23-1-18 nI sAMje rA. rA. bAbusAheba jIvaNalAla pannAlAlanA pramukhapaNa heThaLa maLI hatI, je vakhate nIceno TharAva nAmadAra sarakAra tarapha mokalI ApavAne TharAva karavAmAM Avyo hato. TharAva. eNna. mI. paTelanA bIla mATe dhI jaina ezozIezana opha InDIA sahAnubhUti ApI zaktI nathI.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAlanA patrakArone be bola. hAlanA patrakArone be bola. jAhera patra calAvanArA ane temAM lekha prakaTa karanArA patrakAre mATe ghaNuM jabarI jokhamadArIo rahelI che. te jokhamadArI barAbara jALavavA ane pALavA mATe zuddha niSThA satya jJAna ane pavitra aMtaHkaraNanI khAsa jarUra che. A traNa saddaguNo vagaranA patrakAre e samAjanA bhayaMkara duzmane, avaLe raste cAlanArA ane samAja rathane toDI pADanArA thAya che. ' vartamAna patra e mAtra vartamAna eTale samAcAra ApIne zAti pakaDanAruM patra nathI paraMtu te te dareka vartamAna ke banAva upara temAMthI upasthita thatA prazno eka pachI eka lai tenA para vicAra karI tenuM nirAkaraNa karanAruM prabala sAdhana che, evuM nirAkaraNa karavAmAM aMgata deSane tilAMjalIja ApavAnI che. - chApuM e mahAbhArata aMchana che ane te uparAMta eka umadA khavAsathI vAparavA yogya hathIyAra che. te khAnagI jIvananI pavitra hRdaya bhAvanAne malIna karavA mATe yA to koI manuSyanI AbarUne halakI pADavA mATe vAparavAnuM ke ugAmavAnuM nathI. vidyuta zaktinA prabaLa baLane ekatrita karI taiyAra karavAmAM AvatuM ena, manuSyanA vyavahArane pUrA pADanAra mahAna upayogI sAdhana tarIke vAparavAmAM Ave che, tevI ja rIte samAja ke dezanA vyavahAra suvyavasthita ane upayogI thAya tevI rIte patrakAroe pitAnI sarva sundara zaktione ekatrita karIne te mArA pitAnA patrane calAvavuM ghaTe che. A kaI rIte thAya te mATe atre e sucavavAnuM ke ga7 gacchanI matamatanI alla strach 82224142 (Sectarian or racial animosity ). Sorasaat thAya, dareka upayogI saMsthAnA kArya TharAva ke dhoraNa pratye temAM sudhArA karavA yogya tatva para daSTi rAkhI temAM aniSTadhvaja bharyuM che evA prAthamika abhinivezane dezavaTe Ape (detecting bad in any of the acts of institutions), aviveka ke ke amaryAdA na dekhAya (lack of coartesy), game tenA para bIna jokhamadAra humalA (irresponsible attacks) na thaI jAya, dalIlane badale kAdava na pheMkAya, samabhAva ane udAra bhAvanI sAmAnya uNapa (General want of temperance and charity ) jarA paNa prakaTa na thAya evI jAtanA lekho ane carcApatrone sthAna ApavuM joIe.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' jaina zvetAMbara kAnpharansa heDa. - nikSepa vahava. lekhaka--mAhanalAla 40 kaizAi B. A. 1. prathama zrI vijayalakSmI sUkRita nikSepAtu TuMka svarUpa stavana maMgalAcaraNarUpe mUkIeH-- : 28 L L B. darzAvanAra zrI mallinAtha ( pAMDava pAMce vAMdatA--e dezI ) mallinjina tribhuvana pati, prabhu sakala padArtha rUpa re; cAra nikSepe varNave, anekAMta bhUminA je bhUpa re. anupa svarUpa, anaMta guNa Agara zama rUpa re-- chava ajIva ubhaya taNeA, saMketana mAtra je zabda re; tada viSNu varte sadA, mati nAma nikSepe e lakhyuM re~~ sada virahita AkRti, sAkAra nirAkAra bheda 2; citra akSAdikamAM sahI, sthApanA nikSepa acheda 2-bhUta bhAvI je bhAvanA, hetu te dravya nikSepa re; nirUpayoga athavA sahI, have tyAM dravya AkSepa ?-- mUla amAM pariNamyA, anubhavana kriyAnA te bhAva re; parama abhaya guNu vade, eha turiya nikSepanA dAva ?-~~ nAmAkAra dravya traNa kathA, eka bhAvanA, sAdhana hAya re; bhAva te kAraja zuddha che, tehasyuM guNIne raDha hAya re~~~ sarva padArtha vizvamAM, heAya cAra paryAya saMyukta re; anupa. * anupa. 8 pUrNa grAhaka te jina mati, jyAM nahi ekAMta mati yukta re~~anupa. cha nAmathI malTijina prabhu, sthApanArtha tuja pratibiMba re; chadmastha bhAve dravyathI, tragaDe sthiti bhAvAlaMba ?-- tuja Agama thakI mati lahI, grahyo cauvidha AtamarAma sAbhAgyalakSmI sUri prate, pragaTe zubha yaza sukha dhAre~~ je padArtha jevI rIte avasthita che--rahelA che tevI rIte tenuM heAvu ' che. ' tattva ' e nAmamAM sAta tattvanA samAveza thAya cheH re; tattva ' jIvAjIvAvabaMdha saMvara nirjarAmokSAstattvam / ' anupa. 2 anupa 3 anupa. 4 anupa. 5 anupa. 9 tenuM nAma -tattvArthAdhigama sUtra. chatra, ajIva, Asava, dha, saMvara, nirjarA ane meAkSa e sAta tattva che (ahIM tattvam ' ema eka vacana kahyuM che. ' tattvAni ' ema bahu vacana nathI.) tethI ' tattvamAM sAte tattvanA a'tabhAva thAya che. have A sAte tattvAnA nyAsa nAma, sthApanA, dravya tathA bhAva-e cArathI thAya
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa. che. nyAsa eTale vistArathI lakSaNa ane vidhA (bheda saMkhyA Adi) thI jJAna thavAne mATe je vyavahAra paga che te tenuM bIjuM nAma nikSepa che. A cArane anuyoga dvAra" paNa kahevAmAM Ave che kAraNa ke tenA dvArA anuga-jJAna thAya che tAtparya ke nAma Adi nikSepathI vyastavAdi padArthone bodha pUrNarUpe thAya che. nAmanA bIjA samAnArthaka paryAye saMjJA, karma Adi che. - cAra nikSepa e vastunA svaparyAya che. kAraNa ke cAra nikSepa che. te vastumAM saheja bhAve rahelA che ane te vastumAM abhinnarUpe varte che. vastumAM aneka nikSepa che paNa uparokta ; cAra te avazyameva che. anuyoga dvArA satramAM kahyuM che ke jyAM je vastunA jeTalA nikSepa (nAma sthApanA, kavya, kSetra, kAla, bhAva Adi) hoya tyAM te vastunA teTalA nikSepa jANavA. ApaNuM buddhi zakti jyAM sudhI pahoMce tyAM sudhI nikSepano vistAra che; kadAcita vadhu nikSepa buddhimAM na Ave, te paNa cAra nikSepa avazya karavA. kAraNa ke A cAre nikSepa sarva vyApaka che. koI paNa vastu evI nathI ke jyAM nAna, sthApanA, dravya,bhAva e. cArane vyabhicAra thAya. vastumAM ApaNe aneka rIte AropaNa karI zakIe chIe ane 2 tethI aneka nikSepa nipaje che. nikSepa eTale AropaNa (attribution ). vastu mAtrane amuka AkAra, amuka guNo-amuka lakSaNo amuka bhAva, heAya che ane tene amuka nAma ApI zakIe chIe; te uparathI ApaNe dareka nikSepa para sAmAnya rIte AvIe-- nAma nikSepa- vastu mAtrane tenA AkAra tathA guNanI kAMI apekSA vagara nAma thakI beMlAvavI te. AvI rIte bolAvavuM te loka vyavahAra pravRttine arthe che. jIvane nAma nikSepe joIe to te nAma jIva thAya che. jemake eka lAkaDAnA TakAne "jIva" e nAma ApIe te te nAma chava kahevAya kALA raMganA doraDAne koI sarSa kahe che te nAma sarpa kahevAya. keI mUkha manuSyane "matisAgara" kahIe to te nAma atisAgara kahevAya. 1 nAmasthApanA dravyabhAvatas nasa:-tattvArthAdhinAmasUtram. tattvArthA khalvamI nAma sthApanA drvybhaavtH| nyasyamAnA nayAdezAtpratyekaM syuzcaturvidhAH // -tatvArthasAra2 cattAro vaththUpajjAyA-vizeSAvazyaka bhASya. 3 jaththaya jaM jANijjA nikhevaM nikhive nirvsesN| kaccha vi ca na nAgA 3 nivirava tathya che . sUtra 4 yA nimittAntaraM kiMcidanapekSya vidhIyate / dravyasya kasyacit saMjJA tannAma parikIrtitam // artha--bIjA keI nimittanI apekSA rAkhyA vagara koI paNa dravyanI je saMjJA rAkhavAmAM Ave tene nAma (nikSepa) kahela che -tattvasAra. atadguNe vastuni saMvyabahArArtha puruSAkArA niyujyamAnaM saMjJA karma nAma / savArtha siddhi
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara konpharansa helDa. AvI rIte ghaNuM padArthonAM judAM judAM nAma paDI jAya che. jevI rIte siddha vaDa, siddha zilA, vagere. ahIM "guNa" nI apekSA vagara ema kahyuM che temAM "guNa" zabdathI dravya, karma, jAti e sarvanuM grahaNa thAya che. temAM jAtikAra eTale jevI rIte ge jAti, artha jAti, ghaTa jAti vagere che te; guNa dvAra jevI rIte koIne dhavala (dhoLo) guNa joIne te dvArA tene dhavala kahIe te; karma ThAra jevI rIte cAlanArane cAlate kahIe te; dravya dvAra jevI rIte kuMDala dravya paheranArane kuMDalI kahIe te, tathA daMDa hAthamAM lenArane daMDI kahIe te. A badhA vinA, vaktAnI IcchAthI vastunuM nAma apAya tene nAma nikSepa kahIe. jevI rIte purUSanuM hAthIbhAI, siMha vagere nAma rAkhyuM tyAM hAthI tathA siMhanA dravya, guNa. kriyA, jAti kaMI paNa nathI, phakta tyAM vaktAnI IcchA pradhAna che. ahIM koI ema prazna kare che nAmane vyavahAra anAdi rUDha che jemake jAti evuM jAtinuM nAma, guNa evuM guNanuM nAma, karma evuM karmanuM nAma, ItyAdi nAmo anAdi rUTa nathI te zuM che? Ane uttara e ke anAdithI vaktA che anAdithI e nAma che. pradhAna guNapaNane jyAM vizeSa che, tyAM vaktA vastunA guNa Adine pradhAna karI koInuM nAma Ape te tyAM te hetuthI te nAma jANavuM; paraMtu jyAM pitAnI IcchAjane pradhAna karavAmAM Ave che, ane guNadikane Azraya levAmAM Avato nathI tyAM nAma nikSepa jANavo. vaLI baiddhamati ema kahe che ke nAmamAM vaktAnI IcchA ja kAraNa che, guNAdika te vastune nija svabhAva nathI paNa kalpita che, te bahu ayukta che, kAraNa ke guNAdika te pratIti siddha che ane pratItine lepa karavo te pramANa nathI. vastune viSe anya vastu sAthe je samAna pariNAma che tenuM "jAti" kahevAmAM Ave che, jemake gau jAtithI sarva ga samAna che; guNa paryAyanA Azrayane "davya' kahevAmAM Ave che, jemake pItatA Adi guNa, ane kula AMdi paryAyane Azraya je suvarNa te dravya che; AmAM pItatA Adi che tene "guNa" kahevAmAM Ave che, ane kriyAne "ka" kahevAmAM Ave che jemake cAlanArane cAlate kahevAmAM Ave che. A badhuM pratIti siddha che. sthApanA nikSepa eTale ke padArthane AkAra joI temAM teja padArthanuM ApaNuM karavuM te. jevI rIte paththara ane lAkaDAmAMthI hAthI, ghoDA vigerenAM ghaNAM putaLAM banAvavAmAM Ave che, e phakta hAthI ane ghoDAne AkAra je paththara ane lAkaDAmAM hAthI ane gheDAnuM AropaNa karavuM eja che; ane jyAre paththara ke lAkaDAmAMthI banAveluM hAthInuM putaLuM hoya che tene ApaNe hAthI kahI bolAvIe chIe, tethI temAM nAma nikSepane paNa samAveza thAya che. 1 so'yaMmityakSakASThAdeH saMbaMdhenAtyavastuni / yad vyavasthApanAmAnaM sthApanA sAbhidhIyate // artha--akSa, kASTha AdinA saMbaMdhavaDe bIjI vastumAM te (dravyanI) vyavasthApanA bhAva karIne teja dravya che ema karavAmAM Ave tene sthApanA kahevAmAM Ave che. tevasAra,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa dravya nikSepa eTale koI padArthanuM nAma hoya temAM AkAranI sthApanA paNa hoya temaja lakSaNa paNa hoya, paraMtu temAM Atmika upayAgabhAva na hoya to temAM teja padArthanuM ApaNu karavuM te. puvo -(anugAra sUtro jevI rIte dravyajIva kene kahIe? je jIva hoya, ane te nAmathI te balAto hoya, tene AkAra hoya, temAM jIvanAM lakSaNe hoya, chatAM je jIvamAM khare upaga-bhAva nAme parAmika, kSAyika, kSApathamika, audayika, pAriNumikabhAva na hoya eTale jene potAnA AtmAnuM A svarUpa jJAna na hoyaajJAnI jIva hoya tene dravya jIva kahIe. vaLI mUtasya mAvino hi va tA TULe bhUta kAryanuM je kAraNa hoya ane bhAvI kAryanuM je kAraNa hoya te dravya kahevAya che. jemake bhATI e bhAvaghaTanuM kAraNa che ane ThIMkarA e bhUta ghaTanAM kAraNa ke, kAraNa ke tethI ghaTanuM jJAna thAya che. "bhAva nikSepa-je vastumAM nAma, AkAra, lakSaNa, ane guNa-bhAva-upaga hoya te. dAkhalA tarIke je jIvamAM nAma, AkAra, lakSaNa ane pazamikAdi bhAvayukta upaga hoya te te bhAvachava cheane AjaparathI jIvanA saMsArI ane mukta ema bheda paDayA che. bhAva nikSepa e zuddha nikSepa che ane bhAva nikSepa vagara nAma, sthApanA tathA dravya e traNe nikSepa azuddha che; ane nAma, sthApanA tathA dravya e traNa nikSepa maLavAthI bhAva nikSepa thAya che. A vAta spaSTa karavA udAharaNa laIe. kAlIderI che tenAmAM sApanI buddhi rAkhI sApa kahevo to te nAma sarSa ane je temAM sApanI buddhie havAne bhAva rAkhe ane tethI te derIne haNe-kApe che tethI sApanI hiMsA lAge che. tevI ja rIte upavAsAdi bhAvanagaranA karavAthI te phakta nAmanuM nAma tapa che. (AgamasAra) sthApanAthI amuka bhAva utpanna thAya che, ane tethI ja kahyuM che ke " jyAM * citrAmaNamAM strI cItarI hoya tyAM sAdhu rahe nahi. ' kAraNa ke sthApanA strI che tethI kAmabhAva thAya che to te strIne strI tulya jANavI; tevIja rIte jinapratimA jina samAna jANavI. ahIM koI kaheze ke sthApanAmAM jJAnAdi guNa nathI-upayoga nathI tethI sthApanAne mAnavI ke pUjavI nahi. AnA uttaramAM jaNAvavAnuM ke sthApanArUpa strImAM strI 6 bhAvinaH pariNAmasya yat prApti prati kasyacit / / syAdgRhitAbhimukhyaM hi tad dravyaM bruvate jinAH // artha-koI paNa bhAvI-bhaviSyanA pariNAmanI prApti karavA pratye je kaMI mukhyarIte grahaNa thAya tene jina bhagavAna dravya kahe che, -tattvasAra, 7 vartamAnena yatnena paryAyeNopalakSitam / dravyaM bhavati bhAvaM taM vadati jinapaMgavAH // ' artha-je dravya vartamAna paryAyane upalakSIne yatnathI dravya bhAva thAya che tene jirezvare bhAva kahe che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 jaina zvetAMbara kanpharansa heralDa. paNAnA guNu nathI, chatAM te vikAranu kAraNa thAya che, temaja jinapratimA paNa dhyAnanuM kAraNa che. vaLI kAI ema pUche ke te pratimAne pUjatAM hiMsA thAya che, jyAre bhagavaMte tA yAne-ahiMsAne dharma kahyo che. te te pUchanArane ema kahI zakAya ke pradezI rAjA kezI gurUne vaMdanAthe Aje divase meATA ADaMbaravA AvyuM te te baMdanAmAM hiMsA thai, paraMtu lAbha kAraNa gaNutAM temAM hAni na thaI. tevIja rIte mallinAtha bhagavAne cha mitra pratikheAdhavAne putalInuM dRSTAta kahyuM ane temAM hi'sA teA dhaNI thaI, paNa te lAbhanA kAra NumAM gaNI che. tAtparya ke mAtra jo zuddha hoya te temAM hiMsA lAgatI nathI. athavA evIja rIte kAi ema kahe ke ame dhera beThAM beThAM bhagavAnanA staranarUpe zakrastava huM nameAthuNa") kahIzuM to amane lAbha thaze. tA tenA uttaramAM kahevAnuM ke e kharUM che, paraMtu bhagavatIsUtramAM bhagavAnane vaMdanAnA adhikAramAM bhagavAna pAse jai vaMdanA karavAnuM kula mahAkuM kahyuM che, tathA nikSepeAnA adhikAramAM ema kahyuM che ke bhAva nikSepa ekale thAya nahi, paNa nAma, sthApanA tathA dravya e traNa maLyA hAya tyAre bhAvanikSepa thAya. AvI rIte dravyanikSepanA sabaMdhamAM jANavuM. dravyanikSepa bhAva nakSepa vagara siddhine ApanAra nathI. dravya te bhAvatu' kAraNa che8 vaLI bhAvavinA dravyapaNuM puNyanuM kAraNa che, paraMtu meAkSanuM kAngyu nathI. Ane mATe dRSTAMta laIe. upavAsa AyaMbila Adi je karaNI rUpa tapasyA che te jo jIva ajIva padArthanI sattA eLakhyA vagara thatI hAya ! te kaSTa tapasyA che, ane tevI tapasyA karanArane gavatIsUtramAM avratI tathA apratyAkhAnI kahyA che. tevIja rIte jJAnavagara je ekalI bahma karaNI kare che ane pote sAdhu kahevAya che te mRSAvAdI che e / uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che je ajJAnI che. te mithyAtvI che; je jJAnI che te muni che. keAI ema kahe ke gaNitAnuyoganA narakadevatAnA khela-te saMbaMdhI hakIkata ane zrAvakanA AcAra jANIne kahe ke ame nAnI chIe, te te mRSA che; tee jJAnI nathI. jJAnI te tene kahiye ke je dravyaguNa paryAyane jANe. zrI uttarAdhyayanasUtranA mekSamArgamAM karyuM che ke-- eyaM paMca vihANAnAM davvANaya guNANaya / pajjhatrANa savvesiM nANaM nANI hi daMsiyaM // a----e pAMca prakAranAM dravya, guNu, ane paryAya e sajAvuM te jJAnIe jJAna kahyu` che. arthAt vastusattA jANyA vagara nAnI thaI zakAya nahi; ane navatattvane oLakhyA vagara samyakatI thaI zakAya nahi. AvA jJAna ane darzana ( samyakatva ) vagara jo kAi he ke ame cAritravAna chIe teA teo paNa mRSAvAdI che; kAraNa ke zrI uttarAdhyayanasUtra madhye kahyu che keH-- bhAvasyahi kAraNaM tu yalloke tat dravyaM. 26 jhuLI pravAseLa, nALeLa ya muLI odda-(uttarAdhyayana)arthAt-araNyavAsathI muni nathI thavAtuM, paNa jJAnathIja muni thavAya che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcaya svarUpa nANaM daMsaNa nANaM nANeNa vinA na huMti caraNaguNA / a--danathI thayeluM jJAna te jJAna che. jJAna vagara caraNuguNu-cAritraguNa prApta thatA nathI. mATe Aja keTalAka jJAnahIna kriyAne ADaMbara dekhADe che, te ThaMga che. tenA saMga karavAnA nathI. AvI khAdyakaraNI teA abhavya jIvane paNa prApta thAya, taithI bALakaraNI para rAcavuM nahi, ane tethIja AtmAnuM svarUpa oLakhyA vagaranI karelI sAmAyika, pratikramaNu, pratyAkhyAna Adi khAvakaraNI karavI te sarvAM dravyanikSepa che, puNyAzrayI che paNa saMvara nathI. zrI bhagavatI sUtra pramANe AvA vahu sAmAE-AtmA poteja nizcaye sAmAyika che.10 tevIja rIte jIvasvarUpa jANyA vagara tapa, sayama, puNya-prakRti te devatAnA bhavanuM kAraNa che. ( meAkSanuM nathI ); tathA je kriyAleApI che, AcAra hIna che ane jJAnahIna che, paraMtu mAtra gacchanI lAje siddhAMta bhaNe vAMce che, vrata paccakhANa kare che te pazu dravyanikSeSa che. 33 ime samayaguNamukka, yogI chakAya niraNukaMpA / hayAivaduddAmA / gayA iva niraMkusA / ghaThAmaThAtuppoThA / peDuM rayAuragaNA jiNANaM / ANAe sachaMdA | vihariUna ubhao kAlaM Avassagassa uvaThaMti taM / loguttariyaM davvAvassayaM // --anuyAgadAra sUtra. a--jene chakAyanI dayA nathI, jeA dheADAnI peThe unmada che, hAthInI peThe nira kuza che, peAtAnA zarIrane dheAtAM masalatAM ujabe kapaDe kSaNagAra karI AjJA-kacchanA samave mAcatA svecchAcArI, vItarAganI khAnA mAMgatA je tapakriyA-Avasya kare che te vyani kSepa che-bAsyaka che. vaLI je jyAtiSa, vedhaka kare che ane peAtAne AcArya, upAdhyAya, ( sAdhu, yati ) kahevarAvIne leAka pAse mahimA kare che te patrIbaMdha khATA rUpIA jevA che, ghaNA bhava bhamanArA che ane tethI avanika che. AnI sAkSI mATe zrI uttarAdhyayana sUtramAM anAthI muninuM adhyayana jovuM. tevIja rIte je gurUnA mukhathI mUtranA artha zIkhyA vagara, naya pramANlR jANyA vinA, nizcaye AtmAnuM svarUpa naNyAvagara upadeza Ape che te pote te sasAra khUDelAM che eTaluMja nahi paraMtu je temanI pAse bese che temane pazu saMsAramAM bhADe ema prazna vyAkaraNa sUtra tathA anuyegArasUtramAM kahyuM che mATe bahuzruta gItA pAse upadeza sAMbhaLavA e edhibIja pAmavAnuM athavA meAkSanuM kAraNu kahIe. te sAdi sAMta bhAMge che. je cha dravya-jIva athavAdi che te samAM astitvAdi bhere mULa sAmAnya stra bhAva rahelA che, temAM dravya dravyapratye potapAtAnA guNupamanA astitvAdika dhama rahela che. ajIvamAM acetanapaNuM e dharma che; ane jIvamAM kevalajJAnAdi ana tagu avyAbAdhAdi anaMta paryAya, niyAdi anaMta svabhAva, utpAda vyaya dhruva Adi anaMta lakSaNa rahela che; 20 pugyataveNaM puSyasaMyameNaM devalopa uvajJatino cevaNaM AyacA bhAva vratambagAe / bhagavatI sUtra- eTale ke-pUrva tapathI, pUrva saMyamathI devoAkamAM utpanna thavAya che.)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ + nanana jina kahetAMbara konpharansa heDa. paraMtu te sarva, saMsArI chone te karmothI Avarita thayelAM hoya che tethI bhAvanikSepa sana che. nizcaya samyakatvanA guNasthAnathI cidamAM ayogI kevalI guNasthAna paryata e che varte che, temanI te sAdhakadazA bhAvanikSepayukta kahevAya; temAM jeTaluM karmonuM AvaraNa A bhasattAthI jatu rahyuM teTale bhAvanikSepa, bAkI dravyanikSepa che. siddha paramAtmA te nirAvaraNe bhAvanikSepeja vizeSa svabhAva dharmamayI che; paraMtu te vizeSamAM sAmAnya svabhAva - piMDapaNe tathA AdhArapaNe-astitvarUpa dravya paryAyanI ekatAe anAdi saMbaMdhathI paraMtu apragaTa bhAve rahelo (ke je dravyanikSepa che) tevuM siddha paramatamAmAM nathI. A rIte kabanikSepa vastugate kahela che ane tene anAdi anaMta bhaMga che. have A uparathI siddha thayuM haze ke bhAva vagara ane sarva nikSepa TuMkAmAM pUjA, dAna, zIla, tapa, kriyA, jJAna-e sarva bhAvAnakSepathI-sahita lAbhanuM kAraNa che; mekSanAM kAraNa nathI. bhAva eTale upayAga:-kAraNa ke mAtra ti rAmanAahIM koI kaheze ke mananA pariNAma daDha karIne je karIe tene bhAva kahIe. te te khoTuM che. evuM to sukhanI vAMchAe ghaNuM mithyAtvI kare che, tethI te bhAvasAhita kare che ema na kahI zakAya. ahIM satranI sAkSI e che ke vItarAganI AjJAe heya, upAdeyanI parIkSA karI je ajIvatatva, avatatva, ane baMdhatattva heya che tene tyAgabhAva, ane jIvanA svaguNa je saMvaratatva, nijarAtatva, ane mekSitatva upAdeya che te upara upAdeya bhAva-pariNAma tene bhAva kahe; arthAta TUMkAmAM rUpI guNa che te dravyanikSepa che ane arUpI guNa che te bhAvanikSepa che. AnA udAharaNamAM mana, vacana, kAyAnA yoga, vezyA Adi sarva rUpIguNa dravya nikSepamAM che, ane jJAna, darzana, cAritra, vIrya dhyAna pramukha sarva arUpI guNa bhAvanikSepamAM che. A bhAvamAM je upazama, kSayopazama bhAva che te sAdisAta bhAMge che, ane kSAyaka bhAva che te sAdianaMta bhAMge che. A bhAvanikSepa nAma, sthApanA tathA dravya nikSepa sahita hAya. prathamanA traNa nikSepa te kAraNarUpa che, ane bhAvanikSepa te kAryarUpa che; kAraNa vinA kArya niSaLa che-jevI rIte cakra, daMDa, dare, ane kuMbhAra che paNa mATInAM piMDavagara ghaDe thAya nahi, tevI rIte. (AmAM cakrAdi nimitta kAraNa che ane mATIne piMDa te upAdAna kAraNa che) tevI rIte zubha kiyA te nimitta kAraNa che ane te kyAre ke jyAre upAdAna kAraNa hoya che. ahIM upAdAna kAraNa e che ke AtmAnuM tathA anAtmAnuM jANapaNuM thavuM, jaDa cetanane vibhAga karatAM ghaTamAM jJAna pragaTavuM e samyakatAdi guNa niSpanna karavAnuM upAdAna kAraNa che. te vinA te zubha yiA paNa nimitta kAraNa kahevAya nahi. jevI rIte mArIne piMDa (upadAna kAraNuM) jyAM sudhI cAka (nimitta kAraNo para nathI tyAM sudhI cakrAdi (nimitta) kAraNa thA che. bhAva nikSepane nipajAvatAM pahelA traNa nikSepa pramANa che, nahi te apramANa che. pahelA traNe nikSepa dravya naya che, ekalo bhAva nikSepa te bhAva nanya che. bhAva nikSepane aNunipajAvatAM ekalI dravyanI pravRtti te niSphaLa che ema zrI AcArAMga sUtranI TIkAmAM lokavijaya adhyayanamAM kahyuM che -
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa. ___ phalameva guNaH phalaguNaH phalaM ca kriyA bhavati tasyAzca kriyAyAH samyagdarzanajJAnacAritrarahitA yA aihikAmuSmikArtha pratA yAH anAtyaMtiko naikAMtiko bhavet phalaM guNopya guNo bhavati samyagdarzanazAnacAritrakriyA yAstvekAtikA nAbAdhasukhAkhya siddhiguNo vApyate etaduktaM bhavati samyagdarzanAdikara kriyAsidiphalaguNena phalavatyaparA tu sAMsArikasukha phalAbhyAsa evaM phlaadhyaaropaabhissphletyrthH|| bIjI rIte kahIe, ane cAre nimAM upakArI zuM che ane temAM eka bIjA sAthe zuM saMbaMdha che te batAvIe. zrImadda devacaMdrajI zrI zAMtinAtha jinastavanamAM stave che ke- "sAdhaka tine nikSepa mukhya, vAhAlA mArA re, je vizva bhAva na lahiye re, u5kArI dura bhASya bhAkhyA; bhAva vaMdane grahiye re- bhavika jana harakho re, nirakhI zAMti niNaMda. 6 vivecanArtha -1 nAma 2 sthApanA ane 3 dravya e traNa nikSepa te ja bhAvanA kAraNa cheA traNa nikSepa sAdhaka eTale kAraNa che; e traNa nikSepo vinA bhAva nipa thAya ja nahi ane nAma tathA sthApanA e nikSepo upakArI kahyA che. bhASyane viSe kahela che ke dravya nikSepa piMDarU5 che mATe grahavAya nahi, ane bhAvanikSepa arUpI che, tenI te baMne nikSepa nAma tathA sthApanA vinA rahavAya-sevAya nahi, tethI prathamanA be nikSepa nAma ne sthApanA upakArI che. ane mokSa sAdhavAmAM saMvara nirjarA karavAne to vaMdakane je bhAva te grahaNa karavAne che, kemake zrI arihaMta bhAva nikSepa te ati viSe che, te jo para jIvane tAre to koI jIvane saMsAramAM rahevuM paDe nahi; paraMtu te to ahavA nAma ThavaNA, davAeM bhAva maMgalaM gaae| pAeNa bhAva maMgalaM, pariNAma nimitta bhAvAo // -04. + vatthusaruvaM nAma, tapyaJcayaheuo sdhmmvv| . batthu nANA vihANAho, jjA bhAvo vvijjo|| vatthussa lakhkhaNaM saM, vavahAro viroha siddhaao| abhihANAhiNAo buddhisaddho akiriyAya // --mAthA nAma pradhAna yathu. AgAro bhipyAo buddhi kiriyA phalaM ca pAraNaM / jaha dIsa ThavaNAe na tahA nAmena dviNdo|| AgArabhayaM savvaM saddavatthu kiriyAbhihANAeM / AgAramayaM savvaM jamaNAgArA tayA natthi. // --mA sthApanA pradhAnatva ya
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 jaina tAMbara konpharansa hera. thatuM nathI, paraMtu ApaNe bhAva je che te arihaMtAlaMbina thAya te mekSamArga lahiye -maLe, te mATe sthApanA tathA nAmanA nimittathI paNa sAdhakano bhAva skare. tethI sthApanAja upakArI che. vaLI samavasaraNamAM virAjamAna zrI arihaMta tenAM paNa nAma tathA AkAra sarva jIvane upakArI thAya che, tethI teja chavsthane rAha che. nimittAvalaMbI rUpI grAhakane zrI jinasthApanA puSTa nimitta che." nikSepanA bhedano koTho. nAma vikSepa sthApanA nikSepa karmaniSepa bhAva nikSepa. AgamathI AgamathI sahaja nAma sAMketika nAma. katrima atrima zarIra bhavya zarIra taddatirikta AgamathI AgamathI sahaja sAMketika - kRtrima akRtrima 1. nAma nikSepa-tenA be bheda sahaja nAma, ane sAMketika nAma 1. sahaja nAma-je guNa niSpanna nAma anAdi anaMta bhAge sadA sarvadA e vastunuM enuM eja nAma cAlatuM AveluM akhaMDitapaNe varte che. udAharaNa-1 jIvane jIva kahIe, cetana kahie, AtmA kahIe. 2. ajIvane - achava kahIe 3. pudagalane pugala kahIe. 4. rUpIne rUpI kahIe. 5. arUpIne arUpI kahIe. 6. caturmati bhramaNane saMsAra kahIe. 7. tenA abhAve mukti kahIe. 7. jyAM AkAza dravya eka ja che tene aloka kahIe. 8 bAkInAne leka kahIe. 8. samyakatva-caturtha guNasthAnathI ayogI cAdamAM guNasthAna paryata AtmaguNanI vyaktirUpa sAdhanAne dharma kahIe. 8 bAkI mithyAtva kahIe. ityAdi. 2. sAMketika nAma-te koIkanuM kareluM-sati darzAvavA arthe nAma. tenA be bheda che. (1) kRtrima sAMketika nAma-pADeluM nAma. jemake karmacaMda, dharmacaMda ItyAdi AmAM nAma pADavAvALAe saMketa ane saMzA bAMdhI hoya che. te Adi sAMta bhAMge che. (2) akRtrima sAMketika nAma-A nAma koInA pADavAthI thayAM na hoya, paNa anAdi saMbaMdhathI cAlyAM AvelAM hoya. jemake - manuSya gatine manuSya kahIye, ekendriyathI paceMdriya sudhI nirvasa kahie,
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ nakSapa svarUpa. devagatine deva kahIe, naraka gatine naraka kahie, siddha gatine siha kahie A pAMca gatinAM nAma keIe pADelAM nathI paNa anAdi saMbaMdhathI cAlI AvelAM che, tethI te akRtrima che. (2)prathamanI cAra gatiomAM upajavAne saMketa eke saMsAra gatioe pUrvakRta baMdha; ane pAMcamI siddhi gatimAM nipajavAne saMketa eke kAmaNa vagaNathI chuTavApaNuM rU5 agI kevalI nAme cadamAM guNa sthAnano aMta kahetAM-chellA samaye karmane abhAva. A pAMca gationA bhaMga joie. saMsAra sthitinI cAra gati kahI te AzrIne anAdi anaMta bhaMga lAge, ane tenA pravartana AzrIne bhavya jIvone te gationo saMbaMdha anAdi sAMta aMge lAge, ane abhivya jIvane anAdi anaMta aMge lAge. pAMcamI siddha gatine saMbaMdha gati AzrIne anAdi anaMta bhaMga lAge, ane pravartana AzrIne sAdi anaMta bhaMga lAge, ane bhavya abhavyane anAdi anaMta, anAdi sAta vaLI sAdi sAta e traNa bhaMga lAge; bAkI saMsAra gatienuM bamaNuM punarapi punarapi sAdi sAMta bhege che. naMdIzvaramAM zAzvata pratimAnA RSabhAnana, caMdrAnana, vAriNa, vardhamAna e nAma paNa koIe pADela nathI kAraNake pratimA paNa akRtrima che, AmAM saMketa nAma jineka tirthaMkara deva che te anAdi anaMta bhaMge che. bIjI rIte nAma nikSepanA traNa prakAra che - yad vastunobhidhAnaM, sthitamanyArthe tadarthanirapekSa / paryAyAnanabhidheyaM ca nAma yAdRcchikaM ca tathA // 1. vastunuM (padArthanuM) je nAma cAlyuM AvatuM hoya te. 2. bIjI vastuomAM je nAma sthita thaIne tenA paryAyavAcI bIja nAmanI apekSA nahi rAkhe-bIja nAmane nahi batAve te. 3. yadacchika nAma-ApanI IcchApUrvaka harakoI nAma rAkhI levuM te. udAharaNa 1. vimAnanA adhipatione idra nAmathI kahevAmAM Ave che, ane tenAM bIjAM nAma puraMdara, zacIpati, madhavA, Adi paryAya che tenI pravRtti karavAmAM Ave che. tevI ja rIte prathama tIrthaMkaramAM RSabhadeva, nAbhisata, AdinAtha Adi nAmanI pravRtti kara vAmAM Ave che. 2. have pUrvokta iMdrAdika, RSabhadevAdika nAma che te jyAre bIjI vastuone lagADavAmAM Ave che eTale te nAma bIjI vastuonAM pADavAmAM Ave che tyAre tenA paryAyavAcaka puraMdarAdika, ane nAbhisutAdika je vizeSa nAma che tenI pravRtti te bIjI vastuomAM karI zakAtI nathI. jemake koI bAlakanuM Idra nAma pADavAmAM AvyuM che, te bAlakane te iMdranA paryAyavAcI zabda nAme puraMdara, zacIpati e nAma lagADI zakAze nahi. tevIja rIte RSabhadeva e nAmavALA purUSane AdinAtha, nAbhisuta Adi paryAyavAcI bIja nAma ApI nahi zakAya,
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara konpharansa hai. che. yadachAe-vyAkaraNAdithI siddha thayA vagaranA zabdothI nAma pADavAM te. jemake Digya, kaviSNu, golamela vagere. 2. sthApanA nikSepa-te nAmasahita hoya tenA be bheda. 1. sahaja sthApanA-te vastunI avagAhanA rUpa che. jevI rItaH (1) AtmAnI asaMkhyAta pradezarUpa, (2) puddagalanI paramANurUpa (3) dharmastikAyanI ane (4) adharmAstikAyanI asaMkhyAta pradezarUpa cauda rAjya loka pramANa (5) AkAzAstikAyanI anaMta pradezarUpa lokAloka pramANu. 2. sAMketika sthApanA-sAMketika eTale jemAM saMketa che. AnA be bheda cheH (1) kRtrima sAMketika-te bhIMta vageremAM citrAmaNa kahe che, athavA kAja pASANamAM kerIne ghoDA hAthI vigerene AkAra kare che. vaLI jina pratimA A kSetramAM je karavAmAM Ave che te. A jina pratimA jevAthI jiteMdra devanA kevala jJAnAdi guNa, avyAbAdhAdi paryAya, nityasvAdi svabhAva, ane svarUpa lakSaNa e sarve smaraNamAM Ave che ane bhavya jIvane dhyAna kara vAmAM nimitta kAraNa thAya che. vaLI jaina muni mahArAjanI sthApanA-temanI chabI yA pagalAM-jevAthI e muni mahArAja smaraNamAM Ave che, ane temanA mahAvratInA guNa yAda Ave che. temanA upadezanI vANuM rUpa sthApanA graMtha prakaraNarUpe racanA karI, karI hoya te, zaMkA ane ajJAnarUpa aMdhakAra TALavAne sarva samAna, mithyAvarUpa moTA parvatane chedavAne vaja samAna, bhavya jIvane saMsAra sAgarathI tAravAne nAva samAna, manavAMchita pUravAne kalpavRkSa samAna, bodhi bIjarUpa dharmadAnanI denArI thAya che, mATe temanA guNanuM smaraNa karavAne gItAthe gurUrAyanI sthApanA nimitta kAraNa che. A sau sthApanA koIe karelI tethI te kRtrima che, ane temAM saMketa kartAne che. (2) akRtrima sAMketika sthApanA- zAzva pratimA ke jenAM nAma rASabhAnana, caMdrAnana, vAriNa, vaharamAna Adi naMdIzvara, rUpamAM che te akRtrima sAMketika pratimA che. A koInI karelI nathI mATe akRtrima, ane temAM saMketa te jineM bhagavAna che te anAdi anaMta bhaMga che. cAragatimAM chavo cetrIza daMDakamAM mizrabhAve upaje che, ahIM gatinA anusAra kAyAnI avagAhanAo aneka bhede thAya che. A kAyAne kartA kaI nathI eTale koInI karI thaI nathI, tethI akRtrima; ane temAM saMketa pUrvabhavanA kRta karma baMdhane che. tethI sAMketika akRtrima sthApanA thaI. te pramANe te te kAyA pramANe pudagala skaMdhana caya upacaya che te pudagalanI sthApanAo; ane kAyA pramANa kSetre aMtaryApakapaNe AtmAnA pradezanuM kamasaMgathI saMkoca, vika varatA che te AtmAnI sthAptAe.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ nileSa svarUpa, ha + + A pramANe jIvanuM ane pudgalanuM eka pariNamana che, tathApi baMne vastu bhinna bhinna che kAraNa ke eka dravya bIjA dravyathI maLe nahi e siddhAMta vacana che. A apekSAe javAnI ane pugalanI bhedajJAne vibhAga-vaheMcaNa barAbara karIne judI judI upara mujaba akRtrima sthApanAo kahI che. A ane uparokta kRtrima sthApanA sarve sAdisAMta bhAMge che, paraMtu jyAre cho manuSyanA bhavamAM agI kevalI nAmanA cokamA guNasthAna aMte varte che, tyAre teonI kAyAnI je avagAhanA che temAMne trIjo bhAga je polANane hoya che tenuM saMkocana thaIne be bhAga pramANuM avagAhanA mAnathI AtmAnA asaMkhyAta pradezane nibiDa ghana thAya che, ane te lokAgrabhAve rahe che. A niraMjana siMhanI sthApanA che ane te sAdi anaMta bhAMge che. A akRtrima sthApanAno saMketa pUrva karma baMdhano abhAva ke je agI kevalI nAmanA codamAM guNasthAnanA aMte thayo te che. bIjI rIte sthApanAnA bheda karIe. je prathama nAma laIne pachI anya vastumAM anyanI pratiSThA karavI tene be bheda che. sadbhAva ne abhAva. 1. sadbhAvasthApanA. AmAM bhAvarUpa je vastu tenI samAna pratimA ke jemAM mukhya AkAra e hoya ke je jevAthI jenArane bhAvarUpanI buddhi upajI Ave che. 2. asadbhAva sthApanA-mukhya AkAra zanya vastu mAtra hoya che. AmAM prathama upadeza lAgyo hoya te te bhAvarUpa che evuM jANI zakAya che. ' ahIM e jANavAnI jarUra che ke nAma nikSepamAM te lokono Adara tathA upakAranI vAMchA nathI hotI, jyAre sthApanA nikSepamAM Adara upakAranI vAMchA jovAmAM Ave che. temAM koI sthApanA te loko evI kare che ke je ghaNuM kAla sudhI rahyAM kare, paraMtu koI evI kare che ke thoDA kALa sudhI rahe. ahIM koI evo prazna kare ke arihaMtAdikanI asadbhAva sthApanA anya vastumAM karIe ke nahi? te tene uttara e ke A huMDA avasarpiNI kAlamAM na karavI kAraNa ke anyamati atadAkAra mUrti aneka devanI sthApana kare che, temAM A mUrti konI che e 'nizcaya na thAya, tethI mukhya AkAra evo kare ke je jotAM ja vItarAgamudrAnI buddhi upajI Ave. AvI rIte ja arihaMtAdinI sthApanA yukta che. sthApanA nikSepa bhATe vaLI kahyuM che ke - yattu tadarthaviyuktaM tadabhiprAyeNa yacca tatkaraNi / lepyAdi karma sthApaneti kriyate'lpakAlaM ca // artha-je vastumAM rahelA artha-guNa che tethI vimukta-rahita, ane te guNanA abhiprAyavaDe-je karaNi-(sadarUpa, asadarUpA AkRti) lekha Adi (daza) prakAranA karmathI a5kAla ane (yAvakALa)nI sthApanA che. sadazaAkRti-saddharUpA-jemake tIrthakara athavA sAdhu AdinI tenA jevIja AkRti karavI te. asadaza AkRti-asadarUpa-AvasyAdika kriyArUpa vastuone jANavA mATe je a kSaronI sthApanA karavAmAM Ave che, temaja kAryotsarga, sAmAyika
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene tAMbara konpharansa ha7. vagere kriyAmAM akSAdika AkRtithI sAdhunI sthApanA (sthApanAcAyo tarIke ) karavAmAM Ave che te. lepya Adi daza kama A rIte-1 kAcha 2 citra 3 patra AdinA cheda-athavA lekha mAtra 4 lepa karma 5 guMthaNImAM, 6 veSTanakriyA 7 dhAtunA rasapUraNa 8 aneka maNikAne saMghAta 8 caMdrAkAra pASANu 10 koDI-vagere daza prakAramAMnA koIpaNa prakAre AkRti yA anAvRtirUpe mAnavAmAM sthApanA nikSepa samajavo. 3 vyanikSepa guNa jene pariNAve che ane je guNarU5 pariName che te dravya arthAta je vastu AgaLanA-pUrvanA paryAma pratye pote ja saMmukha hoya te dravya AnA be bheda che. 1 AgamathI ane 2 ne AgamathI. 1. AgamathI- tava zaniApazu: ( nayacakrasAra ) AmAM je vastune ni kSepa karIe te vastunA kathananA zAstrane jANanAra AtmA te zAstramAM jeTaluM kAla upayoga rahita hoya teTalo kAla te AtmAne te vastune Agama na nikSepa kahIe. 2. ne AgamathI-tenA bheda traNa che. (1) 1 (sAyaka) zarIra jJAtAnuM je zarIra trikAla gocara che te. AnA vartamAna, bhUta, ane bhaviSya ema kAlApekSAe traNa bheda thAya che. a. vartamAna. je vastune nikSepa karIe tenA vyAkhyAnanA zAstranA jA thanAra purUSanuM zarIra te ba. bhaviSya-AgAmI jeTalo kAla te zarIra raheze te zarIra.. ka. bhUta-chavaparyAya cheDayA pachI raheluM mRtaka zarIra te jemake lekamAM eve vyavahAra che ke mRtaka zarIrane joI kahe ke te phalANe purUSa che. (2) bhAvI zarIra-je vastune nikSepa karIe tene pUrva paryAyanI apekSA, laI pahelethI kahIe ke e phalANI vastu che tene bhAvIne Agama dravya nikSepa kahIe. (3) tahavyatirikta. eTale uparokta jJAyaka ane bhAvI zarIrathI bhinna che. AnA paNa karma, karma ema be bheda thAya; a. karma-jema nikSepa karIe tenuM kAraNa je jJAnAvaraNAdi dravya karma tene. ba, karma-AhArAdi pudagalanA aMdha ke je zarIrAdi rUpa pariNamAvavAmAM bAhya kAraNa che tene tad vyatirikta nokarma dravya nikSepa kahIe. ' bIjI rIte dravya nikSepa A pramANe che - bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu yalloke / tada dravyaM tattvajJaiH sacetanA'cetanaM kathitaM // artha-A lokamAM bhUtakALanA (atIta kAlanA) athavA bhaviSya anAgata) kAlanA bhAva5ryAyanA je kAraNarUpa vastu che eTale ke jenA vinA "bhAvavastu bhinna svarUpa dekhAtuM nathI vA netra zravaNAdikathI jenA svarUpane be manane thAya che tene dravya kahe che-te dravya niSepano viSaya che te vyarUpa vastune tattvajJoe traNa prakAranuM kahela che. 1 cetanarUpa che acetanarUpa 3 cetanAcetanarUpa.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa. 4 jemake. 1. idrapadathI cyavana karI manuSyapaNuM prApta karanArane "Indra" kahe, te bhUtakAlanI apekSAe; ane manuSya padathI cyavana karI IdrapaNuM jene utpanna thavAnuM che te mane nuSyane "IMdra" kahevo te bhaviSyakAlanI apekSAe che. vaLI jevI rIte putrane paTTAbhiSeka karIne rAjakAryanI nivRtta thayelA rAjAne paNa "rAjA" kahe e bhUtakAlanI apekSAe, ane jena rAjya prApta thavAnuM che evA kumArane "rAjA" kahe jene te bhaviSyakAlanI apekSAe. A sarvemAM cetana vastu kAraNarUpa dravya che. 2. have acetana vastu jevI ke kAka laIe. kAkAdika vastuthI utpanna thayelI bI" Adika vastumAM kAine Arepa karavo te bhUtakAlanI apekSAo che, athavA kAcchAdithI je utpanna thavAnI che te DabbI Adi vastune kAkamAMja jema kASTa che te pramANe ja mAnI levI te bhaviSyakAlanI apekSAe che. 3. AvI rIte cetana acetanarUpa vastuthI utpanna thayelI, ane utpanna thavA vALI vastu hoya tenuM kAraNa cetanAcetanarUpa samajavuM ahIM je 1 cetanarUpa vastu, yA 2. acetanarUpa vastu yA 3. cetanAcetanarUpa vastu che tenA bhUtakALamAM athavA bhaviSyakAlamAM je kAraNarUpa padArtha che te ja "vyaniSa"ne viSaya che, kAraNa ke kAraNa vinA kAryanI utpatti kadI hatI ja nathI. parama upayogI je kAraNa vastu che teja " kAryabhAvane' pAme che. 4, bhAvanikSepa-vartamAna paryAyathI sahita je dravya hoya tene bhAva nikSepa kahIe te ApaNe AgaLa kahI gayA chIe. AnA be bheda che. 1. Agama bhAva. je vastune nikSepa karIe tenA kathananuM zAstra jANanAra purU vane jeTalo kAla te zAstramAM upaga hoya teTalo kAla te vastune AgamabhAva nikSepa te purUSane kahIe. 2. ne AgamabhAva nikSepa-je vastu jeTalA paryAyamAM vartamAna kAlamAM che tene na Agama bhAvanikSepa kahIe. bhAvanikSepa. bhAvo vivakSitakriyA'nubhUtiyukto hi vai smaakhyaatH| sarvariMdrAdivadiheMdanA di kriyA'nubhAvat // artha-zabdomAM ( vyAkaraNanI vyutpattidhArA, yA zAstranA saMketathI athavA lokonA abhiprAyathI) je je kriyAo vivakSita thaI che-mAnya thaI che te te kriyAonuM vartana te te vastuomAM (padArthomAM thAya che tyAre te vastune bhAvarUpa" sarvajJapurUSoe kahela che. jemake parama ezvaryA pariNAmanA bhAganuM vartana je Idra karato rahe che te "bhAva Idrane viSaya che, kAraNa ke te vartamAnakAlamAM sAkSAtarUpa IdramAM parama aizvaryAnI kriyAne anubhava rahe gaye che. A bhAva svarUpanI vastuone jaina siddhAMtakAroe "bhAvanikSepa'nA viSaya svarUpa mAnela che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ kauna zvetAMbara konpharansa heralDa. duniyAmAM jeTalI vastu, dazya ke adazya kahevAmAM AvI che te sarva vastuo paNa bhAvanikSepanI viSayabhUta che. je je bhAvanikSepanI viSayabhUta vastu che tenAM je je nAma ApavAmAM AvyAM che ane Ave che te te "nAma nikSepa" ja che; te nAma nikSepa che temAMthI suketanA jANanAra purUSone te nAmanuM zravaNa mAtra paNa te " bhAvanikSepa" rUpa vastunA bodhanI jAgRti karAve che pratyakSa vastu rAya tene pratyakSapaNe bodha thAya che, ane parAkSa vastu hoya tene parokSapaNe baMdha thAya che. paraMtu je purUSa saMketane jANato nathI ane pakSa vastune joI paNa nathI te purUSane e bhAva vastuno bodha prApta thaI zakato nathI tyAre te purUSane te baMdha karAvavA mATe te nAma nikSepanA parokSa padArthanI "AkRti dekhADavAthI te vastuno vizeSapaNe bAdha karAvI zakAya che. AmAM je AkRti karIne dekhADavAmAM AvI che te bhAvarUpa padArthane sadaza-tenA jevI hevAthI bhAvavastune baMdha karAvavAmAM nAmathI paNa vizeSa kAraNarUpa thAya che, paraMtu nirarthakarUpa nathI. 2. have bhAva padArthanI je pUrva avasthA (bhUtakAlanI) che, athavA apara avasthA (bhaviSyamAM thanArI) che te paNa te bhAva padArthanA " dravyasvarUpa" parama kAraNarUpa chevAthI te bhAvapadArthane bodha karAvanAra che; te mATe te upayogI che. 3 chelle caturtha nikSepane viSayabhUta je "bhAvapadArtha che te te upayoga svarUpaja che. 4 vizeSa samajUti-"nAma"no je Adara thAya che te kevala nAma mAtrane nathI, paraMtu te nAmanI sAthe saMbaMdhavALA "bhAva padArtha'ne ja Adara thAya che. jemake RSabhAdi nAmano Adara karavAmAM ApaNA tIrthakarone ja Adara karAya che, jo ke te RSabhAdika nAma bIjI vastuonuM haze to paNa ApaNane te bAdhaka thatuM nathI kAraNa ke je je vastunA abhiprAyathI nAmanuM uccAraNa karAya te vastune ja bodha thavAmAM nAma upayogI thaze-AthI adhika "nAmanikSepa"nuM prayojana nathI. 1 A RSabhAdi nAma che te aneka vastuonI sAthe saMbaMdha dharAvanAruM thaI cUkayuM che agara thavAnuM che te paNa te saMbaMdha dharAvanAra "bhAvavastu ne durlakSa thAya to paNa Aja bahaSabhAdi nAmathI ApaNe ApaNuM iSTarUpa tIrthakaro che tenuM lakSa karI laIe chIe ane tethI evAM nAmanA uccAraNa mAtrathI ApaNuM parama kalyANa thAya che evuM ApaNe mAnIe chIe. te pachI khAsa karI vItarAga dazAne baMdha karAvanArI, ane tIthakaronA dhyAnastha svarUpavALI ane SabhAdinAma nikSepanI peThe bIjI vastuo sAthe saMbaMdha nahi rAkhanArI jinezvara bhagavAnanI mUrtione Adara karavAthI ApaNuM kalyANa kema nahi thAya? kharekhara nizcayapaNe ApaNuM kalyANa thaze. eka rIte vicAra karIe to nAmathI paNa mUtio vizeSapaNe vastune baMdha karAvanArI thAya che, kAraNa ke vaDaSabhAdi nAma che te bIjI vastuonI sAthe mizritapaNe paNa rahe che, paraMtu vItarAgI mUti e to koIpaNa bIjI vastuonI sAthe saMbaMdha rAkhatI nathI e mUtiomAM vizeSapaNuM che. 2 have je RSabhAdinAM nAma ane tenI mUrtio ApaNuM kalyANa karanArI siddha thaI che te tIrthakaronI bAlyAvasthA, athavA mRta deharUpa bIjI avasthA che te devatAonAM citane paNa bhaktibhAvathI dravita kare che to te tIrthakaranuM zarIra ke je "bhAva nuM kAraNarUpa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa. che tenA pratye bhaktibhAvathI ApaNuM citta dravIbhUta kema nahi thAya? avazya thaze; paraMtu ApaNA bhAgyanI nyUnatAthI evo saMbaMdha maLo e kaThina che. 3 chelle je je vastuo sAkSAtapaNe che, athavA tenI pravRtti pitapotAnA kAryamAM rahelI cAlu che te "bhAvanikSepa" svarU5maya che. jene je vastu upAdeya rU5 che te to pitAnA upAdeya svarUpe mAne che. A mATe sAkSAta tIrthakare che te te ApaNuM upAdeya svarUpe ja raheze. AmAM kaMi vivAda rahetuM nathI. 4. A rIte vicAra nikSepanI sAmAnya samajUti thaI. bIjA prakAre samajUti karI joIe te koI vastunA "nAma nikSepa"nI avajJA karazuM to tethI te vastunA "bhAva"nI paNa avajJA thAya che. jevI rIte potAnA zatrunA nAmanI avajJA loka kare che. 1. vaLI te zatrunI mUrtine paNa vikRta vadanathI jue che. 2. tenI pUrva apara ava- sthAnAnA zravaNathI AnaMdita thatA nathI. AmAM paNuM te "bhAva"padArthanI avajJA che. 3. AvI rIte sarva padArthonA viSayamAM samajavAnuM che. arthAta je "bhAva" padArtha je purUSane aniSTa rUpa che te purUSane tenA nAma nikSepa, sthApanA, tenI pUrva apara avasthAnuM svarUpa paNa aniSTarUpa thAya che. 5 * cAra nikSepanI padArtha sAthe ghaTanA. cAre nikSepa dareka vastunA svaparyAya hovAthI dareka vastu-padArtha sAthe ghaTAvI zakAya che. AnAM udAharaNa tarIke jIva Adi vastu upara ghaTAvela te ApaNe joI gayA chIe, paraMtu ekaja vakhate cAre sAthenI ghaTanA dareka vastupara thaI zake che te samuccayAye joIe. A sarvane jIvamAM ghaTAvIe. nAma jIva-"cha" evA zabdane artha sthApIe temAM jIvana guNAdikanI apekSA vinA ajIvane koI nAma "jIva' ema ApIe te jIvane nAma nikSepa. jIvanA vizeSa sthApanA jIva-paryAya lagADIe tyAre manuSyAdi chava nikSepa kahIe kAi citra Adi mUrtimAM jIva evuM tathA manuSyAdi jIva evuM sthApana karavuM te sthApanA jIva che. dravya jIva-jIvanA kathananuM zAstra jANanAra purUSa te zAstramAM upayogarahita heya tene Agama dravya jIva nikSepa kahIe. jIvanA kathananuM zAstra jANanAra puruSanuM zarIra (bhUta, bhaviSya, vartamAna ema traNa prakAranAM hoya tene jJAyaka zarIrane Agama dravya jIva kahIe, tathA manuSyAdikanuM paNa evI rIte jANavuM sAmAnya jIva Agama bhAvIdravya cheja nahi, kAraNa ke jIvana bhAvavaDe sadA vidyabhAna che, paraMtu vizeSa apekSA manuSyAdi bhAvIne Agama dravyapara lagAvIe te tyAM koI jIva manuSya paryAyamAM deva Ayukarma bAMdhe tyAM avazya deva thavAne. to tema thaye manuSya paryAya viSe paNa deva kahevo tene bhAvI ne Agama deva jIva kahIe. sAmAnya jIva apekSAe to koI karmanA udayathI jIva heta nathI, paraMtu vizeSa
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara konpharansa heralDa. jIva apekSAe manuSya nAmanA nAma karmavaDe dravyane manuSya nAma tatirikta ne Agama dravya manuSya jIva kahIe. manuSya AhAradika kare che tethI zarIra vRddhi thAya che, te karma che, tethI AhArAdikane tavyatiriktane bIjo bheda-nakarma dravyajIva kahIe bhAva chava AmAM jIvanA kathananuM zAstra jANanAra purUSa jeTalo kALa te zAstramAM upayoga sahita hoya tene Agama bhAva chava kahIe. vizeSa apekSAe manuSya jIvana kathananuM zAstra jANa nAra te zAstramAM upayoga sahita hoya tyAre manuSya Agama bhAvajIva nikSepa kahIe. paraMtu chavaparyAyavaDe sadA vidyamAna che to te Agama bhAvajIve che. vizeSa apekSAe manuSya chavaparyAya vidyamAna hoya tyAre manuSyane Agama jIva che. AvI rIte anya jIvAdi padArthamAM nikSepa vidhi lagAva. ahIM prayojana e che ke leka vyavahAramAM koi nAmane bhAva samajI jAya tathA sthApanAne bhAvAdika jANe te tene yathArtha samajAvavAne nimitte A nikSepa vidhi che ema jANavuM vaLI sUtra viSe je zabda che te samyAdarzanAdika tathA jIvAdi padArtha sarvanA grahaNane arthe che. te sarva para nikSepa lagADe. A rIte dharmAstikAya Adi chae dravyanI sAthe nikSepa ghaTAvI zakAya. jemake - dhamastikAya-nAma dharmAstikAya-dharmAstikAya evuM nAma kone ApI te bolavuM te sthApanA che -dharmAstikAya evA akSara lakhavA, athavA dRSTAMta mATe koI padArthanI sthApanA karavI te. dravya che -je asaMkhyAta pradezI dharmAstikAya che te. bhAva che je tene khAsa-lAkSaNika dharma-nAme calaNa sahAya guNa che te sahita dharmAstikAya thAya te A rIte anya dravyanuM samajavuM. AmAM samajavAnuM ke adharmAstikAya chava yugalane jJAtine hetu, AkAza avakAza ApavAne hetu, kALa vartanAne hetu, pudagala maLavA vikharavAne yA varNAdi paryAyanA parAvartana dharmane hetu thAya che tyAre te bhAvanikSepa che. sAdhu-nAma sAdhu-sAdhu evuM nAma te. sthApanA -sAdhu tarIke bAharU5nI sthApanA, athavA sAdhunuM citra te. dravya sAdhu -je paMca mahAvrata pALe, kriyAnuSThAna kare paNa jJAna dhyAnane pUro upayoga hoya nahi te. bhAva sAdhu -je saMvara mekSane sAdhaka gaI bhAva sAdhunI karaNuM kare ane A bhopayogamAM rahe che. arihaMta-nAma arihaMta-koInuM "arihaMta' nAma hoya te. sthApanA + arihaMtanI pratimA Adi te. dravya , -jyAMsudhI chavastha avasthA hoya tyAMsudhI te, bhAva , -mAre kevaLajJAna thAya ane lokAlokanA bhAva jANe ane sama vasaraNamAM besI dezanA Ape te arihaMta.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ nipa svarUpa zrI caityavaMdana bhASyamAM jina bhagavAnanA cAra nikSepa batAvyA che. nAmajiNA jiNa nAmA ThavaNajiNA puNa jiNaMda pddimaao| davvajiNA jiNajIvA, bhAvajiNA samavasaNaththA // nAma jina-zrI jinezvara bhagavAnanAM nAme te-covIza tirthaMkarAdi. sthApanAjina-zrI jiteMdranI pratimAo. dravya jina-jyArathI tIrthaMkara nAma karmanAM dalika upandrita karyA tyArathI te ghAtakarma khapAvI samavasaraNamAM beThA nathI tyAMsudhI. bhAvajinasamavasaraNamAM dezanA arthe kevalI thaI beselA te. sthApanA jinanA saMbaMdhamAM zrImadda devacaMdrajI potAnA zAMtijinanA saMbaMdhamAM kahe che ke te upakArI che-tenA AlaMbanathI ghaNA badhibIja pAmyA che ane tenI sAthe temAM arihaMtapaNuM che naye che dakSiNa pazcima uttara dizamukha, vahAlA mArAre, ThavaNuM jina upakArIre, tasu AlaMbana lahiya aneke, tihAM thayA samakita dhArIre-- bhavikajana harakhe re, nirakhI zAMti jirNada-4 vanaya kAraja rUpe ThavaNuM, vahAlA mArAre, sapta naya kAraNa jANI re; nimitta samAna sthApanA jinajI, e AgamanI vANIre. bhavika. 5 vivecanArtha-te samavasaraNamAM pUrva dizA saMmukhanA bAraNe to zrI tIrthaMkara pote pitAnA mULa rUpe bese che, jyAre te sivAyanI-dakSiNa, pazcima ane uttara dizAnA bAraNe zrI arihaMtanAM pratibiMba bese che, te pratibiMba-pratimA rUpa sthApanA jina upakArI che; kAraNa ke tenuM paNa AlaMbana pAmIne aneka jana tyAM-samavasaraNamAM sabhya vadhArI thayA eTale vratanA lenAra te pUrva dizAnA bAraNe bese. bIjI pariSadu madhye jina sevanathI samyakatvano lAbha che-A rIte sthApanA nikSepane upakAra che. have sthApanAnuM vizeSa upakArIpaNuM-satyapaNuM kahe che. AmAM zrIarihaMta tathA siddhajI paNa ApaNu AtmAnAM nimitta kAraNa che, ane zrI jinapratimA paNa ApaNuM tattvasAdhanuM nimitta kAraNa che. temAM sthApanA jinamAM arihaMtapaNuM che naye che. ahIM koI pUche ke arihaMta thayA-athavA siddha thayA te tenI sthApana karIe chIe, te naya sAta che te mUkIne cha naye temAM ariMtapaNuM che ema kema kahe che?--Ane uttara e ke mUla sthApanA nikSepamAM sthApanA traNa nave-naigama, saMgraha ane vyavahAra nave che kAraNa ke kahyuM che ke nAma sathApanA drazya nikSepatra nAmAniyarti-eTale nAma sthApanA ane dravya e traNa nikSepa nigama Adi-prathamanA traNa nayane anuvarte che. paNa upacAra bhAvanAe cha naya ahiM kahyA che. have nAmAdi-dareka nikSepanA cAra bheda thAya che (kAraNa ke bhASyamAM kahyuM che ke; nAmAHi ye vaturUpa) AthI sthApanAnA cAra bheda thAya che-1. e sthApanA evuM nAma te nAmasthApanA, 2 e sthApanA prahaNa hetu thAya che te sthApanAnI sthApanA, 3 samudAyatA anupayogatA te dravya sthApanA ane 4 mA mig3-AkArebhiprAya e dharmanuM kAraNika thAya che te sthApanAne bhAva che. AvI rIte sthApanA cAra nikSepe che, athavA-
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara konpharansa heraM. natthi ehiM vihuNaM sutto atyo ya jiNamae kiMci / ___ Asajjao soyAraM naya naya visArao vRA // AthI zrI arihaMta tathA siddhajInI sthApanA che te mATe tenA upacAra bhAvanAe cha naya kahe che - 1. je sthApanA dekhavAthI arihaMta siddhano saMkalpa sthApanAmAM thAya che athavA asaMgAdi tadAkAratArUpa aMza e sthApanA che tethI te naigama naya sthApanA. 2. arihaMta tathA siddhanA sarva guNane saMgraha kalpanA buddhi dharIne sthApanAmAM karela che tethI saMgrahanaya (arihaMta siddharUpa) sthApanA. 3. arihaMtanA Akarine vaMdana namanAdi sarva vyavahAra zrI arihaMta tarIke thAya che evuM kAraNapaNuM e sthApanAmAM che tethI te vyavahAranaya sthApanA 4. pratimArUpa sthApanA dekhI sarva bhavyane buddhine vikalpa zrI arihaMta che evuM upaje che, te vikalpa ja sthApanA karela che te Rjutranaya sthApanA. 5. arihaMta siddha e zabda iMdraprakRti pratyaya siddhaahIM pravarte che te zabdanaya sthApanA. 6. arihaMtanA paryAya-vItarAga, sarvajJa, tIrthakara, jina, ItyAdi sarva paryAyanI pravRtti paNa sthApanAmAM che, tethI te samabhirUTa sthApanA - paraMtu te sthApanAmAM kevalajJAna, kevaladarzanAdi guNa, upadezakatA Adi dharma nathI tethI evaMbhUta nayano dharma te sthApanAmAM nathI. A rIte A ThavaNA-sthApanA te kArya-arihaMtatA siddhatArUpa niSpannatA te cha naye che. eka evaMbhUta naya nathI. ahIM kahI gayA tema zrI vizeSAvasyake prathamanA traNa naya kahela che ane ahIM cha naya kahyA te upacAra bhAvanAe kahyA che. samabhirUDhanuM, lakSaNa vacana paryAyavartI che, ane te lakSaNa sthApanAmAM lAgu paDe che tethI cha naya sudhI sthApanA kahI. have e jina pratimArUpa sthApanA te samyakatI, dezavirati, sarva viratine mokSa sAdhananuM nimitta kAraNa che. A kAraNane dharma kartAne vaza che. A nimittakAraNupaNuM jina pratimAmAM sAta naye che te kahe che - 1. saMsArAnuyAyI jIvane e jinapratimA dekhIne arihaMtanuM smaraNa thAya che, athavA jina vaMdanathI jIvanI saMmukhatA thAya che tyAre saMmukhatAnuM je nimitta te naigamanaya nimitta kAraNapaNuM. 2. jinapratimA dekhIne sarva guNane saMgraha-sAdhakatAnI cetanAdi sarvane saMgraha tatvanI adbhutatAne saMmukha thAya che te saMgrahAya. 3. vaMdana namanAdika sAdhaka vyavahAranuM nimitta te vyavahAranaya. 4. tattva IhA rUpa upage jAgRta karavAnuM nimitta te RjusUtranaya. 5. saMpUrNa arihaMtapaNAnA upayoge je upAdAna-e nimitte tatva sAdhanane pariNamavuM te zabdane sthApanAnuM nimitta che. samyakatva pramukhane te che. 6. aneka rIte cetanA vIryanI pariNati sarva sAdhanatAne saMmukha thaI te samabhirUDha naya sthApanAnuM nimitta kAraNa che.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa, che. A sthApanAnuM kAraNa pAmI tattvarUci tattvaramaNuM thaIne je zuddha zukala dhyAnamAM pari me te saMpUrNa nimitta kAraNatA pAmIne upAdAnanI pUrNa kAraNutA nIpaje te eveMbhUta nayanaye sthApanA nimitta kAraNa che. aMrthAta nimitta kAraNane e dharma che ke te upAdAnane kAraNapaNe pamADe, ene e rIta che ke upAdAna kAraNa kAryapaNe nIpaje, AthI jina pratimA te mokSanuM nimittakAraNa che e sAtana siddha thayuM. AmAM sajaya bhavAdidane zabdanaya sImakAraNa thAya; puNyarUcine vyavahAranaya sIma nimitta kAraNa thAya, mArgAnusArI samyakarvInAM ATha daSTi ke je gadaSTi samuccayamAM kahI che temAMnI prathamanI cAra daSTivALAne jusUtranaya sIma nimitta kAraNa thAya, puNyAyAdikane e jinapratimA saMpUrNa evaMbhUtanaye kAraNarUpa thAya ema jaNAya che. te vakhate ahIM bhAvanAe e thayuM ke sthApanAmAM to saMpUrNa sAtanayarUpa nimitta kAraNutA che, pachI kAryane kartA jyAM sudhI ene nipajAve tyAM sudhI te teTaluM nIpaje tethI A sthApanA samanaya eTale sAte narya karI kAraNuThANa eTale nimittakAraNupaNunuM sthAnaka che. A sthApanA mULatA zrI arihaMta padanA mULa be nikSepavALI cheH dravya ane bhAva; paraMtu nimitta kAraNa cAranikSepa che te satinaya saMyukta che; kAraNa ke kahyuM che ke-nimittA saptapradarivaM navaprajA nimittasya dvaividhaM dravyabhAvAt / tathopadAnasyApi saptaprakAratvaM nayopadezAt-no abhihANamaNayaM iti vacanAt / natthi ehi vihuNaM suttaM atyo ya jigamae kiMci / Asajjao soyAraM naye naya visArao tyuuaa|| iti mATe nimittapaNe sthApanA kahetAM jinapratimA ane jinajI kahetAM zrI arihaMta e. bane samAna-tulya che, eTale vicaratA arihaMta tathA temanI sthApanA-mUrti e baMne , samAna-barobara che; tethI vicaratA arihaMta tathA temanI sthApanA e sAdhaka jIvane nimittakAraNa che, paraMtu upAdAna kAraNa nathI. sarvamAM nimittatA che e Agama eTale siddhAMtanI vANI che. arihaMtane vAMdhAnuM tathA arihaMtanI pratimAne vAMdhAnuM phala siddhAMtamAM sarakhuM kahyuM che tethI samAna che. AtmAnI siddhi karavAne zuddha nimitta nAme arihaMta prabhu che ane tethI te prabhunA nAmAdi cAre nikSepanuM avalaMbana karavuM Avazyaka che. A siddha karavA zrImadda devacaMdrajI zrIpadma prabhustavanamAM kahe che ke - Atma siddhi kAraja bhaNIre lAla, saheja niyAmaka hetu re. vAlesara, nAmAdika jinarAjanAre lAla, bhavasAgara mAMhe setu re. vAlesara tuja darazana muja vAlA re lAla. 7 vivecana -AtmasiddhirUpa kArya karavAne sahaja-akRtrima niyAmaka-nirdhAravALA hetu-kAraNa je zrI vItarAgadeva te pAmIne nizcaye bhavyajIvane mekSa nIpaje. A mATe nAmAdi eTale (1) arihaMta evuM nAma te zravaNathI, uccAraNathI, smaraNathI paNa aneka jIva guNAvalaMbI thaI samyakatva pramukha guNa pAmIne siddha thayA che, tathA (2) zrI arihaMtanI sthApanA eTale mudrA-samatAne samudra, viSaya vikAra rahita atizayasaMpanna ji
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 jaina zvetAMbara konpharansa heralDa, nanI sthApanA dekhIne yoga thaMbhyAthI guNIne avalaMkhyAthI svaguNAvalaMbI thaI aneka jIva siddhi pAmyA, tathA (3) zrI paramaprabhuno dravya nikSepa-te vicaratA zarIra dhArI jinarAja tenA vihArathI, upadezathI, samavasaraNanA darzanathI addabhutatAne avalaMbI aneka jIva guNuvalaMbI thaI svadharma saMpadA varI siddhi pAmyA, tathA (4) bhAva nikSepa te arihaMta - vyanA kevalajJAnAdi guNa tathA agurulaghutAdi paryAya, tenI anaMta pariNatinuM bhAsana, zraddhAna, tathA maNa-pitAnA tattvane avalaMbatAM mekSarUpa lakSmI pAmyA, mATe arihaMtanA nAmAdi cAra nikSepe che te bhava rUpI mahA samudra madhye setu eTale meTI pAja samAna che eTale prabhunA nAmAdi cAra nikSepAne avalaMbIne Atma siddhi karavI. jJAna-nAmajJAna-koIpaNa padArthanuM "jJAna" evuM nAma te sthApanA jJAna-je jJAna dharmapustakAdimAM akSararUpe lakhyuM che te eTale jJAnanI akSararUpe pustakamAM sthApanA karavI te divyajJAna-upaga vagara jaine siddhAMtanuM paThana temaja anyadarzananAM zAstra bhaNavAM te bhAvajJAna-navanava tathA SaDu dravya svarUpa jANuM savahI Apayoga saMmukha vartavuM te tapanAma tapa-koInuM "tapa" evuM nAma hoya te sthApanA tapa-pustakamAM tapanI vidhinuM lekhana te-akSararUpe sthApanA te. dravya tapa-bhAsa kSamaNadika aneka jAtanAM puNyarUpa tapa karavAM te. bhAva tapa-AtmAthI para evA sarva padArtha para tyAga buddhi te. Avazyaka-cAra nikSepe. nAmAvazyaka-jIva (manuSyAdi ) nuM, ajIvanuM (pustakAdi) athavA bahu jIva achavAnuM, yA ubhayanuM "Avazyaka evuM je nAma te. (je avazya karavA yogya, athavA jethI AtmA guNone vaza kare tyA guNothI vAsita thAya te kriyAne Avazyaka kahe che.). sthApanA Avazyaka-kAka karma Adi daza prakAranAM karmamAM koIpaNa prakAramAM kriyA ane kriyAvALA purUSane abheda mAnIne eka athavA aneka, sadbhAva sthApanA (Avazvaka kriyA yukta sAdhunI AkRtirUpe ) yA asadabhAvasthApanA (anAvRti rUpe )Avazyakane sthApita karavAmAM Ave che. nAmathI sthApanAmAM ATale vizeSa che ke nAma yAvatkAla sudhI rahe che, sthApanA Itara kAla vA yAvatkAla sudhI rahe che. dvivyAvazyaka 1 AgamathI. je sAdhu Avazyaka sUtra zikhyuM che, sthira karyuM che, jItI lIdhuM pramANu yukta bharyuM che, paripakava karyuM che pitAnA nAma pramANe yAda karyuM che, gurUe batAvyuM tema tene uccAra karyo che, ane tenA artha paNa pUchI yathAvata samajI lIdhAM che, chevaTe dharma kathA paNa karI che paraMtu kriyA kAle AgamanuM kAraNarUpa je "chavadravya " te upayoga vagaranuM hovAthI te dravya Avazyaka che. AvI rIte dravyAvazyaka samayamAM AvI rIte utare che, naigamanaya-eka (davyAvazyaka che temAMthI eka) ugayoga vagaranuM hoya to eka divyAzyaka
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa. kahevAya, be hoya te be, traNa hoya te traNa ema jeTalAM upayoga vinAnAM hoya teTalA dravyAvasyaka naikAmanaya mAne che. vyavahAranaya--paNa tevI ja rIte mAne che. saMgrahanaya-eka vA aneka, upayogavALe mA upayogavALA, AgamathI dravyAvazyaka, vA dravyAvazyakone mAne che. bAju satranaya--eka ja anupagavALA eka ja vyAvazyaka AgamathI mAne che. huM mAne te nathI. zabdAdi gaNanaya-Avazyaka sUtrArthamAM upayogavALAne ja AvazyakarUpa vastuthI mAne che. anupayogIne avastu mAne che. 2, ne AgamathI dvavyAvazyaka-traNa prakAre che- (1) jJAyaka (jANuga) zarIra-Avazyaka sUtra paDita sAdhunuM preta te. (2) bhavya (bhAvI) zarIra-nava dIkSitAdi sAdhu ke je Avazyaka sUtra zIkhaze te. (3) vyatirikta eTale jJAyaka ane bhAvI zarIrathI juduM, arthAta upAdeya rU5 pracalita AvazyakanA viSayathI bhinna svarUpa. nAma pramANe svarUpane darzAvanArI kriyA che. tenA traNa bheda che. (1) laikika sukha dhAvana Adi je je kriyAo loko avazya kare che te. (2) kupAvacanika-carakAdika cAdhuonuM yakSAdikanuM pUjana vagere avazya karta vyarUpe thAya che te. (3) lakattarika-je jinAjJAne lepa karI svachaMdapaNe vartana karanAra nAmadhArI jaina sAdhu banI lokane dekhADavA puratI kriyA karanAra heI tene je Avazyaka kartavya che te. ahIM mAtra jainAgamanuM uccAraNa che, paraMtu upAdeyarUpa "bhAva" vastuthI vyatiriktapaNuM-judApaNuM ja che. - AnI samajUti A sarakAre kahela che (Avazyaka sUtramAM) te tIrthakaronA arUpI jJAnaguNunA eka eka aMzanI mukhyatAthI kahela che. A mATe jinAjJAnA pAlana karanAra purUSane dravya nikSepanA svarUpavAlI AvazyakanI dravya kriyA je che te ApaNane AdaraNIya svarUpavALI che tathA te purUSonI pUrva avasthA arthAta dIkSA grahaNa karavAnI icchArUpa avasthA tathA apara avasthA-teonA mRtaka zarIrarUpa avasthA e baMne prakArathI dravya nikSepanA viSayarUpe avasthA che te paNa ApaNane AdaraNIyarUpe che. A mATe ja ApaNe dIkSA mahotsava, ane temanA maraNa mahotsava karIe chIe. mAtra je jinAjJAnI viparIta hAI lekara jana arthe kriyAo kare che te purUSanA kartavyane upAdeya svarUpathI vyatiriktapaNe arthAta anupAdeyapaNe lakattarika nAmanA bhedathI niSedhAI che. paraMtu tethI dravya nikSepane anAdara karyo nathI. vaLI je nAnuM avataraNa karIne darzAvyuM che te paNa upAdeya svarUpe ja che paNa nirarthakarUpe nathI. kAraNa ke jenone sAte nanuM svarUpa mAnya che, ane je svachaMdacArIonuM kartavya tathyatiriktanA bhedamAM "lottarika' svarUpe dekhAya che te nAnA viSayamAM praveza pAmI zakatuM nathI, paraMtu nayAbhAsanA rUpamAM ja rahe che. A mATe bhinna svarUpe varNana karyuM che. AmAM vizeSa e che ke zrAvakanI sabhyatvanI
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 jaina zvetAMbara kaeNnpharansa heralDa. karaNa AdithI bAravrata sudhInI je je pratyeka viSayarUpanI karaNI che te te sarva karaNa, ane sAdhunI paMca mahAvatAdi AhAra (zuddha bhojana vyavahAra,) vihAra (zuddha yAtrA vyavahAra,) tyAhAra (zuddhi bhASA vyavahAra,) vyavahAra (zuddha kriyA vyavahAra) Adi je je kriyAo pratyakSapaNe jovAmAM Ave che te te sarva kriyAo 1 naigamanaya, 2 saMgrahAya, 7 vyavahAranaya, 4 jusUtranaya e cAra nAnI mukhyatAthI ja jaina siddhAtamAM varNita karAi che-tenuM varNana karavAmAM AvyuM che. ane Ane lagatI kriyAono Adara karavAthI ja ApaNe lekomAM siddharUpa thaI zakAze; vaLI A dravya nikSepanI viSayabhUta kriyAo pariNAma dhArAmAM vRddhi karavAmAM parama kAraNabhUta ja che, A mATe A dravya nikSepa kriyAo paNa nirarthakarUpa nathI. ane je nirarthakarUpa mAnavAmAM Ave te jaina siddhAMtamAM jenuM varNana karavAmAM AvyuM che te sarva kriyAo nirarthaka mAnavI paDaze ane tethI jainamatane ja lopa thaze. bhAvAvazyaka 1. AgamathI-je AvazyakanA jANu sAdhu purUSAdi sUtrArthamAM upayoga sahita vatI rahyA che te. 2 ne AgamathI - (1) laukika-bhArata rAmAyaNAdikanuM zravaNa mananAdi te. . (2) kukAvacanika-caraka AdinuM homahavanAdi te. ' (3) lakattarika-zuddha sAdhu AdinI be vakhatanI pratikramaNa kriyA te. tAtparya tIrthakaronA arUpI jJAna guNanA eka aMzanA AdhArabhUta Avazyaka che. AvazyakanA traNa nikSepa upara batAvela che. bhAva nikSepamAM AgamathI traNa bheda pADyA temAM (1) laukika, (2) kapAvacanika e be te nAma mAtrathI bhinna svarUpe che, have A gamathI (3) lakattarika Avazyaka kahela che tenuM tAtparya e che ke pratikramaNamAM uThavuM, besavuM vagere karavuM paDe che, tene dravyArthika cAra ja svIkAre che, paraMtu zabdAdi traNa no che te te kriyAone jaDarUpa kahI bhAna ApatA nathI. grahaNa karatA nathI. A mATe lokottarika bhAvAvazyaka sarvathA prakAre upAdeya rU5 na hovA chatAM AgamanA trIjA bhedamAM dAkhala karavuM paDyuM che. emAM te kevala navI vicitratA che, bAkI ame te mukhyatAthI dvavyArthika cAre nayane mAna ApI dravya kriyAno paNa Adara karanAra chIe tethI vrata paccakhANa zrAvaka le che, sAdhu karAve che kAraNa ke te bhAvane viSaya che e te jJAnIne ja gamya che, te khApaNe samajI zaktA nathI. prabhu sevanA dravya seva caMdana namanAdika, ane vaLI guNa grAmojI, , bhAva ameda thAvAnI Ihi, parabhAve niSkAmejI. zrI caMdraprabha jinapada sevA. -devacaMdrajI,
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa. vivecanArtha - prabhu sevanA cAra prakAranI che. 1. nAma sevanA. 2 sthApanA sevanA 3 dravyasevanA. 4 bhAvasevanA. temAM nAma tathA sthApanA e sevanA sugama che, ane dravya nikSepe senAnA be bheda che temAM sevanA padane artha vidhi jANe, paNa te kAle te arthane upayoga na hoya te AgamathI dravya sevanA kahIe. (gagvA -iti anuyoga dvAra vacanAta); have bIje ne AgamathI dravya nikSepa che tene vaLI traNa bheda cheH (1) je je jIvo sevanAbhAvarUpe pariNamyA hatA (atIta kAle), paNa prANa mukta thayA hoya tenA zarIra te jJa (jJAyaka) zarIra dravya nikSepa che (2) je je jIva hamaNAM te sevanApaNe pariNamyA nathI, paNa anAgata kAle bhAva sevanApaNe pariNamaze te bhavya (bhAvI) zarIra dravya nikSepa kahIe [ A sarva (AgamathI ane AgAmathI A be bhede) dravya nikSepa che te gama naya pramANe che ] A bIjo bheda, ane (3) je sevanAnI pravRtti aMtaraMga bhAva sevanAne kAraNupaNe varte te tavyatirikta ne AgamathI dravyasevanA-AmAM je roganA vaMdana namanAdika pravRtti te vyavahAranaye dravya sevanA, ane je aMtaraMga vikalpa bahu mAnAdika pravRtti te Rjusatra naye dravya sevanA. A rIte dravya sevanAnuM svarUpa kahyuM-eTale arihaMtanA cAra nikSeparUpa kAraNa daSTigocara, zravaNuM gocara, smaraNa necarapaNe pAmIne je jIva vaMdana, karajeDana, namana, mastaka namAvavuM, ItyAdika abhyasthAna, aMjali AdhInatAdi kAraNa caMdana puSpAdike arcana, karIne vaLI guNa grAma mukhathI madhura dhvanie kahevA te dravya sevA jANavI; ane je AtmA saMsAraparAMgamukha arihaMtanA guNanuM atyaMta bahumAna asaMkhyAta pradeza arihaMtanI arihaMtatAnuM Azcarya -addabhutatA tathA arihaMta nimittanA virahe akSamatA ane arihaMta IhArUpa pariNAma tethI abhedapaNe thavAnI bhAvapaNe nipajAvavAnI IhA te dravya sevA gaNAya che. bhAvarUci paNa vinA dravyapravRtti te bALalIlA samAna che tethI ahIM kahyuM che ke bhAvathI abheda thavAnI IhA sahita te dravya sevA jANavI. dravya pravRti vinA ekalo bhAva dharma paNa tatvArtha TIkAmAM AcAryuM sAdhana kahela che temaja sammati graMthamAM paNa tema ja kahyuM che; eTale je ke bhAvadharma mukhya che ane dravya vinA bhAva guNakArI che. paraMtu bhAvasAdhyarUci vinA ekala dravya nikSepa kAmane nathI e paraMparA che. vaLI parabhAva eTale AtmadharmathI anya puNya baMdha, zubha karmanA vipAka-tenI kAmanA-abhilASA vagaranI dravya sevanA upayogI jANavI. have bhAvanikSepe sevanAnA be bheda che (1) AgamathI bhAva sevanA-je purUSa bhAva sevanAnA padanA arthane jANato hoya ane sAthe upayoga pravRttei te puruSanI sevanA. A nikSepa AdhArAdheyane abheda rahIne tha. (2) AgamathI bhAva sevanA-je jIva bhAva * caraNa karaNapyahANA sasamaya parasamaya mukkavA vaaraa| yaraNa karaNassa sAraM natthiya suddhaM na yAti // nANAhITa varataraM hINo vihupavayaNaM pbhaavNto| naya dukkaraM karaMto suvvaMviappAgamo puriso|| mmiti tarka,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ para jaina zvetAMkhara kAnphransa heralDa sevanAmAM pariNamavAthI bhakti sAdhanAnI pariNati te. ahIM vastu dhame vicAratAM Atma dravyamAM sevya sevaka bhAva nathI. adhyAtma zrImAna mahAtmA mana dhanajI stave che. nAma adhyAtama vaNu adhyAtama, dravya adhyAtama chaaA re, bhAva adhyAtama nijaguNa sAdhe, teA tehazu' raDha mA re? --zrI zreyAMsajina aMtarajAmI. 4 vivecanA : adhyAtma kriyAnA cAra prakAra che; temAM prathama adhyAtma zabdanA mAtra artha paNa na jANe, ane je pUche tene kahe ke ' ame adhyAtma chIe ' te nAma adhyAtma, khIjo prakAra adhyAtma svarUpanuM akSara vinyAsa Adi svarUpa te sthApanA adhyAtma, trIjo prakAra racaka, puraka, kuMbhakAdi prANAyAmanA bhedathI khAdyavRttie evuM dhyAna khatAve ke jemAM mane dekhI leAkA ema jANe ke teNe aMtaravRttie AtmAnuM svarUpa pratyakSa karyuM dekhAya che, paraMtu pote teA kArAne kArA hAya, te dravya adhyAtma. A traNe adhyAtma chAMDavA ceAgya che, tethI teene tajI dyo, ane cAyA prakAra je Atma svarUpamAM ramaNutA sahita kriyAmAM pravartanarUpa bhAva te bhAvya adhyAtma--te AtmAnA jJAnadarzanAdi guNAne siddha kare, nirmUla kare mATe ahI bhavye!! jo tamAre nijaguNanI siddhatA karavI heAya teA bhAva adhyAtmanI ja raTanA karI. AvI rIte dareka vastumAM A cAre nikSepa dhaTAvI zakAze. cAre nikSepamAM chello bhAvanikSepa satya, sahaja ane upayAgI che bAkI anya jo ke bhAvanAM kAraNa che chatAM te AreApita che, apramANu che; te jeTalA bhAvanikSepanI niSpatti arthe thAya teTalA pramANa-satya che. nayanI sAthe nikSepanA sabadha AgamasAramAM zrImad devacaMdrajI kahe che ke zabdanayamAM vyAkaraNathI nipajelA ane bIjA paNa sarva zabdanA samAveza thAya che. te zabda nayanA cAra bheda che 1. nAma. 2. sthApanA. 7. dravya ane 4. bhAva, ane cAra nikSepanAM paNa eja nAma che. Ama kahI cAre nikSepa varNave che; paraMtu kyA kyA nayA kyA kyA nikSepane svIkAre che te temAM spaSTa karyuM nathI. A saMbadhamAM khIjA' pustaka avaleAkatAM ema jaNAya che ke naigamanaya saMgrahanaya, ane vyavahAranaya badhA nikSepane svIkAre che. jyAre jIsUtra, zabda, samabhirUDha, ane evabhUtanaya phakta bhAvanikSepane svIkAre che. keTalAka AcAyaeN ema kahe che ke jIsUtra badhA nikSepAne mAnya kare che. jo Ama hAya tA RjIsUtra ane vyavahAramAM taphAvata rahe nahi. ( chatAM temAM eTalA bheda rahI zake ke vyavahAra bhUta, vartamAna ane bhaviSya traNene mAnya kare che. ane sutra mAtra vamAnaneja svIkAre che); vaLI jIsUtra peAtAne bhAvanaya kahela che, ane bhAvanakSepa bhAvanayamAMja che. zrI jinabha- gaNI kSamA zramaNe 1 naigama, 2 saMgraha, 3 vyavahAra ane 4 RnusUtra e cAranayane dravyAyikaNe dravyanikSepe mAnyA che. te pa zabda, samabhita ane
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ nikSepa svarUpa. 7 eva'bhUta e traNanayane paryAyAyikapaNe bhAvanikSepe mAnyA che, ane siddhasena divAkare AdinA traNanayane dravyapaNe kahyA che ane RjusUtrAdika cAranayane bhAvapaNe kahyA che. AmAM Azaya e che ke vastunI traNa avasthA che. 1. pravrutti 2 saMkalpa 3 pariNati. temAM je yoga vyApArarUpa saMkalpa eTale cetanAnA ceAga sahita mananA vikalpa tene zrI jinabhadra gaNI kSamAzramaNa pravRtti dharma kahe che tathA saMkalpa dharmane daiyika mizrapaNAthI dravya nikSeSe kahe che, mAtra eka pariNati dharmane bhAvanikSepa kahela che. ane siddhasena divAkare vikalpane cetanA mATe bhAvanaya gaveSyA che; ane pravRttinI sImA vyavahAranaya che, ane saMkalpa te RjIsUtranayamAM che; tathA eka vacana paryAyarUpa parizruti te zabdanaya che, ane sakala vacana paryAyarUpa pariNati te samabhirUDha naya che, tathA vacanaparyAya a paryAyarUpa saMpUrNa pariNati te evabhUta naya che. mATe e zabdAdaka traNa te viSNuddhanaya che. bhAvadharmAMmAM mukhya bhAva te uttarAttara sUkSmatAnA grAhaka che. 7. ( cetAvuM cetI lejore eka dina jarUra uDI jAvuM-e dezI ) suNajo bhavijana bhAre, sAdhana bhAva nikSepe sAcu, bhAva nikSepe graMthibheda karatAM, samati bhAve rAkhyuM. bhAve dhyAna rage nAcu, bhAve zivasukha lahiye jAsu, e viSNu sAdhana sarve kAcuM--suNajo. draSTanikSepa kahyo ane payege, anuyAgadAra siddhAMte, bhAvanikSepa upayeAge dAkhyA, te laheA bhavi zAMta dAMtedravyaprANane cetana jANI, dravyanikSepe kiriyA karatA, jIvAjIva sattA bhinna na jANe, vyavahAramAge e ALa ramatA. kriyAmAM liMgamAM caraNa AreApe, bhAva apekSA na rAkhe, nimitta upAdAna bheda na samaje; te zivasukha kadiye na cAkhe. e dravya nikSepa kahyo te karatAM, saMsAravAsa na chUTe, karmabaMdha karI cau gati bhaTake, bhAvanikSepe sasAra khUTe heya upAdeya buddhi lahIne, bhAvanikSepe bhAvA, heya upAgha paravastu chahI, upAdeya zuhAtma nija dhyAveA. e bhAvanikSepA zivahetu dAkhyA, svarUpa ramaNamAM rAkhyA, bhAtra upazama kSayApazama kSAyaka, lahe upayege jJAnIe bhAkhyA. kSAyaka bhAvane kArya mAne, kSaya upazama kAraNa jANeA; zakti vyakti lahiye te sAdhana, jJAnazItaLa vacana pramANA. suNajo. 1 suSujo. 2 suSujo. 3 suo. 4 suNajo. 5 suNajo. 6 samajo. 7 suNajo. 2 [ A sa` me jAhA jUdA graMthamAMthI vyavasthita rIte ekaThuM kareluM che tenA uddeza mAtra abhyAsa karavAnA hatA. AmAM sudhArA vadhArA kAI suna sUcavaze, yA kAI rAyaka ane sarala zailIthI navA lekhA lakhaze e hetuthI A lakhAyAne lagabhaga daza varasa thayA chatAM tene te sthitimAM atra A lAMkhA lekhane mUkavAmAM AvyA che. ~~~AAhanalAla dalIcaMda dezAi ]
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara kaeNnpharansa heralDa. banArasa hiMdu yunIvarsITI phaMDa. agyAramI zrI jaina zvetAMbara konpharansa jenuM adhivezana kalakattA mukAme 1917 nA DisembaranI Akhare karavAmAM AvyuM hatuM tenI beThaka daramyAna banArasa hiMdu yunIvarsITImAM abhyAsa karavA IcchatA jaina umedavAra mATe eka hosTela tathA jaina maMdira tathA skolarazIpa vigere ApavA mATe eka phuDa kholavAmAM AvyuM hatuM temAM AkhA hiMdustAnanA bhegA maLelA jaina baMdhuoe bahu utsAha sAthe ghaNuM sArI udAra rakama bharI ApI te phaMDanuM upayogIpaNuM kabula rAkhyuM hatuM. e phaMDanA nANuM muMbaInI zrI jaina zvetAMbara kaoNnpharansa taraphathI tathA kalakattA mukAme e kAma mATe khAsa nimAyelA sekreTarI rA. rA. bAbu rAjakumArasIMhajI badridAsaja taraphathI ekaThA karavAmAM AvyA che jemAM nIce jaNavelA gRhasthoe pite bharelI rakamo mokalI ApavA maherabAnI batAvI che ane bAkI rahelA nANuM bharAvela baMdhuone muMbaInI zrI jainavetAMbara konpharansa taraphathI arajI karavAmAM Ave che ke teoe bharelI rakamo jaldIthI mokalI ApI pahoMca maMgAvI levI. jethI ApaNuM yunene keLavaNI mATe banArasanI hiMdu yunIvarsITImAM sagavaDe maLe te mATenuM kAma lAgatA vaLagatAo taraphathI jaldIthI hAtha dharavAmAM Ave. AzA rAkhIe chIe ke amArA mAnavaMtA baMdhuo A namra araja tarapha jarUra dhyAna Apaze. muMbaI khAte vasula Avela rakamanuM lIsTa. 12500) zeTha khetazIbhAI khIazI. je. pI. 251) zeka dhanajI khImajI. 251) se. bAI vIrabAI zeTha khetazIbhAI 251) e punazI devazI. - khIazInA dharmapatni. 25) , somacaMda dhArazI. 1001) zeTha mANekajI jeThAbhAI 101) , maNazI lakhamazI. 1001) , velajI zIvajI. 251). i lAlajI DuMgarazI. 1001) , motIlAla muLajIbhAI. 501) khIazI budhA. 1001) i jamanAdAsa morAraja. 501) i ghelAbhAI gaNazInI ku. 2) , muLajI lakhamazI vArAI, i lAlajI harazI. 751) >> tejubhAI kAyA. , devazI rAyazI jhaverI. 751) , hIrajI neNazI. >> jagazIbhAI khImajI. 751) , muLajI dhArazInI ku. , devarAja TokarazIbhAI. 251) devajI khetazI nAgaDA. , cAMpazIbhAI parabata. 501) lAlajI ThAkarazI. 501) . kALIdAsa jasarAja. TokarazI muLaja nagInadAsa punamacaMda nANAvaTI. 51) vIrajI gaMgAjara, 251) , kalyANacaMda zebhAgacaMda jhaverI. 501) TakarazI kAnajI. 201) bhANajI muLajI. - 201) A padamazI ratanazI ha. jIvarAja narasI. 751) , hIrAlAla amRtalAla zAha, 151) : 101 29082)
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 55 bh kh my y` junAM subhASita. kalakattA khAte vasula Avela rakamanuM lIsTa 101) zeTha popaTalAla ThAkarazI-vaDhavANa kAMpa. 501) , gaNezadAsa khemacaMda. 101) , haragovIMda DAyAbhAI 251) , iMdrajI suMdarajI. kalakattA. - bherUjI gAlAlajI kalakattA. 251) , ravajI rAghavajI. , , motIlAlajI joharIlAlajI , . 101) dezI idrajI lAlajI. , gaNezalAlajI bhurAlAlajI , 501) zeTha kezavajI enDa ko. mANekacaMdajI zeTha. e 51) mulacaMda mUlacaMda pArekha. e kanaiyAlAlajI bhaNazALI. , 201) , maNIlAla surajamala jhaverI-muMbaI 4) , mAdhavalAlajI rIkhavacaMdaja, 101) , bhagavAnadAsajI hIrAlAlajI. 5) e pyArelAlajI. 151) , hIMducha bhIkhucha madrAsavALA, , cunIlAlanA dharmapatni , 51) , bherAjI mANekacaMdajI. 251) , valabhajI hIrajI enDa ko. , 501) , manasukhabhAI dolatacaMda-raMguna, nAgajIbhAI guNapata. >> 201) , mehanalAla maganalAla jhaverI-muMbaI 751) , umarazI rAyazI. 251) , dhArazIbhAI nAnajI. 501) , amulakha devacaMda. 501) devakaranadAsa gokuLadAsa. bIkAnera26o , kezavajI kasturacaMdajI. , 1001) , suganacaMdajI rU5caMdajI. 1001) - samIramalajI surANa. , 2501) , rAmacaMda jeThAlAla. kalakattA. 501) , rAvatamalajI bherUdAnajI - 51) bAbu kezavacaMdajI kacara. koThArI, bIkAnera. 501) zeTha premajI nAgaradAsa. muMbaI. 101) , aMbAlAla dharamacaMda. - 51) , hemacaMda semacaMda. * 1313yA 101) , saravasukhajI puraNacaMdajI. 100 jUnAM subhASita. e dau Avata eka maga, pUta mUta kahe naMda pUta sapUtInAM kare, te pUta mUta thaI maMDa. kulamAM dI hoya, jagadIvA diseM ghaNA; tAre te jana hoya, cAMda vidurNa cAMdyA. namanA namanA saba kahe, namanAmeM bIganAMna; paTI mANasa IuM nameM, cItA cAra kabANa. je kaI name se ApakuM, parakuM name na koya; thAli tarAjU tolI, nameM se bhArI hoya.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ pada jaina zvetAMbara kaeNnpharansa helDa. dAdu dUnI AMbAvarI, DarIe loka lAya; bina dezI bina sAMbhalI, kahata banAya banAya. sarikhuM sariSA je mile re, te kIje guNage6i; mUraNya molIyaI nahIre, vAta na Ave hAre. je nara rUpe rUaDA te nara niguNa na hoya; senA kere pAMjare, kAga na ghAle keya. jANapaNuM jagadehiluM, dhana kAlAhi hAya; jala jala kamala na nIpaje, vara ke kazuM na hoya. lASe eka lazkesarI, sahasse eka suvANa jetA bAMdhe pAgha, tetA purUSa na jANuM. dharmavatI beTI bhalI, kAha adhamI pUta; chAli ke gali deya ghaNAM, tame dUdhana mUta. AsaNa keruM -baDuM, khiNa khiNa khaTake jeha; dharma kathAmAM vAta kare, tehav vAhalU teha tejI naSameM tAjaNe, jatina sahaI lagadhAra; surA maraNaja Agama, paNa na sahaI tukAra. - rUpe rUDA mora, prIte pArevAM bhalA; dhAna viSNu saNa Dhera, pAghaDiyAlAM pAlauta. vAMjhi na jANe vedanA, pUtra prasava tAMha; prIta na jANe pAlIyAM, jAgati jAlavatAM. yAta ghara he premakA, palAMka ghara nahi; sIsa sasaTi saTavAI tava pese gharamAMhi. tarUvara kabahu na phala bhaSaI, nadI na pIvaI nIra; paramAratha ke kAraNa, sajajana dharyA sarIra. viralA jANuta guNA, viralA pAlaMti nihnaNa nehA viralA parakajaja kahA, paraduSie dukhiA viralA. dhana upagArI mANasA, paranI pIDa paraMta; sAMI nehaniM rASaTyuM, hAthe chaha karata.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ jUnAM subhASita. kavita. lajjAvata dhyAvaMta prazAMta pratItavata, para dAke DhakaiyA paraUpagArI &; sema dRSTI gunagrAhI gariSTa sakhakA ISTa ziSTa pakSo mitrAhei vizeSagya rasaMgya kRtagya dhagya, nadInana abhimAnI madhyama dhArI he; sahaja vinIta pAsa kriyAse atI, ese zrAvaka punIta isa gunadhArI he. dhana ceAvana ThakurAyAM, sadA kAla na heAya, jyuM rUmAM huM mAnavI, chA pharatI vheya. aNUMka mANasa lASa lahai, kahuMka lASa savAya; bahuM kaiADi mula laha, jakha vA vAyaka vAya. phAvata. Apa rahe madamaste nIraMtara, pApa kare na dare ka prAnI; nipuTTaka paTTaThThI khAta anAyake, lekame Aya kahe.... hama kyAMnI, kahe kachu Ara kare kachu era pe... cittame' jAnata yuMhI agyAnI, sAhima Age tA heAyagA nyAyarU dUdhakA dUdha arUpAnIkA pAnI. je kaiA khADa mirANI tANe seA apanI kyuM rAje, meAhe' khIja dhaturA kerA, amRta kula cAkhe. satI satta na cheDI", sati che pati jAya, satikI bAMdhI lachmI, maheAti milegI Aya; seu sata ke, ciNuM bhale, kahA asatakI drAja, jo paMcana meM pati rahI, tai| mAnA pAe lAya. kavita. eka ahIranI calI payakhecana, pAnI milAya bhai saparANI, leAbhake lacchana pApa kare jIuM jAnata hai eka Atama gyAnI; jAya bajAri mai meci dauM, tava dUna bhae manamAM haraSAMNI, vAnara nyAya kI ati uttama, dUdhI dUdha arU pAnIkA pAnI. je jehavI karaNI karI te tehavAM kula le, kaDe kAma kamAyari sAMi dAsa ma deha. sAnA caMdana sappurisa, AgaNu pIDa sarjata, kula savaTTe jANIIM, para upagAra karata kAgA kissA dhana hare, kAyala si* rRma, jIbha taNe TahukaDa, jaga appA karela. 57
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa8 jena zvetAMbara konpharansa heDa. bAla belAvaNuM besaNuM, bIDuM be karaDi, je dhari paMca babA nahI, te ghara dUri Di. nayana padAraya nayana dhana, nayane nayana milata, aNujA myuM prItaDI, pahilA nayana karaMta; nayanAMkI gati akala he, mataka lakhI na jAya, - lASa lekameM bheda ke, sanehI meM jAya. kaDa lAge lIMbaDa, mIThI lAge chAMha, baMdhava hoya kabAlaNA, he pitAnI bAMha saha. desI sajajana bhalA, diThe mana visaMta, paradesIsuM prItaDI, dUra rahyAM hI jhUrata. DuMgara deva balIyAMha, rUSe hIraTha pAlaTI, vAbhe navI valiyAMha, sajajana vichIyAM mAnavI; kaTakA kAdavarA, te valI phATA niravaNa, re kALaja kulA tuM, sAjaNavaNa sAje raho. pANI pAMpiNa heTha, AvyAnuM acaraja kahyuM, sAco jANata neha, lohI Avata loyaNe. saM. 1755 mAM zrAvaka geDIdA sa kRta navakAra rAsa la0 sa. 177 kA. za. 5 mAMthI [ saMgrAhaka-mohanalAla da. dezAI ] R A / naimi varita kAvya. [ giranAra ane saurASTra saMbaMdhI hakIkata. 3 ' anuvAdaka--mehanalAla dalIcaMda dezAI. B. 4. L. I. B. - 1 nAma-kAvyamAlAnA bIjA gucchakamAM A kAvya "mita " nA nAmathI prakAzita thayuM che, paraMtu vAstavamAM AnuM nAma "nemi carita' mAlUma paDe che. graMthakAre pote AnA cheTalA kamAM stivivuM ema jaNAvela che te parathI AnuM nAma "nemicarita" ja pratIta thAya che. A "meghadUta" nA DhaMganuM kAvya che ane meghadUtanA zvekanuM eka caraNa laI A kAvyanI racanA karavAmAM AvI che, ane tethI ja kadAca Ane "nemidUta" nAma maLyuM haze, paraMtu yathArtha joIe te AmAM "dUtapaNuM kaMI paNa nathI. AmAM nato neminAthane dUta banAvela che, ne te koI bIjo dUta banAvavAmAM Avela che. rAjImatIe
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ nemi carita kAvya. 59 nemi bhagavAnane saMsArAsata karavA mATe je je prayatna ryA che, jeje anunaya vinaya karyA che, ane je je viraha vyathAo saMbhaLAvI che tenuM varNana ApavA mATe A hRdayabAvaka kAvya racavAmAM AvyuM che. aMte rAmatInA sarva prayatna niSphala thayA che; neminAthe tene saMsAranuM svarUpa samajAvyuM, viSaya bhogonAM pariNAma batAvyAM, mAnava janmanI sArthakatA darzAvI ane tenuM phala e thayuM ke rAjImatI pote dehabhegethI udAsa thaI sAdhvI thaI gaI. je aMtanA be lekamAM A pAchaLa jaNAvelI vAta kahevAmAM na AvI hatI te A kAvyanuM "rAjImatI-vipralaMbha" athavA "rAjImatI-vilApa" athavA evuM ja kaMI bIjuM nAma anvathaka thAta; paraMtu chellA kothI A kAvyamAM neminAthane pradhAnatA maLI gaI che-rAjImatIne sarva virahavilApa tene aTala nizcaya ane ucca caritrane poSaka thayo che. AthI emAM saMdeha nathI ke AnuM "nemi carita " nAma bahuja vicArIne rAkhavAmAM AvyuM che. 2. racanA-A kAvyanI racanA ghaNuM suMdara ane bhAvapUrNa che. zabda sAva paNa sAruM che, paraMtu sthaLe sthaLe kilaSTatA AvI che. dUrAnvayatA (mArI macaDIne artha karavo te) ghaNI che. prayatna karavAthI vizeSa parizramane laIne kavine hRdayagata Azaya samajAya che paraMtu temAM kavine doSa nathI tene te lAcAra thaIne tema karavuM paDayuM che. kavikulagurU kAlidAsanA suprasiddha kAvya meghadUtanA pratyeka lokanA cothA caraNane potAnA pratyeka kSekanA cothA caraNa tarIke gaNI kavie A kAvyanI racanA karI che... AvI dazAmAM-cothA caraNonA zabdo, vAkayo ane tenA Azayone adhIna banI kavi bIjuM zuM karI zake ? pitAnA hadayagata bhAvo jyAre bIjA kavinA zabda, vAkyo ane AzArA rekAI gayelA mArgamAMthI pragaTa karavA sivAya tene bIjo koI rasteja rahetuM nathI. AvI paristhitimAM kAvyamAM kilaSTatA avazya AvavI joIe, kintu A parAdhIna kAryamAM paNa kavie je kAvyakozalya batAvyuM che ane je mArmiktAne sAkSAtkAra karAvyo che tethI anumAna thaI zake tema che ke je kavi pitAnA bhAvone svacchatApUrvaka prakaTa karavAne- pitAnI bhAvadhArAne akhalita vaherAvavAne avasara prApta karyo hota te emAM koI sadeha nathI ke A kAvya vizeSa ucca zreNInuM kAvya banata. - jyAre meghadUtane sAme rAkhI A kAvya vAMcavAmAM Ave ane meghadUtanA cethA caraNanA mUla bhAvenI sAthe A kAvyanA cothA caraNonA bhAva sarakhAvavAmAM Ave tyAre ja A kAvya banAvavAmAM kavine keTalo parizrama karavuM paDyo haze tene khyAla pAThakane AvI zake tema che, AMbAnI eka zAkhAne teDI tenI aMdara bIjAnI zAkhAnI kalamane joDI devI ane baMnenA zarIrane, rasane ane cetanA zaktine eka karI devuM e jeTaluM kaThina che teTaluM A kArya kaThina che ema mAruM mAnavuM che. AkhA kAvyane pATha karatAM amane jaNAya che ke kavie A kaThina kAryamAM sArI saphalatA prApta karI che. 3kavi-A kAvyanA kartAnuM nAma vikrama che. te sAMgaNane putra hatA. nemi *tad duHkhAI pravaraka vituH kAlidAsasya kAvyAdantyaM pAdaM supada racitAmmeghadUtAdgRhItvA / -mi carita aMtima zloka
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zvetAMbara kenpharansa heDa. caritanA chellA zlokSarathI kavine kevala ATaloja paricaya maLe che. te kyA samayamAM thayA, kyA vaMzamAM thayA, kayA sthAnamAM teno nivAsa hato, ane kayA kayA graMthanI racanA karI ityAdi bAbatane patto lAgato nathI. je teNe potAnA koI bIjA graMthamAM pitAne paricaya Amyo hoya athavA tenA samakAlIna ke pachInA koI graMthamAM teno ullekha hoya te evuM atyAra sudhI koI graMthamAM amane darzana thayuM nathI. saMskRtanI racanA zailIthI athavA kAvyamAM varNana karelI vAtethI paNa kavinA samaya mATe thoDuM ghaNuM anumAna karI zakAya che, paraMtu teTalI amArI zakti nathI eTaluM ja nahi paraMtu teTalo amane avakAza paNa nathI ke A kaThina kArya ame karI zakIe. vikrama kavi jainadharmAnuyAyI che, paraMtu e kahI zakAtuM nathI ke te digambara saMpradAyane ke tAMbara saMpradAyane mAnanAra hatA kAvyavarNita vAtothI A saMbaMdhe nizcaya thaI cUkate nathI, kAraNa ke AmAM je kaMI kahevAmAM AvyuM che te sAMpradAyika matabhedanI sImAthI bahAra che. paraMtu A jANavAnI kaMI vizeSa jarUra paNa nathI. baMne saMpradAyanA kAvya premIjana pitApitAne samajI A kAvyanA rasanuM AsvAdana karI zake tema che. -apUrNa. pUrva taMtrI, chelluM nivedana. FAREWELL-ulrarse sana 1811 nA eprila mAsanA aMkathI te sana 1818 sudhI eTale lagabhaga sAta varSa karatAM vadhu vakhata meM A patranA onararI (mAnAdhikArI) taMtrI tarIke kAma karyuM che ane have mane mAre dhaMdhe, vyavasAya ane vidhavidha pravRttine lIdhe vakhata maLI zakato nathI tethI A patra sAthe mAre taMtrI tarIke saMbaMdha cheDo paDe che tethI je ke mArA hRdayane duHkha thAya che, chatAM tema karyA vagara mane bIjo rasto nathI eja mAro sabaLa AdhAra che. A patramAM lekho lakhavA, anya lekhakone vinati karI temanI pAsethI lekho maMgAvavA, je je lekhe Ave temAM lekhakanI saMmatithI sudhAre vadhAre ane bhASA zuddhi karavA, temAM kaMI khulAsAnI mata-bheda ke bIjA kAraNe phuTanoTa ApavA, temane presamAM melAvI AvelAM yuphe bArIkIthI joI sudhAravAM, jUdA jUdA khabarapatrI tathA lekhakonA kAgaLanA uttara ApavA, chApelA lekhonI anukramaNikA karavI vagere kArya meM banI zake teTale zrama * zrImannemezvaritavizadaM sAMgaNasyAMgajanmA cakre kAvyaM budhajana manaH prItaye vikramAkhyaH // ---nemi caritane aMtima ka. amArA mAnavA pramANe vikrama kavi zvetAMbara hato ane te prakhyAta rAsakAra zrAvaka kavi RSabhadAsane baMdhu hato te kavi bahaSabhadAsa ke je saMvata 1664 thI saM. 1986 mAM vidyamAna hatA te pitAne paricaya karAvatAM jaNAve che ke pitAnuM nAma sAMgaNa hatuM ane pitAne "baMdhava joDI" hatI. A ame "RSabhadAsa" saMbaMdhe pAMcamI sAhitya pariSada mATe lakhelA nibaMdhamAM jaNAvela che. anuvAdaka
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvatInuM chelluM nivedana. laI yathAmati karela che ane temAM huM keTalo saMtoSa ApI zako chuM, keTale vijayI nivaDayo chuM ane keTale rUcikara arUcikara samAjane lAge chuM tene tela huM kahI zakuM tema nathI, tethI tenA jhaverIone-samAjane te kArya se puM chuM ane A patra bIjAM jenapatramAM kaI kakSA bhogavavA pAmyuM che tenI parIkSA karavAnuM paNa temane saMpuM chuM. aMkamAM AvatA lekho saMbaMdhI jaina ane jainetara khAnagI graho ane jAherapatro taraphathI maLelA abhi'prAmAno keTaloka bhAga A patramAM prasiddha karavAmAM Avyo che. paryuSaNa nimitte uttama, viziSTa ane vistRta AkAramAM vAMcana pUruM pADavAne raveyA zarU karI sAmAjika ane dharma-tattvajJAna-itihAsa sAhityane lagatA khAsa viSayothI bharapUra evA asAmAnya daLadAra aMke sane 181ra ane 1813 mAM kADhyA hatAzrImUna mahAvIra prabhunAM jIvana ane kAryo saMbaMdhI be khAsa daLadAra aMka "zrImana mahAvIra aka" e nAmathI paryuSaNa ane dIvALI prasaMge sane 1914 mAM prasiddha karyA hatA. sane 1915 mAM " jaina itihAsa-sAhitya" aMka e nAmano itihAsane vizeSa lagateM daLadAra aMka kADhayo hato. sana 1916 mAM mukhyatve tatvajJAna-nyAya saMbaMdhane ane sana 1917 mAM vividha viSayone daLadAra khAsa aMka prakA karyo hato. sana 1818 mAM vyavasthA ne niyamitatAnI khAmI aneka saMjogo vazAta AvavAthI prathamanA cha aMka varSanI Akhare nIkanyA, pachI 1818 nA jAnyuArIthI zarUAta karavI paDI che. A hadayanI IcchA evI hatI ke have pachI paryuSaNa nimitte jaina tatvajJAnane, vyApArakaLA viSayaka lekhene, zarIvAra mahAvIra prabhunA jIvana kArya-samaya saMbaMdhIne, jene ane jaina dharmanA ItihAsane lagata-ema eka pachI eka daLadAra aMka kADhavA, paraMtu A daryA adharA rahe" evuM bane che to maratha te apUrNa rahe temAM zI navAi che! taMtrInI jokhamadArIo aneka che ane te dhyAnamAM rAkhI mArA eka parama snehI mitravarya zrIyuta makanajI jUThAbhAI mahetA bAra-eTa-lonA khAsa AgrahathI A patranA taMtrInuM pada meM svIkAryuM hatuM. atyAra sudhI te jokhamadArIo yathAzakti yathAmati - LavavA prayatna karyo che ane temAM huM keTalo phattehamaMda thayo chuM te vicAravAnuM prajAne ane khAsa karI tenA sabhya ane saMpuM chuM. mane itihAsa, tattvajJAna, sAhitya, samAja vagere saMbaMdhInA viSayane zekha hevAthI te te saMbaMdhI lekha lakhI ke meLavI A mAsika lokapriya thatuM jAya evuM jovAnI meM dina pratidina AzA rAkhI hatI. tema chatAM vidha vidha AkSe koI kaI taraphathI karavAmAM AvelA karNanecara thayA che tene khulAse have ahIM karI de Avazyaka gaNAze. (1) kenpharansane lagatAja sarva viSaya ke temane ghaNo bhAga Avato nathI. (2) bahu svataMtra ane sarva dezI thavAnuM bane che. (3) kadAca rAjakIya viSaya Ave che. A saMbaMdhe jaNAvavAnI rajA lauM chuM ke (1) konpharansanA judA judA prAntanA maMtrIo AMgaLInA veDhe gaNIe tevuM ke teTaluM kArya karatA nathI-pitapatAnA prAMtonI sthiti tapAsI tene ahevAla raju karatA nathI-sudhArAo sUcavatA nathI-saMgIna kArya kaI paNa karI zaktA nathI yA karatA nathI, jUdI jUdI saMsthAo pitAnuM kAma kenpharansa sAthe saMdeza ke vyavahAra dharAvyA vagara pitAne phAve tema ye jAya che. kenpharansanuM -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara jaina zvetAMbara konpharansa heralDa. sukRta bhaMDAra phaMDa saddhara thatuM nathI ke jenAthI vividha yojanAo karI karAvI amala mAM mUkI zakAya, je phaMDa che te najIvuM che-jajudAM judAM khAtAonI sthiti joIe tevI - nathI, AgevAnomAM joie tevA saguNe nAme daDhatA, hesIlApaNuM, vizAla citta, pakava buddhi, Atmabhoga kayAMya ekI vakhate jovAmAM AvatAM nathI. AthI amuka kAryapaddhati para ke yojanAnI khAmI para cUthaNuM karavAM nakAmAM che eTaluM ja nahi paNa ahitakara che evuM gaNI "thAbhaDa bhANa karavA paDyAM che-aune sAthe sApanuM svIkAryuM che. ( 2 ) eja kAraNe svataMtra ane sarva dezI banavAmAM paNa upazamaja vAparavAmAM Avyo che ane konpharansanI hitadaSTi jevI paDI che. (13) eja hitadaSTine kAraNe rAjakIya viSaya paNa bilakula ja nathI. zeThIjIne viSaya je rIte caryo che te rAjakIya naja gaNuya e sarva kaI sajajana svIkArI zake tema che. (4) adhUrAmAM pUruM koI kahe che ke jaina relI pramANe lekha lakhavA joIe. te tenA javAbamAM jaNAvavAnuM ke tevuM kahenArA jaina zailInI vyAkhyA zuM kare che tethI huM ajANuM chuM. huM jeTale daraje mArA dharmajJAnanA pariNAme tene artha karI zakuM chuM teTale daraje te lakSamAM rAkhI mArI lakhavAnI pravRtti thaI che tema bIjAnA lekhamAM bane tyAM sudhI kuTaneTa vagere ApI tene batAvavAmAM AvI che-je ke bIjAnA lekhonI javAbadArI saMpUrNa ane sarvathA taMtrInI hatI ja nathI. ATaluM karavA chatAM paNa koIne temAM virodha ke teno AbhAsa dekhAte hoya te te paikI koI paNa have jyAre huM taMtrI pada choDuM chuM tyAre taMtrInuM kArya upADI leze ja evI mArI IcchA che - taMtrI tarIke meM eka prItizrama ( Labour of Love ) nuM ja kArya svIkAryuM , hatuM; chatAM dareka patrakAre jema potAnA patranA amuka uddeza-bhAvanAoAdarzo rAkhavAja ghaTe ane te sAcavavA paNa joIe te pramANe meM A patranA taMtrI tarIke nIce pramANe mArA lakSa samIpe Adarzo rAkhyA hatAH (1) je viSaya vyaktigata svAtaMtryanI daSTithI ghaNuM saMgIna hoya chatAM je tenAthI kapharansa devInuM hita sacavAtuM heya nahi te te mATe A patra mATe kalamane upayoga na kare. ( 2 ) samagra jaina samAjanI akhaMDatA jALavavI. jenAthI kaleza-virodha vadhe tenAthI dUra rahevuM. gaccha mamatva-saMpradAyanuM jhanuna, nahAnI sUnI namAlI bhinnatAo-vagerene tilAMjali ApavI. (3) chatAM vicAra bhedane AvakAra Apo-vicAra jaDatAne tathA paraMparAgata AcAra zunyatAne bhedavI. (4) chatAM zailI maMDanAtmaka ( Constructive ) rAkhavI-khaMDana relI ( Destructive ) thI dUra rahI ma-prahAra karavA nahi. ( 5 ) tA virAranAM raSTi bindu, konI vividhatA, jenI etihAsika sAmagrI vagere yathA pramANamAM pUrAM pADavAM,
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvatInuM chelluM nivedana. (6) pustakanI svataMtra samAlocanA karI tenA lekhakone sUcanAo karI savaLe mArge doravA ane samAjane te saMbaMdhI khare tela batAvavo. (7) prAcIna jaina agraNIo ane hAlanA udAracitta jananAM caritro AlekhavAM. A udezo-Adarzo joIe teTalA pramANamAM mArAthI sacavAyA che ke nahi te kahI zakato nathI, kAraNa ke taMtrI tarIke ja kArya karavAne mATe baMdha hatuM nahipatrakAra tarIke dhaMdho laI kArya karanAra pitAnA viziSTa Adarzone bahoLA pramANamAM amalamAM mUkI zake. - A mAsika kaoNnpharansanuM mukhapatra heI tene calAvavAmAM che ke konpharasanA AdhArabhUta evA AkhA saMdhanA moTA bhAganI vRttione jALavI na zakAya te paNa tenI sAthe tene kSobha paNa pamADI. na ja zakAya. AthI A mAsika calAvavAnuM kArya mArA mATe keTaluM vikaTa hatuM te pahelAthI samajI zakAya tema che. "sa thApe ahameva " e Dagale ne pagale vicAravAnuM zANA gaNAtA taraphathI kahevAmAM Ave che, tyAre "sa zANe eka mata' evuM paNa zANAo bhAra daIne kahe che. A be vacce kadAca dharma saMkaTa' jevuM thaI Ave che. vaLI satya niDarapaNe jaNAvavAmAM apriyatA hAravAno samaya Ave che, chatAM "raveva kathati - mAruM te sAruM mAne mUrakha jana, sAruM te mAruM mAne paMDita jana -e lakSamAM rAkhI satyAgAditavyuM-rAtya kahevA-karavAthI prasAda na rAkhavo e sutra ISTa che-AvA sarva vicArane lakSamAM rAkhI meM taMtrInuM pada svIkAryuM hatuM; ane (1) have mane mArA aneka vyavasAyamAM avakAza rahetuM nathI, (2) taMtrInI jagAe rahI aneka jAtanA vicAronI ciMtA svAbhAvika rIte karavI paDe te pilAI zakatuM nathI, (3) samAjanI hAlanI sthiti jotAM ghaNI vakhata satya pikAra karavo e araNyarUdana samAna jaNAya che, (4) taMtrI tarIke nAnA nAnA lekho ke prAsaMgika ne lakhavAmAM kALa ane zakitane vyaya karavA karatAM eka akhaMDa kArya pustakanA rUpe karavuM e vizeSa upayogI lAge che kAraNa ke mAsikanuM sAhitya pustakanAM sAhitya karatAM alpa chavI che, (5) saMkucita daSTithI baddha thayelA samAjamAM svataMtra lekhothI kSebha ke arUci utpanna karavI tenA karanAM vizAla jainetara samAjamAM jaina ane jaina dharmanI jhIka batAve tevA lekhodarA jena dharma pratye Adara utpanna kare e vadhAre upayogI che--evA evA aneka saMjogo ane vicArothI vaza thaI bhAre A eka rIte kIMmatI ane samAjopayogI jagyA mATe rAjInAmuM ApavuM paDayuM che te mATe huM ghaNe dilagIra chuM parantu lAcAra chuM ke te sivAya bIjo khare bhAge mane sAMpaDato nathI. saMdhanA sevake vaja jevI pATha rAkhIne saMdhanI sevA yathAzakita karavI e tenI pharaja che-te pharaja adA karavAmAM koI paNa jAtane keIpara upakAra karavAmAM Ave che evuM mAre ke koIe samajavAnuM nathI; chatAM jyAre te pharaja-jokhamadArI bharI pharaja vizeSa vakhata sudhI bajAvavAmAM mane uparanA saMjogo ane vicArothI pratyavAya naDe che tyAre mAre mArA karatAM vizeSa gyane athavA bIjA koIne samarpaNa karavI teja mArga mArA mATe bAkI rahyo che. mArA javAthI mAsika cAlatuM baMdha na thAya te mATe meM A ekanuM kArya karyuM che ane mArA vidvAna mitro rA. paramAnanda kuMvarajI kApaDiyA B. A. I L. B. ane
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kauna kahetAMbara konpharansa haraDa. ra. hIrAlAla amRtalAla B. A. ne taMtrInuM pada svIkAravA ghaNe Agraha huM karI cUke paNa te paikI koIe keTalAMka kAraNe svIkAravA hA pADI nathI. bIjuM je samAjanI sevA karavA IcchA rAkhatA hoya teNe dhana ke kIrtinI apekSA rAkhavAnI nathI. A kArya nararI hatuM ane karyuM che tethI temAM paisAnI apekSA mUlathIja nahotI e saheje joI zakAya tema che. kIrtinI apekSA na karavI joIe e paNa lakSamAM rAkhyuM che. A sevA bajAvavAmAM meM lakhANa lakhAyAthI te saMpUrNa rIte bahAra paDe tyAM sudhInI temaja te aMge AvatA lekho sudhAravA vadhAravAnI, patronA javAba ApavAnI, vinatipatro lakhI lekha meLavavAnI pra jevA tapAsavA vagerenI sarva mahenate upADI che. henDapatra para eka kalArka ke pUpharIDara paNa bojo paDavA dIdho nathI. AthI ane jAherakhabara vagerethI je je AvakamAM vRddhi thaI temAMthI vAMcana vizeSa vizeSa pUruM pADavAno udeza rAkhyo hato ane te sAco hato. :bahAragAma chApakhAnuM hovAthI paDatI muzkelIo nibhAvI lIdhI che ( vyavasthA ne niyamitatA mArA kArya pradezanI bahAranI vAta hevAthI temAM khAmI AvI che tene mATe huM bilakula javAbadAra nathI chatAM te paNa calAvI lIdhuM che.) A sarva kArya mArA vakIlanA dhaMdhAmAM rahelI svataMtratA ane temAM atyAra sudhI rahetI ghaDI ghaNI navarAzane lIdhe thaI zakatuM. have te dhaMdhe vizeSa kurasada ApI zakatA na hovAthI temaja je kaMi temAM ADI avaLI nivRtti maLe teno upaga vizeSa vAMcanathI jJAnamAM vRddhi karavAmAM, svataMtra graMtha lakhavAmAM, jainetara patromAM koI koI vakhata jaina saMbaMdhI lekho pragaTa karAvavAmAM thAya te jainono vizeSa ucca sevA bajAvI zakAya ema hovAthI A ena. taMtrInuM pada A jAnyuArI 1818 thI svataH rAjIkhuzIthI joyuM che. A mATe mane AzA bharI khAtrI che ke vAcaka varga ane daragujara karaze. lekhaka tarIke ke koI vakhata dekhA devAnI taka jarUra hAtha dharIza. konpharansanI eNDavAIjharI beDe A ucuM pada svataMtra haka sAthe ApyuM hatuM te mATe tene aMtaHkaraNa pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. vaLI A jokhamadArI vALI sevA bajAvatAM aneka lekhaka mahAzayane ane vAcaka vargamAMnI aneka vyaktine pratyakSa ke parokSapaNe kSobha pamA haze, temaja pustakonI samAlocanA svataMtratAthI karatAM tenA lekhaka yA prasiddha kartAne kadAca mAThuM lagADayuM haze TuMkAmAM koIne koIpaNa rIte huM aLakhAmaNe thayo haIza te te darekane spaSTa zabdomAM jaNAvuM chuM ke - amAre na gamyuM "mahAkuM tamAruM kAMI nava lIdhuM, vaLI sI ApaNe chaghastha IMe ema kahI dIdhuM. uparAMta je kaMI aparAdha, doSa, smalana mana vacana kAyAe karI mArAthI koI pratye . chavasthatAthI thayela leya te te parathI zu che maghavAcaka vargane jayajinendra prinsesa sTrITamuMbaI. ' saMghane sadAne sevaka. mohanalAla dalIcaMdadesAI phAlgana zudi 12, saMvata 1875. I. B. A. L. , B.