Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jan Adriana Kenda Acharya Shrikalega Gyamandi zrIjinadattamariprAcInapustakoddhAraphaNDe granthAGkaH 36 sakalabhaTTArakapurandarasaMvijJacUDAmaNigapradhAnAcAryavaryazrImajjinacandrasUrizekharasAmrAjyavartIvAcanAcAryazrImatpramodamANikyavAcaMyamavineyAvataMsazrImadakabbarasAhisaMsalabdhajayamahopAdhyAyazrIjayasomagaNivaravinirmitA svopajJavRttivibhUSitA prakharAtmajaninhavAnandapUrvajotsUtrabhASakaziromaNidharmasAgarIyeryApathikIpadizikAyAH pratyuttararUpA IryApathikISaTtriMzikA. prakAzaka-zrIjinadattasUrijJAnabhANDAgArasya kAryavAhakaH pAnAcandra bhagubhAi jhaverI, gopIpurA-surata. mudraka-nArAyaNarAva lakSmaNarAva naukama, zrI 'zaGkara' prinTIMga presa, cauTAnIja TAMkI pAse-surata. vIra saMvat 2459 vikrama saMvat 1989 mUlya 1-8. For Private And Personal use only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvanA. sajjane ! "sAmAthaM nAma sAyagnalo parivALuM nivaDonakilevanuM va(AvazyakasUtra)remi aMte !^(pUrI)pA phariyAvariyA vaDiAma "(TIkA) "aDikkatAe iriyAbahiyAra na kappara caiva kArDa kiMcivi ciivaMdaNasajjhAyajhANAiaM " ( mahAnizIthasUtra ) ' duhA--pApa tajI pachI IriyAvahie, zuddhi sAmAyike jANu| sUtra sRNi TIkAdimAM pachI, sajjhAya caitya vaMdana dhyAna / / sAmAyikadhArI pApa na tajI, kare IkricAvaddhie zuddhi je te Di icchita pApa kare, na zuddhi na sAmAyika teha ArA "setrimAsamAM jJA, paraMparA mAvo viyaimi / siddhilAyAre TaviyA, Tubvena paraMparA vadhu| / 6 / " AgamaaSTottarimAM zrIabhayadevasUrijI kahe che ke zrIvIra mAkSa pachI eka hajAra varSe zrIdevaddhigaNi kSamAzramaNujI sudhI bhAva paraMparA jANuM chuM. bAda ghaNA prakAre zithilAcAramAM sthApita dravya paraMparA-dravya veSadhArI catie jina caityavAsI thayA, tyAMthI caturvidhasaMghamAM samAcArinA bhedo pADyA tenuM khaMDana saMbaMdha prakaraNamAM zrIharibhadrasUrijIe karyuM temAM eTalA sudhI lakhyuM che ke- "o sAda jJa, vi sAduLI sAvo ya chaThThI ya| trALAnutto saMyo, teno puLa TTisaMdhAvo / / " artha-eka sAdhu eka sAdhvI eka zrAvaka eka zrAvikA paNa je jina Agama ANuA yukata te saMgha che, ane khAkI asthisaMghAta (hADakAnA samudAya) che| e rIte jema zrIharibhadrasUrijIe tema anukrame zrIudyotanasUrijInA pATe zrIvaddhamAnasUrijI caityavAsI vijetA zrIjinezvarasUrijI zrIabhayadevasUrijI zrIjinavalubhasUrijI zrIjinadattasUrijI zrIjinapatisUrijI Adie siddhAMta virUddha caityavAsI citAnI navI navI samAcAranuM khaMDana saMghapaTTaka-utrapodghATanakulakArdi graMthAmAM kareluM, te dekhI bIjAe ane dharmasAgare dveSathI TrikamaatrakuTaka ane pahelAM zuddhi pachI maLa pApa paMka tyAga jevI IrcApathikISatriMzikA Adi graMthA karelAM, te A jamAnAmAM kharAtmAnAM nihaeNvavasthApanAvAda" ityAdi lakhanAra prakharIyAtmAnaMdeja chapAvI prasiddha karAvelAM tenA uttararUpa teja samaye karelAM dharmasAgarIya utsUtrakhaMDana-kharataragacchanA zrIjayasAmajIkRta IryApathikISatrizikA e prAcIna graMthA chapAvI prasiddha karAvelAM che, te vAMcI sAMbhaLI 45 Agama paMcAMgI Adi prAcIna siddhAMta maMtavyathI je maLatuM hoya te satya maMjUra karavuM, na bane te viparIta thavuM nahIM eja vyAjakhI che Iti zama / For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shin Kasagarsun Gymandir sakalabhaTTArakapurandarasaMvijJacUDAmaNiyugamadhAnAcAryavaryazrImajjinacandrasarizekharasAmrAjyavartIvAcanAcAryazrImatmamodamANikyavAcaMyamavineyAvatasazrImadakabbarasAhisaMsallabdhajayamahopAdhyAyazrIjayasomagaNivaravinirmitA svopajJavRttivibhUSitA prakharikAtmajaninhavAnandapUrvajotsUtra bhASakaziromaNidharmasAgarIyeryApathikIpatriMzikAyAH pratyuttararUpA IryApathikIpaTtriMzikA. jainacandraM vacaH smRtvA, dhyAtvA zrIzrutadevatAM / patriMzikA miheryAyAH, vivRNomi samAsataH // 1 // iha hi tAvadevAbhimataprakaraNasamayAvyavahitapUrvasamaye samayAnusAreNa samabhidheyaprayojanaM saMbaMdhAdinivedanapurassaraM nirvighnazAstrasamAptiprAptaye ziSyAnuzikSAyai ca samuciteSTadevatAnamaskArarUpaM vAcikaM maGgalaM nirUpayanpathamA gAthAmAha paNamiya pAsajiNiMda, jaNiANaMdaM jaNANa paNayANaM / iriyAvahiyaviyAraM, vucchaM sugurUvaeseNaM / 1 / vyAkhyA-'saMhitAdikrameNaiva vyAkhyAna'miti ziSTajanasaGketAtsaMhitApadayoH sUpapAdyakhAtte'pahAya padArthAdyAha-pArvajinendra praNamyepithikAvicAraM vakSye iti sambandhaH, pArvazcAsau jinendrazca pArvajinendrastaM pArvajinendra, zrIvarddhamAnajinasyAsanopakArakasya satve'pi zrImatparamagurunabAGgavivaraNakaraNapravaNazrImadabhayadevAcAryANAmAsanataropakArakatvenAsmAkaM mutarAmupakArikhAtpArSanAthasyaiveSTadevatvenApra pura t0pa0 For Private And Personal use only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatitm.org Acharya Shri Kalasagasun Gymandir kharatara jaya| somIyA IryApathIko skAraH, puruSAdeyakhAtsamAtihAryakhAdA tannamaskaraNamucitameva, aya lokopakArakakhajJApaka vizeSaNena tameva vizinaSTi, kimbhUtaM ? paTtriMzikA va 'janitAnanda janita Anando yena sa janitAnandasta, kepa ? 'praNatAnAM' manovAkAyaiH prahIbhUtAnAM janAnAM'lokAnAM, praNamatAnA- | mAnandasampAdakatvena samarthatvaM tasya samarthita tathA tenaiva zAstrAdau vighnavinAzAya samIpsitasampAdanAya ca samupAdeyatvaM tasya prazaMsitaM, IraNamIryA-gamanamityarthaH, tatpradhAnaH panthA IryApathaH, tatra bhavA airyApathikA, athavA pathi jAtA pathikA. IryAyAM IraNe vA pathikA IryApathikA, gacchataH pathi yA kAcidvirAdhanA sA airyApathikA IryApathikA vA, tasyAH pratikramaNatvaprarUpikA sUtrapaddhatirapi IryApathiketyuparyate, tasyAH yo vicAracarcA, sAmAyikavate sAmAyikadaNDakoccArAtpUrva vA pazcAdvA zramaNopAsakAnAmIryApathikApratikramaNamiti vipratipattiviSayatayopalabdhastamiti karmanirdezaH, kena karaNabhUtena ? 'sugurUpadezena' mugurUNAM-zrImayugapravarakharataragaNanAyakAnAM zrIjinacandramUrirAjAnAM upadeza-AjJA tena. athavA sugurUNAM-pUrvAcAryANAmupadezo-vidhiniSedhAtmako vAmasarastenetyanena paramopakArizrImadguruparamparAyAH samanugatatvena samastasuvihitayatijanAdeyatvametasya dhvanitaM, etAvatA'bhidheyamuktaM, 'vakSya' ityAtmanepadikarUpopAdAnenAtmana evArtha:-prayojanamAviSkRtaM parArthasyApi vA vastuvRttyA''tmArthatvamevAbaseyaM, sambandhAdikaM svayamabhyUhAM, na ca 'jayati rAgadveSAviti jina' ityetadavyutpatyA tasmiAnitAnandatvamasiddhamiti vAcya, tasyAcintyamahAtmyopetatvena cintAmaNyAderiva manazzuddhacA''rAdhayanto'bhISTaphalamApnuvanti praNatAH iti cAlanA pratyavasthAne, iti gAthArthaH / / athAdhikRtagranthe sAmAyikarUpanavamavratAdhikAre everyAmatikrAnteH paurvAparyarUpavicAro vicArayitumupakrAnto'taH prAk sAmAyikasvarUpameva nirUpayan gAthAmAha sAvajajogapariva-jaNAu aNavajajogasevaNao / deseNa ya sAmAiyaM, ittariyaM desavirayANaM / 2 / For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirm.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-'dezaviratAnA' dezenekadezena yathAgRhItabhaGgakapAlanaparatayA viratAH deze vA viratAH dezaviratAsteSAM sAmAyika-sAmAyikavataM, dezenAnumodanAyAH pratyAkhyeye'pi karaNatrayeNApyamatyAkhyAtatvAtkaraNakAraNarUpAbhyAmeva karaNayena pratyAkhyeyasya pratyAkhyAtatvAddezeneti nirdezaH, 'ipacarika' svalpakAlInaM, bhavatItyadhyAhArya, vIratIrthasthasya navyasAdhovastuvRcyA iccarasAmAyikatve'pi karaNakAraNAnumatibhiriti karaNatrayeNApi sAvadyayogAnAM pratyAkhyAtatvAddezeneti vizeSaNaM vyAvartakameva, nApArtha, kasmAt ? 'sAvadhayogaparivarjanAdanavadyayogasevanAta 'kolikanalikA'nyAyena dezeneti padaM pazcAdapi yojyaM, sahAvayena-doSeNa vartante ye te sAvadyAste ca te yogAzca manovAkAyarUpAsteSAM pari-sAmastyena varjana-niSedhastasmAdanavadyAnAM-nirdoSANAM yogAnA-dhyAnamaunakriyAdinibaddhAnAM sevanAtsamAcaraNAddezenaivopAsakAnAM sAmAyike-sAvadyayogaparivarjanamanavadyayogAsevanaM ceti bhAvaH, sarvaviratisAmAyike tu bhUyasAM nayAnAM samavatArastathAcAhAvazyakacUrNikRt "sAvajjajogavirato tigutto chamu saMjato uvautto jatamANo attA sAmAiyaM bhavati ti" ityAdi bahujJeyaM iti gAthArthaH / / tadevaM sAmAyikasvarUpaM nirUpya sAmAyikasya phalamAha vihipuvaM gahaNaNaM, vihipuvvaM pAlaNaNa ya pasatthaM / sAmAiyavayameyaM, vaMchiyaphaladAyagaM hoi / 3 / 1na bedamanAgamika, AvazyakasUSe bRhavRttI ca tathaivoktatvAta, tathAhi-" sAmAzyaM nAma sAvajjajogaparivajjaNa nivajajogapaDimevaNaM ca" ityetatsUtravyAkhyAne zrImadaribhAnamaribhiH "avayaM-garhita pApa, sahAnadyena sAvadyaH, yogo-vyApAraH kAyikAdistasya parivarjana-parityAga: kAlAvadhineti gamyate, tatra mA bhUtsAvadhayogaparijarjanamAtramapApalyApArAsevanazUnpamityata bhAi-niravadyayogapratisevanaM ceti" ityanena sAvadhayogaparivarjanapurassarameva niravadyayogapratisevanaM kartavyatayA spaSTa pratipAditaM, tatazca yuktameva pUrva sAvadhayogaparivarjanarUpasAmAyikadaNDakocAraNa pazcAdena nirabadyayogapratisevanarUpamIryApathikIpratikramaNamiti / For Private And Personal use only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jan Aadhana Kenda Acharya Shri Kalasagasun Gymandir kharatara jaya somIyA IryApathikI vyAkhyA-'eya'mityetatpUrvavaNitasvarUpa sAmAyikavataM vAJchitaphaladAyakaM bhavati, vAJchita-sadRSTibhissamIhitaM yatphalaM karmanirjarArUpaM patriMzikA | tadadAtIti vAJchitaphaladAyaka, kena ? 'vidhipUrva grahaNena vidhivattayA'GgIkAreNa tathA 'vidhipUrvaM pAlanena ca' kAyikavAcikamAnasadoSA- | NAmasAGgatyena yathAgRhItavratapAramApaNena ca, kimbhUtaM tat ? 'prazasta'madhAnaM, avidhinA grahaNe pAlane cAbhISTaphalAnAptyA niSphala taiva bhavediti // 2 // bhAvaH / / atha vidhigRhItasAmAyikasya saphalatve siddhe yena vidhinA vihita tatsaphalaM syAttameva vidhi granthamUlaM darzayan andhanAmAnyevAha tassa vihi vinneyA, aavssgvittipmuhgNthaao| sacchaMdakappiA puNa, dei phalaM duggaIruvaM / / / vyAkhyA-'tasya'sAmAyikasya vidhiHkaraNapaddhatiH, zrImadAvazyakabRhadRttipramukhagranthAn vijJeyo viziSTazrutaparikarmitamatitayA vizepeNAbhyupagantavyaH, pramukhagrahaNAdAvazyakacUrNipazcAzakavivaraNa(taccUrNi)navapadaprakaraNavRttimamukhamasiddhasakalaziSTajanasammatagranthagrahaNaM jJeyaM, 'svacchanda kalpita'stattachAnanirapekSatayA svAkuzalamajJAvalepAvaliptamatitayA svacchandena'svAbhiprAyeNa zAstranibaddhArthAnAM viparItArthamarUpaNatayA kalpitaH' kalpanAviSayI kuto vidhiH, punaH zabdaH pUrvapadarzitaphalApekSayA phalAntaradyotako, 'durgatirUpa'narakatiryakudevakumAnavarUpakugatisvarUpaM phalaM dadAti, svamativihitakriyA'nuSThAnAnugatatayA viparItAgamArthaprarUpitatvena ca durlabhavodhitvaM janayatIti bhAvaH, tatparUpaNAkArakANAM tvavazyamanArAdhakatvamiti gAthArthaH / / / atha vipratipattiparijJAnapUrvakatvAnirNayasyeti vipratipattimevAha tattha ya iriyAvahiyA, sAmAiadaMDagassa paaddhaao| pubbiM vA pacchA vA, vippaDivattI bhave esA / 5 / vyAkhyA-'tatthati adhikAravazAta 'to'ti sAmAyikakaraNavidhau sAmAyikasya 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvaja jogaM paJcakhkhAmi" For Private And Personal use only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra Acharya Shri Kalasagas Gyamandir ityAdi "yosirAmi" ityantapATharUpasya yo daNDa ko'vyavacchintroccAratayA daNDakakalpo yaH pAThaH sa sAmAyikadaNDakastasya 'pAThAt' uccArAt 'IpithikA' samayaprasiddhakriyAvizeSarUpA, pUrva vA pazcAdvA, pratikramaNIyeti yojya, eSA vipatipattirbhavatItyanvayArthaH, tatra pUrvamiti padAtpUrvapakSaparigrahaH, pakSAdveti padAtsiddhAntaH, pUrvapakSapUrva katvAtsiddhAntasyeti pUrva vA pazcAdveti kramamirdazaH, iti gAthArthaH / / tadevamanyo'jyamIryApathikIpatikramaNe vipratipattimupadarya pUrvapakSapravRttibIjabhUtavastusvarUpamupavarNayituM zAkhANAM nAmocArapUrvakamIryApayikIpatikramaNavyavasthAM gAthAbayenAha AvassagapaMcAsaga-baranavapayapayaraNANa vittIo / paDikkamaNassa ya paMcA-sagassa cuNNio taha pacchA / 6 / paNivAyANaMtariA, sAmAiadaMDagAu iha iriyA / uvaladdhA varagIyastha sammayA suttapaDibaddhA / 7 / vyAkhyA-'ihe'ti sAmAyikakaraNavyatikare AvazyakapazcAzakavaranavapadapakaraNAnAM vRttitA, pratikramaNasya ca punaH pazcAzakasya IRS cUrNitaH sAmAyikadaNDakAtpazcAt 'iryA'padaikadeze padasamudAyopacArAdIryApathikA upalabdheti sambandhaH, kimbhUteryA ?, praNipAtAnantaritA, 'praNipAtena' praNipAtadaNDakena "namutthu Na"mityAdisvarUpeNa caityavandanenA 'nantaritA''vyahitA, punaH kimbhUtA ? varagItArthasammatA, 'varAH' pradhAnAste ca te gItArthAya varagItArthAsteSAM 'sammatA''bhISTA varagItArthasammatA, gIta' sUrya 'artha'stu tadvyAkhyAnaM niryuktyAdi. taddyavanto gItArthAsteSyapi yadvaratvaM tadviziSTazrutadharatvanivedanaparaM, alpazrutaihi-viziSTajJAnavikalaH pAlavagrahaNamAtraniyuktamatibhiryathAvattayA va stuvidhAryata iti bhAvaH, punaH kimbhUtA ?, sUtrapratibaddhA, sUtratvena gaNadharakRtatvAt 'pratibaddhA' racitA sUtrapatibaddhA. AvazyakasUtra For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir IryApathikI paddizikA kharatara jaya pI madhyagatapAThetyarthaH, sUtrapratibaddhati vizeSaNena pUrvapakSiNo gamanabyAvRttirUpAntaraghaTitayeryApathikayeSTApattirapAstA dRSTavyA, atha sUtra ye AvazyakAdayo granthAH saGghahItAste'vyastapAThatayA dInne, tathA cAvazyakavRtti (patra 832) "iha sAvago duvidho-iDhipatto aNiTTi- patto ya, jo so aNiTTipatto so ceiyaghare sAhusamIve vA ghare vA posahasAlAe jattha vA bIsamai acchati vA nivAcAro savattha karei, tattha caumu ThANesu NiyamA kAya-beiyaghare sAdhumUle posahasAlAe ghare AvAsagaM kareMto ti, tattha jai sAhusagAse karei tattha kA vihI ?, jai paraMparabhayaM Nasthi. jai keNai samaM vivAo Navi. jai kassai Na dharei mA teNa aMchaviyayiM kahijjai. jai ya dhAraNagaM daNaM Na giNhai mA bhaiDihi tti. jai vAvAraM Na bAbArei. tAhe ghare ceva sAmAiyaM kAUNa vaccai evaM-paMca samio tigutto iriyAe | uvautto jahA sAhU bhAsAe sAvajaM parihareMto esaNAe kaI vA lehu~ vA paDilehiu~ pamajjilaM, evaM AyANe NirUkhevaNe, khelasiMghANae Na vigiMcai, vigicaMto vA parile dei ya pamajjai ya, jattha ciTThai tattha vi gutti Niroha karei, etAe vihIe gaMtA tiviheNa NamiUNa'sAhuNo pacchA sAmAiyaM karei 'karemi bhaMte ! sAmAiye sAvaja jogaM paJcakhkhAmi duvi tiviheNaM jAva sAI pajjuvAsAmiti kAUNa pacchA iriyAvahiyAe paDikamai, pacchA AloettA vaMdai AyariyAI jahArAiNiyA, puNovi guruM vaMdittA paTilehittA NiviTTho pucchai paDhai vA, evaM ceiyAipasu vi, jayA sagihe posahasAlAe vA AvAsae vA tattha Navari gamaNaM Nasthi, jo idvipatto so sabiDie ei, teNa jaNassa atthA hoi, ADhiyA ya sAhuNo supurisapariggaheNaM, jai so kayasAmAio pai tAhe AsahatthimAiNA jaNeNa ya ahigaraNe baTTai tAhe Na karei, kayasAmAieNa ya pAehiM AgaMtavvaM teNa Na karei, Ago sAhusamIve karei, jai so sAvao Na koi uDei, aha ahAbhaddao eti tA pUyA kayA hou ti bhaNNati, tAhe puvvaraiyaM AsaNaM kIrai, AyariyANaM uhiyA ya acchaMti, tattha uThetamaNuDhete dosA vibhAsiyavvA, For Private And Personal use only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pacchA so iDipatto sAmAiyaM karei aNeNa viDiNA- 'karemi bhaMte! sAmAiye sAvajjaM jogaM pacarukhAmi duvihaM tiviheNaM jAva niyama pajjuvAsAmiti evaM sAmAiyaM kAUNa paDito baMditA pucchati, so ya kira sAmAiyaM kurNato mau avaNeti kuMDalANi NAma mudda puphatavolapAcAraNamAdi vosirai" ityevaM zrIharibhadrasUribhizcaturvapi sthAneSu sAmAyikAdhikAre RddhimAsAnRddhimAptayoH zrAdayoH sAmAyikadaNDakapAThAdavyavahita everyApathikIpAThaH spaSTIkRtaH, tathA (patra 23) paJcAzakavRttiryathA "anena vidhinA gatvA trividhena sAdhUnnatvA sAmAyikaM karoti 'karemi bhaMte! sAmAiyaM sAvajjaM jogaM pacakhkhAmi jAba sAhU pajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM' ityAdyuccAraNataH, tata IryApathikAyAH pratikrAmati, pazcAdAlocya bandate AcAryAdIn yathArAtrikatayA, punarapi guruM vanditvA matyupekSya niviSTaH pRcchati vA paThati vA, evaM caityeSvapi yadA tu svagRhe paudhazAlAyAM vA tadA gamanaM nAsti, yaH punarRddhiprAptaH sa sarvadvardhA yAti tena janasyAsthA bhavati, AhatAca sAdhavaH supuruSaparigraheNa bhavanti, yadi tvasau kRtasAmAyika eti tadA'zvahastyAdibhiradhikaraNaM syAttacca na varttate karttumityasautana karoti tathA kRtasAmAyikena pAdAbhyAmevAgantavyamiti ca tanna karotIti, tathA yayasau zrAvakastadA taM na ko'pyabhyuttiSTati, atha yathAbhadrakastadA pUjA kRtA bhavatviti pUrvaracitamAsanaM kriyate, AcAryAzrotthitA evAsate, motthAnAnutthAnakRtA doSA abhUvan pazcAdasAdRddhimAptazrAvakaH sAmAyikaM karoti, kathaM ? 'karemi bhaMte! sAmAiyaM sAvajjaM jogaM paJcakhkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva niyama pajjuvAsAmi' ityAdi, evaM sAmAyikaM kRtyeya pratikrAnto vanditvA pRcchati vA paThati vA, sa ca kila sAmAyikaM kurvan kuNDale nAmamudrAJcApanayati, puSpatAmbUlaprAvArAdikaM ca vyutsRjatItyeSa vidhiH sAmAyikasyeti gAthArthaH" iti zrIpaJcAzakattAvapyasmatparamaguravaH zrImadabhayadevAcAryAH sarvatra sAmAyikAdhikAre sAmAyikadaNDakapAThAnantarameveryau nijagaduH, atha navapadaprakaraNavivara Ne For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kalasagasun Gymandir kharatara jaya somIyA IryApayikI | (243 patre) ukeza(kamalA)gacchIyAH zrIyazodevopAdhyAyAH "Agatazca trividhena sAdhUnamaskRtya tatsAkSika sAmAyika punaH karoti patriMzikA | 'kuremi bhaMte ! sAmAiyaM sAvaja jogaM paccakhkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhuM pajjuvAsAmi' ityAdisUtramuccArya tata IryApathikI prti||4|| krAmatyAgamanaM cAlocayati, tata AcAryAdIn yathAranAdhikatayA'bhivandha sarvasAdhUna upayuktopaviSTaH paThati pustakavAcanAdi vA karoti, caityagRhe tu yadi sAdhavo na santi taderyApathikApratikramaNapUrvakamAgamanAlocanAM vidhAya caityavandanAM karoti, tataH paThanAdi vidhatte, sAdhusadbhAve tu pUrva eva vidhiH, evaM pauSadhazAlAyAmapi, kevalaM yathA gRhe AvazyakaM kurvANo gRNhAti tathaiva ca gamanavirahitaM, na cAvazyaka zrAva kasya na sambhavatIti vAcyaM 'samaNeNa sAvaraNa ya, avassakAyacvaM havai jamhA ityAdivacanapratiSThitatvAdasya, mukhabakhikApratyupekSaNapUrva ca sarvatra sAmAyikaM sAdhvAdisamIpe vidhinA grAhyamiti, RddhimAptastu caityagRhaM sAdhumUlaM vA mahaddhavaiti. yena lokasyAsthA jAyate, caityAni sAdhavazca satpuruSaparigraheNa vizeSajyAni bhavanti, pUjitapUjakatvAllokasya, atastena gRha evaM sAmAyikamAdAya nAgantavyaM, adhikaraNabhayena hastyazcAyanAnayanaprasaGgAta, AyAtazca caityAlaye vidhinA pravizya caityAni ca dravyabhArastavenAbhiSTraya yathAsambhavaM sAdhusamIpe mukhapotikApratyupekSaNapUrva 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvarja jogaM paJcakhkhAmi duvihaM tiviheNaM jAba niyamaM pajjuvAsAmi ityAdhucArya-pathikI pratikramamya yathArAtrikatayA sarvasAdhUzvAbhivandya pracchanAdi karoti" iti vAkyairanRddhiprAptaddhiprAptayorubhayorapi zrAddhayozratarSa sthAneSu sAmAyikadaNDakapATAdanyeSeryApathikIpratikramaNaM sazravaNAnAM zravaNagocarI cakruH, tathA navapadapakaraNasyaiva tato'pi cirantanasvopavittau (42 patre) trisaptatyadhika sahasramitavarSakRtAyAM okezagacchIyAH zrIdevaguptasUrayo'pi "tathA cAgamaH- 'soya sAvao (uvA sao)duviho-idvipatto aNivipatto ya, jo so idvipatto so gao sAhusamIce karei sAmAiya, jo puNa aNivipatto so gharAo For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir | ceva sAmAiyaM kAUNa paMcasamio tiguttI jahA sAhU tahA Agacchai, sAhusamIce patto puNI vi sAmAiyaM karei, iriyAvahiyAe paDikamai, to jai ceiyAI asthi to paDhama ceiyAI vaMdai pacchA paDhai muNai vA' tathA tatraiva punaH sthAnAntare'pyukta-'iha paJcavidhAcArAticAravizuddhayarthaM zrAvakaH pratikramaNaM kara ti. tatra cAyaM vidhi:-prathama sAdhvAdisamIpe mukhavatrikA pratyupekSya vidhinA sAmAyikaM karotItyAdi" ityevambhUtaprabhUtasadbhUtapAThapaTanenA ThAhatAM sAmAyikapAThAnugatAmeveryApathikI vyakticakrire, tathA zrAvakamatikramaNacUrNAvapi candragacchIyazrIvijayasiMhAcAryAH "vaMdiUNa pa guruNo chobhAvaMdaNaeNa saMdisAviya sAmAiyadaMDagamaNukaTTai, jahA-'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvaja jogaM paccakhkhAmi jAva niyama gajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM na karemi na kAravemi tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM borirAmitao iriyAvahiyAe paDikamiya AgamaNaM Aloei, parachA jahAjeI sAhuNo baMdiUga padai muNai va ti" evaM anenApi pAThena sAmAyikapAThAdavyavahitAmeveryApathikI prAdurakAryuH, tathA paJcAzakacUrNAvapi zrIyazodevasaribhiH "eeNa vihiNA gaMtUNa tiviheNa sAhuNe namiUNa sAmAiyaM karei 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvaja jogaM paccakhkhAmi jAva sAhuNo pajjuvAsAmi duvihaM tiviheNaM' evamAi uparikSaNa tato iriyAvahiyAe paDikkamai, pacchA AloittA baMdai AyariyAi jahArAyaNiyAe, puNaravi guruM vaMdittA paDilehittA bhUmi NiviThTho pucchai paDhai vA, evaM ceiemu vi, asai sAhuceiyANaM posahasAlAe sagihe vA sAmAiyaM AvassayaM vA karei, tattha navari gamaNaM natthi. bhaNai-jAva niyama samANemi tti, jo puNa iDipatto so sabaridie jAi, teNa jaNassa atthA hoi-Adara ityarthaH, A DhiyA ya sAhuNo supurisapariggaheNaM bhavaMti, jai puNa so kayasAmAio paDU tayA AsahatthimAihi ahigaraNaM hojjA, taM 1 "anyatrApyukta "miti mudrivAyAM / For Private And Personal use only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org AcharyaShriKalassagarsturi Gyanmandir IryApathikI paTtriMzikA kharatara jayasomIyA puNa na baTTai kArDa ti, ao Na karei, tahA kayasAmAieNa ya pAehiM AgaMtavaM, teNa na karei, Ago ceva sAhusamIce karei, jai so sAvao tayA tassa na koI abhbhuDhei, aha ahAbhaddao tayA pUyA kayA hou ti puvaraiyaM AsaNaM phIrai, AyariyA ya uThiyA ceba acchati, mA uhANANuhANakayA dosA bhavejjA, pacchA so idvipatto sAvago sAmAiyaM karei, kahai ?, 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAva jaM jogaM paJcakhkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva niyama pajjuvAsAmi' evamAi, evaM sAmAiyaM kAUNa iriyAvahiya paDikato vaMdittA punchai vA paDhAi vA" iti (prathama paJcAzakasya paJcaviMzatitamAyA gAthAyAzcUrNi) pAThAdRddhiprAptAnRddhiprAptayorubhayorapi sAmAyikakoMH sarvatra sAmAyika kurvataH sAmAyikapAThAdavyavahita everyApATha: praguNIkRtaH, upalakSaNAdyogazAstra vRttAvapi (patrAkAramudrite 176 patre) zrIhemAcAryAH "evaM kRtasAmAyika IryApathikAyAH pratikrAmati, padhAdAgamanamAlocya yathAjyeSThamAcAryAdInvandate" ityAdipAThena sAmAyikapAThAnantarameveryApathikA nirUpitavantaH, (tathA hAribhadrIyazrAvakadharmavidhiprakaraNavRttau 87 patre zrImanmAnadevasUrayo'pyenameva vidhi pratipAdayAzcakruH) ityevaM sarvatra vidhivAdena sAmAyikadaNDakapAThAnantarameveryA samavaseyA, caritAnuvAdena tu vikramAJcaccAriMzadadhikaikAdazazatavatsare vartiSNu navAvRttikArakazrImadabhayadevamaricaraNendIvaracaJcarIkazrImadvarddhamAnamUriviracite kathAkozagranthe paJcamANuvrataphalavarNanAdhikAre zrIvarddhamAnasUrayaH "jiNagutto navakArapurassaraM kAUNa nisIhiyaM paviThTho pAsAe, kayasAmAio iriyAvahiyaM paDikamiUNa jo koI etya acchai devo vA dANavo vA bhUo vA so majjha aNujANeu bhavaNamiNaM ti bhaNiUNa sajjhAyaM kAumAhatto" iti vAkyena pazcAdeva sAmAyikapAThAdIyA~ pracakaduH, evaM jJeyaM, iti gaathaarthH|6-7| nanu zrImadAvazyakacUNau~ sAmAyikadaNDakapAThAtpazcAccaityavandanakena yA vyavahiteryA upalabdhA tatra kA gatirityAha AvassagacuNNIe, jaM paNivAeNa saMtarA iriyA / paNivAe NANataM, tattha ya keNavi viseseNaM / / 1 "tastha gaipaNivAe, NANatta kahamani satthesu / " iti prtyntre| For Private And Personal use only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kalasagasun Gymandir vyAkhyA AvazyakacUau~ pUrvAcAryakRtAyAM yat 'praNipAtena' praNipAta-namutthu NaM daNDakena caityavandanArUpeNa 'sAntarA' savyavadhAnA 'IryA'padaikadeze padasamudAyopacArAdIryApathikA, sAmAyikadaNDakapAThAditi prastAvAdyojyaM, tatra ca pratividhIyate ityAveyaM, praNipAte 'kenacidvizeSeNa sAmAcArIvizeSepAdinA 'nAnAtvaM' bhinnavAkyatetyarthaH, iti gAthAsamudAyArthaH, atha pratipadaM vyAkhyAyate, tatrAvazyakacUrNiH (mudritottarArddhapRSTha 299) "tatya sAmAiyaM nAma sAvajjajogaparivajjaNaM niravajjajogapaDisevaNaM ca, taM ca sAvageNa kaha kAya ?, so sAvago duviho-iDipatto aNivipatto ya, jo so aNivipatto so ceiyaghare vA sAhusamIce vA ghare vA posahasAlAe vA jattha vA bIsamati acchati vA NivAvAro sahatya karei sakeM, causu ThANesu NiyamA kAya, taMjahA-ceiyaghare sAdhumUle posahasAlAe vA ghare vA AvAsagaM karato tti, tattha jai sAhusagAse kareti tattha kA vihI ?, jai pAraMparabhayaM Natthi. jaivi a keNai samaM vivAo Natthi. jai kassai daI Na dharei mA teNa aMchaviaMchiyaM kaDhijjai. jai dhAraNagaM daNa Na givhai mA bhaMDijjihi tti, paDhamaM jada a vAvAraM Na vAvArei. tAhe ghare ceva sAmAiyaM kAUNa uvANahAo mottUNa sacittadavavirahito baccati, paMcasamio tigutto iriyAe uvautto jahA sAhU bhAsAe sAvajjaM pariharaMto, esaNAe kaI vA lehuM vA paDile hiu~ pamajjiu~, evaM AdANe NikhkhevaNe, khelasiMghANe Na vigicati, vigicaMto vA paDilehiya pamajjiya thaMDile, jattha cii tattha guttiniroha karei, etAe bihIe gaMtA tiviheNa sAhuNo NamiUNa pacchA sAhusakhkhiyaM sAmAiyaM karei 'karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvajjaM joga paJcakhkhAmi duviI tibiheNaM jAva sAhU paJjuzasApitti kAUNaM, jai ceiyAI asthi to paDhama ceiyAI baMdara, sAhaNaM sagAsAo rayaharaNaM NisejjaM vA maggati, aha ghare to se uvaggahiya rathaharaNa asthi, tassa asati | 1 "tatra gati vidhIyate ityAveye, praNipAte 'kathamapi' kenacitsAmAcArIvizeSAdinA zAleSu 'nAnAtvaM' bhinnavAkyatetyarthaH" iti pratyantare / For Private And Personal use only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kaligans Gymandir IryApathikI HSI pottassa aMteNe, pacchA iriyAvahiyAe paTikamai, pacchA AloittA baMdai AyariyAdI jahArAyaNiyAe tti, puNovi guruM vaMdittA paDi-12 kharatara jaya paTatrizikA | somIyA lehitA Niviho pucchai paDhai vA, evaM ceiemu bi, asati sAhUceiyANaM posahasAlAe vA sagihe vA evaM sAmAiyaM vA AvAsayaM (Avassaya) vA karei, tattha navari gamaNaM Natthi, bhaNai-jAva niyama samANe mi / jo iDipatto so kira eMto saJcidie ei to jaNassa atthA hoi, AditA ya sAhuNo sappurisapariggaheNaM, jai so kayasAmAio ei tAhe AsahatthimAijaNeNa ya ahigaraNaM pavaTTai tAhe Na karei, kayasAmAieNa ya pAehiM AgaMtavaM teNa na karei, Agao sAhusagAse karei, jai so sAvao Na koi uddei, aha ahAbhadao tti pUyA kayA hou ti bhaNai, tAhe pudaraiyaM AsaNaM kIrai, AyariyANaM uhiyA acchaMti, tattha uDetamaNuDhete dosA bhANiyahA, pacchA so idvipatto sAmAiyaM kAUNa paDikato vaMdittA pucchai, so ya kira sAmAiyaM karato mauDaM Na avaNeti, kuMDalANi NAmamudaM pupphatavolapAvAragamAdi yosirai, anne bhaNaMti-mauDaMpi avaNeti, esA vihI sAmAiyamsa' ityatra "jai ceiyAI asthi to paDhamaM ceiyAI baMdai" iti vAkyena sAmAyikadaNDakAccaityavandanAntaritA IryApathikAproktA, tatra sAmAyikakaraNe caityavandanAyAM sAmAcArI vizeSA'nAnAtvaM' visadRzatvamabhyUhyaM, tadyathA 'ceiharasAhugihamA-iemu sAmAiyaM samo kujjA / paNivAyANaMtara sAhu-vaMdiuM kuNai sAmAiyaM // 2 // " iti gAthAvyAkhyAyAmAha zrInavapadaprakaraNavivaraNakRta zrImadyazodevopAdhyAyAH "praNipAtaH-praNipAtadaNDako 'namutthu Na'mityAdistasmAdanantaraM sAdhUn vanditvAyatInabhivAya karoti sAmAyika, kacica 'paNivAyANaMtarasAhubaMdaNaM ti pAThaH, tatra praNipAtAnantaraM sAdhuvandanaM yatra sAmAyikakaraNe // 6 // tattatheti kriyAvizeSaNaM dRzyaM / ayaM ca vidhiH zrIvasudevasaribhirvyAkhyAtaH, paraM na prAyaH sAmAcAryevaM dRzyata iti, tadanusAreNavaM vyAkhyAmaNipatanaM-praNipAtaH sAmAnyena praNAmamAtra, sa ca sAdhvavagrahasUcanAdatra sAdhanAmeva draSTavyaH, tasmAdanantaraM sAdhuvandanaM kRkhA sAmA For Private And Personal use only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir yikaM karoti, yadA praNipAtAnantaramityanenAcityAsannavidhirabhihitaH, sAdhunvanditvetyanena tu sAdhvAsannavidhiH, yato yatrAhacaityAni tatra tadvandanApUrva sAmAyikaM grAhya, caityavandanA tu praNipAtadaNDakapUrvirphaveti" (242 patre), etatpAThAnusAreNobhayArthaprarUpaNAyAM caityavandanA sAmAyikakaraNAtyAgeva prarUpitA, aparaM ca zrInavapadaprakaraNasya zrIdevaguptamarikRtasvopajJavivaraNe (42 patre) yathA "sAhu samIve patto puNo vi sAmAiyaM karei, iriyAvahiyAe paDikamai, to jai ceiyAI asthi to paDhamaM vezyAI vaMdai" evaMvidhavAkyena sAmAyikadaNDakocArAdacyavahiryApathikIpratikramaNAtpazcAcaM caityavandanasya nyasanamavyasta(maviparIta)meva, AvazyakacUrNI tu sAkSAdeva sAmAyikadaNDakAtpAdIryApathikAyAca pUrva caityavandanApAThAcaityavandanasya sAmAyikaryayorabhyantargatatvaM bodhitaM, tathA "iharasAhugihamAiemu" iti pUrvoktagAthA vyAkhyAne zrIyazodevopAdhyAyaH sAmAyikAtyAgeva caityavandanA pratyapAdI, tadevaM caityavandane sAmAcArI vizeSAdvisadRzatvaM jJeyaM, sAmpratazca na kasminnapi gacche iyaM sAmAcArI-yatsAmAyikeryApathikayormadhye caityavandanA kriyate, yadi ca kasmiMzcidgacche sA syAcadA syAt , tathAtve'pi sAmAyikadaNDakAtpazcAzcamevAyAtamIryApathikAyAH, kA no hAniH 1, sidaM naH samIhitaM, baddhA AvazyakacUNau~ "jai cejhyAI asthi to paDhamaM ceiyAI vaMdai" iti vAkye 'prathama'miti sAmAyikAtmAgU ityartho'vaseyaH, "paNivAyANatarasAhubaMdaNa"miti pAThe navapadaprakaraNattikRtA "yatrAhazcatyAni tatra tadvandanApUrvaM sAmAyika grAhya"mityarthakaraNenaitadarthasyaiva samarthanAt , tathA ca nAzakAlezo'pi bhAvyaH iti gAthArthaH / / nanu pUrvasamAdhAne sAmAyikeryApathikayoH sambandhaH sAkSApo gataH, gate eva kathamiSTasiddhirityata Aha sAmAiyairiyANaM, na ya kAraNakajabhAvasaMbaMdho / puvvAvarabhAvAo, sajjhAyAINa sA heU / 9 / / vyAkhyA-sAmAyika ceryA ca sAmAyikerya, tayoH sAmAyikeryayoH kAraNakAryabhAvasambandhaH, casyaivArthatvA na ca naiva, ayaMbhAvaH For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IthIkI patriMzikA // 7 // (www.kobatirth.org na ceryAyAH kAraNatvaM sAmAyikasya ca kAryatvaM tattacchAstreSu tasyAH (IryAyAH) sAmAyikAtpUrvavarttitvasyAnavabodhanAt mahAnizItha vAkyasya tu sAmAyikavizeSaviSayatvena jaghanyacaityavandanAyAnivAtrApyanavakAza ityarthasya samarthyamAnatyAt pUrvavattitvAbhAve ca kAraNatvamapi IryAyAH na sampratItasyA'viruddhaM bhAti, na ca sAmAyikasya kAraNasamIryAyAH kAryatvaM Iyartha mayA sAmAyikamaGgIkriyata iti pratIterabhAvAt rAtripapadhika zrAddhakRtasAmAyike tasyAH paJcAdvRttitvAbhAvAcca tathA ca sAmAyikavate kathaM sA sArthakA bhavet ?, tatrAha - 'svAdhyAyAdInAM' svAdhyAyavandanakopavizanAdInAM 'sA' IryApathikA 'hetuH ' kAraNaM, tatra hetumAha-pUrvAparabhAvAt, tathA cairyAyAH kAraNatvaM svAdhyAyAdInAM kAryatvaM, sarvazAstreSu tasyAH svAdhyAyAdInyati niyatapUrvavarttitvasya pUrvAcAryairudbodhanAnmahAnizIthavAkyena tAnyati tasyA ananyathAsiddhatvasyApi prarUpaNAt, tathA ceryApathikI svAdhyAyAdikRtyebhyo'vyavahitA kRtyAntareNa vyavahitA vA pUrva varttamAnA svAdhyAyAdikRtyakAriNI bhavatIti bhAvaH, tatrAvazyakanRtyAdyabhiprAyeNAvyavahitA sA svAdhyAyAdikRtyasAdhikA navapadavivaraNAbhiprAyeNa tu caityandanenAntarA'pi sA tatkAryakAriNI bhavatIti bhAvaH tathA ca pauSadhoccAranimittaM upakaraNapratilekhanAnimittaM vA pratikrAntA'pi IryA svAdhyAyAdikRtyakAriNI bhavati kriyAntaravyavahitA'pi etAvatA ca vipakSavivakSitArddhajaratIyadoSo'pi durApAsta eva / nanu tarhi pauSadha iva sAmAyike'pi pUrvamatikrAntaiva sAmAyikapotikA pratilekhana sAmAyikadaNDakapAThamAtreNa sAntarA'pIryA kathaM na svAdhyAyAdikAryasAdhikA bhavet ?, tatra teSu teSu sthAneSu sAmAyikavidheH pauSadhavidheva pArthakyadarzanAttathA ca nAsmAkamatra kadAgraho'sti yaduta sarvatra sAmAyikoccArAdanveveryA, * " For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir , 1 " sAmAyika prati tasyAH viruvaM nApi sAmAyikasya kAraNatya" iti pratyantare / 2 kadamaNa svamatasthApanekayaddhakakSatyAdAvazyaka cUrNivRttikA dinahuzrutAbhiprAyeNa pi viruddhaH pakSo vicAro yasya sa vipakSaH dharmasAgarastena svakRtepithikIpadvizikAyA ekonaviMzatitamagAthAyA avataraNikAyAM kharatara jaya somIyA // 7 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jan Aathana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir pazcAzakacUryuktyA kRtarAtripauSadhasya prAtaH punaH sAmAyikagrahaNe pUrvamapi tasyA aGgIkArAt , tathA ca tatpAThaH "to rAie carama jAme uhiUNa iriyAvahiyaM paDikamiya puchi va poti pehiya namukArapuvaM sAmAiyamuttaM kaTTiya saMdisAviya samjhAyaM kugai" iti, tathA ca yatra yo vidhirgItArthairnibaddhaH sa tathaiva vidheya iti vastugatiriti gAthArthaH / / evaM vastuvyavasthAyAM vyavasthApitAyAM yadyapyairdayugInagacchavyavasthayopAsakAnAM sAmAyike pUrvamIyA~ pratikrAmayanto'pi gADhAbhinivezAbhAveneryApathikAyA arthAntaratvaM svamatyA so(zodhayanto (kurvanto) madhyasthAH guruparamparAnugatAH sarve'pi gacchavAsino'smAkaM mAnyA eva, paramIryApathiketi padasya navyArthakaraNapravaNA eva sarvagacchavAsinAmivAsmAkamapi pUrvapakSivayA'bhimatA, atastatpUrvapakSisvarUpaM sopAlambhamAha kevi ya mahAnisIhe, sAmannapayaM sameca apaIvA / na muNaMti iriyAe, niyasatthavisesapayapaMtiM / 10 / vyAkhyA-ke'pi ca 'mahAnizIthe zrImahAnizIthasiddhAnte sAmAnya-sarvakRtyasAdhAraNaM "apaDikaMtAe iriyArahiyAe na kappai ceva kAuM kiMcivi, ciyavaMdaNasajjhAyajhANAiyaM phalAsAyaNamabhikaMkhugANaM" ityAdirUpaM yatpadaM sAmAnyapada' tatsametya' prApya 'IryAyAM' sAmAyikavatAdhikRteryApathikAyAM vAcyAyAM, nijAni-AtmIyAni, na tu nagnATAnAM, yAni zAstrANi-AvazyakapazcAzakavRtyAdIni, teSu yAni vizeSapadAni sAmAyikavatamAtragocaratayA "pacchA iriyAvahiyAe paDikamaI" ityevaMrUpANi, teSAM yA paMktistAM nijazAstravizeSapadapaMkti 'na muNaMti'tti na jAnanti vidyamAnAmapi, kimbhUtAste ?, 'apradIpAH' prakRSTo dIpa iva pradIpaH-pravacanaM, na vidyate pradIpo yeSu te'padIpA anAgamA ityarthaH / athavA 'mahAnizIthe mahArddharAtrasamaye, ca zabdo apyarthe, 'sAmAnya samastasAdhAraNaM yatpadaM sthAnaM sArthanyAsarUpaM sAmAnyapadaM, tat sametya prApyApi-sArthana sahaikasthAnAvasthitA api IryAyAMsamIpsitapuraM prati prasthitau satyAM abhadIpA pradIparahitA For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kaligans Gymandir ipithikI patriMzikA // 8 // kharatara jaya| somIyA 'nijasArthavizeSapadapaMkti'puraH prasthitAtmIyasArthaviziSTacaraNapaddhati na jAnanti, apadIpAH ityupalakSaNaM, tena candrAdiprakAzarahitA iti leSArthaH, tathA ca teSAmayamAzayaH-'IryApathikAyAmapratikrAntAyAM na kalpata eva kiJciccaityavandanA svAdhyAyAdi' ityAgamavAkyenAsmAbhirevameva niradhAri yaccaityavandakAdivat kizcicchabdamUcitAni sarvANyapi dharmakRtyAnyavineryApathikAdikAnyeva, tena sAmAyikamapi tadAdikamiti pUrvapakSabIjamiti bhAvaH iti gAthArthaH / 10 / atha saiddhAntiko mahAnizIthavAkyasamarthanAya sAmAnyavizeSavyavasthAM darzayannAha sAmannaM nUNamiNaM, mahAnisIhassa cheyasuttassa / vayaNaM bahuvisayAo, NeyaM sadANusAsaNao // 11 // vyAkhyA-'nUnaM nizcitaM mahAnizIthasya chedasUtrasya 'iNaM' ityetadvacanaM' vAkyaM sAmAnya, sAmAnyamiti sAdhyanirdezaH tadvacanamiti pakSanirdezaH, tatra hetumAha-'bahuviSayatvAt' baddacazcaityavandanasvAdhyAyadhyAnapratikramaNAdirUpAH kriyAviSayIgocarAH viSayAH yasya tahahuviSayaM, tasya bhAvastatvaM, tasmAdbahuviSayatvAditi hetuH, yahahuviSayaM tatsAmAnyaM, sattA vat , yatsAmAnyaM na bhavati tadbahuviSayamapi na bhavati, ghaTAdyakavyaktivaditi savyAptikamudAharaNaM jJeya'mavaseyamiti, kasmAt ?, 'zabdAnuzAsanataH' zabdAnuzAsane-vyAkaraNe'pi sAmAnyasUtravizeSasUtravyavasthAyAM sAmAnyasUtravyavasthA tadavasthaiva, evaJca tata mahAnizIthasUtrasyApi sAmAnyatvamiti bhAvo gAthArthaH / 11 / evaM sAmAnyasatrasvarUpamupavaye vizeSamUtravyavasthAmAha patteyaM vihisuttaM, jaM taM tu visesmppvisyaao| ussaggAvavAyasurya, evaM gIyANa supasiddhaM / 12 / vyAkhyA-'tu'punaya kacaityavandanasvAdhyAyAdiSu sarvadharmakRtyeSu pratyeka caityavandanAdyanyatamakRtyaM prati prati pratyekaM 'vidhisUtra' tatkarttavyArthIpadezarUpasUtraM AvazyakavRttyAdi, 'tadvizeSa' vizeSasUtra jJeyamiti yojyaM, alpaviSayatvAt , tadAlApakoktasarvadharmakRtyeSvanyatamavyaktimAtra For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsur Gyli mandir viSayatvAt , tathA cAvazyakavRtyAyuktasAmAyikamAtravidhisUtraM vizeSamUtramityAyAtaM, 'evaM' ityalpaviSayatvabahuviSayatvAdiprakAreNa utsargApavAdazrutaM' utsargazcApavAdaJca (utsargApavAdarUpa) yacchrataM tadutsargApavAdazrutaM, tat gItAnA'miti gItArthAnAM mumasiddhaM, samaye'pi tatra tatra sthAne dravyakSetrAdinimittanirapekSatvena pravRttaM sAmAnyatratayA prasiddhamutsargamUtraM, tathA dravyakSetrAdinimittasApekSatvenAlpaviSayitvAdvizeSatayA prasiddhamapavAdazrutaM, upalakSaNAca samastayatInAM sAdhAraNatayA sAmAnyamUtraM mAsakalpAdivihArarUpaM, tathA pArihArikayathAlandikA divizeSamunimuddizya "gAme ikkarAiyaM Nagare paMcarAiyaM" ityAdirUpaM viziSTasAdhuviSayatvAdvizeSasatraM ca samayavidAM viditameveti gAthArthaH // 12 // tathA ca sAmAnyasUtravizeSasUtrayorekatra sAGkarye kimaGgIkArya ? tatrAha sAmanne ya visese, sutte patte visesavisayaM jaM / gIyANa loiyANa ya, taM suttaM bahumayaM tattha / 13 / vyAkhyA-'sAmAnye bahuviSaye anekavyaktisAdhAraNa iti yAvat , ca puna vizeSe ca :alpaviSaye-ekavyaktimAtravipaye iti yAvata, mutre prApte yugapadekatra sthAne viSayatayA''gate sati yadvizeSaviSaya sUtra-vyaktimAtragocaraM tat tatthati tatra sthAne 'gItAnAM' sUtrArthavidA RET gItArthAnAM 'bahumataM' sakala ziSTaikavAkyatayA'bhimataM, tathA laukikAnAM vaiyAkaraNAnAM ca sammatamityetadatrApi yojyaM, prasiddha tattathAhi| gItA jinakalpikasthavirakalpika yathAlandikamatimApatipApArihArikapratyekayuddhAdisamastayatigocare "taiyAe bhirUkhAyariya "mityatasminsUtre prasiddhe'pi sthavirakalpikAnAM "kAle kAlaM samAyare" (daza0 a05 u0 2 gA04) iti vizeSasUtra suprasiddhameva gacchavAsitayorarIkRtamiti, vaiyAkaraNairapi "sAmAnyazAstrato nnaM, vizeSo balavAn bhavet" iti vAkyaprAmANyAt , ivoMvarNayoH samAna jAtIyasambandhe sAmAnyasUtreNa yatvavatvamAptau savarNayoH svarayoH sambandhe dIrghatvarUpavizeSastramaGgIkRtameva, itarathA padasiddhirUpapayojanA For Private And Personal use only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IryApathikI patriMzikA // 9 // (www.kobatirth.org janakatvena vyAkaraNasyApyanyathAsiddhatvameva, ghaTotpattau rAsabhAdekhi, tathA'trApi mahAnizIthavAkyasya sarvakRtyaviSayatvena sAmAnyatvaM, AvazyakavRkSyAMdigranthavAcyasAmAyikavidhaiH sarvakRtyeSu kevalasAmAyikamAtrakRtyaviSayatvAdvizeSatvamityAdi tathaiva vivecakairaGgIkArakairaGgIkAryamiti gAthArthaH // 13 // atha pUrvapakSapratipAdanapurassaraM tadeva sAmAnyavizeSarUpatvaM tayoH sopanayaM samarthayannAha - Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Aha paro kahameyaM, bhaNNai jai suttapayamasAmannaM / tA devanakharANaM, ciyavaMdaNayaM kahaM suddhaM ? | 14 | vyAkhyA- 'paraH' pUrvapakSI 'Ahe 'ti vadati 'etat' sAmAnyavizeSaviSayavyavasthArUpaM vAkyaM kathaM' iti kena prakAreNa bhavediti yojyaM, mahAna sarvatrApi cittazuddhayAdiphalajanakatvena caityavandanAdidharmakRtyeSu prativyaktipramANikAryaM natu prativyaktiviziSe~ trAntare viziSTatvasiddhAvasya sUtrasya sAmAnyatvaM bhavet sAdhyamAnaviziSTatvasya nirAkariSyAditi pUrvapakSAdezati bhaNyate vyaktatayA pratipAdyate prativacanamityupaskAraH, yadi sUtrapadaM' mahAnizIthasUtravacanaM 'asAmAnyaM sAmAnyaM na bhavet, athavA paryudAsavRtyA vyAkhyAne sAmAnyasadRzama sAmAnyaM vizeSarUpaM caityavandanAdivizeSaviSayaM bhavet, 'tA' iti tarhi caityavandanamAtre'pi tatsRtranAtrameritAyAM pUrvameveryApathikyAM prAptAyAM 'devanaravarANAM' devAtha narAzva ye te devanarAH, teSu ye varAH pradhAnAste devanaravarAsteSAM caityavandanaM 'kathaM' kena prakAreNa zuddhaM bhavet ?, ayamarthaH zakratrikAbhAdInAM devavizeSANAM dravyArhatsthApanA'rdvadbhAvAIdAyavasthAsu praNipAtadaNDakasyAzRddhatvApattiH syAt teSu cittazuddhikAraNabhUtAyA IryApathikAyAH pratikrAnteH azravaNAt rAjJAJca kRNikAdInAmapi praNipAtadaNDakasyApyazuddhatvameva syAt na caivaM dRSTamiSTaM vA, teSAmapi caityavandanAyAH zRddhatvena prasiddhatvAt, aviratAnAM praNipAtadaNDako'pi caityavandanaM syAt tathA ca zrIjJAtAMgavivaraNe SoDazAdhyayane (211 patre) zrImadgurucaraNAH (zrIabhayadevasrarayo) nijagaduH "kiJca aviratAnAM + " For Private And Personal Use Only " kharatara jayasomIyA // 9 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsur Gyli mandir maNipAtadaNDakamAtramapi caityavandanA sambhAvyate, yato vandate namasyatIti padadvayasya vRddhAntaravyAkhyAnamevamupadarzitaM jIvAbhigamavRttikRtA| biratimatAmeva prasiddhacaityavandanAvidhirbhavati, anyeSAM tathA abhyupagamapurassarakAyotsargAsiddhaH" iti. etAvatA'viratAnAM kAyotsargAsiddhau 'vyApakaM vyAvartamAnaM svavyApyamapyAdAya nivartata' iti nyAyAtkAyotsarganivRttirIryApathikImapi nivarttayati. IryApathikAyAH vyApyatvaM, kAyotsargasyAdhikattitvAdvyApakatvaM, IyA~ vinA'pi paDAvazyakAdau paJcamAdhyayanarUpakAyotsargazruteH, ryApathikI tu kAyotsargAvyabhicAriNIti, tathA ca teSAM caityavandanA vinA'pi IyA~ zuddhati bhAvaH iti gaathaarthH|14| na kevalamaviratAnAmeveA~ vinA zuddhatvaM caityavandanAyAH pratyuta yatInAmapi caityavandanAyA IryApatikramaNamantareNApi zuddhatvaM samarthayabAhajiNagihagayassa jiNavaM-dayassa sAhassa aNuvaviThassa / niyaThANagayassa kahaM ?, gamaNAgamaNANa pddikkmnnN|15| vyAkhyA-pAkSikAdiSu 'jinagRhagatasya jinagRhe gato yaH sa jinagRhagatastasya jinagRhagatasya 'jinabandakasya' jinAn sthApanAItaH vandate iti jinavandakastasya, tathA bhUtasya sAdho'ranagArasya 'anupaviSTasya' snAnAdidarzanArtha jinagRhe aniSeduSastadAnIM snAnAderasadbhAvatvAdihetunA vizrAmamakatavatarasato 'nijasthAnagatasya'svopAzrayamAgatasya gamanAgamanayoH pratikramaNa kathamuktaM ? iti yojya, tathA cAgamaH zrImadvyavahArabhASyavRttipIThikAyAM (40 patre) "emeve"ti (114 bhA0) gAthAvyAkhyAyAM "pAkSikAdiSu jinabhavanAdau caityabandako gatvA yadA snAnAdidarzananimittamairyApathikI pratikramya vizrAmyati tadA kevalaM gamanameva pratikramaNIyaM, tataH svIpAzraye pratyAgatAvAgamanaM. vizrAmaNAbhAve gamanAgamanaM pratikramaNIyamiti" tathA ca yadi sAdhunA caityavandanAtpUrvameveryA pratikrAntA bhavettadA tava gamanamAyAlocitaM bhavedeva, gamanAdyAlocanasyeryAyAH sahacaritatvAt , tathA ca svopAzraye samAyAtenAnenAgamanamevAlocanIyaM syAtra gamanA For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirtm.org Acharya Shri Kal s u Gymandir IryApathikI ghanizikA // 10 // gamanaM, gamanasya jinabhavane evAlocitatvena kalpamAnatvAduktaM tu gamanAgamanAlocanameveti bahuvimRzya, sAdhUnAmapi tyaktasaMgatvena cetaHzuddhi kharatara jayarUpatayA kRtyaphalAbhikAMkSAvattvAt , yathA sAdhostathA dezaviratAnAmapi pauSadhAdiSu sa eva vidhiriti, tadevamaviratisamyagdRSTInAM viratAnAM somIyA viratAviratAnAM ca IryApathikI vinA'pi caityavandanasyopalabhyamAnatvAtsiddhAntavAkyAnAM mahAnizIthavAkyena saha bhavaduktyA viruddhatA syAt, na ca teSAM viruddhatvaM, tasmAnmahAnizIthavAvayaM caityavandanA vizeSaparaM, na sAmAnyacaityavandanA paramiti / 15 / evaM mahAnizIthavAkyasyAnyagranthaiH saha tadabhiprAyeNa viruddhatAmudbhAvya sAmprataM punastadabhiprAyeNa parasparaM mahAnizIthavAkyairvirodhamAvirbhAvayanpUrvapakSiNaM zikSayitumAha kiMcivi sadeNa iha, jai gahiyaM dhammakiccamavisesaM / tA uvahANaM paDhamaM, iriyApADhaM viNA kahannu / 16 / __vyAkhyA-'yadi iti pUrvapakSohodhakavAkyaM, yadiihe'ti zrImahAnizIthe 'kiMcivi saheNa ti "na kappai ceva kAuM kiMcici ciyavaMdaNa" ityAdivAkye "kiMciki" zabdena sarvamapi dharmakRtya 'avizeSa vizepanirapekSaM yathAsyAttathA yadi bhavaduktyA gRhItaM sthavirairiti vizeSaH, 'tA' | iti tarhi 'prathama'mAya'mupadhAna tapovizeSastatraiva nu' iti vitarke. IryApAThaM vinA 'kathaM' kathamapi ghaTane ?, na ghaTata ityarthaH, parasparavirodhAta, | yadi IryApathikI pratikramaNa binA nirvizeSa na kimapi zRddhayettarhi IryApathikyA adhyayanaM vinA kathaM (namaskAra) prathamopadhAnavidhAnaM re tava granthe prarUpitaM ?, upadhAnasya viziSTakriyAvattvAditi bhAvaH, sAmprataM sva svagurusampadAyavizeSAdupadhAnAditapasAM visadRzakriyAkalApo palabdhAvapi zrImahAnizIthasiddhAnte tasminneva tRtIyAdhyayane evameva saprapaJcamuktaM, tadyathA-" se bhaya ! evaM jahuttaviNaobahANeNaM // 10 // paMcamaMgalamahAsubharakhaMdhahikittANaM puchANupuchIe aNANupudIpa saraviMjaNamattAviMdupaya'svaravimuda thirapariciya kAUNa mahayA mahayA parvaNaM sutta'tthaM ca vinAya to Na kima'hijjhijjA, goyamA! IriyAvahiyaM, se bhayavaM ! keNaM aDhaNaM evaM buccai ?, jahA-paMcamaMgalamahA For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kaligans Gymandir suakhkhaMghama'hijjhitANaM puNo IriyAva hiya ahiejA" ityAdivAkyena saha sarva kRtyeSvIryApUrvakakhapratipAdakasUtraM bhavadabhiprAyeNa viruddhatAmAmoti, ayaM bhAvaH-yadi IryApratikramaNamantareNa sarvamapi karaNIyamakaraNIya bhattadopadhAnapratyAkhyAnasvAdhyAyakRtyaM namaskArapaThanavidhAvadhItamavidhipUrvakanvenAgRtraNIyameva bhavet , namaskAropadhAna vidhAnAdanyeveryApathikIpAThAdhyayanasya prarUpitakhAt , anadhItAyAM tasyAM namaskAropadhAna bahane karAraM sarvakRtyeSu tatpUrvakatA bhavet ?, sati dharmiNi dharmacintAyAH samucitatvAta , mahApuruSaprarUpitagrantheSu pUrvAparavirodhAbhAva eva "appara kharamasaMdiddhaM, sAravaM vissato mujhe / atyobhama'Nabajja ca, suttaM suttaviu viU / / " iti vAkyAt , yadivA "apaDikatAe IriyAvahiyAe" iti vAkyaM bhavadukyA vizeSa-prativyaktiviSayaM bhavettadA'nena sUtreNa saha viruddhatA bhavet , asmAbhistu vyaktivizeSaviSayitvena tadAkyasyAGgIkArAnna virodhagandho'pi samupalabdhaH, tathA caitasminsAdhAraNe sUtre vidyamAne'pi yatra vizepe vidhimUtre pUrvamIryoktA tatraiva sA pUrva pratikramaNIyA. yatra tu tasyAH pazcAtpatikramaNamAviSkRtaM tatra pazcAdeva pratikramaNIyA, na cedamIyasAdhAraNasUtreNa pazcAtpratipAditA'pi Iti nivArthati bhAvaH / 17 / athAvazyakabRhadvRttyAdibodhita 'pacchA IriyAvahiyAe paDikamai" iti vAkyasyArthAntarakaraNena zrImahAnizIthavAkyena saha virodho nivArya iti pUrvapakSIyavAsanAmapAstumAha ahavA gamaNanivittI, rUvo attho ya abhinivesko| bAlANaM ciya cittaM, raMjai iriyApaDikkamaNe / 18 / ___vyAkhyA-'athave ti pakSAntare, "pacchA iriyAvahiyAe paDikkamaI" iti vAkye'dhikaraNe gamananivRttirUpo abhinivezakRta, 'abhinivezena' kadAgraheNa kRto'bhinivezakRto'rthoM 'bAlAnAmevA'lpamedhasAmeva cittaM raJjayati, na vivecakAnAM pratibhAbhAsvatmabhA'pahastitadaMvidagdhamugdhapecakAnAmityakSarArthaH, svarUpArtha vAya-yadAvazyakavRttyAdI "pacchA IriyAva hiyAe parikamai" iti vAkyaM tat "jai ceiyAI asthi For Private And Personal use only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kaligans Gymandir kharatara jayasomIyA Ipithiko to paDhamaM ceiyAI baMdai" iti bodhitacaityAntaragamanAdantAyAtasyopAsakasya mArgagamana kriyAniodhaparaM. na tu mahAnizIthagranthoktavetAzuddhi patriMzikA | vidhAnarUpaphalajanakaryApathikI nivedaka, iti bAkyena IryApathikAyAH gamananivRttirUpo'rthaH pravartitastRtIyamithyAtvodayameva vyanakti // 11 // tatkeSuH, tasminnabhinipezastu sarvajanamatIta eva, abhinivezato'dRSTA'zrutArthakathane tasya anAyAsenApi siddheH, vIrajinajAmAtRjamAleriva, yadAgamaH-"AyariyaparaMparaeNa, Agaye jo u ANupudhie / lovei cheyavAI, jamAlinAsaM sa nAsihi ti / / (sa evaM chekavAdI'nipuNo'hamityevaM vAdI paNDitAbhimAnI jamAlininhavavata sarvajJamatavikopako vinazyati arahayaTIyantranyAyena saMsAracakravAle vaMbhramiSyati)" navInArthakaraNena paraMparAyAtApalapanena jinA''zAtanAyA api bhAvAt , tathA yuktamevAbhinivezikatvaM svamatAnurAgINAmiti / 18 / nanu zrIpaJcAzakayogazasvityAdau "pazcAdIryApathikAyAH pratikAmati" iti paJcamyantaprayogadarzanAdgamanAdivyAvRttirUpArthApattau nAbhinivezikatvaM bhaviSyati ityAhana ya paMcamI vibhattI, satthaviroheNa bAhae iriaN| annaMca paJcaya'ttho, vissario tuha pADhiyassAvi / 19 / / vyAkhyA-"pazcAdIpathikAyAH pratikrAmati" ityatra paJcamIvibhaktirgamanavyAvRttirUpArthasamarthanena IyA~'mahAnizIthoktAoM IryApathikI va 'na bAdhate' na bAdhAviSayI karoti, kena hetunA ?, iti hetumAha-zAstravirodhena' zAkhaH saha yo virodhaH sa zAstra virodhastena zAstravirodhena, va ayamarthaH-zAneSu teSu teSu prastAveSu paJcamIvibhaktyA'pi samabhilaSitArtheveryA bodhitA'sti, tayathA-'tao so paNao 'sAmi ! karirasaM jattaMti uvagato sivakumArasamIvaM, nisIhiyaM kAUNa iriAe paDikato duvAlasAvattaM kiikammaM kAUNa pamajjiUNa 'aNujANaha me'tti AsINo" ityAdi zrIsaGghandAsagaNikRtavamudevahiNDiprathamakhaNDe (mudrite 24 patre), atra paJcamyAmapyukAveryA bodhyA, na tu gamanavyA vRtti For Private And Personal use only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jan Aathana Kendra www.kobatirtm.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir rUpArthA, paJcamyA dvAdazAva-vandanarUpakArya etasyA everyAyAH samucitatvAta , tathA "egatamabakkamittA. acittaM paDilehiya / jaya parihane jA, paridRppa paDikame / (daza05-1-86 cyA0) acittaM nAma jaM satthovahayaM acittaM taM ca AgamaNathaMDilAdI, paDilehaNAe gahaNeNa pamajaNA vi gahIyA, calakhuNA paDilehaNA rayaharaNAdiNA pamajjaNA, jayaM NAma aturi, appakhkhoDeto vihiNA tiNi puMje kAUNa 'vosirAmiti uccArettA parivejjA, paridRyeUNa uvassayamAgaMtUNa iriyAvahiyAe paDika mejjA" iti dazavakAlikacUrNI (186 patre), tathA "jai do vacaMtA tA tinha parimANeNa giNDijai. aha bahaye tAhe aparimiaM gihijjA, cittaNa Ago bAhi paDile hittA pamajjittA daMDayaM ThAbittA iriyAvahiyAe paDikkamittA AloettA dAettA puNo vi Apucchati" iti zrohAribhadrIyapaJca vastukavRttau (65patre) tathA "iriyAvahiyA hatthaM-tarevi maMgalaniveyaNA samaya' iti vyavahArabhASya (7 u0357) gAthAbyAkhyAyAM zrImalayagirayaH "Agatya hastAbhyantare'pyaryApathikyAH pratikrAntavyaM, mukhapotikA pratilekhanAnantaraM vandanakaM dAtavyaM, tataH 'zuddhaH kAla' iti maGgalanivedanaM kartavya"miti (63 patre), tathaivaitAcyagAthaikadezavyAkhyAyAM vyavahAracUrNAvapi "iriyAvahiyAe hatthaM tare vi paTikamiya" evaM bahuSu sthAneSu paJcamIvibhaktAvapyasmadabhISTArthairyApathikA samavaseyA, gItArthasammatatvAt , tathA ca (dharmasAgarIyeryApathikA 22 patre) "dvitIyAntaprayogeNApyuktAryAnapAye" ityapi pUrvapakSivAkyamapAstaM draSTavyaM, tulyayogakSematvAt , nanu paJcAzakavivaraNe "pazcAdI-pathikAyAH" iti paJcamyantarade gamanArtha vinA pratikAyatIti padena saha virodhabhAvamAsAdayattaparthamanumApayatIti cena, abhimAcArarijJAnAta , hi I-patrikAyAH sahAnizIthoktAyAH 'pratikramaNa' nivartanamityevambhUto viparItArthatArthanirUpaNAtmako'bhinAyo arthAntaramanubhASapati, pUrthivAghe'rthAntarakaraNasya nyAyyatvAt , na ca pUrthi ko'pi vAdhastathAhi-"IraNamIryA-gamanaM, tayuktaH panthA Ipithastatra bhavA ai(I)pithikI virAdhanA-jantu For Private And Personal use only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsur Gyli mandir IryApathikI patriMzikA kharatara nayasomIyA // 12 // bAdhA, mArge gacchatAM yA kAcidvirAdhanA bhavati sA IpithikItyucyate" iti zrIdevendrAcAryakRtAyAM vandArukhandArakAdikAyAM paDAvazyakavRttI (14 patre), tathA "atha tatra vA IraNamIryA-gamanamityarthastatpadhAnaH panthA IryApathastana bhavA airyApathikA, athavA pathi jAtA pathikA, IryAyAM iraNe vA pathikA IpithikA tasyAM, tathA gacchataH pathi yA kAcidvirAdhanA jAtA bhavani sA airyApathiketyucyate' iti zrIzrIcandramarikRtapaDAvazyakavRttI nayanayuganendu (1222) varSakRtAyAM, tathA "AvassiyAi thaMDiladesaM gaMtUNa kAiyaM kAUNa nisIhiyaM bhaNato pavisai, iriyaM paDikamai" iti sUtra, tatra "praviSTaH san IryApathikI pratikramati, tatra 'IraNa' IryA-gamanaM, tadyuktaH panthA api IryApathaH, tatra bhavA IpithikI virAdhanA-jantubAdhA, mArge gacchatA yA kAcidvirAdhanA bhavati sA IpithikI ucyate" iti yatidinacaryAvRttI, evaM sthAne sthAne IryApathikIvyAkhyAnAvasare mArgajanitavirAdhanAyA everyApathikIti vizeSaNamAsAdyate, ata'IryApathikAyAH' mArgajanitavirA. dhanAyAH pratikrAmatIti samyagevArthasaGgatina ko'pi dopaH, 'anaMca'tti anyacca pratyayArthaH' bhavAdyarthikapratyayasyArthaH tava pAThitasyApi 'vismRtaH smRttigocaramatItaH pUrvapakSaM vivakSoriti zeSaH, ayaM bhAvaH-IryApathe bhavA iryApathikA iti bhavAyarthikapatyayasya tvaduktArthavipakSasya jAgarUkatve'pi bhavatA pratyAyArthanirapekSataryavocyate, na ca kutrApyAgane IpithikAyAH gamanAdirUpo'rthaH samavasitaH, (tat) pratyayena gamanAdi bhavAyAH eva kasyAzcidvodhanAta , tathA ryApathiketi vizeSaNapadamanuktamapi virAdhanArUpaM vizeSyapadamavagamayati, itarathA 'icchAkAreNa saMdisaha bhagavan ! iriyAvahi paDikamAmi' iti kSamAzramaNe(na mAgitAdeze) kimAzrayaNIyaM syAdarthopapattAvityapi cintya. tathA caivambhUtaH pratyayArthoM yadi smRtiviSayamupagato bhavettadaivambhUtA''kasmikArthakalpanA na vihitA bhavet, tataH pratyayArtho vismRta eveti sambhAvanA / 19 / nanu asmadutta yuktInAM yuktAnAM vidyamAnade'pi kahAnizIthavAvayasyAsmatpUrvajaiH sarvadharmakRtyeSu sAdhAraNatvamevAGgIkRtamiti // 12 // For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jan Aathana Kendra www.kobatirm.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir gatAnugatikatvenAsmAbhirapyananyagatyA'rthAntaramurarIkRtamiti vipakSasya vAkyamadRDhamUlatAnirUpaNapUrvakatvena kuzakAzAvalambanamAya darzayitumAha suttaM visesavisayaM, lihiaM gaMthesu tumha sUrIhiM / tA iriAvahiAe, kahama'ttho ghaDai nimmuulo|20| vyAkhyA-'suttaM' ti zrImahAnizIthasUtrapadaM "apaDitAe iriAvahie" ityAdirUpaM 'yuSmAkaM saribhiH' yuSmatpUrvAcAyaH 'grantheSu' nijanijagrathitazAstreSu vizeSaviparya'likhitaM' lipisAtkRtaM, yuSmaduktyA tatsUtrasya prativyaktinirvizeSatayA vAdakairapi vyaktivizeSaviSayitayA tatsatra khatpUrvaniveditamiti bhAvastathAhi-"atra ca sampadAyA dutkRSTacaityavandaneryApathikI pratikramaNapurassaraM vidheyetyataHsaivAdI vyAkhyAyate" iti SaDAvazyaka(vandAru)ttau (13 patre) dinakRtyabRhadvRttau ca devendrAcAryAH, tathA "sampUrNAyAmasyAM kriyamANAyAM pApakSapaNAdInyaSTau phalAni syuH, yadatreryApathikyA api phalamupadarzitaM tadIryApathikIpatikramaNapurassaraiva pratipUrNA caityavandaneti pratipAdanArtha" iti caitya vandana bhASyavRttau (3 patre) yuSmatpUrvajAH somasundarasUrayaH, tathA "yadatrairyApathikyA api phalamupAdazi tadIryApathikIpratikramaNapUrvikaiva paripUrNA caityavandaneti pratipAdanArtha" iti tAvatproktaM, punarapyagre "vRddhAH punarevamAhuH utkRSTA caityavandanA ryApathikIpratikramaNapurassaraiva kAryA, anyathA'pi jaghanyA madhyameti" iti zrIcaityavandanabhASyavRttI zrIdevendramUriziSyamahopAdhyAyadharmakIrtikRtAyAM saGkAcArAbhidhAnAyAM 130 patre, evaM yuSmatpUrvajairapi yadi mahA nizIthavAkya nirvizeSa sarvakRtyeSu prativyaktisAdhAraNa samavagataM syAttadA svakIyagrantheSu sarvacaityavandanAnu sAdhAraNatayA svIkRtA'pIryApathikI paripUrNAyAmutkRSTacaityavandanAyAmeveti sAvadhAraNavAkyaM noktaM syAduktaM ca taiH, 'tA' iti tarhi "iriyAva hiyAe" iti paJcamyantapade 'nirmUlo' gurupAramparyAbhAvAnmUlazUnyo gamanabyAvRttirUpo'rthaH kathaM ghaTate' KI ghaTAmAskandati ?, ayambhAva:-zrImahAnizIthasUtravAkyasya nirvizeSakhasAdhanAya asAdhIyAnapi navyo'rthaH kalpanAgocarIkRtaH, tasmistu For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org AcharyaShriKalassagarsturi Gyanmandir IryApathIkI patriMzikA va kharatara jayasomIyA savizeSatvaM gurubhirAtamityAyAto'yaM "ghaTakuTyAM prabhAta" miti nyAyaH iti gaathaarthH|20| nanu sAmAyike'pi cetAzuddhitArUpaphalakalpanayA AvazyakatRttyAdAvanuktApi pUrvamIryA bhaviSyati ityAzaGkAmapAkurvannAha kahiyaM iriyAvahiaM, akasto akhiaNpkppNto| sAmAiapatyAve, mUDho aMdhaM visesei / 21 / ___ vyAkhyA-'sAmAyikapastAve' navamavratarUpasAmAyikAdhikAre "pacchA iriyAvahiyAe paDikamaI" ityAvazyakabRhatyAdhakSaraiH kathitAmIryApathikI gamanacyAvRttirUpArthasamarthanenAkathayan 'akathitAM'sAmAyikAdhikAre kenApyanirUpitAmIryApathikI pUrva (pa)kalpayan'(prakarSaNa) kalpanAgocarIva kurvan mUDha' iti mUrkhaH 'andha' cakSuvikalaM 'vizeSayati' andhAdapi sa mUryo'tiricyate, ayambhAvo'tra-yastvandhaH sa vartamAnamagrenyastaM vastuM na pazyati asadapi na pazyati. ayaM tu mUrkhaH sadrUpAmIryApathikIM na pazyati asadbhUtAmIyA~ ca dRggocarIkuruta iti, tasmAdayaM sAtizaya ityAzaya itigAthArthaH, bhAvArthastvayaM-teSAmayamabhiprAya:-nanu sAmAyike'pi zuddhipUrvakatvamanumatamiti kathaM tasyApi na tatpUrvakateti cettanna, Arope sati nimittAnusaraNaM, na tu nimittamastItyAropa iti, tAntrikAmnAtAdetatpagnitamaprAznikatvameva vyanakti, na vyaktatvaM, na cAnuktA'pi sAmAyikAdhikAre IryA yatpUrva tenaiva hetunA'numAsyate iti (vAcya)cenna, tathA sati zrImadAvazyakavivaraNAdigrantheSu kRtasAmAyikasyAnRddhimAptasya sAdhvAdisamIpe punaH sAdhusAkSikasAmAyikakaraNavyatikare IryApratikramaNAnantaramevAgamanAlocanaM kathaM nyastaM bhavet ?, yadIryA sAmAyikadaNDakAtyAgeva bhavaduktyA tena pratikrAntA tadA gRhAdAgamanamapi tadevAlocita, hastazatAtparataH samAgamane IryAgamanAlocanayoH sammilitayoreva sadbhAvAt , tathA ca sati sAmAyikadaNDakapATAdanu pAThasiddheryApathikIpatikramaNAdanvevAgamanAlocanaM zAstroktaM kathaM ghaTate ?, punargamanAlocanakAraNabhUtasthAnAntaragamanAgamanAnupalambhAditi bhAvArthaH, nanvAvazyakacUryabhiprAyeNa For Private And Personal use only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir caityAdigamananaimittikairyApatikrAntisatkamevAgamanAlocanaM, tacchuddhi nimittA vIryA gamanAlocanayuktA pUrvamevAnumateti cenna, pUrvameva datcIsaratvAt, atra sAmAcArIvizeSAdirUpa eva vizeSaH, yadicUrNikArAbhiprAyavadanyeSAmapyAvazyakattikArAdInAM tathA'bhiprAyo'bhaviSyattadA te'pi itthamevAlikhiSyan , tataH sAmAcArI vizeSAdirUpa eva tadabhiprAyanibandhanaM, aparazca yadi pAThasiddheryApratikramaNaM tadAnantarikamAgamanAlocanaM ca caityagamanAgamananimittakaM syAttadA navapada(prakaraNasya)vivaraNe IryApratikramaNAdanu "jai ceiyAI asthi to paDhama ceiyAI vaMdai" iti pAThasiddhaM na bhavet . nimittAbhAve naimittikasyApyabhAvAt , IryApathikyAH pAThasiddhAyAzcaityavandananaimittikatvasvIkArAt , atra tu naimittikasya nimittapUrvakatA duSkareti kaphoNiguDAsvAdanaprAyameva nimittanaimittikatvamanayoriti dik, aparaJca navapadaprakaraNabRhadvi varaNakAreNaitatpaznAvakAza evAkAzakuzezayIkRtastadyathA "caityagRhe tu yadi sAdhavo na santi tadaryApathikIpratikramaNapUrvamAgamanAlocanAM vidhAya catyavandanAM karoti, tataH paThanAdividhatte, sAdhusadbhAve tu pUrva eva vidhiH" iti vAkyena caityagRhe sAdhusadbhAve'nyatra gamanAbhAve'pi IryApratikramaNAdanvevAgamanAlocanaM "pUrva eva vidhi"riti vAkyAdAviSkRtaM, caityAnAM samipavattitvenAnyatra gamanAsambhavAttena pAThasiddheryA AgamanAlocanaM ca gRhAdAgamananimittakameva, na caityAntaragamananimittaka, AvazyakacUrNikRtA'pi samIpasthacaityavandanaiva bodhyate, na tu sthAntarasthacaityavandanA, na ca sAdhoH samIpe caityAnavakAza iti vAcyaM. 'yadi'iti padena kAdAcitkatvasyaiva sUcanaM, itarathA sArvadikatve 'yadi' iti padaM cUrNikRnnAlikhiSyan , kadAcitu tathA'pi sambhavAt , yaduktaM vyavahAracUNI-"jai jhyapare ThiyA viyAliyaM kAlaM paDikato akae Avassae gose kae Avassae jai ceie na vaMdai tA mAsalahU" ityAdi, tathA ca na tena pUrvamIryApratikrAntA na cAgamanamAlocitamiti, tena sUkSmekSikayA zuddhinimiceryAyAH sAmAyikadaNDakapAThAtpUrva yatpatikramaNAnumAnaM tadgarbhazrAveNeva gataM, tathA pAThasiddheryAyAH For Private And Personal use only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kaligans Gymandir I-pathikI patriMzikA // 14 // kharatara jayasomIyA | 'pratikrAmatI' tyasya 'baisaNaM saMdisAvemi, baisaNaM ThAemi' iti yatkalpanaM tadapyasajjalpanaM, yadi IryApathikAyAH kApyAgame gamanArthatA bhavettadA 'pratikrAmatI'ti padena saha gamana nivRttirUpArthasampattestatkalpanaM syAt , na caivaM dRSTamiSTaM vA ziSTAnAM, tasmAt "pacchA iriyAvahiyAe paDikamai" iti padaM mahAnizIthokteryApathikI nirUpakaM, na nijamAnasikakalpanAviSayIkRtArthasthAnaka, nanu yadi na bhavedasmatkalpito'rthastadA sakalagacchasAmAcArImasiddhAnAM 'baisaNaM saMdisAvemi' ityAdikSamAzramaNAnAM kA gatiriti cenna, "paDilehitA NiviTho pucchai paDhai vA" ityAdibhiH zrImadAvazyakatticUAdivAkyaireva caritArthatvAt , tadyathA-"ANAe tavo ANAe, saMjamo taha ya dANamANAe" iti sthaviravAkyena gurorAjJAM vinA dhvasthAnaM svAdhyAyazca kRtasAmAyikasya na zuddhayetAM, tathA ca tacchuddha cai 'vaisaNaM saMdisAvemi, baisaNaM ThAegi' iti kSamAzramaNadvayamupavizanapadagrahaNena sUcitaM, 'sajjhAyaM saMdisAvemi, sajjhAyaM karemi' ityevambhUtakSamAzramaNadvayaM "pRcchati paThati ve"ti padAbhyAM sUcitaM, tathA ca samaasamiti gAthArthaH / 21 // atha guDajihikayA pUrvapakSiNaM pratyAha tuha vayaNeNaM iriyA, pubbi pacchA va savvagIyANaM / sAmAiapatthAve, kAraNabhUA viNo sariA // 22 // vyAkhyA-he pUrvapakSina ! 'tava' bhavato 'vacanena' anantaroktena vAkyena 'saccagIyANa'ti sarve ca te gItAzca sarvagItAsteSAM sarvagItAnAMsarvagItArthAnAM, ekasya gItArthasya karhicitpaThanapAThanAdikRtyavihastatayA vidheyasya vismRtirapi bhavediti tavyAvRpaya 'sarva' iti padaM / saprayojaka, 'pUrva miti sAmAyikadaNDakAdAdI 'bA' athavA 'pazcAt sAmAyikadaNDakAnantaraM 'sAmAyikaprastAve' navamavratAdhikAre 'kAraNabhratA'pi' sAmAyikasvAdhyAyAdikAryayorbhavadabhiprAyeNa kramAtsAdhanabhRtA'pi 'IryA' samayamasiddhakriyAvizeSarUpA 'na smRtA' na smRtigocaraM gateti gAthA'kSarArthaH, bhAvArthastvayaM-tavAbhimAyeNa sAmAyika daNDakapAThAtpazcAtpAThasiddheryA gamanavyAvRttimUcikA, pUrva tu sAmAyikA 15 For Private And Personal use only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirtm.org Acharya Shri Kasagarsur Gyli mandir dbhavatA anumatA na tu tailikhiteti pUrvamapi sAmAyikAtsA vismRtA pavAdapi vismRtA sarveSAmapi gItArthAnAmiti, tathA ca yadi sA sAmAyikasya kAraNatayA teSAM viditA'bhaviSyattadA tatpUrva sA tevismAritA nAbhaviSyat, na hi ghaTAdikAryotpattivAcakaH kumbhakArAdirAdau mRtpiNDameva vismArayati, tadutpattestadadhInatvAt , vismAritA ca taistavAbhiprAyeNa sA, tathA sAmAyikadaNDakAtpAzcAtyA'pi svAdhyAyAdikAraNabhUtA'pi mahAnizIthokteryApathikI tavAbhiprAyeNa tairvismAritA, pAThasiddhAyAstasyAstvayA'rthAntarakaraNAditi kesarikizoravadanavivarAntaragatadaMSTrAGkurApakarSaNamiva mahAnarthanivandhanametadarthasamarthanaM, asmadabhiprAyeNa tu na kA'pi kSatiH, sAmAyikAtpUrva tu sAmAyika prati kAraNakhAbhAvAdeva tasyA anibaddhatvaM svAdhyAyAdikRtyAnAM tadapekSyatvAtpUrvamIryAyAH sAkSAdeva nivaddhasamiti sarvamapi sAdhIyaH, ityanena saGkalpamAtrakalpitakAmadhenurivAvidyamAnA'pi kalpanAmAtragocarIkRtA seryApathikI zuddhipayasA gAtrapayApAtrIM sAdhu pUrayiSyati ityapi vicArya iti gaathaarthH|22| nanu sarvagapacheSu zrAdaiH sAmAyike pUrvameva sAmpatamIryA pratikramyate paramparayA, tena teSAM pUrvAcAryANAmapi sAmAyikAdhikAre tayApUrvakakhavAcakatvamasmAbhiranumAsyata ityAzayamapAkurvanAha muhapottI paDilehaNa-puvvaM sAmAiaM bhaNaMtANaM / tANaM kama'Numijjai, kahaNija sahacarieNaM / 23 / vyAkhyA-'saTTacarieNaM ti zrAddhAnAM-tadgacchIyopAsakAnAM, carita-anuSThAnaM zrAddhacaritaM, tena zrAddhacaritena sAdhanabhatena 'tANati Tea teSAM, prastAvAttapUrvajAnAmAcAryANAM 'kathaniyaM' prarUpaNAM 'katha'miti kena prakAreNa 'anumIyate' anumAnaviSayI kriyate ?, yuSmAbhirityanukto'pi karttA kriyAyA AkSipyate, kathambhUtAnAM teSAM ? mukhapotikApatilekhanapUrva sAmAyika bhaNatAM'kathayatAmiti gAthArthaH, svarUpArthastvayaM-zrImadukezagacchIyazrImatkakudAcAryasantAnIyazrIyazodevopAdhyAyairnavapadavivaraNe (243 patre) sAmAyikasya vidhi prarUpaya bhiriti For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shin Kasagarsun Gymandir IryApathikI patriMzikA // 15 // sAkSAdevoktaM, tadyathA "mukhavatrikA pratyupekSaNapUrvaM ca sarvatra sAmAyikaM sAdhvAdisamIpe vidhinA grAhya"miti. anRddhimAptasya zrAddhasya | kharatara jayapunaH sAdhusamIpe sAmAyikamaGgIkurvato'yaM vidhiH, tathA (244 patre) "yathAsambhavaM sAdhusamIpe mukhapotikApratyupekSaNapUrva 'karemi bhaMte ! somIyA sAmAiyaM sAvaja jogaM paJcakhkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva niyama pajjuvAsAmI'tyAdhuccArya-pathikI pratikramya yathArAnikatayA sarvasAdhUthAbhivandya pracchanAdi karoti" iti vAkyAca pUrvamakRtasAmAyikasyApi RddhiprAptazrAddhasya sAmAyikakaraNavidhau tatraiva vRttau punarapyayaM vidhiruktaH, tathA ca trisaptatyadhikasahasravarSe zrIdevaguptamariviracitA'paracirantananavapadaprakaraNasvopajhalaghuvivaraNe'pi (42 patre) "prathama sAdhvAdisamIpe mukhavastrikA pratyupekSya vidhinA sAmAyikaM karoti" iti vAkyAccAnRddhimAptasya sAmAyika vidhau sAdhusamIpe'yameva vidhiH, evaM mukhavatrikApratyupekSaNapUrvakameva sAmAyikakaraNamubhAbhyAM sAkSAdevoktaM, neryApathiko pratikramaNapUrvakamiti, tathA cedAnIntanazrAddhAcaraNena kathaM teSAmAzayAnumAnaM bhavet ?, nanviyaM mukhapotikA pratilekhanopakaraNapratilekhanAmadhyagatA bhaviSyati, na sAmAyikanimittakA, mukha-patra vakhikApAdapoJchanapatilekhanAyAH sAmAyikapUrvakatvamasmAkamapyabhimatamiti cena, aho yauktitvaM !!, upakaraNapratilekhanAmantareNa gRhe kathaM tena sAmAyikaM kRtaM bhaviSyati ?, gRhe kRtasAmAyikasya gurusamIpamAyAtasya sAmAyikakaraNavidhirapyatropAtta eva, na kevalamakRtasAmAyikasyaddhiprAptasyaiva, tasmAnirNItametadyatkRtasAmAyikasyaitanmukhapotikApratilekhanaM nopadhipratilekhanAmadhyagataM, kintu sAmAyika nimittakaM eva, "ekatra dRSTo nyAyaH sarvatropayogI bhavatIti nyAyAdRddhiprAptasyApi potikApratilekhanaM sAmAyikagrahaNanimittakameva, nopakaraNapratilekhanAmadhyagataM, tulyayogakSematvAt , anyathA tvIvitpUrvamuktA syAta , tatpUrvakatvAttasyAH, tasmAtsAmAyika mukhapotikApratyupekSaNapUrvakameva neryApathikIpratikramaNapUrvaka grAyaM, yadi ca sAmAyikamIryApathikImatikramaNapUrvakaM tairaGgIkRtamabhaviSyattadA mukhavatrikA For Private And Personal use only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Arachana Kendra Acharya Shri Kalasagas Gyamandir pratyupekSaNapUrvakaM sAmAyikamiti sphuTAkSaraste kathamalikhiSyan ?, likhitazcaitattena sAmAyike tarkasahakAriNA pratyakSamamANenaiva samarthitA vidhimukhaniSedhamukhAbhyAM tat ImitikramaNapUrvakatA na iti gAthArthaH / 23 / nanu tAvadAstAmanye pUrvAcAryAH, ye tvasmAkamupakArakArakAH guravastaH pUrvamevesAmAyikadaNDakAdupadiSTA bhaviSyati, tataH paramparayA'smAbhirapItyamevopadizyate iti parAbhimAyamapAkurvanAha deviMdAyariehiM, annehiM vi tumha puvvasUrihiM / sAmAiapADhAo, pacchA iriyA sayaM lihiyA / 24 / vyAkhyA-zrIdevendrAcAryairanyairapi kulamaNDanamaripramukhai'yuSmAkaM pUrvasUribhiH' yuSmatpUrvajagaNezaH 'svaya'mAtmanA 'sAmAyikapAThAta' sAmAyikadaNDakoccArAta 'pazcAttadanantara mIryA' IpithikI 'likhitA' lipisAtkRteti gAthArthaH, bhAvArthastu-zrIdevendrAcAryarapi zrAvakadinakRtyaprakaraNe "tao vizAlavelAe, asthamaMte divaayre| putrutteNa vihANeNa. puNo vaMde jinnuttme|228to posahasAlaM tu, gaMtUrNa tu pamajjae / ThAvittA tattha sUriM tu. tao sAmAibhaM kare / 229 / kAUNa ya sAmAiya, iri paDikamiya gamaNamAloe / vaMditu mUrimAI, sajjhAyAvassayaM kuNai / 230 // " evaM tisabhirgAthAbhiH sAmAyikavidhi pratipAdayadbhirvidbhiraviruddhameveryAyAH sAmAyikadaNDakAtpavAdeva patikramaNaM yathA| sUtramasatri, yathAzraddhAnameva zuddhAnAM prarUpaNAta, tathA caitadgAthAtrayasya vRttau "sAmpatamaSTAdarza satkArabAramAha-'tabhI vi0' tato paikAlikAnantaraM-vikAlavelAyAmantarmuhUrtarUpAyAM, tAmeva vyanakti astamitedivAkare' arddhavimbAdarvAgityarthaH, pUrvoktena vidhAnena pUjAM kRtveti zeSaH, punarvandate jinottamAnmasiddhacaityavandanavidhineti / 228 / athaikonaviMzativandanakopalakSitamAvazyakadvAramAha-"tao po0' tatastRtIyapUjAnantaraM zrAvakaH pauSadhazAlAyAM gatvA yatanayA pramASTi, tato namaskArapUrvakaM, vyavahita'tu'zabdasyaivArthatvAt , sthApayitvaiva tatra 'surti' sthApanAcArya tato vidhinA sAmAyikaM karoti / 229 // atha yatra sAdhavo'pi santi zrAvakeNa gRhe sAmAyikaM kRtaM tataH so'sau sAdhu For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IryApathikI patrizikA // 16 // (www.kobatirth.org samIpe gatvA kiM karoti ? iti Aha 'kAUNa0' sAdhusAkSikaM punaH sAmAyikaM kRtvA Iya pratikramyAgamanamAlocayet, tata AcAryAdIn vanditvA svAdhyAyaM kAle cAvazyakaM karoti | 230|" iti vyAkhyAnena vRttikratA'pi sAmAyikadaNDakapAThAdanveveryApathikI samarthitA, anyadapyasmadAzAvallipallavane taiH prayatitaM (yat) Iya vinA'pi taiH pauSadhazAlAmamArjanamupadiSTaM, tathA ceryAmantareNApi pramArjana kriyAyAH zuddhiranveSyA, mahAnizIthavAkyasyApi vizeSaviSayatvamAyAtaM, pramArjanasyAviziSTakriyAtvAt, tathA sthApanAcAryasya namaskArapUrvaka sthApanamiti nirNItaM taiH tathA ca ye namaskAroccAramantareNApi sthApanAmakSAdirUpAM sthApayanti kriyA'vasare tadapi nirastameva draSTavyaM, bahuvAcyaM cAtropekSya prakRtaM prastUyate, tathA kulamaNDanAcAryA api vicArAmRtasaGgrahagranthe Avali (steni) kamuddizya "navamatratacUrNo hi sAmAyiko cAraH IryApathikIpratikramaNaM gurucaityavandanaM coktAni santi etAvatA vidhAvazyakavidhaiH samagrasyAbhidhAnaM tatsyAdeva " iti vAkyalezena vicAre pratikramaNAdhikAre gRhIta cUrNikArAbhiprAyAH sAmAyikadaNDako cArAtpazcAdeveryApathapratikramaNaM vyutpAditavantaH evaJca 'Tii (dvAra)manviSyato dvAramatilambha:' iti nyAyAccatpUrvajeriti vAkyapratipAdanadvArA AvazyakacUrNAvapi IryApathikAzabdena gamanavyAvRttirUpo'rtho bhavatparikalpito mUlataH samunmUlita eva itarathA bhavAniva so'pi tathaiva pratyapAdayiSyat IryApathikyA eva pratikramaNAvazyakAntargatatvaM, na gamananivRtteriti bIjamanveSyaM, iti bhavatpUrvajagurUNAmapi IryAmatikramaNaM sAmAyikadaNDakapAThAtpazcAdevAnumataM naiva prAgiti sambhAvayAmaH, aparaM bhavatpUrvajena guruNA sarvatreryApathikIpratikramaNapurassaratvazraddhAnA grahaguruNA'pi ratnazekharasUriguruNA zrAvakapratikramaNavRttAvartha " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir , For Private And Personal Use Only " ekameva svamAbhinivezaM parityajya jinAjJA'viruddha prarUpaNAprarUpakarupAdhyAya zrImanmAnavijayaH svaviracite nyAyAcArya zrImayazovijayopAdhyAyazca saMzodhite dharmasaGgrahe AvazyakacUrNavRttikAraH dizacInabahuzrutAbhiprAyAnukUla evaM evaM vidhiH sAmAdikasya prtipaaditH| evameva zrImanmAna devasUribhiharibhadrIya AvakadharmavidhiprakaraNavRttau ca / kharatara jaya somIyA // 16 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 1001+I+II+I+ (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dIpikA nanyAmAdau yathA tathA mahAnizIthapadaprarUpaNena sAdhiteryApathikImAthamyenApi sAmAyikAdhikAre (148 patre) "sAdhvAzrayaM gatvA gurUnnatvA gurusamakSaM yathAvidhisAmAyikadaNDako cArAdi kRtvA yathAjyeSThamAcAryAdInvandate, punarapi guruM vanditvA pratyupekSya niviSTaH zRNoti paThati pRcchati vA" iti vAkyAtsAmAyikadaNDakAtpazcAdIryApathikIM svamatAnurAgAtsAkSAdanuktvA'pi sAmAyikAtpurA'pi utsUtravAditvayayeveryApathikI na zrutipathAtithiH kRtetyapi vimRzyaM // 24 // atha punarapi pUrvapakSiNaM zikSayanAda suddhitiajANagANaM, sAmAiavihigihaM kuNaMtANaM / pAyappAyA iriyA, vissariA !! kahaM guruNaM pi // 25 // vyAkhyA - he nodaka ! tvaM kathayeti yojyaM, 'gurUNAmapi bhavadAcAryaNAmapi 'kathaM' iti vismayodbodhakavAvayaM, IrSyA vismRtA !!, kiM bhUtAnAM gurUNAM ? 'zuddhitrayajJAtRNAM' zuddhitrayaM manovAkkAyarUpaM, zuddhitritayaM jAnantIti zuddhitrayajJAtArasteSAM punaH kiM bhUtAnAM ? 'sAmAyikavidhigRhaM kurvatAM sAmAyikasya yo vidhiH-karaNAnukramaprarUpaNaM, sa eva gRhaM sAmAyikavidhigRhaM tatkurvatAM racayatAM kimbhUtA IrSyA ?, 'pAdaprAyA' bhavadabhiprAyeNa sAmAyikaprAsAde pAdaracanAtulyeti gAthArthaH, bhAvArthastvayaM-yadIyamIryApathikI sAmAyikavidhigRhanirmApaNe pAdasadRzatvena bhavadgurUNAmabhimatA bhavettadA zrAvakadinakRtyamakaraNe zrAvakamatikramaNavivaraNe ca vismRtA na bhavet, na hi suzikSitastakSako vezmavidhAnavyatikare pAdaM vismArayati, te tu jAtucidapi na vismaraNazIlAH, tasmAtsAmAyiko cAragRharacanAyAM na pAdapAyA, svAdhyAyAdikRtyagRhe tu sA pAdamAyA, ato na taistatpUrvaM vismAriteti, aparaJca te'pi zuddhitrayajJAtAraH, te yadi IryApathika vinA'tra manaHzuddhirna bhavedeveti nirdhAritavantastarhi sAmAyikadaNDakAtprAkU tAM kathaM vismArayAJcakuH 11, na hi nirAkulo rajako vAsaH 1 ke zuddhi: ? na hi mleccho'pi zaucaM kRtvA malotsarjanaM kurute, kathaM tu punarihAmutra ca zarmakara sarvottama sAmAyika kurvan AddhaH pUrva zaucaprAyamIryApathikIprati For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsur Gya mandir kharatara jaya| somIyA IryApathikI prakSAlanAya vAneyasarasi gacchan kSAradravyavizeSa vismRtiviSayIkaroti, etadapi cakSuSI nimilya paribhAvanIya, yadi ca prAcAM bhavadguSaTtriMzikA / rUNAmIryApUrvakameva sAmAyika grAhyamityAgraho'bhaviSyattadA vicArAmRtasaGgrahAdigrantheSu vicArAntarANIveryA vicAro'pi tailipisAtkRto' bhaviSyat , tadAnImapyasmadgurUNAM skandhAsphAlanapUrvakaM sAmAyikadaNDakAtpazcAdeveryAparUpakANAM jAgarUkatvAditi gAthArthaH / 25 / nanu // 17 // | devendrAcAryANAmabhipAyo'pi devendrAcAryaziSyadharmakIrtikRtasaDAcArabhASyavRttivAkyAttathaivAnumAsyate, ziSyAbhiprAyasya gurvabhiprAyAnugatatvA diti pUrvapakSiNo vikalpajALamunmUlayamAhaNaya paJcakhkhapamANo-valaddhamatthaM nisehae nUNaM / aNumANaM Na ya sIsA-'bhippAo bohago vi tassa / 26 / vyAkhyA-'naca niSedhe 'anumAna'mityanumAnapramANaM 'pratyakSapramANopalabdha' yat pratyakSapramANenopalabdhaM tAdRrza'artha'vastuM niSedhayati 'nUna miti nizcayena, na niSedhayatyeva, 'ca'punaH ziSyAbhiprAyo'dharmakI_bhisandhiH 'tasya gurordevendrasarerabhimAyasya bodhako'pi na bhavatIti gAthA'kSarArthaH, atredamaidamparya-"kAUNa ya sAmAi, iri paDikkamiya gamaNamAloe" iti vAkyena devendrAcAryaiH sAkSAdaryA pazcAdevopama.maNaM kRtvA pacAnmalotsarjanaprAya sAyadyayogaparivarjana kurvIta !, tato malavaprathamaM sAvadhayoga parityajya paJcAcchaucavadIryApathikI zuddhiyuktA / athavA "tudhyatu durjana" iti nyAyamanusRtyAniSTamapi sAmAyikocArAmAgIryA pratikramaNaM vAyuktyA yadi kSaNaM manyate tadA gaNadharaiH sAmAyikasUtrapAThe'pi "tassa bhaMte! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANa bosirAmi' iti pUrvamuktvA pazcAt "karemi bhaMte ! sAmAiya sAvajja joga pacakhkhAmi jAva niyama paJjuvAsAmi duviha tiviheNa maNeNaM vAyAe kAraNa na karemi na kAravemi" itthaM kathaM na bhaNitaM ?, yato vAdyabhiprAyeNAtItakAlInasAvadhayogAtpratikramya pazcAdeva vAsamAnikasAvadyayogaparivarjanaM yAvaniyama kartavyaM, tattu anenaivoparyuktaprakAreNa sArthakaM bhavennAnyathA, tathA AvazyakatrarNivRttyAdau ca "sAmAi nAma sAvajjajogapazcijjaNa nirabajjajogapaDisevaNa ca" ityatrApi vAdyabhiprAyeNa "sAmAi nAma niravajjajogapaDisevarNa sAvajjajogaparivajaNaM ca' itthaM bhaNitanyamAsIt, IpritikramaNasya niravazyogapratisevanAtmakasvArasAmAyikocArasya sAcadyayogaparivarjanAtmakatvAca, ityetatsarvamanAkulacittena muSTha paribhAvanIyam / // 17 // For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shehavit Jan Aachana Kendra Acharya Shri Kalasagasari Gyanmandir diSTA, tatastacchiSyavAkyaM tu "zrutvaivamalpamapi puSkalinA'nucIrNa-mIryApratikramaNataH kila dharmakRtyaM / sAmAyikA dividadhIta ta(ta:)thA prabhUtaM, tatpUrvamatra ca padAvanimArjanaM triH||1||" ityevaMrUpa. tato guruvAkye pratyakSopalabdhamIryApathikIpazcAzvamapAkRtya pravRttena ziSyAbhiprAyeNa gurUNAmAzayastathaiva kathamanumIyate ?, pratyakSabodhite'rthe'numAnena niSedhAnavakAzAta, sAkSAdupalabdhe dhUmadhvajasyoSNatve tatraiva | punardAhakatvena hetunA himAnIva zItalatvAnumAnavada , etasyApi kAlAtyayApadiSTadoSaduSTatvameva, zrAvakadinakRtyavAkyoktArthAddharmakIrtivAkye viparitatvameva bodhyata iti bhAvaH, tathApi na ziSyAbhiprAyo gurvabhiprAyamavagamayati, itarathA kalpakiraNAvalyA "yanu kazcidbahuvacanaM bahukalyANakApekSaM tadupekSaNIya" ityAdivadato vRttikAra(vAvadUka)syAbhiprAyeNa svazikSitA api ziSyAH sAdhu kulamaNDanAcAryAbhiprAyamanumAsyante, taistu zrIvinayendusarikRtacirantanakalpaniruktamupajIvya svakRtakalpavyAkhyAyAM bahuvacanaM bahukalyANakApekSatayaiva vyAkhyAtaM, ziSyAbhiprAyeNa tu tadupekSaNIyamiti yuktamasmaduvarta, naitAvatA'pi kRtaM, gurUNAM pravacanAnupayogisvamiti kalpakiraNAvalIkAravaktavyamadhikaM gurogauravamApAdayati, tathA ca ziSyAbhiprAyeNa gurvabhiprAyAnumAnamapi kalpakiraNAvalIkAreNa nirAkArIti dRzya / 26 / atha ipithikAyAH nUtanArthakaraNena na kevalaM devendrAcAryANAmeva vAkyasya vaiparItyaM kRtaM kintu dharmakItairapi gAhamapAtamityAha kahamavi dhammeNa sarya, kahiA iriA gayA aNattheNa / kattiyapiMjiyarUyaM, jAyaM kammeNa kappAsaM / 27) vyAkhyA-kathamapi mahatA kaSTena 'dharmaNa'iti padekadeze padasamudAyopacArAddharmakIrtinA-sagacArakAreNa kavitA pratipAditA svaya'mityAtmanA, na tu gurusampadAyena 'Iya'ti IryApathikA sAmAyikocArAtyAgiti zeSaH 'anarthena' gamanabyAvRttirUpeNa kutsitArthana bhavadu1"akalyANakabhUtasye"ti kiraNAvalyutsUtravAkyamapekSya "bahukalyANakArtha bahuvacanamiti praNetAro bAlizA evaM ti kalpayodhikAdvitIyAvRttau 1. patre TippanakAraprasaryAnandIyavacanamapi / For Private And Pessoal Lee Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kal s u Gymandir IryApathikI kharatara jaya somIyA patizikA // 18 // ktArthAbhAsena 'gatA'nAzamApa, tathA ca katitapiaitarUta'karmaNA''bhAgyena kasaM jAtamAsIt, arthazleSazcArya-kathamapi bahutarAzubhakarmakSayopazamena dharmeNa dAnAdyarjitapunyena purAkRtena 'I' gamanAgamanAdidoSavyAvRttiheturAvazyakapAThavizeSA'svayamAtmanAkathitA' pAThagocarIkRtA 'anarthana' sAvadhakaraNIyena 'gatA'yAtA-pratikrAntA'pyapratikrAntA''sIt , upAkhyAnArthastu sa eveti gAthArthaH zlepArthazva, bhAvArthastudharmakIrtinA kathaJcitsAmAyikAdhikAre salAcAre puSkalidRSTAntena sarvA'nyakRtyeSviva sAmAyike'pi IryA mAksAdhitA sA'pi bhavatA garbhazrAyeNeva gamitA, tadyathA "taeNaM se pukhkhalI samaNovAsage jeNeva posahasAlA jeNeva saMkhe samaNovAsae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA gamaNAgamaNAe paDikkamai, ga0 paDikkamittA saMkhaM samaNovAsagaM baMdai namasai" iti zrIvyAkhyAmajJaptisatkadvAdazazatakaprathamoddezakanibaddhapadaikadezavyAkhyAyAM (555 patre) "gamaNAgamaNAe paDikamaitti-IryApathikI pratikrAmatItyarthaH" evaMvidhaM zrIparamaguruzrImadabhayadevAcAryANAM vAkyaM pratibhUpAyaM parikalpya "zrutvaivamalpamapi puSkalinA'nucIrNa"mityAdi pAThena puSkalidRSTAntena tena sAmAyikapAThAtyAk yathAkathaJcidIryApathikI sAdhitA tathApi IryAyAH bhavadIyArthakalpanayA zrIpajJaptittAvapi IryApathikyAH gamanabyAvRttirUpArthasamarthanena dRSTAntAsaGgatyA kAkanAzaM nAzitA, tathA ca sati kathazcidupArjitArtho'pi tadarthamopeNa bhavatA dharmakItirapi niHsvIkRtaH, aparazca vastu gatyA'narthakasyApyarthAntarasya karaNena bhavatA dharmakItirasmAkamabhimatArthasAdhaka eva kRtaH, yuSmAkaM tvabhimato'pi tvayA'nabhimatakArI kRtaH, tadevamiyaM kalpanA paravighrakaraNAya pravattitA'pi vastucyA stroktArthavighnakAriNyevAsIta, yatastenApi "IryApratikramaNataH" iti padaM "tadeva svanAsA nikalanena paravinnakaraNamiveya kalpanA paravibhakaraNAya pravartitA'pi svanAsAnikarAMnamiSa vastupasyA svAtmakAryavinakAriNyeva, asmAna tu zatrunAsA nikalanamiva parapakSamlAnireva mAla" iti prtyntre| // 18 // For Private And Personal use only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir pratyapAdi, tasyApi padasya gamana vyAvRttirUpArthakathanenApyarthasaGgatyA siddhaM naH samIhitaM svasthe citte sabai bhavatIti sAmAyike'pi gamanavyAvRttipUrvakatvamabhimataM tathA ca vaH samIhitaM tRSitasya mRgatRSNAjalapAnAyopakrame ivAtrApi na niSpattimAyAtaM, tadevaM dharmakIrttivAkye IryAyAH kAlpaniko'rthaMzcetkalpyate tadA ziSyavAkyena gurvabhiprAyAnumAnamiti yuktiH pratyuktA syAt, yadi mukhyo'rthaH svIkriyate tadA " ekatra dRSTo nyAyaH sarvatropayogI bhavatI"ti dinakRtyAdyanyasUtravRtyAdAvapi sa evArtho'GgIkAryo, nArthAntara mIryAyA aGgIkArya, so'yamubhayataH pAzArajjuriti, tathA ca muJca kadAgraha, svIkuru sarvasammataM saGgatamIryApathikAyAH svarUpArthamiti | 27| atha zrIdazavekAlikavRttigataM zrImaddharibhadrAcAryavAkyaM samarthayannAha haribhadAyariyANaM, vayaNaM dasayAliassa vittIe / emeva ya sAmannaM, NeyaM suddhivi suppasiddhA |28| vyAkhyA-'dasayAliassa'tti kAlena nirvRttaM kAlikaM, pramANakAleneti bhAvaH, dinasyAntya caturghaTike dazAdhyayanabhedAtmakatvAddazaprakAraM kAlikaM prakArazabdasya lopAdazakAlikaM, tasya dazakAlikasya, 'ekadezavikRtamananyavaditi' nyAyAddazabaikAlikasya vRttau 'haribhadrAcAryANAM yAkinImahattarAdharmaputrANAM jinabhaTTapAdopajIvinAM 'vacanaM' "iryApathikIpratikramaNamakRtvA nAnyatkimapi kuryAttadazuddhatApatte" rityevaMrUpamapi 'emeva 'tti evameva mahAnizIthavAkyavatsAmAnyaM ca evArthaH, 'sAmAnyameva' sAdhAraNameva, na vizeSarUpaM prativyaktivRttiH 'jJeyaM' jJAtavyaM, atrApi yuktayastA eva yojyAH, 'zuddhirapi' manovAkkAyarUpA sAmAyikadaNDako cArAtpUrvamapIti yogaH, 'suprasiddhA' viditeti gAthArthaH, sUcitArthastu ayaM nanu suhRdbhAvena pracchAmo'tra yadi zrIharibhadrAcAryairAvazyakavivaraNe IrSyA vinA'pi sAmAyikadaNDakAcAraH syAdityAdRtaM bhavettadA dazavaikAlikavRttAvetatpratipAditaM bhavet, yaduta 'sAmAyikAdhikAre "sAmAyikaM kurvataH pratikrAnteryasya cittAzuddhirbhavati For Private And Personal Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IryAthIkI patriMzikA // 19 // (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir utAzuddhacetasa eva sAmAyikaM zuddhayati athavA zuddhacetasaH sAmAyikameva na zuddhayati (atha ca yadvA sAmAyikakazcittasyAzuddhireva na sambhavati (tatra) tatsAmAyikakRtyo yatasyeryAmaticikramipojicaiva vA jaDAyate rogAdyutpattirvA dhanAdinAzo vA janopahasatirvA paralokAnArAdhanaM vA agrataH kriyAstha gitirvA ityAdyanyatamena hetunA (dha0sA0 I0 pa0 patra 26) " asmAbhirAvazyaka vivaraNe IryAsAmAyike prAgU nyaSedhi' noktaJca taistasmAtparasparaM virodho durnirodhaH, ekakarturvAkyadvayasya viruddhatA niruddhasyAsambhavA dvimRzyametaditi cenna, dazavekAlikaTTattau tathA sadbhAve'pi saGghAcArakAreNa "IryApratikramaNataH kila dharmakRtyaM" iti vadatA tatraivaivaM sphuTaM vAcyaM bhavet, yaduta 'asmAbhi- "vRddhAH punarevamAhu-utkRSTA caityavandanA IryApathikImatikramaNapurassaraiva kAryA, anyathA'pi jaghanyA madhyamA" iti yadvAkyamuktaM talaghumadhyama caityavandanayoH kriyamANayoraryA na zuddhayati IryAyAM vA pratikrAntAyAM se caityavandane na zuddhayataH azuddhacetasaiva vA te vidheye uta laghumadhyama caityavandanakartrIcittasyA zuddhirna bhavet athavA tatreryApraticikramiSoreDamukatvaM syAt vivazatA vA syAt evaM vAtaprakopadevyAkopaviSadharasphaTATopajinAjhAlopadurdoSAropAdihetuneti' atrApyuttaramanveSyamiti vadatAmasmAkamapi vaktraM na vakrIbhavet bhavaduttareNaiva vayamapi dattottarAH, yatazvobhayossamo doSaH parihAro'pi sa (tatsamaH, "naikaH paryanuyoktavya-stAdRgartha vicAraNe" iti nyAyamudrA'pi manasi dhAraNIyA, tathA ca yuSmAbhiratrottare datte datte vA'smAkamiSTApattiH sujAtaiva, nanu bhavatu tAvatsAmAyikocAre IyayAH pathAcaM samayoktyA yuktyA ca paraM matyAkhyeyadvividhatrividhapratyAkhyAnasya zuddhayai karaNazuddhirvidheyA, karaNatrayasyeya vinA kathaM zuddhirbhavitrIti cenna, potikrayA kAyapratilekhanena tanuzzuddhiH, " nisIhiyAe" iti padenAnyasAvayakRtyaniSedhAnmanaH zuddhiH, potikAmatilekhanAyAM zuddhitrayasyApi sattvAdvacanazuddhitvamapi tadavasthameva, 1 "zuddhacetasA vA tena vidheye tayoH kriyamANayovo'zuddhateva na syAt pratikrAntAyAmapi tasyAM tatra cetaHzuddhirna bhaveda, athavA " iti pratyantare / " For Private And Personal Use Only kharatara jayasomIyA // 19 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jan Aathana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kalasagas Gyamandir tatmatilekhanAnantaramapi sAmAyikopayogI vAkyAhane nAnyatkimapi vaktavya, evamapi tasya bAzuddhirAyAtA, evaJcAtinirbandhakaraNe zuddhitrayamapi gRhANa, kiza sAmAyikArthamAyAto'pi pratikrAntAyAmapi IryAyAM kAryAntaravyAsakto'kRtasAmAyiko'pi vastramatilekhanAdivyapadezAntareNa sAmAyikamatijAnIte (gRhAdau) yAti ca, sAmAyikA) pratilekhitAyAM potikAyAM gacchabapi zaGkate, ityapinoyaM cittacamatkRtikAri, tadevaM sarvapUrvAcAryairmahAnizIthavAkyaM vizeSaviSaya samarthitaM bhavadgurubhirdevendrAcAryadharmakIya'pAdhyAyAdhairapi, na kevalaM taireva, kintu IpithikAyAH nUtanArthakAriNA bhavatA'pi svakRteryApathikIpaTtriMzikAyAM dvitIyagAthAvyAkhyAne "bRhaccaityavandanaguruvandanadezasarvacAritropadhAnapratikrAntisAmAyikapauSadhAdikriyAkalApamAtre zrImahAnizIthavacanAt upalakSaNAt zrIhAribhadrIyadazavakAlikavRttivacanAca cittazuddhihetutvena prathamameveryApratikrAntiH 'muNitti jJAtA" iti vAkyAnmahAnizIthavAkyadazavakAlikavRttivAkyayorvizeSaviSayatvaM sphuTamevorurIkRtaM, mukhena ca yorvAkyayoH sarvakriyAyAM pratyeka pratyeka gocaratvaM vadanapi bRhacaityavandanabRhadguruvandanaviSayatvaM tayorvadana bhavAn svoktamapi na smarati, pUrvAparabAdhamapi nAkalayati, vidvajjamopahasati, lajjAmapi tyajati, tadevaM sarvasuvihitagItArthayatijanasammatatayA mahAnizIthavAkya vizeSakatyaviSayameva, na prativyaktisarvakRtyaviSayamityAyAtaM, tathA ryAyA arthAntaramapi tirohita draSTavyamiti / 28 / nanu sAmAyikadaNDakasya gaNadharakRtatvena siddhAntatvAdapratikramitAyAmIryApathikyA (tasya) pATho'pi na kalpate kiM puna dharmasAgareNa sveryApayikISaTtriMzikAyo 17 paye "mayA ne pratikAnteti thiyA samuccastisAmAviko'pi sacita spRzAla vAhate' iti yaduktaM tadvimRzya ttvniveckcikaiH| yaso mathAna samuccasti sAmAvirudaNDakamiti dhiyA pratikAnteryo'pi sacittajalaM pibanapi na zakate tahi sacivaspAne tu kA kathA / itpapi na viSTaM tena, mUDhena, vasvatastu samudharitasAmAviko jalAdisatcittasparzane'pi zakate, anucaritamAmAyikAH pravikAnteyasvineke sacittajalaM spRzantaH pibantaya dRSTAstathA rahe gatvA gRhArambhAdikAryANi kurvanto dRSTipathe'vataranti / For Private And Personal use only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalasagasun Gymandir IryApathikI patriMzikA // 20 // kharatara jaya somIyA ranuSThAnamiti cena, IpathikyA vyabhicArAta, sUtratve'pi tAM vinA'pi tasyAH paThyamAnatvAtmatikramyamAnatvAca, nanvIryApathikI to vinA'pi paThyate pratikramyate ca, paraM sAmAyikamapratikrAntAyAmIryAyAM na paThyate tatkathamanuSThIyate ? iti cetra, anyonyAzrayadopAdamatikrAntAyAmasyAmasau paThyate pratikramyate ca, sAmAyikaM tu pratikrAntAyAmeva tasyAM paThyate, sUtrapaThanavidhyatikrame puSTAlambanasyAbhAvAta, anuSTIyate tvapratikrAntAyAM, AgamoktatvAd vRddhavyavahAre tathaiva pravRttatvAca, kizca yathA kAlavelAyAmapAThyamapi SaDvidhAvazyakaM kAkavelAyAmanuSThIyate AptopadezAta, tathA IryApathikAyAmapratikrAntAyAmapAThyamapi sAmAyikaM anuSThIyate, AptopadezapratipAlanasya bahuphalatvAditi kaNTakoddhAraH, atha yatijanocitazikSayA viziSya pUrvapakSiNaM zikSayatiasamatthamuhe gAlI, susamatthamuhe kahaM bhave ? gAlI / so satthehi viAriya, tassa'tthaviheDaNaM kuNaI / 29 / vyAkhyA-'gAli virudAsabhyazaMsanaM azamasthAnAM-zama upazamo, na zamo azamaH zamAdanyo vA'zamastatra tiSThantItyazamasthA-upazamarahitAH krodhAta dhmAtA iti yAvata, teSAmazamasthAnAM mukhamazamasthamukhaM, tasminnazamasthamukhe bhavet , suzamasthAnAM-paramopazamApanagAtrANAM mukhaM muzamasthamukhaM tasmin muzamasthamukhe kathaM kenaprakAreNa gAlirbha veta ?, asambhAvyametatveSAM, "yadi satyaM kaH kopaH syA-da'nRtaM kinna kopena ?" iti vAkyasya taccetasi pratibhAsanAt , 'sa'iti muzamasthasAdhuH tasya pUrvapakSiNaH 'zAstraiH' siddhAntai vicArya arthasya taduktArthasya 'viheTanA vividhA'rthaviheTanA, tAM arthaviheTanAM karoti. AgamoktayuktyA taduktamartha vighaTayatIti bhAvArthaH, zlepArthastu ayaM-'asamarthamukhe' niHsattvamukhe'gAlira'sajjalpanaM syAt , niHsattvato'kiJcitkaratvAt , paraM susamarthamukhe kathaM gAlirbhavet ?, api tu naiva syAt, kintu susamarthaH kSatriyAdiH zavidArya 'tasya' vipakSasya 'arthAnAM' suvarNAdivastUnAM viheTanaM'vighaTana arthaviheTanaM, tatkarotItyanyoktiH, bhAvArthastu // 20 // For Private And Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kasagarsun Gymandir yadbhavatA dhanikenAviyuktaparakSetramadhyagatakhAyaphalAsvAdAghAtena svavasatibhUvivarAntarAlakoNasthitena zRgAlabAleneva tucchninhvaussttikkupaakssiktvaadi| viruddhazabdazaMsanamakAri tatsvAtmanyeva viruddhatA vyanakti, tadyathA-pUrva sAmAyikoccAraM pazcAdIryApathikApratijJAvatAM yattucchatvaM tvayA uktaM, tanna dravyato'pi tucchatvaM pUrvoktayuktyA sarvamuvi hitAnAmIryApathikAyAH sAmAyikapAThAtpazcAtmatikrAntau niyata| mekavAkyatvAta , nApi tucchatvaM bhAvApekSayA, svacchandakalpanAyA eva tanmUlatvAta, sA svacchandatA ceryAyAH sakalagacchasammatArthAdviruddhArthaprarUpakatvena bhavatyeva paryavasitA, "AtmIyo bANaH AtmAnameva praharatI"ti rIteyuktatvamutpazyAmaH, tathairyApathikApadasya svapakSaparapakSa sammatArthAnaGgIkAreNa ninhavatvaM kupAkSikatvaM ca svasminneva paryavasyataH, AgamoktArthApalApasyaiva tahIjatvAt , tathA ca bhavatpayuktAnekAsmadIya viruddhazaMsanAdhAro gurutattvapradIpakAro'pi tattvavRttyA guruta(yApradIpaka eva)vapradIpanaka eva, yatastadgrathitagranthe eva tathAtvaM prarUpita, tatsammatyA svamatyA bhavatA prazaMsitaM, aho !! "andho'ndhamanukarSati" iti nyAyaH, yathA vA kUTakApaNapaNyo bANijakaH kUTakArSApaNavyavahAriNAmiva parIkSAkAriNAM kakSIkRtya tadvyavaharjumupakramate parIkSakapurandarANAM purataH, tathA tvamapIti, tena svakRtagurutattvapradIpagranthe "svAvadhi taca kSetre'trA grato'pyebhyo bhaviSyati / stokeSvapyeSu cAritraM, bajaduSpasahAdivat / 15 / vyAkhyA-taccAritraM 'svAvadhi nijApadhi 1 etat ninhavaziromaNidharmasAgarakRteryApathikISaTtriMzikAyAM 18 patre "pazcAdIrvApratikrAntipratijJAyatAM kupAkSikANAM mate" tathA 30 patre "pazcAdIyo'bhyupagandhAro balyato'pi tucchAH, bhAvato'pi jJAnavikalAH" ityAdinA pazcAdIpritikAntipratijJAyA: mUlabhUtAH zrIjinadAsamahattarAcAryazrIharibhadrasUrizrImabhayadevasUrizrIyazodevasUrizrIdevaguptasUrizrIyazodevopAdhyAyazrIhemacandrasUrizrIdevendrasaridhIkulamaNDanasUrizrImAnavijayopAdhyAyazrIyazocijayopAdhyAya-prabhRtayo'pi kupAkSikA: jJAnavikalAti vyApayan yo'dIrgharaSTimUDho na smAdRzAne likhettatra kimAzcaya , yatastarevoparyuktAcAryAyaH "pacchA irivAvahiyAe paDikamaI" ityAdinA sAmAyikadaNDakocArAtpazcAdIryA pratipAditA, tAnevAkSarA ndarzayatAmasmAkaM bajjalpana tabastutasteSAmeva jalpanaM, athavAisamathaimuse gAlira'sajjalpanameva bhavati tatra kimArthama / For Private And Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IryApathikI patriMzikA // 21 // (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAt 'atra kSetre' gaurjarAvaniprabhRtike agrato'pi 'ebhya' stapovaddbhyo bhaviSyati, ya eva ebhistapovad dbhirdIkSitAsta eva cAritriNa ityarthaH iti balAdApanaM, 'eSu' tapovatsu stokeSvapi cAritramasti, na cAtredamAzaGkanIyaM aparaM sarvamapyacAritraM ekasminnevAtra gacche cAritramiti kathaM ghaTate ?, 'vajra' tyAdi, yathA prabhuzrIvajrasvAmiziSye vajrasene ekasminnapi cAritramabhUttathA yathA duSpasahAcArye'lpaparivAre'pi cAritraM bhaviSyati tathA eSvapi stokeSu cAritraM siddhamiti / gatyAgatimite kSetre 'trAnyagacche hi nApyate / ebhyo viziSTataiSvevA- zaTakhAsirbalAttataH / 16 vyAkhyA- 'atra 'asmin kSetre 'gatyAgatimite' mAlavakadevagiritilaGgaprabhRtike 'hi' ryasmAtkAraNAdanyagacche' tapovadgacchavyatirikte 'ebhya'stapobaddbhyo'viziSTatA'duSkarakAritA' nApyate' na dRzyate naiva vA zrUyate, tata 'eSveva' tapovatsveva balAdazaThatvamAptiriti / " iti prarUpaNAtapogaNAdanyatra cAritrAbhAvastenAGgIkRtaH, tathA tadgaNasthayatidIkSiteSveva cAritraM, yatra teSAM vihArastatra kSetre eva ca cAritraM, tapogaNAdanyagacchAnurAgI gacchasthA vA sarve'pi zaThA, azaThatvaM tapogaNayatInAmeveti ca tenAGgI kRtaM tathA ca yo gADhaM svagacchAnurAgI gacchAntarIyANAM ca pratipakSabhUtastasya kiM kiM na sambhAvyaM yaH sarvagacchAvajJAyAM baddhakakSaH so'smadgacchasya svacchasya sutarAM dUSaka eva 'gRhama pravRttasya, kapATaH paryaTAyate' iti jJeyaM, yadi tadvadanyagacchIyairvinAzatapadIkAraM svasvakRtazAstre vayaM dUSitA bhavAmastadA tasya nA''go manAgapi syAt paraM kevalaM tasya matAnurAga eva dRSTirAgI tu na dharmabhAgI, yadArtha - "rato duTTo mUDho, purvi buggAhio ya cattAri / ee dhammANarihA, ariho puNa hoi majjhattho / 12 // " iti matyuta AcArapradIpakAraratnazekharasUriNA yuSmatpUrvajena (mudritAcArapradIpe 11 patre ) kAlabelAmarUpaNAdhikAre "AcaraNayA tu rAtrau dve kAlavele - madhyarAtre rAtryante ca dine'pi dve-madhyAnhe dinAnte ca, kharatarazrIjinadattasUrikRte sandehadolAvaLIsUtre 'pyevamuktaM 'cau porisio divaso, diNamajjhaM te ya dunni ghaDiAo / evaM rayaNI majjhe, aMtammi a tASa cattAri // 1 // " " For Private And Personal Use Only kharatara jaya somIyA // 21 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ityAdi vadatA kharatara zrIjinadatsarINAmevaM bahumAno dattaH, tataH guruziSyayorubhayorapi pradIpakArayoH kaH prazaMsAspadaM 1, ziSyeNa guruvAkyamapi zrutavaraM vA bhaviSyati, tathA "vyAkhyAtA'bhayadevamuriramalaprajJo navAMgyAH punaH bhavyAnAM jinadatta riradadAdIkSAM sahasrasya tu / maTiM zrIjinavallabho gururadhAd jJAnAdilakSmyA punaH granthAn zrItilakacakAra vividhacandramabhAcAryavat / 1 / " iti zrImunisundarasrayastridazataraGgiNyAM tathA "purA zrIpattane rAjyaM, kurvANe bhImabhUpatau / abhUvan bhUtale khyAtAH zrIjinezvarasUrayaH | 1| sUrayo'bhayadevAkhyAsteSAM paTTe didIpire / yebhyaH pratiSThAmApanno gacchaH kharatarAbhidhaH | 2|" iti tapAsomasuMdararikramakamaLamarAThamahopAdhyAyazrIcAritraratnagaNitadvineya paM0 somadharmagaNiviracitAyAM upadezasaptatikAyAM yuSmatmAcaH (pUrvajaH), tathA "kharatarapakSe zrInavAGgIvRttikArakAH zrI abhaya devasUrayastacchiSyAcAritriNo'nekagranthakarttAraH zrIjinavallabhamraraya ityanukrameNa sAtizayAH sUzvirAH babhUvuH" evaMprakAro vArttikaH kalpAntarvA cye tapAgacchIyazrI hema haMsasUrayaH / tathA "vatsarairdvAdazazatai- caturbhiradhikagateH / bhAvI vikramato gacchaH khyAtaH (kharataragacchazAkhA-rudrapallI ya kharatarAkhyayA | 1|" iti dIpAlikAkalpe tapAzrIjinasundarasUrayaH evaJcaiteSu bhavatpUrvajeSveko 'smadguruguNoktimaparaH kharataragacchapratiSThA manyaH kharataragacchIyAcAryANAM sAtizayatvamanyo'smadgacchasya khyAtiM prAha. nAvarNavAda, gurutattvapradIpakArastvevaM (pUrvoktaM) vaktIti, evamekasminneva gacche sarve'smadgaNaprazaMsAmuktavanta, ayaM tvavirAdhito virAdhito vA nindaka iti satAM cetasi vairudhyaM vidhatte paraM matAnurAgaraktaH sa iti na matItipAtraM tadapratItau tadvAkyamapi nopAdeyaM bhrAntavimalambhakavAkyavat, aparaJca sa tadAnIntanaiH sAmbhogikaiH samanojJairasAmbhogikaiH sattIrNaizca zikSito'pi bhaviSyati paraM kenApyutkaTadveSAnugatatvAdihetunA'bhinivezAvezameva prApto granthaM gurutattvamadIpamAracitavAn, mokSArthibhirgacchvAsibhirekagacchanivAsitvadAkSiNyAdeH sa upekSitaH, punaH kAlAntare bhavadbhirgacchAntaradveSibhistatmAyaiH kutazcittaM For Private And Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IryApathikI patrizikA // 22 // (www.kobatirth.org granthamupalabhya punassa prakaTita iti tattvaM sambhAvayAmaH, ata eva mahisANApure pattane ca bRhatkharataragacchezvarazrIjinacandraribhiH saha pUrvottarapakSaparigrahapUrvaka kevala dveSamUlatAmeva vibhAvya pUrvAcAryamaNitagranthaiH saha gacchAntarIyaiva saha virodhanirodhAya tapAgacchAdhIza zrIvijayadAnasUriNA utsUtrakandakuddAletyaparAbhidhAno gurutattvapradIpagrantho jalazaraNamakAri, etatsaMpAdArthinA hIravijayasUrilikhitadvAdazapraznottarapatramanveSyaM, evaM matAnurAgINAmanyeSAmapi kiyanti viruddhoktAni vibhAvyante ?, sAmpratamapi tatsantAnIyena kena cittapovadgacchAntargatena sarvagacchadviSA' prAgevaM nya (prA) rUpi yattapovadgacchvyatiriktayatipratiSThitAH jinamatimAH vandanA'naha iti, tatassa kecitsAmbhogikaiH satkRto'pi gacchAdhIzanyakkRtaH janairdhikRto yadyapi maunamAzritavAn paraM tadA tena tatsvarUpanirUpako yo granthAbhAsaH kRto bhaviSyati so'pi kAlAntare tatsvarUpAjJAtRRNAM tadgacchIyAnAM tathaiva gacchavyavasthA bhramamAviSkariSyati yathA vA zrIThANAvRttau " tabaseNa ya pakhkhiyAINi vi cauddasIe AyariyANi, annahA AgamuttANi puSNimAe" iti cirantanapratipAThe vidyamAne (tathA) vicArAmRtagranthe zrI kulamaNDanAcAryeNa samyaktathaiva nirNIte'pi 1630 varSe caturmAsakaprayAtiriktapUrNa mAsInAmanArAdhyatvaprarUpaNAya caturdazyAmAgamAbhiprAyataH pAkSikatvasthApanAya ca "cAummAsiyANi caudasIe AyariyANI" ti pAThaH pratimAtre 'pyadRSTaH sAkSAtkenacitpravarttitaH, tataH so'pyapapAThaH kAlAntare pAThaparAvRttisvarUpamajAnAnAM janAnAM pAThabhramaM janayiSyatIti evaM sarvamapi svamatA (svamatya) nusArijinAjJAbhaGgakArijana + Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 agragrAbhidhAnatvAduandhakAraranirdiSTanAmnA dharmasAgareNa 2 zrIhIravijayaribhirdvAdazajalpapaTaka prakAzya saGghAdvahiSkRtaH / 3 zrIyazovijayopAdhyAyaiH pratimAzanake tathA vRttikRtA laghuvRttoM para anyagacchIyajinAca pratimAviSaye dveSastyAjyaH' iti 71 kAvyavRttau tathA "icaDAkalpitaM yadUdUSaNaM anyagaNDItyAdikaM tena kRtvA bahubhira lumpakatAM samAzrita" iti 72 kAvyavRttau tathaiva ca "pArzvasthastu bhavAn arthazUnyo dharmasAgaraH pArzvasthamadhyavartI" iti 77 kAvyavRtI ityAdinA bahuzastiraskRtaH, vizeSa jijJAsubhi vilokpAH pratimAzatakavRhadvRttisyopaza dharmaparIkSAvRttipatriMzajjalpavicArakumatAhiviSajAgulyAdayo granthAH / For Private And Personal Use Only kharatara jaya somIyA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsun Gymandir viz2ambhitamidamiti diGmAtra, alaM prasaGgenAtha prakRtaM prastumaH // 29 // atha svamatikRtanavyArthAnAM niratizayAnAmanartha vibhAvayannAha sIsammi akAUNaM, atthassa parUvagaM guruM gIyaM / jo parikappai atthe, so sAisayo va sacchaMdo / 30 // - vyAkhyA--'arthasya prarUpaka' arthaprakAzakaM zirasi akRtvA 'gItaM gItArtha guruM' tattvopadeSTAraM yaH svamatyA artha AgamArthaM parikalpayati sa'sAtizayo viziSTajJAnavAnAtmA''gamAdiH 'vA' athavA 'svacchandaH svecchAcArI-sapizadaH samyaktvAdiguNavikalo jJeya, etAvatA yo yamAgrahI paramparAyAtamartha vimucya svamatyA prajJAvalepAvaliptacitto navyamartha prarUpayati sa svacchando vijJeyo, na tu sAtizayo, jAtismRtiviziSTazrutakevalAdyatizayAbhAvAta, tadabhAvatvaM tu sAmpatamubhayavAdisiddhameva, kadAgraha evAtra nivandhanamiti, AgrahikaanAgrahikayorayaM vizeSaH, tathA cAhuH pUjyapAdAH "AgrahI bata ninIpati, yuktistatra yatra matirasya niviSTA / pakSapAtarahitasya tu, yuktiyatra tatra matireti nivezam / / " ityArSamAkalayya navyArthaprarUpaNAM parihara, gItArthAcaraNAmAcareti shissttoktiH||30||ath gItArthAcaritAyA AcaraNAyA api pAmANyaM samarthayabAha-RA lAbhavisesaM jANiya, rAgadosAidosaniravikhkhA / kiMcivi samAyaraMtA, gIyA aaraahgaanneyaa|31| vyAkhyA-'gItA'iti gItArthAH 'kizcit kRtyavizeSa 'api' evakArArthaH, sa purassambadhyate, 'samAcarantaH samyagyatanayA AcarantaH | samAcarantaH, sUkSmekSikayA kizcitkurvanto'pi ArAdhakAH jJeyAH, evakAreNa jJAnadarzanacAritrANAM jinAjJAyAzceti yojya, kiM kRtvA ?, ES 'lAbhavizeSa vijJAya' ekasmAtsAmAnyalAbhAdanyo viziSTo lAbho lAbhavizeSastaM vijJAya-viziSTajJAnena viSayIkRtya, kiM viziSTAHgItArthAH?, 'rAgadveSAdidoSanirapekSA rAgazca dveSazca rAgadveSau, tAvAdI yeSAM te rAgadeSAdayaste ca te doSAca rAgadveSAdidopAsteSu nirgatA apekSA yeSAM te rAgadveSAdidoSanirapekSA, evambhUtAH gItArthAH kizcitsamAcaranto'pyArAdhakA iti bhAvArthaH, etAvatA ca zuddhamedhAjitamurasUribhiH For Private And Personal use only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kalassagarsur Gya mandir IryApathikI patriMzikA // 23 // kharatara jayasomIyA zrIjinadattamUribhiryajinapratimAnAM pUjA strISu niSiddhA'sti taduSTamityuktaM pratyuktaM draSTavyaM, na hi taiH sarvAsAM strINAM sarvaprakAraH sarva| jinapratimAmu pUjA niSiddhA, tathA ca tadvacaH "mUlapaDimaM suibhRivi chivai na sAbiyai" iti carcarImakaraNe, tathA "pUei mUlapaDimeM pi, sAviyA ciyanivAsisammata" ityutsUtrapadodghATanakulake, aparaM "taM puNa sapADiheraM, apADiheraM ca mUlajiNaviMbaM / pUijai purisehi, 1 etadviSaye sAgaramatotpattI jIrNapatre ca evamasti tapoSTrikAparaparyAyasya tApasamatasyotpattiyathA-ekaH kazcijjagacandranAmA stambhanapozAlayavAsizrImaNiratnamUriziSyaH kutazcinimittAtsAtakopaH svakIyagurupAzca nirgataH sanavInavidhinAmnyA nijamatikalpitasAmAcAryA katicijanAtmaka samudAya svAyattIkRtya sa veSadhArI jagavAndAcArTIbhUya pravarttamAna: svAGgIkRtamatajaye ucchiSTacANDAlikA''rAdhanAvApsacANDAlikasaMzakaH kiyatA kAlena pattane samAgataH, anyadA va tena jinAlayaM gatena rudhira patitaM dRSTvA aho !! na apAvitrya| bhAjanaM khiya iti vicinaya pUjAM kurvatI bhApatI bhavantI bI adhiSThAyakena camatkArikApAM zrIjinazAsamonnatikArikANAM zrIjinapratimAno pUjApharI yogyA iti prarUpita, tathA prahapaNAvyatikara ca vijJAya pattanasvadhIsahena bhaNita-aho !! zrIjinazAsanobhatinAzakaM pravacanopapAtakametadvacanaM avANo jagacandAcAryaH prAvaH zikSaNIyaH, yadi saGghana tADitaH sansakIyaM kadApaI na tyatyati tadA tiraskRtya rAkAraktavAhiH karSayiSyate, ityevaM sahavicAraNAM zrutvA bhItaH san saMvat 1285 varSe uSTrikAbAinAruDho naSTyA stambhanapure gataH, tatratyajanerUce lokta-pattane kabidupadarya sambhAvya oNSTrikI vidyA smRtvA'vA''yAto'ha, tadAnIM jane auSTika iti nAmnA rUDirjAtA, tanAmanavaNena sanAtakopo jagacandrAcAryaH paruSapacanarjanena saha saTi kuNistApaprakRtikavAdaho !!, ayaM tapauSTriko rakSyate iti advitIya tapoSTrika nAma datta, para kiyakAlAnantara sadapatyeya tapena tapA iti kRtvA janastapA ityAkhyAyate ityarthAntaraM nijacittatuSTaye nAmno'thai pRcchatAM janAnAM pratyuttarAya ca vikalpyAnabhimatamapyabhimatIkRtaM, yataH saMvat 13.0prAktaneSu pranyeSu kApi nAsti etata, yaduta saM. 1285 varSe amukanagare amukanAmnA rAzA vA amukanAmnyA rAzyA zrIjagacandradizavarSANi yAvat AcAmlatapaH dRSTvA tapAgacchavirudaM datta, iti tAtkAlinagrantheSu tadUgandho'pi nAsti, pratyuta devendAcAryaprabhRtibhiH katicibhistu svakRtadharmaratnaprakaraNavRttyAdiSu catravAlakagaccha evaM spaSTatayollikhitaH, para pUrvanRttAntayuta tapAgacchavirudaM prAptaM na likhita, tadanu gaistu kiyabhistu svAbhinivezena anAbhogena vA likhitamapIti tapAmatotpatiH / tathA evamapi razyate "kalikAle samudbhUto, dharmasAgaraninhavaH / tapoSTikamataratasmAta, samudbhUtaH kadApahAt 1" dharmasAgareNa svopajJaIpithikIrtizikAyAM kharataramavotpattiyathA'lesi tathava tapAmatotpattiH puNyasAgareNAlekhi, bhato doSastasya evaM jJeyaH, yadUrAgataparahita yuktaM ca tavyamANaM zeyamiti, evameva prakhyarAtmajAnandasya nindavatvastha ktaM ca tavyamANaM zeyamiti, evameva prakhkharAtmajAnandasya ninhavatvasthApanAvAdayuto mUlapuruSavAdo'pi sheyH| // 23 // For Private And Personal use only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir na itthiyAe asuibhAvA | 1|" ityaSTAdazagAthApramitapUrvAcAryakRtavidhivicArasArakulake'pi pUrvAcAryA api tathaivoktavantaH, na hi teSAM gurUNAM jinapUjAM kurvANAH striyaH snAnAdikRtyena zItakAle mA bhUvan duHkhitA iti strISu rAgo'GgapUjAmAtra niSedhakAraNaM, uSNakAle snAnAdinA sukhasyApi tAsu sambhavAt, yadi zItakAle eva tAsa jinapUjA tairniSiddhA bhavettadA rAgamUlakakhamapi tanniSedhe bhavet, maulamasiddhapratimAvyatiriktAnAM jinapratimAnAM pUjAyAstAsu sAkSAdevAniSedhAnmaulajinapratikRtipUjAyAH niSedhAca, nApi jinapratimAsu dveSAttaiH strINAM pUjA niSiddhA, sthAne sthAne vidhicaitye vidhipUjAyAstaiH prazaMsitatvAt, avidhipUjApratiSedhe tvavidhAveva vidveSaH, tadveSasya nyAyyatvena noktadoSaH, nApi strISu jinapUjAjanitaphalaM mA'bhUditi dveSAdvA pUjA niSiddhA, sugandhidhUpAkSatakusumaprakaradIpa naivedyaphalajalagItanATyavAdyAdividhipUjAnAM tAsvaniSedhAt na ca mAlinyavadanitAjanitasaMsparzAdadhiSThAyakApagamo mA bhUditi jinapratimAsu rAgAnniSiddheti pratibandI doSAvahA, iSTApatteH tadrAgasya guNakAraNatvAt yadAhuH "arahaMtesu a rAgo, rAgo sAhU baMbhayArIsu / esa pasattho rAgo, annattha rAgo Na sAhUNaM / 1 / " tata eva gurUNAM vegavighAtajanitArttinivRtyai rAgAdvandanAderapi niSedhasyAgamamUlakatvamapyabhyUhyamiti, tathA ca sAtizayamaulajinapratimAnAM jinazAsanonnatikArikANAmakAlasamudbhUtamAlinyabhAvena dUSitAyAH yoSitaH karasparzenAdhiSThAyakadevatA'pagamo mA bhUditi lAbhavizeSamAkalayya sAtizayamaulajinapratimAsu tAsAM sparzena taiH pUjA niSiddheti siddhaM, tasyAzvAdhiSThAtdevatA'pagame ca viziSTapUjA'yogAnna bhavikAnAM jinamatimAdarzane'pi viziSTA nirjarA mlecchAdibhirbhaGgasambhavAcca, sAtizayapratimAyAH jinazAsanonnatikArakatvaM siddhameva, pratimApUjAkartRRNAM strINAM yadyapi lAbho'styeva paraM pratimAto'dhiSThAyakApagame vAMchitaihikAryApUrttejainAsthA pUjA'pagamenAlAbhasya bahutvaM syAt, bahu vyayaparihArArthamalpalAbhaparihArasyApi pravRttyaGgakhAt tena lAbhAlAbhavizeSa vibhAvana For Private And Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra iiryaapthikii| patriMzikA // 24 // (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir purassareyamAcAryANAmAcaraNA svagacche varttamAnA kena vAdhyA ?, pratyuta sadbhirArAdhyA, nanu sakRdevevaMbhUtAzAtanAyAM devAdAvirbhavantyAM pratimAbha'bhinavanirmApaNamirvaivaMprAyANAM strINAM prAyazcittena dattena prAyazcittavRddhimAdhAya bhavadbhiH punastAbhyastatpUjanaM vizeSato vidhApanIya, yattu ekasyAstathAbhUtAparAdhe tajjAtIyAnAM sArvAsAM sarvathA tanniSedhavidhAnaM tadviparItatAparItameveti cenna pratigaNaM dRzyamAnAnAmekasya mantumAtramAdAya doSapravRttinivRttyai sarvathaiva tannivAraNatayA samAcIrNAnAM vAcyAnAM sarvathA niSedhApatteH tathA ca tadgatamapi niSedhyatvaM, tathA cAtyantamAsamaJjasyaM syAt, kiyanti ca tAni vAcyAni bocyante 1, diGmAtradarzana nirbandhe tu zrIjJAtAGge draupadyadhikAre " matthara aMjali ka evaM kyAsinamutthuNa "mityAdipAThe satyapi " etAvatA zakrastavapAThAdAvapyAsAM zirasya alinyAso na yujyate, tathA karaNe hRdAdidarzanaprasakte" riti saGghAcArabhApyavRttivAkyAtkasyAzcittriyAH pramAdadoSAcchkastavapAThAdau gopyAGgadarzane'pi tajjAtIyAnAM sarvAsAmapi tanniSedhanaM bhavatpitrA'pi samAzritaM bhavaduktyA tadgranthasya devendrAcAryANAmAjJAmavAcya kRtatvena tatprarUpaNAyAH devendrAcAryA eva mUlaM, tathA ca teSAM siddhAntaviruddhasya sakalAnyagacchasatkagItArthAsammatasya zakrastavapATha siddhamudrAbhaGgasya prakaTanena mahAprAyazcittApattau bhavatA kA gatiranusaraNIyA ?, 'itastaTIto vyAghra' iti tava saGkaTaprakaTanaM 2 tasmAdaGgIkuru jainadattIM tadAcaraNAM parihara vA svagurugaccha 1 ato'pyadhikatarA AcaraNA strINAM saMyama niSedharUpA tapogacchIye revapravartitA, sA tu ahamadAvAdastha zA. bAlAbhAi kaphalabhAidvArA sampAditasaMvijhakhAghuyogyaniyamasaha pustikAyAM 1677 varSe vijayadevasUriNA svaprakAzite sAdhumaryAdApake jayattimA maryAdA yathA-"mukhya vRttie hamaNAM zrAvikAne dIkSA na devI, sAsa jarUra lAge to paNa 35 varSanI aMdaranI vayavAlIne na devI, uparAMta yaya (umara) hoya to devI, temAM lene veSa pAtrAdika lAgavAnI zakti na hoya to sarvadhA na devI" ityanena mukhyavRttyA sarvAsAM strINAM pravajyAdAnaM sarvathA niSiddhaM vijayadevena, ato nindravatvaM vyavasthitaM tathA'yataneH prasarikAtmajanindavAnanyArthaH kecitapogacchIyestAsAM guruvandanamapi niSiddhaM etatsarve kathamutsUtratAM nindayatAM ca na vyanakti hai| 2 dRzyante ca yathA keciccharIre kSatasphoTakAdinA'kasmAisIrudhiranissaraNabhayena jinapratibhA'GgapUjA na kurvanti tathaiva akAlasamudbhUtatumAlinyabhayena tA api pUjAM na kurvanti / For Private And Personal Use Only kharatara jaya somIyA // 24 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyavasthAM, seyaM duruttarA pratibanditaraGgiNI, bhavatastvandhagajanyAyasatyIkArasya svasvarUpaM bhavadvidhA evAvagacchanti, tatra ca vastuvRttyA'nanyagatyA bhujaGgagatinyAyenAntato galA lAbhAlAbhagaveSaNaiva bhavatA samAzrayaNIyeti, tasmAt "kRtazca zIlavidhvaMso, na cAnaGgaH zamaM gataH " iti nyAyAdasamaJjasamapyuktaM kAryamapyetanna siddhamiddhamityuktilezaH, prayogazcAtra - iyamAcaraNA pramANaM, atha prazastarAgadveSAviSayatve sati lAbhavizeSaviSayatvAt, caturthyAM paryuSaNAcaraNAvat ityalaM prAsaGgikoktena, prakRtamevocyate tathA ca vayamAgamapaddhatimavRtta suvihitasaMvidmaprAktanasUriparamparAnugatatvAdAgamaM paramparAzceti dvayamapyArAdhayantaH paridhAna (adhovastra paridhAnapUrvakaM kaTIdavarakaM dRDhayanto janA iva nopahasatipAtraM, bhavastu zuddhAgamapradhAnazrIyugapradhAna sUrisvaguruparamparAyAH parAGmukhatvAttadubhayabhraSTAH, tato viparItavyUte kasUtrapAThamAtrasUtratantughaTitakaTIsUtrasadbhAve'pi paramparArUpavarAsi (sthUlavastra) parihiterabhAvAd bhavaduktA zobhA (bhavatAM vinItA - sundarA) svakalpitArthaprarUpaNAnna bhaviSyatIti kaNTakoddhAra iti gAthArthaH / 31 / evaM sakalagItArthAnAmatraikavAkyatAM nizcityAdhunikakalpitaparamparAyAzca nirmUlatvena paramparAbhAsatAM saMsUcya pAramparikArthaparihAreNa svamatasiddhaye navyArthakAriNaM ( nindayan ) nidarzayannAha - jo samayasANa, sIsANahiyayA va nirvekho| bhiMdadra siddhaM so tesiM apaNo ahio | tha vyAkhyA- 'yo's nirdiSTanAmA'grAhyAbhidhAnatvena vA yaditi karttRnirdezaH 'siddhAntAyai' siddhAntasya pUrvAcAryalikhitazAstrasya yo'rthI guruparamparA''yAtAnuyogaH siddhAntArthastaM 'bhinatti' vidArayati sa teSAM prastAvAcchiSyANAmAtmanazca ahitaH syAdityanvayaH kimbhUto yaH 1, 'nirapekSaH' nirgatA apekSA zAstrAntarANAM gurvAmnAyasya vA yasmAtsa nirapekSaH kimiti tamartha bhinatti ? ityAha-' svamatasAdhanAyeM' svakIyaM mataM svamataM, tasya yatsAdhanaM yathA tathA zAstraM nirapekSya svakapolakalpitayuktibhirniSThAmApaNaM tadarthaM svamatasAdhanArtha 'ca' punaH 'ziSyANAM' For Private And Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra IryApathikI patrizikA // 25 // (www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tadantevAsinAM bhaviSyatkAlabhAvinAM hitArthe ' hitAya, ayaM bhAvaH sa svayamAtmanA paNDitAbhimAnI sadA'bhimAnI svazikSita ziSyamaziSyaparipanmadhyavarttI vidvaccakravarttinamivAtmAnaM kalayansa gRhenada yathA tathA'rthaM kalpayannapi svaziSyapraziSyANAmasamarthArthakalpanayA tathAvidhAnarthanirvAhAsamarthatvena vicAracaJcubhirvivecakaiH saprapaJca sAkSepaparihAramuktAnAM yuktimuktAnAM 'ahitaH' zatrubhRtaH, bhAvata unmArgaprarUpaNAddravyatastaduttaradAnAsamarthatvena teSAM mAnamlAnikAritvAt 'AtmanaH' svasyAhitatvaM tattvadRtyA'nantasaMsArapArAvArasaMsaraNakAraNasyotsUtrasya prarUpakatvAdarthAntaranyAsaH, yaH 'samayasAdhanArtha' samayasya- siddhAntasya sUtrAntaravAkyazravaNasaJjAtavyA mohamohitamatikapallavagrAhijanavisaMvAditArthasya yatsAdhanaM samyaganavagatamUtraparamArthaprarUpaNayA niSThAmApaNaM-visaMvAdaviddhvaMsanamiti yAvattadarthaM tannimittaM samayasAdhanArtha 'siddhAntArthaM ' visaMvAdavIjabhUtAgamrapadArtha 'bhinatti' vivecayati niyuktyAdiprayuktavidhinA, kimarthaM ? 'ziSyANAM samyagutthAnenotthitAnAM zuzrUSaNAM'hitArtha manugrahArtha, mA siddhAntaviparItArthaprarUpaNena durlabhabodhitvamanantasaMsArikatvamete prApnuyuriti hitahetutvaM kimbhUto yaH ? 'nirapekSo' nirgatA apekSA ziSyebhyo 'rthazuzrUSebhyo vastrAnnapAnAderAditsAdirUpA yasmAtsa nirapekSaH, sApekSI hi samyagapi vyAkhyeyaM vyAkhyAti viparItamapi ziSyaveto'nuSyA vyAkurute, saspRhatvAt tato nirapekSa iti vyAkartuH vizeSaNaM, sa teSAM ziSyANAM ca punarAtmano hitaH sanmArgaprarUpakatvenAtmano hitatvaM tattvavRttyA ziSyANAmunmArganivarttakatvena ca hitatvaM supratItameva, ubhayathA'pi darzanamohanIya karmanirvarttanavighAtanenAtmahitatvAt ziSyANAmapi sAMzayikarUpatUryamidhyAtvApagamanena zuddhasamyaktvalAbhadAtRtvAddhitatvaM samavaseyaM yathA zrIjJAtAne draupadyAH mukumAlikAbhave virAdhitazrAmaNyAyA apIzAna kalpe utpattiM samavagacchataH zrIvyAkhyAprajJaptau virAdhitazrAmaNyasya jaghanyena bhavanapati - pUtkarSataH saudharmakalpe iti gativisaMvAdaM zrutipathamAsAdya ubhayazAstravirodhena vyAkulitamatIn ziSyAnupalabhya virAdhakatve mUlaguNo For Private And Personal Use Only kharatara jaya - somIyA // 25 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (www.kobatirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir taraguNaviSayavizeSaM zrIgurucaraNA nijagaduH tadyathA - mukumAlikAyA uttaraguNaviSayA vakuzatvamAtrakAriNI virAdhanAvavAdIzAne utpAda iti, vizeSavirAdhanayA tu saudharma iti, atreda maidampayai- sAmAyikAdhikAre pratizrutaM "pacchA iriyAvahiyAe paDikkamai" ityAvazyakavRtyAdi padaM "apaDikaMtAe iriyAvahiyAe na kappar3a caiva kArDa kiMcivi cehayavaMdaNasajjhAyANAiye" ityAdi zrImahAnizIthapadena kenacitpallavagrAhiNA pallavakeneva janena visaMvAdyamAnamadhigamya tadupekSAparihAreNa ziSyavyutpattipravRttyA visaMvAdakAbhAsabhUtapAzcAtya padasyAvivekIjanacetazcamatkArakAri zAstrAntaravirodhi svabuddhibodhyabudhajananidhipatinidhisAmAnyaM prativyaktivRttirUpamarthamapArthIkRtya sakalasamayavedisaMvAdinaM vyaktivizeSaviSayatayA'rthavizeSaM parikalpayanto vidvajjanAvaSTambhAH pUrvAcAryAstadanuyAyinazvAtmanaH ziSyANAM ca hitaparA eveti gAthArthaH |32| tadiyatA sAmAyikAdhikAre 'IryApathikA padasya' gamananivRttirUpanavyArtha nirvarttakasya saMyatApazadasyAtmaparAhitatvarUpaM phalamupadarthaM parapakSavighaTanApUrvakaM taddattakaNTakoddhArapuraskAreNa svapakSaM nigamayannAha - tamhA iriAvahiA, puvvAyariehiM nivvirohehiM / sAmAiyA u pacchA, kahiyA lihiA ya saddahiyA |33| vyAkhyA- 'tasmA' diti nigamanavAkyaM pUrvoktayukti lezama rUpaNAdi hetoH 'pUrvAcAryaiH' zrIharibhadramUrizrI abhayadevarazrIyazodevasUrizrIvijayasiMhAcArthazrIyazodevopAdhyAya zrI devaguptari zrI hemAcArya zrIdevendrAcAryAdibhiH 'sAmAyikAt sAmAyikadaNDakAt " karemi bhaMte ! sAmAiaM" ityAdipATharUpAt 'pazcAt' anantaraM 'IryApathikI' zrImahAnizIthoktazuddhiphalarUpA 'kathitA' "kathatkavAkyamabandhe " iti dhAtuprayogAd vAkyamabandhatAM mApitA-janasamakSamAkSepaparihArAdinA marUpitA, nanu teSAmadRSTatvena kathaM tatkathanamevamavagataM ? tatrAha 'likhitA'ca' "likhi akSaravinyAse" iti prakRtiprayogAdakSara vinyAsI kRtA ca, pUrvajAnAM hi kathitaM likhitenAnumIyana eva, laukikAnAmapi deyod For Private And Personal Use Only.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kaligans Gymandir kharatara jayasomIyA IryApathikI grAhaNikAdikaM pUrvajAnAmakSaravinyAsenaiva nirdhAryate, tato likhiteti yuktamevoktaM, nanu teSAM kathanaM likhanazca samadhigatameva hetumadbhAva- patriMzikA || sambandhena, likhitasya kathanA'vinAbhUtakhAta , paraM teSAM cetasi tathA zraddhAnaM na bhaviSyati ? aditsovaNijaH pnlikhitshvstndinbhnn||26|| na nyAyena, tata Aha-'addhitA ca' zraddhAviSayIkRtA, "kAkAkSigolaka"nyAyena madhyasthaH ca zabda ubhayatrApi sambadhyate, tathA ca satAM karaNatraye'pi samAnatvaM dhvanitaM, yadAhu:-"yathA citte tathA vAci, yathA vAci tathA kriyA / citte bAci kriyAyAM ca, sAdhUnAmekarUpatA / / " iti kathitetyanena vAcAmpattinirdiSTA, likhitetyanenAkSaravinyAsasya kAyikakhAtkAyikapravRttirapi samupadiSTA, addhitetyanena zraddhAnasya manodharmatvAnmanaH pravRttiH, evaM karaNatraye'pyekataivAtra tepAmiti gAthArthaH // 33 // atha pUrvAcAryAnuyAyinAM phalamAha taM taha ya saddahaMtA, parUvayaMtA ya kAratA ya / jiNacaMdANANugayA, bhaviyA nisseyAM pAvaMti / 3 / / . vyAkhyA-'tA'mIryApathikA casyaivArthatvAttathaiva' pUrvAcAryaprarUpaNAnugatatayA sAmAyikadaNDakapAThAdanu zraddadhataH' zraddhAviSayIkurvantaH 'prarUpayanta' upadizantazca punaH kArayanto'nyebhyAkurvadbhyo 'jinacandrAjJAnugatA' jinacandrANAM-'jineSu sAmAnyakevalISu candreva ye te jinacandrAstIrthaGkarA arhantasteSAM gurUNAM vA zrIjinacandrasUrINAM anugatAH 'bhavikAH' muktigamanayogyA jIvA 'nimyAM' siddhi prApnuvantIti gAthArthaH / 34 / tadiyatA niyatAgamAdhigamanena sadAcaraNayA ca nizcita svAbhidheyamabhidhAya sAmpratametatpakaraNasamarthanArtha gAthAdvayamAhaevaM laddhajayANaM, jiNacaMdagurUNa gurupamoyANaM / naha nIrahi rasa sasahara, varise lahiUNa uvaesa 35 // iriyAvahiasarUvaM, daMsaNasahiyANa hiyakaraM lihiaN| jayasomeNa suvihiNA, sohiMtu viu psnnmnnaa|36| yugmam / H26 // For Private And Personal use only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatim.org Acharya Shri Kasagarsuri Gyanmandir vyAkhyA-'eva'mityuktaprakAreNa IryApayikAsvarUpaM vidvAMsaH zodhayantu ityanvayaH, kimbhUtAH vidvAMsaH ? 'masanamanasA' prasanna-matsarAdi doSASitaM svaccha manazcittaM yeSAM te prasannamanasaH, rAgadveSamatsareAdidoSaduSTamAnasA vidvAMsaH zAkhaM na samyaktayA zodhayanti vizuddhimatvena, avibAMso'pi zAstrAyettAro na zodhanasamarthAH, tato vidvAMsaH prasannamanasazceti padadvayamapi yuktimadeva, kimbhUtamIryApathikA(svarUpa) vicAraM ? nabho-nIradhi-rasa-zazadhara-varSe,aGkAnAM viparItagatyA gaNanAt 1640varSe jayasomena likhita' vitatagambhIrArthasArthasandarbhitAnyAnyazAkhamadhyasaGkalitamapi vineyajanajijJApayiSayA vivicya lipisAskRtaM, na tu svakapolakalpanayA navInaM kRtamiti bhAvaH, kiM kRtvA ? 'jinacandragurUNAM' zrImadvRhatkharataragaNanAyakAnAM zrIjinamANikyamUripaTTodayAcalacUlikAsahasrakarazobhAvidhAyakAnAM zrImajjinacandrasarigurUNAM upadeza' AjJAmAdezamiti yAvat 'labdhvA' prApya, kimbhUtAnAM jinacandragurUNAM ? 'labdhajayAnA' labdhA-pApto jayo yaiste labdhajayAH, sAbhiprAya vizeSaNamidaM, tadyathA-purA hi zrIguravo jinacandra sUrayaH sadbhUtaprabhUtabhAgyaprArabhArAH gorjaratrAyai kRtavihArAH zrImadaNahilapurapattane kRtavarSAcaturmAsAstapArmasAgarapAThakena saha zrInavAkRttikArakazrImadabhayadevAcAryAH kharataragacchAdhIzvarA utAnya. gacchIyAH vA ? iti vimarza jAyamAne sakalajainadarzanasamudAyAdhyakSa samastAnyAnyagacchIyopAsakarAzisamakSaM tadvAstavyasakalagacchoyAcAryopAdhyAyavAcanAcAryapaNDita ziSyAdisuvihitajainadarzanena nAnA zAstrANi vicArya viparItavAdinaM darzanAdapasArya zrIjinacandrasUrINAM sanmAnadAnapUrvaka zrInavAGgacikArakazrIabhayadevasUri kharataragacchIya eveti nirdhArya sarvajainagacchasammatatayA svasvanAmasandarbhitasvasvagacchanAmagarmitasammatipatradAnena kRtasubahumAnAH samabhUvanniti labdhajayatvaM teSAM, punaH kimbhUtAnAM ? 'gurupramodAnAM' guruH guruSu vA pramodoharSI yeSAM te gurupramodAsteSAM, yata evaM labdhajayA ata eva gurupramodAH, athavA 'gurupramodAnAM' zrIpramodamANikyagurUNAmupadezaM labdhvA, For Private And Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kena www.kobatim.org Acharya Shri Kalgarsu Gymandir IryApathikI patriMzikA // 27 // kharatara jayasomIyA kimbhUtAnAM teSAM ? 'jinacandragurUNAM jinacandrA:-zrIjinacandrasUrinAmAna: guravo yeSAM te jinacandraguravasteSAM, punaH kimbhUtAnAM ? 'labdhajayAnA' labdhaH-prAptaH prastAvAcchiSyatayA jayo-jayasomo yaiste labdhajayArateSAM, kimbhUtamIryApathikA(svarUpa)vicAraM ? 'darzanasahitAnAM hitakara' samyagdarzanayutAnAM pathyAnnavaddhitadAyaka, na tu darzanavAhyAnAM, anyadapi likhitaM darzanasahitAnAM' locanayutAnAmeva hitakara syAditi gaathaadvyaarthH|35-36| tathAca samarthitamIryApathikISa triMzikAprakaraNaM / jIrNapratidvaye'pi 16 gAthAvRttau 17 aGkena 36 angkaaH| granthakRtmazasti:-rAjanvati zrIjinacandrasari-gacchAdhirAjairiha rAjagacche / pramodamANikyagaNevineya-lezena sAkSAjayasomanAmnA / / candrAbdhisaccandrakalA(1641)mitAbde, samarthitA vRttiriya mukhena / zrIpArthanAtheSTaguruprasAdA-anyAzciraM dhIdhanasAdhyamAnA / 2 / yugmam / yadatra kiJcinmatimAnyadopAta , siddhaantmaargaadvipriitgtyaa| vinirmitaM tadvibudhAH subuddhacA, madAgrahAtsAdhu vizodhayantu / 3 / grathAna 1035 / thui-namo arihaMtAdine. thApanA thApI, trividhe vAMdI. sAdhu sAkhe jI / karemi bhaMte ! sAmAiya. sAvaja, pApa jogane pahelI. paJcakhkhe jii| pachI iriyAvahie. zuddhi karIne, sajjhAya caitya. vaMdana kIje jii| Avazyaka TIkAdi. mahAnizIthamAM, karo sura sahAya. e zraddhije jii||1-4|| thui-kalyANa te zreya rUpe mAniyA e, mAtA ve kUkhe mahAvIra to| sarva jina jananI kUkhe e. Avaq kalyANa tima dhArato // bhAkhI jina paDimA pUjA e, Rturvato na pUje deva to| pUjatI RtuvaMtI je thAya e, pUje na te prabhAvika deva to // 1-4 // thui-zrIjina paDimA pUjA bhA~khI paNa, RtuvaMtI nahIM pUje nAra jii| dhana hANI kAyA roga iha bhave hove, zAsana malinatA kArajI // jina aMga pUjatI RtuvaMtI thAya je, kare deva prabhAva nisAra jI / te strI na pUje devAdhiSTa mUla ciMca, je zAsana unnati kAra jI // 1 // dhui-AcyA pUrvanavANuM Adijina, comAsI ajita zAMti kiidhiijii| tIratha AzAtanA prabhAva naSTakArI, RturvatI pUjA niSedhojI // comAse talATI dere, jina darzana pUjana, nara strI kema niSedhuM jii| aDhI koza uMcA giri jAvAnu, kalpasUtra vIre kIdhuM jI // 1 // For Private And Personal use only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kchatirtm.org Acharya Shri Kasagarsun Gymandir bhavikabhAvukasaGgamakAraka, sakalazAkhalatAjaladAyakam / jaladavarNadharaM hariNAGkita, namata pAcaninaM timirIsthitam / / prabala-1 mohatamastapana prabha, sumaticitrazikhaNDija sannibham / madanapaGkakadaM muguNAnvita, nmt02| vidalitAzubhakarmamatajaM, paNamitezvaramastapataGgajam / navakanirjarapaGkajapatritaM, nmt0|adhrkaantivinirjitvidrum, zamavara zivamArgavaramam / irivarAzanasaMsthita ma'citaM, nmt|4| zrImatpAjinendramindusahazA''sya tApapApApaI, pakSvAkAnvayanirmalAmbudhinizAnArtha namasyAmyaham / devendrA'maramaulimaulizikharazreNiprakAzikama, kalyANaM 'jayasoma sevakamuneH zrIpArzvakalpadrumama / / iti zrItimirIgrAmasthapArzvanAthastavanam / devavaMdana deveMdre kayu. zrIvIra vimakule jANa / garbha puruSottama zakastaye, na garbha nIca akalyANa / / ASAdi sudi chaThe garbhAdhAne, sari haribhadre kalyANa / abhayadevamari zreyaH kayu, na vipakule akalyANa / 2 / na Aye AvyA gotra kamathI, zrI vIra brAhmaNI kUkha / avatariyA kSatrikuMDe prabhu, trizalA rANInI kUkha / 3 / te Asoja vadi terase, mAnyu trizalAe kalyANa / phala vIre vipa nIca kulathI, te kima kahUM akalyANa ? / 4 / iMdre bhadrabAhue kahayupa, zreya kalyANa phala je| niMdya akalyANakabhUta kima ?, aho jinacaMdra vIra te|| ___zrIvIrastavana-nAre vIra ! nahIM mArnu re, nahIM mAnuM nahIM mArnu re| nahIM mAnuM tAru akalyANa, prabhu garbhakalyANa pramANa / / nAre vIra ! nahIM mAnu re, kima mArnu kima mArnu re ? / prabhu ! akalyANakabhUta, je garbhApahAra tAta !, nAre vIra ! / / ASADhi sudI chaThI dine re, AvyA devAnaMdA kUkha re / te dina garbhAdhAne kalyANa zreya, e paMcAzaka sAkha, nAre vIra ! / 3 / Asoja vadI terasa dine re, garbhadhAraNa trizalA kUkha re ! / iMdre zreya kalyANa mAtAe, mAnyu kalpasUtra mUla sAkha, nAre vIra !0 / 4 / janma dIkSA kevala mokSa thay re, kalyANa zreya cha e jANa re| akalyANa gaMdha sUtre nahIM re, jinacaMdra bIra bakhANa, nAre vIra !014 suury| 2 vRhaspati / pravAlakaM / 4 hariparAzanaH-siMhAsanastatra sthit| For Private And Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jan Aathana Kendra www.kobaith.org Acharya Shri Kasagarsun Gymandir ipithikI patriMzikA // 28 // zrI jina stotrAdi | thui-kalyANa te zreya rUpe mAniyA e, mAtA be kUkhe mahAvIra to, sarva jina jananI kUkhe e. Ayavu kalyANa tima dhAra to // bhAMkhI jina paDimA pUjA e, RtuvaMtI na pUje deva to| jina pUjatI RturvatI thAya e, pUje na te prabhAvika deva to // 1 // stavana-comAsu siddhAcala kariye re, maMdira talATIye nita jaiye re / hAre jina darzananA dveSo na thaiye, jAtIDA ! jina darzana sukhakaMdo re / hAre e to TAle bhavano phaMdo, jAtITA ! jina darzana mata niMdo re / 11 ame jayaNAthI ihAM jAsu re, prabhu ANA te dilamAMhe dharamuM re / hAre tethI ArAdhaka ame tarasuM, jAtIDA ! comAsu siddhAcala kariye re, majA ji0|2| ame jina darzananA raMgI re, hUMDhakanA nahiM ame saMgI re / hAre kima thaiye jina darzananA bhaMgI?, jAtIDA ! co0ma0 // 3 / varSAle giri muni jAye re, koza aDhI | zrIvIra pharamAve re / hAre kalpasUtra viruddha kima kahAve ?, jAtIDA ! co0141 siddhagiri jinadarzana sAru re, e to lAge mujha mana pyAru re| hAre jina darzane jinacaMdra tAru, jAtIDA ! co0m0|| - (thui) zrIsiddhAcale, Adi jina AbyA, pUrva navANu vAra jii| ajita zAMti, comAsu kIg, gaNadhara muni parivAra jI // darzana pUjana, bhavijana kIrcha, dezanA amRta pIdhuM jii| comAse talATI dere, jina darzana pUjana, nara strI kima niSedhu jI ? // 1 // zrIjayasomamahopAdhyAyaviracitasvopajJavRttiyutaM zrII-pathikoSaTtriMzikAprakaraNaM samAptam For Private And Personal use only