Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainaMjapana zAsana 14 uuuuu il. liliitill" InIT luid / [ aMka 7-8 pustaka 1 lu'.] vaizAkha-jayeSTha : vIra saMvata 2467. 0 0 C 12 /06 / 8 / 3 mImad +tyArasaratnaviyajI mahA26, tako : prakArAka - lamIcaMda premacaMda zAha. bhegIlAla sAMkaLacaMda rATha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ me, juna sane 1941. jaina dharma vikAsa. vIra saM. 2467. paMcAMga, vArSika lavAjama.] viSaya-darzana. [rUpiyA, be. jeTha, mAsa. sudi 10 kSaya - vaizAkha-jeTha, vi. saM. 1997. El. El vAra. da << ba tithI. 4 zukra | ravi # 1 - 6 o K T1= zakaI ra ha ha ha : = - 6 1pa sAma dA viSaya. lekhaka. pRSTha. su1/bhagaLa ra 7 siddhaghAstotram. zrIvijhayAnnasUrIzvaranI. 197-229 zrI mahAvIra janma mahotsava. - muni hemendrasAgarajI. 198-23 6 3 gurU 29 gurUdevanI zArIrika sthiti ane vihAra. 5 zani 3 1 zrI AdinAtha caritra padya. jainAcAryajayasiMhasUrijI 20 0 zAstrasammata mAnavadharma aura mUrtipUjA. pUjya mu. zrI. pramodavijayajI. 201 7 sAme saralatApatra. muni hemendrasAgarajI. 205 maMgaLa dhamya vicAra. | upA. zrI siddhimunijI. 2 06 kaLIyuganI daSTie Atmika vastuonuM prathama sAdhana. paM. zrI kalyANuvijayajI. ra07 "mUrtipUjAnA virodhamAM'. muni nyAyavijayajI. 288 13 zani 7. manasAgaranAM meja. bApulAla kALIdAsa saMdhANI. 210 vaI // sukhI jIvana. muni bhadrAnaMdavijayajI. 212 ggbAkI " no javAba. muni premavimaLajI. 214 valama'gaLa/10/ Thera Thera ujavAyela carama tirthaMkara jame sava. taMtrI, 216 RJ budha |11| rAdhanapuranI sAmAjika saMsthAonuM avalokana. 217 mahAbhA gautamabuddhanI apUrva sevA. maMgaLadAsa trIkamadAsa jhaverI, 219 | 4 zukra 13 5 zani 1 , bhavyAbhavya vicAra. paM. zrI manaharavijayajI. 223 $| ravI ma pa. ekayane kayAre apanAvazo ? 5. kalyANavibhaLajI. 22 5 e sAma 16 vata mAna-samAcAra taMtrI 227 maMgaLa'17 sajoDe svArpaNa virabaLa 237 9 budha (18) 1ne gurU 19 11 zukara ra | 12 zani ra | sudi 1 maMgaLa rohiNI tapa dina. vadi 4 zukra zrI AdinAtha cyavanadina. 13 ravi ra ra3 sudi 5 zani zrI dharma nAtha mekSadina. vadi 7 sema zrI vimaLanAtha mekSadina. 14o sAma ra 3 sudi 9 budha zrI vAsupUjya cyavanadina. vadi 9 budha zrI naminAtha dIkSAdina. . 0)) ma gaLa rajo sudi 12 zukra zrI supArzvanAtha janmadina. vadi 12 zani AdrAdina. (karI tyAgadina.) sudi 13 zani zrI supArzvanAtha dIkSAdina. vadi 14 sAma rahiNI tapadina. - jIna dvArA vijayanItisUri jaina pustakAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda, ha ja ha ha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ janadharmavikAsa. pusta: 1 vaizAma, sa. 1887. sa 7 mI. maMgalamAlAparAbhidhAna // zrI siddhacakrastotram // // krtaa-vijypdmsuuriH|| // maMgalAcaraNam / AryAvRttam / / paNamiya paramiTTipae-guNaguruguruNemisarimaMtapae / siriajiyasaMtithavarga-raemi sirisiddhacakkathavaM // 1 // // arihaMtastavanam / rAga-ajiaM jia0|| parame paramaggadae-buddhe parabohage purisasIhe // niyaguNapuNNaramaNae-vaMdami sayayaM jiNavaI haiN| gAhA // 1 // ||raag-vvgymNgulbhaave0 / / aNuvamamaMgalagehe-iMdAiMpayarasamaccasuhadehe // mayaNalapasaMtimehe-vaMde jiNae paniNNehe // gAhA // 2 // ||raag-svvdukkhppsNtiinnN // bhavvacArittalINANaM-kevalINaM mhesiinnN|| tiloyasaraNijANaM-Namo jiNagaNesANaM / silogo||3|| ||raag-ajiajinnsuhppvttnnN0 // bhuvaNaguru ? payatthabhAsaNaM / / vijayapayaM pahu ? tujha sAsaNaM // sylviyddvigynnaasnnN| bahubhayamohapasattutAsaNaM // mAgahiyA // 4 // ||raag-kiriaavihi0|| arihaMtapayaM vibhayaM gysNshmtihrN| . . varasattiyamoyasamuddavivaDaNacaMdayaraM / prbhaavnnirohgmitttthpyaannsurdumhN| paNamAmi kasAyacaukkapatAvajalaM sai ha // AliMgaNayaM // 5 // apUrNa
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina dharma vikAsa --- -- zrI mahAvIra janma mahotrA (panaghaTa vATe panihArI e dhIrAMe rAga ) madhyarAtrinA coghaDI, e madhura vividha sura Ape duHkhane kApe re, mahAvIra janmyA che. indra hRdayamAM harSa dharAve, ghaMTA sughASA vAge; rava madhu lAge re, mahAvIra jamyA re. sarva vimAne pratiSathI, mahAvIra janma vadhAve; jagata ullAse re, mahAvIra janmyA ho. meru parvata Indra sidhAve, trizalA naMdana sAthe; harSa dharAve re, mahAvIra jamyA che. deva devAMganA vAhana caDIne, darzana arthe Ave; ura harakhAye re, mahAvIra jamyA che. pAMDuka vananI ramya zIlAe, mahAvIra Asana dhAre; hRdaye ThAre re, mahAvIra jamyA che. eka karoDane sATha lAkha, kaLazo tyAM vAri Ave; deva muMjhAye re, mahAvIra jamyA che. bAlaka sahese kema karIne, jaLa A" mana vicAre prema dharAve re, mahAvIra jamyA che. caraNataNA aMgUThA baLathI, merU parvata Delyo; paDade che re, mahAvIra jamyA chesAgara uchaLayA, parvata olayA, deve zaMkA bhUlyA; harSe rUAre-mahAvIra janmyA ho. citra zukalanI trayedasIe, kSatriya kuDe jamyA jana sau praNamyAre, mahAvIra jamyA chenadIzvara aSTAhanika utsava, surendra sau ujavALe, zIza namAvere, mahAvIra jayA chetrizalA hAre antaramAM, jagamAtApada pAme; jana sau prabhu mahAvIra jamyA che. siddhAratha nRpe vardhamAna e, nAma premathI sthApe, kIti vyApere, mahAvIra jamyA che. 14
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 gurUdevanI....zArirIka..sthIti...ane.vihAra azithI bahu baLavaMtA, surapati AnaMda pAme, mihAvari nAmere-mahAvIra jamyA che. mAtapitA baMdhunA dharmo, uttama bhAve pALayA. durgaNa khALayAre mahAvIra jamyA che. vizvataNuM kalyANa mATe, mokSa sumArga batAve; bhavathI tA-mahAvIra janmyA - 17 hemendra je heya alpatA, TALI pravINa banAve, hRdaye Avore, mahAvIra janmyA che, gurUdevanI zArirIka sthIti ane vihAra bALa brahmacArI AcArya zrI vijayanItisUrIjI mahArAja ziSya samudAya sAthe phAgaNa vadi 1 nA vAMkalIthI vihAra karI pIvANudi, ghANerAva, bAlI Adi marUbhUminuM paryaTana karI, svAgata svIkAratAM caitara sudi 1 nA saMdhanA ati AgrahathI sAdaDI padhAratAM, ghaNAja aMDebarapUrvaka sAmaiyu karI nagara praveza karAvI dharmazALAmAM utAryA hatAM, sAdaDIthI sudi 2 nA rANakapura tIrthanI yAtrAe aneka bhAvIka sajjananI vijJaptithI jaI sudi 3nA pAchI sAdaDI padhAratAM, paga upara sAdhAraNa sojA dekhAtAM te vihAranA parizramanA haze tema mAnI tenI darakAra na karI, tyAM te sudi 6nA sahavAranA ekAeka muLa rege mahArAjazrIne gherI lIdhA, ane peTanI ApharI tathA atrenA sejAe eTaluM badhu jora mArayu ke jethI zramaNasamudAya ane saMgha cIMtAmagna banI gaye, tAtkALIka sthAnIka phekaTara nI cAMpatI sAravAra levA chatA paNa be divasa te eTalI badhI bhayaMkara sthIti rahI ke jene AbhArI AkhI rAtanA akhaMDa ujAgarA karavA paDela, paraMtu DokaTaranI kALajI bharelI sAravArane AbhArI dina pratidina tabIyatamAM sudhAre thatA, ApharI ane sojA osarI javAthI sthAnika Dere AcAryadevane ucca keTInI vaidyakIya sAravAra mATe amadAvAda jevA niSNAtenA raheThANavALA pradezamAM laI javAnI salAha ApatAM, ane amadAvAdathI lavAranI poLanA upAzrayanA AgevAnee sAdaDI AvI Agraha bharI vijJasI karatAM, mAravADa mevADamAM aneka jarUrIyAtavALI rekANe hovA chatAM DekaTarI salAhathI zArirIka upacArArthe amadAvAda taraphane vihAra karavAno nirNaya karI re. vadi 12 nA sAdaDIthI vihAra karavAnA hatA. daramiyAna amadAvAdamAM hullaDa thatAM hAla turata sAdaDImAM rokAze.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 jaina dharma vikAsaM. - // // AdInAtha caritra padya / / . ( jainAcArya jayasiMhasUrI taraphathI maLelu ) ___(Iris Y4 177 thI bhanumAna) yAda par3I guru rAjakRpAlA, ve prAsuka anna levana vAlA / kaMdamUla phala chUvata nAhI, kima dina bItata kahI na jAhI / ahAHmUrkhamati maMda gaMvArA, gaphalatameM bhUlA ikarArA / kabhI na jA kara darzana kInA, bahu dina gaye Aja guru cInA // aba kaise guru mukhahiM dikhAUM, phera caraNa zaraNAgata jAU / asa kahi sAhu guruhiM Dhiga AvA, vaMdana kara ati vinaya sunaavaa|| nAtha kSamiya guNa jJAna pravInA, meM mithyA garjana ati kiinaa| garjana varSana durlabha devA, meM pramAda vasa bisarI sevA / / meM mUrakha ajJAna vasa, darzana vaMdana tyaag| mokSamArma tyAga na kiyA, aho maMda mama bhAga // sArthavAha karuNA sunI, bole zrI munirAja / tuma upakArI jIva ho, kyoM karate ho lAja // yaha suna seTha hota ati dInA, jaya jaya jaya muni jJAna pravinA / avaguNa tyAmasadguNa muja bhAkhA, para pramAda kAraNa nata mAthA // gocarilena bhejiye sAdhU, kalape anna berA vahuM sAdhU / dharmaghoSa muni ziSya paThAvA, munivara ziSya sAhu ghara aavaa|| dharmalAbha suna sAha harSAvA, haSita ho cokAmahi jaavaa| kachunamilA cokA ke mAhI, taba sAhU mana ati pachatAhI / TUData hI ghRta pAtra dikhAkA, dekha sAhU mana ati harSAvA / ghRta verAu zrI muni sajA, AvRta muni Diga pUchana kaajaa|| nAtha zuddha ghara mAhIM, aura na kachu mujha dIkhata naahii| hukama hoya bahu svAmI, kariye nAtha mujhe anugAmI // , bole muni khuza hoya berAo, aciMtana hame kalape laao| ... zuddha hRdaya berAvana lAmA, tabahiM sAhU karma saba bhaagaa||
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 zAstrasammata mAnavadharma aura mUrti pUjA muni dharma lAbha punidInA, sAha dhanya bhAgya nija cInA / dAna prabhAva hiM seThako, upajA jJAna mahAna / / mokSa bIja aMkura jamA, samakita prApta sujAna / sArthavAha upAzraya AvA, vaMdana kara zrI guru sira nAvA / / dharma vakhANa kare guru rAI, suna sAhU ati prItI chAI / dharma hI svarga mokSa kara dAtA, dharma hIna nara ati vilapAtA // maMgala mUla dharma he bhAI, dharma nAva bhava khAi tarAi / dharma jIva kara pAlana karaI, dharma prabhAva su saMpati varaI / / ujvala guNa aru mAna bar3hAve, pApa karma saba nAsa kraave| dharma karata unnati ho jAve, nara tIrthakara gotra baMdhAve // dharmavAna saba siddhi bhoge, nAse pApa karma kara roge| bina nara de dharma nahIM hoI, yAte dharma karahu saba koI / / apUrNa zAstrasammata mAnavadharma aura mUrtipUjA ( lekhaka )-pUjya mu, zrI. pramodavijayajI ma. ( pannAlAlajI) , ( 4. 6. 504 178 thA anusaMdhAna ) hamAre pUrvAcAryoM ne to zAstroM meM, nItiyoM meM, smRtiyoM aura purANoM meM yathAsthAna mAnavatA ke sAtha dharma kA abhedya saMbaMdha evaM dharma kI vizvavyApaka mahattA batalAte hue samAja kA dhyAna isa ora vizeSa AkarSita kiyA hai aura spaSTa zabdoM meM pratipAdana kiyA hai ki-he bhavyo ! tuma kaisI bhI pravRtti karo kiMtu kartavya vimukha mata bno| pratyeka kArya meM dharma ko sanmukha rkho| dharma ke aMza ko aura usake mahatva ko kisI bhI avasthA meM tathA kisI bhI pravRtti meM kama mata smjho| kartavyadharmapatita mAnavajIvana bakarI ke gale ke stana ke samAna niHsatva evaM niSprayojana rUpa hai| ... mAnavatA ke aMzamAtra mahatva ko samajhe hue ke hRdaya meM bhI Atma kalyANa kI bhAvanA satata jAgRta rahatI hai vAste dharma kA avalaMbana lenA bhI usake liye Avazyaka mAnA gayA hai| bin| usa avalaMbana ke abhilASA kI pUrti hI nahIM ho sakatI hai| dharma kA saMbaMdha kisI khAsa vyakti vizeSa, saMpra.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 jainadharma vikAsa dAya vizeSa, varNa yA Azrama vizeSa se nahIM hai kiMtu mAnava ke sAtha sarvavyApaka saMbaMdha hai| jahAM mAnavatA hai vahIM dharma hai| jahAM pazutA kA sAmrAjya hai vahAM aMdhera aura adharma hai| dharma rUpI vizAla vRkSa kI zItala chAyA ke nIce baiTha kara trapatApa rUpa garmoM ke nivAraNa kA saba ko janmasiddha adhikAra prApta hai| dharma ke gaMbhIra rahasya ko tathA vyApaka siddhAntoM ke mahatva ko na samajha kara usake vizAla rUpa ko saMkucita kara denA tathA usake nAma para paraspara vitaMDAvAda khar3A kara kleza karanA buddhimattA nahIM hai| hAM, jijJAsA evaM tatva nirNaya dRSTi se usake rahasya kI gaveSaNA meM satata prayatna zIla bane rahanA caahiye| hiMdI ke pratibhA saMpanna kavi guptajI kI bhI dharma ke viSaya meM ukti hai ki: UMcA udAra pAvana sukha zAMti pUrNa pyArA, ___ yaha dharma vRkSa sabakA nijakA nahIM tumhArA / roko na tuma kisI ko chAyA meM baiThane do, kula jAti koI bhI ho saMtApa meTane do| jaba manuSya manuSyatva ko pahicAna kara dharma ke vAstavika uddezya ko samajha letA hai taba usake jIvana meM vizvavyApaka maitrI bhAva utpanna ho jAtA hai| vaha jAti pAMti ke vibhedoM ko mahatva nahIM detA hai tathA saMsAra ke prapaMcoM se prAyaH nirlipta hI rahatA hai| usakI sukha evaM duHkha meM, saMpatti tathA vipatti meM, harSa aura zoka meM prAyaH samabhAvanA hI ho jAtI hai| itanA hI nahIM kiMtu dharma rUpI zItala jala kA prabhAva hI aisA hai ki jisase pArasparika dveSa, vaimanasya, aura kalaha rUpI agnijvAlA zIghra hI prazAMta hokara pralaya ho jAtI hai| . dharma hamArI hRttaMtrI ke supta tAroM ko jAgRta kara AkRta kara detA hai| usa aMkAra ke prabhAva se hI usameM se Amoda pramodakArI kartavya jJAna rUpI rAgarAginiyoM kI madhura tathA karNapriya vividha maMda maMda svaradhvani nikalatI rahatI hai| isa svara dhvani se manuSya AtmakalyANa ke eka aise amodha mArga para pahuMca jAtA hai ki jisase punapunaH janmamaraNarUpa AvAgamana kA jhagaDA hI hamezA ke liye miTa kara akhaMDa zAMti aura anaMta sukha sAmrAjya kA anubhava ho| vAstava meM nibhAyI, sahagAmI, hitaciMtaka, mitravat sahAyaka, zAMtidAyaka tathA bhavodAritAraka yadi koI abimazvara padArtha hai to kevala eka dharma hI hai| anya vizva vyApaka ihalaukika padArthoM kA saMbaMdha to zarIra ke sAtha hI parimita hai kituM dharma kA saMbaMdha sadA kAla AtmA se hI hai| mAtA pitA bAMdhavAdika smazAna bhUmi paryaMta hI zarIra ke sahagAmI haiM, dhana pAdaraja
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrasammata mAnavadharma aura mUrtipUjA 203 ke samAna AtA hai aura calA jAtA hai, yauvana nadI ke vega ke samAna zIghra hI Dhala jAne vAlA hai| AyuSya pAnI ko biMdu ke samAna caMcala hai aura prANa pAnI ke phena (phAga) ke samAna naNa vidhvaMsI haiM kiMtu dharma rUpI mitra hI eka aisA saccA snehI hai ki vaha sarva avasthAoM meM maitrI bhAva kA yayAvat nirvAha eva pAlana karatA rahatA hai| kahA bhI hai kiH mAyA piyA NhusA bhAyA, bhajjA puttA ya orsaa| nAlaM te tava tANAya, luppaMtassa sakammuNA // saMsAramAvanna parassa aTThA, sAhAraNaM jaMca karei kammaM / kambhassa te tassa u veyakAle na baMdhavA baMdhavayaM veMti // arthAt saMsAra kI mohamAyApAza ke vazIbhUta banakara jIva jina kuTumbiyoM ke liye jIvana sarvasva arpaNa kara detA hai, vividha kaSTa sahana kara agaNita pApapuMja kA saMcaya karatA rahatA hai unhIM karmI kA duHkhada pariNAma bhogane ke samaya unameM se koI bhI usakA sAtha nahIM dete haiN| bhalA, isase bhI baDha kara svArtha kI sImA aura kyA ho sakatI hai ? jaba taka mAtA pitA Adi ke svArtha kA poSaNa hotA rahA taba taka to ve apane bane rahe aura jyoMhI svArtha meM kucha bAdhA pahuMcI tyoMhI ve apane se vimukha bana gaye / vAstava meM nItikAroM kA kathana sarvathA satya hai kiH-- dhanAni bhUmau pazavazca goSThe, bhAryA gRhadvAri janAH smazAne / dehazcitAyAM paralokamArga, dharmAnugo gacchati jIva ekH|| mRtaM zarIramutsRjya, kASTaloSTha samaM kSitau / vimukhAH bAMdhavAH yAMti, dharmastamanugacchati // jaba jIva para kAla kA karAla prahAra hotA hai taba na to dhana rakSA kara sakatA hai aura na svajana parijana hii| dhana to jamIna meM hI gar3A huA raha jAtA hai, pazugaNa pazuzAlA meM hI baMdhe hue raha jAte hai, prANapyArI priya nArI bhI dvAra taka hI sAtha detI hai| svajana parijana bhI smazAna bhUmi taka hI anugAmI bane rahate haiM aura yaha sundara zarIra jisako apanA samajha kara vastra, bhUSaNa, tela, itra, miSTAnna Adi vividha upAyoM se sajA kara apane rUpa para garva karate the vaha bhI citA taka hI parimita rahatA hai aura akelA jIva hI nija kRta zubhAzubha karmoM ke dvArA paraloka meM sukhaduHkha kA anubhava karatA hai| tAtparya yahI hai ki ukta sakala padArtha ihaloka se hI saMbaMdha smane vAle haiM kintu paraloka meM jIva ke sAtha saMbaMdha rakhanevAlA usakA ekamAtra saccA mitra dharma hI hai| Adhi, vyAdhi aura upAdhi rUpa trividha tApa kA haraNa karane vAlA dharma hI mAnA gayA hai| isI ke avalaMbana dvArA RSi maharSi gaNa hamAre patha pradarzaka
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 jaina dharma vikAsa bana sake haiN| zramaNa bhagavAn mahAvIra ne to dharma kRtya kA paramotkRSTa phala batalAte hue use sarvocca maMgalakArI kahA hai| dekhiyeH dhammo maMgalamukkieM, ahiMsA saMjamo tvo| devAvi taM namasaMti, jassa dhamme sayA mnno|| arthAt ahiMsA, saMyama aura taparUpa dharma hI parama maMgalamaya hai jisakA dharma meM satata mana lagA rahatA hai devagaNa bhI usake caraNoM meM mastaka jhukAte haiN| aise to saMsAra meM aneka mAMgalika kArya haiM kiMtu ve laukika kAryoM se hI saMbaMdha rakhane vAle hone se vizeSa mahatvapUrNa nahIM mAne jA sakate haiN| dharmasaMbaMdhI mAMgalika kArya hI ihaloka evaM paraloka meM maMgalakArI hone se ullekhanIya ho sakatA hai| dharma mAnava samAja ko kartavya kA pATha paDhA kara tadanusAra pravRtti karane ke liye prerita karatA rahatA hai| sAtha hI kartavyacyuta vyaktiyoM ko nAnAvidha prayatnoM se punaH karttavya pada para sthApita karatA hai| dharma kA avalaMbana lene para mAnavagaNa kadApi karttavya vimukha nahIM bana sakate haiM, kyoMki karttavyazUnya dharma aura dharmazUnya karttavya pRthak 2 nahIM rahate haiN| ___ sAMsArika saMpadAeM aura bhautika (paudgalika) sukha ko utpanna karane vAle vividha sAdhana cira AtmazAMti ke bAdhaka evaM ghAtaka haiM unameM mUrchAbhAva rakha kara ukta dharmabhAva ko bhUla jAne se jIva saba prakAra se kama baMdhana kara duHkhI hI hotA hai| kahA bhI hai kiH kAyasA vayasA matte, vitte giddhe ya itthisu| duhao malaM saMciNai, sisuNAgo vva maTTiyaM // vitteNa tANaM na labhe pamatto, imammi loe aduvA prtthaa| jaise alasiyA cikanI miTTI meM hI utpanna hotA hai aura cikanI miTTI ko hI khAtA hai tathA usI cikanI miTTI ke sUkha jAne para vaha usameM hI sikur3a kara mara jAtA hai usI prakAra manuSya mana, vacana tathA kAyA se strI aura dhana meM gRddha bana kara bAhya aura AbhyaMtara pravRtti se rAgadveSAtmaka koM kA hI baMdhana karatA rahatA hai kiMtu maraNAvasthA ke prApta hone para ve saMpadAeM kisI bhI prakAra se AtmA kA uddhAra karane meM samartha nahIM ho sakatI haiN| ukta gAthA meM sannihita tatva ko hI apanA jIvanamaMtra banAnA cAhiye, jisase una paudgalika vastuoM kA paricaya hone para bhI mohadazA aura mUbhiAva kI jAgRti na hokara jIvana kA lakSya Adarza bana jaay| isI lakSya ke anusAra pravRtti karate rahane se svaparakalyANa sahaja hI ho sakatA hai| vAste yadi AtmA ko susamAdhivanta banAnA ho, cirazAMti sukha kA Ananda lUTanA ho to eka dharma kA avalaMbara lene para ho ye saba manokAmanAeM pUrNa ho sakatI haiN| yaha to eka prakRtisiddha nizcita niyama hai ki janma ke sAtha maraNa bhI ava zyaMbhAvI hai, aura vaha maraNa bhI taba taka nahIM chUTa sakatA jaba taka ki kevalI bharaNAvasthA prApta na ho| zAstrakAroM ne bhI kahA hai kiH apUrNa
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ saralatA patra - - - - - - saralatA patra lekhaka. munihemendrasAgara (gatAM 104 180 thI yAtu) parastrIyoM kI ora mAtA kI bhAMti dRSTi ho, aurAMke dravya aura patthara ko samAna samajhe / prANI mAtra ko jo apanI AtmA ke samAna mAnatA hai, vahI dekhatA hai, aura vahI paMDita hai| Aja duniyAM saralatA kA artha mUrkhatA meM le jAtI hai| apanI aisI mAnyatA ThaharA rakhate haiM ki sarala manuSya kA koI siddhAnta nahIM ho saktA / hara eka raMga meM vaha mila jAtA hai| yaha unakI gaharI bhUla hai| ___ saralaguNa AtmA apanA patha kAyama rakhatA hai utanA koI nahIM rakha sakatA, buddhi tattva se rahita ho aura kAryA kArya ke viveka seM zUnya ho vahI mUrkha mAnA jAtA hai| saralatA AtmikaguNa hai / sarala ho te hue bhI rAjanItijJa puruSa prazaMsanIya mAne gaye hai, aura mAne jA rahe hai| sarala AtmA hamezAM durAcAroM se bacatA huA rahatA hai| kabhI durAcAriyoM kI hA~ meM hA~ nahIM bharatA / vajrAdapi kaThorANi, mRduni kusumaadpi| ... . lokottarANAM cetAMsi, kena jJAtuM hi zakyate // 1 // apane niyama pAlana meM vajra sA kaThora mAlUma paDatA hai| oMroM ke prati zubha bhAvanA rakhane meM puNya se bhI baDha kara komala jAna paDatA hai, aise loMkottara puruSoM ke citta ko jAnane meM kauna zaktimAna ho saktA hai, nizcayI sarala AtmA (satyaM zivaM sundaraM) isa dhruva sUtra kA uccAraNa karane meM tanika bhI mRtyu. nahIM ho sakatI mRtyu se urane vAlA ho kAyara ' yA adharmI mAnA jAtA hai| zarIra kA mRtyu, hai paraMtu AtmA kA nahIM, saralaguNa dhArI AtmA ke sAtha sambandha rakhatA hai jJAnadarzana cAritramaya zAzvata hai| guNavAna sarvadA adIna mana. meM apanI AtmA kA nirIkSa karatA rahatA hai, mRtyu se kabhI nahI DaratA / "prANa jAve deha tajake Aja hI yA bhale hI kl| .. na mujhako doSa do koI ki, thA Darapoka marane kA // . . . bitA yA hai sadA maine sujIvana nAma pAne meM / vahI marane se DaratA hai jo pApI yA adharmI hai // .
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206, jainadharma vikAsa saralatA ke sivAya aura koI zreSTha guNa dekhane meM nahIM AyA viveka vinayAdi guNoM se pUrNa saralatA ko jIvana meM sthira rakhane ke lie vArambAra vicAra karate rahanA caahie| jisa ke jIvana me yaha guNa sahaja bhAvase prApta huA hai una mahAnubhAvoM ko koTizaH vandana ho / maharSi haribhadrasUrijI, siddharSijI, mahopAdhyAya yazovijayajI Adi mahAnubhAvoM ke caritra avazya vicArane yogya hai uno ke caritroM se 'saralatA' prApta hoti hai yaha niHsaMzaya hai // muni hemendrasAgara nAvADha (phirohI) tA. 20-12- dharme vicAra le. upAdhyAya zrIsiddhimunijI. (gatAMka pRSTha 108 thI anusaMdhAna) (3) mAtA e zabdanuM mahattva apAra che. enA vinA kazAnI hayAtI ja nahi! pitAnA astitvane lAvanAra viSe koI zuM vicArI zake? mAtA game tevI hoya teya zuM? tenAthI unna thanArane mATe te sadA pUjya ane pavitra che. pite tenAthI kadAca tyajAya, paNa te kadi tyAjya nathI. enAmAM je gaurava hatuM te tane ApyuM. vadhAre kyAMthI ApI zake? eNe je nUra gumAvI tane adhyuM che, basa, eTalAthI ja tuM jIvanabhara kRtajJatAthI vartaje, ane pUrNa pharaja bajAvaje. teNe tane jAtino umadA ane mahAna vAraso Ape hoya to tene hisAba bhalene, jagata be beThuM karyA kare. tAre tene hisAba karavAne hAyaja nahi. tAre karavAnuM eja che ke, e vAraso kadAca nirjIva hoya te, te nirjIva nathI ema jagatane batAvI ApavAnuM che. mahAvIrene paNa jananInI kukha dIpAvavAnuM kahevAmAM Ave che te eTalA ja mATe merU sama dhIrajavate "vIra" sthiratA choDI daI "hAle to mAtAnI aMta:preraNAthIja, bIjAthI nahi. tatvavettAnA jJAnanI kIsmata ApI zakAya, paNa mAtAnA ajJAnanI kIsmata ApavI hoya toya te ghaNuM ja meMghI ane muzkela che. e kIsmata ApatAM "mahAne'ne sakecAvuM paDe che. strI hadayanA aMzathI purUSanA hRdayAMzane paze che. mAtA hadayanA aMzathI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaLIyuganI draSTie Atmika vastuonuM prathamasAdhana 207 tenA zarIra ane hRdayane sajAve che. AthI strI bahu bahu te purUSane mitra banI zake; mAtA sarajaNahAra "prabhu'nuM bIja jhIlanAruM, piSanAruM dhAtrI sthAna che. AdhAranI avajJA kadi paNa koI buddhimAna naja kare. mAtAne bhakta hevAnuM gaurava traNa lekanA rAjya karatAM ye vadhAre che. jAtavAna, guNayala, pavitra mAtAo prati saMtAnanI pUjyatA ane kartavyatA viSe te kahevuM ja zuM? te jANavAne mATe "mahAvIra' tarapha jarIka najara nAMkho ane zIkhavAnuM tyAMthI ja zIkhI le. jIdagIne sauthI pahele e gurU enI AjJA anuadhya ja hoya enA hRdayane dukhavavuM, dubhavavuM ke pajavavuM enA jevuM aghera ane nirdaya kArya kaI paNa nathI. enI AziSa sivAya saMsAranI koI paNa saphara saphala thatI nathI, - "huparihAra' ghaNuM ja zeDAM sthaLomAMnuM A eka sthaLa ane te traNamAM sauthI prathama. zubha mArgamAM saMcaravAne tenI rajAthI utsargavidhAna, e paNa A ja kAraNe tenA prati potAnI pharaja zuM che, e pazue sarakhA ja hoya teo ja na vicArI zake ema nIti ghaDanArAo bhAkhe che te paNa eTalAja mATe. mAtAthI utaratA paNa anya sarvathI caDIyAtA pUjyatAnA dvitIya sthAna para rahelA pitAnA mATe paNa uparokta pharajanuM pAlana tatsamAna ja che. "mAbApa e ThaMdrasamAsIbhUta zabda na visarAya evo che. ene kaNa visAre? pazu, manuSya nahi. o ! anAtha baccAo! tame cheka asurA sudhI vATa joI chevaTe bhUkhyAM taraphaDI mare cho. zA mATe? tamArI ghavAyelI mAtA tUTI pAMkhe uDatAM, parANe atiparANe paMtha kApatAM aMte tamane yAda karatI ja rastAmAM prANane visarjana karI de che ! [cAla.] kaLIyuganI dRSTie Atmika vastuonuM prathama sAdhana. lekhaka-paM. zrI kalyANavijayajIgaNuM. [aMka 4, pR. 140 thI cAlu--] derAsaramAM mukha nAsikAmAMthI zleSma kahe, kriDA kare, vANIne kaleza kare, aneka jAtanI kaLAe zIkhe, pANIne kegaLa kare, tAMbula tyAga kare, ekabIjAM gALAgALIthI khuba lahe, pitAnI labdhIne keLave, snAna kare, kezane utAre, hAtha ane paganA mela kADhe, zarIranA avayavomAMthI lehI nIkaLe tene tyAga kare, ATalA doSa zarIra saMbaMdhI jANavA cagya che. A jamAnAmAM keTalAka AtmAo goThI vigerenI sAthe aneka rIte kalahakaMkAsamAM paDI Atmika vastuone siddha karavAnuM bhulI jAya che. pUjAo karatAM paNa aneka jAtanA vArtAlApa kare, caityavaMdana karatAM paNa DAmADeLa avasthAmAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra08 jaina dharma vikAsa hAya, prakSAlana karatAM paNa vihaLatA kare, vALAkuMcI karatAM paNa khuba ghase, AvI rIte pujana karatAM vivekadraSTine kAraNe choDIne pujana kare, tene paNa AzAtanA tarIke, jJAnIoe prakAza kare che. derAsaramAM AnaMdapUrvaka khAvA lAge, cAmaDI Adine cheda kare, mukhamAMthI pitta kADhe, vamana kare, paDI gayelA dAMta nAMkhe, bahArathI AvatA zramaNane dUra karavA zAMtipUrvaka bese, bakarAM, gAya vigere tiryane bAMdhe, dAMtane mela, AMkhane mela, nakhene mela, temaja zarIrane mela vagere jinagRhamAM utAre, zarIra saMbaMdhI bAkInA avayavonI jinagRhamAM ajJAnatAnA AdhInane vaza banI AzAtanA kare che, tevI AzAtanA te AtmAne malIna adhyavasAyamAM mUke che. jema zeThane avinaya thAya te nekarImAMthI utaravAne prasaMga Ave, rAjAne avinaya thAya te daMDa vigerenI zikSA khamavI paDe, tema mahAna tirtha karonA derAsaronI AzAtanA thAya te AtmAne Atmika amulya vastu gumAvavAne prasaMga Ave e svabhAvIka che. vaLI AzAtanAnA viziSTa prakAre nIce mujaba, bhUtAdine nigraha karavA. temaja rAjAdine vazAdi karavA maMtrAdino pATha karavA bese, vivAhAdi kAryane nirNaya karavA kuTuMbIjanene bhegA kare, te paNa AzAtanA batAvelI che. gRhasthanA gRha saMbaMdhI kAryonI derAsaramAM vicAraNA thAya tethI paNa prathama nisIhIna bhaMga thAya che. vAste ja AzAtanAmAM jela che. vivAhAdI kArya lekha (page lakhe) agara gRhastha saMbaMdhI vyavahAramAM yojAyelA (khetara, dukAna, ghara vagerenA) lekhe lakhe putrAdine ApavA lAyaka cIjonA vibhAga kare, agara putrIne ApavA yogya dAyajAne vicAra karI Ape, bhAIonA bhAgane vibhAga kare, paga upara paga caDhAvI agya Asane bese, be pagamAM khesa bAMdhI bese. derAsaramAM chANe ekatra karI chANAM banAve, vastrane sukave, maga, bAjarI, ghauM vagere dhAnya sukave, agara bharaDe, tathA pApaDa, vaDIo vigere sukave, rAjA, zeTha vagerenA bhayathI derAsaramAM saMtAI jAya, putra strI vagerenA viyegathI rUdana karavA bese, derAsaramAM cAra pAMca ke be traNa ke vizeSa bhegA thaI vikathA (rAjakathA, dezakathA, strIkathA, bhakta kathA, dharmabhedinI kathA thA cAritra chedInI kathA) kare, vikathA eTale niMdA, "navarA beThA nakheda vALe" A kahevatane yAda karI vikathAnA sabhAve AtmAnA malIna bhAvanI puSTi kare, te AtmAne hitakArI nathI. vikathAthI eka bIjAne vera paraMparA cAlu rahe che, tethI paNa Abhava ane parabhava hitakArI nathI, teja mahAna nukazAnI dekhAya che. bANane tyA zeraDIne agara kApavA lAyaka je je vastuo hoya te te vastuone cholI kApe, ThaMDInI mosamamAM agnine utpanna karI tApavA bese sthA anAdine pakAve; mApo tathA kATalAM vigerenI parikSA kare. [apUrNa)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUrti pUjAnA virodhamAM 26, mUrtipUjAnA virodhamAM'... le. muni. nyAyavijayajI (iDara) (aMka. 6 pRSTha 190 thI anusaMdhAna) himaNAMja dAhadagaTamAM sthAnakamAgi muni lAlacaMdajIe pitAnA gurU bhartAjIsvAminI samAdhi smRtirUpe eka samAdhi maMdira banAvyuM che. suMdara derI banAvI pAdukA birAjamAna karAvI che. bAga-ku Adi karAvI dasahajAra uparAMtane vyaya karAvyA che. tyAM sudhI nibata AvI pahoMcI che ke dara varSe tyAM utsava thAya che. A badhuM amUrtipUjaka saMpradAyamAM bane che, ane chatAMye te saMpradAya ema kahe che ke ame mUrti mAnatA nathI. AthI paNa AgaLa vadhavAnA prasaMge AvyA che. jenamaMdire upara zikhara bane che ane sonAnAM IMDAM paNa caDe che. dilhImAM sthAnaka upara IMDAM-kalaza caDyAM che, ane hamaNA chelle bIjAdelImAM kA. va. 5 ne somavAre utsava pUrvaka sthAnaka upara senAnA kalaza caDyA che. ane ArIte jInamaMdire mATe virodha karanAra A saMpradAya parokSa rIte mUrtinI upAsanA karato jAya che, e ochA harSanI vAta nathI. - A amUrtipUjaka saMpradAye jInamUrtine virodha karI lAbhane badale hAni ja karI che. keTalAe jene e saMpradAyamAMthI nIkaLI AryasamAjI banyA che. amUrtipUjAnA sidhdhAMtamAM tyAM samAnatA bhAsI ane sAthe ja te saMpradAyanI saMkucita manavRtti e, ajJAna janya ahiMsaka pravRttio-ahiMsAnI vikRtio keTalAe jene saMpradAya choDI anya dharmamAM cAlyA gayA che. Aje amUti pUjAne siddhAMta, mAtra jInamUrti nahiM mAnavAmAM ja rahyo che, jyAre junavarendranI mUrtinA kaTTI virodhI evA keTalAye sthAnakavAsi mahAnubhAvone mithyAtva deva devIonI pUjA upAsanA karatAM ghaNI vAra joyA che. hoLI pUjana-tenA devapUjana IlAjInuM pUjana-zItaLApUjana-kAlikApUjana-hanumAnapUjana-pIpaLAnA jhADanuM pUjana ItyAdi aneka pUjana zarU thaI gayAM che. rAjaputAnAnuM eka gAma evuM bhAgye ja haze ke jyAM A amUrti pUjakemAM keI mithyAtvI deva devIonuM pUjana karatAM na heya. are hindu deva devIo nahiM kintu musalamAnI kare ane pInI pUjA paNa amUrtipUjaka saMpradAyamAM cAlu che. eka bAju samAdhi-smRti cinhone nAme gurUDamavAdanI upAsanA vadhatI jAya che, tyAre bIjI bAju mithyAtvI ane pleccha gaNAtA devadevIonI upAsanA vadhatI jAya che. mane lAge che ke yadi sAkSAt laMkAzAha Aje A bhUmimAM AvIne juve
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 jaina dharma vikAsa. to temaNe calAvelA pitAnA paMthanI paristhiti jotAM temane jarUra AMsu Ave. are eTaluM ja nahi yadi temanI apIlanI asara thatI hoya to teo pitAnI samAjane apIla kare ke mahAnubhAva A gurUDamavAdane pheMkI dyo, A mithyAtva devadevIonI upAsanAne tilAMjalI ApI daI zuddha mAge AvI jAo. yadi mArA mUrtipUjAnA virodhanuM A pariNAma Avata ema mane svapna paNa kalpanA heta te huM jInapraNIta jInamUrtipUjAne virodha kadI na ja karata vagere vagere apIla kADhata. A sthAnakavAsI saMpradAyanA vidvAna munio ane netAoe saveLA jAgRta thaI vadhatA jatA gurUDamavAda upara ane mithyAtva devadevIonI upAsanA " sAme { lAla battI dharavAnI jarUra che. nahi to bhaviSya bahu aMdhakAramaya AvatAM vAra nahiM lAge. Aje keTalAka sthAnakamAgi sAdhuo zrIjInavarendranI upAsanAne virodha kare che, paraMtu A gurUDamavAda sAme ke mithyAtvI devadevIonI upAsanA sAme eka harapha paNa uccAratAM saMkecAya che. AmAM mukhya kAraNa e jovAya che ke te sAdhue ajaina hoya che. ane saMskAramAM keLavAyelA hoya che eTale teomAM pitAnA pUrva saMskAranI daDhatA eTalI sacoTa chApa pADelI hoya che ke jethI mithyAtvI deva devIonI pUjAnA pracAramAM ApaNuM mAna ane satkAra vadhe che jethI tenI nA pADI zakAya ja nahiM. mAtra jInapUjAnI ja nA paDAya che - [cAlu) mana sAgaranAM meja lekhaka -bApulAla kALIdAsa saMghANI. "vIrabala. (gatAMka pRSTha 192 thI anusaMdhAna ) dayA, kSamA, vagere mahApurUSonA jIvana vRkSanAM sAhajika phaLe che. mahA. purUSa jIvana saMgrAmamAM rapa hoya che. ene keNu zastra prahAra kare che, koNa deSa kare che. e jovAnI ke dhyeya vihoNe anya vicAra karavAnI phurasada hatI nathI ete anya sarva kSetrethI dhyAna kheMcI laI AdarelA kAryamAM ekatAra rahe che. A ekAgratAnAM juja rUpe darzana karI ApaNe ene ahiMsA, dayA, kSamA evAM nAma ApIe chIe. ApaNI TuMkI draSTi A ahiMsAdinAM nAmane pAra karI jIvanavIranA hArdane pichAnI zakatI nathI. bhAvapUjA eja kharI pUjA che, dravyapUjA bhAvapUjAne puSTI ApanArI hAI bAlaupAsakane khAsa jarUrI che. bhAvapUjA eTale AtmikavicAra-Atma-vikAsanA vicAre. dhyAna vA samAdhi. aviveka, kharAba vicAra, vartana, ke vANI karavAM e upAsanA maMdiranI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ manasAgaranAM mojA 211 AzAtanA che. aviveka che. kAraNa ke evA avivekathI tyAMnI havAmAM tevAM paramANu utpanna thaI maMdiranA vAtAvaraNane kaluSita kare che. e vAtAvaraNa anya upAsakane temaja ApaNane pavitra vicAra, ane Atmika zAMtimAM Dakhala kare che. pavitra vicArone boMkavA detuM nathI. mATe upAsanA maMdiramAM dAkhala thaI mAnavIe vicAra, vANuM. ane vartana saumya rAkhavA khAsa saMbhALa rAkhavI. AzAtanA karanArane tenuM phaLa anya upAsake karatAM vadhu prabaLa rIte bhogavavuM paDe che samAna samAna kheMce che. e niyama anusAra ApaNe vahetAM mukelAM paramANuo potAnA samAnadhamI evA ApaNuM upara turata pAchA halo karI ApaNane Atmika zAMtithI dUra kheMce che. jene AtmavikAsanI kharekharI dhagaza hoya tene te AkhuM jagata upAsanA maMdira che. eTale e vyaktie jIvananI eke eka kSaNa mAnasika, vAcika, ke kAyika zaktino e raste apavyaya na thAya e khAtara jAgRta rahevuM joIe. mUrtinI sAme pUMTha karavI e Adarza sAme pUMTha karavA barAbara che. kAraNa ke maMdiramAM javAne ApaNe mukhya Adarza mUrti mAraphata vitarAgatA, zAMti, nirbhayatA ane ahiMsAno vicAra karavAno che-pATha zIkhavAno che. Adarza sAme pUMTha kare eTale harAyAM Dhera jevuM ApaNuM jIvana thAya. strIo vAraMvAra pAnIe jetI hovAthI bairAnI buddhi pAnIe kahevata pracalita thaI che. mATe Adarza sAme najara rAkhavI emAMja vikAsa che. je kiyA, vANuM ke vicArathI AtmavikAsa thAya te ja dharma. je kriyA, vANI ke vicArathI Atma vikAsa thato aTake, yA thayelA vikAsamAMthI pAchA paDAya te pApa. dharma eTale AtmavikAsa, pApa eTale AtmavikAsano nAza athavA aTakAva. AtmavikAsa ke ghAtamAM mukhya bhAga bhajavanAra mana che. vANI ane kriyA e manamAM Avega utpanna karanArA ane poSanAra mahatvanAM aMga che. mATeja mananI pavitratA sAthe vANuM ane AcaraNanI vizuddhi mATe vAraMvAra kahevAmAM Ave che. sudhAre sadara mAsikanA piSa mAsanA aMka trIjatA pRSTha 117 mAM rAmadAvAdanA samAcAramAM jainAcArya zrI siddhisUrIjInA ziSya raMgavijayajInA ziSya rAjavijyajIe sarasapuramAM vAsaNazerInA upAzraye caumAsI caudaza gurUvAre karI kArtaka pUrNimA zukravAre ArAdhela che, tema jaNAvela che, te samAcAra sAcA nathI paNa teozrIe caumAsI caudaza budhavAranI karI kArtika pUrNimA gurUvAre karI bhAva sAra vanamALIdAsane tyAM cAtumAsa badalela che, tema temanA kahevAthI ame sudhAre sucavIe chIe.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212: jaina dharma vikAsa sukhI jIvana (lekhaka-bhikSu bhadrAnaMdavijaya. mu. vAMkalI, mAravADa) jagata ke samasta jIva sukhI aura AnaMdamaya jIvana vyatIta karane kI icchA rakhate haiN| aura tadanusAra yathAzakti prayatna zIla bhI bane rahate haiN| kintu apane hI pAsa vidyamAna sukha ko bhUla kara itauta paribhramaNa karate rahate haiM parantu bahuteka logokI yaha mAnyatA haiM ki dhanase vaibhava athavA saMsArika padArtha prApta hone se hame sukha va AnaMda milegA, aisA mAnanA kevala bAlu (retI) meM se tela nikAlane kI IcchA karanA jesA hai, lekina vAstavame dekhA jAya to yaha spaSTa jJAna ho jAtA hai ki dhana Adi prApta hone para bhI sukha dUra 2 hI bhAgatA hai, jina ke pAsa paryApta dhana, vaibhava, prAsAda aura naukara Adi upasthita hai ve bhI dukha ke nAma para sadA rudana kiyA karate haiM ataH sukhakI prApti kA AdhAra dhana yA saMsAra ke anya padArtha para nahI hai kintu zAMtibhaya jIvana vyatIta karane kI Adata prApta karane se hI sukha prApta hotA hai, aura zAMtimaya jIvana sadAcAra evaM satyamArga ke avalaMba se prApta hotA hai, kyoM ki jo manuSya satyamArga se calate hai vehI sadA zAMta va gaMbhIra aura AnaMdayukta hote hai isa lie sukhAbhilASiyoMko sadA pavitra jIvana bitAnA, mana ke upara saMyama rakhanA, aura hRdaya vizuddha rakhanA cAhie Aveza ciMtA aura bhaya ko tyAga denA cAhie svAtmabala prApta kara ke zAMtikA anubhava karanA cAhie, isa zAMti ko jo manuSya prApta karate hai una meM sadaguNa zazi dedIpyamAna bana kara rahatI hai, dekhie jinake pAsa dhana yA- rahane kA sthAna na hone para bhI masta, AnaMdI, nizcita aura sukhI kaI manuSya hote haiN| una mahAtmA puruSo ke samAgama me Ane se yaha mAlUma hotA hai ki ve kaise zAMta va gaMbhIra aura AnaMdayukta hote haiN| dhana aura vaibhava ke prabhAva meM bhI unakA citta vyagra nahI hotA ve sadaiva AnaMda meM masta rahate hai ina mahApuruSoM ke saMsarga se manuSyo ko zAMti evaM sukhAnubhava hotA hai aura una meM sadguNoM kA prAdurbhAva ho jAtA hai, jina me zAnti lezamAtra bhI nahI hai una meM cAhe jitanI prabala zakti kyoM na ho para vaha bandhayAvata hI hai azAMta manuSya kI zakti vyartha meM kSINa ho jAtI hai, vyavahAra ke choTe choTe kAryoM meM vighna upasthita ho jAne se jina kA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhI jIvana 213 citta vyagra bana jAtA hai arthAt krodhita ho jAtA hai una meM jo Atmabala kA prabhAva hotA hai vaha aura jo kucha zArIrika bala rahatA hai usakA bhI kSaya ho jAtA hai aise manuSya nirbala evaM kAyara mAne jAte hai, inakA prabhAva anya logoM para kucha bhI nahI paDatA lobha pApa ke phaMde me phasa kara jo manuSya apane jIvana meM vipattiyoM prApta hone para udvighna evaM vibhrama ho kara ciMtAtura ho jAtA hai vaha svakIya Atmika zAMtaguNa evaM samatA bhAva Adi ko bhUla jAtA hai nidAna balabihIna ho kara mahAn dukhI hote hai, jina kA apane svabhAva para svAmitva nahI rahatA unakA prabhAva anyo para kese paDa sakatA hai arthAt aise manuSya sahaja bAta meM uttama bana kara nija uttama zArIrika va mAnasika bala devA dete hai, dharmiSTha aura sad guNI manuSya hI apane ko vaza meM rakha sakate hai aura apane AvezoM ko roka kara nija mano vikAro para pUrNa aMkuza rakha sakate hai, jo manuSya vAsanAoM ko kAbU me rakha sakate hai unho ke vazame mana dhIre dhIre Akara dAsa sadRza banakara rahatA hai aura zAMti bhI unhI kI sevikA bana jAtI hai, nItikAro kA kathana hai kiH-- mana saba para asavAra hai, manako mola aneka / jo mana para asavAra hai so zUrAMme eka // arthAt manakA Adhipatya sarva saMsAra para hai, kintu jisakA mana para Adhipatya hai vahI zAMtajIvana ke sukhapUrNa rahasyoM ko prApta kara sakatA hai, zAstrakAro kA bhI yahI kahanA hai ki mana eva manuSyANAM kAraNaM baMdha mokSayoH / citta calati saMsAro, nizcale mokSaJcyate // 2 // ataeva saMsArika baMdhano kA evaM unase mukta hone kA sAdhano prAya mana hI para nirdhArita hai saMsAra kI paryaTanAvasthA manakI calita prakRtise saMbaMdha rakhatI hai, aura usI calita prakRti se manakI muktAvasthA hI mokSasukha kA sAdhana hai kyoki yAdRzI bhAvanA yasya siddhirbhavatitAdRzI bhAvanA bhava nAzIni ataeva sukhI jIvana kI prApti ke lie zAMtasvabhAvI, sadAcArI evaM caMcalatA rahita bananA cAhie.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 jena dhama vikAsa mare" ne javAba. "vaLa ( rAvasAheba zrIkRSNalAlajInI mAnyatAonuM avalehana ) lekhaka -munirAjazrI premavimaLajI mahArAja, ajamera (aMka 6 pR. 191 thI anusaMdhAna) bhale kRSNalAlajI svamatanI dhunamAM jaina nIti mATe game te prakAranuM lakhANa lakhavA prerAtA hoya paraMtu veda zAstramAMja pharamAve che ke risanA tApamAna mche nahim tathA vedazAstromAM pharamAvela hiMsAtmaka vidhAnane niSedha karanArane nAsita nirvavA vagere vAye dveSabuddhi sivAya bIjuM zuM sUcave che? sAmethI hAthI mAravA Ave te paNa maraNane zaraNa thavuM gya che. paraMtu jainamaMdiramAM praveza kare nahi e lekanA banAvanArAo kaI jAtanA samatAbhAvI che, te samajavuM muzkela nathI. roja rAti matirthasthAstIti vArita para kAdi nathI tevI buddhivALA manuSyaneja nAstika kahevAya che. tyAre strojA - tti matirthazAstrIti kArtika paralekAdi che tevI buddhi jenAmAM che te Astika che. jene jyAM sudhI paralokAdine mAne che tyAM sudhI koInI paNa tAkAta nathI ke paralakAdinuM astitva mAnanAra sAcA jinane koI nAstika banAvI zake, AvA rAgadveSathI bharela lakhANe bAju para rAkhavAmAM Ave teye cAlu vartamAna kALamAM paNa je geravartAva jainajAti pratye thaI rahela che, te paNa eka duHkhada nathI. umarAvatI zaheramAM tA. 13-9-40nA roja hiMdumahAsabhAnA pramukha bhAI paramAnaMdajIe jAhera bhASaNamAM je hicakArA hamalA jainadharma pratye karyA che, te jainasamAja kadApI bhulI zake tema nathI. anekasthAne jyAM jainajAti ochI saMkhyAmAM che. tyAM hiMdu agresa taraphathI sakhta prahAre jainadharma pratye Aje paNa thaI rahela che. te khullI AMkhe dekhavA chatAMya kRSNalAlajI e ani chanIya vAtAvaraNa pratye AMkha miMcAmaNAM kare e kharekhara kRSNalAlajIne zobhI zake tema che? AvA prakAranA vikaTa prasaMgomAM koI jainadharmapremI manuSya rANAdhyAhu TurnanA duSTa manuSyo zikSAthI ja vaza thAya che. e nyAyane anusarIne hinduzAstro ane emanA devenuM satya svarUpa pragaTa kare e svAbhAvika che. sAthe 32 karoDa hiMduonI dayA ciMtavanAra kRSNalAlajIne paNa puchIe chIe ke nirdoSa prANIonI ghora hiMsA karavAno hakka tamane kayAMthI ane kevI rIte prApta thayo che. tene khulAso karaze ke ? yAda rAkhavAnI jarUra che ke nyAya ane satyane IjA (Theke) dharAvanAra manuSya, nirdoSa ane muMgA prANIonI ghera hiMsA dharmane nhAne karavAnuM
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNakI bheTa" ne javAba 215 kadApI gya mAnI zakaze nahi. hiMduzAstromAM kavacita kaI sthAne jainadharmanI prazaMsA karavAmAM AvI hoya ane tene saraLa svabhAvI jainajAti egya mAnatI hoya temAM gunha kayA prakArano che? teno khulAse kRSNalAlajI karI zakaze ke? hiMdu zAstromAM pharamAvelI madhyamAM 2 minaM ra tathA vIvA vItyA punA vavA tathA "navastrApura tIrtha tathA "mAtRo ni paritya" vagere zoka mATe ajANapaNuM jAhera karanAra kRSNalAlajIe nIce mujaba hiMduzAstromAM batAvela vidhAno avazya devAnI jarUra che. brAhmaNa sarvasva bhAga 4 tho aMka 5 mo. pR. 194 jaNAve che ke, vepAstra vidita mada-mAMsa saura maithuna vojha he kyoMki jisakA vidhAna kiyAgayA vahadharma koTImeM A gayA yajurvedameM vAjayeya yajJameM surAke grahokA vidhAna hai, eja yajurveda meM sautrAMmaNI yajJameM surA nAma madyakA vidhAna he agniSTomAdi yajJome agni SomItha Adi pazukA vidhAna aura yahAM zeSa mAMsa bhakSaNakA bhI vizeSa vidhAna spaSTa rupase vistArake sAtha kiyA gayA A uparAMta vaidika maMtrAlaya-ajamerathI saMvata 194hyAM chapAyela rUzveda bhASyabhUmikAmAM pR. 349 mAM azvamegha yajJanuM vidhAna jaNAvyuM che. temAM lakhyuM che ke, ahvAnnamukha hare kRSA vALatti, ma iravADyurisamaSyi nau rathAti artha-ajamAnanI strIo ghoDAnuM lIMga pakaDI pitAnI jAte potAnI nImAM nAMkhavuM A pramANe jyAM sAkSAta bibhatsa ane zaramajanaka lakhANe vedazAstromAM draSTigocara thAya che. chatAMya zAstranAM nAma ane tenA adhyAya jANavAnI IcchA prakaTa karavI e kRSNalAlajI mATe avazya eka Azcaryajanaka bInA samajAya tema che. hiMsAtmaka ane vyabhicArapUrNa vidhAna vedAdi zAstromAM hovA chatAMya temAM rahasya mAnI sAthe Atmika hetu vALA kRSNalAlajI mAne che. jyAre bIjI bAju zaMkarAcAryajI pharamAve che ke vedAdi zAstrAnusAra je hiMsA-madyapAna-vyabhicAra-jugAra khelavA Adi kAryo karavAmAM Ave temAM deSa samajevo nahi. ' manusmRtinA 5 mA adhyAyamAM paNa lagabhaga teja pramANe jaNAve che keyjnyaarth pazavaH sRSTAH svayameva svayaMbhuvA / yausya bhRtyai saMrvasya tasmAdyajJavadho'vadhaH A3 arthayajJa mATe pazuonI hiMsA thAya che, temAM doSa samaja nahi kemake brahmAe pote yajJa mATe ane saMpUrNa yonI siddhi nimitte batAvela che. tethI yajJamAM je pazuvadha thAya che te pazuvaghamAM hiMsA deSa maMthI. [cAlu)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 jaina dharma vikAsa TheraThera....ujavAyela carama tirthakara ....janmotsava. sAdaDI jenAcArya vijayanItisurIzvarajI mahArAjanA adhyakSapaNuM nIce caitara sudi 13nA sahavAranA nava vAge dharmazALAmAM mahAvIra jayaMti ujavavAne meLAvaDe bharavAmAM AvavA sAthe sabhAsthAnane dhvaja patAkAothI zaNagAravAmAM Avyo hato. prAraMbhamAM maMgaLAcaraNa thayA bAda panyAsajI zrIkalyANavijayajI, muni caraNavijayajI, muni malayavijayajI, muni pradavijyajI, muni azekavijayajI, muni umedavijayajI Adi muni maMDaLe AkarSaka zailI ane chaTAdAra bhASAmAM, mahAvIra jIvananA bedhadAyaka daSTa tene janatA sanamukha vidvatAbharI rIte raju karI carama zAzananAyakanA jIvanane suMdara prakAza pADyo hato. aMtamAM AcArya deve mahAvIra svAmInA upasargonuM avalena ApatAM, saMsArika kSaNa,sukha ane mehamAM na phasAtA Atmisukha meLavavAnI dizA tarapha vahevA upadezathI sIMcana karyuM hatuM. janma kalyANakanA maMgaLa dine meTA derAsarathI bahuja ThAThapUrvaka varaghoDe. caDhAvI dharmazALAmAM utArI, tyAM baporanA rAgarAgaNuthI vAjItranA madhuradhvanI sAthe paMcakalyANakanI pUjA bhaNAvavA sAthe AkarSaka AMgI racAvavAmAM AvI hatI. takhatagaDha jainAcArya vijayaharSasUrIjInA netratva nIce jayaMti ujavavAne meLAvaDe rAkhavAmAM AvyuM hatuM. prAraMbhika stuti thayA bAda munizrI rAmavijyajIe mahAvIranA jIvananuM saMkSipta avakana ApyA bAda AcAryazrIe te mahAna upakArI zAzananAyakanA jIvanamAMthI grAhya karavAlAyaka daSTAMtene janatA sanamukha raju karI, lekene temanA pagalAne anusarI Atmika kalyANane mArga svIkAravAne upadeza Apyo hate. A maMgaLa dine jinacaityathI ghaNAja ADaMbarapUrvaka varADA caDhAvavA sAthe baparanA paMcakalyANakanI rAgarAgaNIthI vAjIMtra sAthe pUjA bhaNAvavA uparAMta, prabhujIne aMgaracanA karAvavAmAM AvI hatI, vadhArAmAM yuvakoe prabhAta pherI karI nagara rtina karyuM hatuM. prAMtija jainAcArya zrIriddhisAgarajI mahArAjanA AdhipatyapaNAnIce traNe phIrakAnI ekyatAthI jayaMti ujavavAne sahavAranA nava vAge meLAvaDe rAkhavAmAM AvyuM hatuM. prAraMbhika stuti bAda munizrI hemendrasAgarajIe deDha kalAka sudhI ghaNuja vidvatAbhareluM mahAvIranA jIvana upara vakatvaya karI janatAne accha khyAla Ape hate, bAda anya vaktAoe prAsaMgika vivecana karI aMtamAM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAdhanapuranI sAmAjika saMsthAonuM avalokana AcAryazrIe mahAvIranA samatAnA guNane dareka vyaktie maMtrAkSara samajI hRdayamAM utArI levAnI gaveSaNa karI hatI. - A mahA maMgaLakArI utsava dine yuvako taraphathI prabhAta pherI ane nagara kirtana thavA sAthe saMgha taraphathI traNe pharakAnuM jamaNa rAkhavAmAM AvyuM hatuM. temaja rAtanA jIvadayAnA upadeza mATe eka sAmudAyika sabhA ye javAmAM AvI hatI. sivagaMja paM. muktivijayajInA pramukhapaNuM nIce mahAvIra jayaMti piravADanI dharmazALAmAM vyAkhyAna samaye ujavavAmAM AvatA, panyAsajI mahArAja ane anya vaktAoe samAcita vivecana karI baporanA moTA derAsare paMca kalyANakanI pUjA bhaNAvavA sAthe AMgI racAvavAmAM AvI hatI. rAdhanapuranI sAmAjika saMsthAonuM avalokana zeTha bakeradAsa ujamasI jaina bhejanAlaya ane yAtrALuonI vyavasthA. rAdhanapuramAM A saMsthA pUrve, ekalaDakala svadharmi baMdhuone temaja yAtrArthe AvatA yAtrALuone jamavAnI ghaNI ja agavaDa hatI, eto niMvivAda ! AvI saMsthAnI saM 1968nA duSkALanA samaye grAmya vistAramAMthI aneka grAmyajane rAdhanapuramAM nirAdhAra sthItimAM AvIne vaselA, te samaye atrenA dhArmika khAtAenA aThaMga kAryakara dosI manasukha bhAIcaMde te duSkALamAM janatAne rAhata ApavA khAtara, pitAnI udAratAthI svakharce sastA anAjanI dukAna ane mUMgA jAnavare mATe sastA dare ghAsa ApavAnI goThavaNa karanAra zeTha premacaMda mULajIbhAInA te grAmyajanone jamavAnI paDatI musIbata bAbata dhyAna upara muktA, "dharma karatAM dhADa Ave" e nItie zeTha majakure uparokta lekepigI khAtAo khelavAnI sAtheja mAMDaLanA navalakhA kauTuMbanI eka mazahura peDhI kAcI paDatA acAnaka daza hajArano phaTako paDavA chatAM, AraMbhelA kAryo ne udAratAnA vegathI cAlu rAkhavA uparAMta grAmyajanI agavaDa TALavA jenazALAnI vADI joDenA makAnamAM keI paNa jAtanA niNIta cArja lIdhA vinA jamADavA mATe desI manasukhabhAInI dekharekha nIce bhojanazALA khelI, pahela karavA sAthe tene kaI paNa paMkatIne svadharmi baMdhu lAbha letA na acakAya te khAtara paisA nAkhavA mATe eka sIlabaMdha peTI rAkhavAmAM AvI hatI. sadara bhejanazALA te duSkALane vega ocho thatAM grAmyajano pitapitAnA mAdarevatana pAchA pharatA ane sthAnika ekalaDela mANase te samaye
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 jaina dharma vikAsa AvI sArvajanIka bhejanazALAne lAbha ocho letA hevAthI bAreka mAsa calAvI baMdha karavAmAM Avela, paraMtu te anubhave AvI eka saMsthAnI rAdhanapuramAM kAyamI jarUrata che tema janatAne lAgyuM, ane tene AbhArI daseka varSanA aMtara bAda zeTha hIrAlAla bakoradAse paMnyAsajI zrI bhaktavijayajI mahArAjanA upadezAmRtathI potAnA pUjya pitAzrInA smaNArthe saM. 1978 nA mAgasara sudi 8nA maMgaLa prabhAte zeTha bakeradAsa ujamasIbhAI jana bhojanazALAgurjavADAnI misInI dharmazALAmAM khullI mukI, tenA nibhAvArthe rU. 20000) nI nAdara rakama IlAyadi kADhI tenuM kArya zaheranA AgevAna desI bhudaradAsa vacharAja, vaidya premacaMda jeThAbhAI, ne soparata karela, sarUAtamAM A sArvajanIka saMsthA hovAthI janatA pikI keTalAka lAbha letA acakAtA hatA, paNa samayanA vaheNa sAthe lekenI manavRti badalAtAM bahuja TUMkA samayamAM janatA A bhejanazALAne utsAhanA vegapUrvaka lAbha letAM, bhejanazALAmAM niyamita mAsika cAlIza uparAMta jamanArA hovA sAthe chuTaka ane yAtrALuo gaNatA sarerAza sAheThathI vadhu vyakatIo niyamita lAbha lenArAo hoya che. A rIte A bhejanAlaya sthAnika ekalaDakala svadharma badhu ane yAtrALu vargane sArI sagavaDa Apatu hovAthI sahAyaka ane ArzivAda rUpa thaI paDela che, bhejanAlayanA kAryavAhake kamaza badalAtA hAla tenuM kArya zaMkhezvara bhajanazALAnA mAnada sekreTarI dhAmI nemacaMda khegArasIbhAInI dekharekha nIce cAle che. sadara bhejanA zALAmAM mAsika jamanAra pAsethI be TaMkanA rU. 6) ane eka TaMkanA rU. 4) temaja chuTaka jamanAranA be TaMkanA rU. 0-3-3 ane eka TekanA rU, 0-2-0 ghI sAthe levAnI paddhatI hovA chatAM, zeThazrI taraphathI amuka baMdhu one temanI sthItinA pramANamAM tadana phrI ke ochA darathI paNa jamADavAmAM Ave che, ane tene AbhArI prativarSe evareje rU. 800) ne TeTa paDe che. bhejanazALA ne svataMtra pitAnu makAna paNa zeThazrIe khajurI zerImAM baMdhAvI Apela che. ane hAla temAMja lejanAlaya che. A janazALAnI joDe ja pArekha jIvaNalAla kesarIcaMde potAnA pitAzrInA smaNArthe yAtrALuone rAdhanapuramAM utaravAnI agavaDa hatI, te pUrI pADavA Adhunika zilI ane sAdhano sAthenI eka dharmazALA rU. 20000) nA kharce baMdhAvela che, jeneja lAbha yAtrALuo sArA pramANamAM bhejanazALA joDe hovAthI le che. yAtrArthe AvatA yAtrALuone pahele divase dAnavIra zeTha motIlAla mULajI je. pI. mAraphata ane bIje divase zeTha bakeradAsa ujamazIbhAI taraphathI A bhejanazALA dvArA mINa jamaNuthI kAyama mATe svadharma baMdhuonI letI karavAmAM Ave che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ magadhamAM pazuyajJa pratibaMdha. 219 rAdhanapuranA saMghanA pUdiye AvI badhI sagavaDe havA uparAMta saMkhezvarathI moTara savasa hovAthI, pUrva karatAM hAlamAM moTI saMkhyAmAM yAtrALuo prAcina zaMkhezvara tIrthanI yAtrA karI, rAdhanapuranA gagana cuMbita AkarSaka chavIsa jina nA darzana bhaktino lAbha laI mahada pUnya upArjana karI zake che. taMtrI. mahAtmA gautamabuddhanI apUrva sevA yAne magadhamAM pazuyajJa pratibaMdha. che. have lekhaka:-zrI maMgaladAsa trikamadAsa jhaverI (thANA ) magadhanI rAjagRhI nagarInI najikamAM vidhyAcala parvatanI pAMca hAramALAo AvelI che. jyAM dareka parvata upara eka eka jinAlaya, kaMika maMdiro temaja AtmahitAthI adhyAtmasevIo athe rahevAnI nAnImoTI guphAo ahIM Avela che. A guphAomAM keTalAka yogIo, tapasvIo ane maMtrasAdhake ivara ciMtavanamAM ahorAtra mazagula rahe che. keIka japamAM to koIka tapamAM AtmAne Izvaramaya banAvavA sadedita purUSArthI che daSTigocara thAya che. | vipUlAcala, ratnagiri, udayagiri, suvarNagiri ane vaibhAragiri nAmanI pAMce zikharamALAo yogI saMnyAsI upAsako ane sAdhakethI Dagale ne pagale bharAelI dekhAya che. aneka yogIrAje pAse saMsAra samudra taravA athe Adarza mumukSuo prayatna karatA ahIM daSTigocara thAya che. A parvatanI ratnagiri nAmanI TekarI uparathI I. sa. pUrve 190-91nA gALAmAM eka divasa prabhAtanA samaye eka yuvAna sukomaLa ane lAvaNyayukta zAMta mudrAmaya tapasvI Ate kadame nIcenA DhaLAvavALA pradeza tarapha utaravA prayatna karato hato. A tapasvinI asthira cAla uparathI temaja tenA zarIra uparanA parasevathI ema samajAtuM hatuM ke te koI prabhAvazALI tyAgI rAjakumAra vairAgyavAsita bhAvanAo vaDe saMsAra tyAgI banyA hoya. TekarI uparathI nIce utaratAM acAnaka A tyAgI purUSanA kAne pazuonA karUNa ArtanAda saMbhaLAyA. A karUNAmaya avAje sAMbhaLI A mumukSunuM hRdaya ghavAyuM, ane tvarita gatie taLeTIe pahoMcI tyAMthI pasAra thatA gheTAMnAM ToLA tarapha te pahoMcI gayo. jyAM tenI daSTie A gheTAMnAM TeLAmAMthI eka laMgaDAtA gheTAMnAM baccAMne tene mAlika nirdayatAthI mAra mArI AgaLa calAvatuM hatuM,
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 jainadharma vikAsa jethI A apaMga baccuM beM beM karI AkaMda karatuM hatuM. gheTAMnAM TeLAnAM vacamAM jaI pahoMcelA dayAsAgara A yuvake te baccAMne upADI laI tene chAtI sAthe cAMpyuM, ane tenA pratye putravat premabhAva batAvyo. kudaratI saMjogomAM tAraNahAranI godamAM jaI caDhela A nirdoSa baccAe AkraMda karavuM mUkI daI pitAne abhayadAna na maLyuM hoya? te pramANe zAMti pakaDI. A samaye A dayALu yuvake gheTAMnAM mAlikane saMbodhIne kahyuM ke, "bhAI, A gheTAMnAM baccAne enA sthAne pahoMcADavA tuM mane te seMpI de, te bacuM nAnuM che. eTaluM ja nahi paNa laMgaDuM che, mATe he dayALu baMdhu, tuM mane ATaluM jIvitadAnanuM kArya karavA. jethI dayALu paramAtmA jarUra tAruM bhaluM karaze." yuvAna, A eka baracAMnI dayA khAdhethI zuM vaLaze ? A saghaLAM gheTAe Aje girivRja (rAjagRhI) nagarInA bhayaMkara pazuyajJamAM homAI jaze. pazuyajJa athe ja Aje A nagarI gheTAMothI ubharAya che te tarapha najara karatAM e dayALa yuvaka tane samajAze ke mAtra A eka baccAMnAM bacAvathI zuM vaLavAnuM che. he yuvAna, je tArA hRdayamAM pazudayAnI sAcI dhagaza ane prema hoya to A kSaNe ja ahIMthI sIdhe girivRjanA rAjya darabAre jaI pazuyajJa baMdha karAvI sarve nirdoSa ane avAka prANIone abhayadAtA bana." ATalA ja protsAhana bharyA zabda tapasvI tyAgI rAjakumAra mATe mArga darzaka banyA. jotajotAmAM te yajJamaMDapanA dvAra najIka jaI u. jyAM seMkaDonI saMkhyAmAM pazuone evI rIte deraDAMthI majabuta bAMdhavAmAM AvyAM hatAM ke rakhe, ekaMda karatuM ekAda pazu bali mATe AkaMda kare to paNa te bacavA naja pAme. A jAtanA baMdobasta mATe purehita gIravatA letA hatA. utsavanI taiyArImAM pazuyajJa pUrvenI vidhi pUrNa thaI cUkI hatI. balivedIne agni moTI moTI rAkSasI javALAo kADhI rahyo hato. yuvAna mahArAjA biMbisAra paNa yajJamaMDapamAM AvI birAjamAna thayA hatA. ane cotarapha uccarAtA vedamaMtrothI yajJamaMDapa gAjI rahyo hate. yajJanI teyArI nimitte vAjiMtro vAgavA zarU thayAM, ane kriyAkAMDa karanArAoe pUrajosathI kriyA cAlu karI, ane pazubali mATe rAjapurohitanI AjJAnI rAha jovA lAgyA. A samaye gheTAMnAM TeLAe jabarajasta AkaMda karI mUkayuM. je sAMbhaLatAM kriyAkAMDa karanArAo kahevA lAgyA ke "ahA ! A ajJAna che svarga prApti mATe kema ATalI AnAkAnI karatA haze?" - AhA ! A ze camatkAra! A yajJa.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 221 mahAtmA gautamabuddhanI apUrva sevA maMDapamAM gheTAnuM baccuM khabhe laI A koNa cAlyuM Ave che? are! A zuM? khUda magadha nareza tene sanmAnavA sAme gayA? A yuvAna gInI ATalI mahattA kyAMthI? paNa are ? samajIe to tene namaskAra karyA ! ane tenA khabhethI gheTAMnAM baccAMne jAte nIce utArI jamIna upara mUkayuM! eha! A zuM yegIne prabhAva? gIrAja, padhAre" Apane mArA koTIza: vaMdana he. bhagavad ApanuM A samaye ahIM padhAravAnuM prayojana samajAvaze kharA? kharekhara, A samaye Ape ahIM padhArI mane AbhArI kIdhe che. A pramANe vinita bhAvabharyA mAyALu zabdo vaDe mahArAjA biMbisAra urphe zreNike AgaMtuka yogIrAjanuM svAgata karyuM. rAjana, pazuyajJa mATe samaya kaTokaTIne che. jemAM pazuyajJane lagatI dareka prakAranI taiyArIo ahIM dekhAya che, mAtra AjJAnIja rAha jovAya che, chatAM pazayane aMge mAre upadeza ekacitta zravaNa karI tenuM manana kara-pachI tArA AtmAne yogya lAge tema tuM vartaje." A samaye A prabhAvazALI yogI pratye sabhAnuM AkarSaNa eTaluM badhuM thayuM ke teno upadeza sAMbhaLavA apUrva zAMti prasarI rahI. "rAjana, huM ane tame ane A badhAye jagatanAM gheTAMo chIe. temAM kaI bharavADa nathI. jenA aMge ajJAta dazAe sAbhimAnathI Ama tema rakhaDavuM paDe che. jevI rIte A nirdoSa gheTAMnAM gaLAM upara charI cAlatAM te "beM beM" karI pitAne bacAva mAge che eja mAphaka ajJAna manuSyarUpI gheTAMo paNa maraNanI charI nIcethI raDI raDI chUTavA prayAsa kare che." rAjana, tuM ema samajato hoIza ke A avApha pazu ajJAnI ane aNasamaju haze? tArI te jAtanI mAnyatAmAM bhUla thAya che. jevI rIte he rAjavI, eka trIsa varSanI yuvAna vayane purUSa-jenA sarve avaye apaMga chejene mukha che chatAM vAcA nathI-be khAMdhA che chatAM baMne hasta nathI-baMne jAM che chatAM paga nathI-AvA kAMtivAna navayuvAnanA zarIra upara game teTalA ghA karavAmAM Ave to te yuvAna samaju ane jJAnI AtmA kadApi kALe nirdayatAthI ghA karanArane rokI zakaze? athavA to te tene virodha karI zakaze kharo? mAtra che durbhAgI AtmAM pUrvasaMcita karmonA phaLa tarIke asahya bhayaMkara vedanAo sahana karI, azapAta karato AkaMdatAthI mRtyune zaraNa thaze ke bIjuM kAMI zuM mArAja magadhAdhipati ! A nirdoSa apaMga purUSa kalevaramAM ane avApha nirdoSa gheTAMomAM tane kaMI pharaka dekhAya che? je A gheTAMone A rItanA kriyAkAMDathI mokSa maLe che evI rItanI samaja thatI hota teo kadApi kALe bacAva athe ATaluM AkaMda karata kharAM ke ? rAjanajIne ajJAnI samajavA temAM bhayaMkara bhUla che. ekedriyathI lagAvI paMceMdriya sudhInA jIvAtmAo eka sarakhAja che. jemAM paceMdriya jIvAtmAomAM manuSyajanmanI prApti
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 jaina dhama vikAsa avAku ane nirdoSa jInA rakSaNArthe temaja ugra tapazcaryA ane deha damanathI ucca keTInuM jIvana prApta karI mokSagati prApta karavA arthe thaela che." rAjana, A rItanA kakaLATamaya pazuyajJathI kadApi kALe pApa puMja dhovAtAja nathI. vizva gaNitanA nityaniyama pramANe dareka nAnA moTA kartavyonuM phaLa bhegavavuM ja paDe che. jemAM asaMkhyAtA nirdoSa AtmabalinA yoge tAre kaI rIte uddhAra thaze? te te tuM jJAnabaLe khyAla kara ! dayA e dharmanuM mULa che; ane sarve jIvo upara sarakhe prema ane samAnabhAva eja sAce manuSya dharma che." magadhanA uddhAra arthe temaja tArAbhalA athe sAcA ahiMsAmaya dharmane samajAvatAM huM tane namratA bhAve jaNAvuM chuM ke Aja kSaNe A yajJa baMdha kara-ane A nirdoSa pazuone baMdhanamukta karI temane abhayadAtA bana." yogIrAjanA zAMta ane prabhAvazALI vakatRtvanI mahArAjA sAthe samasta sabhA upara sacoTa thaI. ane AkhI sabhA A jAdubharyA zabdothI stabdha banI gaI-mAtra yajJa kAMDa karanArA purohitenI AMkhonA khUNA lAla banyA. "rAjan ! zuM vicAra kare che? gIrAjanA ATalAja zabdo magadhAdhipatine prabhu AjJAtulya samajAyA. teNe gIrAjane upadeza prabhu AjJAtulya mAnyo. sarve pazuone takSaNe baMdhanamukta karavA mahArAjAe AjJA karI. khIlAo sAthe baMdhAela seMkaDo nirdoSa pazuone tarataja mukti maLI. krodhe bharAyela purohitae yogI upara gALo varasAda varasAvI, yajJakAMDamAM pazuyajJane badale phaLa phaLAdine hema karI kriyAnI samApti karI. siMhAsana najIka ubhela tyAgI rAjakumArane mahArAjAe kahyuM, "he tyAgI rAjakumAra! Apane keTIza: dhanya he, Ape Aje mane manuSya janmanI sAcI kartavyatAnuM bhAna karAvyuM. Aja pramANe tamArA jJAnane niraMtara lAbha ApatA rajana, mAre haju parama pada nirvANanI prApti athe tapa-japa ane pravAsa kheDavAno che. jJAnanI prApti vinA mukti nathI jagatanA duHkhamecanane ekaja mArga te ugratapazcaryA ane aMte mekSa che-jenA aMge huM vanamAM jAuM chuM." ATaluMja kahetAM tyAgI kumAra rAja sabhAmAMthI bahAra nIkaLI viMdhyAcaLanI TekarIone oLaMgI vaizAlInA mArge vaLyo. A samaye gautamabuddhanA gRhavAsa tyAgane mAtra cha ja mAsa thayA hatA. jenI vaya mAtra 29-30 varSanI hatI. eTalA chamAsanA alpa samayamAM ja A tyAgI kumArane pazuyajJa baMdha karAvavAno apUrva yoga prApta thayo hato. jenA yoge AkhuM magadha enA pratye AkarSAyuM hatuM. gautama buddhanI kIrti cedizAe phelAI, ane tethI utta--ane pUrvano ghaNe bhAga tene anurAgI banyo. raheze."
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavyAbhavya vicAra 223 bhavyAbhavya vicAra. lekhakaH-paMnyAsa maneharavijayajI. A nazvara evA asAra saMsAramAM keTalAye punyAtmA che, cha kAyanA rakSaka evA dayAnA jharAtulya namosTopa vasA. e paMca parameSThIpadanA adhikArI munirAjene saraLabhAve ghaNuMvAra puche che ke pUjya mahArAjazrI A mAro AtmA bhavya che? ke abhavya? te zI rIte jaNAya, tyAre jJAnIpurUSe zAMta svabhAve, prasanna citta mIThI madhurI vANIthI te sumukSa AtmAne jaNAve che, ke je prANune potAnA hadaya kamaLamAM bhavya abhavyanI zaMkA thAya te nizcaye bhavya hoya che. kemake abhavya jIvane huM bhavya chuM ke abhavya tevI zaMkA thatI nathI. AcArAMga sUtranA avantI adhyayananA pAMcamAM udevAnI TIkAmAM kahyuM che ke abhavya cha dravyakrIyAthI navamA greveyaka develekanA AyuSyane yogya uttama sAmAcArIvALuM cAritra pALe che, temaja pAdapagama aNasane abhavya jIva kare che, sababake abhavyane aNasaNane asaMbhava nathI. keTalAka bhavyAtmAo zaMkApUrvaka dalIla kare che, ke zrI zatruMjaya tIrtharAjane abhavya jIva paze ke nahi? tevA akSare kyA graMthamAM che. pratyuttaramAM jaNavavAnuM ke zatruMjaya mahAtmayamAM nIcenI gAthA tevA prakAranI che. abhavyAH pApino jIvA, nAmu pazyati parvatama // labhate cApIrAjyAdi, nedaM tIrthahi labhyate // arthAta-pApI abhavya jIve rAjya vigere pAme paraMtu A tIrthane najare na dekhe, temaja paMDitavarya padyavijayajI mahArAjazrI temanA navANu yAtrAnA stavanamAM kahe che ke "pApI abhavi na najare dekhe" A draSTAMtothI saheje samajI zakAya tema che, ke abhavIjI zrI zatruMjya mahAtIrthanI pharasanA paNa karI zakatA nathI, sAMpratakALamAM nIce batAvela "ratna saMcaya" nAmaka graMthanI gAthAthI ATha abhavya jIva batAvelA che. ' saMgamaya kAlasurI, kapIlAaMgArapAliyAdunni // nojIvasatamoviyaudAi, ghAyaobha- bhamabho. // arthAta 1 saMgama-2 kALaze karIka kasAI 3 kapIlAdAsI ja aMgAramadaka sUri 5 pAlaka 6 kRSNaputra pAlaka. 7 zeragupta 8 vinayaratna nAmanA sAdhu Adi AThe abhavIonuM saMkSIpta vRtAMta nIce raju karIe chIe. 1 saMgamadeve carama tIrthaMkara zAzana prarUpaka zrImana mahAvIra prabhune adhe
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 jaina dharma vikAsa * : ramAM adhera upasargo karyA, jethI kSebha pAmI Idra pitAnI rAjya sabhAne nATAraMbha baMdha rakhAvI udAsIne bhAva sevatA hatA, te samaye saMgama iMdra sabhAmAM AvatAM tenA AvA akRtya mATe tajanA karI tIraskArapUrvaka sabhAmAMthI tene kADhI mukyuM te prathama abhavya. 1. 2. kALa sIrika nAmanA kasAI zreNaka mahArAjAnA samajyamAM hamezA pAMca pADAne vadha karate hovAthI dharmAtmA zreNIka mahArAjAe tene vivekapUrvaka tema na karavA sucavyuM, chatAM te kasAI mAnyA nahi eTale tene aMdhArA kuvAmAM UMdhA mastake rAkhe, chatAM paNa teNe pANInA paDachAyAmAM pADAonI kalpanA karI, AMgaLI vaDe saMkhyA gaNI pAMcaso pADAone manarUpI mAMkaDAvaDe vadha karyo. 3 kapIlA dAsI ke jene zreNIka mahArAjAe anIsa dAna ApavAnuM kahevA chatAM, svahaste na ApatA zreNaka mahArAjAne A cATe dAna Ape che tema mukhe vadIne cATavA (kaDachI)thI dAna ApatA hatAM, eja siddha kare che ke abhavya jIne game tevI sAmagrI prApta thavA chatAM, paNa temanAthI supAtre dAna ApI zakAtuM nathI. 4 aMgAra mardaka AcArya jenI parIkSA mATe rAjAe upAzraya pAse javA AvavAnI jagyAe kailasA patharAyelA, ke jenA upara thaIne teo mAtra paraThavavA jatAM kelasAmAMthI cu. cu. ne je avAja thate tene A mahAvIranA zAzananA samayanA jIvaDA che ema kalpatA jyAre kharI rIte te ajIva pudagala hatAM. 5 pAlaka jene pAMcaso nirdoSa munivarene ghAcInI ghANImAM resI nAkhyA che. 6 pAlaka. kRSNa mahArAjAne putra jenA kRtya jaga jAhera che. 7 zeragupta. jeNe rAjasabhAmAM jIva ajIva, ane jIva saMbadhi gurU mahArAja sAthe lAMbA samaya sudhi vAdavivAda calAvI, najIvanI sthApanA karavAthI gurU mahArAje jene gaccha bahAra karyo te. 8 vinaya ratna sAdhu jeNe tyAgI jIvanamAM bAra varSa sudhi rajoharaNanI aMdara leha kaMkaNa nAmanI charI saMtADI rAkhI. samaya maLatA vairabhAvathI udAyana rAjarSinuM karUNa khuna karIne bhAgI gayela te. A gAthAmAM najIvanA sthApaka sAthe ATha abhavya kahelA che, paraMtu amuka sthaLe sAta ane amuka sthaLe nava kahyA che. sAta batAvela che temAM zeraguptanuM nAma nathI ane nava batAvela che temAM nonavagumAsTa. eTale najIvanA sthApaka tathA gaSThA mAhilane gaNavAmAM Avela che. paraMtu sAta abhavya mAnavA e ThIka lAge che sababake zeragupta ane goSThA mAhilane te ninda kahyA che, eTale ke teo samaktithI bhraSTa thaI mithyAtvamAM gayA che tethI te abhavi hevAne saMbhava nathI.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ aikyane kayAre apanAvaze ? ' 225 "aikyane kayAre apanAvazo?" lekhaka-paM. kayANuvimalajI bhAratavarSamAM jAti jAti vacce samAja samAja vacce pravarti rahela ane kayatAne joI mahAtmA TATa sAhebe eka vakhata nIcenA zabdo bhAre vAnIpUrvaka uMcAyA hatA. A rahyA te zabdo -"dAda vAra kuvarI mAtaSattAna jJAti bhAIyoMke hRdayarudhIrakA bahAnA sikhA thA! usI kughaDIse bhAratake ujADa hone kA Arambha hone lagA! vizrAmasthAna bhAratavarSa asIma duHkhakA kArAgAra aura ananta yantraNA me aMdha naraka kUpakI bhrAnti ho gayA hai| kurukSetrakI bhayaMkara smazAnabhUmi AryagaNokI gRhaphUTa kA namUnA dikhA rahI hai| isakI gintI koi bhI nahI kara sakatA hai| jaisA zoka dAyaka Adarza Ajataka svarNa prasu bhAratavarSa cakha rahA hai| - uparokta mahAtmA TATasAhebanA vacane pratye dhyAna daI vicAra karIe chIe, tyAre hRdayanA sahastra TukaDA thaI jAya che. kalama hAthamAMthI chUTI jAya che. bhArata varSanI nIcatara dazA dekhI AMkho azrubhInI bane che. aMtara akathya vedanA anubhave che. e aMtara vedanAne kyA bhAMgyA tUTyA zabdomAM vyakta karIe? e mATe amArA pAse puratA zabda nathI. bhAratIya janatAnuM hRdaya kema nathI pIgalatuM ane ekyane zA mATe apanAvavAmAM nathI AvatuM? e karyo AnaMda anaiSatAmAM rahela che, evuM kayuM zAzvata sukha mAnava jAtine ApyuM che, ke jethI anekyatA pratye ATalo anurAga batAvI rahI che, e nathI samajAtuM bhAratIya janatA anekyatAthI pitAnA sarvasvane beI rahI che. badhuo! kuMbhakaraNanI nidrAne tyAga ane jAgRta banI ekyanA pUnIta paMthe prayANa kare. ema karavAmAMja sAcuM DaDApaNa samAyeluM che, na jANe kaI kamanasIbapaLe kuTadevIne uddabhava thaye, ane kyAre aMta Avaze. vizva vikhyAta samartha vidvAne, mahAtmAo vijJAnazAstrIo ene patto lagAvI zakyA nathI. have ame kuTadevInA prakopane kaI rIte zAMta karIe.? kaI evI Ahuti che. ke jene devAthI kuTadevIne prakopanuM upazama na thAya, vizvanA pratyeka prANIonA prakopane zAnta karavAnA upAyo batAvyA che, paraMtu kuTadevInA prakopane zAnta karavAnA upAya keIe batAvyA hovAnuM amArA jANavAmAM nathI. je upAya heta te bhAratIya janatA kUTadevInA phaTakArathI chinnabhinna naja dekhAta, kuTadevInI pUrI pUrI kRpAthIja bhAratanI durdazA ame amArI sagI AMkhe joI rahyA chIe. eka samaya Aja bhArata varSanuM sthAna sarva dezamAM maulIka hatuM, sarva dezothI enI unnati amApa hatI, ene sAmane karavA jeTalI keI paNa rASTramAM tAkAta nhotI. teja
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 jene dharma vikAsa bhavya bhAratavarSa pitAnI avanata dazA dekhI, azraonI prabala dhArAothI pitAnA pALa pradezane bhIMjAvI rahyo che. enA AMsuone luMchavAvALe ane hatAza haiyAne rAhata ApavAvALo vIra ane bhAratane sAce sevAbhAvI bhakta na jANe kayAre avatAra dhAraNa karI bhArata para Avela vipattinA vAdaLane vikheraze? ane khappara jogaNI kuTadevInuM zIracheda karI dukhIta bhAratIya janatAne dIlAso Apaze. zAntine sadeza suNAvaze? Aje bhArata varSamAM kuTane eTale pracAra che teTale Itara dezomAM bhAgye ja haze ema amAruM mAnavuM che, ane tethI ja bedhaDaka hiMmatapUrvaka kahI zakIe chIe ke bhAratanA kuTa ane "asUyA" e be prasiddha evA che je bhArata varSe ekyane apanAvyuM hota te Aja bhAratIya janatAne pitAnI AMkhe evI durdazA nihALavAne samaya upasthita thavA pAmataja nahI, ApaNuM ApasI phATaphuTanA pariNAme ApaNane keTaluM sahana karavuM paDyuM che, e kahevAnI ke samajAvavAnI bhAgyeja jarUra hoya. je ApaNAmAM akaya hota te varSa dahADe pAlItANA narezane caraNe 60 hajAranI thelIo chAvara karIe chIe te karavAno samaya na Avata, Itarajane ApaNA pUnIta tIrthasthAne upara AkramaNa lAvI rahyA che te naja lAvI zakata; emane sAmane karavAnI tAkAta na rahI tyAre ja teone phAvatuM maLyuM, mane kahevA dyo ke A badhuM ApaNI ApasI phATaphaTaneja AbhArI che. teoe emaja mAnI lIdhuM che ke jyAM sudhI jaina samAja saMgaThIta na bane, tyAMsudhI teo ApaNe sAmane karI zake tema nathI ja. te pachI temanI anaiyatAne pUrato lAbha zA mATe na uThAve? mATe bhAratanA sapute Aja paNa cete ane kuTane dezanakAla ghe, jyAM sudhI phuTadevIthI pyAra karatA raheze. kuTane pitAnI kuladevI samajI enA premamAM pAgala banyA raheze, tyAM sudhI tamAre uddhAra nathI ja, khUba samajI levuM ghaTe ke kuTathI tamAre sarva nAza thavAmAM kaMIpaNa vAra nathI; sarvasva nAsakorI phuTa devInA phaMdAmAM phasAI meTA meTA rASTa paNa hatAM na hatAM thaI gayA,-pRthvIne peTALamAM samAI gayA, ane rAjA mahArAjAe paNa potAnA rAjyanI rakSA karavAmAM asamartha banI, phuTadevInI dhagadhagatI pralaya vAlAmAM AtmAne kI dIdhA. laMkApati rAvaNa ane korae phaTanA phaMdAmAM paDI pitAne sarva nAzane - taryo hate e keNa nathI jANatuM. eTaluM ja nahIM. paNa potAnA prANa paMkherUnuM kuTadevInI sudhAne zAnta karavA khAtara baLIdAna devuM paDayuM, te pachI pheTane parityAga na kara e kyAM sudhI ThIka che? pratye sarvane sanmArga dekhAve, ane so sukhI bane eja eka hRdayecchA sAthe viramuM chuM.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartamAna-samAcAra 27. vartamAna-samAcAra muni vihArathI thatA lAbhe. jainAcArya vijyaharSasUrIjI Adi vAMkalIthI khIvANadi ane tyAMthI vAMkalI padhAratAM paMce ADaMbara pUrvaka sAmaiyu karI praveza karAvyA bAda AcArya zrInA sadupadezathI vAMkalIna zAha tilakacaMdajI senA taraphathI jAkeDAne saMgha nIkaLatAM, temAM 3ra gADA ane eka moTara sAthe basoka mANase rastAmAM svAgata jhIlatA jhIlatA AcAryadeva sAthe jADA tIrtha pahecAM, saMghavI taraphathI be vakhata saMghane mAlapuvAnuM jamaNa ApavAmAM Avela, tyAMthI AcAryazrI takhatagaDhanA saMghanI vijJasIthI takhatagaDha padhAratAM ghaNAja ADaMbara pUrvaka paMce sAmaiyuM karI nagara praveza karAvyo hato. panyAsajI lAbhavijyajI rAdhanapurathI vihAra karI pIpaLI thaI vArAhi gayA, jayAM aThavADIyu rokAI aneka anya darzanIone sadupadeza ApI kaMda mULa, rAtrIbhojana AdinA pratibaMdha karAvI, tyAMthI gotarakA, dhoLakaDA, veDa, rApha, nAnI caMdura, lADA, bolerA thaI saMkhezvarajI padhAryA, jyAM AyaMbilanI oLI sudhi sthIratA karI, tyAMthI citaravadI 2 nA vihAra karI khejaDIo, caMdara, nAyakA, varANA, masAlI, thaI catara vadI 8 ne maMgaLa prabhAte rAdhanapuramAM sAmaiyA sAthe padhAryA. panyAsajI udaya vijyajInA upadezAmRtathI khAracIyA gAmanA garAsiyA, kheDuto ane vANIyA Adi tamAma jJAtIvALAo jeo kheDa kare che ane kheDa karAve che, teo sarvee potAnI rAjIkhuzIthI vAMkunA khAracIyAnA svargastha zeTha sAmajI devacaMda, taraphanA aSTAnIkA utsava thatAM AkhA gAmane dhumADA baMdha jamaNa ApatAM, tenI khuzAlImAM dareka varSe citara sudi 8ne pUNya tithI gaNuM, te dine tathA dareka mAsanI bane ekAdazI ane amAsa maLI AkhA varSamAM 37 divasa gAmanA tamAma kheDutee kheDanuM tamAma kAmakAja zAMtI,gADu, vigere baMdha karI baLadene rAhata ApavI, temaja vepArIoe kheDa kAma karAvavA uparAMta vepAravaNaja paNa baMdha rAkhave, tevI kabulAta karI garAsiyA, kheDuta ane vepArIoe dastAveja karI sahio karela che. munizrI darzanavijyajI Adi tripuTI pAse suratanA nAmAMkita zraSTivarya jhaverI jIvaNacaMda dharamacaMda pravajyA levA ajamera pAsenA bAMdaravADA mukAme padhAratAM, teozrIne ghaNuja ADaMbarapUrvaka bhAgavatI dIkSA ApI, temanuM nAma
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 jainadharma vikAsa muni zrIjinabhadravijyajI rAkhavAmAM AvyuM, sthAnika paMce kAyamanA mATe daravarSe dIkSA dinane utsavadina gaNI samagra gAme pAkhI pALavAno TharAva karela che. | munizrI vikAzavijyajI gaNu Adi citrara sudi 1 nA amadAvAdathI vihAra karI bhAyaNajI padhArI, tyAM be traNa divasanI sthIratA karI, tyAMthI prayANa karI citara sudI 14 nA saMkhezvarajI padhArI, traNa divasanI sthIratA karI. tyAMthI citara vadI 2 nA vihAra karI caMdura, samI, varANA, masAlI thaItara vadI 8nA rAdhanapura padhAratAM, temanuM ane panyAsa lAbhavijyajI Adi muni maMDaLanuM ghaNuM ja ADaMbarapUrvaka zrIjona svayaMsevaka maMDaLanA benDa sAthe, pIpaLIA jhumakharAma jehAbhAI taraphathI svAgata karI sAgaranA upa zreye peMDAnI prabhAvanA karI utAravAmAM AvyA che. jainAcArya zrIviyelAvaNyasUrIjI mahArAja Adi ThANuM 6 zrI siddhacaka ArAdhaka samAjanI vijJasIthI amadAvAdathI vihAra karI leyaNajI padhArI, tyAMthI caitara vadI 3 nA prayANa karI caitara vadI 10 nA saMkhezvarajI padhArI nava divasanI sthIratA karavA sAthe kAlarInA zrImAna jIvAbhAIne bhAgavatI pravajyA ApI, temanuM nAma jinapravijayajI pADyuM, tyAMthI visAkha sudi 3 nA vihAra karI lADA, dudhakhA, kanIja, gocanAda thaI vaizAkha sudi 8 nA rAdhanapura padhAratAM zrI sAgara saMgha taraphathI zrI jainasvayaMseyakamaMDaLanA benDa sAthe ghaNAja ThAThamAThathI sAmaiyu karI sAgaranA upAzraye peMDAnI prabhAvanA karI utAravAmAM AvyA che. prakAzana...vilabamAM...kema ? jainadharma vikAsa mAsikanuM prakAzana, amadAvAda, jumA masida sAmenA zAradA mudraNAlayamAMthI thatuM hoi, amadAvAdanuM azAMta vAtAvaraNa tA. 18 -4-41 thI taMga banela hovAthI, moTA bhAganA paradezathI atre dhaMdhAthe AvI vaselA zramajIvIo potapotAnA vatana cAlyA gayA hovAnA sababe presa niyamIta cAlI zakatu, na hovAthI mAsikanA prakAzanamAM DhIla thavA pAmela che. jethI A mAsika vaisAkha, jeTha ema be mAsanuM samu. zcita kADhavAnI amArI anivArya pharaja thaI paDela che. te amane protsAhana arpanAra, vAMcanarasika amArA grAhako amArA A vilaMbane dara gujara karI upakRta karaze. evI amArI AzA amadAvAdanI banI gayelI taMga paristhitIne avelekanakArane asthAne nahi lAge. eja abhyarthanA. taMtrI. ' ka ' N !!
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhacakrastotrama 228 maMgalamAlAparAbhidhAna // zrI siddhacakrastotram // ( 14 187 thI anusaMdhAna) // zrIsiddhapadastavanam // rAga-purisAjai0 // apunnmbhvmukkhsNtii| vvgydehvihaavsNgii| vimale siddhe namAmi haiN| paramaguNe sayayaM pasaMtie // 6 // mAgahiyA // ||raag-ariritimir0|| vigayamaraNuvagayaparamasuhagaNa niyaramaNe / thirasuhapariNai taibala vialiyabhavabhamaNe // tihuaNapasariyavimalajasa payara vara gaie / Namami sai niruvamapasuhaNuhavae biiyapayaThie / / saMgayayaM // 7 // ||raag-tN ca jiNuttama0 // sArayacaMdasamujjalaNikalabhAvamae / jhANa visiTThakivANapaNAsiya mohagae / kevalanANapaloiya savyapayatthanae / muttidae samarAmi sayA muhasiddhigae / sovANayaM // 8 // ||raag-saavtthipuvv0|| dehaaukmmjonnijmmrsvnnnngNdhphrisppkheyppnnaasge| vimalabhAvaratte suravaimukkhAisAiyapahANa sukkhapamoamoie puNNapuNNae / nANadihijoga ruddhamaNavayaNataNu bahugai, jogae kaNayavaNNa jhANavisae NamAmi siddhe / nayagamaviArie niruvamasamapattamuNirAya cittaparisohiyapavara vigayajare / / veDDao // 9 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 jaina dharma vikAsa // rAga-ajiaMjiArigaNaM // saraNe bhavAhihare, kayakiJcagaNe sahAvarae / varasattiyabhAvamae-siddhe paNamAmi Nicca mahaM / / raasaaluddho||10|| ||shriiaacaarypdstvm // ||raag-kurujnnvyhsthinnaaur0 // muNigaNapavare varAyaraNapaJcale taiaMgavRttapaMcappahAvapatte visuddhasIle / paMcakkhohadamaNapaguNaNaTThamayasaralapasamasamiie // khate Namme bhvyksaayppghaaymuke| thirahiayajugapavaravarajAikulajiNAhivasAsaNagayaNadivAyarasusarise / / jaidhammacaraNapavaNarayaNIsadittI saMNamami / bhAvaNAsaMsagge viNNANI tattae Ayarie // veDDao // 11 // ||raag-tN saMtisaMtikaraM0 // suttatthaNNe vidae, gIyatthe bhavvaguNe // sUrI gacchAhivaI, sevAmi savvayA // rAsAnaMdiayaM // 12 // _ ||raag-ikkhaagvidehnriisr0 // viNNAya suvaNNa mahAguNa muNipavarA karaNaharA / gaNasAraNapamuhavihAyaga vigayamayA niuNanayA // varadesaNa pAvaNajogaviyakkhaNa pasamaharA duriyhraa| gayagArave sarami sayA haya-sabalagaNe kayasaraNe / / cittalehA // 13 // ||raag-devdaannviNdcNd0|| sAraNAiNA gaNammi savvasAhurakkhage pasaSNa vimaladidvikAyabhAsaNe rasAyaNe vihAra bhadda paguNa // cattabhattadUsaNe gariTasIlabhUsaNappadharaNa / dosavaMdadaMsage viNAsiyappamAyasUrisiTThapAya vara kae pavaMde ||naaraayo||14|| ||raag-vimlssiklaa0|| varamuNigaNatattivippamukke / vimalapavittiyare siNeha mukke / bhaviyaNakamalappayAsabhANU / paNamami kammataNuddahekisANU / / kusumalayA // 15 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddhacakastetrama ra36 // upAdhyAyapadastavanam // ||raag-stteasyaaajiaN0| sajjhAyaguNI pasame / davveNAyarie vidame // munnipujbhvvykme| vaMdami bhaMganayAigame // bhuagapaririMgiayaM // 16 // // rAga-somaguNehiM pAvai0 // AgamaviNNe suddhacaraNe gnnhiyrsie| saMsaikhiNNe gacchasaraNe suhmilsie|| dhammavihiNNe vuttakaraNe gunncytsie| sagguNakiNNe titthataraNe nayadugamaie // khijiayaM // 17 // ||raag-titthvrppvttyN0 // sikkhaNabheyadesage vrniymre| uttamajaNapUie kayamayavilae // meya pameyabhAsie hykvddge| bhavve nameha vAyage niyapara suhae // laliayaM // 18 // ||raag-vinnonnysiri0 // . mamayAhivisapasaraNahamaibhaviyavohae suhe| suyatosiya suyaguNa bhaviyaNa pavayaNabhAvaNe pavaNe // hayaduggaigamaNakasAyagaNamayaNavAyage saramo / jiNasAsaNagayarayagayaNa vihAsaNabhakkhare sayayaM // kisalayamAlA // 19 // // rAga-asuragarulaparivaMdiraM // niruvamavayaNaparUvaNe, duusnnaaiprivjnne| baMdhamokkhAiyabhAsaNe, Namami vAyagagurU sayA / / sumuhaM // 20 // ||saadhupdstvnm // ||raag-abhaNannhN0 // samaNe samie virae vime|| pasame padame parNamAmi muNI vijjuvilasi // 21 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 jainadharma vikAsa // raag-aagyvrvimaanndivv0|| dukkhaviyaraNapaJcalappasuhapaNavihavisayapayataiveraggagae // pavaMdamo saraNoithavaracaraNapasAhage hayapamAyasattU sayalaNagAre // veDDao // 22 // ||raag-jNsursNghaa0|| uNNayabhAvA cattavihAvA saMjayajogA siybhogaa| NimmaladaMsaNa sAsaNasevaNatapparaceyaNabhavvasahAvA // pAvaNabhavvaguNagaNavirAiya-paMcamahavvayapAlagasAhU / kammasamuccayaNijjaraNAmayasohaNavitti pavitti payArA ||rynnmaalaa // 23 // // rAga-vaMdiUNa thouunn|| pattasaMjame bhadda saahge| . tavavihAyage jnnppbohge|| smpriishaaclaahivaarge| bhavavane sayA saraNNasAhuNo // khittayaM // 24 // ||raag-tN mahAmuNiM0 // dukkhasukkhae khaNe same sme| vaMdageyare mANaeyare // lakkharakkhage sudhmmdesge| titthabhAsage muNI NamAmi haM // khittayaM // 25 // ||shriidrshnpd stavanam // ||raag-aNbrNtrdhibhaarnniaahiN0 // dasaNaM supariNAmasahAvaM / jiNayamAsiyatattaM varabhAvaM / / saca meyaM ti visiddhviyaarN| duvihativihacaupaMcapayAraM // dIvayaM // 26 // // rAga-pINa niraMtarathaNabhara0 // jAyai taM pariNaimayatikaraNaNukamabhAvaM / ciyamohasamapamuhajogayalakkhaNapaMcagabhAvaM // bhavabhaMtiviNAsagasivasurapayadayanaDhavihAvaM / jiNavagaiyapabhUsaNasaNanAsiyatAvaM // cittakkharA // 27 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI siddhacaka tetrama 233 // rAga-devasuMdarIhiM pAyavaMdiAhiM0 // titthanAhadevA jammi bhisevaa| cattabhAmiNIpasaMgadavvamohaNA saggurU viNaTThakhevA / vAyaNAisaMgaI paNaTThAkAmaNe ceva / pahANasuhadao dhammo tibheyajutto savvacaMgo appasuddhidANe daMsaNaM samappayaM niraMtaraM taM saMsihemo sayA bhave bhave / / nArAyao // 28 ||shriijnyaanpd stavanam // // rAga-tamahaM jinncNdN0|| sayayaM pnnmeaN| raahaM varanANaM // suhatattavivohaM / vihiNA samarAmi // naMdiayaM // 29 // // rAga-thuavaMdiassArisigaNadevagaNehiM // visaAvahAraM viNayavivegaviyAraM / bhakkheyarasAraM samayaM duhpsNge| kaja'vakajaviveyapayAsaM / nAsiyamohatamAivilAsaM // dasaNasaMjamagaM vara muttaM / paNamami paidiNa muttamanANaM // bhAsurayaM // 30 // // zrIcAritrapada stavanam // ||raag-vNssddtNtitaalmelie0 // saMjamo maNuNNamuttibhuttie niyapparAgasaMtikaMtikittisattie / gayakasAyabheyakAyarakkhaNe mahavvayAisAhaNaDDe / samihasohie tiguttimaMDie NisiddharattibhuttisevaNe a / jammi aTTa siTThA sagguNA paNaTTakAmabhogasevA / bhAmiNIsuyAikAraNohuppaNNappativvadukkhaNAsage NivANaI / Na bhoyaNAiciMtaNA niappsaahnnaa|| pasammasukkhalAhamANapUyaNA dharemi taM pasatthamoya // naaraayo||31||
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 jaina dharma vikAsa // raag-chttcaamrpddaagjvjvmddiyaa| ckkdhaargvisitttthsmsuhdaaygN| jinnvismuvgybhvysNkddtaaygN|| kammapayArakaTThadahaNANalasaMnihaM / vaMdami paNapayAracaraNaM baliNivvahaM / / laliayaM // 32 // / zrItapaHpada stavanam / / // rAga-sahAvalaTThA samappaiTThA0 // mahappahAvaM bhusshaavN| viNakAma pmoygaamN|| khamAivAsaM gunnppyaasN| Namamo NiccaM tavaM bhavvaccaM // vANavAsiyA // 33 // ||raag-te taveNa dhuasavapAvayA // sIlarukkhagaNavuDviAriyaM / saggasiddhisuhasukkhasaMdayaM // kammakaha dahaNaggisammayaM / taM tavaM thuNami haM jayappayaM // aparAMtikA // 34 // ||shriisiddhckr stavanam // // rAga-evaM tavabalaviulaM // isthaM navapayapayaro-mae muyA pvrmNtpsmyro| jiNavaisAsaNapavaro-thuo mahANaMdao jayaro // gAhA // 35 // . // rAga-taM bhugunnppsaayN0|| taM pavarasiddhacakkaM-kammayarU pariluNei jaha cakkaM / cakkissa kapparukkhaM-ahilasiyapayANapuNNadakkhaM // gAhA // 36 // ||raag-tN moeu a nNdi|| taM ciMtaMbuhipoyaM-saMNAsiyavigdhabhIigayasoyaM / pariNaMdiyabhaviloyaM-jayau sukayabohipajjoyaM // gAhA // 37 // ||raag-pkkhiycaaummaasia0|| saMghagihe eso mayA-kallANataI kareu suypaaddho| riddhI siddhI buDDI-gaNaNA savaNAu bhattIe / gAhA // 38 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 zrI siddhacakastetrama / rAja-it at konipuorg / sattanihiNaMdacaMdagae-carise mAhe siyaNavamIdivase / gurunemisarisIso-sUrI pommo paNehI haM // gAhA // 39 // | | rAja-rU rUchada | sirirAyanayararaie-thavaNe tssNghbhvyvinnnnvnnaa| bhavyA ? bhAvA sayayaM-paDhaha suNeha pamoyabharA / / gAhA // 40 // | aMtima saMskam | | -zAMrti zAMti nirAMoNI sAvRtta| I jinnsaasnnnnissNdo-kpplabbhhiapunnnnmaahppo| sirisiddhacakkamaMto-hou sayA titthabhaddayaro // 41 // OM samAptam OM TUMka samayamAM bahAra paDe che. pRthvIcaMdra ane guNasAgarA yAne ekavIsa bhavane snehasaMbaMdha [ mUlakartA : rUpavijayajI gaNi ] aneka aktagata kathAothI bharapara vairAdhyamaya chatAM vAMcavAmAM rasa utpanna kare tevo A graMtha hari sana te ,rAgyamaya chatAM vAMcavAmAM rasa utpanna kare 8 A graMtha hareka jaina-jainetare avazya vAMcavA temaja manana karavA yogya che. krAuna sela pejI sAIjhamAM, holenDanA gleja kAgaLa upara suMdara chapAI tathA AkarSaka bAIDIMga pharamAM lagabhaga 40 chatAM kIMmata mAtra rUpiyA traNa. -maLavAnAM sthaLa1 mahetA nAgaradAsa prAgajIbhAI ] 3 megharAja jaina pustaka bhaMDAra dozIvADAnI poLa, pAyadhUnI-muMbaI amadAvAda. 4 jenadharmaprasAraka sabhA bhAvanagara. 2 saMghavI mulajIbhAI jhaveracaMda 5 mehanalAla rUghanAtha pAlItANuM. pAlItANA.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 jainadharma vikAsa zrI mahAvIra jayaMtI utsava (rAga bhairavI-jAo jAo aya mere sAdhu ) preme pUje prabhu mahAvIra svAmI, haiyAmAM dharI bhAva. preme. Teka citra trayodazI zukala pakSamAM, jamyA prabhu mahAvIra, vizvo yAne parimala prasare, vAye madhura samIra. preme. 1 nArakImAM kSaNa zAMti prasarI sAgaramAM ullAsa, dAnava kinnara, deva mAnave pragaTa prema prakAza-preme. 2 rAya raMka nija bhedo bhUlyA, TaLe pApane bhAra, akhaMDa jyoti AtmasvarUpanI, jhagatI aparaMpAra-prema. 3 bhavirUpa madhura vANuM-kekA-zravaNe karatA nRtya amRtasama upadeza rahIne, thAtA sau kRta kRtya, prema. 4 ajita cho prabhu tribhuvana dIpaka? buddhisAgara nAtha? muni hemendra zaraNamAM rAkho, hete jhAlI hAtha-prema-5 jainAcArya zrIvijyanItisUrizvarajInA upadezAmRtathI citeDa jinamaMdirano jIrNoddhAra mATe maLela rakamonI yAdi. (aMka 5 pRSTha 153 thI anusaMdhAna). 1772-12-9 AgaLanA pRSThane saravALe. 5000-0-0 lavAranI poLanA upAzraye mAraphata zeTha maganalAla ThAkarazIbhAI taraphanA thayela upadhAnanI mALAnI uchAmaNamAMthI. 301-0-0 zA caMdulAlabhAI muLacaMdabhAI 18-7-0 saM. 199nI sAlamAM DahelAnA upAzraya mAraphata upajela vyAjanA rUA. 2309-3-9
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajoDe svArpaNa nema-rAjulanI jIvanakathA [lekhaka-"vIrabala"] E3N nnnn khaMDa 1 nemajIvananA ItihAsakALane nirNaya bhAratavarSamAM bahu mahatva che. vaiSNava samAjanA upAsya deva zrI kRSNa ane jaina samAjanA yugadraSTA bAvIsamAM tIrthakara samakAlIna hatA. eTaluMja ja nahi balake kRSNa ane nema sagA pitarAI bhAI hatA. A nirNaya mATe tavArIkhanA bhinna bhinna mata ane abhiprAyo. che. eka nirNaya Aja pUrve 5100 varSane kALa sUcave che. e veLA sauvIra-kRzAmAM varSA RtumAM comeranA pradezane jalasnAna karAvatI gAMDI yamunAne tIre, thoDA thoDA aMtare mathurA ane zairyapura nAmaka nagarIomAM yAdavavaMzI kSatriIonAM rajavADAM AvelAM hatAM. mathurAmAM ugrasena rAjA hate. zauryapuramAM samudraviyanI ANa hatI. rAjA samudravijaya, zrI kRSNanA pitA vasudeva Adi daza bhAIe "dazAhanAme oLakhAtA. ASADhI molane jIvanadAtA zrI vaNI megha mRra varasI janatAne Anadita karato hate. evI sukhada zrAvaNa suda 5 nI rAtre samudravijayanI patnI zivAe ahiMsA choDane navapallavita karanArA eka putrane janma Apyo. kuTuMbIoe maLIne e saMtAnanuM nAma ariSTanemi rAkhyuM. A arasAmAM yAdavanetAo ane magadharAja jarAsaMdha vacce TaMTe cAlate hatA. jo ke yAdavI rAjya magadhanA sArvabhaumatva nIce hatAM, chatAM svamAnI yAda magadhezanA anyAyI hukame mAnavA taiyAra nahotA. AthI paraspara takarAra thayA karatI. vIra yAdavoe magadhanI lazkarI TukaDIone be cAra vAra zikasta ApI hatI, paNa duraMdezI yAdavanetAo jANatA hatA ke AvA nAnakaDA vijyAne vizvAse besI rahevAmAM bhIMta nIce kacarAI maravA jevI mUrkhAI thaze, vaLI magadhanI sAme sabaLa thavuM hoya te thoDAka samaya paNa joIe, ane enA simADe UbhI thatI prabaLatA musaddI magadha pAMgaravA Ape ja nahi ! AthI yAdavo zauryapura mathurAne tyAga karI viMdhyAcaLane raste thaIne saurASTra-kAThiyAvADamAM utarI gayA, tyAM dariyAkAMThe dvArikA vasAvI. AjubAjunA pradezane kabaje karI rAjyadhAnI sthApI. A badhI vistRta hakIkta ahIM choDI dIdhI che. nemIkumAra have dvArikAmAM ucharatA-bAlakrIDA karavA lAgyA.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 jene dharma vikAsa khaMDa 2 "ararara! bhAbhI ! paDI gayAM. Ama A Ama, UbhA karuM." neme hAsya sAthe Tahuke karyo. te hasI paDayAM. A zuM? oha ! ame te ahIM havA khAvA AvyAM chIe ke retamAM gaLAvA" rUkimIe kRtrima bIjAyela rahera karI chaNake karyo. rUturAjane utsava mANavA rasIlAM yAdavayugalee giranAranA upavanamAM jIvananRtya AdarI dIdhuM hatuM. zrI kRSNa paNa patnIo saha eka latAmaMDapane kalelata karI mukayA, ane A vRMda hoya tyAM bhAbhIenA lADakA devara nemakumAranuM sthAna hoya ja hoya. hAsya vineda karatAM rukimaNuM uDI Daga bharavA gayAM. teme paga ADA dharyA. acetamAM pAtharelI retapara heThAM paDayAM. nema, anya bhAbhIe, kRSNa, so peTa pakaDIne hasI paDayAM. haze! thele he bhAbhI ! AvuM chuM. tamane havAne badale pavana khavaDAvuM." kahI nema maMDapanI bahAra nIsaryA. sine temanA tophAna ane mazkarIno anubhava hato. rukimaNuM paNa zuM thAya che te jovA jemanI tema paDI rahI. tyAM to tene vRkSanI DALI kApI lAvI dehapara haLavA sparza thAya tema jhApaTavA mAMDI. A jhApaTathI rUkimaNInA mastakethI sAdhu sarI paDaze. banyuM A jIvatara !" rukimaNue AvuM tophAna jarIkenA gamatuM hoya ema hAlpamAM haTha kADhatAM bhAvI sucanA ApI, paraMtu AvI khIjathI kaI pAchuM paDe ema te hatuM ja nahi. A te rojanA tamAzA hatA. khasI gayele sALu mAthe lAvavAnI ke beThA thavAnI tasdI varALa kADhatAM rukimaNIe haju lIdhI hatI. "jIvana ATaluM khAruM lAgatuM hoya te lAvane jarAka gaLuM dAbI dauM" ToLa AgaLa vadhI. strI hatyA karaze te pApa lAgaze. pApa! lagIra samaje." rukimaNIe pApanI pArAyaNa zarU karI. mane lAgaze ene vicAra tamAre zIda kare joIe? mata khape che. e je huM ApuM te sAme tamAre mAre pADa mAna joIe pADa! keIne joItuM ApavuM emAM pApa zAnuM? chatAya pApa lAgaze to tamAre khAtara eTaluM sahI laIza. khuba hAlAM che ne? tame mane." neme philasUphI DALavA mAMDI. "pADa mAnuM ke pathare ! jene AvyA che vahAlavALA te! gaLe te phese. de che ne vAta karavI che hetanI. AvA diyarane te huM gharane AMgaNe pANIe na pAuM." rUkimaNIe me maraDatAM gulAMTa khAdhI. "ghare AvIe tyAre ghaDA upara hAtha rAkhaze to ame nIce kANuM pADIne pANI pIzuM. paNa e te tyAranI vAta tyAre. ahIM zuM? mata yA pApanAM
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ saneDe svArpaNa DahApaNa huM kAMI na jANuM. paNa huM jAMbubhAbhI ! hetavALA mAge e ApavuM nahi?" neme dalIlane purA UbhuM karyo. jAMbu, lIMbu evAM nAma pADaze nahi! nahitara ApaNe meLa nahIM bAjhe! goLa goLa vAta karI je mArI sAkSI devaDAve che!" jAMbuvatIe raNakSetramAM praveza karyo. - "dhanatApasIemAM A krodhAgni kyAMthI saLagI uThe che! A te bALIne kyAMya bhasma karI deze bApalA re! kahene ke tamane mata gamatuM ja nathI eTale vAta paDatI mukuM." neme hAra kabula karAvavA saMgaThI calAvI. " ema vaLI. pachI che kAMI? pite jANe huM eka ja samajato hoIza. paNa e muMcha nIcI rAkhaje. saumAM akkala che ke "brAhaNane mAryo nakhoda jAya e vAta sAcI, paNa mAranArAnuM jatuM hoya tyAre jAya paNa brAhmaNanuM te vakhate ja jAya." rUkimaNIe vAta cekhI karI. philasUphIne phaga phuTI gayo. - " ! ApaNe te chevaTa jItyA. have mAthe oDhA mAthe. zaramAva zaramAva jarA !" me majAka karIne sau hasI paDyA. velaDIee hAsyanuM pAna karI kuMNuM jhINuM pAMda kADhayAM. tame khesavyuM to tame sarakhuM kare, nahi te bhale ema ja rahyuM. mAre zuM? tame je je A vAMka keI ne bhegavavuM keAIne paDe! have ja te e zA sAruM?" rukimaNIe mazkarI prasaMge muktAhAsya veratA taTastha rahelA kRSNa pratye belI phariyAda karI. "tabAha tamArAthI to." kRNe pheMsale Apyo ne hAsya AgaLa vadhyuM. ", Ama Ave. sALu oDhADuM. pachI te rAjIne?" neme gunhAne daMDa kabula rAkhe. kAMI bolavAnAM lakhANu! jANe pite paisA kharacIne bhAbhIne oDhADatA hAyane "sAluM oDhADuM" rukimaNIe temanA zabdo cIkhyA. te uThIne nema pAse AvI. have temane vAro Avyo ne me sALa pakaDavA hAtha laMbAvyuM tyAM to zire jhuMTa paDI. vALa kheMcAyA. laMbAyelA hAtha pAchaLa vaLyA paNa pakaDa majabuta hatI. cheDo ho bhAbhI! pachI rADa pADaze." joyuM jAze. atyAre te ghATamAM AvyA che. khuba tophAna vadhyAM che hamaNuM te." satyabhAmAe AvI paLa na cukavAnI nIti raju karI. - "ame te tophAnI ne pote te mastIne bhaMDAra. A vAkya sAMbhaLatA satyabhAmAne baTakabolA diyara upara khAI gaI. vALane AMcake mArI vadhu kheMcyA. "arararara.......oha...neme chaTakavA chetarAmaNI cIsa pADI caherApara
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadharma vikAsa . dardabhAva khaDe karI dIdho. satyabhAmAe vALa chuTA melyA. AgaLa thoDIkavAra ThaThThA cAlI paNa temane haju chetarapIMDI uparAMta vadhu badalo kaDhAvavo hato. vALa kheMcAyAthI mAthuM khuba du:khe che. bhAmA bhAbhI ! jarA tela nAMkhI khajavALe eTale zAMti thAya." mAgaNI svAbhAvika hoya ema belI neme bAjI racI. DhaMgI che tame. huM te kAMI nAMkhatI nathI !" heMga karI kAma kaDhAvI levAnA temanA DhaMgathI keI ajANyAM hatAM. tyAM to jAMbavatIe navI mazkarI takane vadhAvI levAne hAsya saha netrasaMketa karyo. satyabhAmAe kaLAmAM suvAsita tela lAvI deyarane suvA sucanA karI. bahALabharyA hasta-spaze bharAtA tele temane AMkha mIMcAvI dIdhI. satyabhAmAe toya gAya vAcharaDAne cATatI hoya tema khaMjavALa cAlu rAkhI, ane jAMbavatIe karathI nemanA vadana upara haLaveka rahIne masa cALI dIdhI. UThe! UThe ! namabhAI A zuM?" Doka samaya vItavA daIne padmAe buma mArI. nema jhabakIne jAgI UThayA. mera jevA lAgyA kAMI najare na paDavAthI pUchyuM: zuM che bhAbhIe?sau peTa dukhavA Ave eTaluM hasI paDyA. nema A mazkarIno marma barAbara na samajyA. mAnyuM ke sa huM camakya eTale hase che.. "tame bahu zayAma lAge che he nemakumAra! " lakSmaNoe temane hasAvavA ADI vAtathI zarUAta karI. mazkarI karanArane mazkarInuM pAtra mazkarInA samaye ane hAsyamAM sAmela na thAya tyAMsudhI saMteSa vaLato nathI. emAM zuM bhAbhI ! prakRtie raMga Ape te khare." temanuM vAna janmathI ja zyAma hatu. nA. nA. A to koI mAnavakRta lAge che." jAMbavatIe cekhavaTa karI. huM" bolI namano bAhu vadanasparza kare e pahelAM rukimaNue meMmAM bharI rAkhelA kegaLAne vAyumizrita karI temanAM meM bhaNuM jorathI zIkare uDADayAM. nema cahere hAtha pheravyo. bhAbhIone vinedapATha samajAya. hasI paDayA-se hasI paDayA. tamArA deSanI rAva ame tamArA bhAI pAse nAMkhI. emaNe bhAIne pakSa kheMce. ame kAyado hAthamAM laIne badale meLavyuM." rUkimaNIe A vidane doSa tenA pati upara che. samaya thaye sau AnaMda-kalela karatAM vIkharAyAM. * sazaktonA sahaja halana calane nRtya kahevAnuM tadaza citra raju karate dvArikAne janapravAha rAjamArge sAmasAmI taraMgAvalIe uchaLe jato hate. purapATa deDaye jatA ghaDesvArenA gAjatA DAbalA, yuvAnanI madabhara cAlanA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajoDa svArpaNa tAlabaddha eDI ThabakArA, bajArI sodAgaranI grAhaka samajAvavAnI mIThI vANI, vAnarasenAne sara ne khilakhilATa hAsya, panihArIne nUpurajhaMkArane jhoNe dhvanivinoda-AvA svarenI milAvaTa mAnavIne bahere banAvavAne badale vidhavidha surIluM saMgIta zravaNa karAvavA AkarSI rahI hatI. AvA gIca avarajavaramAMya vege dhasatA ghoDesvArothI varasa dahADe paNa ekAda akasamAta nagaravyavasthAne, paDe paNa seMdhAvAne prasaMga bhAgye ja banate. hA ! dareka azvArohInI yAdamAM panihArI yuvatIe bhIDamAM AvI jatAM, thapATa mArI ghoDAne traNa hAtha dharI haDaselI dIdhAnA becAra prasaMge jarUra AlekhAtA. A pravAhamAM traNacAra yuvAne mojathI copAsa najara pheravatA cAlyA jatAM hatA. ApaNuM A jIvananRtyamAM Aga saLagAvanAra chaMda AjakAla yuvAnone vaLa che." eka jaNe nagarasauMdaryane nIrakhI uccAratAM nisAso nAMkhe. "tuM jugAra madirAnI vAta kare che ne vasu?" "hAsto ! mane e ja kheda thAya che ke ApaNA vaDile A sAme cAMpato IlAja levAmAM DhIla kAM kare che? hamaNAM ja juone, pelA amita cauTA vacce galIca tophAna kareluM." "pharamAna te evA gunhegArane zAsana karavAnuM nIkaLyuM che, ane daMDa paNa thAya che. teya juone nema ! jugArIo kyAM ochA thAya che? divase ne divase pramANa vadhatuM ja jAya che." kapIla mitra nemane AmaMtraNa ApyuM. "aMdarathI je nAda jAgyo che, ene bahAranI sattAthI rUMdhatAM te nAda corIchupImAM pariName che. ane kAMI saDo corIchupImAM praveze eTale enI badabo maryAdAhIna banI rahe che." me eka siddhAMta raju karyo. e te chejane ! cAMpatI cokasAI che teya yAdavI yuvAno dhakhadhakhatA bapore oraDAmAM aMdarathI sAMkaLa caDAvI, varSArUtumAM giranAranI vATikAomAM, ziyALAnI ThaMDI rAte vanavagaDAmAM jaI ramaNa kare che. navA ne navA celA maMDI phasAvatA jAya che. jyAM kaIne kadI vahemaja nA Ave." yugAMte bAtamI raju karI. eTale zuM ene rokavAne kaI rasto ja nathI, basa ! zuM ghara phITa ghara jAze." vasu ukaLI u Ama magajane tapAbe kAMI IlAja sAMpaDI jAya che! bezaka dilamAM ATale prakopa che te IlAja sAMpaDaze ja. zAMta citte vicAra kare. vaDile paNa AthI ajANa nathI. jeIe have teo zuM pagalA bhare che?" kapile vasune ThAryo. vaDilene sattA lekhe AmAM kaze upayoga nathI. eo zAsananIti jarA, kaDaka banAvaze to yuvAne vadhAre salAmatIbharyA khuNA khaLaze, hRdayamAMthI uThelI nAdane haiyAmAMthI ja zAMta kare." ne me sucanA karI.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara jainadharma vikAsa premathI kazuM asAdhya nathI e Adarza kharo paNa ene ahIM vyavahAramAM kaI razame utAravA ?" paMDita tasue siddhAMta yAda karyo. - "mAtA, patnI, mitra, dharmAtmA premanuM dabANa lAvI zake, paraMtu paheluM e te juo ke e mATe ApaNe pote keTalo bhega ApavA taiyAra chIe. khabara che ne ke premane rAha svArpaNano che." ApaNe kAMI mAtA, patnI, rUSirAja nathIne kapIla !" mitra to chIe ne !" hA ! e kharUM. bole huM taiyAra chuM. A saDAnI sAphasuphInA kartavyamAM mArI mitratA kAme lagADavAne." vasue nAma neMdhAvyuM. to tArA mitrane cetavI de ke dastIne khapa hoya te ghatamadirAno sadaMtara tyAga kare. athavA mArI bhAIbaMdhInI AzA choDI dejo." nema vyavahArU rasto sucavI dIdho. Avo kaDaka mijAja rAkhatAM UlaTA ekalA paDIe." yugate A raste saMkaDAza anubhavI. e vyasanI nhoto paNa enA ghaNA mitro e phade phaselA hatA. "e ja kaTI che-jIvanano prazna che. "sobata tevI asarane artha e ja ke sAcA mitronI paraspara asara anivArya che. sAmenA mitra upara tame nA pADI zake te svAbhAvika ja enI chApa tamArA upara paDe. vaLI tame nirbaLa ho to chevaTa meM phADIne madyapAna karAvavAmAM e kadIka te phAve ja." kapIle lAlabattI dharI. * "vAta to sAcI paNa namabhAI! mitra pratye anya koI pharaja nahi?" yugAMte gaLakAM khAtAM temanI sahAya mAgI. yugAMta ! A bramaNuM che tArI. AvI bhramaNAmAM ja sau khuvAra thaIe chIe. mitra hadayathI cAhatA hoya to mitra taraphathI sucavAyelA spaSTa hitane kAM avagaNe? mitrane mitra karatAM phaMdanA mulya vadhu hoya te e maitrIbhAra uThAvI zIrda nitya DAghanA bhayamAM vasavuM ghaTe?" neme yugAMtanI AzA pheka karI. dAdA-dAdAjI-kema dAdA" vArtA karatAM karatAM nirNata sthaLe AvI lAgatAM saue zastrAlayanA badrA paheragIra sAme TahukAra karyo. "kezu? nema, vasu, yugAMta, kapIla ! Aja sAthe kAMI !" buddAe sau sAme vAtsalyabharI AMkha pheravI. - "kkIdhuM Aje jarA zastrAlaya jeI AvIe dAdA." kapile sau vatI javAba vALe. : "sAruM bApA ! sAthe AvuM." dAdAnA baccAM sAme uccarAyelA bApA" zabdamAM anaMtavAtsalyatA ubharAtI hatI. yuvAnoe kRSNane vizALa zastrabhaMDAra nIrakhavA mAMDe. vidhavidha vajane
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajoDe svArpaNa 243 halakA zatrunA mArA sAme Takkara jhIlanArA rathe joyA. nAnI moTI tarehatarahanI pANIdAra talavAra myAnathAMthI kADhI camakAvI. pracaMDa zArga dhanuSya neme caDAvyuM. raNakSetre mAnavI, ratha vi. nA eka ghAe kuccA uDAvatI ochAvattA vajanavALI gadAo pheravI. baLaparIkSA karI neme kRSNane khAsa pAMcajanya zaMkha hAthamAM lIdho. anya keIe dhamavA samartha nathI che nema !" dAdAe dvArikAnuM gaurava gAtAM hakIkta jaNAvI. nA! nA! tyAre te joIe Aja !" me zaMkha meMe dho. zvAsa ghuTIne zaMkhanAda karyo. dAdAe e ja ciraparicita hRdayabhedaka yuddha-IjanasUra sAMbhaLe. AMkha phaTArI tAkI rahyo. mitre svaMbhita thaI rahyA. haiyAmAM yuddha-nAda jagAvate e zaMkhadhvani, dvArikA-keTane dizathI gherI vaLe. yAdavavI e camakI cAlu vyavahAra cheDI lazkarI sAdhane hAtha dharyA. nagaranArIo thaMbhIne raNarasIyAnAM yuddha vaLAmaNuM drazyonA avanavA kalpane hIMcakavA lAgI. tejIlA ghoDA hebArava karatA paga ThekI tephAne caDyA. hAthIo garjanA karI AlAnathaMbha hacamacAvavA lAgyA. rAjagaDhamAM beThelA rAmakRSNa camakI gayA. "keNu jarAsaMdha Avyo? jAsusenI kaI bAtamI nathI. Akasmika Aphata sAme dvArapALe taiyArIne zaMkhanAda karyo zuM ?" kRSNa balabhadra sAme joyuM koNa jANe! khabara kaDhA" kRSNa tvarAe bAtamI levA paricArakane nagaramAM deDA. sevake pAchA pharI tapAsa jAhera karI. nemanuM A sAmarthya meM Aje ja jANyuM." kRSNa Azcarya batAvyuM. kAraNa ene vAto karavAnI Adata nathI" paNa hariphAImAM utarI umedavArI kAM nA neMdhAve ? dvArikAmAM AvA mardonI kadara nathI zuM? hajIe zaMkhadhvanine mArA dilamAM paDagho paDe che." kRNe UMDA utaravuM zarU karyuM. "UMDAM pANI to nikaTavartI ja jANe." balabhadra vadhu jijJAsA jagavI. eka vAra to e baLanuM mApa mAre jAte levuM che." "lo A Ave nema !" dvAramAM dekhAtA nema bhaNI balabhadra najara pheravI. A "zaMkhanA bhISaNa nAde camake. hakIkata jANI AnaMdita thayo" A pramANe kahI kRNe temane AvakAryA. teme zaramAI nIce jatAM Asana lIdhuM. temanI pAchaLa aneka yAdavoe beThaka laI khaMDa bharI dIdhuM. "namakumAra ! zaMkhanAda sAMbhaLe. have pratyakSa baLa joI vicAra kare
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 jainadharma vikAsa che. ApaNe bane malayuddha karIe." kRSNa prastAva mukyo. zaMkhanAdane yAda karatAM nema sAme bAjhI zake evo pitA sivAya anya na dekhAya. "ApanI IcchA eTale nirUpAya! chatAM Apa vaDilane anujabaMdhu sAthe dhuLamAM ALoTavuM na chAje. parasparanA hastakane vALIne baLanuM mApa jeI ! levAze." neme javAba vALe. - saue temanI sucanA vadhAvI lIdhI. sabhA vacce mArga thaye. sAmasAmAM bane baMdhuo khaDA thayA. kRSNa hAthe laMbAvyuM. teme vALI dIdho. temane laMbAyale hAtha kRSNane vALa muzkela che. prekSakoe temanI jIta pokArI. sabhAmAM temanAM yazogAna zarU thayAM. nAnA nA hAthe hAravAmAM magarUba thatA vaDila kRSNa bhaLyA. sahana na thatAM nema gupacupa cAlI gayA. A kaLA, A zakti digadigatamAM vijaya pravartAve. hAle temane senAdhipati banAvI vijayayAtrArthe prasthAna karIe, zIda e udAsInatA seve che? yAdavee jarAsaMghathI DarI zAne ajJAta pradezane khUNe chupAvuM joIe. sau manAvI ene yogya satkAra karI taiyAra thaIe. kRSNana-samagra sabhAne e zUra hate. "cheDI deje e vyayartha phepha. e brahmacArI che ne apariNIta rahevA mAge che. temanuM brahmacarya AmacaraNe dharAyeluM naivedya hAI e zakti kadIe dunyavI vijayane saMhAramAM na veDaphe. re ! ahesAna mAne prakRtimaiyAne ke AvuM sAmarthya vizvakalyANanI yojanAmAM kAma karavA jAya che. A brahmacarya, A lakhaMDI tAkAta, dunyavI vijayamAM rAce to A vizvane mAthe bhayaMkaratAnI hajAra - hajAra zakayatAo khaDI thAya. AvI bhAvanAe raMgAyeluM brahmacarya jagata upara eka bhISaNa zApa samAna che. e rAhe temane deravA tame cAho che yAda? evA vijayanI svapnamAM ce vAMchA na sevaje. nema yAdava ane samagra vizvanuM e pathe bhayAnaka bhAvI dhurake che ane temanA Atmapathe te akhila vizvanuM mahAkalyANa che. ene rokavAnI mane dazA tame kAM dhare ?" nemane pIchAnatA balabhadra thaMbhI gayA. sabhAjane stabdha banyA. kRSNa-nemane A pachI aMgata paricaya khuba vadhe. hRdayanI nikaTatAe pahoMcyA. sahada desta banyA. A pachI yAdane jarAsaMgha sAthe chelle mahAvigraha thaye name e yuddhamAM agatyano bhAga bhajavyo. jarAsaMdhane raNakSetramAM vadha thaye. yAda jItyA. apUrNa mudraka-hIrAlAla devacaMda zAha, "zAradA mudraNAlya." jumAnajIda sAme-amadAvAda, prakAzaka:- bhegIlAla sAMkaLacaMda zeTha. "jainadharma vikAsa" ophisa jainAcAryazrI vijayanItisUrizvarajI vAMcanAlaya. pa6/1 rIcIroDa-amadAvAda
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ VORGEGERBOAGRIGOROSO vAMcakone ? mAsikanA namunAno aMka Apane mokalavAmAM Ave che. ApazrIne avalokana karatAM je e saMtoSa ApavAmAM saphaLa nIvaDe te AzA che ke, vArSika lavAjama sthAnikanA rUA. 2-0-0 ane bahAragAmanA (pesTeja sAthe ) rUA. 2-6-0 mokalI ApazrI mAsikanA grAhaka tarIke nAma noMdhAvaze. - lavAjama mADAmAM moDA AvatI sudi 1 sudhI mokalI Apaze. ke jethI vI. pI. thI moklatAM vadhu kharca na thAya, chatAM jaNAvaze to vI. pI. karavAmAM Avaze. gAma paragAma vicaratA pUjya munivare mAsikano pracAra karI, navA vAMcanarasika grAhako noMdhAvI, mAsikane potsAhana Apaze, evI ame AzA rAkhIe chIe. koI paNa sAmAjIka saMsthAo ke pUjya munigaNane amA, maphata ke ochA darathI mAsika ApI zakIe tema nathI, e sUcana thAya. namunAnI nakala maMgAvavAthI mokalI ApavAmAM Avaze. taMtrI" phakta sAdhu sAdhavIo mATeja manIoraDarathI vArSika lavAjamanA rUA. 3-0-0 ekalI thanArA mAsikanA grAhakone, nIcenA cAra pustako uparAMta lavAranI pALavALA popaTahena taraphathI "tapAgaccha paTTAvaLI" krAuna ATha pejI, pAku puThuM (jekeTa sAthe) pRSTha 350nuM bheTa mokalavAmAM Avaze. vI. pI. thI mokalAze nahi. tatrI?" grAhakone khAsa lAbha dara mAsanI sudi paMcamIe niyamita pR. 3ra nuM vAMcana. vArSika lavAjama sthAnikanA rUA. 2-0-0 ane bahAragAmanA rUA. 2-6-0 (pAsTeja sAthe )thI purU pADavA, uparAMta AkarSaka pustako bheTa ApavAmAM Avaze. - mAsikanA navA thanAra grAhakane lavAjama mokalI ApavAthI (1) AcAryazrIvijayanItisUrizvarajI mahArAjanuM jIvana caritra (saMskRta) krAuna sena pejI, pAku pahaM pR. 476 agara praznottara ratnamALA ( hIdi-gujarAtI) phAuna sALa pejI, pR. 190 e bemAMthI je koI ekanI pasaMdagI karI grAhaka jaNAvaze te, uparAMta zrIyazeviya jaina pustakAhAya, rAdhanapura taraphathI, (2) rathayAtrA mahotsava. (3) covIsa janakalyANaka, (4) vanALI, maLI eka dara cAra pustaka bheTa ApavAmAM Avaze. tatrI" sAdhu sAdhavI-gaNane vijJamI. cAturmAsano samaya najadika Avato hovAthI haraeka sAdhu-sAdhavI gaNane amArI vijJapti che, ke tenA cAturmAsanuM nakkI thayAthI gAma ane ThekANA amArI ophise jaNAvaze, ke jethI jAhera janatAnI jANa mATe tenI nAmAvaLI ame amArA mAsika dvArA jAhera karI zakIe. taMtrI?" - C nA nA sArU 8- siMpke ja na90 - kanai-04: - - -
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Dharma Vikas (Monthly) Regd. No. B. 4494 5 jAhera khabara ApanArAone jaina samAjane gAmaDe gAmaDe A navA mAsikano pracAra thaze, ane ethI jAhera khabara ApanArAo potAnA pracArano saMdeza dUra dUra pahoMcADI zakaze. | mAsika niyamita pragaTa thatuM hovAthI jAhera khabara ApanArAone A takano lAbha levA AmaMtraNa ApIe chIe, bhAva nIce mujaba. 5 ka >> ja che ne kkara* * huM je , (5,2 % 6 6 - V9 bAramAsa navamAsa inDasa | traNamAsa amAsa) | 1 4 32 24 14 6 | | 25 20 15 9 4. che. 15 12aa 10 thI 2aa | eka vakhata TuMkI jAherAtanA kalamanI be lAina yA tenA bhAgano rUA. 1) aMka sAthe chapAvela taiyAra henDabIlanI mAtra vaheMcAmaNInA eka vakhatanA rUA. 15) aMka sAthe chapAvelA taiyAra dareka tolA aDhI yA te vajananA keAI paNa bhAganA sUcipatranI mAtra vahecAmaNInA eka vakhatanA rUA. 30) sarato-(1) nANA agAuthI levAmAM Avaze. (2) jAhera khabara levI yA na levI e tatrInI marajI upara raheze. (3) jAherAta pAchI moklAze nahi. vadhu khulAsA mATe patravyavahAra yA puchaparacha nIcenA zaranAme karo. ''jena dharma vikAsa* ophisa - pa6/1 gAMdhIroDa, amadAvAda. namra sUcanA tatrI " comAsAnA aMge rAdhanapuramAM rokAvAnA hovAthI patravyavahAra nIcenA saranAme karavA maherabAnI karavI. lakhamIca'da premacaMda, rAdhanapura, u. gujarAta. tapAga paTTAvalI sAhityarasika janatAne khAsa take upAdhyAya zrImad dharma sAgarajI viracita tapAgaccha pAvalI: supAdraka, 10 zrI kalyANavijayajI mahArAja, chapAIne taiyAra thaI prasiddha thaI cukela che, A graMthamAM prabhuzrI mahAvIradevanI pATaparaMparAe thayelA AcAryAdi sAthe zAsanaprasiddha anya maDApurU pAnuM atihAsika draSTIe upa0 cagI rAAhitya ApavAmAM AvyuM che. krAuna ATha pijI 350 pRSTatA, zAbhita phoTAo, ane pAka puTha (jekeTa) sAthenA A graMthanuM mulya mAtra rUA. 1-8-0. paheja juduM ja lakhA-jena dhuma vikAsa e phasa, pAla gAMdhI roDa, amadAvAda, biew - 8 - - - - - - % % - A - 8 % - , , + %+ ,ra TAITala chApanAra ke zAradA mudraNAlaya, pAnakAra nAkA, jumAmasI sAme--amadAvAda - - jhoka ra % - * %5% - - - - 5% -